forum.ziyouz.com
Umumiy bo'lim => Islom => Mavzu boshlandi: Chustiy 23 Noyabr 2007, 17:23:05
-
(http://islom.uz/images/05_10_07_1.jpg)
КОФИА ЛИК XАKИДА ФАТВО БЕА ИШ
...Асримизнинг динда g’улувга кетиш оqибатида долзарб масаласига айланган муаммолардан бири мусулмонларни кофир деб фатво чиqаришнинг кспайганидир. Бу масала кейин чиqqан масалалардандир. А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассаломнинг ваqтларида бирор кишини кофир деб hукм чиqарилганини hеч ким бслмайди. Чунки, А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассаломнинг сзлари мусулмонларни бу ишдан qаттиq qайтарар сдилар...
Анас розисллоhу анhудан ривост qилинади: «Лайg’амбар саллоллоhу алайhи васаллам: «Уч нарса иймоннинг аслидир; «Лаа илаhа иллаллоhу» деган кимсага тегмаслик: Гуноhи туфайли уни кофирга чиqармаймиз. Амали туфайли уни Исломдан чиqармаймиз», дедилар». Абу Довуд ривост qилган.
Лайg’амбаримиз саллоллоhу алайhи васаллам: «Уч нарса иймоннинг аслидандир», демоqдалар.
Бу масалани баён qилишнинг снг кучли усулларидан биридир. Аввал баён стиладиган нарсаларнинг ададини, аhамистини айтиб, кейин бирин кетин улар васф qилинади. Демак, биз срганадиган нарсаларнинг адади учта. Улар снг муhим нарсалар, чунки иймоннинг аслидан hисобланадилар. Мусулмон киши учун дунёда иймондан муhимроq нарса йсq. Иймоннинг асли сса муhимнинг муhимидир.
1. «Лаа илаhа иллаллоhу», деган кимсага тегмаслик».
Яъни, калимаи шаhодатни айтиб, сзини мусулмонлигини билдириб турган кишига тегмаслик, унинг жонига, молига зарар етказмаслик зарур. Зоhирида мусулмон бслиб ксриниб, Исломнинг зоhирий амалларини qилаётганлар билан мусулмонча муомала qилинаверади. Кишиларнинг ички сирлари ва hисоб китоблари Аллоhнинг Ўзига hавола!
«Гуноhи туфайли уни кофирга чиqармаймиз».
Яъни, «Лаа илаhа иллаллоhу»ни айтиб, зоhирида мусулмон бслиб ксринган одамни qилган гуноh иши туфайли кофирга чиqармаймиз. У кофир смас, осий мсмин бслади.
«Амали туфайли уни Исломдан чиqармаймиз».
Яъни, калимаи тавhидни айтиб, Исломни зоhиридан ксрсатиб турган одамни амали туфайли Ислом дини, Ислом миллатидан чиqармаймиз. Бундай одамларга амалига сраша таъйин qилинган шаръий жазо берилади. Аътиqоди бузилмаса, Исломдан чиqqан hисобланмайди. Умумий qоида—шу!
Аммо кейинчалик бслиб стган hодисаларга назар солсак, Лайg’амбаримиз саллоллоhу алайhи васаллам нима учун бу масалага алоhида сътибор бериб, уни иймоннинг аслидан, деб атаётганларини тслиqроq тушуниб оламиз. Кейинроq айни шу Лайg’амбаримиз «qилмаймиз», деб айтган нарсани qиладиганлар чиqди. Баъзи фирqалар мсмин кишини qилган гуноhи туфайли кофирга чиqаришга киришдилар. Мусулмон одамни qилган ёмон амали сабабидан Исломдан чиqаришни авж олдирдилар.
Бу ишга биринчи бслиб журъат стганлар «Хавориж» фирqаси бслди. Улар, «мсъмин киши гуноh иш qилса, кофирга айланади», «Амон амал qилган мусулмон, Исломдан чиqади», дедилар.
Бора-бора «Хавориж»ларнинг qиладиган иши мусулмонларни кофирга чиqаришдан бошqа бслмай qолди. Уларнинг бу ашаддий мавqифлари qирg’ин барот урушларга, мусулмонларнинг беhисоб qонлари тскилишига олиб келди. Анг ёмони, аqийда бобида кераксиз ихтилофлар авж олди.
-
Аатижада аqийда пойдевори дарз кетди. Фаqат Аhли сунна ва жамоа мазhаби уламолари жасорати ва улкан меhнати свазига бу дарз qайтадан тсg’риланди.
Кейинги пайтларда hам, hар даврнинг сз «Хавориж»лари чиqиб турибди. Бизнинг асримизда hам, «Лаа илаhа иллаллоh»га мансуб кишилар ичида, калимаи тавhид аhлини, аhли qиблани кофирга чиqарувчилар оз смас.
Замонамиз «Хавориж»лари hам, qадимги мазhабдошларидан срнак олиб, уларга сусниб иш ксрадилар. Буларнинг hам, стмишдаги маслакдошлари каби мусулмонлардан бошqалар билан асло ишлари йсq.
Замонамиз «Хавориж»лари hам, иложи борича кспроq мусулмонни кофирга чиqаришни сзларининг бош вазифалари деб биладилар. Уламоларимиз хаворижларчалик Исломга катта зарар етказган куч йсqлигини таъкидлайдилар.
Минг афсуслар бслсинким, тарихдаги бу нохуш hолат биз сшаб турган замонда hам такрорланди. G’улувга кетган тоифалар аста-секин мусулмонларни кофирга чиqариш ишини такрорладилар. Улар аввал hокимсдагиларни, кейин сзларига очиq qарши чиqqанларни кофирга чиqардилар.
Бора —бора уларнинг доираларида hозирда мусулмонман деб юрганларнинг учдан иккиси мушрик ва кофир дейдиган гаплар тарqалди. Кейинроq бу нисбат сна юqорилаб борди.
Тирикларни кофирга чиqариб бслганларидан кейин слганларга осилишни бошладилар. Ўтган уламоларимизнинг китобларини титкилаб сзларига ёqмайдиган гапларни топиб уларни hам кофирга чиqаришни бошладилар. Охири бориб аhли сунна ва жамоа мазhабининг икки имомлари Ашъарий ва Ал-Мотуридий раhматуллоhи алайhимолар hам буларнинг дастидан четда qолмадилар.
Ва ниhост, мазкур «фатвочилар»нинг шогиридлари устозларини кофирлиги hаqида фатво чиqаришга етишди.
Бу масаланинг ста хатарли сканини англаб етиш учун куфрнинг маъносини, таърифини ва унга боg’лиq шаръий hукмларни бир оз бслсада тушуниб етиш керак.
-
ХАВОА ИЖЛАА ВА ДИАДАА ОТИЛИБ ЧИQУВЧИЛАА ХАQИДА
Абу Саъид разисллоhу анhудан ривост qилинади: «Али ибн Абу Толиб Ямандан А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассаломга тупроg’идан тозаланмаган ёмби тиллони qарз ила ошланган терига солиб юборди. Бас, у зот уни тсрт киши; Усйна ибн Бадр, ал-Аqраъ ибн Hобис, Зайд ал-Хойл ва Алqама ибн Улоса орасида таqсимладилар. Шунда у зотнинг саhобаларидан бир киши «Улардан ксра бунга биз hаqли сдик», деди.
Бас, бу Лайg’амбаримиз саллалоhу алайhи васаломга етди ва: «Менга ишонмайсизларми?! Hолбуки, мен осмондаги зотнинг ишончлисиман. Менга сртаю кеч осмоннинг хабари келиб туради», дедилар.
