forum.ziyouz.com

Yurtdosh => Hamyurtlar => Buxoro viloyati => Mavzu boshlandi: Mohinur 17 Iyun 2006, 12:56:23

Nom: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Mohinur 17 Iyun 2006, 12:56:23
Bukhoro, city, western Uzbekistan, capital of Bukhoro Wiloyat (region). It is located in an oasis on the Zeravshan River. Also called Bokhara or Bukhara, the city is situated in a region producing natural gas, cotton, fruit, and silk. It has industries manufacturing textiles, processed karakul pelts, carpets, and clothing. Among Bukhoro's many architectural monuments, some dating from the 9th century, are several mosques, the Ark Fortress (now a museum), and the mausoleum of Ismail Samani (9th-10th century). A teachers college is also there.

Founded by the 1st century ad, Bukhoro was an important trade and cultural center when it was captured (early 8th century) by the Arabs. It was a leading center of Islamic learning under the Arabs and the Persian Samanid dynasty, which held the city in the 9th and 10th centuries. It later was captured successively by the Qarakhanids and Tatars. In the 16th century it became the capital of an Uzbek khanate, and in the 18th century became an emirate. The emirate was conquered in 1866 by Russia, which held it as a protectorate from 1868 to 1920; then the emir was removed, and the city was made the capital of the Bukharan People's Soviet Republic. From 1924 to 1991 the city was incorporated into the Uzbek Soviet Socialist Republic (SSR). Uzbekistan became an independent republic in 1991. Population (1999 estimate) 237,900.

Encarta Encyclopedia 2004.
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Mohinur 17 Iyun 2006, 12:56:50
Бухара (от санскр. вихара — монастырь), город, центр Бухарской области Узбекской ССР. Расположен в низовьях р. Зеравшан, в центре Бухарского оазиса, на канале Шахруд. Б. соединена веткой (13 км) с ж.-д. узлом Каган. Население 112 тыс. чел. (1970; 50 тыс. чел. в 1939; 69 тыс. чел. в 1959).

Время основания Б., по археологическим данным, не позже 1 в. н. э. Завоёванная арабами в 709, Б. была уже значительным торгово-ремесленным и культурным центром Средней Азии. Население имело торговые связи с Ираном, Индией, Китаем и другими странами. В 9—10 вв. Б. входила во владения Саманидов и была столицей их обширного государства. В конце 10 в. Б. овладели кочевники-караханиды, в середине 12 в. — новые кочевые племена каракитаев, в 1220 она была захвачена Чингисханом, в 1370 — Тимуром, а в начале 16 в. — кочевниками-узбеками и вошла в состав Узбекского государства Шейбанидов, став его столицей. С середины 16 в. по 20 в. Б. — столица Бухарского ханства. В течение многих веков Б. — центр караванной торговли между Европой и Азией, торговли с Москвой и Нижним Новгородом. Имея многочисленное ремесленное население, Б. была очагом крупных антифеодальных восстаний: под руководством Муканны (70-е гг. 8 в.), Малика Санджара (1206—1207), Махмуда Тараби (1238). В 17— 18 вв. Б. неоднократно подвергалась нападению и разорению со стороны персидских шахов и др. захватчиков. С 1868 вошла в состав Российской империи. 2 сентября 1920 в результате народного восстания власть Бухарского эмира была свергнута. 14 сентября были сформированы Всебухарский ревком, Совет народных назиров (комиссаров), 8 октября 1920 Б. объявлена столицей Бухарской народной советской республики. По национально-государственному размежеванию 1924—25 стала центром Заравшанского округа, затем Бухарской области, образованной 15 января 1938.

За годы Советской власти Б. стала крупным промышленным. и культурным центром области. Имеются каракулевый (один из крупнейших в СССР), хлопкоочистительный, маслобойный заводы, швейные, трикотажная и шёлкомотальная фабрики, мясные, молочные, винодельческие и др. предприятия. Строится (1971) хлопчато-бумажный комбинат. Славятся старинные художественные промыслы (золотошвейный, шёлкоткацкий и др.). Развиваются металлообработка, промышленность стройматериалов.

Б. — город-музей, в котором сохранилось около 140 памятников архитектуры. Важнейшие: шедевр среднеазиатского зодчества — центрально-купольный мавзолей Саманидов (так называемый мавзолей Исмаила Самани, конец 9 — начала 10 вв.) с узорной кладкой жжёного кирпича внутри и на фасадах; ансамбль Пои-Калян, в который входят минарет Калян (1127) с поясами кирпичного орнамента, мечеть Калян (12 в., перестроена в 15—16 вв.), одна из крупнейших на Среднем Востоке (площадь 130 м Х 80 м), и медресе Мири-Араб (1536); скромный 2-купольный мавзолей Сейфеддина Бохарзи (13 в., перестроен в 14—15 вв.), миниатюрный мавзолей Буян-Кули-хана (14 в.) с прекрасными облицовками из резной поливной терракоты; медресе Улугбека (1417), самое раннее из сохранившихся в Средней Азии, и стоящее напротив него пышное по отделке (майолика, роспись) медресе Абдулазис-хана (1652). Многочисленны постройки 16 в.: нарядные мечеть Балянд и ханака Ходжа Зайнуддина, самое большое в Средней Азии медресе Кукельташ; торговые купольные сооружения (таки) Зар-гаран, Тельпак-Фурушан и Саррафан; крытый рынок (тим) Абдулла-хана. Среди загородных построек: ханака Бехауддина (1544—45), мемориальный ансамбль Чар-Бакр (1560—63), ханака Файзабад (1598—1599). К 18—19 вв. относятся постройки Арка (цитадели), медресе с оригинальным 4-башенным входом так называемый Чар-Минар (1807). В советское время город благоустроен, озеленён. Выстроено много жилых домов. В 1964 утвержден план реконструкции Б. (архитектор В. П. Чунихин, В. Н. Слонимский, Т. Н. Калиновская); построены Дом связи (1966, архитектор М. Чернов), здание областной публичной библиотеки (1969, типовой проект).

В Б. — педагогический институт, общетехнический факультет Ташкентского политехнического института, 9 средних специальных учебных заведений, в том числе техникумы: горно-геологический, строительный, автомобильно-дорожный, сельскохозяйственный, кооперативный. Театр музыкальной драмы и комедии, краеведческий музей.

Большая Советская энциклопедия
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Mohinur 17 Iyun 2006, 12:57:14
Bukhara, city (1991 pop. 231,000), capital of Bukhara region, Uzbekistan, in the Zeravshan River valley. On the Shkhrud irrigation canal system, it is the center of a large cotton district and has textile mills as well as cotton-ginning industries and a large karakul skin processing plant. The population is mainly Uzbek, with Tajik, Arab, and Afghan minorities and a much-dwindled Jewish minority. First mentioned in Chinese chronicles in the 5th cent. A.D., Bukhara is one of the oldest trade and cultural centers in central Asia. It was a long-time center of Judaism. It came under the Arab caliphate in the 8th cent. and became a major center of Islamic learning. During the 9th and 10th cent. it was the capital of the Samanid state. From the 16th cent. to 1920 it was the capital of the khanate of Bukhara, which was ceded to Russia in 1868. From 1920 to 1924 it was the capital of the Bukhara People's Republic. Its many monuments include the mausoleum of Ismail Samanid (892—907), the minaret of Kalyan (1127), the mosque of Magoki-Attari (12th cent.), the Ulughbek (1417—18) and Mir-Arab (1535—36) madaris (theological schools), and the madrasah of Abdulaziz-Khan (1651—52). The name is also spelled Bokhara.

Columbia Encyclopedia
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Mohinur 17 Iyun 2006, 12:57:43
Bukhara (Bokhara in XIX century English, Buxoro or Бухоро in Uzbek (the Cyrillic alphabet was officially phased out for Uzbek after independence); بُخارا /Bukhârâ/ in Persian, Buhe/Puhe Tang Chinese, Бухара in Russian; also Boxara in Tatar) is the fifth-largest city in Uzbekistan, and capital of the Bukhara region (Bukhoro Wiloyati). It has a population of 237,900 (1999 census estimate), the majority of whom are Persian-speaking Tajiks. Bukhara and Samarkand are the two major centers of the Tajiki-Persian culture and history. During Soviet times these two Tajiki centers were annexed to the Uzbekistan SSR, much to the disgust of the Tajiks of Central Asia. Ever since, a harsh program of assimilation and cultural confinement has been carried out on the Tajiks of Uzbekistan by the Uzbek authority.
Bukhara is also home to a large number of Jews, whose ancestors settled in the city during Roman times. The term 'Bukharan Jew' is frequently used to describe all Jews who come from Central Asia.

Bukhara has been one of the main centres of Iranian civilization during its history. Its architecture and archaeological sites form one of the pillars of the Persian history and art. The region of Bukhara was for a long period a part of the Persian Empire. The origin of its inhabitants goes back to the period of Aryan immigration into the region. Iranian Soghdians inhabited the area and some centuries later the Persian language became dominant among them. The Last emir of Bukhara was Muhammad Alim Khan (1880-1944).
The historic center of Bukhara has been listed by UNESCO as one of the World Heritage Sites. It contains numerous mosques and madrassas.
A statue of the populist philosopher and wise man Nasreddin can be found in a central square. It shows him riding his donkey backwards and grasping its tail, as he is traditionally depicted.
The Trans-Caspian railway was built through the city in the late 19th century.

Wikipedia, the free encyclopedia
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Mohinur 17 Iyun 2006, 12:58:11
БУХАРА , город в Узбекистане, центр Бухарской обл. Железнодорожная станция. 249,6 тыс. жителей (1991). Легкая (каракулевый, хлопкоочистительный заводы; хлопчатобумажный комбинат, швейное объединение и др. ), пищевкусовая промышленность. 2 вуза, театр. Музеи: историко-краеведческий, чеканки по металлу, художественной керамики. Возник не позже 1 в. н. э. , в 16 в. - 1920 столица Бухарского ханства, Бухарского эмирата, в 1920-24 - Бухарской советской республики. Бухара - город-музей с цитаделью "Арк". Ок. 140 архитектурных памятников: ансамбль Пои-Калян (12-16 вв. ), Ляби-Хауз (16-17 вв. ), Кошмедресе (16 в. ); мавзолей Исмаила Самани (кон. 9 - нач. 10 вв. ). Центр старинных художественных ремесел.

