forum.ziyouz.com

Jamiyat va inson => Oila va jamiyat => Mavzu boshlandi: qaysar 27 Iyun 2006, 15:00:30

Nom: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: qaysar 27 Iyun 2006, 15:00:30
Xalqimizning ba'zi odatlariga hecham tushunolmayman. Mana shunday odatlardan biri - t'ydir. Tashqaridan qaragan odam o'zbek to'ylarini ko'rib, dunyoda shulardan-da baxtli insonlar bo'lmasa kerak, deya yoqasini ushlaydi. hamma narsa esa to'ydan oldin va keyin boshlanadi. To'ydan oldin nonini zo'rg'a topib yeyayotgan o'zbekning to'yini ko'ring: shundayin to'kin-sochinlik... "Ha, endi to'y-da! Xudo beraveradi" deydi-da, qarzi havola ko'taradi. Bir balo qilib to'y ham o'tadi. Endi qarzni uzish uchun yana o'zbek yillab mehnat qiladi.
Bir kunlik to'y uchun u yillab yiqqan peshona terisini sarflaydi. Nima qilsin O'zbek-da! Agar shunday qilmasa qo'shilari gapiradi, mahalla ko'y oylab, yillab uning g'iybatini qiladi. O'zbek shundan qo'rqadi. "Qo'shnim shunday to'y qilganda, man qilomimanmi?" deydi. Boru yo'g'ini shu maqsadda sochadi. To'y kuni esa mag'rur holatda kostum-shim kiygancha mehmonlarni kuzatadi.
Hamma ko'rgulik to'ydan keyin boshlanadi. Endi darvozasidan mehmonlar emas, qarz egalari kirib kelishadi. Bechora o'zbek ularga har turli bahonalar bilan so'z ochib, to'lashini aytadi. Kostum-shimlar o'rniga choponlar kiyiladi, mehnat qurollari qo'lga olinadi. Yana bir yil mehnat qilib, qarzlaridan qutuladi. Endi yana ishlash kerak. Axir ikkinchi qizi ham bo'yga yetib qoldi...

Tushunmadim... Tushunmadim...
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Munira xonim 29 Iyun 2006, 11:16:28
Shunday qilib umrimiz tugaganini bilmay qolamiz...
Assalamu alaykum. Juda dolzarb va biz musulmonlarni to'g'rirog'i o'zbeklarni ebg katta muammosi bu. Bu hammasi kibrdan va manmanlikva sendan men o'tay deyishlikdan. Ilmi bor hammaga o'rnak bo'ladiganlarni ba'zilar shu ishni qilishadi. Boylar puli ko'pligidan qilishadi. Zo'rg'a kun ko'radiganlar esa sen qilganda men qolamanmi, deb, siz aytgandek qo'shnim,qudam gapiradi deb qiladi. Lekin ular eng Ulug' kuzatuvchi Alloh borligini, U Zotga nima deb javob berishlarini hech o'ylasharmikan? Qiyinchilik bilan topgan pullariga katta katta gunohlarni sotib olishadi,kimlargadir aroqlar quyib berib. Gapiraversa gap ko'p... Gap juda ko'p lekin amal qiladiganlar juda kam. Bir Hidistonlik olim dunyoni kezib shunday degan ekan:" Musulmon davlatlariga bordim, musulmonlarni topdim,lekin Islomni topmadim. G'ayridin davlatlariga bordim, musulmonlarni topmadim,lekin Islomni topdim". Bu gaplarni aytgan odamni bu fikrga kelishiga hamma musulmonlar avbdor emasmikin? Nomi musulmon,lekin qilgan ishlar Islomni hech qanday qolipiga tushmiydi. Shunday emasmi?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: javohir 18 Iyul 2006, 13:21:59
Assalom-u alaykum...

"Hammamizni to`yga yetkazsin !" (!) Bu to`yda yurgan otaxon, onaxonlarimizni gaplari... (Alloh yetkazsin...) Odatda to`y nima uchun qilinadi? (meni bu borada albatta hali tajribam yo`q, lekin o`ylashimcha... shuni yozaman...)

Yigit uylanganligini xalqqa ma`lum qilish uchun ! Va qaysidir ma`noda jonliq so`yib, qurbonliq qilish... agar qurbi yetsa (!) kambag`al birodarlariga dasturxon yozish...(buning uchun albatta dunyoni to`ydirish shart emas)... bizdachi? !!! shundaymi bizda?

...tengi chiqsa bir kosa suv bilan so`ratib ber...
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:44:33
Chet-ellik bir kishi aytgandi:
"Ozbekning to`ylarida o`zingni jannatdadek his qilasan. Yo`q narsani o`zi yo`q. Xuddi ular dunyodan ertaga yo`q bo`lib keyadigandek, shunday xursandchilik qilishadi. To`ydan keyin esa, shundoq ko`chaga chiqib holatni ko`rsang, achinib ketasan."
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:44:48
AbdulAziz:

Ha, haqiqatda hozirgi to`ylarimizda juda ko`p isro0fgarchilik holatlari kuzatiladi. Ayrim to`ylarga esa xos kishilar chaqiriladi. To`ydan maqsad nima?
To`ydan maqsad, ma'lum bir xursandchilikni xalq bilan birga nishonlash! Shu bahona, boshqa muhtojlarga yordam berish, ularning ko`nglini ko`tarish. Hatto payg`ambarimiz Muhammad SAV o`z sahobalarinig to`ylarini o`tkazishda hech narsang yo`q bo`lsa ham, bitta xurmoni bo`lib bo`lsa-da, xalqqa osh ber, agar imkoning bo`lsa qo`y so`yib xalqni to`ydir, deganlar.

Bizning to`ylarimiz-chi?
To`ylarimizni qanday sharhlashni ham bilmaysan, kishi! Bechora odam umr bo`yi to`y qilaman, deb, hatto bolalaridan qisib mol-dunyo yig`adi, bir kunni ichida esa isrofgarchilik bilan, o`sha molni ko`kka sovuradi. isrofgarchilikning chiqishiga esa ayrim keraksiz an'analarimiz ham sabab bo`lmoqda. Ularni albatta tartibga tushirish kerak. Mana, masalan, tog`oralarni olib qaraylik, o`sha 40 ta tog`orani puliga bitta yaxshi televizor va videomagnitofon beradi. Tog`ora bir kunda yo`q bo`lib ketadi, lekin buyum qoladi. Aytmoqchimanki, mayli, an'analar bo`lsin, lekin insof bilan, foydali bo`lsin!

Sizlarning fikringiz qanday?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:45:02
Mohinur:

Gaplarizda jon bor. Lekin ko`pchilik odamlarning gapidan qo`rqib ham o`ziga tashvish orttirib oladi. Qilmasam odamlar oldida nima degan inson bo`laman deya havfsiraydi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:45:23
Noza:

Hammaga Salom! :)
Chindan ham to'ylarimizda gap ko'p!
Ko'p oilalarda to'y qilamiz deb qarzga botganlar ham ko'p. Hamma to'ylarimiz undoq bo'sin bundoq bo'sin deydiyu, amalda hech nima qilishmaydi.
Qo'ni qo'shni gap qiladi deb o;ylashadi.
Lekin hamma o'zini imkonidan kelib chiqib toy o'tkazishi kerakligini bilib turib ham qo'rqishadi.
Bizda to'yga deb topgan butganini yillar davomida yig'adida shuni 1-3 kunda sarf qiladi.
Bu ham mayli, Yangi paydo bo'lgan oilani umuman unitib qo'yishadi.
Ular ertaga qanday yashaydi?
Nima qiladi?
Yoq bu savol ularni qiziqtirmaydi.....
Ko'pgina to'ylarimiz manimcha hojako'rsinga deb o'ylayman
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:46:07
AbdulAziz;
Agar sizga to`yni qanday o`tkazishni hal qilish qarori berilganda qanday o`zgartirishlar kiritardingiz? (misollar bilan)

Noza:
Agar manga to'y o'zgartirish qarori berilganda ...............
Rostini etsam bu haqda yahshilab oylab olish kerak.
Lekin har holda man bu darajada dab dabali qilmasam kerak deb o'yliman.
Man faqat o'zimga yaqin insonlarimni chaqirib (imkoniyatimdan keladigan darajada 20-30 tami), ular bilan birgalikda hursandchilik qilardim
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:46:45
Shahina:
Salom Noza!
Hammasi bizani mentalitetimizdan kelib chiqadi. Agar siz 20-30 kishi bilan to`y qilsez, siz to`grizda tezda duv-duv gap bo`ladi. Anuv shundoo qildi. Mani etmadiya to`yiga deb, oxiri qarabsizki gappi teyida qopketasiz. Baribir shu bizani zamondayam to`yla rosayam dabdabali, keresiz urf-odatlani yo`q qilish kere.

Noza:
Salom Shahina! Manimcha kimdur boshlashi kerakku. Hudo hohlasa man boshlab beraman. Albatta kelajakda.
P.S. Yana bir narsa! Hudo hohlasa to'ylarimizda "shayton suvi" ham bo'lmaydi degan umiddaman
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:47:19
Mohinur:
Judayam yaxshi niyat!
Albatta shu bema'ni suvdan keyin boshlanadi hamma qing`irliklar. Aynan shu suv hatto to`yni janjalga almashtiradi.

Assalom:
Niyatlaringizga yetkazsin!
Endi muhtaram forumdoshlar, mavzuning ikkinchi qismiga o`tsak,
To`y bilan bog`liq qiziq odatlar, rasm-rusumlar haqida nima deysizlar?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:47:39
AbdulAziz;
Avvalo shunday ezgu niyatni qilganingiz uchun rahmat!
Buyuk ishlar niyatdan boshlanadi.
Niyatni xolis qilib harakatni ham qilaverish kerak.
Darhaqiqat to`ylar bilan bo`gliq muammo ko`pchilikni o`ylantiradi.
Bir kunlik maza uchun yillarga tatirlik azani bo`yinga yuklab olish ham yaxshi emas. Biz dabdabali to`y qilayotganmlarga qarshi emasmiz, qurbilari yetarkan, qilishaverishsin, faqat birovni kamsitmagan holda, haddan oshmagan tarzda, qurbi yetmaydiganlar ham qilishsin, o`z imkoniyatlari doirasida,
Lekin,....
Lekin birov birovning ustidan kulmasin, gapirmasin, hijolatga qo`ymasin (aynan shu narsa eng qiyini!)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:48:00
Bonu:

Assalomu alaykum! Gaplarizga qoshilaman. Hayot shunaqaki bir kunlik toy oyin kulgi degan narsalardan iboratmas, hali kop narsalar boladi, shuni oylab har bir yosh ozini juftini tanlidi va turmush quradi, lekin NIKOH eng keragi bolsa kere, din tomondan ham, boshqa tomondan ham, hatto insonlar borki, nikoh qilishgan kichkina 10 odamlik aqiqa qilsihgan, hozirda eng bahtli oila deb bilaman ulani, shu boyligini korsatib maqtanish uchun, ozi ham hatto tanimidigan, umrida gaplashmagan qarinosh urugini chaqirishi keremi? Nima keregi bor? Yaqinlariz bilan shu hursandchilikni baham korsez unda yahshi...Tagin ham hozirda ancha kamayib qoldi , ayniqsa challar, hayit, degan narsalar yoq bop ketdi..bu juda yahshi, lekin shu togora mogoralar hali ham yoqolmadide! Shunaqa ham yoqmidi shu odatlar, lekin oziga yarasha bular ham urf odatlar shuncha yillik, lekin haddan tashqari oshib ketgande. Manimcha ham kelajak 10 yillikda bu aniq ozgaradi odamlar tushunib yetishadi. BU ishda hozirgi yosh avlod ozini hissasini qoshsa yomon bomasdi!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: maknuna 19 Iyul 2006, 06:48:15
AbdulAziz:
Wa alaykum assalom!
Gaplarizga qo`shilaman. man yaqinda uyga borib keldim (to`y bahonasida). Bizda to`ylar, xudoga shukr, judayam tartibli bo`layaptikan, kamharj qilib to`y qilishyapti. Kechasi ham artist chaqirib, to`polon bilan to`y qilishlar yo`qolib uning o`rniga hammaga foydali bo`lgan ma'ruzali to`ylar ko`payyapti ekan. Bundan hammaga foyda. To`y egasiga ham, to`yga tashrif buyurganlarga ham, xizmat qiladiganlarga ham. Bizda kuyov navkarlar kelinni olgani kelinnikiga kelishadi va asosiy to`y kelinnikida bo`ladi. Xullas kuyovnavkarlar kelishadi. o`tirib noz-ne'matlardan yaxshilab yeb olishganidan so`ng ma'ruza boshlanadi. Domla ham yoshroq imomlardan yoshlarning qiziqtirgan savollariga javob beradi. Yana orada tanaffus beriladi, ikkinchi ovqat tortiladi. Yeb bo`lingandan so`ng, qiziqarli suhbat davom etadi. Suhbat oxirida kelin va kuyov, shu mav'izada ishtirok etganlar haqiga duo qilinadi-da, hamma turadi. Bu yerda hech qanday isrof, dabdaba, gunohni ko`rmaysiz. Hamma yuzida tabassum bilan to`yxonani tark etadi.
Manimcha shu an'anani yoyish kerak.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:13:40
Otabek;

Albatta, dabdaba bo'lmasa, to'qlikka sho'xlik ham bo'lmaydi. Hamma dilxiraliklar ana shu isrofgarchilikdan boshlanadi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:13:53
Bonu:

Assalomu alaykum, gaplarizni bir boshdan oqib juda ajablandim, qiziq.....osha ishni boshlaganlar, yani siz etgandaka toy otqaizin namuna bolganlardan Ollohning ozi rozi bolsin. Lekin oyin kulgi ham bolishi kere bu azaldan qogan narsa. faqat maruza bolsa ham galati..Dinda ham mumkin hisoblanadi.SHunga haddan tashqarilikni yoqotilsa, isrofgarchilikni yoqtilsa eng glavniyside! Lekin sizlarda toy galati bolarkan, bizada asosiy toy yigitnikida boladiku!
Sizda qanaqa urf odatlar bor, yani qanaqa qilib nishonlashadi? Manimcha ozi yurtimizani har bir viloyatida ozgacha....
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:14:05
AbdulAziz;

