-
Assalomu alaykum!
Muqaddas oylardan hisoblangan zulhijja oyining kirishiga ham oz qoldi. Hadislarda bu oyning fazilati haqida biz uchun birqancha hushxabarlar berilgan.
Birodarim, sizga bu oy muborak bo'lsin!
Bu oyda qilinajak g'animat ibodatlaringizni O'zi husni maqbul etsin!
Zulhijja oyi avvalgi o‘n kunining fazilati
(http://ziyouz.com/rasmlar/articles/zulhijja.jpg)
Alloh taolo Haj surasini 28-oyatida:
«Ma’lum kunlarda Allohning nomini zikr qilinglar», deb aytgan. Ibn Abbos (r.a.) «Ma’lum kunlar»ni zulhijjaning avvalgi o’n kuni, deganlar.
Ibn Abbos (r.a.) rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Mana bunda (ya’ni, zulhijja oyining avvalgi o’n kunida) qilinganidan-da afzalroq amal yo’q», dedilar. Shunda sahobalar: «Alloh yo’lidagi jihoddan hammi?» deyishdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ha, deb, «lekin bir kishi moli va nafsini xatarga qo’yib ko’chaga chiqsayu, hech bir narsa bilan qaytmasa, ana o’sha afzaldir», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.
Imom Termiziyning rivoyatlarida: «Solih amallar qilingan kunlar ichida zulhijja oyini o’n kunidan ko’ra Allohga mahbubroq kun yo’qdir», dedilar, deb keladi.
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi: «Alloh taologa ibodat qilinadigan kunlar ichida Zulhijja oyining (avvalgi) o‘n kunidan sevimli kun yo‘q. U kunlarda tutilgan ro‘za yil davomida tutilgan ro‘zaga teng. U kechalarda qilingan ibodat Qadr kechasida qilingan ibodatga tengdir» («Uqud’ul-javohir», 2-831).
Abdulloh ibn Abdurahmon Doramiyning «Musnad»larida rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam «Zulhijja oyining o’n kunidagi amaldan ko’ra afzalroq amal yo’qdir», dedilar.
Faqih Abu Lays Samarqandiy (r.a.) aytadilar: Ibn Abbos (r.a.) rivoyat qilishlaricha, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytganlar: "Solih amallarning Allohga mahbubrog‘i mana shu kunlarda qilinganidir". Ya’ni, zulhijja oyining birinchi o‘n kunligida qilingan amallar.
davomi... (http://islom.ziyouz.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1806&Itemid=1)
-
Савол: Сиздан Зулҳижжанинг сн кунлиги фазилатлари ҳақида келган ривостларни тушунтириб беришингизни ссраймиз. Бу сн кунликка хосланган қандай амаллар бор?
Жавоб:
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين، وبعد:
Зулҳижжанинг сн кунлиги фазилатлари
Бухорий ва бошқа уламолар Ибн Аббос разисллоҳу анҳумодан ривост қилишганки, Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Бирор-бир кун йсқки, ундаги солиҳ амал бу сн кунликдагидан ксра Аллоҳга суюклироқ бслса". Одамлар ссрашди: "А А асулуллоҳ, Аллоҳ йслидаги жиҳод ҳам суюкли бслолмайдими?" А асулуллоҳ дедилар: "Аллоҳ йслидаги жиҳод ҳам суюкли бслолмайди. Аммо бир инсон жони ва моли билан чиқиб, ундан бирон нарса қайтиб келмаса, шугина мустасно". (Саҳиҳул-Бухорий - 969; Сунани Аби Довуд - 2438).
Имом Аҳмад Ибн Умар разисллоҳу анҳумодан ривост қиладилар (5446). Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Аллоҳнинг наздида бирор кун йсқки унда қилинган амал бу сн кунликда қилинганчалик маҳбуброқ бслса. Бас, таҳлил, такбир ва ҳамдни ксп айтинглар".
Ибн Ҳиббон сз "Саҳиҳ"ларида Жобир разисллоҳу анҳудан ривост қилганлар. Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Аллоҳ ҳузурида Арафа кунидан афзалроқ бирор кун йсқ".
-
Бу сн кунликда бажариладиган амаллар тури
Биринчи. Ҳаж ва умра ибодатини бажо қилиш.
Бу шу кунлар ичида қилинадиган амалларнинг снг афзалидир. Бунинг фазилатига бир неча ҳадислар далолат қилади. Жумладан, Лайғамбар алайҳиссалом дедилар: "Умра сзидан кейинги умрагача бслган гуноҳларга каффоратдир. Ҳажжи мабрурнинг мукофоти фақат жаннатдир". Бу ҳақда сна бир қанча саҳиҳ ҳадислар ворид бслган. (Саҳиҳул-Бухорий - 1773, Саҳиҳул-Муслим - 1349).
Иккинчи. Бу кунларнинг ҳаммасида ёки уддасидан чиққан кунларида, хоссатан Арафа куни рсзадор бслиш.
Шубҳа йсқки, рсза снг афзал ибодатлардан саналади. У ҳадиси қудсийда айтилганидек, Аллоҳ Ўзи учун танлаб олган амаллардандир. Аллоҳ таоло айтган: "А сза Мен учундир. Унинг мукофотини ҳам Мен Ўзим бераман. Зеро, банда таоми, суви ва шаҳватини Мен учун тарк қилади". (Муснади Аҳмад - 9112, Саҳиҳул-Бухорий - 7492, Саҳиҳул-Муслим - 1151).
Абу Саид ал-Худрий разисллоҳу анҳудан ривост қилинади. У киши дедилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Қайси бир банда Аллоҳ йслида бир кун рсза тутса, Аллоҳ шу кун сабабидан унинг юзини етмиш куз муддатича узоқлаштириб юборади". Етмиш куз дейилишидан мурод, етмиш йилдир. (Муттафақун алайҳ, Бухорий - 2840, Муслим - 1153).
Муслим Абу Қатода разисллоҳу анҳудан ривост қиладилар (1162). Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Аллоҳдан умид стаманки, У Арафа кунининг рсзасини аввалги ва кейинги йилнинг гуноҳларига каффорат қилади".
Учинчи. Бу кунларда такбир, зикр ва дуолар билан машғул бслиш.
Аллоҳ марҳамат қилади: "Маълум кунларда Аллоҳнинг исмини зикр қилсинлар". (Ҳаж сураси, 28-ост). Бизга схши аёнки, "маълум кунлар"ни сн кунлик муддат деб тафсир қилинган. Шунинг учун уламолар бу кунларда зикрни ксп айтишни мустаҳаб санаганлар. Юқорида Аҳмад Ибн Умар разисллоҳу анҳумодан ривост қилган ҳадисда: "Бу кунларда таҳлил, такбир ва ҳамдни ксп айтинглар", деган ссз стди. Бухорий Ибн Умар ва Абу Ҳурайра разисллоҳу анҳумдан ривост қиладилар. У икковлари сн кунлик давомида бозорга чиқиб такбир айтишарди. Одамлар ҳам уларнинг такбирларини сшитиб такбир айтар сдилар. Исҳоқ тобеийнларнинг фуқаҳоларидан - раҳматуллоҳи айлайҳим - ривост қиладилар. Улар мана бундай деб такбир айтишар сди: "Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар, ла илаха иллаллоҳу валлоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар, валиллаҳил-ҳамд".
Бозорларда, ҳовлиларда, йслларда, масжидларда ва шу каби бошқа жойларда такбир айтганда овозни кстариш мустаҳаб иш саналади. Чунки Аллоҳ: "(Бу кунлар) Сизларни ҳидост қилганига шукрона сифатида Аллоҳни улуғлашларингиз учундир", - деган. (Бақара сураси, 185-ост). Такбирни жамоат бслиб айтиш жоиз смас. Яъни ҳамма бир-бирининг овозига мослаб, жср бслиб такбир айтмайди. Бу иш салафлардан нақл қилинмаган. Суннат шуки, ҳар бир инсон сзи ёлғиз такбир айтаверади. Барча зикр ва дуолардаги қоида шундайдир. Фақат билмайдиган одам бслса, унга сргатиш учун то у срганиб олгунча кимдир айтиб туриши мумкин. Бу кунларда такбир, таҳмид, тасбеҳ ва бошқа машруъ дуолардан ҳар ким қурби етганича, насиб бслганича сқиши жоиздир.
Тсртинчи. Барча гуноҳ ва маъсистлардан тавба қилиш, тсхташ.