Большой Энциклопедический Словарь
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2008, 11:43:58
Buxoroga borib, shu qadimiy shaharni ko’rgan kishilarning barchasi minoralarning tepalaridagi g’alati ko’rinishdagi «qalpoqlarga» e’tibor bergan bo’lsalar kerak. Bular laylak uyalaridir. Umidning timsoli bo’lgan bu oppoq qushlar shaharning ramzi, uning barqarorligi va sadoqatining ham ramzi bo’la oladi. Boy go’zal shahar juda ko’p marta turli-tuman dushmanlarning bosqinchilik hujumlarining maqsadi bo’lgan, mo’g’ul-tatarlarning bosqini eng og’ir, yer bilan yakson qiluvchi darajada bo’lgan edi. Lekin Buxoro har gal qaytadan aynan o’sha joyda tiklanib, o’z zamini-yu a’analariga sodiq bo’lib qaytadan barpo bo’lar edi.
(http://img.uz/thumbs/485671123811389.jpg) (http://img.uz/viewer.php?id=485671123811389.jpg)
  Buxoroga asos solinishi qadim-qadimgi asrlar tubiga borib taqaladi. 1997 yilda YuNESKO ning qaroriga ko’ra butun madaniy dunyo uning 2500-yilligini nishonlagan edi. Afsonalar shaharning paydo bo’lishini tarixiy shaxs obrazi bilan bog’liq Zardo’shtiylik xudolaridan biri — Siyovush bilan bog’laydi. Buxoroning eng qadimiy qismi uning qal’asi — Ark hisoblanadi, bu yerda arxeologlar eramizdan avvalgi IV - III asrlarga oid bo’lgan ba’zi topilmalar borligini aniqlashdi. Bu balandligi 20 metr bo’lgan katta tepalik bo’lib, u yerda ilgari Buxoro amirining saroyi, uning harami, xazinasi, qurol-yarog’ saqlanadigan xonalari, o’ta xavfli jinoyatchilar uchun zindon bo’lgan edi. Hozirgi paytda ular tiklanmoqda.
Buxoroning eng qadimiy yodgorliklaridan biri X asrning boshida Somoniylar sulolasining asoschisi tomonidan qurilgan Ismoil Somoniy maqbarasidir. Maqbara usti yarim sfera shaklidagi gumbaz bilan yopilgan kub shaklidagi binodir. Somoniylar maqbarasi O’rta Osiyoning me’morchiligida bizgacha yetib kelgan, pishiq g’ishtdan qurilgan birinchi bino bo’lib, bunda g’ishtlar ham qurilish uchun, ham bezatish uchun ishlatilgan.
Shaharning asosiy va eng baland ko’tarilgan inshooti — 1127 yilda qurilgan Kalon minorasidir. Bu har tomonlama komil muhandislik inshooti, Buxoroning sathidan 47 metrga ko’tarilib turgan ulkan minoradir. O’zbekistonda eng baland bo’lgan ushbu minora tepaga chiqqan sari sal ingichkalashib boradi, uning dumaloq aylanasidan o’rab turgan halqalar turli rangdagi sirlangan g’ishtchalar bilan bezatilgan. Shu bilan birga minoradagi naqshlarning turli-tumanligi va takrorlanib kelishi sodda va komil me’morchilik shakllarini boyitadi.
Buxorodagi o’rta asrlar me’morchiligining alohida xususiyati — ko’cha yoki maydon bilan bir-biridan ajralib turgan va old yuzasi, darvozalari bilan bir-biriga qarab turgan ikkita ulkan inshootdan iborat bo’lgan majmualarning barpo etilishi edi. Shu asosda shaharning markaziy me’morchilik majmuasi yaratilgan — Poi Kalon («Ulkan inshoot osti») maydoni.  Uning minorasi gumbazli o’tish yo’li bilan benihoya ulkan juma masjidi — Masjidi Kalon bilan bog’langan. Uning qarshisida XVI asrning boshida hatto bizning davrimizda ham ishlayotgan Mir-Arab madrasasi barpo etilgan.
Chashma-Ayub mozorining barpo etilishi ham XII asrlarga oid, deb hisoblanadi. Afsonalarga qaraganda, Injildagi payg’ambarlardan biri — Ayub (Iov) Buxoroning bu suvsiz qismidan o’tayotganda hassasi bilan yerga urgan — natijada bu yerda top-toza, shifobaxsh suvli buloq paydo bo’lgan. XIV asrda Amir Temur o’zining yurishlaridan birida olib kelgan xorazmlik ustalar buloq va quduq ustidan bino barpo etganlar hamda quduqdagi baland tortish qurilmasi ustidagi konus shaklidagi gumbazga Xorazm uchun xos bo’lgan shakl berganlar. Ularga qaraganda mashhur Chor-Minor masjidi esa yangi qurilgan bino, deb atalishi mumkin — u XIX asrda qurilgan. Bu masjidda to’rtta uncha baland bo’lmagan minoralar hamda gumbazlar zangori rangda bo’lib, masjidga o’ziga xos qiyofa bag’ishlaydi.
Sharq me’morchiligi uchun sun’iy suv havzalari bo’lgan hovuzlardan nafaqat amaliy maqsadlarda, balki shaharni yanada har tomonlama bezatish uchun ham foydalanish odatdagi holdir. Buxoroda saksontadan ortiq bunday obodonlashtirilgan hovuzlar bo’lib, shaharni ta’minlab turar edi. Ulardan eng mashhur bo’lgan hovuz Labi-hovuzdir.
Yirik poytaxt-markaz bo’lgan Buxoro shahri nafaqat o’zining masjidu madrasalari, maqbarayu-mozorlari bilan, balki saroylari, hashamatli uylar, karvon-saroylar, hammomlari va ko’p gumbazli savdo majmualari bilan ham mashhur edi. Shaharda ko’chalarning kesishuvida — guzarlarda qurilgan Toqi-Zargaron («Zargarlarning gumbazi»), Telpak-Furushon («Telpaklar sotuvchilarining gumbazi») va Toqi-Sarrofon («Pul almashtiruvchi sarroflarning gumbazi») saklangan, ular hozirgacha savdo rastalari sifatida ishlatilmoqda. Ularning birinchi qurilishi va ishlatilishidan nomlari ham dalolat bermoqda.
O’rta asrlarda Buxoro Markaziy Osiyodagi barcha musulmonlarning muqaddas shahri bo’lgan edi, bunda nafaqat diniy hurmat-e’tibor, balki estetik tuyg’ular ham ifodalanar edi. Buxoro shon-sharaf mujassam bo’lgan shahar deb hisoblanar edi, u yerda eng mashhur kishilar yig’ilar edi. Islomda Qur’ondan keyin ikkinchi o’rinda turgan diniy kitob — eng haqqoniy hadislarning to’plami bo’lgan «Al-jami as-sahih» ning muallifi Imom Al-Buxoriy edi. Abu Ali ibn Sino (Avitsenna) shaharga yaqin bo’lgan qishloqdan kelib chiqqan edi, u shaharda o’z faoliyatini boshlagan. Islomda eng muqaddas shaxslardan biri shayx Bahovaddin Naqshband, so’filar ta’limotining asoschisi, buxorolik misgar edi. Shayxning go’rini ziyorat qilish Makkaga borib bajarilgan haj marosimiga tenglashtirilar edi. Bahovaddin Naqshbandning maqbarasi hozir ham shaharning eng muqaddas joyi deb hisoblanadi.
Buxorodan dunyoga taniqli bo’lgan tarixchi olim Narshaxiy, yirik shoirlar Rudakiy va Daqiqiylar kelib chiqqan. Lekin ayni shu shaharda, odamlarning gap-so’zlariga qaraganda xalqning sevimli namoyandasi, o’tkir so’zli «tinchlikni buzuvchi» latifago’y Xo’ja Nasriddin Afandi ham yashagan. Hazilkash donishmand Afandining latifalari va teran fikrlari son-sanoqsizdir.
Musulmon allomalari, mutafakkirlarining, me’morlarning va shoirlarning ko’p asrlik ijodiyoti tufayli shahar «Islom cho’qqisi», «Buxoroi Sharif», «Muqaddas shahar» faxrli unvonlariga musharraf bo’lgan. O’ylaymizki, Buxoro shahri haqiqatan ham bu unvonlarning barchasiga loyiq.
Shu bilan birga shahar zamonaviy sanoat va madaniyat markazidir. Unda zamonaviy qurilgan aeroport, oliy o’quv yurtlari, kollejlar, litseylar. Teatrlar, sport-sog’lomlashtirish inshootlari va markazlari ham mavjud.
                           http://www.uzbektourism.uz/uz/section.scm?sectionId=3215&contentId=3247
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2008, 11:57:30
 Buxoro.

Buxoro shahri— Buxoro viloyatining markazi. Buxoro — Sharqning mashhur qadimiy shaharlaridan biri.Arxeologik ma’lumotlarga ko’ra , Buxoroga miloddan avvalgi 1- ming yillik o’rtalarida asos solingan. Uning nomi ilk o’rta asr Xitoy manbalarida turlicha ( An, Ansi, Buxo, Buku, Buxe, Buxaer, Buxala va b.) atalgan. "œBuxoro" atamasi sanskritcha "œvixora"so’zining turk-mo’g’ulcha shakli "œbuxor"- ibodatxonadan kelib chiqqan deb taxmin qilingan. Buxoroni arxeologik jihatdan o’rganish 1970-1780 yillarga to’g’ri keladi.

Shahar o’zagi 3 qism — "œOltin irmoq"ning  o’ng qirg’og’ida joylashgan ask , so’l  qirg’oqlaridagi qishloqlaridan iborat bo’lgan. Bu yerdan topilgan ko’plab ashyoviy dalillar ,  xususan sopol idish va buyumlar Buxoro tarixining turli davrlariga oid bo’lib , ulardan ikkitasi miloddan avvalgi 5 asrga taalluqli ekanligi aniqlandi.

Buxoroning Buyuk Ipak yo’li chorrahasida joylashganligi ilk davrlardan boshlab hunarmandchilik, kulolchilik,temirchilik , misgarlik, zardo’zlik , zargarlik va savdo- sotiq ishlarining rivojlanishiga turtki  bo’ldi.

Hozirgi kunda Buxoroda 30 dan ortiq yirik sanoat korxonasi mavjud. Xalqaro va mahalliy turizm yo’lga qo’yilgan. Xalqaro aeroport Buxoroni Toshkent orqali respublika  viloyatlari va 20 dan ortiq xorijiy davlatlar bilan o’zaro aloqalar o’rnatishda xizmat qiladi .

Buxoroda 100 dan ortiq tarixiy- me’moriy yodgorliklar: Buxoro arki, Samoniylar maqbarasi, Chashmai Ayyub maqbarasi, Poyi kalon ansambli, Minorai kalon, Masjidi kalon, Mir Arab madrasasi, Ulug’bek madrasasi, Bolahovuz masjidi va b. saqlangan.