Wa alaykum assalom!
O`yin-kulgi ham bo`ladi, albatta. Lekin bu silarnidaka ommaviy bo`lmaydi. Bizda kelin, umuman, ayollar o`rtaga chiqishmaydi. Ayollar to`yi alohida, erkaklarniki alohida bo`ladi. (eskitdan shunaqa). Shuning uchun ham, bola va qiz o`zini o`z jinsdoshlari orasida bemalol his qiladi. Natijada boshqa gunoh ishlar ham yuz bermaydi. Erkaklar to`yning ertasi kuni chiqib ketishadi. To`yxonada faqat ayollar qoladi. o`zlari yayrashaveradi. O`z navbatida kuyovnavkarlar ham o`zlari bazm qilishlari mumkin. Albatta bu bazm ham sunnatga muvofiq o`tadi. Natija esa hamma uchun bir xil: Hamma xursand bo`ladi, savob topadi, gunohdan holi bo`ladi.
Bizda asosiy to`y qiznikida bo`lishining boisi bor. Bu qizni tarbiyalab o`stirgan ota-ona hurmatidan. Ya'ni tantana bilan olib ketiladi xonadonning qizi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:14:17
Bonu:

Juda qiziq....bizada ham huddi shunday, bizada nikoh deb ataladigan marosim eng kattasi, kechasi yigit tomonidan boladi u. a qiznikidan ham katta tantana bilan olib ketishadi, lekin kuyov navkarlari oldinroq kelib kuyovning qolidan osh yeb ketishadi. Ha....Toylarimiz hamma millatlarnikidan ham gozal!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:14:30
AbdulAziz:

Kelinglar, man silarga bizdagi t`oylar haqida boshidan gapirib beraman.
Avvalo sovchilar kelishadi. Qizni ko`rishadi. O`z navbatida qiz tarafiudagilar ham yigitni mahallasidan surishtiradilar. Xullas kelishilgandan so`ng, fotiha bo`ladi. Bunda qiz taraf yigitga, yigit taraf qizga sarpo qiladi. Bu narsa to`ydan 1 oycha yoki yilcha oldin bo`ladi. Fotiha bu qizning qo`li boyloqligini bildiradi. Fotihadan keyin katta to`yga tayyorgarlik boshlanadi. To`ydan bir hafta oldin kuyov taraf kelin tarafga to`y harajatlari (1 ta qo`y, 1 qop un, guruch, yog` va h.) ni jo`natadi. O`z navbatida qiz taraf ham yigitning uyini o`z mebel, sarpo, ko`rpa-toshaklari bilan to`ldiradi. To`ydan 1 haftacha oldin tog`ora jo`natish marosimi bo`ladi. Ya'ni kuyov o`z o`rtoqlarini chaqiradi. Kelin taraf jo`natgan tog`oralardagi noz-ne'matlar bilan o`rtoqlarini siylaydi. Shu kuni xat tarqatiladi (taklifnoma). Kuyovni o`rtoqlari mahalladoshlarga tarqatishni kelishib oladilar. To`ydan bir kun oldingi kun "sabzi archdi" deyiladi. Hozir ziyofat (to`gora) ni shu kun bilan birlashtirvorishyapti. Sabzi archdi kuni mahalladagilar kirib, ertangi osh uchun sabzilarni archib, kertib tayyor qilishadi. Shomdan keyin dasturxon yozilib, ovqat tortiladi. Shu kuni kuyovning o`rtoqlari xizmatda bo`lishadi va ertangi to`y uchun zarur bo`ladigan hamma yumushlarni bajarishadi...

davomi bor...q
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:15:08
Bonu:

Davron aka , sizlarda ham Toshkentdagi toylar 100% bir hil. hech ham farqi yoq ekan, har bir odat hattoki bir hil joyda bir hil vaqtda bolarkan, juda yahshiku! Man bolsam kotta farqi bor ekan deb oylabman.

Endi bitta savol, hech qanaqa tantanali toysiz faqat nikoh va kichik mehmondorchilik bilan otayotgan chet eldagi ozbeklarning toyiga nima deysiz?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:15:20
AbdulAziz:

Chet-eldagi o`zbeklarning to`ylari haqida.
o`zbekistondagi sharoit bilan chet-eldahi sharoit bir-biriga to`gri kelmaydi. Chet-elda o`zbek mahallasi, qarindosh-urug`lar, tanigan-tanimaganlariz degan tushunchalar yo`q hisob. Bizga o`xshab mahllani aytmaydi, uzoq-uzoq qarindoshlari-yu tanishlarini aytmaydi, bunga iloj ham, hojat ham yo`q. Aytmoqchimanki, bu yerda an'analar o`z-o`zidan limitga tushiriladi. Keyin u yerda "anu qo`shnim, pismiq(!), baxil o`zi puli shunchayu, shu kichkina qilib to`y qildi-ya" deydigan qo`shnilar, tanishlar yo`q. Shuning uchun el oldida yuzi shuvut bo`lish vahimasi ularda yo`q. Agar bo`lganida ular ham "o`zbekchilik" qilishardi. To`y bu xursandchilik! Uni kim qanday nishonlashi o`ziga bog`liq deb o`ylayman (albatta boshqalarni ham hisobga olganda). :)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:15:31
Noza:

Yaqinda bir psixolog domlamiz bir qiziqarli gap etib berdilar. Bu haqda eshitib rostini etsam og'zim ochilib qoldi.
Ularning etishlaricha:
"To'ylarimizda prakat chollar degan narsa chiqibdi. 15-20 yoshi o'tgan chollarmish. Ularni ko'rgan har bir odam QANIDI MANI BOBOM HAM SHINDAY BOLSALAR deb yuborarkanmish. Har biri savlatli, kelishgan, chiroyli chollar. Yana hammalari bir hil, huddi haligi multik borku "32 pahlavon"midi o'shanga o'hshagan"ekan. Avvaliga man ham ishonmadim. Balki bu rostdir. Lekin psixologiya o'qituvchimiz o'z ko'zim bilan ko'rib sizlarga etvomman dedi buni.
Sizlarning fikringiz qanday bu haqida?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:15:42
AbdulAziz:

Noza, o`sha chollar to`yda nima vazifani bajarisharkan?
Nima qilishadi ular?
Xuddi artistlarga o`xshasharkan-da?
   
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:15:54
Noza:

Uzr sal adashibman, bu chollarni asosan naxorgi oshlarga borishlarini eshitgandim.Man o'qituvchimdan nima uchun kerak ekan bu narsa desam? ??? Ular manga "Bunaqa chollar asosan badavlat oilalarning oshlariga borisharkanmish. Odamlar ko'rib vay vo bu odamni "oshi" ga ham hatto "shunaqa"lar kelarkan degan gap-so'z tarqalish maqsadida" deb etgandilar. :D
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:16:07
Mohinur:

Assalomu alaykum Noza!
To`grisi yozgan gaplarizga tushuna olmadim. Bizda unaqa narsalar yo`q. Shu chollar ham obro` keltiradimi?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:16:20
Bonu:

Yo tavba!!!! NImalarni oylab topishmaydiya!!!!!
Eshitgan odam hayratdan yoqasini chaynab yeb qayadi! :o :o :o
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:16:33
AbdulAziz:

Eh, tinchimagan odamlarey. Nimalarni o`ylab topishmaydi, deysiz...
Bundan kimga va nimaga foyda?
O`sha chollaram pulga kelsa kerak?
Alohida "ansambl" tuzvolishgan bo`lsa kere-a?
Ishqilib buyam urf bo`pketmasa bo`lgani...
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:16:45
Margilanets:

Assalomu aleykum Davron aka!
Manimcha aka, anu bizdegi tog`ora jo`natishti keregi yo`q, to`g`rimi? Bechora kelin tarafga juda og`ir tushib ketadi. Ham, to`ydan oldin ziyopat jo`natadi, ham to`ydan keyin 40 kungacha ziyopat toshish. Mayli to`ydan keyingisi qolo`rsin, lekin to`ydan oldingi tog`ora bo`mabdi, aka, nima keregi bor shuni?
   
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:16:56
Noza:

Tavba tavba! Hudo o'zi asrasin bunaqa urf dan. Bu narsalar urf bo'lmaydi degan umiddaman.
Lekin rostdan ham juda kulgili.
To'g'ri etasiz alohida ansabl tuzvolishgan bo'lishsa kerak. :D
Ansambllarini nomi ham "super chollar" bo'lsa kerak ??? :D
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:17:13
Margilanets:

EEE, qanaqa odatlar bular!
Chollar ansamblimish...
... eh tinchimagan odamlarey, nimalarni o`ylab topishmaydi, deysiz...
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:17:23
Noza:

Odamlar pullarini qaerga sig'dirishni bilmi qolishgan shuning uchun shunqa odatlarni o'zligicha to'qib chiqarishsa kerak.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:17:38
Margilanets:

Toshkenni to`ylari haqida hikoya qilib berolasizmi?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:18:19
Noza:

Rostini etsam Toshkent to'ylari haqida etarli ma'lumotga ega emasman. Uncha toylarga ham bormiman. Lekin Toshkent to'ylarida asosiy to'y harajatlari qiz tarafga yuklatiladi deb eshitgandim.
Lekin hozirgi paytda ko'pchilik kelishib, o'rtada qilinayotgan to'ylar ham kam emas. Albatta bu quvonarli!!!!! :)

Hozir adashmasam 1TV da "Qirq tog'araning qirq nog'orasi" seriali qo'yilmoqda. Shu erda to'y mojarolari juda yahshi ko'rsatilgan. Ayniqsa qirq tog'ora ham!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:18:32
Margilanets:

Ha bizdayam ko`p og`irlik qiz tarafga tushadi.
Toshkenni to`ylari haqida manam eshitgamman, 3-4 tasida ishtirok etganman. Juda ham ajoyib, chiroyli bo`larkan. Lekin ba'zi narsalarini juda oshirvorisharkan. Kim o`zarga to`y qiladigonlaram borakan.
Bizda to`ylar ko`proq uyda bo`ladi, hovlisi kichkinalar restoranda qiladi. Keyin silarda faqat yaqinlari to`yana qilarkan. Bizda har bir odam ko`nglidan chiqarib to`yana qilo`radi.
Shunaqa gaplar...

Ha, bu kinoni jaa oshirvorishibdi. Muommo bor, lekin jaa ular ko`rsatkanchali mas.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:19:10
Farzonochka:

Hozrigi bovotgan toylada asosan, "man sandan kam emasman " qabilada bovotti, lekin asosiysi u emas torimi?
Manimcha toylani ham chegarasi bolish kere..
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:19:21
maknuna:

Ha, albatta chegara hamma narsada bo'lishi kerak.
Agar odamlaga qo'yib bersangiz ertaklardagidek, 40 kun to'y qilishga ham rozi bo'lishadi. ;)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:19:32
farzonochka:

Aha, bu ham bolishi mumkin.
Ayrimlar borki, bitta qiz yoki biitta o`g`il deb exeee qanaqa toy qilishadi.
Lekin aslida ular ota-onaning shunaqa munosabatiga "arzisa" yaxshi bolardi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:19:45
Feruzabegim:

Hammangizning fikringizga qo'shilaman! lekin shuni aytib o'tmoqchiydim-ki, birorta millat biznikiday to'y qilmaydi! bizda hamma ishtirok etadi, xursandchilik deganday. to'ylarimiz urf-odatlarimiz bilan go'zal, lekin bir ikkitasini hisobga olmaganda.
Chet eldagi to'ylarning menga yoqqan tomoni, hamma o'zining xohishi va iqtisodiy ahvoliga qarab qiladi va eng muhimi kelin bilan kuyov kelajakdagi hayotiga tayyor bo'ladi, hamma hayot uchun kerakli narsalarini ta'minlab, keyin to'y qilishadi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:19:58
Maknuna:

Chet-eldagi to'ylarning kamharj, kamchilik bilan o'tishini bilamiz.
Lekin shu qanday bo'ladi? masalan, to'y qayerda bo'ladi?
Qanday o'ziga xos odatlari bor?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:20:17
akmal:

Ушбу форумдаги гапларни укиб уйлаб колдим. Чет элга бориб уйлансаммикан! Мен уйланишими учун узим пул туплашим керак. Чунки ота-онам кулларидан келганларини килиб булишди. Улар мени укишим учун, олий маълумотли булишим учун кулларидан келган шароитни яратиб беришди. Энди эса пул муоммоси... Топган пулимни режалаштиришимга тугри келаяпти. Масалан, укишимни давом эттиришим, уй сотиб олишим, ва уйланишим керак. Лекин менинг оладиган маошимни икки йилда йигсам шуларни биттасига ё етади ё етмайди. Шунинг учун...
Бизнинг вилоятда битта туй килиш учун камида 1 миллион атрофида пул кетади. Бу баъзилар учун куп пул эмасдир. Лекин ойлик билан кун курадиган одамга бу жуда огир кечади. Шундай экан енгилрок туй килишимга тугри келади. Сизлар айтаётгандек жа оддий килиб эмас-у, хар холда кам харажатлилик билан утказиш ниятим бор.
Лекин мен узимизнинг урф-одатларимиздан кечиш ниятим йук. Туй урф-одатлари билан кизик-да. Менимча, кирк тогора деганларийизни урф деб булмайди. Чунки уни мен якинда пайдо булган деб уйлайман. Биз томонларда кирк тогора йук. Лекин баъзи урф-одатларимизга эътирозим бор. Масалан, олов атрофидан айлантириш каби.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:20:28
Maknuna:

Sizlarning viloyatdagi to'y an'analari haqida gapirib bersangiz...
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:20:43
Maknuna:

Мен узимизнинг туйларимиз хакида билганимча, айтишга харакат киламан.
Мен Кашкадарё вилоятиданман. Бизнинг кишлокда (айнан шу ерда), аввал куёв томон киз томонга совчи жунатади. Бунга хам озрок харажат кетади. Бир марта совчи юбориш билан иш битса яхши. Агар битмаса уч-турт марта ва ундан хам купрок катнашга тугри келади. Калин пули, бошка майда-чуйдаларни асосан, кишлокнинг оксоколи (махалла комитети) белгилайди. Бизда асосан, туй харажатлари куёв томоннинг буйнига тушади. Эшитишимча, Тошкентда харажат келин томоннинг буйнига тушар эмиш.
Кетадиган харажатлар, келинга туккиз, келин ва куёв томоннинг кишлогига ош бериш, вечер (буни узларийиз хам тушунсайизлар керак). кабилар.
Бизда туйни бир киши килади-ю, азобини (балким рохати) кариндош-уруглар хам тортади. Масалан, мен уйланмокчи булсам, акам кушикчиларни ва туйга кетадиган ёгни буйнига олмокчи, бошка бир акам эса ведосини, бошкаси вечерни, поччам ....
Кискаси, ана шундай. Албатта бу вакти келиб кайтариш шарти билан. Бизда кишлок ахлига ош берилади. Лекин кейинги йилларда ош урнига шурва килиш одати хам чикди. Бу нарса одамларнинг узига боглик. Хар ким имкониятига караб ош ёки шурва килади. Менимча, бу одатнинг ёмонлик томони йук. Чунки туй булгандан кейин халкка ош бериш керак. Ош берилганда исрофгарчилик хозирги вактда булмайди, хисоб (бу шахсий фикрим). Илгарги вактларда исрофгарчилик куп булган дейишади.
Кечкурун эса вечер бошланади. Ана шуниси менга сал нокулайрок булиб турибди. Арок ичиб олиб болалар сакрагани-сакраган. Мени узим хам бир вактлар шунга кизикардим. Энди арок ичмаганман-у, лекин туйда уйин килардим. Шу ерда жанжаллар хам булиб туради. Чунки арок бор жойда жанжал булиши аник-ку. Баъзилар "Мана шу туйда зур жанжал булувди" деб эслаб хам юришади. Вечер килиш кейинги вактларда жуда авжолиб кетган. Усиз туй утишини тасаввур хам килиб булмайди. Лекин мана шуни хозир тасаввур килишга тугри келаяпти. Чунки уйланмокчи булган кизим бунга карши. Мени хам бошка иложим йук. Вечерга кетадиган харажатларни кундузи халлка ош беришга сарфлайман.
Узимни билганимча, фикрларим билан айтишга харакат килдим. Батафсил маълумотни эса сал кейинрок кишлокка бориб келсам айтаман. Чунки хозирги вактда кишлокка куп зхам аралаша олмайман. Чунки ишим шахарда. Камчиликлари билан айтган булсам узр. Сизларни хам фикрларингизни кутиб коламан .
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:20:54
Feruza:

Yuqoridagi postlarni o'qiy olmadim. bilmadim, nima deb yozgansizlar...
bu yerda to'y ko'pincha cherkovda, to'ydan keyingi kichkina ziyofati birorta bog'da yoki birorta jamoat joyida bo'ladi. meni hayron qoldirgan narsa, oddiygina joyni shunaqa qilib, bezashadi, tanimay qolasiz.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:21:04
maknuna:

Feruza, sichqonchaning o'ng tomonini bossangiz, encoding degan narsa bor, shundan cyrillic (Windows)ni tanlasangiz, tepadagi ko'rinmagan yozuvlar ham ko'rinadi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:21:16
Maknuna:

Assalomu alaykum!
Ana'nalareinbgiz haqida judayam yaxshi tasvirlabsiz.
Buni o'qib ham xursand, ham xafa bo'ladi, kishi. Shayton suvi bilan bog'liq odatlaringiz juda yomon ekan. Hamma balo shundan boshlanadi. Uni umuman yo'q qilish kerak.
Keyin sizlarda ham Toshkandaka bema'ni ZAGS odati bormi? harxil moshinalada, ko'chani to'ldirib ZAGS qilish?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:21:28
akmal:

Ха, бизда хам ана шу нарса жуда авж олиб кетганди. Хозирги вактда хам бор. Баъзилар узини куз-куз килиш учун жуда куп машиналарни ижарага олишади ва мактаниб юришади. Лекин Тошкентдагидек "Лимузин", "Мерс" олиб келишмайди-ю, хар холда "Несия", "3110", "Матиз" кискаси колган машиналар узимизда ишлаб чикариладиган ва эски машиналар булиш холлари учрайди. Лекин баъзи бир бойваччалар 20талаб "Несия"ни каторлаштирганини курганман. Хатто бир кариндошининг "Жигули" (06) кушмокчи булганида "Сен бизнинг обруйимизни ерга ураяпсан" деганини хам эшшитганман.
Икки йил олдин бир синфдошимиз уйланмокчи булганда, журалар йигилишиб, дустимизга кандай ёрдам килиш тугрисида тортишиб колдик. Биттаси "Хаммамиз биттадан"Нексия" оламиз. Бу нарса карз булиб колаверади. Хар кимни туйига кайтараверамиз" деди. Лекин бошка синфдошларимиз кунмади. Машинани нима фойдаси бор дейишди. Кискаси, хар ким (икки кило мол гушти хисобида) пул (туяна) беришга карор килдик. Бу туйнинг майда-чуйда харажатларидан чарчаган туй эгасига озрок булса-да ёрдам булади. Бу хар кимга кайтарилиб боради. Кискаси ана шунака гаплар...
Макнунабону, сиз узингиз туйингизни дабдабали утказишни орзу килмайсизми? (Агар саволни куполрок берган булсам узр)
   
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:21:50
Maknuna:

Savolingizga javob beradigan bo'lsam,,,
Avvalo to'yning ma'nosini tushunib olish kerak?
To'y nima o'zi? Uni uyushtirishdan maqsad nima?
To'y ikki baxtli yoshning bir oilaga birlashtirishni e'lon qiladigan marosim!
Uning dabdabali o'tish-o'tmasligi meni qiziqtirmaydi. To'yga yaqinlarimni chaqirib, ular guvohligida nikoh o'qilsa, ularning xursandchiligi uchun har xil nomqbulliklardan holi dasturxon qilinsa, shuning o'zi katta to'y!

PS. Akmal, siz to'yingizni qanday o'tkazmoqchisiz?
   
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:22:03
Behzodbek:

Assalomu alaykum,

Maknunaning juda yaxshi fikrlarni yozibdi, Alloh rozi bo'lsin. Albatta, Alloh roziligi uchun bo'lgan va judayam jiddiy voqea hisoblanmish halol nikoh marosimini harom bo'lgan amallarni qo'shgan holda o'tkazish judayam xunuk va mantiqsiz ishdir.
Lekin yana bir muammo borki, biz yoshlar to'yimizni haromlardan holi o'tkazishni niyat qilsakda, lekin ba'zan ota-onalarimiz, aka-ukalarimiz, mahalla-ko'y bunga qarshi chiqishi mumkin. Oilamiz rozi bo'lsada, odamlar nima deydi, yaqinlarimiz shu aroqni qo'ymasak kelishmaydi, degan andishaga borishadi. Naqadar yanchli holat. Biz Alloh uchun yashaymizmi yoki odamlar uchunmi? Odamlarga yomon ko'rinmaylik deb, Alloh yomon ko'radigan narsalarga qo'l uramizmi?
Ko'zlarimiz hanuz g'aflat uyqusidan uyg'onmagan.
Sizlar nima deyszlar? Sizlarda bunday qarshiliklar yo'qmi?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:22:16
AbdulAziz:

Albatta ularga ham tushuntirishga harakat qilish kerak. "Musulmonlar taqvimi"da shunga o'xshash maqola o'qigandim. Bir yigit uylanmoqchi bo'libdi. To'yning mislsiz harajatlarini juda qisqa qilib, uning pulini hayrga sarflashni o'ylabdi. Beva opasini uyiga 40 ta shifer olib beribdi. Shunday qilib to'yni juda kamharj, shar'iy o'tkazibdi. Shundan keyin butun mahalla ahli uni gapiribdi, malomat qilishibdi. Lekin yigit bu malomatlarga e'tibor bermabdi. Ular bir oygacha gapirishdi, keyin tinchib ketishdi, biz esa baxtli hayot kechiryapmiz, opam ham mamnunlar, deya xotirlaydi yigit.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:22:30
Feruzabegim:

ASSALOMU ALAYKUM!
Agar yuqoridagilarni qila olsak, eng katta muammolardan birini yechgan bo'lardik, ammo buning iloji bormikan? aytmoqchimanki, bizning miyamizga bu firklar shu qadar o'tirib qolganki, bilmadim biz ulardan qachon xalos bo'la olamiz.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:23:09
Noza:

Salom yanan bir bor!
Yaqinda radioda bir hikmat eshitgan edim.
Bir kishi do'stidan so'rabdi:
-Do'stim agar ayolin senga hiyonat qilsa nima qilasan?
-Umuman kechirmiman , undan voz kechaman, qo'yib yuboraman.
Savol bergan kishi do'stiga qarab:
- Ehhh do'stim bilasanmi biz kuniga Ollohga necha marta hiyonat qilamiz..........?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:23:29
Noza:

O'zbeklarda butun umr yig'ganini 1 kunlik hursandchilikka ketkazishi bu albatta achinarli hol.
Manimcha har bir farznd o'zi yig'ib o'zi terib o'zini to'yini ko'tarishi kerak.
Yani etmoqchimanki har bir farzand o'zi ishlab pul topib, o'zini to'yini ota onasiga tashab qo'ymasdan o'zi ko'tarsa unda manimcha ancha yahshi bo'ladi.
Farzand ham qadriga etadi.
Ota onalarimizga ham oson bo'ladi.
Ota onamiz dan yordam olmaylik deganim yoq.
Ular ham qarindoshlar ham yordam berishsin albatta.
Lekin biz qarz bo'lmasdan o'zimiz ishlab hayotni qiyinchiliklarini bilib aqlu hushimizni yig'ganimizda to'y qilishimiz kerak deb o'yliman.
Ota onalar qizlarini turmushga berishga shoshadilar.
"Qizim qob ketayabdi" deb ham qo'yadilar vaholanki qizlari endigia 18-20 yoshda.
Manimcha har bir inson kelajagini o'ylagan holda, va oila byudjetiga mos qilib to'y o'tkazishi kerak!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:23:41
maknuna:

Albatta, xalqimizda to'y bu - xursandchilik, degan gaplar bor. To'g'ri, to'y bo'gandan keyin xursandchilik bilan o'tishi kerak. lekin...
Mana shu xursandchilik ketidan keladigan xafalik kunlarning aslo keragi yo'q. Qaysar ta'kidlaganidek, xalqimizning mentalitetiga singib ketgan ba'zi tushunib bo'lmas illatlar mavjud. Aynan shu illatlar bilan bog'liq tarzda juda ko'p yosh oilalarning buzilib ketvotganini ham guvohi bo'lamiz.
Silani fikrilaga qo'shilaman, AbdulAziz etgan voqeadegidek, shu kotta to'yyi harajatini o'rniga yaqin qarindoshlarimizga yordam beriylik, odamlar gapiruradi. Bir kun gapiradi, 1 oy gapirsin, mayli, keyin tinchib ketadi. Gapirganini natijasi hech nima bo'lmaydi. Kamharjlik, o'zaro yordam natijasi esa qiyomatgachadir...
   
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:23:53
margilanets:

Assalomu aleykum!
Gaplarizga qo'shilaman.
Hozir bizi Marg'ilondayam to'ylar ancha tartibka tushyapti. Oldinlari 2-3 kunlab to'y bo'lardi. Hozir shular asta-sekin qisqarib boryapti.
Ayniqsa, to'ylarimizzi ma'ruzali o'tishi zo'r bo'ldi. Har xil dang'ur-dung'urdan shu yaxshi-ta. To'yga kegan odam o'ziga ancha ilm olip ketadi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:24:15
Bid’at va xurofot deyilganda biz asosan dinga doir marosimlarni nazarda tutamiz. Holbuki, xursandchilik to‘ylarimizga doir yaramas odatlarimiz ham borki, bu haqda ham bir oz munozara qilsak foydadan holi bo‘lmas. To‘ylar haqidagi gaplar me’dangizga tekkan bo‘lsa, mazkur bayonni o‘qimay yulduzchadan so‘ng keladigan fikrlarga o‘tavering.
«Alloh hammani to‘yga yetkazsin...» «Topganingiz yaxshi to‘ylarga buyursin...» - shunday deb bizlarni duo qiladilar. Biz ham boshqalarga shu saodatni tilaymiz.
Oilada go‘dak dunyoga kelgani hamon ota-ona qalbida umid ham tug‘iladi. Bu umid farzand bilan birga ulg‘ayadi. Yaratganga iltijo qilingan damlarda shu umidga yetkazish so‘raladi. Farzandning yaxshi, fayzli, nomusli oilalardan biriga kuyov (yoki kelin) bo‘lmog‘i orzusi bilan to‘y qilinadi. Bu to‘yga uzoq yillar ham moddiy ham ruhiy tomondan tayyorgarlik ko‘rilishi barchaga ma’lum. «qizingni beshikka bela, molini sandiqqa tashla», degan maqol bejiz aytilmagandir. O’g‘il tug‘ilganida yigirma tup terak ekish odati ham ana shu to‘yga tayyorgarlikning bir ko‘rinishi. O’g‘il ulg‘ayguniga qadar teraklar o‘sib, imoratbop bo‘ladi. Bo‘lajak yosh oilaga atab uy solinadi. So‘ng qarabsizki, to‘y-da...
To‘y tufayli xonadonimizga tashrif buyurajak shodlik va baxt umrining nechoqli uzun bo‘lmog‘i o‘zimizning fahmu farosatimizga bog‘liq. «qarz qutilar, xotin yonga qolar», maqoliga amal qilgan bo‘lsak, shodligimiz to‘y tugashi bilan tugab, tashvishimiz boshlanadi. Agar «Ko‘rpangga qarab oyoq uzat», hikmatidan yuz o‘girmasak, qarz tashvishi bizlarni azobga solmaydi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:24:22
Biz ko‘pgina tashvishlarga o‘zimiz xaridor bo‘lamiz-da, so‘ng «bizni shuncha qiynoqlarga solasanmi», deb Xudoga da’vo ham qilib qo‘yamiz. «Topganingiz yaxshi to‘ylarga buyursin», deyilmish duoni «Topgan-tutganingning barchasini bitta to‘yga sovurib yubor, yetmaganiga qarz ol», degan ma’noda tushunmaslik kerak. Ko‘ngil xohishi bilan hayot haqiqatining murosaga kelmog‘i mushkulligi unutilmasa durust. To‘ydan keyin boshlanajak hayot, turmush tashvishlari nazardan chetda qolmasa yanada yaxshi. «Ortiqcha kuchanish belni sindirar», degan maqolni yodda tutish esa donolikdir. Siz bilan biz har qancha dang‘illama to‘y qilmaylik, uning shuhrati yengil shabada ham uchirib keta oluvchi xazon kabidir. Odamlar to‘yingizni oylab-yillab eslab, madh etib yurmaydilar. Yaqinlarimiz ko‘rishganda «qalay to‘ylarning charchog‘i chiqdimi?» deb qo‘yishlari bilan hammasi tugaydi. To‘y har qancha dabdabali bo‘lmasin, kishining obro‘siga obro‘ qo‘shmaydi. Bugungi kuyov va kelinning ertangi totuv hayoti, saodat yo‘lidagi intilishi, ota-onalari, qarindosh-urug‘lari, qo‘ni-qo‘shnilariga bo‘lgan mehr-oqibati, hayo va odobi xonadonga hurmat va e’tibor keltiradi. Bilmog‘imiz joizki, manmanlik va maqtanchoqlikning eng xunuk ko‘rinishi - to‘y-marosimlarda qilinayotgan soxta saxiylikdir. To‘y bahonasida manmanliklarini ko‘z-ko‘z qilmoqchi bo‘lgan qudalar havoyi polvonlarga o‘xshashadi. Kuch ham yo‘q, usul ham bo‘lmasa-da, gilamga tushgan polvonning beli singanidek, qudalarning nodonligi tufayli oilaning beli sinadi.
To‘y qilish bo‘yicha aniq tavsiyalar yo‘q, bo‘lishi mumkin ham emas. Avval aytganimizday, to‘y - ko‘ngil ishi. Ko‘ngilni esa aql boshqaradi. Yana bir gap: ko‘ngil talab qiluvchi dabdabani cho‘ntak ko‘tarolmasligi mumkin. Har bir shahar-qishloqning to‘yga hos o‘z odatlari, udumlari bor. Afsus shundaki, asosiy e’tiborni dasturxon bezashga qaratib, yaxshi urf-odatlarimizni unutilishga mahkum etyapmiz. Barcha joy uchun bir hilda bo‘lgan yaramas odatimiz - «kim o‘zar» musobaqasi. Bu musobaqaning shiori «Agar sendan ortda qolsam - qulog‘imni kesaman!» Ha, bizga aynan shu shior ma’qul bo‘lib qoldi. Aqlni ishlatib demaymizki: «Birov tomdan tashlasa men ham tashlashim kerakmi?»
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:24:29
To‘yga doir muammolar haqida oqil ustozlarimiz ko‘p va xo‘b yozganlar, gapirganlar. Yil yo‘qki, matbuotda bu masala ko‘tarilmasa. To‘y qiluvchilar bu hikmatlarni o‘qimaydilarmi, har holda o‘z bilgilaridan qolmaydilar. Demog‘ingiz mumkinki: «To‘y qiluvchi Falonchi, qiynalsa o‘ziga jabr, sizga nima?» Sirtdan qaraganda shunday. Ammo «jamiyat, uning taraqqiy etmog‘i», degan tushunchalarimiz ham bor-ku? Bugun oila quradiganlarning ma’naviy-ruhiy olamlari, madaniy darajalarini jamiyatdan ayri holda ko‘rolmaymiz-ku? To‘ylardagi isrofgarchilik jamiyat taraqqiyotiga salbiy ta’sir o‘tkazmaydimi? Tangri - taoloning «englar-ichinglar, ammo isrof qilmanglar», degan amrini bajarmasligimiz jazosiz qolarmikin? O’tmish donolari xazinasiga razm tashlasak, isrofga doir ko‘plab bebaho fikrlarni uchratamiz. Ayni damda shulardan birini eslamoqni lozim topdik:
«Isrof eng hurmatli oilalarni ham buzadi, eng boy xonadonlarni oqibat vayron qiladi. Eng yuqori mansablardan tuban tushiradi. Eng shuhratli nomu nasabga ega bo‘lganlarni xor-zor qiladi. Shunga ko‘ra isrofdan saqlanmoq, har bir ishda tejam, iqtisodga rioya qilmoq shartdir. Tadbir bilan sarf qilingan mol-dunyo ozaymaydi, balki ortadi. Baxil, xasis odam pulini xatto o‘ziga ham sarf qilishga ko‘zi qiymay, ochlik holida yashaydi. Isrofchi esa oxir oqibat bir tiyinga zor bo‘lib qoladi.»
Yillar osha gaplar gapirilaverildi, oqibat maxsus qaror ham qabul qilindi, biroq, avvalgi maqolada(«Bid’at nima, xurofot nima?») ta’kid etganimizday, bir oz fursat o‘tib, bu zarur qarorni unuta boshladik. Zamon yana shu masalaga qaytishni talab qilyapti. Biz ustozlardan o‘qiganimiz, dono otaxonlardan eshitganimiz asosida bir-ikki fikrni bayon qilishga ehtiyoj sezdik.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:24:37
Ulug‘imiz Abdulla Qodiriyning dastlabki sahna asarlari «Baxtsiz kuyav» deb nomlangan. Asarning ma’nosini sarlavhadanoq anglagandirsiz? Faqat «o‘tmishda uylanajak qallig‘ini nikohdan avval ko‘rishmagan, bir yigitga qari qiz duch kelgan bo‘lsa, uning baxtsizligi shu-da», deb fikr qilmang. Asardagi kuyov bolaning baxtsizligi - to‘y tufaylidir. «To‘y» va «kasofat» tushunchalari bir-birini inkor etsa-da, mazkur voqeadagi kuyovning baxtsizligi aynan shu to‘yning kasofatidandir. Bo‘lajak kuyov - yetim. Amaki ota o‘rnida ota bo‘lib, jiyanni uylantirish harakatiga tushadi. Yaxshi xonadonning qiziga sovchi bo‘ladilar. qizning otasi «to‘y-to‘ydek bo‘lsin», degan orzuda olamjahon narsalarni talab qiladi. «Bo‘lajak oilani qiynamaslik kerak, dabdabali to‘yning hojati yo‘q», degan nasihatlarga quloq solmaydi. Kuyov bolaning amakisi uyatga qolmaslik uchun bu talablarga ko‘nadi. Oqibat otadan qolgan hovli-joy garovga qo‘yilib, ko‘p miqdorda qarz olinadi. Kuyov qarzni vaqtida berolmaydi. Sudxo‘r hovli-joyni tortib olajagini bildirganda, kuyov «bu kunimdan o‘lganim yaxshi», deb joniga qasd qiladi. Buni ko‘rgan kelinchak ko‘ziga dunyo tor ko‘rinib, u ham o‘zini o‘zi o‘ldiradi.
Ta’sirli tarzda, nasihat yo‘sinida bitilgan bu asarda bayon etilgan voqea yuz yilning nari-berisida bo‘lib o‘tgan. Ajabkim, to‘yda isrofgarchilikka yo‘l qo‘ymaslik haqida unda aytilgan gaplar bugunga hamohang bo‘lib turibdi. To‘y egasiga qilingan nasihatlarning shamolga qarshi qichqirish kabi samarasiz ketishi ham yuz yilni oralab bizning kunimizgacha yetib kelibdi. To‘g‘ri, hozir ko‘p joylarda «qalin» degan tushuncha yo‘q. Ammo uning o‘rniga yozilmagan, ammo bajarilishi shart bo‘lgan turli-tuman qoidalar mavjud. Bu qoidalar badavlat oilalar tomonidan tez-tez o‘zgartirilib turiladi. Agar kelin tomonga to‘y yuborilganda avval bitta qo‘y berilgan bo‘lsa, serhimmat birodarlarimizdan biri juft qila qoldi. So‘ng uning yoniga buzoq qo‘shildi. Agar ilgari bitta sandig‘u bitta javon bilan oila qurish mumkin bo‘lgan bo‘lsa hozir «mebel» degani paydo bo‘ldi. Avval faqat yotoq uchun olingan bo‘lsa, endi uning yoniga mehmonxona, oshxona mebellari ham qo‘shildi. «Farzandimning ko‘ngli cho‘kmasin», deb ota-ona jonini jabborga berishga majbur. «Mebel» otliq hashamni Toshkentda kelin tomon qiladi. Boshqa yerlarda kuyov olishi kerak. Bir xonadonda to‘yga tayyorgarlik boshlangan edi. qiz tomon «mebel»ni olib kelib o‘rnatmoqchi bo‘lganida, kuyov tomon «ie, mebel chet elniki emas ekan-ku?» debdi. Shu gap tufayli to‘y buzildi, desak, ishonmassiz. Siz ishoning bu bo‘lgan voqea. Ana endi o‘zimizga savol beraylik: yigit «mebel»ga uylanadimi, yo qiz «mebel»ga turmushga chiqadimi? Shu matoxni deb to‘yni orqaga surishlar ham mavjud-ku? Bunga nima deymiz? qo‘polroq bo‘lsa ham javobimiz shu: bu - aqlsizlikning o‘zginasidir!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:24:44
O’rni kelganda aytib o‘taylik: ota-ona to‘y harakatini boshlaganida avvalo o‘z imkoniyatini chamalab ko‘rishi va shunga qarab marosimning darajasini, o‘tkazish tartibini belgilab olishi lozim. Undan so‘ng farzandning tarbiyasida shu masalaga ham joy berilishi shart. Ya’ni, dabdabadan, demakkim, kibrdan qochishning savobligi, birovlarga qarab ko‘ngilning cho‘kishi yaxshi emasligi, oila qurmoqlik faqat dabdabali to‘ydan iborat bo‘lmasligi, oila saodatini to‘yning shuhrati emas, to‘ydan keyingi totuv hayot belgilashi haqidagi haqiqatlarni farzandning ongiga singdirishga uriniщ kerak. Aybsitmasangiz misolni o‘z oilamdagi voqeadan keltirsam: agar kuzatsangiz «ZAGS» deb atalmish marosimda kelinnikiga keluvchi avtomashinalarning rusumi, sanog‘i bolalarni qiziqtiradi. Kaminaning o‘g‘li ham bir-ikki «falonchinikiga uchta «Mersedes», o‘nta «Volga» keldi», degan xabarlarni aytardi. Bir kuni shunday xabardan so‘ng «uch-to‘rt yildan so‘ng Xudo xohlasa seni uylantiramiz. Sen ham shunday mashina karvoni bilan kelinnikiga borasanmi?» deb so‘radim. O’g‘lim va u kabi o‘smirlar uchun avtomashinalar karvoni majburiy qoida kabi ko‘rinishi tabiiy. Chunki hamma shunday qilyapti. «Falonchining qiziga «Limuzin» kelibdi...» degan shov-shuvlar shamolday uchib yuradi. O’smir ota-onasidan shunday marhamat kutadi yoki orzu qiladi. Shuni bilgan holda kamina o‘g‘ilga «Xudo to‘yga yetkazsin, ammo biz bunday qilmaymiz. Nikohni ro‘yhatdan o‘tkazish uchun turnaqator bo‘lib borilmaydi, vakilni to‘yxonaga taklif etamiz», dedim. Bu gapimdan o‘g‘limning ajablanishini, ranjishini bilardim. Turnaqator avtomashinalar egalariga to‘lash uchun ortiqcha mablag‘im yo‘q, desam ehtimol tushunardi. Lekin bunga moddiy imkoniyat bo‘la turib rad etilishi o‘smirni lol qoldirdi. Shundan so‘ng bu kabi odatlar manmanlik ekani, manmanlik esa gunohligini tushuntirganday bo‘ldim. Bu suhbatdan so‘ng o‘g‘lim avtomashinalar karvoni haqida gapirmay qo‘ydi. Ammo ich-ichida armon mavjudligini bilardim va shuning uchun vaqt-bemahal ko‘chada ko‘rganim karvonlar haqida o‘zim gap ochardim va bu odatning yaxshi emasligini ta’kidlardim. Shuning barobarinda san’atkorlardan yaqinlarim ko‘p bo‘lsa-da, faqat bitta yoki ikkitasini taklif etish niyatimni ham bildirib turardim. Shu zaylda oradan bir necha yil o‘tib Xudo bizni ham to‘yga yetkazdi. Sovchilar kelin bo‘lmishning uylariga bordilar. Oraga vositachi odam qo‘ymay to‘y tartibi haqida o‘zimiz gaplashaylik, degan taklifimiz quda tomonga ma’qul tushib, mahallamizning oqsoqoli bilan bordik. Kamina orzu qilinayotgan to‘yning tartibini bayon etdim. Nikoh ro‘yxatidan o‘tishga bormaslik, «charlar», so‘ng esa «kuyov chaqirdi», «quda chaqirdi», deb atalmish marosimlarni o‘tkazmaslik haqidagi taklifimiz ularni bir oz o‘ylantirdi, bamaslahat javob qilajaklarini bildirishdi. Shukrki, qudalarimiz ham, kelinimiz ham buni to‘g‘ri tushundilar. Orzu qilgan to‘yimiz bir kunda chiroyli tarzda o‘tdi, isrofdan qochganimiz uchunmi, Olloh yoshlarimizning baxtini berdi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:24:53
Endi bugungi to‘ylarimiz xususida bir-ikki so‘z aytsak: bizlarda yo u tomonga yoki bu tomonga keskin og‘ish odatimiz bor. Bugungi kunda «Islomiy to‘y» degan tushuncha paydo bo‘ldi va buning tarafdorlari to‘ydagi o‘yin-kulguni mutlaqo rad etadilar. Keling, shu tarzdagi to‘ylarning tarixiga bir nazar tashlaylik: to‘ydan maqsad - faqat xursandchilik emas, balki shar’iy, qonuniy nikohdan atrofdagilarni boxabar qilib qo‘yishdir. Sahobalardan biri shar’iy tarzda uylanganlarini xabar qilganlarida payg‘ambarimiz alayhissalom «Bir taom tayyorlang-da, qo‘ni-qo‘shnilaringizni chorlab, nikohdan ogoh etib qo‘ying», degan ekanlar. (Albatta, islomdan avval ham har joyning va dinning o‘ziga hos to‘y marosimi bo‘lgan.) Maqsad shuki, odamlar bularni ko‘rsalar «falonchining o‘g‘li bilan pistonchining qizi nomaqbul yurishibdi», degan nojo‘ya xayolga bormasinlar. Ulamolar yetkazgan hadisga ko‘ra, payg‘ambarimiz alayhissalom bir yerga kirib borayotganlarida qo‘shiq aytayotgan ayol, ashulani uzib salavotga o‘tganida, janobimiz «avvalgi qo‘shig‘ingni aytaver», degan ekanlar. Shunga ko‘ra musulmon mamlakatlardagi to‘ylarda qo‘shiqdan voz kechmaganlar. Ammo bu masalada bizda sal quyushqondan chiqilishi afsusli holdir.
Mastalastlik bilan behayo ashulalarni aytishlik, behayo qiliqlar bilan raqsga tushishlik, o‘rtada shodlanib o‘ynayotgan qiz-juvonlarga kayf aralash hirs bilan tikilishlik kabi illatlarni ma’qullay olmaymiz. Axir o‘ylab ko‘raylik: to‘ydan shodlanib raqsga tushayotgan qiz yoki juvon kimningdir suyukli farzandi, kimningdir jufti-haloli. Bu tikilishning yoki mast holda yoniga tushib o‘ynashning yomon oqibatlarini ko‘rib turamiz-ku?!
   