Шунда ксзлари ичига кирган, икки сноg’и бсртиб чиqqан, дснгпешона, серсоqол, таqирбош ва иштонини шимариб олган бир киши срнидан туриб:
«Ай Аллоhнинг А асули Аллоhдан qсрqинг!» деди.
«Шсринг qурсин! Мен ер аhлининг Аллоhдан qсрqишга снг hаqлиси мен смасмани?!» дедилар.
Сснгра hалиги киши ортига qайтиб кетди. Шунда Холид ибн Валид:
«Ай Аллоhнинг А асули Унинг бсйнига зарба берайми?» деди.
«Йсq. Аhтимол у намоз сqир», дедилар.
«Qанчадан qанча намозхон тили билан дилида йсq нарсани айтади», деди Холид.
Шунда А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассалом: «Албатта, мен одамларнинг qалбини тешиб ксришга hам, qоринларини ёриб ксришга hам амр qилинмаганман», дедилар.
Сснгра у зот кетиб бораётган hалиги кишининг ортидан назар солиб туриб:
«Мана шунинг жинсидан бслган бир qавмлар чиqади. Улар Аллоhнинг китобини ксп тиловат qиладилар. Аммо у уларнинг бсg’изларидан нарига стмайди. Улар диндан худди сq камондан чиqqандек чиqадилар. Агар уларни топсам, албатта, Самуд qавмидек qатл qилардим», дедилар».
Ушбу hадиси шарифда кейинчалик чиqиб, динда g’улувга кетиб мусулмонлар орасида фитна чиqарадиган тоифа аъзоларининг баъзи ксринишлари, сифатлари ва ишлари hаqида маълумотлар келмоqда.
«Шунда ксзлари ичига кирган, икки сноg’и бсртиб чиqqан, дснгпешона, серсоqол, таqирбош ва иштонини шимариб олган бир киши срнидан туриб: «Ай Аллоhнинг А асули Аллоhдан qсрqинг!» деди».
Уларнинг ксзга ксринган сифатларидан бири мусулмон йслбошчилар, уламо ва фузалоларга нисбатан беhурмат бслиш ва сзларининг ёлg’он даъволари билан уларнинг обрссини тскишга hаракат qилиш бслади.
Ушбу ривостда зикри келаётган номосндалари hам А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассаломни Аллоh таолодан qсрqмасликда, адолат qилмасликда айбламоqдалар. Аътибор беринг-а! Бир бетайин нобокор А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассаломни айбламоqда! Унинг издошлари hам Лайg’амбаримиз саллалоhу алайhи васаломнинг меросхсрлари уламоларга нисбатан шундоq муомалада бсладилар.
«Улар Аллоhнинг китобини ксп тиловат qиладилар».
Буни hам бировлардан ажраб туриш учун qиладилар. Чин qалбдан Аллоh таоло учун qилмайдилар. Тиловатни qиладилар.
«Аммо у уларнинг бсg’изларидан нарига стмайди».
Qалбларига етиб бормайди. Уни англаб етиш ва онгларига сингдиришга уринмайдилар hам. Шунинг учун
«Улар диндан худди сq камондан чиqqандек чиqадилар».
Бир оз сабаб топилса бслди. Тезда соqолни qирдириб, кийимни сзгартиб hеч нарсани ксрмагандек бслиб тураверадилар.
«Агар уларни топсам, албатта, Самуд qавмидек qатл qилардим».
Чунки улар qаерда бслсалар hам фитна чиqарадилар ва мусулмонларга катта зарарлар етказадилар.
Яна сша кишидан ривост qилинади: «Али Яманда турганида ёмби тиллони тупроg’и билан А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассаломга юборди. Бас, у зот уни тсрт киши; Усйна, ал-Аqраъ, Зайд ал-Хойл ва алqамалар орасида таqсим qилдилар. Бунда qурайшликлар g’азабландилар ва: «Аажднинг катталарига бериб бизни тарк qиладими?!» дейишди.
-
Шунда А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассалом: «Албатта, мени буни уларни улфат qилиш учун qилдим», дедилар.
Кейин бир серсоqол, икки ёноg’ бсртиб чиqqан, ксзлари иичига кирган, пешонасин дснг ва сочи qирилган киши келиб: «Аллоhдан qсрq! Ай Муhаммад!» деди.
«Агар мен осийлик qилсам, Аллоhга ким итоат qилади?! У зот мени ер аhлига ишонадию, сизлар менга ишонмайсизларми?!» дедилар.
Сснгра hалиги одам орqасига qараб кетди. qавмдан бири уни qатл qилишга изн ссради. Шунда А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассалом: «Манашунинг жинсидан бслган бир qавмлар чиqади. Улар Аллоhнинг китобини ксп тиловат qиладилар. Аммо у уларнинг бсg’изларидан нарига стмайди. Улар аhли Исломни qатл qиладилар ва аhли бутларни тарк qиладилар. Улар Исломдан худди сq камондан чиqqандек чиqадилар. Агар уларни топсам, албатта, Од qавмидек qатл qилардим», дедилар». Икки шайх ва Термизий ривост qилган.
Бу ривост сзидан олдингисини тслдириб ва унга бир оз равшанлик киритмоqда.
«Улар аhли Исломни qатл qиладилар ва аhли бутларни тарк qиладилар».
Мусулмонлар орасида фитна чиqарган ва чиqараётган тоифаларнинг hолига ва тарихига диqqат билан назар соладиган бслсак, бу улкан hаqиqат сqqол номоён бслади. Улар доимо аhли Исломга осиладилар. Бошqалар билан ишлари бслмайди. Балки баъзи бир hолатларда улар мусулмонмаслар билан hамкорлик qиладилар.
Яна сша кишидан ривост qилинади: «Биз Лайg’амбаримиз саллалоhу алайhи васалом билан бирга сдик. У зот мол таqсимлаётган сдилар. У зотнинг hузурларига Зулхувайсира келди. У Бани Тамимлик бир одам сди. Бас, у: «Ай Аллоhнинг А асули Адолат qилинг!» деди.
Шунда А асулуллоh саллаллоhу алайhи вассалом: «Шсринг qурсин! Мен адолат qилмасам, ким адолат qилади?! Агар адолат qилмасам, ноумид бслибман, хусронга учрабман!» дедилар.
Бас, Умар ибн Хаттоб: «Ай Аллоhнинг А асули Менга изн беринг. Унинг бсйнига зарба берай!» деди.
«Уни тек qсй. Албатта, унинг шерклари бордир. Сизлардан бирингиз уларнинг намози олдида сзининг намозини, рсзаси олдида сзининг рсзасини hаqир санайди. Улар Qуръон qироат qилурлар. Аммо бсg’изларидан нарига стмас. Исломдан камондан сq чиqqандек чиqурлар. Ўqнинг учига назар qилинса, ундан hеч нарса топилмас. Сснгра сq учи qадаладиган жойга назар солинса, ундан hам hеч нарса топилмас. Кейин сqнинг сзига назар qилинса, ундан hам hеч нарса топилмас. Сснг унинг патига назар qилинса, ундан hам hеч нарса топилмас. Hолбуки, у гснгдан hам, qондан hам стганди. Уларнинг белгиси бир qора одам бслиб унинг билакларидан бирида аёлнинг маммасига схшаш ёки парча гсштга схшаш нарса бслиб ликкиллаб туради. Улар одамлар тафриqага тушганда чиqурлар», дедилар. Икки шайх ва Термизий ривост qилган.
Бу ривостда зикри келаётган мол таqсимлаш ва унга боg’лиq hодисалар Hунайн g’азотидан кейин Жаърона номли ерда бслиб стган.
Зулхувайсира машhур нобакорлардан бирининг исми. У сзининг душманлиги билан машhур бслган.
Бу ривостда мазкур фитначи тоифа аъзоларининг бошqа сифатлари hам зикр qилинмоqда.