Buxoro zaminida mashhur, donishmand allomalar voyaga etgan: Abu Hafsi Kabir Buxoriy, Imom al- Buxoriy, Ibn Sino , Narshaxiy, Daqiqiy,Rudakiy, G’ijduvoniy, Bahouddin Naqshband, Nosir Buxoriy, Ahmad Donish, Fitrat, Sadriddin Ayniy shular jumlasidandir. Manba (http://olka.edunet.uz/buxoro.htm)
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Hadija 30 Avgust 2008, 20:26:25
SAMARQAND SAYQALI RO'YI ZAMINAS, BUXORO QUVVATI RO'YI ZAMINAS, ONA YURTIM BUXORO, ZAMIN ICHRA YAGONA, TANHO :))). (qofiyani qaren, qofiyani :))))))
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Hadija 30 Avgust 2008, 20:27:25
iyaaaaa uzr xato ketib qolibti. SAMARQAND SAYQALI RO'YI ZAMINAS, BUXORO QUVVATI ISLOMI DINNAS :))
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Mr.Twister 31 Avgust 2008, 14:24:59
SAMARQAND SAYQALI RO'YI ZAMINAS, BUXORO QUVVATI RO'YI ZAMINAS, ONA YURTIM BUXORO, ZAMIN ICHRA YAGONA, TANHO :))). (qofiyani qaren, qofiyani :))))))
Shoiralikdan ham xabarim bor deng!!! :-)
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Hadija 01 Sentyabr 2008, 14:35:59
SAMARQAND SAYQALI RO'YI ZAMINAS, BUXORO QUVVATI RO'YI ZAMINAS, ONA YURTIM BUXORO, ZAMIN ICHRA YAGONA, TANHO :))). (qofiyani qaren, qofiyani :))))))
Shoiralikdan ham xabarim bor deng!!! :-)
a yoq, :)) bir kelib qoldidaa ))))
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: Hadija 01 Sentyabr 2008, 14:36:37
forum ta'sir qila boshladi manimcha :)))
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:14:25
БУХОА О — Бухоро вилосшилатк шаҳар. Вилостнинг маъмурий, иқтисодий ва маданий маркази. Ўзбекистоннинг жан.ғарбида, Зарафшон дарёси қуйи оқимида. Тошкентдан 616 км. Иқлими континентал, йиллик сртача тра 15, Г, июлники 29,5°, снв.ники 0°. Майд. 0,02 минг км2. Б. 2 та шаҳар тумани (Файзулла Хсжаев ва Тсқимачилик)га бслинган. Аҳолиси 264 минг киши (2001).
Б.— Шарқнинг машҳур қад. шаҳарларидан бири. Археологик маълумотларга ксра, Б.га мил. ав. 1-минг йиллик срталарида асос солинган, Унинг номи илк срта аср Хитой манбаларида турлича (Ан, Анси, Анго, Бухо, Буку, Бухс, Бухаср, Бухуаср, Бухала, Бухуала, Фухо, Лухуала ва б.) аталган. Бу атамалардан аввалги учтаси Б.нинг хитойча номлари бслиб, қолгани «Бухоро» ссзининг хитой тилидаги талаффузидир. Ўрта аср араб манбаларида сса Б. Аумижкат, Аавмичкат, Бумичкат (Янги қсрғон), АлМадина ассуфрийс (Мис шаҳар), Мадинат аттужжор (Савдогарлар шаҳри), Фохира (Фахрли шаҳар) каби номлар б-н тилга олинган. Б. атамаси санскритча «вихора» ссзининг туркмсғулча шакли — «бухор» («ибодатхона») дан келиб чиққан деб тахмин қилинган. Кейинги тадқиқотларда бу атама суғдийча «буғ» ёки «баг» («тангри») ҳамда «оро» («жамол») ссзларидан иборат бслиб, «тангри жамоли» деган маънони англатади, деган фикр илгари сурилмоқда. Дарҳақиқат, Зарафшон дарёсининг қуйи оқимида жойлашган Б. ва унинг атрофидаги ерлар қадимда ниҳостда хушманзара — ҳайвонот ва ссимлик дунёси бетакрор, ксл ва оқар сувларга бой бслиб, тарихчи Ааршахийнинг «Бухоро тарихи» асаридаги маълумотлар буни тасдиклайди.
Б.нинг исломга қадар бслган сиёсий тарихи хусусидаги маълумотлар мил. 7— 8-а.лар б-н чегараланади. Б. 6—8-а.лар бошида Бухорхудогплар ҳокимлиги пойтахти сди. 709 й. уни Араб халифалиги фатҳ стган, 9—10-а.ларда сса усомонийларпойтахти бслган. 999 й. Аª.ниқорахонийлар, 1220 й. мсғуллар босиб олган. 1370 й.дан Б. Амир Темурва Темурийлар давлати, 16-а. бошидан шайбонийлар (1533 й. бу давлат пойтахти Самарқанддан Б.га ксчирилиши туфайли Бухоро хонлиги деб атала бошлаган) ва 1533 й.дан 1920 й.гача Бухоро хонлиги (амирлиги) маркази бслган, сснг Б. Бухоро босқини натижасида шсролар томонидан босиб олинган. 1920 й. 8 сент.дан Б. Бухоро Халқ Совет А еспубликаси (БХСА ) нинг пойтахти бслган. Б. 1925 й.дан
ЎзССА  ва 1991 й. 1 сент.дан мустақил Ўзбекистон А еспубликаси таркибида. Б.ни археологик жиҳатдан фаол срганиш ишлари 70—80-й.ларга тсғри келади. Ўзбекистон ФА Археологис ин-тининг махсус археологик отрсди (А. А . Муҳаммаджонов, И. Аҳроров, Ж. Мирзааҳмедов, Ш. Одилов) ва Ўзбекистон Маданист вазирлигининг Меъморий ёдгорликларни таъмирлаш ва асраш ин-ти отрсди (Е. Г. Аекрасова бошчилигида) томонидан олиб борилган тадқиқотлар натижасида ҳоз. Б. вилости ҳудудида мил. ав. 4—3-минг йилликлардаёқ овчилик ва балиқчилик б-н шуғулланган, тошдан турли қурол ва буюмлар ссаш маҳоратлари юксак даражага етган неолит даврига мансуб қабилалар сшагани аниқпанди. Мил. ав. 2-минг йилликнинг 2-срмида Зарафшон дарёси сзанига сқин ерларга, айниқса унинг қад. тармоқлари (Вобкентдарё, Моҳондарё, Гужайли ва б.) ҳавзаларига чорвадордеҳқон қабилалар келиб жойлашиб, улар ботқоқ ерларда деҳқончилик қилиш б-н бирга сйловларда чорвачилик б-н ҳам машғул бслганлар. Археологлар Қораксл туманидаги Замонбобо деган жойдан мазкур қабилалар манзилгоҳларидан бирининг қолдиқларини топиб сргандилар. Шу боис бу маданист фанда Замонбобо маданисти деб аталди. Мил. ав. 1-минг йилликда Б. воҳасида астасекин сунъий суғориш тармоқлари ва мустаҳкамланган қишлоқлар вужудга кела бошлайди. Зарафшон дарёсининг кад. тармоғи — Шохруд бсйларидаги дастлабки қишлоқларнинг, жумладан ҳоз. Б. срнида бслган қишлоқнинг барпо бслиши айнан ана шу даврга тсғри келади. 70-й.ларда Б.нинг сски шаҳар қисмида олиб борилган археологик казишмалар натижасида Б.ни археологик жиҳатдан срганиш тарихида биринчи марта материк қатламга қадар етиб боришга ва маданий қатламланиш чуқурлиги 20 м дан ортиқ сканлигини аниқлашга муваффақ бслинди. Мир Араб мадрасаси сқинидаги археологик қазишма чоғида материк қатлам устида тсқ жигарранг торф қатлами (40— 70 см) борлиги, унинг ичида сса ёввойи ва хонаки ҳайвонлар сусклари қолдиклари ҳамда сопол идиш ва буюмлар парчалари ксп сканлиги маълум бслди. Торф қатлами Мадраса томон тобора қалинлашиб бориб, бино остига келганда қалинлиги 7,5 м га етган. Бу сса қадимда Б. ҳудудидан Зарафшон дарёси тармоқларидан бири — илк срта аср манбаларида қайд стилган «А уди зар» («Олтин ирмоқ») нинг стганлигини исботлайди. Археологик тадқиқотлар кейинчалик қуриб қолган мазкур тармоқнинг ҳар икки қирғоғи бсйлаб бир қанча мустаҳкамланган қишлоқларнинг вужудга келгани ва улар Б.нинг снг қад. шаҳар сзагини ташкил қилганини тасдиқлади. Шаҳар сзаги 3 қисм — «Олтин ирмоқшинг снг қирғоғида жойлашган арк, съни қалъа ҳамда унинг снг ва ссл қирғоқларидаги қишлоқлардан иборат бслган. Бу ердан топилган ксплаб ашёвий далиллар, хусусан сопол идиш ва буюмлар Б. тарихининг турли даврлари (мил. ав. 1-минг йилликнинг 3чорагидан 20-а. бошларига қадар) га оид бслиб, улардан 2 таси мил. ав. 5-а.га тааллукди сканлиги аниқланди. Бундан ташқари, Б. аркида олиб борилган археологик қазишмалар вақтида сна ксплаб снги ва нодир ашёвий далиллар топилдики, улар шаҳарнинг қад. тарихини срганишда муҳим аҳамистга сгадир. Бу ерда 13— 15,5 м, шунингдек 16,5—18,5 м чуқурликдан 2 та пахса девор қолдиғи топилди. Улар Б.нинг қад. мудофаа девори харобалари бслиб, бири (мил. 4—5-а.лар) нинг бал. 2,5—3 м, иккинчиси (мил.ав. 4—3-а.лар) ники 2—2,5 м.
Шунингдек, шаҳарнинг ёшини аниқлаш мақсадида бутун Б. воҳаси бсйлаб, чунончи йирик археологик ёдгорликлар — Лойкенд, Қсрғони Вардонзе, А омитан, Варахша, Хожа Бсстон, Қсзимонтепа, Оқсочтепа ва б. шаҳар харобаларида кенг археологик қазишмалар олиб борилди. Конимех туманида мил. ав. 6—5-а.ларга дойр ёдгорликлар (Чордара шаҳар харобаси, Қумрабод — I, Қумрабод — II, Арабон — I, Арабон — II номли мустаҳкамланган қишлоқлар, мил. ав. 6-а.га оид Шодибек ва Қалқонота қсрғонлари) топиб срганилди (1975—77). Улардан юқори даражада ривожланган ҳунармандчилик ва меъморликка доир ксплаб ашёвий далиллар топилди. Ўша даврга тааллуқли қишлоқлар қолдиқлари Жондор туманидаги Хожахотин, Лайлакхср, Боштепа, Оқтепа ва б. жойлардан ҳам топилди.
Археологик тадқиқотлар жараёнида Б. хусусидаги ёзма манбаларда келтирилган маълумотлар б-н археологик топилмалар қиёсланиб, қуйидагича хулосага келинди. Зарафшон дарёсининг қуйи оқимидаги дастлабки манзилгоҳлар жёз даври (мил. ав. 2-минг йилликнинг 2-срми) даёқ вужудга келиб, улар синчли срим ертслалардан иборат бслган (қуриб қолган Моҳондарё тармоғи минтақасида олиб борилган тадқиқотлар буни тасдиқлайди); мил. ав. 6—5-а.ларда Зарафшон дарёсининг йирик тармогилари дельталари жойлашган ерларда мустаҳкамланмаган манзилгохлар пайдо бслган. Мил. ав. 4-а.да сса Б. арки қурилажак ҳудуд баланд мудофаа девори ва кенг хандақ б-н сраб олиниб, унинг стагида учта мустаҳкамланган манзилгоҳ жойлашган (бу хил манзилгоҳлар мил. ав. 1-минг йиллик бошидан Ўрта Осиёнинг деҳқончилик қилинадиган вилостларига хосдир). Мазкур манзилгоҳлардан бири Фиробдиз, иккинчиси Аавмичкат, учинчиси Б. деб аталган. Кейинчалик бу уч манзилгоҳ сзаро бирлашиб ва тсхтовсиз тараққий стиб бориб, каттагина шаҳарга — Б. воҳасининг савдоҳунармандчилик ва маъмурий марказига айланган.
Б.нинг Букж ипак йсли чорраҳасида жойлашганлиги илк даврлардан бошлаб ҳунармандчилик тармоқлари (кулолчилик, темирчилик, мисгарлик, зардсзлик, заргарлик, шишасозлик, кандакорлик, бадиий каштачилик ва ҳ.к.) ва савдо-сотиқ ишларининг ривожланишига туртки бслди.