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:25:01
To‘ylardagi ichkilik ichish alohida bir masala. Bir tanishim to‘y qilib, o‘g‘lini uylantirdi. Bu bilan zimmasidagi burchini ado etgandek bo‘ldi. «Etgandek bo‘ldi», deb kesatishimga asos bor. Aytmoqchimanki, burchni bajarish ikki hil bo‘ladi: birinchisi - atrofidagi odamlarning roziligi, xursandligi uchun. Ya’ni, bir to‘da yeb-ichib, maishat qilib ketsa bas. Halol-haromning farqiga borilmaydi. Savob-gunohning nima ekaniga ham e’tibor berilmaydi. Buning oqibati ma’lum: bugun farzandining oilasidagi notinchlikdan behalovat bo‘layotgan ota-onalar bu tashvishning ildizini topmoq uchun to‘yni qanday o‘tkazganlari, burchlarini qanday ado etganlarini o‘ylab ko‘rsalarmikin? Ikkinchi burch Yaratganning roziligi uchun ado etiladi. Ya’ni haromdan («harom»ning ma’nosi - ta’qiqlash, man etishdir), gunohdan ehtiyot bo‘linadi. Yangi oilani muazzam bir uy deb tasavvur etsak, uning poydevorida halollik yotsagina baquvvat bo‘ladi. Tuz betonni yeb ado etganidek, avval boshda aralashgan harom asta-sekin umr saroyi poydevorini kemiradi.
Bu gaplar shunchaki xayol mahsuli emas, balki hayotdagi voqealar yuzaga chiqargan haqiqatdir. Bayon qilayotgan tanishimiz badavlat emas, dabdabali to‘y qilishga qurbi yetmaydi. Aksincha, qarz-havoladan umid qiluvchi odam. Kamina unga qarz ko‘tarmasdan osongina to‘y qilishning yo‘lini aytdim. Aslida bu yo‘lni men o‘ylab topmaganman. Oltmishinchi yillarga qadar barcha shu hilda to‘y qilgan. Keyin «komsomol to‘yi» deb nomlanmish kasofat - bema’ni bazm kashf qilinib, harajatlar ko‘paygandan ko‘paydi. Bugungi kelib «komsomol» degan narsa yo‘qoldi. Biroq, uning nomi bilan yuzaga kelgan to‘y shakli saqlanib qoldi. Asl o‘zbek to‘yidagi yor-yor, tortishmachoq kabi ajoyib odatlar o‘rnini mast-alast qiyqiriqlar egalladi. Urush-janjal, ba’zan qotillik ham shu yangi to‘yning mevalari ekani hech kimga sir emas. Afsuski, bularni bilib tursak-da, bilmagandek hotirjam yuraveramiz.
Xullas, tanishim aroqsiz to‘y qilishdan uyaldi. Mahalla ahlidan uyaldi. Ularning «to‘yiga aroq qo‘ymabdi», degan malomatidan qo‘rqdi. Aroqni man etgan Zotdan qo‘rqmadi, uyalmadi. Lekin o‘z fikricha, savob ishga ham qo‘l urdi: to‘y arafasida «xudoyi» deb atalmish ehson qildi. Endi «xudoyi» dasturxoni bilan bazm dasturxonini bir-biriga solishtirsangiz savobning miqdorini chamalay olarsiz. Olloh bandasining dasturxoniga muhtoj emas. Aksincha banda Yaratganning marhamatiga muhtoj. O’sha bazmda so‘zlovchilar yoshlarga baxt tilashadi. Kimdan? Baxtni kim beradi? Baxt beruvchi «ichma» degan narsani ichsagu yana undan tilak tilasak berarmikin? Bu tomonini o‘ylamaymizmi?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:25:09
Ikkinchi bir tanishimizda o‘zgacha ahvol yuz berdi. Kuyov bo‘lmish yigit dasturxonga aroq qo‘yilmasligini talab qilibdi. Ota-bola orasida shu xususda kelishmovchilik chiqibdi. Ota o‘g‘lidan nolib: «Aroq qo‘ymasam sharmanda bo‘laman-ku, men ham to‘ylarga borib ichganman-ku», deb ezildi. Biz dedik-ki: «Birodar, o‘g‘lingizning aqliga tasanno aytmoq lozim. Siz to‘ylarga borganingizda qarzga yoki nasiyaga olib ichmagansiz-ku? Yo barchalariga «to‘yimda qaytaram ichgan ichgilimni», deb va’da qilganmisiz?» Ota-bola bahsida o‘g‘il yengib, u aytganday to‘y bo‘ldi. San’atkorlar ichkiliksiz ham to‘yni shirin tarzda o‘tkazib berishdi. Mezbonlar o‘ynab-kulib rohatlandilar. Shu mahallada, ikki ko‘cha naridagi to‘y esa fojia bilan yakunlandi. Mast yigitlarning janjali hali chimildiq ko‘rmagan do‘stlarining o‘limiga sabab bo‘ldi. Mana sizga bir vaqtda bo‘lib o‘tgan ikki to‘yning yakuni. «Badmast ulfat - davraga kulfat», deb bejiz aytmaganlar mashoyixlar. Biz aytayotgan masala boshqa millatlarda ham mavjud. Agar eslasangiz, saksoninchi yillarda ukrainaliklarning «To‘y ayblanadi», deb nomlangan kinofilmi bo‘lardi. Film o‘zbek tiliga tarjima qilingan, hozir ham televidenie orqali namoyish etib turiladi. Unda yosh futbol yulduzining o‘limiga sabab bo‘lgan restorandagi to‘y, isrofgarchilik, mast-alast yigitlarning qiliqlari ko‘rsatiladi. E’tibor beraylik: Yevropa uchun restorandagi to‘y, ichkilik odatiy narsa. Shunda ham ular bu odatga qarshi chiqyaptilar. Biz esa Yevropadan madaniyatni emas, ularning o‘zlari ham rad etayotgan yomon odatlarni olyapmiz.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:25:17
Yevropadagi millioner oilalar ham to‘ylarida biz kabi sochib, isrof qilmaydilar. Ulardagi nikoh o‘qitish marosimining o‘zi to‘y. Eng yaqin odamlarini taklif etishadi. Bir necha soat ichida to‘y o‘tadi. Biz ulardan mana shu nikoh o‘qitish (ya’ni - ZAGS) marosimini oldik-da, o‘zimiznikiga qo‘shdik. Ana endi to‘y marosimlarimizni sanab o‘taylik: sovchilar ishni pishirsalar qiz bilan yigitning ko‘chada ko‘rishuv marosimi bo‘ladi. qiz bilan yigit avvaldan bir-birlarini bilsalar-da, sovchilarning aralashuvisiz ahdu paymon qilib qo‘ygan bo‘lsalar-da, bu marosimga keladilar. Yigit qizga qimmatbaho sovg‘a beradi. Sovg‘aning qabul qilinishi - rizolik alomati ekan. Ana undan keyin yana sovchilar boradilar va «oq o‘rash yoki patir sindirish» marosimi bo‘ladi. Keyin esa fotiha to‘yi, boshqacha aytilsa qo‘ni-qo‘shnilar, yaqinlarga ma’lum qilish maqsadida bo‘lajak kelinning uyiga tog‘oralar karvoni jo‘natiladi. Agar to‘yga qadar orada xayit bayrami bo‘lsa «yo‘qlov» deb atalmish yangi karvon yo‘lga chiqadi. Bular - to‘yning debochalari. Ba’zi joylarda «maslahat oshi» degani ham bor. Nomidan ma’lumki, yaqinlar to‘yni o‘tkazish tartibini belgilash uchun chaqiriladi. Oshdan so‘ng maslahatlar beriladi va... to‘y egasi maslahatlarga quloq ham solmaydi, o‘z bilganidan qolmaydi. Orada dasturxon sarson... Nihoyat to‘y. (Yetkizganiga shukur!) Bir kun to‘y yuboriladi (to‘y olinadi). Bir kun kuyov (yoki kelin)ning otasi ishxonasidagilarni ziyofat qiladi, yana bir kun onasi hamkasblariga dasturxon yozadi. Bir kun kelinnikida «qiz bazmi». Hozir bu marosimga kuyov jo‘ralari hamda otasi va uning yaqinlari bilan keladigan bo‘lgan. Bundan oldin yoki keyin har ikki xonadonda «xudoyi». So‘ng «sabzi to‘g‘rar» deb nomlanmish ziyofatcha. Ertasiga ertalab (yoki peshinda) osh. Keyin «ZAGS» deb ataluvchi marosim. Nikohdan o‘tilgach, yoshlar uchun biron yerda kichkina ziyofatcha. Nihoyat, hovlida yoki biron restoranda nikoh bazmi! Ertalab kelinsalom va ayollarning qaymoqxo‘rlik ziyofati. To‘y egalari nafas rostlashga ulgurmay, ertaga kutilayotgan «charlari» marosimiga tayyorlanishni boshlaydilar. Kuyov to‘ra esa o‘rtoqlariga yana bir ziyofat beradikim, buning nomini «kuyov oshi» derlar. Charlarida avvallari kelin otasinikiga to‘ydan uch kun o‘tib kelardi. Hozir tezlashuv zamonimi, to‘yning ertasigayoq keladi. Kamida 60 ayol bilan kelgan quda xotinlar kamida 6-7 xil taom bilan siylanadilar. Ayollar ketishgach, endi kuyov bo‘lmish jo‘ralari bilan keladi. (Xuddi qaynotasiga «bu yog‘ini qoyillatib qo‘ydim», deganday hisob bergani kelganga o‘xshaydi, shunday emasmi?) Izma-iz kuyovning otasi, boshqar qarindoshlari bilan kelishib «charlari» davom etadi. To‘ylar shu zaylda nihoyasiga yetgach, «tog‘anikida kelinsalom», «Amma-xolanikida kelinsalom»... kabi marosimlar boshlanadi. Bu orada Xudo farzand bersa «aqiqa» yoki «beshik to‘yi»... Xullas, so‘zni muxtasar qilsak, to‘y-to‘yga ulanadi. Donolar ta’biri bilan aytsak, «yo‘g‘onni cho‘zadigan, ingichkani uzadigan» ma’nisiz va keraksiz odatlar, rasm-rusumlar oqimi... Kezi kelganda xayit bayramidagi kelinsalom marosimlarini eslamasak bo‘lmas. Bu marosimga kelin tomon behisob tog‘oralar karvonini jo‘natadi. Uch kun davomida kelinning uyi, yasatig‘liq dasturxon atrofi gavjum bo‘ladi. Mehmonlar orasida qarindoshlar ham yetti yot begonalar ham bor. Bu marosimni fitna uyg‘otuvchi tadbir desak, yanglishmasmiz. Chunki bunga kelganlar faqat yeb-ichmaydilar, balki uyning hashami, dasturxon to‘kinligi, kelmish tog‘oralarning son-sanog‘i bilan qiziqadilar va muhokama qiladilar. Bunday muhokamalarning keraksiz gaplarga va ko‘ngilsiz oqibatlarga olib kelishi bir masala, yana bir masala televidenieda badavlat xonadonlarning uylari ko‘rsatilib, bu hol eng aziz qadriyatlar sifatida obdon tarqib qilindi. Hayriyatki, buning asl mazmuniga tushunilibdimi, endi takrorlanmayapti.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:25:25
Biz Toshkent to‘ylarini bayon etdik. Boshqa yerlarda bulardanda battar keraksiz odatlar borkim, o‘zingiz yaxshi bilasiz. Odat yoqimsiz va zaruratsiz ekanini bilsangiz-da, uni bajarishga majbur bo‘lasiz. Nima uchun? Nahot «mahalla-ko‘y nima deydi?» degan istiholani yengib o‘tish shunchalik qiyin bo‘lsa? «To‘y qilaman, deb beli sinibdi, bechoraning», degan malomat qayda-yu, «To‘yni ixchamgina o‘tkazdi, baraka topsin», degan sharaf qayda! To‘g‘ri, oramizda og‘ziga kuchi yetmagan «og‘zi bedarvoza»lar ham bor. Ammo ularning gaplari ko‘pchilikning fikrini ifoda etmaydi. Bunaqa tuzsiz gaplarga sal qo‘polroq bo‘lsa-da: «It hurar, karvon o‘tar», deb qo‘ya qolgan ma’qulmikin...
Bizlarni shodlantiradigan narsa: bugunga kelib «sunnat to‘yi» («xatna to‘yi) deb atalmish ziyofatlar ancha kamaydi. Bunaqa to‘ylar butunlay qilinmasa yanada yaxshi. Chunki mazkur to‘y nomining o‘ziyoq nojoiz. Sunnat - payg‘ambarimiz alayhissalomning qilgan ishlari, odatlari demak. U zot hayotlik choqlarida bunaqa to‘y qilmaganlar va shunday qilinglar, deb aytmaganlar. Musulmon mamlakatlarida tug‘ruqxonada tug‘ilgan o‘g‘il bola shu yerning o‘zidayoq xatna qilinar ekan. U tomonlarda «sunnat to‘yi» degan tushunchaning o‘zi yo‘q. Bu odatni bizda biron boyvachcha manmanlik yo‘sinida boshlaganu keyin o‘zgalarga majburiyatga aylanib qolgan bo‘lsa ehtimol.