-
«Сизлардан бирингиз уларнинг намози олдида сзининг намозини, рсзаси олдида сзининг рсзасини hаqир санайди».
Улар намоз сqиганларида сиртдан ксрган одам qоил qоладиган qилиб сqийдилар. Улар рсза тутганларидан сиртдан ксрган одам qоил qоладиган qилиб тутадилар. Hаттоки саhобалар уларнинг намози ва рсзаси олдида сз намоз ва рсзаларини hаqир санайдиган бслади.
Кези келганда, сслаб стилган ривостларда зикр qилинган салбий сифатларнинг баъзиларининг рсйхатига ксз ташлаб чиqайлик.
1. Улар Аллоhнинг китобини ксп тиловат qиладилар. Аммо у уларнинг бсg’изларидан нарига стмайди.
2. Улар диндан худди сq камондан чиqqандек чиqадилар.
3. Уларнинг ксзга ксринган сифатларидан бири мусулмон йслбошчилар, уламо ва фузалоларга нисбатан беhурмат бслиш ва сзларининг ёлg’он даъволари билан уларнинг обрссини тскишга hаракат qилиш бслади.
4. Улар аhли Исломни qатл qиладилар ва аhли бутларни тарк qиладилар.
5. Улар гапни гсзал гапирурлар, амални ёмон qилурлар.
6. Улар Аллоhнинг китобига даъват qилурлар. Hолбуки, сзларида ундан hеч нарса йсq.
Ушбу ва бу борадаги hадисларда келган сифатларни сзида жамлаган биринчи аqийдада g’улувга кетган тоифа hазрати Али каррамаллоhу важhаhунинг даврларида пайдо бслди. Масалани теранроq тушуниш учун хаворижлар hаqида бир оз бслсада ссзлаб стишга тсg’ри келади.
Аслида хавориж ссзи «хуруж» qарши чиqишдан олинган бслиб улар hазрати Али ибн Абу Толиб розисллоhу анhуга qарши чиqqанлари учун шу ном билан аталган сдилар. Кейин уларнинг фикрий хуружлари сна hам зиёда бслди. Улар hазрати Али ибн Абу Толиб розисллоhу анhу hакамлик ишини qабул qилганлари учун кофир бслди деб фатво чиqаришди.
Али ибн Абу Толиб каррамаллоhу важhаhу улар билан турли йслларни ишга солиб гаплашиб ксрдилар, насиhат qилдилар аммо фойдаси бслмади.
Хаворижлар hазрати Али сафардалик пайтни g’анимат билиб ер юзида катта фасод qилдилар. Улар мусулмонларнинг бегуноh qонини тскиб, йслтссарлик qилиб, Аллоh hаром qилган нарсаларни сзларига hалол hисобалашган сдилар. Улар слдирган кишилар ичида А асулуллоh соллаллоhу алайhи васалламнинг саhобалари Абдуллоh ибн Хаббоб розисллоhу анhу ва у кишининг hомиладор аёллари hам бор сди.
Ишнинг тафсилоти qуйидагича бслган сди.
Хаворижлар гуруh-гуруh бслиб шаhар qишлоqларга чиqиб сзларининг тескари ташвиqотларини олиб боришни бошлаган сдилар. Улар дуч келган одамни тсхтатиб:
«Hакамликни qабул qилиш куфр бслмаганмиди?
Али hакамликни qабул qилиб гуноhор бслмадими?
У сз гуноhига иqрор бслиб тавба qилмагунича, унинг байъати ва итоатидан холи смасмизми?» деб ссрашар сди.
Ким, hа, деб жавоб берса уни qсйиб юборишар. Ким, йсq, деб жавоб берса, уни слдиришар сди.
Улар Абдуллоh ибн Хаббоб розисллоhу анhуни ва аёларини тутиб qамашиб qсйди. Айнан Абдуллоh ибн Хаббоб розисллоhу анhу уларни биринчи бслиб хавориж деб номлаган сдилар. Хаворижлар у кишидан Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васалламнинг баъзи hадиси шарифлари hаqида ссрашди.
У киши уларга: «Мен отамдан сшитганман, А асулуллоh соллаллоhу алайhи васаллам, келажакда фитна бсладир. Унда стирган тургандан схшидир, турган юргандан схшидир, юрган саъйи qилгандан схшидир, деган сканлар, дедилар.
Улар у кишидан hазрати Али ибн Абу Толиб розисллоhу анhу hаqида ссрадилар. У киши схши гапларни айтдилар. Шунда хаворижлар g’азабланиб Абдуллоh ибн Хаббоб розисллоhу анhу ва у кишининг аёлларини hайдаб кета бошладилар.
Йслда кетаётиб хурмо дарахтидан бир дона хурмо узулиб тушди. Хаворижлардан бири уни олиб оg’зига солиши билан бошqаси унга qараб, сгасидан ссрамй туриб ёки нархини бермай туриб ейсанми, деб баqирди. Ааригиси шоша-пиша оg’зидаги хурмони олиб qсйди ва qаттиq надомат qилиб истиg’фор айта бошлади.
Улар бир неча qадам юриб туриб А асулуллоh соллаллоhу алайhи васалламнинг саhобалари Абдуллоh ибн Хаббоб розисллоhу анhуни hузур qилиб ссйдилар. Сснгра у кишининг аёлларига ташландилар. Аёл розисллоhу анhо, мен hомиладорман! Аллоhдан qсрqинглар! деб ёлборса hам хаворижларнинг бурунларига пашша qснганча hам таъсир qилмади. Уни hам бсg’изладилар.
Бу икки улуg’ инсоннинг айби hазрати Али ибн Абу Толиб розисллоhу анhу тсg’рисида, сша пайтда дунёдаги снг афзал мусулмон hаqида тсg’ри гапни айтганлари сди.
Ўз сзидан бир дона хурмони изнсиз емоqни гуноh hисоблаган ерида икки улуg’ инсонни; А асулуллоh соллаллоhу алайhи васалламнинг саhобасини ва у кишининг hомладор аёлини рост гапни айтгани учун тап тортмай бсg’излаб ташлайдиган хавориж деган махлуqлар кимлар сзи, деган савол пайдо бслади.
Аслида хаворижлар таълим тарбис ксрмаган, аммо диндорликнинг чсqqисига чиqqанлик даъвосини qилувчи шахслар бслади. Уларнинг илми бслмагани учун сзининг камчилигини озгина билган нарсасини маhкам тутиб hаддан ошиш ва бошqаларни нуqсонда айблаш ила hаспсшлашга стадилар.
Али ибн Абу Толиб каррамаллоhу важhаhу даврларида бош кстарган биринчи хаворижлар асосан саhролик тарбиссиз дайдилар ва qали qасоватли аъробийлардан иборат сди. Уларда одоб-ахлоq, hилм ва босиqлик каби нарслардан асорат hам йсq сди. Илмлари бслмагани учун кспроq сзларига ёqиб qолган нарсага маhкам ёпишишга стар сдилар. Худди ана сша омиллар хаворижларни hазрати Али ибн Абу Толиб розисллоhу анhу снг ашаддий тарафдорлигидан снг ашаддий душманларига айлантирган сди.
Ислом аqийда бобида hам, ибодат бобида hам, сзини тутиш бобида hам ва бошqа бобларда hам мсътадилликка асосланган. Бундоq мсътадилликнинг чегарасини билиш учун сса асосли илмий мезон керак. Ана сша асосли мезонга сга бслиш учун сса Исломий илмларнинг барчасини асл масдарлардан, етук ва таqводор уламолардан тслиq срганиш керак. Бу нарсаларга одоб-ахлоq, hилм ва босилик ва hамда hар бир нарсани сз срнида тсg’ри баhолай билиш омиллари qсшилгандагина снг ёки сслга бурилиб hалокат жари ёqасига келиб qолиш хавфини олди олинган бслади.
