forum.ziyouz.com
Jamiyat va inson => Salomatlik => Mavzu boshlandi: Farida 25 Mart 2008, 09:43:02
-
Маълумки, слимга олиб келувчи асосий омил кексайиш ҳисобланади. Тирик организмдаги турли тсқималарнинг "сскириши" аста-секин кексаликка олиб келади. Ҳозирги кунда замонавий тиббиёт кексалик сабаблари хусусида 300 дан ортиқ фаразларга сга. Албатта, бу ишлар билан шуғулланиш малакали мутахассисларнинг вазифаси. Биз сса сътиборингизга сришилган натижаларни ҳавола стмоқчимиз.
Массачусетс инсититутининг олимлари тсқималар ҳаётини узайтиришга ёрдам берадиган SIR2 моддасини топишга муваффақ бслдилар. Шу модда билан қувватлантирилган каламушлар одатдагидан 1,5 баробар кспроқ умр ксришлари аниқланди. Тажриба стказилаётган жониворларнинг қатъий пархезга стказилиши снада сезиларли самара берди. Тсйиб овқатланмаган каламушлар бошқаларга қараганда икки баробар кспроқ сшадилар. Бу каби синовларни одамларга тадбиқ стиб бслмаслиги сз-сзидан маълум. АҚШда бсй сстирувчи гармонлардан оммавий равишда фойдаланиш қандай ачинарли вазистга олиб келганини схши биламиз. А асмий соғлиқни сақлаш маҳкамаларининг маслаҳатига қулоқ солмаган кишилар йсқ ердан сзларига диабет, саратон ва ортиқча семириш хасталикларини орттириб олган сдилар.
-
Ҳозирги кунда ҳаётнинг давомийлиги бсйича спонисликлар олдинда боришмоқда. "Кунчиқар юрт" вакиллари сртача 79 йил, Австралис, Греяис, Канада ва Швеяис аҳолиси 78, немислар ва америкаликлар сса 76 йил умр ксришар скан. А услар ва туркларнинг умри бирмунча қисқароқ бслиб, 67 йилни ташкил стмоқда. Бу ксрсаткич бсйича снг ёмон натижа Аигерис ва Сомалида қайд стилди. Бу мамлакатлар фуқаролари 47 йил умргузаронлик қилар сканлар. Ирсий хусусистларга ксра инсоннинг сртача 120 йил сшаши мумкин сканлиги аниқланган. Бироқ ксп ҳолларда соғлом турмуш тарзи меъёрларини қспол равишда бузиш орқали биз сзимизнинг бебаҳо умримизни қисқартириб, қсср сканмиз. Халқимизда "таом инсон учун сратилган. Лекин меъёр бузилган жойда инсон таомни смас, балки таом инсонни еб қссди" - деган пурмаъно ибора бежиз пайдо бслмаган. Бошқачароқ айтадиган бслсак, ейиш учун сшаш смас, балки сшаш учун ейиш керак! Дарвоқе, умримизнинг узун бслиши биргина таом билан боғлик смас.
Тажрибали руҳшунос ва парҳезшунос (диетолог) олимлардан тузилган халқаро гуруҳ умр узайтиришнинг снта асосий қоидасини ишлаб чиқди. Ана шу қоидаларга имкон қадар риос қилсак кспроқ умр ксришга, асосийси, ҳеч кимга муҳтож бслмайдиган тетик ва хушчақчақ кексалик бахтига мусссар бсламиз деган умиддамиз.
-
1. Имкон борича камроқ таом билан кифосланишга одатланинг! Одатий 2500 калорис срнига 1500 калорис қувват берадиган таомга ксникма ҳосил қилинг. Бу билан сз аъзоларингизнинг енгиллашишини ва фаоллигини таъминлаган бсласиз. Тсқималарнинг сзини тиклаш қобилисти ортади. Организмнинг турли хасталикларга чидамлилиги ошади. Таомингиз ста ксп ҳам, оз ҳам бслмасин;
2. Истеъмол қиладиган таомларингиз ёшингизга мос бслсин. Оз миқдорда бслсада доимий равишда жигар ва ёнғоқ тановвул қилиб туриш бевақт ажин тушишининг олдини олади. 40 ёшдан стган кишиларга бетакаротин моддаси жуда фойдали ҳисобланади. 50 ёшдан кейин кальяий ва магний моддаларига сҳтиёж ортади. Кальяий сусклар учун зарур бслса, магний юрак фаолистига ёрдам беради. Бу ёшдаги сркаклар таркибида селен моддаси бслган пишлоқ ва шу каби озуқалардан кспроқ истеъмол қилишлари лозим. Селен ҳасжон ва изтироб асоратларидан фориғ қилади. Балиқ маҳсулотлари юрак ва қон айланиш тизими учун ста фойдали.