Keyingi paytlarda nikoh to‘ylarida kuyov tomonning osh berishi ham kamayyapti. Afsus shuki, beli baquvvat birodarlarimiz bu zaruratsiz odatni hamon davom ettirishyapti. Men bir narsaga tushuna olmayman: erkak qudalar faqat to‘y oshida bir-birlari bilan ko‘rishadilar. Ungacha xuddi bir-birlaridan uyalganday ko‘rishmoqlikdan saqlanadilar. Axir to‘ydan oldin uchrashsalar, to‘y tartibini o‘zaro maslahat qilib olsalar yomonmi? Ikki tomonda osh bermay, birgalashib bir yerda qilinsa bo‘ladi-ku, bu marosim. Bunaqa yaxshi odat kam bo‘lsa-da, uchrab turibdi va biz buni quda bo‘lmishlarning donoligi deb hisoblab, ularni sharaflaymiz.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:25:33
To‘y qilish jarayonida eng murakkabi xotinlarning talablarini va injiqliklarini yengib o‘tish. Muhtarama ayollarimiz, haq gapimizdan ranjimanglar, mavjud keraksiz odatlarning ixtirochilari ham, sadoqatli va o‘jar ijrochilari aynan sizlarsizlar. To‘y uchun topgan-tutganlarni yelga sovurish bo‘yicha siz jahonning mutlaq chempionlarisiz, desak, bu martabani qabul qilarsiz. Sovurib bo‘lgach, to‘ydan keyin nolishlarni boshlovchilar ham o‘zingiz. Keraksiz odatlardan voz kechish haqida gapiraverib tog‘larni eritib yuborish mumkin, ammo sizdagi johillikni yengish mumkin bo‘lmayapti. Siz uzoq tashviqotdan so‘ng biron masalada chekinishga majbur bo‘lasiz-u, o‘sha zahoti yangi bir keraksiz, ba’zan zararli odatni ixtiro qilasiz. Masalan: tugun va tog‘oralar muammosi. Ko‘p ayollar go‘yo tugundan voz kechdilar. Buning o‘rniga esa bitta tugun uchun sarflanajak mablag‘ chamalanib, to‘y egasi ayolning qo‘liga pul qistirish odati rasm bo‘ldi. Boyroq ayollarimiz dollarni oshkora ravishda uzatishga urinadilar: odamlar ko‘rib qo‘yishsin-da! Kamroq pul uzatuvchilar esa iymanadilar. Bu odat to‘y egasi uchun ortiqcha dahmaza eshigini ochdi. Endi u pul berganlarga javob tariqasida tugun o‘rniga qog‘oz xaltalarni shaylab qo‘yadi. Avval tugunlardagi narsalarni o‘zaro almashtirib qo‘ygan bo‘lsa, yandi har biriga alohida narsa solishi kerak. Agar ming kishilik oshda 500 non ishlatilsa, yuz kishilik ayollar marosimiga mingdan ortiq non olinadi.
Kelin-kuyovni kiyintirish bobida ham ayollarga bir so‘z aytmoqlik mushkul. Kuyov to‘ra zar chopon kiyib, salla o‘raydilar. Buni tushunish mumkin: go‘yo qadriyatlarimizga qaytayotgan ekanmiz. Kelinposhshani yevropacha kiyintirib, boshlariga shlyapa kiydirib qo‘yishlari-chi? Bir yerda «kelinning egniga atlas kuylak-lozim, beqasam nimcha, boshiga iroqi do‘ppi kiygizib oq ro‘mol tashlansa bo‘lmaydimi?» degan edik, «nima, bizning kelinimiz juvonmi?» degan tanbehni eshitdik va ajablandik: atlas kiyim juvonlik belgisi ekanmi? Unda kelin hali qizlik olamini tark etmay turib, to‘y bazmi ertasiga kelin salomga atlas kiyim-boshda chiqadi-ku? Istiqloldan avval, horijdagi o‘zbeklar bilan bordi-keldi qiyin bo‘lgan mahallarda eshitgan edim: vatandoshlar atlas mato topilmaguncha qizlarining to‘ylarini boshlamas ekanlar. Gap bu yerda bizning yevropacha kiyimga nisbatan injiqligimizda emas. To‘g‘ri, oq libos ham qizlarimizga yarashadi, oqlikda pokizalik ramzi ham mavjud. Lekin bu kuylak (kuyovning zar choponi ham) o‘zlariniki emas-ku? Birovdan ijaraga olinadi-ku? Nahot pokiza qizimizni necha-necha odam kiygan, oxori to‘kilgan ko‘ylakda uzatib borishdan istihola qilmaymiz. Ertasiga bu kiyimlarni taxlab iziga qaytarishdan uyalmaymiz?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:25:43
Katta yoshdagi mo‘‘tabar odamlardan eshitgan edim: urush va undan keyingi azobli yillarda ham zamonga mos ravishda to‘ylar bo‘lib turgan. Dasturxonga bir necha turshak, jiyda qo‘yib ham to‘yni o‘tkazishgan. Jamoa xo‘jaligining yoki qishloq kengashi raisining xonasida yamoq tushmagan bitta to‘n bilan bir atlas ko‘ylak saqlanarkan. To‘y kuni kelin-kuyovga shu liboslar ijaraga berib turilarkan. U zamonda umumning kiyimi noilojlikdan olib kiyilgan. Hozir-chi?
O’tmishdagi to‘ylar haqida gapirganimizda marosimlarimiz albatta o‘shanday bo‘lishi shart, deb da’vo qilmoqchi emasmiz. To‘ylar zamonga yarasha bo‘lishi kerak. Shuning barobarinda, zamonaviy to‘y madaniyati haqida o‘ylab ko‘rishga ham majburmiz. Ayrim birodarlarimiz horijdan kelgan mehmonlarni to‘y oshiga yoki bazmiga olib borishni xush ko‘rishadi. Kamina esa bundan hijolatdaman. qarang, to‘y uchun ko‘p minglab pul sarf qilamizu madaniyatni belgilovchi arzimas narsalarga e’tibor bermaymiz. Hatto restoranlardagi to‘ylarda ham ahvol shu. Horijdagi ziyofatlarga e’tibor beraylik: xizmatchilar mehmondan doimo xabar olib turadilar, bo‘shagan idishlar darrov almashtiriladi. Hatto to‘kilgan ushoqlar ham kichik changyutar yordamida tozalab turiladi. Sochiqlar almashtiriladi. Xullas xizmat madaniyati yuksak darajada. Bizning to‘ylarimizda-chi? Ayniqsa to‘y oshlarida qo‘l yuvadigan joy yo‘q. Ba’zan yoshlar suv tutib turishadi, rahmat, ammo sochiqqa qo‘l artilaverilganidan uni siqib qaytarib berishdan o‘zga chorangiz qolmaydi. Ichkariga kirsangiz dasturxon usti yig‘ishtirilmagan. Yog‘li qoshiqlar oppoq dasturxon ustini dog‘ qilib turibdi. Burda nonlar betartib sochilgan. Yarim yeyilgan uzum boshlari ma’yus. Piyolalardagi qoldiq choylar ham to‘kilmagan. Sochiqni siqsangiz bir kambag‘alning oshiga yetgulik yog‘ sizib chiqadi... Biz bunaqa manzaraga ko‘nikib ketganmiz. Ammo xorijlik mehmon bularni ko‘rib bizning tantiligimizga tasannolar aytib ketarmikin? Yigirmata aroqni kamroq olib buning mablag‘ini pokizalik xizmatiga, to‘ychilik madaniyatini oshirishga sarf etish nahot mushkul bo‘lsa?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:25:59
To‘y madaniyati haqida gapirganda san’atkorlarning o‘zlarini tutishlari, pul qistirish, pulni boshdan sochish kabi yaramas odatni aytmay ilojimiz yo‘q. Bu holat va raqqosalarning behayo qiliqlar qilish evaziga pul to‘plashlari bizning ma’naviy olamimiz pastligidan dalolat bermaydimi? Bir to‘yda hayratga tushganim yodimda. qo‘qon atrofidagi to‘ylardan birida raqqosaga to‘xtovsiz pul qistirayotgan kishi diqqatimizni tortdi. O’sha odam bir kun avval biz bilan suhbatlasha turib, iqtisodiy qiyinchilikdan nolib, «bolalarimga qishlik kiyim ham olib berganimcha yo‘q», degan edi. Ertasiga u odam bilan yana ko‘rishganimizda «pul qistirish o‘rniga bolalaringizga kiyim olib bersangiz bo‘lmaydimi?» desak, «to‘y egasi - tog‘am bo‘ladilar, hamma qistirganda men qarab tursam uyat emasmi?» deydi. qarang, bolasi yupun yursa uyat emas, hayosiz raqqosaning dahaniga pul qistirmasa ayb ekan. Bunisiga nima deymiz?
Sirdaryodagi bir to‘yni gapirib berishdi. To‘y egasi ikki ming dollar sarf qilib bir ashulachini olib kelibdi. O’sha kuni yomg‘ir yog‘ib yo‘llarning atalasi chiqib ketganidan ko‘pchilik to‘yga kelishga qiynalib, oxiri «o‘sha ikki mingni yo‘lni tuzatishga sarflasa savobi mo‘lroq bo‘lardi», deb ketishibdi. Bu gapda ham jon bor.
To‘ylarni batartib, chiroyli ravishda o‘tkazishda mahallaning burchi haqida ko‘p gapiramiz. Ammo, ochig‘ini aytish kerak, bugungi kunimizda to‘y qiluvchilar mahallaning fikri bilan deyarli hisoblashmaydilar. Avval to‘y kuni mahalla bilan bamaslahat belgilanardi. «Siz aytgan kuni falonchi ham belgilab qo‘ygan, siz to‘yingizni boshqa kunga ko‘chiring», deyilardi va bu maslahatga amal qilinardi. Hozir esa bitta mahallada ba’zan bir paytning o‘zida to‘rt-besh to‘y bo‘lib o‘tyapti. Odamlar qaysi to‘yga borishga hayron. Birinchi joyda osh yeb chiqilgach, ikkinchi to‘ydagi lagan to‘la oshga qo‘l ham urilmaydi. qarabsizki, yana isrof. To‘yga kelolmaganlar hijolatda, to‘y egalari esa gina-kuduratda. Ilgarilari idish-tovoq mahalladan olingani tufayli mahalla raisining to‘y egasiga so‘zi o‘tardi. Endi esa gap gapligicha qolib ketadi. Biroq, dabdabali to‘yga qurbi yetadigan birodarlarga «to‘yingizning dabdabasini sal kamaytirib, tejalishdan hosil bo‘lguvchi mablag‘ni falonchi xonadonga bersangiz savob bo‘lardi. Ular ham to‘ylarini vaqtida ko‘ngildagidek o‘tkazishib olishardi», degan maslahatga yuradiganlar ham topilyapti-ki, bu yaxshiliklari evaziga topilgan savoblar tufayli ularning to‘ylari fayzli o‘tib, farzandlari totuvlik va baxtga erishyaptilar.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Margilanets 06 Sentyabr 2006, 06:26:15
To‘yni tartibli o‘tkazishda mahalla ko‘p ishlar qilishi mumkin. Avvallari to‘y bazmlarida badmastlik avjga chiqsa, janjal ko‘tarilsa, mahalla qariyalari bu xonadonda tortilajak oshga chiqmasdilar. Bu o‘ziga xos tanbeh, o‘ziga hos jazo turi bo‘lib, to‘ychilarga ta’siri sezilardi. Mahallaning ta’siri yo maslahat va nasihat yo‘sinida yoki qat’iy chora tarzida ham bo‘lishi mumkin. Andijon atrofidagi xo‘jaliklardan birining raisi qo‘llagan chorani ibrat sifatida keltirsak: u kishi to‘yga ayollar keladigan paytda hovlida o‘tirib olibdilar-da, tugun ko‘tarib kelayotgan ayolni to‘xtatib «tuguningni anavi chetga qo‘y», deb buyuribdilar. Ayollar raisning ixtiyoriga qarshi chiqisharmidi. Xullas, barcha tugunlar bir yerga to‘planadi. Ochib ham ko‘rilmaydi. Rais ayollarning marosimi tugaguncha to‘yxonadan ketmaydi. Ketsa nima bo‘lishi ma’lum: tugunlar odatdagiday ochiladi... To‘y tugagach, rais ayollarga tugunlaringni ola ketinglar va bundan keyin tugun qilmanglar, deb tayinlaydi. Ayollar nima ko‘tarib kelishgan bo‘lsa, uni qaytarib olib ketadilar. Bu hol o‘n-o‘n besh marotaba qaytarilgach, masala hal etiladi. Bu harakat ayrimlarga erish tuyulishi ham mumkin. U holda boshqa chorani tavsiya etib ko‘ring.
Keraksiz odatlarning paydo bo‘luvi va izsiz yo‘qoluvi siz bilan bizning ongimizga, vijdonimizga bog‘liqdir. Kibr va manmanlikdan ozgina chekinsak, olam-olam savobga erishamiz va xonadonimizning cheksiz saodatga yetmog‘ini ta’minlaymiz. Suhbatimizdan maqsad sizlarga aql o‘rgatish emas, fikrlashga taklif etmoqlikdir. So‘zlarimizni hadisi qudsiyda keltirilgan Allohning xitobi bilan yakunlashni ma’qul ko‘rdikkim, bu haqiqat yumuqlik ko‘zlarni ochar:
«Ey Odam farzandi, agar mendan uyalmasang, harna xohlasang qil!..»