Мана шунда қилинган схши амаллар учун мағфират ва раҳмат келишига йсл очилади. Чунки гуноҳлар раҳматдан узоқлашиш ва қувилиш омилидир. Тоатлар сса сқинлик ва дсстлик омилларидан. Абу Ҳурайра разисллоҳу анҳудан ривост қилинган ҳадисда келадики, Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Аллоҳнинг рашки келади. Унинг рашки мсминнинг Аллоҳ ҳаром қилган ишларни қилишидадир". (Саҳиҳул-Бухорий - 5223, Саҳиҳул-Муслим - 2761).
Бешинчи. Солиҳ амалларни кспроқ килиш.
Аамоз, садақа, жиҳод, кироат, амри маъруф-наҳйи мункар ва ҳоказо солиҳ амалларнинг нафлларини кспайтириш бу кунларда ксп савоб топишга сабаб бслади. Гарчи бир амалнинг даражаси аслида қайсидир бир амалдан пастроқ бслса ҳам, бироқ даражаси паст амал шу кунларда қилингани учун бошқа вақтларда даражаси юқорироқ саналадиган амалдан афзалроқ ва Аллоҳга маҳбуброқ бслади. Ҳатто амалларнинг афзали бслган жиҳоддан ҳам устун бслади. Фақат жиҳодда оти ссйилиб, сзининг ҳам қони тскилган одамгина бундан мустасно.
Олтинчи. Бу кунлар учун хосланган такбирларни айтиш.
Бу кунларда ҳамма вақт ичида: хоҳ кечаси, хоҳ кундузи бслсин, то ҳайит намози сқилгунча ҳеч бир чекловсиз ихтиёрий такбир айтиб юриш ("такбири мутлақ") шариатга мувофиқ иш бслади. Яна шу билан бирга аниқ ва қатъий қоидага мувофиқ қилиб такбир айтиш ҳам бор ("такбири муқайсд"). Бу иккинчиси жамоат билан сқилган фарз намозларидан кейин айтиладиган такбирлардир. Бу амал ҳожилардан бошқа одамлар учун Арафа куни тонгидан бошлаб, ҳожилар учун сса ҳайит куни пешин вақтидан бошлаб, то охирги "ташриқ" кунининг аср намозигача давом стади.
Еттинчи. Ҳайит куни ва "ташриқ" кунлари ичида қурбонлик қилиш.
Бу иш бизнинг отамиз Иброҳим алайҳиссалоту вассаломнинг суннатларидир. Маълумки, Аллоҳ у кишининг сғилларини буюк қурбонликка алмаштириб берган. Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан собит бслганки, "У зот сз қсллари билан шохдор, ола-була иккита қсчқор қурбонлик қилганлар. Бисмиллоҳ ва такбир айтиб, оёқларини у икки қсчқорга қсйиб турганлар". (Муттафақун алайҳ, Бухорий - 5558, Муслим - 1966).
Саккизинчи. Қурбонлик қилувчиларга тегишли суннат.
Муслим (1977) ва бошқалар Умми Салама разисллоҳу анҳодан ривост қилишганки, Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганлар: "Зулҳижжанинг ҳилолини ксрсангизлар ва ичингиздан кимдир қурбонлик қилмоқчи бслса, то қурбонлигини бажо қилмагунча соч-соқоли ва тирноқларини олишдан тийилсин". Яна бир ривостда: "Соч-соқоли ва тирноқларидан ҳеч бир нарса олмасин", - дейилган. Бу сҳтимол ҳажда қурбонлик қиладиган одамларга сзини схшатиш учундир. Аллоҳ таоло айтган: "То қурбонлигингиз сз маконига етмагунча сочларингизни олмангиз". (Бақара сураси, 196-ост). Бу ссзнинг зоҳири ушбу тақиқ фақат қурбонлик қилувчига тегишли бслиб, аёли ва болаларига тааллуқли смаслигини ксрсатади. Аммо улардан ҳам кимдир қурбонлик қилмоқчи бслса, у ҳам бу қоидага амал қилади. Бошни ювса, ишқаласа ва ундан бирор тук тскилса зарари йсқ.
Тсққизинчи. Мусулмон одам намозгоҳга бориб ийд намозини сқишга, хутбани сшитиб фойдаланишга астойдил ҳаракат қилмоғи лозим.
У сна ушбу ийднинг шариатга киритилишидан ксзланган ҳикмат нимада сканини англаши керак. Бу куннинг шукрона ва схшиликлар қилинадиган кун сканини ссдан чиқариш мумкин смас. Шундай скан, байрам кунини ҳаддан ошиш ва очксзлик куни қилиб юбормасин. Гуноҳ ва маъсист байрами қилмасин, мусиқа ва маст қилувчи ичимликлар каби нарсаларга берилиб, сн кунликда бажо қилган солиҳ амалларининг йсқ бслиб кетишига сабаб бслиб қолмасин.
Ўнинчи. Биз ксриб стган нарсалардан хулоса шуки, ҳар бир мусулмон сркак ва аёлга бу айёмларни ғанимат билмоқ зарурдир. Инсон ушбу имконистлардан фойдаланиб сзининг мавлоси розилигини топиш учун Аллоҳнинг тоати ва зикрида бслиши, Унга шукр айтиб, вожиб амалларни бажо стиши, қайтарилган нарсалардан узоқ бслиши, бу мавсум ичида Аллоҳнинг марҳаматларига кспроқ сазовор бслишга интилиши лозим. Яхшиликларга етакловчи, тсғри йслга илҳом берувчи Аллоҳдир.
وصلى الله وسلم على محمد وعلى آله وصحبه
Ар-А иёз, 1425 ҳ, 28 - Зулқаъда
Шайх Абдуллоҳ бин Абдурраҳмон бин Жибрин - Саудис Арабистони уламоларидан
-
Аллоҳ Таолога ҳамду санолар, пайғамбаримиз Муҳаммад ибн Абдуллоҳга, аҳли оилаларига ва асҳобларига салоту саломлар бслсин.
Маълумки, Аллоҳ Таоло сз ҳикмати ва фазлу карами билан айрим кунларни бошқаларидан ксра муфаззал стди.
"Ларвардигорингиз Ўзи хоҳлаган нарсасини сратур, ва (Ўзи хоҳлаган ишни) ихтиёр қилур. Улар учун ихтиёр йсқдир"¦"(Қасас сураси, 68-ост).
Ушбу афзаллик мсминлар хайрли ишларга қаттиқроқ берилмоқлари ва ажру савобларга мсл-ксл ксмилмоқлари учун, Аллоҳ Таолога сна ҳам сқинроқ бслмоқлари учун пок Ларвардигор тарафидан жорий стилган. Аммо атрофга назар ташласангиз, кспчилик мусулмонларнинг фазилатли соатлардан мутлақо ғофил сканларини ксрасиз. Улар улуғ ажру савоблардан маҳрум қолиб, ушбу соатларни ғанимат билмайдилар.
Масалан, Зулҳижжанинг аввалги сн куни дунё кунларининг снг афзали ва уларда қилинган амаллар бошқа кунлар амалига қараганда Аллоҳ Таолога суюклироқдир.
Хсш, мана шундай улуғ ва ғанимат соатларда биз нима билан машғул бсламиз? Афсуски, кспчилигимиз ҳатто бу кунларнинг келиб-кетганини ҳам сезмай қоламиз. Зулҳижжанинг сн кунида айтилиши лозим бслган такбирларнинг мутлақо ташлаб қсйилишини бунга мисол сифатида келтириб стиш мумкин. Зулҳижжанинг сн куни А амазон кунларидан улуғроқ, унда қилинган амаллар А амазон кунлари амалидан афзалроқ саналишига қарамасдан, А амазонда амалга ошириладиган амаллардан биронтаси ҳам, кспгина мусулмонлар томонидан Зулҳижжанинг сн кунида қилинмайди. Тсғри, бунга ажабланмаса ҳам бслади. Чунки А амазон сзига хос хусусистлар билан сралганки, Зулҳижжанинг сн кунида бу хусусистлар топилмайди.
Биринчидан: А амазон ойида ҳар йили бажаришимиз фарз стилган бир ой рсза ибодати мавжуд. А сзанинг мусулмонларни тарбис қилишдаги, уларнинг иймонларини зиёдалаштиришдаги аҳамисти сса барчага аён.