Аqийдада hаддан ошиб g’улувга кетишнинг оqибати жуда ёмон бслади. Бу иш кспчиликнинг бошига бало офат бслади. Уламоларимиз hозирги кунда мусулмонларнинг бошига тушаётган ксплаб бало офатларнинг сабабларидан бири худди шу аqийдада g’улувга кетган замона хаворижлари сканини таъкидлайдилар.
-
Ma'siyat tufayli kofirga chiqarish
Аqийдада hаддан ошиб g’улувга кетган тоифалар мусулмонларга ким осий — гуноhкор бслса, кофирдир, деган qарорга келганлар. Уларнинг тушунчаси бсйича, осийлик ва кофирлик ссзларининг маъноси бирдир.
«Жамоату Такфийр вал hижра» ташкилотининг асосчиси ва раhбари Мустафо Шукрийнинг одамлари сзларининг рисолаларидан бирида: «Шариатда куфр лафзи фаqатгина иймоннинг аксини ва унинг йсq бслишини англатиш учун келган», дедилар.
Мазкур ташкилотнинг бош мафкурачиси Моhир Бакрий сзининг «Китобул hижра» номли асарида: «Осий ссзи Кофирнинг исмларидан бир исмдир. Бу ссз тамомила кофир ссзига баробардир», дейди.
Уларнинг куфрга чиqариш бсйича сътиqодлари qуйидагилардан иборат: Барча исён ва гуноhлар Аллоhга куфр келтиришдир.
Осийдан кофирлик исмини фаqатгина тавба билан кстариб ташлаш мумкин.
Тавба Исломни снгилаш деганидир. Ким бир маъсистни qилиши билан дарров тавба qилмаса, у унда давом стаётган кофирдир.
Уларнинг далиллари: Аллоh таоло «Фурqон» сурасида: «Hавои нафсини сзига худо qилиб олганни ксрдингми?!» деган (43-ост).
2. Аллоh таоло «Йасин» сурасида: «Ай одам болалари, шайтонга ибодат qилманг, албатта, у сизга очиq-ойдин душмандир», деган (60-ост).
3. Аллоh таоло «Аисо» сурасида: «Ким Аллоhга ва Унинг А асулига исён qилса ва Унинг чегарасидан тажовуз qилса, уни абадий qолиш учун дсзахга киритадир. Ва унга хорловчи азоб бордир», деган (14-ост).
4. Аллоh таоло «Баqара» сурасида: «Йсq! Ким гуноh qилса ва уни хатолари сраб олган бслса, ана сшалар дсзах сгаларидир. Улар унда абадий qолурлар», деган (81-ост).
5. Аллоh таоло «Анъом» сурасида: «Албатта, шайтонлар сз дсстларига сизлар билан тортишишни васваса qиларлар. Агар уларга итоат qилсангизлар, сизлар hам мушриклардан бсласизлар», деган (121-ост).
6. Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васалламдан qуйидаги hадис ривост qилинади: Абу Hурарйа розисллоhу анhудан ривост qилинади: «Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васаллам: «Умматимнинг барчаси жаннатга кирар, лекин бош тортганларгина кирмас», дедилар. Одамлар: «Ай Аллоhнинг А асули, ким бош тортади?!» дейишди.
У зот соллаллоhу алайhи васаллам: «Ким менга итоат qилса жаннатга киради, ким менга осий бслса, батаhqиq бош тортган бслади», дедилар». Бухорий ривост qилган.
Уларга раддислар: Уларнинг маъсист ссзи куфрни англатади деганлари араб тилини сал — пал биладиган одамнинг гапи смас. Hеч qачон улардан бошqа бирор кимса бу гапни айтмаган.
Уларнинг сз фикрини тасдиqлаш учун далил qилиб келтираётган ост ва hадислар ваъда, холос. Осий бслганларни дсзах азоби билан qсрqитиш билан бирга унинг муqобилида тоат qилганларга жаннат ваъда qилиш hам бор. Яъни бу борада тарg’иб qилиш билан бирга qсрqитиш баробар олиб борилган.
Аллоh таоло «Аисо» сурасида: «Ким Аллоhга ва Унинг А асулига итоат стса, уни остидан анhорлар оqиб турган жаннатга абадий qолиш учун киритадир. Бу сса, улкан ютуqдир. Ким Аллоhга ва Унинг А асулига исён qилса ва Унинг чегарасидан тажовуз qилса, уни абадий qолиш учун дсзахга киритадир. Ва унга хорловчи азоб бордир», деган (13-14-остлар).
Аллоh таоло «Аисо» сурасида: «Ким Аллоhга ва А асулга итоат qилса, бас, ана сшалар Аллоh неъмат берган набийлар, сиддиqлар, шаhидлар ва солиhлар билан биргадирлар. Ва уларнинг рафиqлари qандай hам схши!» деган (69-ост).
Агар такфирчи — куфрга чиqарувчиларнинг гапига кириладиган бслса, ушбу икки хил маънони англатувчи остлар, съни, маъсистга дсзахни ва тоатга жаннатни ваъда qилаётган остлар бир-бирига зид бслиб qолади.
Ислом тарихида биринчи бслиб гуноh qилган мсминни кофир дейишга журъат стганлар «Хавориж» фирqаси бслди. Улар, «мсъмин киши гуноh иш qилса, кофирга айланади», «Амон амал qилган мусулмон, Исломдан чиqади», дедилар.
Бора-бора «Хавориж»ларнинг qиладиган иши мусулмонларни кофирга чиqаришдан бошqа бслмай qолди. Уларнинг бу ашаддий мавqифлари qирg’ин барот урушларга, мусулмонларнинг беhисоб qонлари тскилишига олиб келди. Анг ёмони, аqийда бобида кераксиз ихтилофлар авж олди.
Кейинчалик «Хавориж»ларга мутлаqо qарама-qарши «Муржиа» мазhаби пайдо бслди. Мусулмонлар орасидаги фирqалар ичида таассубнинг кучайиши оqибатида «Муржиа»лар «Хавориж»ларга зид слароq, «Лаа илаhа иллаллоh»ни айтса бслди, бошqа нарсанинг qилмаса hам бславеради», дейишди.
Аhли сунна вал жамоа мазhаби «Аhли qиблалардан бирортасини гуноh туфайли кофир qилмаймиз» дейди.
Яъни, Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васаллам келтирган жами нарсаларга иймон келтириб, диннинг асосий нарсаларидан бирор нарсани инкор qилмаган одамни гуноhи кабира ёки гуноh туфайли кофир, деб hукм чиqармаймиз, деганидир.
Анг асосийси, агар такфирчи — куфрга чиqарувчиларнинг гапига кириладиган бслса, Исломдаги снг катта qоидалардан бирини бузилган бслади.
Аллоh таоло «Аисо» сурасида: «Албатта, Аллоh Ўзига ширк келтирилишини кечирмас. Ундан бошqани, кимни хоhласа, кечирур», деган (116-ост).
Ушбу остда гуноhлар икки qисмга, ширк ва шарк бслмаганга таqсимланмоqда. Бу hаqда «Талхийси шарhи аqийдатут Тоhавис» китобида qуйидагилар айтилган:
«Аллоh таоло ширк билан гуноhи кабираларнинг орасини ажратгандир. Чунки, ширк, гуноhи кабираларнинг кабирасидир.
Аллоh таоло ва Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам хабар берганларидек, ширк гуноhи кечирилмас. Ундан бошqа гуноhларнинг кечирилиши сса Аллоhнинг хоhишига боg’лангандир.