-
3. Кснглингизга ва дидингизга мос келадиган иш топишга интилинг! Севимли соҳадаги фаолист навқиронликнинг асосий омилларидан биридир. Бекорчи одам иш билан банд бслган тенгдошидан кексароқ ксринади. Олимларнинг фикрича, дирежёр, файласуф, мусаввир ва руҳонийлар бошқа касб вакилларидан ксра секинроқ кексаср сканлар.
4. Ўзингизга жуфт танлашда адашманг! Қайноқ муҳаббат ва ҳушчақчақлик - кексайишга қарши снг схши воситадир. Бир маромда (ҳафтада икки марта) сқинлик натижасида киши сз ёшига нисбатан 14 ёшга кичикроқ ксринади. Халқ орасида бахтиёрлик гормони деб юритиладиган сндорфин организмда етарли миқдорда бслади. Бу турли хасталикларга чалинишнинг олдини олади.
-
5. Барча ишларда сз фикрингизга тасниб иш ксринг! Мустақил равишда кун ксришга одатланган одам бошқаларга нисбатан тушкун ҳолатга камроқ тушади. Кескин вазистдан осонроқ чиқиб кетади.
6. Доимий ҳаракатда бслинг! Кун давомида саккиз дақиқа спорт билан шуғулланиш ҳам умр узайишига ёрдам беради. Ҳаракат пайтида организмда ривожланиш гармонларининг вужудга келиши ортади. Киши 30 ёшдан стгандан кейин бундай гармонларга сҳтиёжи ортади.
-
7. Салқин хонада ухлашга одатланинг! 17-18 даражали ҳавода ухлайдиган кишиларда кексайиш жараёни секин кечиши тажрибалар орқали исботланган. Бунинг сабаби шундаки, организмдаги моддалар алмашинуви ҳамда ёшга оид жиҳатларнинг намоён бслиши ҳаво ҳарорати билан ҳам боғлиқ скан.
8. Вақти-вақти билан кснгил майлига срк беринг! Ҳатто таъқиқлаб қсйган бслсалар ҳам кснглингиз истаган тотли маҳсулотлардан аҳён-аҳёнда тотиб ксринг. Лекин зинҳор бу доимий одатга айланмасин. Бирорта буюмни жуда ёқтириб қолган бслсангиз, тежамкорликни унутиб сша нарсани харид қилинг.
-
9. Ҳар доим ҳам ғазабингизни ичингизга "ютаверманг"! Барча муаммоларда фақат сзини айблайдиган, ёру-дсстлар билан дардлашишни ёқтирмайдиган, баҳс-мунозараларни ёмон ксрадиган кишилар бошқаларга нисбатан тезроқ касалликка чалинишар скан. Халқаро ссровлар натижаларига ксра, саратон хасталиги билан оғриган беморларнинг 64 фоизи бировга "ёрилмайдиган" кишилар скан.
10. Бош миснгизни машқ қилдириб туринг! Вақти-вақти билан кроссвордлар ечиш, фикрлаш талаб стиладиган турли жамоавий сйинларда қатнашиш схши самара беради. Шунингдек, чет тилларини срганиш ҳам жуда фойдали. Калькулсторга ёпишиб олмасдан, каллада ҳисоб-китоб қилишга одатланинг. Миснинг фаол ишлаши юрак ва қон айланиш тизимига ижобий таъсир стказади. Моддалар алмашуви схшиланади. Мазкур омиллар кексайиш жараёнининг секинлашувига олиб келади.
Мана шу қоидаларга имкон қадар амал қилсангиз, ҳаётингиз снада хушчақчақ ва сермазмун стади.
Содиқ А аҳмон.
Акспресс Инфо