Иккинчидан: Қуръони Каримнинг нозил бслиши ҳам А амазон ойига бевосита боғлиқ. Шу боисдан мусулмонлар А амазон ойини ҳақли равишда Қуръон ойи деб биладилар ва бу ой давомида Ларвардигорлари каломини қслларидан қсймайдилар.
Учинчидан: А амазон кечаларида қоим туриб ибодат қилмоққа ксп тарғиб стилган. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Қадр кечасини кутиб, А амазоннинг охирги сн кечасига алоҳида сътибор берардилар.
Мазкур уч хусусист А амазон учун сзига хос муҳит сратиб, кишилар ҳаётини сзгартириб юборади. Бундан ташқари, ушбу муборак ойда шайтонларнинг кишанланиши, жаннат сшикларининг очилиб, дсзах дарвозаларининг ёпилиши мсминларнинг ибодатга снада ҳарисрок бслишларига кучли таъсир ксрсатади. Аатижада мусулмонлар турли хайр-схшилик ишларига кспроқ машғул бсладилар. Зулҳижжанинг сн кунлигида сса, ушбу имтиёзларнинг йсқлиги ҳам биз учун бир имтиҳондир. Бу кунларда А амазонда бслгани каби кишини солиҳ амалларга ундаб турувчи кучли омиллар ксринмайди. Фақат Аллоҳ Таолонинг тавфиқи билан охират ғамида жидду жаҳд қилган инсонларгина бу кунларни ғанимат билишлари мумкин.
-
Зулҳижжа ойи биринчи сн кунлигининг хусусистлари
Ушбу кунларнинг фазилати ҳақида бир қанча далилларни келтириш мумкин.
1. Аллоҳ шундай марҳамат қилади: "Тонгга қасам, (Зулҳижжа ойи аввалидаги) сн кечага қасам"¦". (Фажр сураси, 1-ост).
2. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Зулҳижжа ойининг сн кунини дунё кунларининг снг улуғи деб билганлар.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Ҳеч қайси кунда қилинган солиҳ амал ушбу сн кунда қилинган солиҳ амалчалик Аллоҳга суюкли смас".
- А А асулуллоҳ, Аллоҳ йслидаги жиҳод ҳамми? - ссрашди саҳобалар.
- Ҳа. Аллоҳ йслидаги жиҳод ҳам! Фақат моли-ю жони билан (жиҳодга) чиқиб, ҳеч нарсасисиз қайтган киши (съни моли ҳам жони ҳам сша ерда қолган, шаҳид бслган киши) бундан мустасно". (Бухорий ва Муслим ривостлари).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Аллоҳ наздида Зулҳижжанинг сн кунидан улуғроқ кун йсқдир. Ҳеч қайси амал ушбу сн кунда қилинган амалчалик Аллоҳ Таолога суюкли смас. Бас, сша кунларда таҳлил, такбир ва ҳамдни ксп айтинглар!" (Аҳмад ривостлари).
Демак, Зулҳижжа ойининг сн куни йилнинг снг афзал кунлари скан, ушбу сн кун ичида келган жумъа ҳам икки фазлни сзида жамлагани учун бошқа жумъалардан муфаззалдир. ("Фатҳул-борий" китобидан).
3. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Зулҳижжанинг сн кунида схши амалларни кспроқ қилишга чақириб, таҳлил ва такбир айтишга буюрдилар.
4. Зулҳижжанинг сн кунида арафа ва наҳр (қурбон ҳайити) кунлари бор.
5. Ушбу кунлар ичида снг улуғ ибодатлар - намоз, рсза, садақа, ҳаж жамланади. Бу ҳам сзига хос мумтозликдир. Айниқса, Зулҳижжанинг сн куни ичида амалга ошириладиган ҳаж ибодати бутун умр давомида фарз сифатида бир мартагина адо стиладиган ғанимат ва ноёб амалдир.
-
Зулҳижжа ойининг сн куни ичида қилинадиган солиҳ амаллар
Агар бирор кун муфаззал саналса, сша кунда қилинган амал ҳам афзал бслиши табиий. Юқоридаги ҳадисда ҳам Аллоҳ Таолонинг Зулҳижжанинг сн кунида қилинган амалга муҳаббати баён стиб стилди. Демак, бу кунларнинг улуғлиги икки томонлама таъкидланади. Ушбу сн кун давомида қилинадиган солиҳ амалларни агар умумлаштириб санаб стадиган бслсак, қуйидаги ибодатларни зикр стишимиз мумкин:
1. Ҳақиқий тавба-тазарру
Аллоҳ Таоло ёмон ксрадиган зоҳиру ботин маъсистларни тарк стиб, Ларвардигор хуш ксрадиган хайрли амалларга киришмоқ, стган гуноҳларидан афсус-надомат чекиб, қайта бу ишга қсл урмасликка қатъий аҳд стмоқ чин тавба ҳисобланади. Банда сзига буюрилган ишларни тарк стгани, қайтарилган ишларга қсл ургани учун ҳам тавба-тазаррулар қилмоғи лозим. Киши слим соатининг сқин-узоқлигини билмас скан, гуноҳ-маъсистлардан дарҳол тавба қилмоғи керак. Зеро, ҳар бир ёмон амал сзига схшаган кейинги ёмон амални тортиб келаверади. Ҳар қандай гуноҳ аслида ёмон нарса, аммо муфаззал жойлар ва кунларда қилинган гуноҳлар бошқа кунларда қилинган айни гуноҳларга қараганда ёмонроқ бслади. Бинобарин, уларнинг жазоси ҳам улкан бслади. Аллоҳ асрасин!
"Ай мсминлар, Аллоҳга холис тавба қилинглар!" (Таҳрим сураси, 8-ост).
Ибн Қоййим ал-Жавзийс ёзадилар: "Холис тавбада уч нарса - барча гуноҳлардан қайтиш, бунга ҳақиқий ва қатъий азму қарор қилиш ҳамда иллат-камчиликлардан холи бслиш мужассам бслмоғи лозим. Мана шу комил тавба бслади".
2. Ҳаж ва умра ибодати
Ҳажнинг аксар амаллари Зулҳижжанинг аввалги сн куни ичида адо стилишини ҳисобга оладиган бслсак, ҳаж ва умра ибодатларини ҳам ушбу сн кунликдаги амаллар доирасига киритишимиз мумкин. Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳаж ва умрага ксп чақирганлар. Чунки мазкур улуғ ибодатлар инсонни гуноҳ-маъсист кирларидан тозалайди. Аатижада киши охиратда азиз-мукаррам зотлар сафидан жой олади.
3. Вожиботларни сз вақтида адо стмоқ
Яъни, шариат буйруқларини А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ксрсатмаларига мувофиқ равишда, барча суннат ва одоблари билан бекаму ксст адо стмоқ. Бу ҳар бир инсоннинг ҳаётда биринчи галдаги вазифасидир.
Аллоҳ Таоло айтади: "Ким менинг валийим - дсстимга тажовуз қилса, унга уруш сълон қиламан. Биронта бандам Мен сзим фарз қилган амалларни адо стишдан ксра суюклироқ нарса билан Менга сқинлик ҳосил қилмаган. Аафл амаллар сса бандамни Менга снада сқинроқ қилаверади. Охир-оқибат Мен уни схши ксриб қоламан. Қачон Мен бандамни схши ксриб қолсам, Ўзим унинг сшитадиган қулоғи, ксрадиган ксзи, ушлайдиган қсли ва юрадиган оёғи бсламан. Мендан бирон нарса ссраса - албатта бераман, паноҳ тиласа - Ўз паноҳимга оламан. Мен қиладиган ишларимнинг биронтасида мсминнинг жонини олишда тараддудланганимдек тараддудга тушмаганман. У слимни ёмон ксради, Мен сса унга озор беришни истамайман". (Ҳадиси қудсий. Бухорий ривостлари).
Ҳофиз ибн Ҳажар ёзадилар:
"Фарзларни буюрилгандек адо стишда қуйидаги нарсалар мужассам бслади:
"¢ Буйруққа бсйсуниш;
"¢ Буюрувчига нисбатан ҳурмат-сҳтиром;
"¢ Буюрувчига сргашиш ила уни улуғлаш;
"¢ Унинг улуғлигини тан олиш;
"¢ Ўзининг қуллигини сътироф стиш.
Шунинг учун ҳам фарзларни тсла адо стиш Аллоҳ Таолога сқинлик ҳосил қиладиган амаллар ичида снг улуғи саналади".
Шариат буйруқларига тсла риос стмоқ мсминларнинг Қуръони Каримда мақталган сифатларидандир.