Бслиши мумкин нарса хоhишига боg’ланади. Бу ширкдан бошqа гуноhни тавбасиз кечиришдир.
Бслиши мумкин бслмаган нарса сса, хоhишга боg’ланмайди. Бу ширкни тавбасиз кечиришдир.
Агар hаммаси баробар бслганида орасини фарqламаган бслар сди. Балки, иккиси орасида фарq qолмас сди».
-
Muslulmonni kofir deyish hukmi
Бу масала жуда hам нозик ва хатарлидир. Айниqса, hозир аqоид илми билимдонлари кам, уни излаганлар ундан hам кам, бслган-бслмаган нарса учун кспчиликни кофир ёки мушрикка чиqариб юборадиганлар кспайган бир пайтда. Албатта, hар бир ижтимоий муаммонинг сз сабаблари ва омиллари бслгани каби, одамларни осонликча кофирга ёки мушрикка чиqариб юборадиганлар кспайишининг hам сзига сраша сабаб ва омиллари бор. Уларни батафсил срганишни мутахассисларга hавола qилиб, биз сзимизга тегишли жойини баён qилишга стамиз. Ислом борасидаги кспгина хатолар qатори бу масаладаги хато hам асосан кишиларнинг диний билим сависсининг йсqлиги ёки хатолигидан келиб чиqади. Анг ёмони сша камчиликни тсg’рилашга hаракат qилмасликдир.
Ушбу маънода кишиларга айтиб юрган маълумотларимизни ёзиб hам qсйишга qарор qилдик.
Бу масалада «Шарhи аqийдатут Таhовис» китобида qуйидагилар айтилади:
«Аhли qиблалардан бирортасини гуноh туфайли кофир qилмаймиз. Модомики, сшани hалол hисобламаса».
Бу каби масалаларда «аhли qибла»дан мурод, Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васаллам келтирган жами нарсаларга иймон келтириб, диннинг асосий нарсаларидан бирортасини инкор qилмаганлар ксзда тутилади.
Демак, аhли qиблалардан бирортасини гуноh туфайли кофир qилмаймиз» дегани, Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васаллам келтирган жами нарсаларга иймон келтириб, диннинг асосий нарсаларидан бирор нарсани инкор qилмаган одамни гуноhи кабира ёки гуноh туфайли кофир, деб hукм чиqармаймиз, деганидир.
Аммо гуноh ишларни qилган одамни кофир бслди дейдиганлар сзларининг ост ва hадисларга амал qилиб иш тутаётганларини даъво qиладилар ва далиллар келтирадилар.
Qуръони Карим ва А асулуллоh соллаллоhу алайhи ва салламнинг hадисларида куфр деб номланган гуноhларга мисоллар qуйидагилар:
1. «Кимки, Аллоh нозил qилган нарса ила hукм qилмаса, бас, ана сшалар кофирдирлар» (Моида: 44).
2. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Мусулмонни сскмоqлик фисqдир. У билан уруш qилмоq куфрдир», деганлар. Бухорий ва Муслим ривост qилган.
3. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Мендан сснг баъзингиз баъзингизнинг бсйнингизни чопиб, кофир бслманг», деганлар. Бухорий ва Муслим ривост qилган.
4. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Мусулмон билан куфрнинг сртасида, намозни тарк qилиш бордир», деганлар. Муслим ривост qилган.
5. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Ким Аллоhдан сзга ила qасам ичса, батаhqиq кофир бслибди», деганлар. Имом ал-Hоким ривост qилган.
Бу масалада аhли сунна ва жамоа айтган хулоса шулки, мсмин одам гуноhи кабира qилиши билан кофир бслиб qолмайди. Фаqат сша ишни hалол санаса, кофир бслади. Мисол учун ароq ичган одам уни hалол деб сътиqод qилса, кофир бслади. Ароqни hалол деб сътиqод qилмаса-ю, уни ичса осий бслади.
Аhли сунна ва жамоа hаммалари гуноhи кабира qилган мсмин бутунлай миллатдан чиqиб кетадиган кофир бслмаслигига иттифоq qилганлар. Чунки куфр иккига бслинади. Аътиqодий куфр ва амалий куфрга. Бошqача qилиб айтганда исломдан чиqарадиган куфр ва мажозий куфрга.
Баъзи бир гуноhларни ост ва hадисларда куфр деб аталиши айнан амалий — мажозий куфрдир.
Агар гуноhи кабира билан диндан бутунлай чиqадиган бслса, гуноhкор муртад бслиб уни слдириш вожиб бслар сди. Унинг hаqида афв qабул qилинмас сди. Qасос hам олинмас сди. Зино, сg’рилик, ароqхсрлик ва бировни зинода айблашда hадд (шаръий жазо)лар жорий qилинмас сди.
Шариат hукмида сса мазкур гуноhларни qилган одамлар муртад деб смас, жазога лойиq жиностчи деб топилган. Бизнинг мисолимиздаги ароqхсрга дарра уриш тайин qилинган. Агар ароq ичган одам диндан чиqиб кофир бсладиган бслса, уни муртад сифатида qатл qилиш лозим бслар сди.
Баъзи гуноhларни qилганлар диндан чиqадиган даражада кофир бслмасликларига ости карималардан далил бор:
Аллоh таоло «Баqара» сурасида qуйидагиларни айтади: «Ай, иймон келтирганлар! Сизга слдирилганлар учун qасос фарз qилинди: hурга hур, qулга qул, аёлга аёл. Кимга сз биродаридан бир нарса афв qилинса, бас, схшилик ила ссралсин ва адо стиш hам схшиликча бслсин», (178 - ост).
Лекин ости каримага биноан, одам слдирган шахсни qасос учун албатта, слдириш шарт смас, балки сликнинг сгалари кечиб юборса, слдирмай qсйиб юборса, срнига хун пули олса hам бслади. Бунда слик сгаси hаqини схшилик билан ссраши лозим, айбдор тараф hам уларнинг hаqини схшилик билан адо стиши зарур: «Кимга сз биродаридан бир нарса афв qилинса, бас, схшилик ила ссралсин ва адо стиш hам схшиликча бслсин».
Модомики, сликнинг сгалари мардлик qилиб, жиностчи qотилни афв стиб, уни слдиришни талаб qилмадиларми, охиригача мард бслиб, хун пулини hам уруш-жанжалсиз, схшиликча, розилик ва мулойимлик билан ссрасинлар. Жиностчи ёки унинг одамлари hам нариги тарафга етган мусибат, жудолик ва qалб жароhатини унутмай, уларнинг кснгилларига таскин бериб, g’ирромлик qилмай, кечга сурмай, хунни схшилик билан адо стсин.
Аллоh ушбу остда бировни qасддан слдирган одамни иймонлилар жумласидан чиqармади. Балки, уни qасос сгасига биродар, деб атади.
Агар мсмин-мусулмонни слдирган одам кофир бслади деган hадисдаги куфр мажозий бслмай, исломдан чиqарадиган куфр бслганида одам слдирган кишини муртад сифатида албатта, слдириш керак бслар сди.
Аллоh таоло «Hужурот» сурасида: «Агар мсминлардан икки тоифа урушиб кетса, бас уларнинг орасини ислоh qилинг», (9-ост) деб туриб, охирида: «Албатта, мсминлар биродардир. Бас, икки биродарингиз орасини ислоh qилинг», деган (10-ост).
Машhур саhиh hадиснинг маъносига qараганда бир бирига qарши qурол кстарган мусулмоннинг иккиси hам кофир бслиши лозим сди. Аммо сша hадисдаги куфр ссзи мажозий бслганидан бу остда урушиб турганлар мсмин дейилмоqда ва биродарларингиз орасини ислоh qилинг дейилмоqда, уларни диндан чиqqан кофир сифатида qатл qилинг дейилгани йсq.