А оссис истилоси даврида бир неча майда қайта ишлаш корхоналари вужудга келди. 20-а. бошида Б.да 12 та маҳалла, 360 дан ортиқ гузар, 250 дан зиёд Мадраса, 390 та масжид, қарийб 150 та карвонсарой, 350 та ҳовуз бслган. Б. мадрасаларида 10 мингдан ортиқ талаба сқиган. Б.да 1920-й.лардан бошлаб саноат корхоналарининг сони ва салмоги ортиб борди. Вилост ҳудудида газ ва нефть конларининг топилиши шаҳарда снги саноат тармокларини ривожлантиришга асос бслди. Уйсозлик, маданиймаиший хизмат тармоқларини барпо стиш жадаллашди. Ободонлаштириш ва кскаламзорлаштириш ишлари тубдан схшиланди. Халқаро вамаҳаллий туризм йслга қсйилди. Ҳоз. кунда Б.да 30 дан ортиқ йирик саноат корхонаси мавжуд. Вилост саноат корхоналари слпи маҳсулотининг срмидан кспроғи Б.да ишлаб чиқарилади. Корхоналарда асосан маҳаллий хом ашё қайта ишланади. Айрим корхоналар газ ва нефть саноати ҳамда қ.х.га хизмат қилишга ихтисослашган. Бухоро тсқимачилик к-ти («Бухоротекс»), қораксл з-ди, зардсзлик, пиллакашлик фкалари, пахта, ёғскстракяис, вино, ғишт, ремонтмеханика з-длари, ун, гсшт, уйсозлик к-тлари, пойабзал, тикувчилик фкалари ҳамда ҳунармандчилик тармоқлари ишлаб турибди. Шаҳарда 10 дан ортиқ хорижий мамлакатлар б-н ҳамкорликда қурилган қсшма корхоналар фаолист ксрсатади: «БухТель» (Исроил) майонез, «ОмегаСитора» (Греяис) мсйна буюмлари, «ГуфикАвияенна» (Хиндистон) дори-дармон, «Мармар» (АҚШ) қурилиш материаллари ишлаб чиқаради. 1996 й.да Б.да Корес А еспубликасида ишлаб чиқарилган телефон ст-слари срнатилди. Б.да Ўзбекистон пахтачилик и.т. ин-тининг филиали, боғдорчилик, ниҳолчилик тажриба хужалиги ва «Соҳибкор» хужалиги жойлашган.
Б.да 20 дан ортиқ йсналишда автомобиль транспорти катнайди. 1986 й.дан троллейбус қатнови йслга қсйидди. Халкаро асропорт Б.ни Тошкент орқали республика вилостлари ва 20 дан ортиқ хорижий давлатлар б-н сзаро алоқалар срнатишда хизмат қилади. Б.да 100 дан ортиқ йирик тарихий меъморий ёдгорликлар: Бухоро арки, Сомонийлар мақбараси, Чашмаи Айюб мақбараси, Матки Аттори масжиди, Аамозгоҳ масжиди, Лойи калон ансамбли, Қалъадевор қолдиқлари, Минораи калон, Масжиди калон, Мир Араб мадрасася, Тим ва тоқилар, Лабиҳовуз ансамбли, Улутбек мадрасаси, Чор минор, Болоҳовуз масжиди, Ситораи Моҳи Хоса ансамбли ва б. сақланган. Булар шахарнинг снги кисмидаги замонавий ксп қаватли бинолар (ҳокимист уйи, «Бухоро», «Зарафшон», «Варахша», «Гулистон» меҳмонхоналари) б-н уйғунлашиб кетган.
Б. йирик илммаънавист, маърифат марказларидан. 1996 й. мартдан Ўзбекистон ФА Самарқанд бслимининг Бухоро минтақавий маркази фаолист ксрсатмоқда. 1997 й.да 3 олий сқув юрти (давлат унти, озиқ-овқат ва енгил саноат технологисси инти, тиббиёт инти), 5 коллеж, 3 академик лияей, тарих фанига ихтисослашган мактаб, 47 умумий таълим мактаби, 89 мактабгача тарбис муассасалари, 28 оммавий кутубхона, Бухоро давлат меъморийбадиий музей ксрикхонаси, 2 театр мавжуд. «Бухоро ҳафтаномаси» газ. чиқади (адади 2000).
Бухоро заминида машҳур, донишманд алломалар восга етган, сқиб ижод стган. Абу Ҳафси Кабир Бухорий (767— 832), Имом алБухорий, Ибн Сино, Ааршахий, Дақиқий, А удакий, Балъамий, Абдухолик Ғиждувоний, Баҳоуддин Аақшбанд, Сайфиддин Бохарзий, Аосир Бухорий, Шамсиддин Бухорий, Убайдуллоҳ Бухорий, Мушфиқий, Ҳофиз Таниш Бухорий, Турди Фароғий, Аҳмад Дониш, Фитрат, Садриддин Айний, Файзулла Хсжаев, Иброҳим Мсминов, Жалол Икромий шулар жумласидандир. 1997 й.нинг окт.да Б.нинг 2500 йиллиги Ўзбекистонда кенг нишонланди. 50 дан ортиқ тарихиймеъморий обидалар таъмирланди, снги истироҳат боғлари, хиёбонлар барпо қилинди.
Манбалар ва ад.: Ааршахий, Бухоро тарихи, Т., 1966; Историс атТабари, Т., 1987;Ҳофиз Таниш Бухори й, Абдулланома [1 —2ж.лар], Т., 1999—2000; Ҳасанхожа Аисорий, Музаккири аҳбоб, Т., 1993; Мир Мухаммад Амин Бухарий, Убайдулланаме, Т., 1957; Абдурахмони Тали, Историс Абулфейзхана, Т., 1959; Фазлеллах ибн А уз бихан Исфахани, Мехманнамейи Бухаpa, M., 1976; Ахмад Даниш, Историс Мангитской династии,
Бухоро шаҳри. «Узбектуризм» миллий компаниссининг «Бухоро» меҳмонхонаси.
Душанбе, 1967; Мирза Абдал Азии Сами, Тарихи салатини мангитиййа, М., 1962; Инсонистнинг илмий ва маданий мероси — учинчи минг йилликка (1997 й. 18— 20 окт., БухороХива), Т., 1997.
Абдулаҳад Муҳаммаджонов, Исроил Аазаров.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:14:51
БУХОА О АА КИ — Бухородаги қад. шаҳарсозлик ёдгорлиги. Дастлаб мил. ав. 1-а.да қурилган. Шаҳарнинг қад. қалъаси. Араблар истилосига қадар аркда шаҳар ҳокимлари — бухорхудотлар сшаган. Сомоиийлар даврида (9— 10-а.лар) қайта қурилиб девор ва буржлар б-н мустаҳкамланган. Кррахонийлар даврида (11—12-а.лар) ва мсғуллар босқинчилиги вақтида (13-а.) арк бир неча бор вайрон қилинган. Ҳоз. қиёфаси асосан Шайбонийлар сулоласи даври (16-а.)да шаклланган.
Бал. 20 м ча бслган тепалик устига қурилган аркнинг майд. 4 га, тарҳи кспбурчакли. Турли даврларда деворлари тош, пишиқ ва хом ғишт, пахсалар б-н мустаҳкамланган. Ўпирилиб тушган жойлари дастлаб хом гиштдан, кейин пишиқ ғиштдан таъмир стилган. Кстарила борувчи йсл орқали ғарбдаги улкан дарвозадан (16-а.) ичкарига кирилади (шарқ томонида ҳам илгари дарвоза бслган). Дарвозахона пештоқининг икки ён томонидаги «гулдаста» ва улар оралиғидаги 3 қаватли бино схши сақланган. Арк ичкарисига олиб кирадиган узун далонйслакнинг чап деворида 12 ва снг деворида 13 тахмонтокча қилинган. Чап томонидаги токчаларнинг баъзиларида обхонага кириладиган сшиклар бор. Гулдаста (бурж)лар тагида зах ва дим ертслалар бслган. Далоннинг снг томонидаги срта токчасида афсонавий қаҳрамон Сиёвуш руҳига Ааврсз байрамида чироқлар ёқилган. Амир сайисхона (отхона)сига ҳам шу ердаги зинадан кирилган. Далондан чиқаверишда тспчи боши (сарой қсриқчилари бошлиғи)нинг маҳкамаси, шу ердаги айвон тагида ертсла бслган (бу бинолар бузилиб кетган). Ундан сал нарида (ғарбий девор бурчагида) пешайвонли жоме масжид (сарой масжиди) қурилган (18-а. охири). Масжид деразалари панжарали, деворларининг ички томонидаги нақшлар орасига Қуръон остлари битилган. Лешайвон шипи мураккаб гириҳдар б-н безатилган.
Аркнинг шим.ғарбий бурчагида тспчи бошин.инг уйи ва таъмир ишлари устидан назорат қилувчи киши турадиган хона бслган. Масжиднинг шарқ томонида ошхона, орқа тарафида зарбхона (олтин, кумуш ва чақа тангалар зарб қилинадиган жой) бор. Зарбхонанинг шим.шарқида заргархона, жан.да девонбегининг маҳкамаси ва қушбегига қарашли бинолар бслган (баъзилари ҳозир ҳам бор). Жоме масжиддан бошланган тор йслак қушбеги ҳовлиси орқали чорсуга туташган. Чорсунинг чап томонида тош ётқизилган катта ҳовли — ксринишхона срнашган. Унда слчилар қабул қилинган ва амирларнинг тахтга стириш маросимлари стказилган. Ҳовлига кираверишда накшли пештоқбслган (1605). Ҳовлининг 3 томони айвон б-н сралган. Олдинги пешайвонда икки қатор нақшли устунлар бслиб, уларнинг тепаси калла муқарнаслар б-н безатилган. Аурота мармаридан қилинган тахт шу айвондаги тахтиравон тагида турган. Ҳовлининг жан. томонида «А аҳимхон меҳмонхонаси» ва қорихона қурилган (18-а.). Бу бинолар тагида ертслалар бслиб, уларда хазина сакданган. Б. а.нинг шим.шарқидаги Бухоро зиндони манғитлар салтанати даврида қурилган.
Аркнинг ғарб томонидаги ҳовлида мирзалар ва б. хизматчилар учун икки қаватли бинолар қурилган. Сал нарида — саломхона, ундан шарқ томонда меҳмонхоналар, амир ҳамда олий мансабдорларга қарашли бошқа бинолар жойлашган (миён ҳовли). Жан.да ҳаммом, ҳаммомнинг шарқ томонидаги кичкина масжид ҳозиргача сақланган. Аркнинг марказида срда (амир хотинлари турадиган уйлар), шим.да қушбеги хотинлари турадиган уйлар, ҳаммомнинг шарқида амир ҳарамидаги қизларнинг уйлари, шарқида зодагонлар сшайдиган уйлар бор. Шим.шарқий бурчакда Чилдухтарон масжиди ва Баттол Ғозий мозори бслган. Аркнинг шарқий девори бсйлаб ғуломбачча (соқчилар казармаси), жан.шарқий бурчагида дорихона (сқдорилар омбори) жойлашган (аркнинг ғарбий деворига тақалган биноларнинг бир қисмигина сакданган). Аркдаги қарийб 80 фоиз иморат сақланмаган. Аркнинг марказида (пойдевор қолдиклари ва харобалари орасида) ер тагидан стган мсрилар арк ичига қараб кетган катта сопол қувурлар ксриниб туради. Булар оқова сув қувурларининг қолдиқлари. Аркнинг ғарбий деворидан бошқа ҳамма деворлари, бурчаклардаги миноралар бузилиб кетган. Б. а. дарвозаси олдидаги А егистон майдонида кспгина иморатлар бслган. Унинг ғарбий деворига қараган пешайвонга замбараклар қсйилган. Арк дарвозасининг чап томонида лашкарбоши меҳмонхонаси, шим.да сса қуролсроғлар тузатиладиган устахона ва аслаҳахона (қсрхона) бслган.
Б. а.нинг шим.шарқидаги «Чилдухтарон» мақбараси, жан.ғарбда «Баттол Ғозий хонақоҳи», хос ҳаммом қолдиқлари сақланган. 1990 й.да археологлар томонидан олиб борилган қазиш ишлари натижасида Амир меҳмонхонаси ҳисобланган хонақоҳ ва унинг атрофидаги ҳужраларнинг пойдеворлари, ҳовли ичкарисидаги супа, тошнов, тазар, сандал ва сххоналар очилди. Ҳаммом тузилиш жиҳатдан мураккаблиги [ер ости тазарлари умумий бир тармоққа бсйсундирилганлиги, шаҳар ташқарисидаги заҳкашга қадар чсзилганлиги, тсрт томонидаги гулах (стхона)лари доимий равишда бир хил иссиқлик бериб туриши, сххонада музни то кеч кузгача сақлай билишганлиги] аниқланди.
Бухоронинг 2500 йиллиги муносабати б-н арк ичкарисидаги тахт жойлашган ҳовли таъмирланиб, сз ҳолига келтирилди. Арк деворлари снгиланди. «Гсриён» дарвозаси қайта тикланди ва б. ободонлаштириш ишлари олиб борилди. Ер сатҳидан 2,5—3 м чуқурликда гумбазсимон ер ости йсли борлиги аниқланди. Аркда Бухоро давлат меъморийбадиий музейқсриқхонаси жойлашган.
Лслат Зоҳидов, Умар А ашидов.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:15:07
«БУХОА О АХБОА И» — БХСА  ҳукумати газетаси. 1920 й. 9 сент.дан 1923 й. июлгача сзбек тилида чиққан. Адади 3000. Газ. Бухоро жадидларининг минбари бслиб, миллий мустақилликка сришиш, мамлакатда буржуадемократик сзгаришларни амалга оширишни тарғиб қилган. «Б.а.» да Бухорода виждон сркинлигини таъминлаш, миллий ҳукумат ва миллий қуролли кучларга тасниш, рус қизил қсшинларини Бухоро ҳудудидан олиб чиқиб кетиш ва б. сиёсий ҳамда иқтисодий масалалар кстарилган. Газ. 1923 й. июлда Шсро ҳокимисти томонидан тақикланган. Газ.га Фитрат, Чслпон, Саид Аҳрорий, Зиё Усмоний, Қори Йслдош ва б. муҳаррирлик қилган. 1923 й. сент.дан «Озод Бухоро» номи б-н чиқа бошлаган (сна қ. «Бухоронома»).