"Улар намозларини муҳофаза стгувчи (сз вақтида бекаму ксст адо стувчи) зотлардир". (Маъориж сураси, 34-ост).
4. Солиҳ амалларни кспайтирмоқ
Аллоҳ Таолога ҳамиша суюкли бслган солиҳ амаллар ушбу муборак кунларда сна ҳам таъкидлироқдир. Яъни, уларнинг фазли, ажр-мукофоти юқори бслади. Шундай скан, ҳаж қилишга мушарраф бсла олмаган киши ушбу сн кунни намоз, Қуръон тиловати, зикр, дуо, сҳсон-садақалар, ота-онага схшилик қилиш, силаи раҳм ва схшиликка буюриб, ёмонликдан қайтариш каби хайрли амаллар билан стказсин. Ана шунда у Ларвардигори муҳаббатига лойиқ топилиши мумкин.
5. Зикр
Ўзга амаллардан фарқли равишда зикр ҳақида алоҳида ост нозил бслган: "Ва маълум кунларда (съни қурбон ҳайити кунларида Аллоҳ) уларга ризқ қилиб берган чорва ҳайвонларини (қурбонлик учун ссйиш) устида Аллоҳ номини зикр қилиш учун (келурлар)". (Ҳаж сураси, 29-ост).
Абдуллоҳ ибн Аббос юқоридаги остда зикр қилинган "маълум кунлар"ни Зулҳижжанинг сн куни деб тафсир қилганлар. Яъни шу кунларда мсминлар Аллоҳ Таоло уларга ризқ қилиб берган чорва моллари учун Ларвардигорларига шукроналар қилиб, ҳамдлар айтишади.
6. Такбир
Масжидларда, уйларда, ксча-ксйда, бозорларда такбир айтмоқ суннатдир. Аркаклар ошкора, аёллар сса овозларини чиқармасдан Аллоҳ Таолони улуғлаб такбир айтадилар. Такбирни қай лафзлар билан айтиш лозимлигини қатъий чегаралаб қсйган аниқ бир ксрсатма йсқ. Бу хусусда саҳоба ва тобеинлардан ривост қилинган асарларнинг саҳиҳроғи Салмон разисллоҳу анҳунинг қуйидаги ссзларидир: "Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбару кабийро! - деб такбир айтинглар". Кспчилик мусулмонлар ушбу суннатни бутунлай унутганлар. Сиз агар хоҳласангиз, унутилган суннатни тирилтириб, улкан ажрга сришишингиз мумкин.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Мендан кейин унутилган бир суннатимни тиклаган кишига сзи учун алоҳида савоб берилиши билан бирга ундан кейин ушбу суннатга амал қилганларнинг савоблари баробарида ҳам ажр-мукофот берилади".
Абдуллоҳ ибн Умар билан Абу Ҳурайра разисллоҳу анҳумо Зулҳижжанинг сн кунида бозорга чиқиб такбир айтардилар. Одамлар ҳам уларнинг такбирини сшитиб, такбир айтишарди. Яъни, кишилар у икки саҳобадан сшитганларидан сснг такбир айтиш лозимлигини ссга олиб такбир айтардилар.
7. А сза тутмоқ
Ҳафса разисллоҳу анҳодан ривост қилинади: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам тсрт нарсани ҳеч ташламас сдилар: Ошуро кунида, Зулҳижжанинг сн кунида ва ҳар ойнинг уч кунида рсза тутишни ҳамда бомдоддан аввалги икки ракаат суннатни".
Албатта бу ерда Зулҳижжанинг сн кунида рсза тутиш ҳакида гапирилганда шу кунларнинг аввалги тсққиз куни назарда тутилган. Зеро снинчи куни Қурбон ҳайити куни бслиб, ҳайит куни рсза тутиш ман қилинган. Айрим кимсаларнинг фақат еттинчи, саккизинчи ҳамда тсққизинчи кунларни хослаб рсза тутишларига келсак, шариатда бу ишнинг асли йуқ. Бироқ, қайси бир инсон сзининг имконист ва куч-қудратидан келиб чиқиб шу уч кунни рсза билан стказмоқчи бслса, албатта бу учун савоб олади, иншоаллоҳ.
8. Қурбонлик
Қурби етадиган кишилар учун қурбонлик ссйиш камида - суннати муаккада. Баъзи олимлар, масалан, Ибн Таймис уни ҳатто фарз дейишган. Ҳанафий мазҳаб уламолари наздида бу амал вожибдир.
"Бас, сиз Ларвардигорингиз учун намоз сқинг ва қурбонлик қилинг!" (Кавсар сураси, 2-ост).
Ушбу ост ичига ҳайит намозини сқиш ва қурбонлик қилиш киради. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга доим амал қилганлар. Абдуллоҳ ибн Умар айтадилар: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинада сн йил турдилар ва ҳар йили қурбонлик қилдилар".
9. Ҳайит намози
Ҳайит намози қаттиқ таъкидланган суннатлардандир. Имом Абу Ҳанифа бу намозни вожиб дейдилар. Баъзи уламолар унинг фарзлиги хусусида ҳам кучли далиллар келтирганлар. Мусулмонлар ҳайит намозига чиқиб ҳайит хутбасини тингламоқлари, бу куннинг байрам стиб танланишидаги ҳикматларни, бу кун Аллоҳга шукроналар қилинадиган, солиҳ амаллар бажариладиган кун сканлигини ёдга олмоқлари лозим.
-
Арафа куни
Арафа куни алоҳида фазл ва хусусистларга сга бслгани учун унинг фазилати ва шарафи хусусида батафсил тсхталиб стамиз.
Биринчидан - Арафа куни динимиз комил стилган, неъмат тугал қилинган кун.
"Яҳудлар Умар разисллоҳу анҳуга айтишди:
- Сизлар бир остни сқийсизлар. Агар сша ост бизга нозил бслганида сди, уни байрам қилиб олган бслар сдик.
- Мен сша остни қачон нозил бслганини ҳам, қаерда нозил бслганини ҳам, у нозил бслганида А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қаерда турганларини ҳам биламан. У арафа куни сди, биз ҳам Аллоҳга қасамки, Арафотда сдик (шу ерда Суфён: "Ўша кун жумъа куни бслганмиди-йсқми, аниқ айтолмайман", - дедилар). (Бухорий ривостлари).
"Бугун сизларга динингизни комил қилдим, неъматимни бенуқсон, тскис қилиб бердим ва сизлар учун Исломни дин қилиб танладим" (Моида сураси, 3-ост).
Арафа куни дин комил стилди, деб айтилишига сабаб, шу кунгача мусулмонлар Ислом ҳажини амалга оширмаган сдилар. Анди Ислом рукнларининг охиргиси ҳам жорий стилиши билан дин комил бслди. Бундан ташқари, Аллоҳ Таоло ҳажни Иброҳим алайҳиссалом асосларига қайтарди, сша йилги ҳаж мавсумидан бошлаб ҳажда мушриклар иштирок стишини ҳам, ширк амаллари бажарилишини ҳам ман қилди. Шунинг учун сша йилдан буён Арафотда мусулмонлар орасида мушриклар бслмади. Аеъматнинг тскис бслиши сса, Аллоҳ Таоло мағфирати туфайли ҳосил бслади. Зеро, неъмат мағфиратсиз тскис бслмайди.
"(Ай Муҳаммад,) Аллоҳ сизнинг гуноҳингиздан илгари стганини ҳам, кейин келадиганини ҳам (съни барча гуноҳларингизни) мағфират қилиш ва сизга Ўз неъматини тскис-комил қилиб бериши учун"¦" (Фатҳ сураси, 2-ост).
Иккинчидан - Арафа ийд кунидир. Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Арафа куни, қурбонлик куни ва ташриқ кунлари биз - Ислом аҳлининг байрамимиздир"¦" (Абу Довуд ривостлари).
Учинчидан - Арафа куни тутилган рсза икки йиллик гуноҳга каффорат бслади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Арафа куни тутилган рсза стган йил ва келгуси йил учун каффорат бслади". (Муслим ривостлари).
Тсртинчидан - Арафа гуноҳлар кечириладиган ва жонлар дсзахдан озод стиладиган кундир.
Оиша разисллоҳу анҳодан ривост қилинади, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Аллоҳ Таоло бирон кун Арафа куничалик ксп бандани дсзахдан озод стмайди. У сқинлашиб, сснг дсзахдан озод қилган бандалари билан фаришталар олдида фахрланади ва: "Улар нима исташади?" - деб ссрайди". (Муслим ривостлари).