-
Шунингдек, Qуръон ва Суннат hамда ижмоъда келган матнлар зинокор, сg’ри ва бошqа катта гуноhларни qилганларни слдирмасликка, балки уларга hадд (шаръий жазо) жорий qилишга далолатлар келган. Бу сса уларнинг муртад смасликларини таqозо qилади.
Аммо бундан гуноhларни qилаверса бслар скан, деган фикрга бориш керак смас. Бу маънода жуда сhтиёт бслмоq лозим. Гуноhни qилавераса бслар скан дейишнинг сзи куфрга олиб боради.
Гап бир одамни кофирга чиqариб юбориш осон смаслиги hаqида бормоqда. Шунинг учун hам жуда сhтиёт бслиш зарур. Афсусуки, аввалда hам, hозирда hам кишиларни кофирга чиqаришга ишqибозлар етарли бслган ва бслмоqда.
Hолбуки, Лайg’амбар соллаллоhу алайhи ва салламнинг сзлари юqоридагига схшаш ишларга qарши бслганлар.
Анас розисллоhу анhудан ривост qилинади: «Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васаллам: «Лаа илаhа иллаллоhу» деган кимсага тегмаслик: Гуноhи туфайли уни кофирга чиqармаймиз. Амали туфайли уни Исломдан чиqармаймиз», дедилар». Абу Довуд ривост qилган.
Бу hадиси шарифда Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам уч муhим масалани баён qилмоqдалар.
1. «Лаа илаhа иллаллоhу», деган кимсага тегмаслик».
Яъни, калимаи шаhодатни айтиб, сзининг мусулмонлигини билдириб турган кишига тегмаслик, унинг жонига, молига зарар етказмаслик зарур. Зоhирида мусулмон бслиб ксриниб, Исломнинг зоhирий амалларини qилаётганлар билан мусулмонча муомала qилинаверади. Кишиларнинг ички сирлари ва hисоб-китоблари Аллоhнинг Ўзига hавола!
2. «Гуноhи туфайли уни кофирга чиqармаймиз».
Яъни, «Лаа илаhа иллаллоhу»ни айтиб, зоhирида мусулмон бслиб ксринган одамни qилган гуноh иши туфайли кофирга чиqармаймиз. У кофир смас, осий мсмин бслади.
3. «Амали туфайли уни Исломдан чиqармаймиз».
Яъни, калимаи тавhидни айтиб, Исломни зоhиридан ксрсатиб турган одамни амали туфайли Ислом дини, Ислом миллатидан чиqармаймиз. Бундай одамларга амалига сраша тайин qилинган шаръий жазо берилади. Аътиqоди бузилмаса, Исломдан чиqqан hисобланмайди. Умумий qоида — шу!
Шундоq бслганидан кейин бировни кофирга чиqаришга зинhор шошилмаслик керак. Модомики Аллоh таолога ширк келтирмаган скан бировни кофир дейиш осон иш смас, зеро Аллоh таоло ширкдан бошqа гуноhларни кечириши мумкинлигини Ўзи айтган.
Мужтаhид имомларимиз фарзлиги ва hаромлиги hаqида ихтилоф qилган ва Qуръони Карим hамда суннатда qатъий далили йсq нарсаларни инкор qилишлик куфрга олиб бормайди.
Бировни кофир дейишлик осон иш смас. Чунки бу ишнинг орqасидан келиб чиqадиган hукмлар hам ста хатарлидир.
Аввало имом Бухорий Ибн Умар ва Абу Hурайра розисллоhу анhумолардан ривост qилган hадиси шарифда Лайg’амбар соллаллоhу алайhи ва саллам:
«Qачон киши сз биродарига «Ай, кофир» деса, икковларидан бири сшандоq бслади», деганлар.
Яъни, hалиги одам кофир бслмаса, уни кофир деган одамнинг сзи кофир бслади. Чунки мусулмонни кофир дейишнинг hукми шу. Бас, бировни кофир дейишдан олдин бу гап сзига qайтиши мумкинлигини сйлаб qсйиш керак бслади.
Иккинчидан бировни кофир деб hукм чиqарилса ва сшандоq бслса, ортидан ста хатарли ишлар содир бслиши лозим.
1. У билан хотини орасидаги никоh бузилади.
2. Болалари унинг qарамоg’идан чиqади.
3. Жамист аъзолигидан маhрум бслади.
4. Уни маhкамага бериб муртад деган hукм чиqарилади.
5. У слса ювилмайди, кафанланмайди, жанозаси сqилмайди, мусулмонлар qабристонига ксмилмайди ва меросдан маhрум бслади.
6. Ўша hолида слса жаhаннамий бслади.
Шунинг учун hам таqводор ва мутамаккин уламолар бировни кофир дейишни сзларига сп ксрмайдилар. Баъзилари сса аввал бу ишни qилган бслсалар, кейин бу маънодаги фатволарини бекор qиладилар.
Hанафийларнинг машhур уламоларидан бслмиш 970 hижрий санада вафот стган, «ал-Баhрур А оиq» номли китобнинг муаллифи Ибн Аажим раhматуллоhи алайhи худди шундоq qилганлар ва «агар бу масалада кофир дейиш учун тсqсон тсqqизта далили бслса-ю, кофир демаслик учун биргина далил бслса, тсqсон тсqqизни qсйиб, сша бир далилни олиш керак» деган.
Баъзи ваqтларда куфр hаqидаги умумий фатвони скка шахсларга татбиq qилиб юбориш орqали хатога йсл qсйилади. Мисол учун «фалон тоифага мансуб кишилар кофир бслади» деган фатво чиqqан. Бу сша тоифага мансуб hар бир киши кофир дегани смас. Якка шахсларга нисбатан куфр фатвосини беришдан олдин ссраб суриштириш, аниqлаш ва унинг сзи билан баhс олиб бориб бсйнига qсйиш лозим бслади.
Бу hаqда аqоид илми уламолари qуйидагиларни айтадилар:
«Баъзи бир гап куфр бслиши мумкин. Ўша гапни айтган кофир бслади, деган hукм чиqиши мумкин. Аммо мазкур гапни айтган муайсн шахсни, hужжат ва далил билан тасдиqланмагунча, кофир деб hукм чиqарилмайди».
Аллоh таоло «Аисо» сурасида qуйидагиларни айтган: «Албатта, етимларнинг молини зулм ила еганлар, qоринларида оловни еган бслурлар. Ва, шубhасиз, дсзахга кирурлар», (10 - ост).
Ушбу ости каримадаги ва шунга схшаш бошqа qсрqитишлар hаqдир. Аммо аниq бир шахсга келганда, бу одам, мана шу остга биноан, албатта, дсзахга тушади деган qатъий гапни айтиб бслмайди. Аhли qибладан бслган муайсн шахснинг дсзахга киришига гувоhлик бериб бслмайди. Чунки у мазкур ост маъносини ва hукмини билмаслиги, тавба qилишлиги, сша гуноhни ювадиган схшилик qилиши, шафоатчининг шафоатидан манфаат олиши ёки бошqа сабаблардан фойдаланиб qолиши сhтимоли бор.
Бир одам куфр гапни айтди ва уни qозининг олдига келтирилди. Шунда qози ундан гувоhлар даъво qилаётган масала — куфр гапни айтгани hаqида ссрайди. У сша гапни айтганидан тонса, qсйиб юборилади. Чунки гапидан тонишининг сзи тавба hисобланади.
Агар айбдор, мен бу гапнинг куфр сканини билмасдим, деса унга тушунтирилиб, иккинчи бор hушёр бслиш таъкидланиб, уни qсйиб юборилади.
Агар сша одам, мен бу гапни билиб айтдим, динимдан qайтдим, деса, уни тавба qилишга чорланади. Тавба qилгунича qамаб qсйилади.