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:25:07
БУХОА О ДАВЛАТ МЕАªМОА ИЙ-БАДИИЙ МУЗЕЙ ҚЎА ИҚХОААСИ — Бухоро ш.даги музейқсриқхона; Бухоронинг қад. тарихини, унинг моддий ва маънавий бойликларини, авлоддан авлодга стиб келаётган сзига хос анъаналарини сақлаш, срганиш ва тарғиб қилиш б-н шуғулланувчи муассаса. 1922 й.да Бухоро давлат музейи сифатида ташкил топган. Кейинчалик турли номлар б-н аталган: Бухоро вилост слкашунослик музейи (1940—45; 1969—83), Бухоро тарихий слкашунослик музей и (1945—69), Бухоро тарихиймеъморий музейи (1983—84), 1985 й.дан музейқсрикхона, 1988 й.дан ҳоз. номда.
Музейқсриқхона жамғармаси 63 мингдан ортиқ. Умумий майд. 8320 кв. м. Унинг 6 та филиали бор: Вилост слкашунослик музейи (Аркда), халқ амалий безак санъати музейи (Ситораи Моҳи Хосада), Камолиддин Беҳзод номидаги санъат музейи (собиқ Азов банки биносида), Файзулла Хсжаев уймузейи (19-а.даги тарихий бинода), Абу Али ибн Сино мемориал музейи (Лешку туманидаги Афшона қишлоғида), А омитан слкашунослик музейи (А омитан ш.да).
Музейқсриқхонанинг 94 залида 28 та мустақил скспозияис Бухоронинг ривожланиш босқичларини, жаҳон яивилизаяисси, маънавий маданисти ва диний қадристларига қсшган ҳиссаси ва ҳоз. кунда сришилган муваффақистларидан ҳикос қилади. Археологик тспламлари орасида мил. ав. 4—3-а.лар неолит даврига оид пичоқсимон тош бслаклари (Дарвозаи Қир манзилгоҳи), жез даври маданистига доир материаллар (Замонбобо маданисти), сак қабилаларининг қабрларидан топилган буюмлар, фаснсдан ишланган ҳайкалчалар (арслон ва тошбақа), буюмлар (саклар қозони, исирикдон ва б.), шунингдек мил. ав. 5-а.дан мил. 16-а.гача дахлдор манзилгох/iap ва шаҳристонлардан қазиб олинган қадаҳ, коса ва ксзалар, заргарлик буюмлари, сускдан ишланган игна, тсғноғич ва б. буюмлар бор. Аумизматика тсплами ҳам бой: юнонбактрис тангалари (мил. ав. 3—2-а.лар), кушон тангалари (1—3-а.лар), сосонийлар тангалари (5-а.), бухорхудотлар тангалари (7—8-а.лар), сомонийлар (9— 10-а.лар), қорахонийлар (12-а.), темурийлар (14—15-а.лар), шайбонийлар (16-а.), аштархонийлар (17-а.), манғитлар сулоласи даври (18—20-а. боши) га оид олтин тангалардан иборат. Бухоро кашталари, ссзаналари ва зардсзлик буюмлари, Ғиждувон кулолчилиги (10—20-а.лар), ёғоч сймакорлиги буюмлари (14—20-а.лар), 16—20-а.ларга оид хитой ва спон чинниларидан иборат тспламлар, ноёб китоб ва қслёзмалар (1391—92 йларга доир «Зикр.асар аннаби») срами, 1930—2000 й.ларда ишланган тасвирий санъат асарлари, слка тарихига оид 100 мингдан ортиқ скспонатлар сақланади.
А оберт Альмеев.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:25:24
БУХОА О ДАА ВОЗАЛАА И — Бухоро ш.даги тарихий дарвозалар. Бухоро срта аср шаҳар қурилиши анъаналари асосида бунёд стилган бслиб, 3 қисм: арк, шаҳристон ва рабоддан иборат бслган. Бухоро аркияс 2 дарвоза бор сди. Ғарбий дарвоза — А егистон, Алаффурушон ёки Сомонфурушон, Шарқий дарвоза — Гсриён деб юритилган. Шаҳристонда сса 7 дарвоза бслиб, улар шаҳарнинг 4 томонида жойлашган. Шаҳристон шим.да Ҳақ А оҳ(Хуфра), жан.да Атторон (Боб улМадина) ва Оҳаниён (Темирчилар), шарқида Аав (Hyp), ғарбида сса Куҳандиз, Муҳра (Бани Асад) ва Бани Саъд дарвозалари бслган. Атгорондан Хуросонга, Ҳақ А оҳдан Самарқандга, Hyp (Аав) орқали сса Аасаф (Қарши) томонга йсллар кетган. Қолган 4 та дарвоза орқали подшоҳ қароргоҳи — аркка борилган. А абод атрофида дастлаб ички девор, 849—850 й.ларда ташқи девор бино қилиниб, унинг 11 дарвозаси бор сди. Ички деворнинг дарвозалари шим.да Бобул Ҳадид, Самарқанд ва Муғон, жан.да Лули Сувайк, Абдуҳошим Каноний, А ухба, Моҳ, ғарбида Дарвозача, Форжак, шарқида Лули Абдулҳасан ва Моҳ дарвозалари жойлашган. А абод ташқи девори битганидан сснг унинг шим.да Аавбаҳор, Самарқанд ва А ив, шарқида Мардикушон, Калобод ҳамда ғарбида А омитан, Форжак, Қсшанж номли дарвозалари бслган.
Бухоро узоқ тарихи давомида бир неча бор урушлар натижасида вайрон қилинган. Айниқса, қорахонийлар б-н сомонийлар сртасидаги курашлар даврида, Чингизхон ҳужуми оқибатида шаҳар девор ва дарвозалари бузиб ташланди. 16-а.да шайбонийлардан Абдуллахон II даврида Бухоро атрофи снги девор б-н сраб олинди ва дарвозалар қурилди. Тарихий даврлар стиши б-н Бухоро дарвозаларини номлаш ҳам сзгариб борди. 19-а. срталарига келиб Бухоро дарвозалари: Саллахона, Қавола Маҳмуд, Қарши, Баҳовуддин, Файзобод, Самарқанд, Имом, Ўғлон, Талипоч, Ширгирон, Қораксл номлари б-н юритилган. 20-а. бошларида Бухоро ш.нинг дарвозалари қуйидагича номланган: шаҳарнинг шим.да Имом ва Самарқанд, жан.да Шайх Жалол, Аамозгоҳ ва Саллахона; шаркида Мозор ва Қарши; ғарбида Ўғлон, Талипоч, Ширгирон ва Қоракул. 1920 й. кузида шсро мустабидларининг Бухоро босқинида, снлаб обидалар қатори Бухоро дарвозалари ҳам катта шикает ксрди, ксплари бузиб ташланди, ёндирилди ва йсқотилди. Ҳоз. кунда Қораксл ва Талипоч дарвозалари стмиш ёдгорлиги сифатида бир қадар сақланиб колинган.
Ад.: Ааршахий, Бухоро тарихи, Т., 1966.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:25:56
БУХОА О ЗИАДОАИ — Бухоро амирининг қамоқхонаси. Б. з. 18-а. 2-срмида, манғитлар даврида қурилган бслиб, қад. шаҳристоннинг шим.ғарбий бурчагида, срта асрларга оид Хсжа Аизомиддин боло гузарида жойлашган. Б. з. атрофи пишиқ ғишт териб қурилган ва юқориси ҳам баланд гаштин девор б-н сралган тепалик устидаги иморатлар мажмуасидан иборат. Зиндонга кичик пештоқли ва 2 табақали қад. ёғоч сшиги бслган дарвозахонадан кирилади. Ҳовлисида турли даврларга оид пастак ғиштин бинолар бор. Булар зиндонбон хонаси, солиқ тсламаганлар, қарздорлар ва сиёсий маҳбуслар ҳамда слимга маҳкум стилганлар учун қурилган хоналардир. Зиндонбон (соқчилар) хонаси саҳнида пастга, чукурликка олиб бориладиган кенг туйнук бор. Бу йслак орқали чоҳга тушилади, унинг диаметри 5 м, чуқ. 6,5 м. Шу чуқурликда маҳбуслар сақланган.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:27:00
«БУХОА О» МЕҲМОАХОААСИ — Бухоро ш.даги 4 юлдузли меҳмонхона. 1987—96 й.лар «Ларсен снд тумбо лимитед» ҳинд компанисси (М. X. Воҳидов лойиҳаси асосида) томонидан қурилган. «Ўзбектуризм» миллий компаниссига қарашли. Меҳмонхона 12 қаватли бслиб, 223 хонаси (жами 440 сринли) бор, шундан 2 сринли хона 204 та, 2 хоналик люкс хоналар 13 та ва 1 сринли хона 6 та. Бош вестибюли ва қаватларида дам оладиган жой (холл), 2 та банкет зали, 300 сринли мажлислар зали, олий тоифали ресторан, европа таомлари тайёрланадиган 370 сринли, миллий таомлар тайёрланадиган 380 сринли заллари, бар (кундузги ва тунги), буфет, чойхона, теннис корти, фаввора, магазин, 2 сауна, киноконяерт зали (300 сринли), бассейн (майд. 252 м2) мавжуд. Бинони қуришда замонавий меъморий слементлардан фойдаланилган. Безакларида мармар, гранит, шиша, алюминий, металл ва б. қслланилган.
Бухоро ш.да «Б.» номли 3 юлдузли меҳмонхона ҳам бор (1974 й. ишга туширилган).
Камол Махмудов.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:27:18
БУХОА О МИАИАТЮА А МАКТАБИ — Ўзбекистон миниатюра санъатидаги сзига хос йсналиш. Ўрта асрлар (16— 17-а.лар)да Бухорода шаклланган. Б.м.м.нинг ривожланиш даври Бухорода Шайбонийхонлар (16-а.), Аштархонийлар (17-а.) ҳукмронлиги даврига тсғри келади. Ҳирот миниатюра мактаби таъсирида ривожланган Б.м.м. дастлаб Бухорога келган Ҳирот миниатюра мактаби вакилларининг ижоди б-н боғлиқ бслган ва маҳаллий бадиий анъаналар таъсирида шаклланаётган мустақил услубни акс сттирган оқимлар ксринишида бслиб, 1550-й.лар срталаридан мустақил ривожланган. Умумлаштириш, шаклнинг ихчамлиги, кийим ва безакларнинг аниқ ҳамда йирик ишланиши, бсшлиқнинг бир текис тузилиши, меъморий тасвир ва заминнинг соддалаштирилиши каби хусусистларга сга бслган. Умумий ранглар ёрқин, тиниқ (тсқ сариқ ва қора ранглар устунлиги сезилади), расмлар учун сратувчанлик, тантанаворлик руҳи хос бслган. А асмларда қабул саҳналари, табиат оғушидаги учрашувлар, маиший манзаралар, сарой ҳаётидан олинган ахлоқий лавҳалар ва б. мавзулар кенг срин олган; ксчманчи ҳаёт ксринишлари, маҳаллий стник турлар ҳам учрайди. 16-а. охиридан тасвирий санъатда мавжуд анъанавий, расмий дабдабали йсналиш б-н бир қаторда демократик мавзулар шаклланди ва мустаҳкамланди, шаҳар ҳаётидан олинган жанрли лавҳалар, ҳунармандлик мавзуларининг сони кспайди. Б.м.м.нинг йирик вакиллари: Маҳмуд Музаҳҳиб, Шайхзода, Абдулла Мусаввир (16-а.); Муҳаммад Шариф, Муҳаммад Муқим, Аваз Муҳаммад, Муҳаммадамин, Фарҳод, Мулла Беҳзод, Хсжа Гадой (17-а.) ва б. 16-а. охири ва 17-а. бошларида Мовароуннаҳрнинг қсшни мамлакатлар б-н алоқаларининг кучайиши туфайли Б.м.м. вакиллари асарларида Ҳиндистон ва А­рон тасвирий санъатининг таъсири сз ифодасини топган. Бу мактаб вакиллари томонидзн Саъдийнинг «Бсстон» (157576), Жомийснинг «Туҳфат улаҳрор» (16-а.нинг 70-й.лари), Деҳлавийнинт «Тарихи Хизрхон» (1579), Аизомийнинг «Хамса» (1648, ҳаммаси СанктЛетербургдаги СалтиковШчедрин номидаги кутубхонада), Фирдавсийнинг «Шоҳнома» (1664, ЎзА  ФА Шарқшунослик ин-тида) асарлари, шунингдек тарихий, диний асарлар бадиий безатилган. Китобларни бу тарзда безаш кейинги даврларда ҳам давом стди, мас, Аҳмад Дониш, Абдулхолиқ Махдум ва б. 20-а. 20-й.ларида Б.м.м. анъаналари уста Ааби Ҳафизов (плакатлар ишлаган), С. Лочаев ижодида давом сттирилди.
Ад.: Лугаченкова Г. А., А емпель Л. И., Вс‹даюс‰иесс памстники изобразительного искусства Узбекистана, Т., 1960; Среднеазиатские миниатюрс‹ 16—18 вв., М., 1964; Лугаченкова Г. А., А емпель Л. И., Очерки искусства Средней Азии, М., 1982.
А­лъмира Исмоилова.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:27:34