Ибн Абдул Барр айтадилар:
- Бу сша бандаларнинг гуноҳлари мағфират стилганига ишорадир. Чунки Аллоҳ Таоло гуноҳ-маъсист аҳли билан ҳеч қачон фахрланмайди. Фақат тавба ва мағфиратдан сснг бу нарса бслиши мумкин. Валлоҳу аълам.
-
Арафа кунида қилинадиган амаллар
а) А сза тутмоқ.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Арафа кунининг рсзаси стган ва келгуси йиллар (гуноҳи)га каффорат бслади деб умид қиламан"¦" (Муслим ривостлари).
Албатта, бу рсза ҳаждагилар учун смас, ҳажга бормаганлар учун айтилган. Чунки ҳожилар арафа куни рсза тутмайдилар. Арафа куни гуноҳга қсл уриб қсйишдан айниқса сҳтиёт бслмоқ лозим. Абдуллоҳ ибн Аббос разисллоҳу анҳу ривост қилган ҳадисда шундай дейилади: "Шу куни қулоғи, ксзи ва тилини (гуноҳ-маъсистдан) сақлаган банда мағфират қилинади".
б) Зикр ва дуода ксп бслмоқ.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Дуонинг снг схшиси арафа кунида қилинган дуодир. Мен ва мендан илгари стган пайғамбарлар дуода айтган снг схши ссзлари "Ла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ала кулли шай`ин қодийр". (Термизий ривостлари).
Ибн Абдул Барр айтадилар: "Мазкур ҳадис арафа кунининг дуоси кспинча мақбуллиги ва снг афзал зикр "ла илаҳа иллаллоҳ" сканлигига далилдир.
Хаттобий айтадилар: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "одатда мен дуо қилишимдан муқаддам Аллоҳ Таолога айтадиган ҳамду саноларим ичида снг афзали шу ссзлардир", - демоқчи бсладилар. Аегаки дуо қилувчи даставвал Аллоҳ Таолога ҳамду сано айтиб, ундан кейингина ҳожатини ссрай бошлайди. Шу боис, сано ҳам дуо номини олди"¦"
в) Такбир.
Зулҳижжанинг сн кунида такбир айтмоқ мустаҳаб амалдир. Бу кунларда ҳар ерда ва ҳамма вақт Аллоҳ зикри жоиз. Олимлар такбирни икки турга бсладилар:
Биринчи: Мутлақ такбир.
Уни кеча-кундузнинг исталган вақтида айтиш мумкин. Ушбу такбир Зулҳижжа ойи кириши билан бошланиб, ташриқ кунларининнг охирига қадар давом стади.
Иккинчи: Муқайсд такбир.
Бу такбирни намозлардан кейин айтилади. Ҳар намоздан кейин такбир айтмоқ афзал дейилган. У Арафа тонгидан бошланиб, ташриқ кунларининг охирига қадар давом стади.
-
Қурбонлик куни
Бу куннинг бир қанча улуғ фазилатлари бор. У ҳажжул акбар куни, йил давомидаги снг афзал кун. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Аллоҳ таборака ва таоло наздида снг улуғ кун - қурбонлик кунлари"¦" (Абу Довуд ривостлари). Қурбонлик куни (съни Қурбон ҳайит куни) ана шу хусусисти билан А амазон ҳайитидан афзалдир. Чунки унда намоз ва қурбонлик жам бслган. Ўзга миллатлар байрамларини сйин-кулгу, маишатбозлик, исрофгарчилик ва бекорчилик билан стказадилар. Бироқ, Ислом ҳар иккала ҳайитни тоат-ибодат ранги билан зийнатлади. Мсминлар Аллоҳга шукроналар айтиб, бу кунни байрам қиладилар. Қурбонлик кунида намоз, такбир, қурбонликларни ссйиш ва ҳаж амаллари адо стилади. Бошқалар бу кунни сйин-кулги билан беҳуда стказсалар, тақво сгалари Аллоҳ ризолигини топиш учун ушбу фурсатни ҳам ғанимат биладилар. Улуғ кунларни бесамар ва сзимизга зиён бсладиган қилиб стказишдан Аллоҳ асрасин!
-
Ташриқ кунлари
Ташриқ кунлари Қурбонлик кунидан кейинги уч кундир. "Саноқли кунларда Аллоҳни зикр қилингиз!" (Бақара сураси, 203-ост).
Имом Қуртубий ушбу саноқли кунларнинг ташриқ кунлари (съни Зулҳижжанинг 11, 12 ва 13-кунлари) сканлиги хусусида ҳеч бир ихтилоф йсқлигини айтганлар. Бу кунлар ҳам мусулмонларнинг байрамидир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Арафа, қурбонлик ва Мино кунлари биз - аҳли Исломнинг байрамимиздир". (Абу Довуд ривостлари).
Ташриқ кунлари рсза тутишдан қайтарилган. Улар Зулҳижжанинг муфаззал сн кунидан кейин бошланади. Ташриқ кунлари муборак сн кунга сқинлиги билан ҳам шарафлидир. Боз устига ҳажнинг баъзи амаллари шу кунларда адо стилади. Қурбонлик кунининг улар таркибига кириши билан ташриқ кунларининг фазлу шарафи снада улуғлашади. Ташриқ кунларининг иккинчи куни, съни Зулҳижжанинг сн биринчиси - қурбонлик кунидан кейин турадиган снг афзал кундир. Ушбу кунлар саҳиҳ қавлга ксра, қурбонлик учун аталган жонлиқларни ссйиш кунлари ҳисобланади. Демак, бу сна бир қсшимча фазилат. Бу кунлар ибодат, зикр ва қувонч кунларидир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Ташриқ кунлари еб-ичиш ва Аллоҳни зикр қилиш кунларидир".
Бу кунларда мсминлар Аллоҳнинг улуғ неъматларидан шод-хуррамликларини изҳор қиладилар. Ҳадисда ҳалол неъматлар билан қувватланиб, Аллоҳни зикр қилишга ишора бор. Бу неъматлар шукронасидир. Ҳадисда буюрилган зикр бир неча турларга бслинади:
Ҳар намоздан кейин айтиладиган муқайсд ва кеча-кундузнинг исталган вақтида айтиладиган мутлақ такбир;
"¢ Қурбонлик қилаётганда "Бисмиллаҳ, Аллоҳу Акбар!" деб Аллоҳ номини зикр қилмоқ;
"¢ Ейишда, ичишда ва бошқа ҳолатларда Аллоҳни зикр стмоқ;
"¢ Шайтонга тош отаётганда такбир айтмоқ;
"¢ Умуман Аллоҳ Таолони зикр қилмоқ.
Аллоҳ Таоло барчамизни хайрли амалларга муваффақ стиб, бидъат аҳлидан йироқ қилсин!
-
Зулҳижжанинг сн кунидаги камчиликларимиз
Умумий нуқсонлар:
Кспчилик Зулҳижжанинг сн кунлигига умуман сътибор бермайди ва улкан ажр-савобдан бебаҳра қолади. Албатта бу очиқ-ойдин нуқсондир. Тасбеҳ, таҳлил, такбир ва ҳамд айтмаслик. Бу хато ҳам аксарист мусулмонлар томонидан содир стилади. Зулҳижжанинг сн кунлиги кириши билан такбир айтиш бошланиб, ташриқ кунлари тугагунга қадар давом стади. Такбирни ҳар ким алоҳида-алоҳида, тебраниб зикр-сйин тушмасдан, куйга солмасдан ва суннатда йсқ ссзлар ва сифатлар қсшмасдан айтмоғи шарт. Аёллар такбир ва таҳлилни бировларга сшиттириб айтишлари нотсғри. Чунки пайғамбар алайҳиссалом аёллари - оналаримиз бундай қилишмаган. Такбирга суннатда ворид бслмаган асоссиз ссзларни қсшмаслик керак. Мавжуд саҳиҳ ривостларга ксра, такбир қуйидаги икки ксринишда айтилиши мумкин:
1. Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, ла илаха иллаллоҳу валлоҳу акбар, ва лиллаҳил ҳамд!
2. Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар кабийро!
Баъзи китобларда келтирилган зиёдалар саҳиҳ смас ёки улар бошқа кунларга тегишли. Ташриқ кунларида рсза тутмоқ мумкин смас. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу кунларни байрам ва еб-ичиш кунлари деганлар.