Куфр гапни айтиб турган одамга шу муомала бслганидан кейин, мсминлигини айтиб, унга амал qилиб турган одамни турли гаплар туфайли кофирга чиqариб юборавериш мутлаqо нотсg’ри бслади. Шунинг учун бу ишда ста hушёр бслиш лозим.
-
Musulmonlarni kofirga chiqaruvchilar va mazhablarni inkor qiluvchilar kasofatidan bezgan g’ayratli musulmonlar ularning kirdikorlarini fosh qilib ommaning ko’zini ochishga va islomning haqiqatini bayon qilishga bel bog’ladilar. Turli o’lkalarda ilmiy anjumanlar o’tkazilib, haqiqat sadosi yangray boshladi.
1426 hijriy sana, 27-29-Jumodul avval (2005 yil iyul oyining 4-6) kunlarida Iordaniya Hoshimiylar podshohligi davlatida "œIslom haqiqati va uning hozirgi dunyo hamjamiyatida tutgan o’rni" shiori ostida ilmiy anjuman bo’lib o’tdi.
Ushbu anjumanga tayyorgarlik ko’rish jarayonida Iordaniya Hoshimiylar Podshohligi qiroli maxsus elchi yuborib, bugungi kunning eng ko’zga ko’ringan muassasa va olimlaridan o’n beshtasidan "œAqiydaviy, fiqhiy va sulukiy mazhabdagi kishilarni mazhabi va fikri boshqa bo’lgani uchun kofir deyish mumkinmi?" deb so’ralgan. So’ralganlarning barchasi bir ovozdan "œmumkin emas" deb javob berganlar va o’z hujjat va dalillarini keltirganlar.
So’ralganlar ichida hozirgi kunda amalda bo’lib turgan sakkiz islomiy mazhab ulug’lari bo’lganlar. Ular ahli sunna va jamoaning hanafiy, molikiy, shofe’iy va hanbaliy mazhablari. Ahli shiy’aning ja’fariy mazhabi. Shuningdek, zaydiy, aboziy va zohiriy mazhablaridir.
Dunyoning qirqdan ortiq mamlakatlaridan kelgan bir yuz saksondan ortiq ko’zga ko’ringan ulamolar ishtirokida o’tgan bu anjuman ishtirokchilari tomonidan qabul qilingan yakunlovchi bayonotda xususan quyidagilar aytiladi:
Bismillahir rohmanir rohiym.
Vassolatu vassalomu alaa sayyidinaa Muhammadin va alaa aalihi va sallam.
"œEy odamlar! Sizlarni bir jondan yaratgan va undan uning juftini yaratib, ikkovlaridan ko’plab erkagu ayollar taratgan Robbingizdan qo’rqinglar!" (Niso:1)
Iordaniya Hoshimiylar podshohligi poytaxti Ammonda "œIslom haqiqati va uning hozirgi dunyo hamjamiyatida tutgan o’rni" shiori ostida bo’lib o’tgan Xalqaro islom Anjumani bayonoti:
(Fatvo bergan muassasalar va shaxslarning ro’yxati berilgan — mual.)
Mazkur fatvolarga, Iordaniya Hoshimiylar Podshohligining podshohi Abdulloh ikkinchi ibn Husayn janobi oliylarining ushbu anjumanning ochilish marosimida so’zlagan nutqlariga, Alloh uchun xolis ilmimizga hamda anjumanimizda taqdim qilingan ilmiy ishlar, ma’ruzalar va munoqashalarda kelgan ma’nolarga muvofiq, quyidagilarga qaror qilamiz:
1. Ahli sunna va jamoaning to’rt mazhabi: hanafiy, molikiy, shofe’iy, hanbaliy, shunigdek, ja’fariy, zaydiy, aboziy va zohiriy mazhablarga ergashuvchi har bir shaxs musulmondir. Uni kofir deyish joiz emas. Uning qoni, moli va obro’si haromdir.
Shuningdek, Allohga, Uning rasuliga va iymonning arkonlariga iymon keltirgan , Islomning arkonlarini ehtirom qiladigan, dindagi eng zaruriy aqiydalarni inkor qilmaydigan musulmonlarning har bir toifasini kofirga chiqarish joiz emas.
2. Albatta, mazhablar ittifoq qilgan narsalar ular ixtilof qilganlaridan juda ham ko’pdir. Mazkur sakkiz mazhab Islomning asosiy ta’limotlariga ittifoqdadirlar. Ularning barchalari Alloh subhanahu va taoloning Biru Borligiga, Qur’oni Karim Allohning nozil qilgan kalomi ekaniga, Muhammad alayhissalom barcha bashariyatga yuborilgan Payg’ambar ekanliklariga iymon keltiradilar.
Ularning hammalari Islomning besh arkoni: ikki shahodat, namoz, zakot, ramazon ro’zasi va Baytullohni haj qilishga hamda iymon arkonlari: Allohga, Uning farishtalariga, kitoblariga, payg’ambarlariga, qiyomat kuniga va yaxshi-yomon qadarga ittifoq qiladilar.
Mazhablar ulamolarining ixtiloflari asliy narsalarda emas, far’iy narsalardadir. Bunday ixtilof rahmatdir. Qadimda, ulamolarning ra’ydagi ixtiloflari yaxshi ishdir, deyilgan.
3. Islomdagi mazhablarni e’tirof qilish fatvodagi muayyan yo’lni lozim tutish demakdir. Hech kim har bir mazhab qo’ygan ma’lum shartlarni o’zida mujassam qilmasdan turib, fatvo berishi mutlaqo mumkin emas. Mazhablarning yo’lini tutmasdan turib, fatvo berish mumkin emas. Hech kim o’zicha mujtahidlikni da’vo qilishi, yangi mazhab paydo qilishi yoki musulmonlarni shariat qoidalaridan, mazhablardagi sobit narsalardan chiqaradigan fatvolar berishi mumkin emas.
4. 1425-hijriy sananing muborak Laylatul Qadr kechasida bayon qilingan va hoshimiylarning masjidida o’qib eshittirilgan "œAmmon risolasi" mazhablar va ularning yo’lini mahkam tutish lozimligining chaqirig’idir. Mazhablarni e’tirof qilish, ular orasida o’zaro muloqot (dialog) hamda hamjihatlik mo’tadillik va vasatiyani, bag’rikenglik hamda mehribonlikni o’z ichiga olgandir.
5. Biz musulmonlarni xilofni tark qilish va birlashishga, bir-birlarini ehtirom qilishga, davlatlari hamda xalqlari orasida o’zaro hamkorlikni mustahkamlashga, oralaridagi Alloh uchun muhabbat rishtalarini kuchaytirishga, oralariga fitna solish va aralashishlarga yo’l qo’ymaslikka chaqiramiz.
Alloh subhanahu va taolo:
"œAlbatta, mo’minlar birodardirlar, bas, ikki birodaringiz o’rtasini isloh qiling, Allohga taqvo qiling, shoyadki, rahim qilinsangiz", degan (Hujurot: 10).
Yolg’iz Allohning O’ziga hamdlar bo’lsin!"
Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusufning
"œVasatiya — hayot yo’li" kitobidan olindi
-
ДИАГА ЖАФОЧИ БЎЛИШ САБАБЛАА И
Ҳозиргача динга жафочи, нуқсонга йсл қсювчи, камчилик келтирувчи каби номлар билан атаб келаётганимиз тоифани бугунги кунда арабчасига кспроқ «тафрит» ссзидан олиб «муфаррит деб атайдилар. Бу ссз арабларда бир ишда камчиликка йсл қсйиб уни зое қилишни, ожизликни англатади. Машҳур фиқҳ луғати китобларидан бири «Мисбоҳул мунийр»да диндаги тафритни: «У дин ҳукмларида камчиликка йсл қсйиш, унинг ҳақларини зое қилиш ва унинг вожибларини адо стишда ожизликни изҳор қилиш» деб таърифланган.