БУХОА О МУДОФААСИ (1220 й. фев.) — шаҳар аҳолисининг мсғул босқинчиларига қарши қаҳрамонона кураши. Хоразмшоҳ Муҳаммад Мовароуннаҳрга Чингизхон бошчилигидаги мсғул истилочилари босиб келаётганидан хабар топгач, мамлакат мудофааси учун нотсғри стратегик усулни қсллаган. У сз қсшинини Мовароуннаҳрнинг барча шаҳарларига тақсимлаб, ҳар бир шаҳар мудофаасини сз ҳолига ташлаб ксйган. Хусусан, Б. м. учун амирохур Ихтиёриддин Кушлу ва Инончхон (Ўғул Ҳожиб) раҳбарлиги остида 30 минг кишилик қсшин ажратилган. Бухорода булардан ташқари амирлардан Хам ид Лур, Севинчхон ва Кскхонлар бор сди. Чингизхон ва унинг кичик сғли Тулихон мсғулларнинг асосий кучлари б-н Бухорони 1220 й. фев.да қамал қилишган. Бухоро амирлари уч минг киши б-н тунда шаҳар қалъасидан чиқиб мсғуллар қароргоҳига шабихун (тунги ҳужум) уюштирдилар, бироқ енгилиб, ксп талафот ксриб сна шаҳарга қайтишга мажбур бслганлар. Бухоро амирлари уч кунлик қамалдан сснг мсгуллар ҳалқасини ёриб стиб, Хуросонга кетишга қарор қилишган. Бироқ мсгуллар бухоро қсшинини пистирмага тушириб, тормор келтирдилар, фақат Инончхон озгина қсшин б-н қамални ёриб стишга муваффақ бслган. Ҳимосчиларсиз қолгач, шаҳар аҳолисининг бир қисми таслим бслишга қарор қилиб Чингизхон ҳузурига қози Бадриддин Қозихон бошчилигидаги вакилларини жснатган. Бироқ шаҳарликларнинг ва қсшиннинг бир қисми (400 жангчи) сна 12 кун давомида аркка сшириниб босқинчиларга қарши қаҳрамонона курашни давом сттирди. Шаҳар буткул вайрон қилиниб, ёндириб юборилгач, аҳолининг бир қисми қириб ташланган, қолганини бошқа шаҳарларни олишда қамал ишларида фойдаланиш учун ҳайдаб кетишган. Чингизхон Товуш босқоқни Бухоро ҳокими стиб тайинлаган.
Лд..А ашид аддин, Сборник летописей, т. 1, кн. 2, М.Л., 1952; Шихаб аддин Мухаммад анАасави, Жизнеописание султана Джалал аддина Манкбурнс‹, Баку, 1973; Мирзо Улуғбек, Тсрт улус тарихи, Т., 1994.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:27:47
БУХОА О ААМОЗГОҲИ — Бухородаги меъморий ёдгорлик. Шаҳарнинг жан. чеккасида, қорахонийлар сулоласининг ёзги қароргоҳи срнида барпо стилган (1119). Масжид пишиқ ғиштдан оддий қилиб қурилган, атрофи баланд девор б-н сралган. 16-а.даги таъмир даврида масжид биносига туташтириб 3 тоқили ва устунли пешайвон қурилган. Тарҳи тсғри тсртбурчак бслиб, 3 асосий хонадан иборат. Ўртадаги мурабба тархли хона ссси гумбаз б-н, ёнларидаги хоналар балхи гумбаз б-н ёпилган. Асосий хонага пештоқ, ёнидаги хоналарга далонйслакдан кирилган. Лештоққа гириҳ нақш ишланган, Қуръондан ксчирилган остлар битилган. Б. н. меъморлигида меҳроб ва унинг атрофига ишланган кошинкори безаклар алоҳида ажралиб туради. Унда Бухоро меъморлиги ва безак санъатининг анъаналари сз ифодасини топган.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:28:15
БУХОА О ОЗИҚ-ОВҚАТ ВА ЕАГИЛ СААОАТ ТЕХАОЛОГИЯСИ ИАСТИТУТИ — инженертехнологлар тайёрлайдиган олий сқув юрти. 1977 й.да Бухоро ш.да Тошкент политехника ин-тининг Бухоро филиали (1972) негизида ташкил стилган. Инт таркибида 6 кундузги ва сиртқи ф-т, 31 кафедра, минтақавий бизнес мактаби, ихтисослашган лияейинтернат фаолист ксрсатади. Инт ташкил топганидан бери 12 мингдан ортиқ мутахассис тайёрлади (2000 й.да 15 ихтисослик бсйича 477 мутахассис интни тамомлади). Интда 282 проф.сқитувчи, жумладан 20 фан д-ри, проф., 178 фан номзоди, дояентлар ишлайди (2001). Интда аспирантура, магистратура, илмий кутубхона (198 мингдан ортиқ асар), инт тарихи музейи бор. Инт фаолисти М. А. А аҳматов, А. А. Ларпиев ва б. олимларнинг номлари б-н боғлик.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:28:41
БУХОА О ТЕАТА И, Садриддин Айний номидаги давлат мусиқали драма ва комедис театр и — тснғич узбек профессионал театрларидан. 1921 й. Ф.Хужаев ташаббуси б-н ҳаваскорлар гуруҳи асосида ташкил қилиниб, 1922 й. «Туҳматчилар жазоси» (Ҳамза) спектакли б-н очилган. Иккинчи спектакли «Туркистон табиби» (М. Уйғур, 1923). Ташкилотчиси ва бадиий раҳбари — Маннон Уйгур. ҳ.Латипов, Л. Аазруллаев, А. А аҳмонов, Л. Латипов, С. Табибуллаев, А. Ғаниев ва б. театрнинг илк ижодкорлари бслиб, театр тараққиётига катта ҳисса қсшдилар. 1924 й.да театрнинг бир гуруҳ актёрлари Москвадаги узбек драма студиссига сқишга юборидди. 1930 й.нинг охиригача кичик пьеса ва коняерт дастурлари б-н кифосланди. Драма студиссини тугатган актёрлар (Б. Хсжаев, С. Абдуллаев, А. Олимова, Б.Жамолов, М. Мусаев ва б.) қайтгач (1930), театр том маънода профессионал театр мақомига сга бслди. Улар саҳналаштирган «Исён» (Д. Фурманов ва С. Лоливанов), «Зсраки табиб» (Ж. Мольер), «Қон ва сув» (Л. Сайфуллина) спектакллари театрнинг профессионаллик даражасини снада мустаҳкамлади. 1931 й. Я. Бобожонов бадиий раҳбар, Ш. Шораҳимов сса бош рассом стиб тайинландилар. 30-й.ларнинг срталари театр ижодий фаолистида бурилиш даври бслди. А еализм услубини чуқур сгаллаш, сришилган ижодий муваффақистларни мустаҳкамлаш борасида жиддий иш олиб борилди. Шу ижодий жараён давомида узбек драматургасси, рус ва чет сл мумтоз асарлари актёрларнинг ижро маҳоратини ошишида, театр жамоасининг сз ижодий йсналишига сга бслишида муҳим роль сйнади. 1936 й.дан театр «мусиқали драма театри»га айлантирилди. Шу йиллари театр жамоаси А. Хсжаева, С. Ярашев, А. Охунов, А. Аеъматова, А. Атоев, 3. Солиева каби ижодкорлар б-н бойиди. Уруш йиллари сзбек халқининг мардонавор кураши акс сттирилган асарлар саҳналаштирилган бслса, тинч қурилиш даврида репертуар мавзу жиҳатдан бойиди. Асосий сътибор даврнинг долзарб муаммоларига қаратилди, халқимизнинг фидокорона меҳнати, ахлоқий ва маънавий гсзаллиги, тинчлик, инсонпарварлик ғосларига интилиш спектаклларда сз ифодасини топди. «Лайли ва Мажнун» (Хуршид; Т. Содиқов, А . Глиср мусикаси), «А авшан ва Зулхумор» (К. Яшин; Т. Содиқов мусиқаси), «Курбон Умаров» (С. Абдулла, Чустий; Т. Жалилов мусиқаси), «Олтин ксл» (Уйғун, М. Левиев мусиқаси); «Шоҳи сузана», «Оғриқтишлар» (А. Қаҳҳор), «Юрак сирлари» (Б. А аҳмонов), «Офтобхон» (К. Яшин; X. Тсхтасинов мусиқаси), «Бой ила хизматчи» (Ҳамза), «Алишер Аавоий» (Уйғун, И. Султон), «Имон» (И. Султон) ва б. спектакллар сахналаштирилди. 1958 й. театрга Садриддин Айний номи берилди.
60—70-й.лар театрнинг мустақил репертуар сратиш борасидаги ижодий изланишлари сз самарасини берди ва театр уз ижодий чуққисига кутарилди. Саҳнада реалистик ижро асосларини урнатишда, ижрочилик санъатини юксак профессионал даражага кстаришда М. Мусаев, Б. Жамолов, А. Акобиров, А . Ботиров каби реж.ларнинг хизматлари катта будяи. Бухоронинг утмиши мавзуида спектакллар саҳнага қсйидди. Шунингдек, айрим кишилар онги ва хулқатворидаги иллатларни фош стиш, шу йул б-н жамистга муносиб фазилатли кишиларни тарбислаш театр репертуарининг асосий йуналишига айланди. Бир қатор мусиқали драма ва комедис асарлари саҳналаштирилиб, узининг ижодий дадиллигини, ижтимоийпсихологик асарлар сратишга қодирлигини ксрсатди. «А евизор», «Уйланиш» (А. Гоголь), «Ҳамлет» (У. Шекспир), «Хушчақчақ гадолар» (К. Гояяи), «Мирза Иззат Ҳиндистонда» (Б. Гарги; М. Ашрафий мусикаси), «Гули сиёҳ» (С. Жамол; Д. Соатқулов мусикаси), «Қаламқошлигим» (М. Каримов; С. Жалил мусиқаси), «Зебизебона» (Т. Тула; И. Акбаров), «Лақма» (Уйғун; С. Жалил мусикаси) ва б. шулар жумласидан. 1980й лардан бошлаб юксак сависли, бадиий пишиқ ва госвий мукаммал спекталлар («Ўз аризасига кура», «Абулфайзхон», «Бир кам дунё», «Жаноза уқилмасин», «Ибн Сино» ва б.) саҳналаштирилди. 90-й.лардан театрга снги кучлар (М. Содиқова, С. Зоҳидова, Б. Болтаев, Ф. Абдуллаев ва б.) келиб қсшилди ва узлари б-н театрга снги ҳаёт нафасини олиб кирдилар. «Уруш» (Ш. Аурматов), «Юрагимни сотаман», «Соҳибқирон Темур» (С. Сирожиддинов), «Чимиддиқ» (А­. Хушвактов), «Тентакфаришталар» (Ш. Бошбеков), «Давлат болалари» (А . Мухаммаджонов), «Ҳақрост» (Й. Муқимов) каби спектакллар б-н театр сз мавқеини тиклади. Театрда Ҳ. Ааймов, А. Аеъматова, А. Файзиев каби Ўзбекистон халқ артистлари турли йилларда ижод қилганлар.
Театрнинг етакчи актёрлари: 3. Каримов, А. Мавлонов, А. Муминова, Б. Бақоев, А . А­ргашев, С. Ғуломова, Ш. Йуллиев ва б. Бош реж.— Убайдулла Бақоев.
Жсра Махмудов, Исомитдин Жумаев.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:28:55
БУХОА О ТИББИАТ ИАСТИТУТИ, Абу Али Ибн Сино номидаги Бухоро тиббиёт институти — Бухоро ш.даги олий малакали мутахассис врачлар тайёрлайдиган олий сқув юрти. 1990 й. ташкил стилган. Даволаш, стоматологис ва олий маълумотли ҳамширалар тайёрлаш ф-тлари бор, 39 кафедра, лияей, аспирантура, докторантура, клиник ординатура, марказий и.т. ва клиник лаб., / инт музейи ва 2 уқув музейи, тест маркази, кутубхона (65 мингдан ортиқ асарга сга), сқув зал и, виварий мавжуд. Интда 196 уқитувчи (жумладан 18 фан д-ри ва проф., 80 фан номзоди ва дояент) хизмат қилади; 1500 талаба таълим олади (2001). Б.т.и. узининг даволаш клиникасига сга. Бухоро ш. касалхонаси, вилост стоматологис поликлиникаси, умуман Бухородаги барча даволашпрофилактика муассасалари интнинг клиник базаси ҳисобланади. Бухоро вилост касалхонаси инт клиникасига айлантирилган. Инт қошида стоматологис сқувдаволаш илмий маркази ташкил қилинган (1997). Инт дарслик, илмий туплам ва методик қслланмалар нашр стади.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:30:16
БУХОА О УАИВЕА СИТЕТИ, Файзулла Хсжаев номидаги Бухоро давлат университети — илмий ва педагог кадрлар тайёрлайдиган олий сқув юрти. ЎзА  Лрезиденти фармонига асосан 1992 й. 15 мартда Бухоро пед. ин-ти (1930) негизида ташкил стилган. Унтда 9 ф-т (физикамат., иктисод, кимёбиол., қ. х., бадиий графика ва халқ амалий безаги санъати, тарихгеог., хорижий филол., пед. ва жисмоний маданист, узбек филол.си), бир ижтимоий сқув маркази, 50 ихтисослаштирилган кафедра, минтақавий тил маркази, ихтисослаштирилган академик лияей, гимназис, тайёрлов курслари, кутубхона (нодир қслёзмалар ва тошбосма асарлар бслими б-н), ботаника боғи, планетарий, ҳисоблаш маркази, тест маркази, унт тарихи, слка зоол.си, археологисстн. музейлари, сқувспорт, спортҳарбий тайёрлов, спортсоғломлаштириш мажмуалари, маърифиймаданий ишлар клуби бор (2001). Унтда 23 ихтисослик бсйича мутахассислар тайёрланилади.
Унда аспирантура, магистратура, докторантура мавжуд. 2000/2001 сқув йили унтда 5 мингдан ортиқ талаба таълим олди, 341 сқитувчи, жумладан 1 Ўзбекистон ФАнинг акад., 28 фан д-ри ва проф., 272 фан номзоди ва дояент ишлади. Унтда турли йсналишларда и. т. ишлари олиб борилади. А Ф, Италис, Ирландис, Франяис, MAP, Лольша, Германис, АҚШ илмий муассасалари б-н илмий ҳамкорлик қилади. Ташкил бслгандан бери унт 25 мингдан ортиқ мутахассис тайёрлади (2001).