Арафа кунида йсл қсйиладиган хатолар
Зулҳижжанинг сн куни ичидаги снг афзал кун ҳисобланган Арафа кунида кспчилик мусулмонлар билиб туриб рсза тутмайдилар. Ҳолбуки, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Арафа кунида тутилган рсзанинг стган ва келгуси йилдаги гуноҳлар учун каффорат бслиши ҳақида айтганлар. Фақат ҳаж сафарида бслган ҳожиларгина арафа куни рсза тутишдан қайтарилганлар.
Аксарист кишилар Арафа кунида Аллоҳ Таолога дуо-илтижолар қилмасдан ғафлат билан кунларини стказадилар. Ахир бу кунда қилинган дуоларнинг сзига хослиги ҳақида А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ҳадислар бор: "Анг схши дуо Арафа кунининг дуосидир". Биродарлар, бепарволигимиз сабабли ана шундай улуғ куннинг схшилигидан маҳрум қолмайлик!
Ибн Абдул Барр айтади: "Арафа кунида қилинган дуо - бошқа кунлар дуосидан афзал. Демак, Арафа куни ҳам снг афзал кун. Баъзи кунлар бошқаларидан муфаззал бслади ва айни муфаззаллик қиёс, назар ёки фикр билан смас, фақат тавфиқ билан идрок стилади. Биз жумъа куни, Ашуро куни, Арафа куни ва ҳафтанинг душанба ҳамда пайшанба кунларининг муфаззаллигини ана шундай саҳиҳ тавфиқ билан билганмиз. Мазкур ҳадисда Арафа кунида қилинган дуоларнинг аксарист ҳолларда мақбул сканлигига ишора бор. Ҳадисга биноан айтамизки, снг афзал зикр "Ла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарика лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ала кулли шай`ин қадийр!"
Қурбонлик кунида содир бсладиган хатолар
Ҳайит намозига чиқмаслик улкан хатолардан биридир. Айримлар ҳайит намозига мутлақо чиқмайдилар. Ааҳот шундай улуғ кунга нисбатан мусулмонларнинг муносабати шу қадар ёмон бслса?! А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: "Аллоҳ наздидаги снг улуғ кун Қурбонлик кунидир, сснг ундан кейинги кундир!"
Баъзилар намоздан сснг қурбонлик ссйишни мслжал қилиб, ссйиб бслганимдан сснг сартарошга кираман, ҳаммом қабул қиламан, деб ҳайит намозига сски-туски кийимларни кийиб чиқадилар. Бу - хато. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга тақлид қилиб, ҳайит намозига снги либосларни кийиб, ҳушбуй атирларни сепиб чиқмоқлари лозим. Абдуллоҳ ибн Умар икки ҳайитда снг схши кийимларини киср сдилар. Айрим салафлар ҳайит намозига чиқишдан аввал ғусл қилганлар.
Ҳайит намозидан олдин (фақат Қурбон ҳайитида) ҳеч нарса емаслик афзал. Аегаки, Қурбонлик куни киши снг аввало сзининг қурбонлик гсштидан емоғи суннатдир. Ибн Қаййим ал-Жавзийс айтади: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Қурбон ҳайити куни намоздан қайтгунларига қадар ҳеч нарса емасдилар. Ҳайит намози сқилгач, қилган қурбонликлари гсштидан еср сдилар".
Аамозга қодир бсла туриб ҳайит намозига чиқмаслик - катта хатодир. Аксинча, модомики қодир сканлар, катта-ю кичик, сркагу аёл - барча-барча намозгоҳга тспланиб, суннатга тсла-тскис амал қилиб ҳайит намозини адо стмоқлари сринлидир.
Мусулмонлар имом хутбасига қулоқ солиб улкан фазлга сга бсладилар. Шу боис хутбага ҳам бесътибор бслмоқ ножоиздир.
Ҳайит намозига чиқувчилар намоз сқиладиган жойга бир ксчадан борсалар, қайтишда бошқа ксчадан юрмоқлари - суннат.
Ҳайит куни мсминлар бир-бирларини зиёрат қилиб, байрам билан қутлаб, схши тилаклар айтмоғи шариатда мустаҳаб саналади. Аамозхонлар бир-бирларига "Аллоҳ сизу биз - барчамизнинг амалларимизни қабул қилган бслсин!" каби хайрли ссзларни айтадилар.
Ҳайит куни марҳум қон-қариндошларнинг қабрлари зиёратига бормоқ бидъатдир. Чунки бу амални А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам, асҳоби киромлар ҳам қилмаганлар. Ҳолбуки, улар хайрли ишларда ҳамиша биринчи бслганлар, марҳумлар учун ниманинг фойдаси бору ниманики йсқлигини биздан схшироқ билганлар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Ким мана шу ишимизда (съни бу динда) аслида унда бслмаган бир ишни чиқарса, бас, унинг ушбу амали сзига қайтарилади". А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам "Менинг қабримни ийд қилиб олманглар", - дедилар. Ийд - йил, ой, ҳафта ёки шу каби маълум муддатда одатий равишда маълум нарса атрофида тспланишдир.
Аллоҳ Таоло барчамизга Ўзи тавфиқ берсин!
-
:as:
Bugun Zulhijja oyining 1-kuni!
Alloh bu oyni barchamizga tinch va barakali qilsin! :amn:
Такбир: «Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, ла илаҳа иллаллоҳ, валлоҳу акбар, аллоҳу акбар ва лиллаҳил ҳамд»
Имом Бухорий ривост қилишича, Абдуллоҳ ибн Умар билан Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳум зул-ҳижжанинг сн кунида бозорга чиқиб такбир айтардилар. Уларнинг такбирини сшитиб, одамлар ҳам такбир айтишарди.
-
:as:
Bu muborak oy va yaqinlashib kelayotgan Iyd Qurbon barcha musulmon olamiga muborak bo'lsin. Alloh bu oydagi qilayotgan ojizona ibodatlarimizni qabul qilsin. Amiyn.
Ertaga Tarviya kuni.
Zulhijja oyining sakkizinchi kunini TArviya kuni deyiladi. Hojilar mazku kunda zamzam suvidan ko'p-ko'p ichib qonadilar. va MAkkadan Minoga chiqadilar. "Tarviya"ning asl ma'nosi :tafakkur" degani bo'lib, bunga bois bo'lgan voqea quyidagicha:"Tarixda Ibrohim a.s. xuddi shu kuni tushlarida Ismoil a.s.ni qurbonlik qilayotganlarini ko'radilar va bu tush shaytoniymi yoki rahmoniymi, deya o'sha kuni tafakkur bilan o'ychan holda o'tkazadilar. Arafa kuni kechasi ul zotga "senga buyurilgan narsani ado et!" amri berilgach, bu tushning rahmoniy ekanini anglab yetadilar. Shuning uchun ham mazku kun "arafa" - "bilmoq" deb ataldi. Arafa Zulhijja oyining to'qqizinchi kunidir.
Hadisi shariflarda Tarviya kuni ro'za tutgan va gunoh ish qilmagan kishini InshaAlloh jannatga kirishi haqida xabarlar berilgan".
-
Arafa ta'rifi.
Rasululloh SAV Arafa kunining juda muborak va fayzli kun ekanligini bir necha bor aytganlar. Jumladan, hadislarda shunday deyiladi:
Arafa kunini hurmat qilingiz! Zero, Arafa Alloh qadrlaydigan kundir.
Arafa kuni ro'sa tutganlarning ikki yillik - o'tgan va kelasi yillarning gunohlari kechiriladi.
Arafa kuni 1000 marta "ixlos" surasini (Bismillah bilan) o'qiganlarning barcha gunohlari kechiriladi va duosi qabul bo'ladi.
Takbiri tashriq.
Arafa kuni bomdoddan boshlab, Qurbon hayitining 4-kungi asr namozigacha (jami 23 mahal) erkak va ayollar farz namozlaridan keyin "Allohumma anta-s-salam..."ni aytishdan oldin Takbiri tashriqni aytishlari vojib.
MAzkur takbir farz namozlaridan tashqari hayit ba juma namozlari ortidan ham o'qiladi.
"Irfon" taqvimidan olindi.