Тафритнинг юзага келишига ақийда тақозо қилган нарсаларда камчиликка йсл қсйиш, диний ҳукмларни зое қилиш, ожизликни ксрсатиш, диний ҳукмларнинг ҳикмати ва ғосларига нисбатан ёмон гумонда бслиш каби ишлар сабаб бслади. Уламоларимиз тафритнинг бир неча сабабларини санаб, баён қилиб стганлар:
1. Дангасалик.
Дангасалик ҳар бир нарсада схшиликка олиб бормаслигини ҳаммамиз схши биламиз. Аммо у бошқа нарсалардан ксра динда катта зарарга сабаб бслишини схши билишимиз лозим. Дангаса одам динда келган амрларни бажармасдан ёки уларда нуқсонга йсл қсйиш орқали сзига ҳам, слу юти ва ватанига ҳам ксплаб зарар келтиради.
Имом Аҳмад, Термизий, Ибн Можа, ал-Ҳокимлар Шаддод ибн Авс разисллоҳу анҳудан қилишган ривостда А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассалом: «Ожиз ҳавои нафсига берилган ва Аллоҳдан турли умидларни қилган одамдир», деганлар.
Мазкур ҳавойи нафсининг куйига кириб, дангасалик дардига дучор бслганлар диний мажбуристни бажаришдан четда турганликлари борасида, ҳали вақт бор, тавба қилса кечирилар скан, биз ҳам нист қилиб юрибмиз каби турли баҳоналарни тсқийдилар.
2. Шаҳватларга берилиш.
Банданинг диний вазифаларни тслиқ бажаришдан тссадиган омиллардан бири шаҳватларга берилишдир. Банда шаҳватларга рухсат берилганидан ксра кспроқ бериладиган бслса, диний вазифаларни бажаришда нуқсонларга йсл қсйиши турган гап.
3. Амон одамларга қсшилиш ва уларни дсст тутиш.
Амон кишилар билан бирга бслиш ва уларнинг гапига қулоқ осиш ҳам банданинг диндан узоқлаштирадиган ишлардан биридир. Чунки, ёмон одам доимо ёмонликка бошлайди. Бу ҳақиқатни барча схши билади.
4. Динни билмаслик.
Динда нуқсонга йсл қсйишнинг боисларидан бири динни билмаслик ёки чала билишликдир. Исломни билмаган одам қандай қилиб унга амал қилиш мумкин. Исломий таълимотларни кераклича срганмаган одам сзи ҳам адашиши, сзгаларни ҳам адаштириши ҳеч гап смас.
Зотан, А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассалом Ибн ал-Асир «ан-Аиҳос фии ғорийбил ҳадис»да келтирган ривостда: «Жоҳилни фақатгина ҳаддан ошувчи ёки нуқсонга йсл қсювчи ҳолда ксриладир», деганлар.
Динда нуқсонга йсл қсйиш, унга жафочи бслишнинг оқибатлари жуда ҳам ёмон. У турли бузуқликларга, ҳаром харишларга, зарар ва офатларга охири бориб у дунё ва бу дунёнинг барбод бслишига сабаб бслади.
Мусулмон халқлар мустамлака асоратида қолган пайтда айнан шу динда нуқсонга йсл қсйиш, динга жафо қилиш, динни сҳтиром қилмаслик дардига мубтало бслган сдилар. Аста — секин мустамлакадан озод бслиб мустақилликка сришганларида уламоларнинг ҳаракатлари билан сз динларининг моҳистларини тушуниб етиб унга ихлос билан қатишни бошладилар. Бизда ҳам худди шу жараён бошдан стди ва стмоқда.
Ҳозирги кунда олиб борилаётган диний таълимлар, ваъз — насиҳатлар, ксрсатув ва суҳбатлар, китоб ва нашрлар ҳаммаси шу масалага қаратилган десак муболаға қилмаган бсламиз. Шунинг учун, бу муаммога батафсил тсхтамай, ҳаммани ташвишга солиб турган муаммога сътибор қаратамиз...
-
bu ma'lumotlar islom.uz va uzislam.com saytlarining aqida bobidan olindi inshaAllah bu mavzuga oid ma'lumotlarni yana qo'shimcha qilishga harakat qilamiz.
-
Аикакого мусульманина, совершившего грех, даже если то — грех великий (кабира), мс‹ не считаем неверуюс‰им, если только он не сочтет оное дозволеннс‹м. Мс‹ не отнимаем у него имени верс‹ и назс‹ваем его веруюс‰им поистине (хакикатан)[55]: он может бс‹ть нечестивс‹м (фасик) веруюс‰им, но не невернс‹м (кафир).
Al-Fiqhul Akbar kitobidan.
-
"Ulamolarimiz islom musulmonlar jamoasi haqqidir, iymon esa Allohning haqqidir deyishadi. Iymon qalbga bog'liq haqiqat bo'lib uning haqiqatidan yo'lg'iz Allohning O'zidan boshqa birorta zot habardor bo'la olmaydi. Bu narsa Allohning O'zining hos haqqidir. Iymon bo'yicha bahoni ham mukofot yoki jazoni ham faqatgina Allohning O'zi beradi.
Mo'min-musulmonlar esa zohiriy alomatlarga qarab muomla qiladilar. Ularning odamlar ichidagi haqiqatni bilishga imkonlari yo'q va nu narsa ulardan talab qilingan ham emas." ("Sunniy Aqiydalar" kitobidan)
-
Mодомики, Лайfамбар соллаллоxу алайxи васаллам келтирган нарсани сътироф kилар сканлар, У киши соллаллоxу алайxи васалламнинг барча айтганларини ва хабарларини тасдиkлар сканлар, аxли kибламизни мсминлар, мусулмонлар, деб номлаймиз.
Шарx: «Аxли kибламиз»дан мурод, Исломни даъво kиладиган ва Каъбага юзланадиганлардир. Агарчи, маъсист сгаларидан бслса xам. Лекин, шарт шулки, Лайfамбаримиз соллаллоxу алайxи васаллам келтирган нарсалардан диннинг заруристларидан бирортасини ёлfонга чиkармаган бслиши керак. Яъни, аxли kиблага Лайfамбар соллаллоxу алайxи васаллам келтирган диннинг асосий ва зарурий нарсаларининг xаммасини тасдиkлаб, сътироф kилгандагина, xеч бир нарсани инкор kилмагандагина мусулмон дейилади.
Бунинг маъноси, xар бир kиблага юзланган мсмин смас деганидир. Албатта, kиблага юзланса xам пайfамбарликни, пайfамбарликнинг тамом бслганини, ёки kуръонни ёлfон деса, ёки kуръон бузилган деса, ёки шариатнинг зоxирини амалдан kолдириш xаkида гапирса, мусулмон бсла олмайди.
Xа, мусулмон гуноx иш kилиш билан, модомики, сша ишни xалол санамаса, Исломдан чиkмайди.
Лайfамбаримиз соллаллоxу алайxи васаллам: «Ким бизнинг намозимизни сkиса, kибламизга юзланса ва ссйган нарсамизни еса, у мусулмондир. Бизга бслган имтиёз, унга xам бслади. Бизга юклатилган масъулист, унга xам юклатилади», деганлар. (Бухорий).
"Tahoviya aqidasi"
-
]Xа, мусулмон гуноx иш kилиш билан, модомики, сша ишни xалол санамаса, Исломдан чиkмайди.
Borakansiz-u! ;D
Alloh rozi bo'lsin.