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:32:06
БУХОА О ЯҲУДИЙЛАА И, Ўрта Осиё сҳудийлари (сзларини «исросл», «бане иеросл», «сҳудий-тожик» деб аташади) — Ўрта Осиёнйнг турли шаҳарларида сшайдиган стник гуруҳ. Б. с. атамаси биринчи бслиб 16-а.да пайдо бслган. Б. с.нинг стмишдаги у мумий сони ҳақида аниқ маълумот йсқ. Инглиз миссионери Вольф амир Аасруллахон ҳукмронлиги даври (1826—60)да Бухорода 10 минг сҳудий сшаганлигини ксрсатиб стган. Аҳолини рсйхатга олиш маълумотларига ксра, 1926 й.да Ўзбекистонда 18172, 1989 й.да сса 28369, шу жумладан Бухорода 4200 Б. с. сшаган. Ўзбекистонда Б. с., асосан, Бухоро, Самарқанд, Қсқон, Хатирчи, Шаҳрисабз, Андижон, Марғилон, Тошкент ш. лари да сшайдилар. Б. с. тили сҳудий-тожик тили бслиб, тожик тилининг жан. гуруҳига киради.
Б. с.нинг Ўрта Осиёда қачон пайдо бслганлари мунозарали. Баъзи олимлар (М. Занд)нинг фикрича, сҳудийлар Ўрта Осиёда мил. ав. 6-а.да пайдо бслганлар. Яҳудийлар сняиклопедиссида Бухоро ҳудуди Библисдаги Хабар б-н, иероилликларнинг сн пушти сургун қилинган жойлардан бири сифатида тенглаштирилган (мил. ав. 722). Археологах тадқиқотларга ксра, сҳудийлар Ўрта Осиё (Марв, Самарқанд)га 2—4—5-а. ва 8-а.ларда келганлар. Азма манбаларга ксра сса мил. ав. 1-а.—мил. 1-а.да Марвга, 6— 80а.ларда Хоразмга келганлар. В. В. Бартольднинг ёзишича, 10-а.да Мовароуннаҳрда сҳудийлар христианларга нисбатан купчиликни ташкил қилган. Туделлик сайёҳ Вениамин (12-а.)нинг маълумотича, Самарқанд ш.да 30 минг сҳудий сшаган. Яҳудийларнинг Бухорода бслишлари тсғрисида илк маълумот 13-а.га тсғри келади. Б. с.нинг оилавий афсоналарига ксра, 14-а. охири — 15-а. бошларида сҳудий тсқувчилар Амир Темур томонидан Сабзавор, Шероз ва Бағдодяан Мовароуннахрга олиб келинган. Улар кейинчалик маҳаллий сҳудий жамоалари б-н аралашиб кетишган. 16-а.да Бухоро сҳудийларнинг бош марказига айланган, шу аерда шаҳарда сҳудийлар маҳалласи — «Маҳаллаи ксҳна» ташкил топган. Б. с. иудаизм динига сътиқод килишади. Барча шаҳарларда, сҳудийлар ғуж бслиб сшаган маҳаллаларда синагогалар бслган.
20-а.нинг 30-й.лари бошларидаги сталинча қатагон даврида 1000 га сқин Б. с. ҳибсга олинган, синагогалар, сҳудий мактаблари, театр, музей ва газ.лар ёпилган. Б. с.дан адабий ссдаликларнинг машҳур муаллифларидан бири Соломон бен Самусл бслган. У 1338 й. Урганчда сҳудий тили луғатини тузган, Моше бен Довуд форсийда посмалар битган. 17-а. охири — 18-а. 1-срмида шоир Юсуф Ягуди (Моллах Иосиф бен Исаак)нинг «Етти акаука» асари Бухорода машҳур бслган. Б. с.нинг асосий машгулотлари савдо, мусиқашунослик, артистлик, хунармандчилик бслиб, кейинчалик маиший хизмат, педагоглик соҳалари, муҳандис, врачлик касбларини сгаллашган. Б. с. орасидан фан ва маданистнинг йирик арбоблари етишиб чиққан: фан докторлари — проф. Ю. И. Исҳоқов, И. А. Калантаров, Б. И. Линхасов, А. М. Маллаев; композиторлар — М. Левиев, С. Юдаков; рассомлар — Ю. М. Елизаров; Ўзбекистон халқ артистлари — Л. Бобохонов, Б. Давидова, И. Оқилов, М. Ақубова, М. Шамаева шулар жумласидандир.
Ўзбекистон мустақилликка сришган (1991)дан кейин Ўзбекистон А еспубликаси Конституяисси барча миллат ва слат вакилларининг тили, урфодати, анъаналарига ҳурмат б-н муносабатда бслишни, уларнинг ривожланиши учун шароит сратишни кафолатлади. Бухорода 2 синагога, сҳудий тилида сқитиладиган мактаб ва болалар богчаси фаолист ксрсатади. Самарқандда «Шофар» газ. нашр қилинади (1998). Турли диний маросимлар сркин стказилади.
Ад.: Альмеев А ., Бухарские евреи, Бухоро, 1998.
А оберт Альмеев.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:32:19
БУХОА О ҚАЛАªАСИ — шаҳарни ташқи ҳужумлардан сақлаш мақсадида қурилган мудофаа деворлари (мил. 6-а.нинг 2-срми — 16-а.). Бухоронинг илк қалъа девори 6-а. 2-срмида Шери Кишвар томонидан бунёд стилган Арк девори бслган. Кейинчалик, 8—13-а. бошларида шаҳар кенгайиши натижасида қалъа деворлари бир неча бор қайта қурилган. 1220 й. Чингизхон Бухорони забт стган пайтида унинг мудофаа деворларини бузиб ташлаган. Абдуллахон Ядаврига келиб шаҳар деворларининг ҳоз. шакли пайдо бслган.
19-а.да шаҳар қалъаси деворининг умумий уз. 12 км, бал. 10 м, асосининг қалинлиги 5 м ни ташкил стган. Деворнинг юқори қисмида кенглиги 2 м га тенг стиш жойлари бслиб, улардан девор орқали мудофаа қуроллари олиб стиш учун фойдаланганлар. 116 та кичик минорачалар ва 11 та 2 минорали дарвозадан иборат қалъа деворининг айрим ерларида сқ отиш учун мслжалланган жойлар мавжуд бслиб, деворнинг юқори қисми сткир учлар (дандона) дан иборат қилиб ссалган. 1920 й. сент.да қизил қсшинларнинг Бухорога босқини (қ. Бухоро босқини) оқибатида қалъа деворларига зарар етказилган. Кейинги даврда шаҳарнинг кенгайиши натижасида қалъа деворлари шаҳарнинг бир қисмида сақланиб қолган. А­ски қалъа деворлари бузилиб, унинг срнига снги иншоотлар барпо стилган. Ҳоз. кунда қалъа деворининг сақланиб қолган қисми шаҳарнинг қад. тарихидан далолат бериб туради.
Ад.: Историс Бухарс‹, Т., 1976; А емпель Л. И., Далекое и близкое, Т., 1982; Ааршахий, Бухоро тарихи, Т., 1966.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:32:41
БУХОА ОДА 1910 ЙИЛ ЯАВАА А¬ ВОҚЕАЛАА И — Бухородаги қонли фожиа (9—11 снв.). Шаҳарнинг шиа мазҳабидаги аҳолиси 9 снв. куни Ўғлон дарвозаси сқинидаги сарбозхонада сзларининг мотам маросимлари — «шахсейвахсей» (қ. Ашуро) стказаётганликларида сунний мазҳабидаги муллаваччалар уларнинг бу ҳолидан куладилар. Бундан ғазабланган шиалар бир муллаваччани слдирадилар ва учтасини қаматтирадилар. Суннийларнинг вакиллари амирнинг Аркига келиб қушбеги Остонақулдан гуноҳкорларни жазолаш ва қамалганларни озод қилишни талаб қиладилар. Қушбеги йиғилганларни ҳайдаб юборади. Шундан сснг аҳоли А егистон майдонига тспланиб сна сз талабларини қссди. Ўзи шиалардан бслган қушбеги йиғилганларга қарши сарбозларни юборади ва икки сртада жанг бошланади. Бозорда ҳам суннийлар б-н шиалар сртасида жанжал кстарилади. Суннийлар қслга тушган нарсалар б-н қуролланган сди. Хиёбон мадрасаси атрофида шиаларнинг ҳужуми тсғрисида хабар келади, йиғилган оломон сша томон йсл олади. Сарбозлар оломоннинг йслини тссади. Содир бслган жангда суннийлардан 240 киши слдирилган. Шундан сснг суннийлар бутун шаҳарга тарқалиб, дуч келган шиаларни қира бошлаганлар. Бу хунрезлик 10 ва 11 снв. кунлари давом стади. Қушбеги А оссиснинг сиёсий агентлигига ёрдам ссраб мурожаат қилади. 11 снв. да Самарқанд ва Каттақсрғондан полковник Ланов раҳбарлигида сқчи рота, казаклар сотнсси 4 пулемёт б-н келади. Фожиа ҳақидаги хабар А оссис пойтахтигача боради, Л. А. Столипиннинг буйруғи б-н хунрезликни олдини олиш учун I Туркистон армисси корпуси штабининг бошлиғи генералмайор Лилиенталь етиб келади. Карманада сшаётган амир Абдулаҳад Бухорога сзи келишга журъат қилолмай сғли (тахт вориси) Саид Олимхонни жснатади. Сунний халқ қушбеги Остонақулни, Саид Олим ва Мироб Олим тсқсобаларни ҳамда халққа жабрзулм стказган бир қатор шиа амалдорларини вазифасидан четлаштириш, бундан сснг уларни давлат ишларига аралаштирмасликни талаб қилади. Бу талаблар қондирилади.
Шаҳарда осойишталик ҳукм сура бошлайди, 15 снв.да сунний ва шиа мазҳаблари вакилларининг срашиш учрашуви ташкил стилади, шундан сснг рус қсшинлари шаҳардан олиб чиқилади.
Бу хунрезликда шаҳар ҳунармандлари, ишчилар, майда савдогарлар, муллаваччалар, руҳонийлар ва б. қатнашади. Хунрезлик ҳақидаги хабар амирлик туманларидаги аҳолини ҳам жунбишга солади. Янв. фожиаларида умумий ҳисобларга қараганда мингдан ортиқ киши ҳалок бслган. Бу хунрезлик амирлик ва мустамлакачи А оссис маъмурларини ваҳимага солиб қсйган.
Ад.: Айний С, Бухоро инқилоби тарихи учун материаллар, М., 1926; Тухтаметов Т. Г., А усскоБухарские отношенис в коняе 19 начале 20 в.. Т., 1966.
Тошпслат А аҳмонов.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:32:57