-
Зул-ҳижжанинг сн куни фазилати ва уларда қилинажак амаллар ҳақида
Тайёрловчи: Ислом савол ва жавоб веб саҳифаси
Таржимон: Ислом Аури
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Давру давронни сратган ва баъзисини баъзисидан афзал қилган, айрим ойлар ва туну кунларни бошқаларидан айрича имтиёз ва фазилатлар билан хослаган, уларда ажру савобларни бисёр ва фазилатларни ксп қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бслсин. У Зот бандалари солиҳ амални кспайтиришлари ва тоатга рағбат ҳосил қилишларида уларга ёрдам бслсин деб ва мусулмон киши мсл-ксл савобга сришиб қолиш йслида нашот билан ҳаракат қилиши, слим келмасидан туриб унга тайёрланиши, охират кунига озуқа жамғариб олиши учун бу кунларни Ўзи томонидан уларга раҳмат қилиб берди.
«Тоат мавсумларининг фойдаси шуки, улар пайтида инсон ибодатларидаги кемтикларни тслдириб олади ва қслдан бой берган ажру савоблари срнини қоплаб олади. Ушбу фазилатли мавсумлардан ҳар бир мавсумда бандалар у билан Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қиладиган вазифалар ва Аллоҳ таолонинг сзи истаган бандаларига ато стадиган фазлу марҳаматлари бордир. Ушбу ойлар, кунлар ва соатлар мавсумини ғанимат билиб, уларда тоат-ибодатлар воситасида Аллоҳга қурбат-сқинлик ҳосил қилишга улгуриб қолган киши ҳақиқий бахтли инсондир, шу билан у Аллоҳнинг мазкур фазлу марҳаматларидан насибадор бслиш бахтига мушарраф бслиб қолса ва шу туфайли охиратда дсзах азобларидан омонликда бслса ажаб смас» (Ибн А ажаб, «Ал-латоиф»: 40-б).
Мусулмон киши умрининг слчовли сканини ва ҳаётининг қадр-қийматини билиши ва Ларвардигорига кспдан-ксп ибодат қилиб қолиши, умрбод схшиликлар қилиб қолишга интилиши даркор.
Аллоҳ таоло айтади: «То сизга аниқ-нарса (съни, слим соати) келгунича Ларвардигорингизга ибодат қилинг!» (Ҳижр: 99).
Мазкур тоат мавсумларидан бири — зул-ҳижжа ойининг дастлабки сн кунлиги бслиб, Аллоҳ таоло бу кунларни йилнинг бошқа кунларидан афзал қилди. Ибн Аббос розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Ҳеч қайси кунда қилинган солиҳ амал ушбу сн кунда қилинган солиҳ амалчалик Аллоҳга суюкли смас», дедилар. «А А асулуллоҳ, Аллоҳ йслидаги жиҳод ҳамми?», ссрашди саҳобалар. «Ҳа, Аллоҳ йслидаги жиҳод ҳам! Фақат моли-ю жони билан (жиҳодга) чиқиб, булардан бирортаси билан қайтмаган киши (съни моли ҳам, жони ҳам сша ерда қолиб, сзи шаҳид бслган киши) бундан мустасно», дедилар (Имом Бухорий ривости: 2/457).
Ибн Аббос розисллоҳу анҳумодан ривост қилинган сна бир ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Ҳеч бир амал Аллоҳ азза ва жалла наздида азҳонинг сн кунида қилинган схшиликдан ксра покроқ ва ажри улуғроқ смасдир», дедилар. «Аллоҳ йслидаги жиҳод ҳамми?», деб ссралди. «Ҳа, Аллоҳ азза ва жалла йслидаги жиҳод ҳам! Фақат моли-ю жони билан (жиҳодга) чиқиб, булардан бирортаси билан қайтмаган киши (съни моли ҳам, жони ҳам сша ерда қолиб, сзи шаҳид бслган киши) бундан мустасно», дедилар (Доримий (1/357) ривост қилган, «Ирвоъ»да (3/398) айтилишича, исноди ҳасан).
Бу ва бошқа далиллар далолатига ксра, ушбу сн кунлик йилнинг бошқа кунларидан мутлақо афзал, ҳатто рамазоннинг охирги сн кунлигидан ҳам фазилатлироқ саналади. Фақат, рамазоннинг охирги сн кунининг кечалари уларда минг ойдан ксра схшироқ бслган кеча — лайлатул-қадр борлиги туфайли афзалроқдир. (Тафсир Ибн Касир: 5/412).
Мусулмон биродар! Билингки, ушбу сн кунлик бир неча ишлар сабабли фазилатли бслган:
1) Аллоҳ таоло ушбу кунларга қасамёд қилган. Бир нарса билан қасамёд қилиш сша нарсанинг аҳамистли ва манфаати улуғ сканига далолат қилади. Аллоҳ таоло: «Тонгга қасам. (Зул-ҳижжа ойидаги аввалги) сн кечага қасам» (Фажр: 1, 2), деди. Ибн Аббос, Ибн Зубайр, Мужоҳид ва бошқа салаф ва халаф муфассирлар бу кечалар зул-ҳижжанинг сн куни сканини таъкидлаганлар, Ибн Касир: «Шу гап тсғридир», деган (Тафсир Ибн Касир: 8/413).
2) Юқоридаги саҳиҳ ҳадисда айтилганидек, Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам ушбу кунларни дунёдаги снг афзал кунлар сканига гувоҳлик берганлар.
3) А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу кунларда юртларида бслганларни замон шарафи ва — Аллоҳнинг Уйини ҳаж қилаётган кишиларни — макон шарафи борлиги учун уларда солиҳ амаллар қилишга ундаганлар.
4) У зот соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу кунларда ксп тасбеҳ, ҳамд ва такбир айтишга буюрганлар. Абдуллоҳ ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилинган ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Аллоҳ наздида зул-ҳижжанинг сн кунидан улуғроқ кун йсқдир. Ҳеч қайси амал ушбу сн кунда қилинган амалчалик Аллоҳ таъолога суюкли смас. Бас, сша кунларда таҳлил, такбир ва ҳамдни ксп айтинглар!», дедилар (Аҳмад: 7/224) ривости, Аҳмад Шокир иснодини саҳиҳ санаган).
5) Бу кунлар ичида Арафа куни бордир. Арафа — Аллоҳ таоло динни комил қилган ва (фаришталар) ҳозир бсладиган кундир. У куннинг рсзаси стган ва келгуси йилнинг гуноҳларига каффорат бслади. Йилнинг мутлақо снг улуғ куни бслган, ҳеч қайси кунда тоат-ибодатлар у кундагича жамланмайдиган ҳажжи акбар — қурбон байрами куни ҳам мана шу сн кунликдадир.
6) Қурбонлик бсғизлаш ва ҳаж кунлари ҳам мазкур кунлар ичидадир.
Ушбу сн кунликка етмоқ Аллоҳ таоло тарафидан бандага ато стилган снг катта неъматлардан биридир. Ибодатга белни маҳкам боғловчи солиҳ бандалар бу кунларнинг қадрига етиб, улардан фойдаланиб қоладилар. Мусулмон киши ушбу улкан неъматни ҳис қилиши, бу фурсатни ғанимат билиши лозим. Бу сса бу кунларнинг ҳар бир дақиқасидан тоат-ибодатлар билан унумли фойдаланиб қолиш билан бслади. Аллоҳнинг бандаларига фазлу марҳамати кенгки, мусулмон киши бир хил амалда давом стиш билан зерикиб, малолланиб қолмаслиги ва давомий равишда Хожасининг ибодатида бслиши учун У схшилик йслларини хилма-хил, тоат-ибодатларни турли ксринишда қилиб қсйган.
Қуйида зул-ҳижжанинг дастлабки сн кунлигида мусулмон киши ғайрат ксрсатиши лозим бслган улуғ амаллардан баъзиларини келтирамиз:
1) А сза.
Зул-ҳижжанинг тсққиз кунида рсза тутиш суннатдир. Чунки, Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам ушбу сн кунликда солиҳ амалларга ундаганлар, рсза снг афзал амаллардан саналади. Аллоҳ таоло бу амални Ўзи учун хослаган. Ҳадиси қудсийда келганидек: «Аллоҳ таоло: «Одамзотнинг ҳар бир амали сзи учун, фақат рсза бундан мустасно. У мен учундир ва унинг мукофотини Ўзим бераман», деди» (Бухорий (1805) ривост қилган).
Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам сзлари зул-ҳижжанинг тсққиз кунида рсза тутардилар. Ҳунайда ибн Холид аёлидан, у сса Аабий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг аёлларидан биридан ривост қилишича: «Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам зул-ҳижжанинг тсққиз кунида, Ошуро кунида ва ҳар ойдан уч кун — ойнинг биринчи душанбаси ва икки пайшанбасида рсза тутардилар» (Аасоий (4/205) ва Абу Довуд ривост қилганлар, Албоний «Саҳиҳ сунан Аби Довуд»да (2/462) саҳиҳ деб келтирган).
2) Такбир.
Ушбу сн кунликда такбир, таҳлил, ҳамд ва тасбеҳни ксп айтиш суннатдир. Аллоҳга бандаликни изҳор қилиб ва Унинг буюклигини сълон қилиб, ушбу зикрларни масжидларда, уйларда, йслларда ва Аллоҳни зикр қилиш жоиз бслган ҳар қандай сринларда овоз чиқариб айтиб юрилади.
Аркаклар баланд овозда, аёллар сса махфий тарзда айтадилар.
Аллоҳ таоло айтади: «Улар сзлари учун бслган (диний ва дунёвий) манфаатларга шоҳид бслиш учун ва маълум кунларда (съни Қурбон ҳайити кунларида Аллоҳ) уларга ризқ қилиб берган чорва ҳайвонларини (қурбонлик учун ссйиш) устида Аллоҳ номини зикр қилиш учун (келурлар)» (Ҳаж: 28). Жумҳур уламо маълум кунлардан мурод — зул-ҳижжанинг сн куни сканини таъкидлаганлар. Ибн Аббос розисллоҳу анҳумо: «Маълум кунлар — сн кунликдир», деганлар.
Такбир қуйидагича айтилади: «Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, ла илаҳа иллаллоҳу, валлоҳу акбар, ва лиллаҳил ҳамд». Такбирнинг бундан бошқа ксринишлари ҳам бор.
Ҳозирги даврда такбир айтиш десрли унутилган суннатлардан бслиб қолди. Ушбу сн кунликда уни камдан-кам одам айтаётганига гувоҳ бсласиз. Аслида, суннатни тирилтириш ва ғофилларга сслатиш учун уни овоз чиқариб айтиш керак. Имом Бухорий ривост қилишича, Абдуллоҳ ибн Умар билан Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳумо зул-ҳижжанинг сн кунида бозорга чиқиб такбир айтардилар. Уларнинг такбирини сшитиб, одамлар ҳам такбир айтишарди. Мурод — одамлар такбир айтиш ссларига келиб, ҳар ким сзича такбир айтишидир, ҳамма биргаликда жср бслиб айтиш смас. Бундай қилиш машруъ смас.
Унутилаёзган суннатларни иҳё қилишда улуғ ажру савоблар бордир. Бунга А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуйидаги ҳадислари далил бслади: «Ким мендан сснг менинг суннатимдан йсқ бслиб кетган бир суннатни тирилтирса, у учун сшанга амал қилган кишиларнинг савобича савоб бслади, лекин бу уларнинг савобидан бирон нарсани камайтирмайди» (Имом Термизий (7/443) ривост қилган, шу мазмундаги бошқа ҳадислар ҳам борлигидан ҳасан ҳадисдир).
3) Ҳаж ва умрани адо стиш.
Бу кунларда қилинадиган снг улуғ ибодатлардан бири — ҳаж ва умра ибодатидир. Аллоҳ таоло кимни ҳаж ва Ўз уйининг зиёратига муваффақ қилган бслса ва у ҳаж маросимларини бекаму-ксст адо стса, иншооллоҳ, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ушбу ссзларидан насибадор бслади: «Мабрур ҳажнинг жаннатдан бошқа мукофоти йсқдир» (Муттафақун алайҳ).
4) Умуман, солиҳ амалларни кспайтириш.
Чунки, солиҳ амал Аллоҳ таолога маҳбубдир, бу сса уларнинг Аллоҳ таоло ҳузурида ажру савоби бисёр бслишини лозим тутади. Ҳаж қилиш имкони бслмаган одам ушбу фазилатли айёмларни намоз, Қуръон тиловати, зикр, дуо, садақа, ота-онага схшилик қилиш, силаи раҳм, амри маъруф, наҳий мункар каби тоатлар ва схшилик йсллари билан обод қилиш керак бслади.
5) Қурбонлик ссйиш.
Ушбу сн кунликда қилинадиган солиҳ амаллардан сна бири — Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қилиш мақсадида қурбонлик ссйиш бслиб, қурбонлик қилинадиган жонлиқни имкон қадар семизроқ ва схшироғини танлаб олиш, Аллоҳ йслида пул-мол сарф қилишга қисинмаслик керак.
6) Холис тавба қилиш.
Ушбу кунларда Аллоҳ таолога холис тавба қилиш ва барча гуноҳлардан тийилиш бошқа пайтларга қараганда сна ҳам зарурроқдир. Тавба — Аллоҳ таолога қайтиш ва Аллоҳ таоло ёмон ксрадиган ишларни зоҳиран ва ботинан тарк қилиш, стганларига пушаймон қилиш, снди қайтиб қилмасликка ва Аллоҳ сусдиган ишларни қилиш билан ҳақда барқарор туришга азму қарор қилиш демакдир.
Бирон маъсистга қсл уриб қсйган мусулмон киши дарҳол, пайсалга солмасдан ундан тавба қилишга шошилиши вожиб. Чунки:
Аввало, слими қачон келишини билмайди.
Қолаверса, ёмонликлар бошқа ёмонликлар сари етаклайди.
Фазилатли вақтларда тавба қилишнинг сзига хос аҳамисти бор. Чунки, нафсларнинг тоатларга сгилиши осонроқ, схшиликларга рағбати кучлироқ бслади. Шу билан гуноҳларни сътироф стиш ва стганларига пушаймонлик ҳосил бслади. Аслида, тавба ҳамма вақт ҳам вожиб иш. Мусулмон кишининг холис тавбаси фазилатли вақтлардаги фазилатли амаллар билан бирлашса, бу фалоҳ-нажот белгисидир, иншооллоҳ. Аллоҳ таоло айтади: «Анди ким тавба қилиб, иймон келтириб, схши амал қилиб стган бслса, шосдки ана сша (киши) нажот топувчилардан бслур» (Қасас: 67).
Шундай скан, мусулмон киши схшилик мавсумларидан унумли фойдаланиб қолишга шошилиши, зориқиб турган кунида жонига оро кирувчи савобли амаллар дастурхонини сзидан олдин юбориб қсйиши даркор, зеро, бу кунлар тез стиб кетади. Савоб оз, сафар сқин, йсл хавф-хатарларга тсла, ғурур ғолиб, хатар улкан, Аллоҳ таоло кутиб турибди, қайтишлик Унинг ҳузуригадир. «Бас, ким (ҳаёти-дунёдалик пайтида) зарра мисқоличалик схшилик қилса (Қиёмат Кунида) сшани ксрур. Ким зарра мисқоличалик ёмонлик қилса уни ҳам ксрур!» (Залзала: 7, 8).
Бу улуғ кунларда фурсатни ғанимат билиб қолиш зарур! Уларнинг срнини боса олувчи ва уларга тенг келувчи кунлар йсқдир. Шундай скан, амалга шошилинг! Ажал ҳужумига дучор бслмасдан туриб шошилинг! Сустлик қилган киши сз қилмишига пушаймон бслишидан аввал, орқага қайтарилишини слиниб-ёлвориб ссраганида ссрови ижобат қилинмайдиган кун келишидан олдин шошилинг! Ўлим — орзу қилувчи билан унинг орзуси сртасига тсғаноқ бслмасидан туриб, инсон сзининг қилмишлари туфайли ҳалокат чоҳида маҳбусга айланмасидан туриб шошилинг!
Ай дили тош қотган, кснгил чироғи счиб, қалби тун зулматларидан-да қоронғулашиб кетган инсон! Кснглинг ёришиб, дилинг юмшайдиган фурсатлардан фойдаланиб қол, ушбу сн кунликда Хожангнинг фазлу марҳамат насимига бағрингни тут! Зеро, Аллоҳ таолонинг Ўзи истаган бандаларига ато стувчи буюк марҳаматларидан баҳраманд бслолган инсон қиёмат куни снг бахтли инсон бслади.
Manba: Islom Nuri Veb Sahifasi (http://www.islamnuri.com/)
-
http://www.youtube.com/watch?v=oFIfeJidVYA
(http://s52.radikal.ru/i137/0911/a0/1bc38e1a4f5f.jpg) (http://www.radikal.ru)