Tohir Malik
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Nodi 11 Noyabr 2006, 06:32:58
ISROFGARChILIK TAShABBUSKORI KIM?

* Kelin nega xolsizlandi?
* Badavlat "œcho‘zilsa", o‘rtamiyona "œuziladi".
* Kelin-kuyovlar "œKamolot"dan ko‘mak izlayapti.


Qaynona doktorning tashxisini eshitgach, holsizlanib, eshikka suyanib, o‘ylanib qoldi. Keyingi vaqtlarda uylarni tamirlashdi, yangi rusumdagi mashina sotib olishdi. Qolaversa, dang‘illama o‘tkazilgan to‘ylarning qarzlari to‘landi. Qudalar ham ikki oyoqni bir etikka tiqib, qizlariga qo‘sha-qo‘sha sarupolar, tilla taqinchoqlar qildirishdi. To‘yni shahardagi eng nomdor restoranda o‘tkazishni talab qilishdi. Na iloj, o‘g‘li shu qizni sevgan...

Oxir-oqibat ancha qarz ko‘tarishga to‘g‘ri keldi. Xayriyat, kelinchak og‘ir-bosiq mulohazali ekan, olgan maoshini qaynonaga keltirib beradi. Ortiqcha xarajat qilmaydi, boriga ko‘nadi. O‘g‘li zavodda ishlaydi, u ham olgan maoshini onaga keltirib tutqazdi. Qarzlar to‘landi, biroq, haftalab dasturxonda go‘shtu tuxum bo‘lmasdi, homilali kelinchak esa ota-onasining xatosi uchun qiynalishi kerakdek bunga ham ko‘ndi...
— Homila xavf ostida. Birinchisi nobud bo‘lgan ekan. Mabodo, yana shunday baxtsizlik yuz bersa, keliningiz umuman bepusht qolishi mumkin.
—Eh, nahotki, shunchalik noshudmiz. Hoyu-havas, deb farzandlarimizning kelajagini, ularning yaxshi yeb-ichishini o‘ylamabmiz. Kelinimiz homilasining xavf ostida qolayotganiga uning durust, servitamin oziq-ovqat mahsulotlaridan tanovvul qilmasligi ekan-da...
bir kechada o‘tadigan hoyu-havas, deb kaltabinlik ila qizining kelajagini o‘ylagan ota-onaning qistovi bilan qudalar tomonidan olingan mashina-yu, tilla-taqinchoqlar, dori-darmonlarga sarflandi. Falonchidan nimam kam, undan oshirib qilishga qodirman, qabilida bor-budini sovurib, oqibatda shunday nochor ahvolga tushib qolganlar ko‘pchilikni tashkil etadi. To‘y oqshomida to‘lib-toshgan dasturxon to‘ydan keyin hech vaqosiz qoladi, hisob. Ba’zan qand-qurs, meva-chevalar ham ko‘rinmay qoladi unda. Buning jabrini esa yuqorida aytib o‘tilganidek, ne-ne orzu-niyatlar ila ostonaga qadam qo‘ygan kelinchak tortadi, ayniqsa, homilali chog‘ida...

Kimo‘zarga o‘tayotgan to‘y-hashamlar, nafaqat, shahar va tuman markazlarida, balki, viloyatning chekka qishloqlariga ham kirib ulgurdi. Yangi mashinaning kalitini kelinchak ko‘rmasa, mashinadan tushmasin! — badavlat kishining maqtanchoqlik ila qilgan birgina harakati qishloq ahli uchun go‘yo udumga aylanib qoldi. Endi qishloqda qiz borki, uzatish chog‘ida shu rusum etagini ushlab olishgan. Kelib chiqqan nizo va kelishmovchiliklarni bartaraf qilish qishloq fuqarolar yig‘ini faollari uchun oson kechmadi.
— Qishlog‘imizda fermerlar ko‘p. Odamlar bosar-tusarini bilmay qolishdi, shekilli, bizning maslahatimizga ham bee’tibor qo‘l siltashadi. Oxiri, mahalla maslahatisiz to‘y-hashamlarni dabdabali, serxarajat o‘tkazishga qonuniy chora ko‘rish tartibini o‘rnatishga majbur bo‘ldik, — deydi Olot tuman qishloq fuqarolar yig‘ini raislaridan biri.
Ha, raisning fikrida jon bor. Har bir ishda qonun ustuvorligini ta’minlash — qat’iy tartibni o‘tkazishga qodir. Prezidentimizning "œTo‘y-hashamlar, oilaviy tantanalar, ma’raka va marosimlarni o‘tkazishni tartibga solish to‘g‘risida"gi Farmoni e’lon qilingach barcha marosimlar bir qadar izga tushib, aholining ko‘p qatlami to‘y-hashamlarni kamchiqim o‘tkaza boshlagan edi. Biroq, keyinchalik ayrim mahalliy hokimliklarning e’tiborsizligi bois yana to‘ylarda kimo‘zarga "œo‘sish suvrati" oshib ketdi.

Davr taqozosi esa bugungi kunda ushbu Farmonni yana qat’iy qo‘llab-quvvatlash lozimligini ko‘rsatib turibdi. Shu yuzasidan uning ijrosini ta’minlash bo‘yicha viloyat "Kamolot" yoshlar ijtimoiy harakati, "œMahalla" jamg‘armasi hamda "œMa’naviyat va ma’rifat" markazi hamkorligida aholi o‘rtasida targ‘ibot-tashviqot ishlarini muntazam o‘tkazish ishlari boshlab yuborildi. Buning natijasida anchagina to‘y xarajatlari ixchamlab qo‘yildi.
— Rahmat, yoshlarning bu tashabbusiga, — deydi Shofirkon tuman "œCho‘lquvar" mahallasi raisi, — mahallamizda to‘ylar anchagina izga tushib qoldi. Bizda o‘ziga to‘q oilalar ko‘p. Shy kunga qadar qarshiligimizga qaramay, ayrim to‘ylar o‘ta dabdabali, serxarajat o‘tkazilardi. Endi esa ishbilarmon tadbirkorlarimiz topgan-tutganganlarining muayyan qismini to‘y-ziyofatilarga emas, mahalla obodligiga sarflashmoqda. Yosh oilalardagi ajralishu, kelishmovchiliklarga ham chek qo‘yilyapti. Bunday targ‘ibot-tashviqot ishlari tez-tez olib borilsa, obod mahallalar soni oshib, baxtli oilalar ko‘payishi ayon ekan.
— Hozir ayni to‘y mavsumi. To‘y-hashamlarning sarfu xarajatidan qiynalishib, oila qurish arafasida turgan yigit-qizlar ko‘mak so‘rab, hatto, "Kamolot"ga ham kela boshlashdi. Mahalla bilan hamkorlikda ikki quda tomon bilan uchrashib, tuy xarajatlarini va uning marosimlarini qisman bo‘lsa-da, kamaytirishga erishdik. Shu bo‘yicha jamoatchilik fikrini o‘rganishda hamkor tashkilotlar bilan mahallalarda bo‘lib davra suhbatlari, uchrashuvlar o‘tkazmoqdamiz. Peshku, G‘ijduvon, Jondor tumani va Buxoro shahri mahallalari to‘ylaridagi xarajatlar anchagina kamaydi, deya ayta olamiz. Ayrim mahalla fuqarolar yig‘ini raislari va aholi qatlami say’-harakatlarimizdan xursand holda tashakkurnomalar yo‘llashmoqda. Maqsad, faoliyatimizni ko‘z-ko‘z qilish emas, balki to‘y-hashamlarning chiroyli, ortiqcha dabdabasiz o‘tkazilishiga erishayotganimizdan mamnunmiz, — deydi viloyat "œKamolot" YoIH yetakchi mutaxassisi Feruza Alimova.

To‘g‘ri, har bir ota-ona farzandining baxtini o‘ylab, yaxshi niyatlar bilan to‘y qiladi, O‘ylab ko‘ring- chi, ortiqcha dabdabagarchilik yoshlarimizni baxtli qilarmikan yoki isrofgarchilikni orzu-havas bilan almashtirish to‘g‘rimi?! Muxtasar qilib aytganda, yuqoridagilardan kelib chiqib, inson faqat o‘zini o‘ylab emas, atrofdagilar bilan ham hamnafas yashamog‘i lozim. Vaholanki, hammaning ham imkoniyati bir xil emas. Shunday ekan, oqibat va insoniylik to‘ylarimizning mezoniga aylansa.

Laylo HAYITOVA,
"œTurkiston" muxbiri
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Saidhon 27 Noyabr 2006, 18:45:33
Assalomu alaykum.
Hammalaringni fikirlaringni inkor qilib bo'lmaydi,lekin hammamiz bilib turib shunday isrofgarchiliklarga yo'l qo'yamiz.U ham mayli yana "UDUMIMIZ SHUNAQA"deb qo'yamiz,kechirasizlar har yili yangi udumlar qo'shilyapti.
Singlimiz Bonuni fikirlariga qo'shilmayman,bazmli to'ylar islom dinida yo'q.Buni to'g'ri tushunishlarini hohlayman.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: AbdulAziz 22 Mart 2007, 07:38:57
To‘ylar qanday o‘tishi kerak?     

Savol: To‘y - xalqimizning eng suyukli va e'tiborli urf-odatlaridan. Islom dinimizning nikoh to‘yini o‘tkazish borasida alohida ko‘rsatmalari bormi? Shu haqda ma'lumot bersangiz.

Javob: Musulmonlar orasida dinsizlarga taqlid afsus va nadomat qo‘zg‘aydigan darajada keng tarqaldi. Xususan, bu hol to‘y va hashamlar sohasida ko‘proq yoyilgan. To‘ylar haromlarni pisand qilmaslik, aroqxo‘rlik va boshqa tubanliklar qilinadigan bir marosim bo‘lib qoldi.

Binobarin, bu o‘rinda musulmonlarga to‘ylar qanday bo‘lishi lozimligini va Rasulullohdan (s.a.v.) bu haqda vorid bo‘lgan hadisi shariflarni eslatib qo‘ymoqchimiz. To‘y ham Allohga toatning bir ko‘rinishidir. Uning roziligi va tavfiqiga sababdir.

To‘y nikohni e'lon qilish uchun, odamlar falon yigit falon qizga uylanganini bilishlari, shubha va gumon bartaraf bo‘lishi uchun yo‘lga qo‘yilgandir.

Payg‘ambarmiz alayhissalom nikohni e'lon etishni va odamlar orasida yoyishni buyurganlar. To‘ydan maqsad odamlarni taomga da'vat etishdir. Ya'ni, taom pishirib, odamlarni uni yeyishga chaqirishdir. Qo‘y so‘yib to‘y qilish fazilatdir. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Safiyya onamizga uylanganlarida bo‘tqa va xurmo bilan, Zaynab binti Jaxsh onamizga uylanganlarida esa qo‘y so‘yib to‘y o‘tkazganlari bir necha hadisda bayon qilingan. Payg‘ambarimiz uylanganini aytgan sahobalardan biriga: «Bir qo‘y so‘yib bo‘lsa-da, to‘y qil», deganlar.

Musulmonlar to‘ylarini halol-haromni farqlab, ma'siyatsiz holatda o‘tkazishlari vojibdir. Bu ish qiyin emas. To‘ylarimizni dinimizga muvofiq o‘tkazish bilan katta balodan, bemazagarchilik va axloqsizlik kabi to‘ylardan, bu xatarli vabodan qutulamiz.

Nikohni e'lon qilishning hikmati uni odamlarga bildirish, er-xotindan gumonni daf qilish, Alloh taoloning nikoh aqdi sababli haromni halol va halolni harom etib, insonlarga bergan ne'matini izhor etishdir. Zero, nikoh aqdi xotinni eriga halol qiladi. Xotinning onasini erga, erning otasini xotinga harom qiladi.

http://islom.ziyouz.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1374&Itemid=84
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Foniy 24 Iyul 2007, 17:01:28
Assalomu alaykum!

...Momolarimiz yosh kelinni chillada deb ayagan, ko‘pchilikning nazaridan iloji boricha olib qochib asraganini ko‘rganmiz, eshitganmiz... Bir qishloqda bir oilaning ajrashishi shu qishloq ahli uchun katta tashvish,yo‘qotish bo‘lganligini ham yoshi qirqdan oshganlar yaxshi bilishadi... (http://hurriyat.uz/muammo_va_tanqid/valsga_tushgan_kelin_kuyovlar.mgr)
Nom: OʻYINCHISIZ TO`Y BO`LMASMISH
Yuborildi: Foniy 16 Avgust 2007, 20:35:49
Assalomu alaykum!

O‘YINCHISIZ TO`Y BO`LMASMISH

Mana, to‘ylar mavsumi ham ayni avjida. To‘y bu tiriklikning ziynati. Qarindosh-urug‘lar, do‘st-yorlar bir-biri bilan diydorlashadi. Biroq shodu xurramlik bilan o‘tayotgan tantanalarda bir illat borki, bu kishining asabini buzadi, kasal qiladi. Bu ham bo‘lsa, bazm o‘yinchisi. Kimning to‘yida o‘yinchi bo‘lmasa, o‘sha to‘y to‘ydek bo‘lmasmish. Yaqinda bir do‘stimnikiga to‘yga bordim. To‘ymisan, to‘y! 
"œBorimni to‘kaman, — dedi to‘y egasi, ya’ni do‘stimning otasi o‘tirganlarga gerdayib qarab. — Haq berish bizdan, yeb-ichish sizdan". Bazm boshlanib davraga "œyor-yor" sadolari ostida kelin-kuyov chiqib kelishdi. To‘y sababchilari maxsus bezatilgan shohona supaga o‘tirguncha, to‘y dasturxoniga juft-juft qilib aroq tortildi. Boshlandi ichish, boshlandi qiyqiriq. Payt poylab turgan "œotarchi" san’atkorlar o‘z hunarlarini boshlab yuborishdi. Bir payt davraga bir paxmoq qiz yo‘rg‘alab chiqdi, izidan ikkinchisi. Shirakayf bo‘ydoq yigitlaru erkaklarning ularga suqlanib qarashini tasvirlab bo‘lmas. Davrada xotin-xalaj, bola-chaqa o‘tiribdi. Buyam kamlik qilgandek, hali uning pinjiga kiradi, hali bo‘sasi evaziga birov ikki yuztalik, kimdir besh yuztalik, ba’zilar mingtalik qistiradi, qulog‘iga bir nimalardir aytib qiyqiradi. Yana bizda to‘y kuni kuyovjo‘ralar ichib olishib, o‘yinchini ko‘tarib o‘ynatish ham "œmoda" bo‘lgan. Bu esa ba’zi oilalarda urush-janjal, kelishmovchiliklar chiqarmoqda.
— Dadangni qara, anovi o‘yinchini quchoqlab o‘pdi, — deya masxara qilib kuldi 9-10 yoshlardagi bir bola yonidagi jo‘rasiga. O‘sha bola nima deyishini bilmay mulzam tortib, qizarib ketdi. Mana sizga, to‘ydagi salbiy manzaralardan biri. Bultur bir to‘yda bazm boshlandi-yu, kuyov bola hech davraga chiqmaydi. Nima emish, o‘yinchi yo‘q emish. O‘yinchi kelmasa, davraga chiqmasmish. Shu topda to‘yga o‘yinchisiz kelgan san’atkorlar o‘yinchini qaerdan topishsin? Kattaqo‘rg‘on yoxud Samarqandga borib kelishning o‘zi bo‘larmidi? Tiqilinch qilavergach, markazga borib, ko‘chadagi allaqaysi behayoni olib kelishdi.
Qani endi, bir mo‘’jiza ro‘y bersa-yu, to‘ylarda ichkilikbozlik, isrofgarchilik qatori allaqaysi behayo o‘yinchilar ham yo‘q bo‘lsa. Har kim o‘z to‘yida o‘z yaqinlari bilan diydorlashsa, o‘yin-kulgu qilsa. Siz bunga nima deysiz?..