БУХОА ОДА 1917 ЙИЛ АЛА ЕЛА¬ ААМОЙИШИ — амир Олимхонниж ислоҳотлар стказиш тсғрисидаги фармони (манифеста) сълон қилинган куннинг сртасига — 8 апр.да уюштирилган тадбир. Аш бухороликлар, аҳолининг кспчилик қисми мамлакатда демократик ислоҳотлар стказишни талаб қилган. А оссисдаги муваққат ҳукумат, унинг Бухородаги вакили (резиденти) ҳам А оссисдаги 1917 й. Фев. ревссидан кейин Бухорода ислоҳотлар стказиш фурсати етганини тушунган сдилар. Амирнинг юқори мансабдорлари, ислом дини руҳонийларининг мутаассиб қисми ислоҳотга қарши сди. Амир манифестининг сълон қилиниши демократик ҳамда консерватив кайфистдаги намойишчиларнинг ксчага чиқишига сабаб бслди. Демократик доиралар амир манифести мамлакатда тинч йсл б-н ижобий сзгаришларни амалга ошириш учун дастлабки қадам, деб карадилар. Шукрона намойиши стказишга қарор қилинди. «Яшасин ислоҳот!», «Яшасин амир!» — деган слов (шиор) лар кстарилди. Бир неча юз киши шаҳар маркази — пассаждан Гавкушон ва Хиёбон орқали А егистонга юриш бошлашди. Аамойишчилар бошида Ф. Хсжаев, Абдулвоҳид Бурҳонов, Отахсжаев, Мирбобо, Юсуфзода ва б. фаоллар бордилар. Бир неча жойда қисқа митинглар бслди, намойишчиларга снгиснги гуруҳ одамлар келиб қсшилди. Аамойишчиларда кстаринки кайфист мавжуд сди. Шу куни консерваторлар ва мутаассиб гуруҳлар А егистонда тспланиб ислоҳотга, снгиликларга қарши жангарилик ва муросасизлик кайфистларини ксрсатдилар. Баъзи амалдорларга нисбатан, ислоҳот тарафдорларига қарата душманона дағдағалар, ҳайқириқлар қилинди. Уларнинг жазаваси соат сайин кучайиб борди. Бундай мураккаб вазистда икки лагернинг тсқнашуви нохуш оқибатларга олиб келиши мумкин сди. Демократик намойишчилар бошлиқдари А егистонга бориш нистидан қайтдилар, намойишчиларни тарқалиб кетишга даъват қилдилар. Тадбир охиригача етказилмаган бслсада, у Бухоро амирлиги демократик сзгаришлар, ислоҳотлар учун етилганлигини сққол ксрсатди. 8 апр. воқеаларининг скуни шу бслдики, ҳукуматда консерватив кучлар сна устунликка сришдилар. Довдираб калган амир қозикалон Шарифжон Маҳдумни лавозимидан бсшатди, ғазабланган мутаассиблар раис Абдусамадхсжани оломон қилиб слдирдилар, қушбеги Аасруллобек буйруғи б-н шоир С. Айний, ёш бухороликлар Мирбобо, Мирзо Аазрулло 75—150 калтак уриб жазоландилар. Ислоҳотчилик ҳаракатининг бу босқичи шундай нохуш скунланди.
Ад.: Файзулла Хсжаев, Танланган асарлар, 1ж., Т., 1976.; Ишанов А. И., Бухарскас Аароднас Советскас А еспублика, Т., 1969.
А аҳмон Каримов.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:33:25
БУХОА ОЙИ ШАА ИФ (Шарофатли Бухоро) — қад. Бухоронинг кенг тарқалган номларидан бири. Ўрта асрларда жаҳондаги 7 шаҳар: Макка, Мадина, Қуддус, Бухоро, Бағдод, Дамашқ, Мозори Шарифга линий марказ сифатида шуҳрат қозонганликлари учун «Шариф» унвони берилган сди. Бухоро қадимдан турли номлар б-н аталиб келган (к, Бухоро). Айниқса, Араб халифалиги ва сомонишар даврида шаҳар юксалган. Бухоронинг номларидан «Фохира» («Фахрли шаҳар») атамаси Ааршахийнинт таърифи бсйича, ислом динининг барқарорлиги йслида қон тсккан шаҳидлар шарафига нисбат қилиб берилган. Шаҳар исломни тарғиб қилиш ва қарор топтириш йслида ҳам муҳим роль сйнаган. Бухородан исломист ва ҳадис илмларининг йирик тарғиботчилари ва таснифчилари (Имом Бухорий ва б.) етишиб чиқди. И слом ҳуқуқшунослигининг Бухоро мактаби ташкил топди. Бухоронинг ислом дини, мусулмон ахлоқи, маданисти ва ҳукуқшунослигининг Шаркдаги кучли марказларидан бирига айланиши туфайли унга 9-а. бошларидаёқ «Қуббат улислом» — «Ислом динининг гумбази» деган сифат ҳам берилади. Ааршахийнинг гувоҳлик беришича, машҳур фиқҳшунос (ҳуқуқшунос) олим Хожа имом Абу Хафси Кабир Бухорий туфайли Бухоро «Қуббат улислом» деб аталган.
Ўрта асрларда Бухоро фақат исломистдагина смас, балки илму маърифат ва маданист тарқатишда ҳам Мовароуннаҳрда йирик марказ сифатида шуҳрат топди. Бухорода турли асрларда бино қилинган 200 га сқин мадрасаларда сз даврида минглаб толиби илмлар диний ва дунёвий билимларни олиб, бутун Ўрта Осиё бсйлаб зиё тарқатганлар. Шайх Сайфиддин Боҳарзий фаолисти туфайли Бухоронинг шухрати ислом оламида сна ҳам кспроқ тарқалди. Шу сабабли 13-а.дан бошлаб унга сна бир сифат — «шариф» ссзи қсйилиб, у Бухоройи шариф, съни Шарофатли Бухоро номи б-н юритиладиган булди. Бухоро ҳукмдорлари томонидан «Зарби Бухоройи шариф», съни »Бухоройи шарифда зарб стилган» деб битилган тамғалар б-н олтин ва кумуш тангалар ҳамда мис чақалар ишлаб чиқарилган.
Мирзо Улугбек томонидан Бухорода Чорсу майдонида қурдирилган мадраса дарвозасида ҳатто арабча «Илм олмакка интилиш ҳар бир муслим ва муслима учун қарзу фарздир» деган ссзларнинг сйиб ёзилиши, срта асрларда, айниқса темурийлар даврида илм ва маърифатга бслган ижобий муносабатнинг ёрқин далилидир.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:33:39
«БУХОА ОЙИ ШАА ИФ» — жадидлар газ. Когон ш.да 1912 й. 11 мартдан 1913 й. 2 снв.гача тожик тилида чиққан. Газ. дастлаб ҳафтасига 6 марта, кейин 3 марта нашр стилган. Жами 153 сони чиққан. «Б. ш.» 1913 й. 12 снв.да А оссис бош сиёсий бошқармаси томонидан тақиқланган. Газ. сахифаларидан исломий аҳкомлар, илмфан, тижорат ҳамда иктисодиёт снгиликлари, маърифатни тарғиб стувчи мақолалар срин олган. «Б. ш.»да маҳаллий шоир ва ёзувчилар асарларидан парчалар, жаҳон адабиёти намуналари сълон қилинган. «Б. ш.» га озарбайжон ёзувчиси ва журнал и сти Мирзо Жалол муҳаррирлик, Мирзо Ғаффор бош котиблик қилган.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 22 Yanvar 2010, 11:34:02
«БУХОА ОАОМА» — Бухоро вилости ҳокимлигининг ижтимоийсиёсий газ. Бухоро ш.да узбек тилида ҳафтада 2 марта чиқади. Дастлаб «Учқун» номи б-н Самарқандда нашр стилиб (1920 й. июнь—сент.), Бухорода сширин тарқатилган, БХСА  ташкил стилгач (1920 й. сент.), Бухоро ш.да «Бухоро ахбори» номи б-н нашр стила бошланган. Кейинчалик «Озод Бухоро» (1923—30), «Бухоро пролетари» (193038), «Бухоро ҳақиқати» (1938— 99) номлари б-н чикди. 1999 й. дек.дан ҳоз. номда. Газ.га турли даврларда Файзулла Хсжаев, Фитрат, Чслпон, Сайд Ахрорий, Остонқул Абдуқаюм сғли, Косим Сорокин, Фотиҳ Сулаймон, Абдусалом Аиёзий, Аббос Алиев, Аҳмаджон Ақубов, А устам Абдураҳмонов, Ашур Бозоров, Турғун Акубов, Отахон Тошхсжаев, Йслдош Муқимов, Абдураҳим Аурмуҳамедов, Тошпслат Ҳамид ва б. муҳаррирлик қилган. Газ. саҳифаларида Абдурауф Фитрат, Абдулҳамид Чслпон, Садриддин Айний, Иброҳим Мсминов, Абдулҳамид Мажидов, Атоулла Хсжаев, Усмонхсжа Лслатхсжаев, Муинжон Аминов, Аеъмат Аминов, Омон Мухторов каби таниқди давлат арбоблари ва зиёлилар долзарб мавзулардаги мақолалари б-н қатнашишган. Газ.нинг дастлабки сонларидан бошлаб миллим мустақиллик ғосси ундаги мақолаларнинг бош мавзуи бслган. 20-й.ларда газ .да БХСА  ҳудудидан шсро қсшинларини олиб чиқиб кетиш, демократисни ривожлантириш, давлат идораларини руслаштиришга чек қсйиш, ёшларни тараққий стган хорижий мамлакатлардаги олий сқув юртларида сқитиш каби долзарб масалалар ёритилган. Шу боис газ. таҳриристи жамоаси ва муаллифлари шсро тузумидан ксп жафо ксришган. Газ.нинг собиқ муҳаррирлари ва етакчи муаллифларидан Файзулла Хсжаев, Абдурауф Фитрат, Сайд Аҳрорий, Абдулҳамид Чслпон, Маҳмуд Бадайлий, Зиё Усмоний, Остонақул Абдуқаюм 30-й.лардаги қатағонда ҳибсга олиниб, қатл стилган. Аббос Алиев, Абдусалом Аиёзов, Абдулҳамид Мажидов, Аъло Камолов, Ашур Бозоров узоқ муддатга қамалган.
Ўзбекистон А еспубликаси мустақилликка сришгандан кейинги даврда «Б.» шаклан ва мазмунан тубдан сзгариб, Бухоро вилости ҳаётини ҳар вақтдагидан схшироқ ёритишга ҳаракат қилмоқда. Газ. истиқлол мафкурасини шакллантириш, ёш авлодни иймонсътиқодли, Ватанга садоқатли қилиб тарбислаш, бозор муносабатларини ривожлантириш, қ.х.да ислоҳотларни амалга ошириш. тадбиркорликни қсллаб-қувватлаш, Бухоро ш.ни ободонлаштириш ва ундаги асориатиқаларни асрабавайлаш мавзуларига доимий сътибор бермоқда.
Газ. мустақиллик даврининг гигант корхонаси бслган Бухоро нефтни қайта ишлаш з-ди қурилишида мухбирлар постини ташкил қилиб, 2 йил мобайнида қурилишнинг боришини мунтазам ёритиб турди. Бухоро ш.нинг 2500 йиллик юбилейи (1997 й.) олдидан туркум мақолалар берди. Таҳриристда иқгисодиёт, ижтимоий масалалар, ҳуқуқ ҳамда хатлар ва оммавий ишлар бслимлари ишлаб турибди. Турли йилларда таҳриристда меҳнат қилган Бақо Саидов, Ҳабиб Абдуллаев, Тошпслат Ҳамид, Бахшулло Саидов, Ҳалил Қодиров, Аҳмаджон Аиёзмуродов А еспубликада хизмат ксрсатган маданист ходими, А еспубликада хизмат ксрсатган журналист унвонларига сазовор бслишган. 1996 й.дан газ. компьютер усулида нашр стилади. Таҳририст «Интернет» орқали жаҳон ахборот тармоғига чиқмоқда. «Бухоро снгиликлари», «Бухоро футболи» иловалари бор. Газ. адади 6000 (2001).
Аусратилло Ааимов.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Buxoro shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: AbdulAziz 14 May 2010, 15:50:58
Улуғ вилостиким, Самарқанд қаринасидур, Бухородур . Самарқанднинг ғарбий тарафи йигирма беш йиғоч йслдур. Бухоронинг ҳам неча тумоноти бор. Тавр шаҳре воқе бслубтур. Меваси ксп бслур ва хсб бслур, қовуни бисёр схши бслур. Мовароуннаҳрда Бухоро қовунича ксп ва хуб қовун бслмас, Агарчи Фарғона вилостидин Ахсининг бир навъ қовуниким, мир темурий дерлар, мунинг қовунидин чучукроқ ва нозукроқ бслур, вале Бухорода ҳар жинс қовундин ксп бслур ва схши бслур. Яна «олуйи бухорий» машҳурдур. Бухоро олусидек ҳеч ерда бслмас, терисини ссюб қурутуб табарруклук била вилосттин вилостқа слтарлар. Талйин учун бисёр схши тадовидур. Ларвори  товуғи ва қози бисёр бслур, Мовароуннаҳрда Бухоро чоғирларидин гундроқ чоғир бслмас. Мен Самарқандта аввал ичганда Бухоро чоғирларини ичар сдим.

«Бобурнома»дан