Hoshim ORZIQULOV

Hurriyatdan olindi (http://hurriyat.uz/ijtimoiy_siyosiy_hayot/oyinchisiz_toy_bolmasmish.mgr)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Farida 21 Avgust 2007, 07:49:34
Assalomu alaykum!
Man chummadim. Nahot shu yozilgan narsalar haqiqat bo'lsa.
Nega, bu holatni oldini olishmiydi?
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Otabek Nuritdinov 08 Oktyabr 2007, 01:11:07
To'ylar haqida o'ylar

Dunyodagi ko’p xalqlar qatori biz – o’zbek;arda ham azaldan oila va nikoh muqaddas sanalib, e’zozlangan. Shu bois o’zbeklar doimo to’ylariga alohida e’tibor berganlar. Ajdodlarimiz nikohni Olloh buyurgan shariat qoidalariga qattiq rioya qilgan holda o’tkazishga intilganlar. To’y rasm-rusmlari ham nikohni, oilani mustahkamlashga qaratilgan. To’ylar xalqni ma’naviy-ruhiy tomondan tarbiyalovchi vosita bo’lgan. Chunki to’ylarda xalq og’zaki ijodi – laparlar, termalar, millliy raqs san’ati, qo’shiq san’ati ham ravnaq topgan.

Keyingi yuz yillikda o’zbeklar hayotidagi ijtimoiy-siyosiy o’zgarishlar, yurtimizning rus iste’lochilari tomonidan bosib olinishi va ular olib brogan ruslashtirish siyosati xalqimizning muqaddas an’analariga, jumladan, to’ylarga ham o’z ta’sirini o’tkazdi. Ota bobolarimiz asrlar davomida rioya qilib kelgan an’ana;ar, rasm-rusmlar unutila boshladi, shariat ahkomlariga rioya etilmay qo’yildi.

Asrimizning 60-yillarida, avvalo “qizil to’y”, keyinroq “komsomolcha to’y” deb nomlangan “yangicha” to’ylar paydo bo’ldi. So’ngra bu to’ylar “bazm” deb atala boshladi. Bunday to’ylarda Islom dini tomonidan harom deb ta’qiqlangan spirtli ichimliklar iste’mol qilindi. Oqibatda xalqimizning imoni sustlashdi, ruhi o’tmaslashdi, o’zi jismonan zaif va ojiz bo’lib qoldi. Ustiga-ustak erkak va ayollarning tunda, bir dasturxon atrofida o’tirib mayxo’rlikka, o’yin-kulgiga berilishlari ular orasidagi ilohiy pardani – hayo va iffat pardasini olib tashladi. Xalqimiz orasida tarixda kuzatilmagan zino, fahsh kabi xorlikka eltuvchi ishlar sodir bo’la boshladi. Ba’zilar esa to’qlikka sho’xlik qilib kim o’zariga, sendan men kammizayilida ish tutishi oqibatida isrofgarchilik kabi illatlarning avj olishiga sababchi bo’ldilar.

Davomi... (Ayol.Uz) (http://www.ayol.uz/index.php?option=com_content&task=view&id=98&Itemid=5")
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Laylo 18 Oktyabr 2007, 07:24:28
TO‘Y

Nikohning mashhur sunnatlaridan biri, elu yurt oldiga baqadri imkon dasturxon yozib, ziyofat bermoqdir. Ayniqsa, kelin to‘yida pishirilgan taomni g‘animat bilish kerak. Chunki ulug‘larimiz bu ziyofatda jannat ne’matlaridan bir ulush bor, deyishadi. Hazrati Ibrohim alayhissalom va payg‘ambarimiz Muhammad Mustafo sallallohu alayhi vasallam bu taom haqiga duo qilganlar.

TANBEH: nikoh e’loni uchun ehson qilinsa, ortiqcha dabdaba va isrofdan saqlanib, sunnatga muvofiq to‘y o‘tkazmoq lozim. Qolaversa, faqatgina o‘ziga to‘q kishilarni chaqirib, kambag‘allarni unutib qo‘ymaslik kerak. Chunki hadisi sharifda faqirlarni chaqirmay, boylar uchungina tayyorlangan taom eng yomon taomligi ta’kidlangan.

Kelin nikohdan oldin chiroyli kiyimlarini kiyib, sochlarini tarab, ko‘zlariga surma tortishi, qo‘l-oyoqlariga xina qo‘yishi hamda xushbo‘y atirlar sepib, ziynatlanmog‘i lozim. Lekin zinhor satri avratni tark etib, yarim yalang‘och holda odamlarga o‘zini ko‘z-ko‘z qilmasinki, xayr-barakadan mahrum, la’natga mubtalo bo‘lgay.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Laylo 18 Oktyabr 2007, 07:24:43
Kuyov kelinning oldiga kirgach, ikkovlari ham avval ikki rakat nafl namoz o‘qishsin. Keyin kuyov qo‘lini kelinning peshonasiga qo‘yib shunday duo qilsin: "œAllohumma borik liy fiy ahliy va borik li ahliy fiyya, Allohummarzuqniy minho varzuqho minniy, Allohummajma’ baynano mo jama’ta fiy xayrin va farriq baynano izo farraqta fiy xayrin". Ma’nosi: "œEy Parvardigor! Meni ahlim uchun va ahlimni men uchun xayrli va barakotli qil! Parvardigoro, ahlimdan menga va mendan ahlimga rizq (farzand) ber! Allohim, albatta bizni yaxshilik bilan qovushtirding, endi ajratsang ham yaxshilik bilan (ya’ni umr tugaganda) ajrat!"

Ahli bilan jinsiy aloqa qilishdan oldin ushbu duoni o‘qishi lozim: "œAllohumma biismika istahlaltu farjaho va biamonatika axaztuho, Allohumma famo qazayta shay’an min rahimiho faj’alhu barran taqiyyan vaj’alhu musliman saviyyan valo taj’al mufsidan sharikan lishshaytoni". Ma’nosi: "œEy Allohim! Sening noming bilan buni o‘zimga halol qildim va sening omonating bilan uni oldim. Parvardigoro, buning rahimida (bachadonida) nimaniki hukm etsang, uni yaxshi amalli, taqvodor chin musulmonlardan qil va shaytoni la’inning fasodkor sheriklaridan qilib qo‘yma!"
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Laylo 18 Oktyabr 2007, 07:25:08
Yurtimizda nikoh bilan bog‘liq turli urf-odat va marosimlar bo‘lib, ularning hammasi ham to‘g‘ri va dinimizga mos kelavermaydi. Ayrim joylarida bir g‘alati odat bor. To‘y tugagach, chimildiqqa kelin-kuyov uchun joy to‘shab, atrofida kelinning amma-xolalari, yangalari turib olib, kuyovni kutib o‘tirishadi. Kuyov besh-oltita tengdoshlari bilan kelib, yaqinlari o‘rtasida o‘tirgan kelinni ko‘tarib o‘ringa tashlaydi. Ayollar darrov ularning ustini ko‘rpa bilan o‘rab qo‘yib, to tonggacha shu yerda o‘tgan-ketgandan, er-xotinning o‘zlarigagina tegishli bo‘lgan aloqalardan, beparda gaplarlardan hangomalashib o‘tirishadi.

Bunday odat, avvalo, dinimizga to‘g‘ri kelmaydi. Chunki sunnatga muvofiq, kelin-kuyovni xoli qoldirish lozim. Ikkinchidan, kelin-kuyovni ko‘rpaning ostida tonggacha dimiqtirib, nafaslarini yutib chiqishlaridan kimga foyda?! Buning ustiga ko‘rpaning qimirlaganini ko‘rib qolsalar: "œBuguncha o‘zingizni bosib turing" qabilidagi gaplar bilan ularni uyaltirish, o‘z oilalaridagi sirlarni boshqalar oldida aytib, turmush qurayotgan yoshlarga salbiy ta’sir ko‘rsatish qaysi andozaga to‘g‘ri keladi?! Bunday bema’ni odatlardan voz kechib, sunnatga muvofiq yo‘lni tanlashimiz lozim.

Tajribali mutaxassis, shifokor-androlog O‘ktam Muhammad Murod "œNikohning birinchi kechasi" nomli kitobida ogohlantirib o‘tganidek, bunday urf-odatlar hayot ostonasiga endi qadam qo‘yayotgan yosh kelin-kuyovlarga ruhan ta’sir etib, ularning ilk qovushishlariga monelik qiladi. Bunday holatlar turli tushunmovchiliklarga, dilxiraliklarga va hatto ba’zi oilalarning ajralishiga ham sabab bo‘ladi.

("Nikoh va oila" risolasidan)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Foniy 04 Dekabr 2007, 11:30:12
Assalomu alaykum!

To‘y, marosim va marakalarni me'yorida o‘tkazish haqida fatvo

Ya'ni: "Ular (Rahmonning suyukli bandalari) ehson qilganlarida isrof ham, xasislik ham qilmaslar, (tutgan yo‘llari) buning o‘rtasida — mo‘tadildir".
Hadisi shariflarda ham isrofgarchilikdan qaytarilib, tejamkorlikka targ‘ib va tashviq etiladi. Jumladan: Barchaga ma'lum va ma'rufdirkim, har qanday ishda o‘rtahollik, mo‘tadillik va me'yor hamisha ma'qullanib kelingan. Haddan oshishlik, isrofgarchilik, man-manlik va riyokorlik kabi illatlar aqlan va shar'an qoralanib, ulardan hazar qilishga buyurilgan.

Qur'oni Karimda: "Allohning noz-ne'matlaridan yeb-ichinglar, sadaqa qilinglar, kiyinib yasaninglar, lekin isrofgarchilik va manmanlikka yo‘l qo‘ymanglar!" -deyiladi (Imom Ahmad, An-Nasaiy, Ibn Mojja rivoyatlari).

Yana bir boshqa hadisi sharifda: "Boylikda ham, faqirlikda ham, ibodatda ham o‘rtahol bo‘lish qanday yaxshidir" deyilgan (Abu Bakr Bazzor rivoyati).Tejamkorlik to‘g‘risidagi hadisi sharifda esa: "Qarindoshga, miskin va yo‘lovchiga (xayr-ehson qilish bilan) haqlarini ado eting va isrofgarchilikka mutlaqo yo‘l qo‘ymang! Chunki, isrofgarlar shaytonlarning birodarlaridir. Shayton esa Parvardigorlariga o‘ta noshukr edi" - deyiladi. (Isro surasi, 26-27-oyatlar).

Demak, silai rahm, xayr-ehson va turli sadaqalarni berishda ham me'yordan tashqari xarajat qilish, isrofgarchilikka yo‘l qo‘yish Alloh tomonidan man etilgan.

Furqon surasining 67-oyatda xayr-ehsonda o‘rtahol bo‘lganlar Allohning suyukli bandalari ekanligi ta'kidlanadi: "Tejamkor odam hech qachon qashshohlik ko‘rmaydi" - deb aytilgan. (Imom Ahmad rivoyati)

"Ahli sunna val jamoa" e'tiqodimiz bo‘yicha, inson o‘zining namoz, ro‘za, haj, xayru sadaqa, tilovati Qur'on va boshqa amallarining savobini mayyitlarga bag‘ishlasa, albatta savobi yetadi. Shunga ko‘ra marhumlarga savobini bag‘ishlash maqsadida xohlagan vaqgda o‘zining iqtisodiy imkoniyatiga qarab, faqir va miskinlarga ehson dasturxoni yozishlik joiz. Savobi yana ham ulug‘ bo‘lishligi hamda kelgan mehmonlar ruhiy va ma'naviy ozuqa olishlari uchun bunday ehsonlarni yengil va ixcham tarzda amri ma'ruf shaklida o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. Alloh taolo Qur'oni Karimda: "Ularning ko‘pgina shivir-shivirlarida — agar sadaqa berishga yoki ezgulikka buyurishga yoxud odamlar o‘rtasini isloh qilishga buyurmagan bo‘lsa — yaxshilik yo‘qdir. Kimda-kmm — Alloh rizosi uchun shuni qilsa, unga ulkan mukofot berajakmiz" (Niso surasi, 114-oyat).

Yana shuni ham ta'kidlash lozimki, ehsonni faqat ziyofat ko‘rinishida emas, balki o‘sha ziyofatga ketadigan mablag‘ni muhtoj oilalarga, mehribonlik va qariyalar uyiga, obodonlashtirish ishlariga, yoshlarga ilm-ma'rifat tarqatish yo‘llariga sarf qilinsa, nur ustiga nur bo‘lur.

Aqiqa to‘yi haqida Janob Payg‘ambarimiz: "Har bir go‘dakning aqiqasi bordir. Uning nomidan yettinchi kunda jonlik so‘yiladi va o‘sha kuni sochi olinib, ism qo‘yiladi" - deganlar (Imom Ahmad, An-Nasaiy va Ibn Mojja rivoyatlari).
Aqiqa uchun so‘yilgan jonlikning go‘shti uch qismga bo‘linib: bir qismi xomligicha sadaqa qilinadi, ikkinchi qismi pishirib ehson qilinadi. Uchinchi qismi esa oila ahllari uchun qoladi.

Shariatimizda joriy bo‘lgan nikoh hamda aqiqa to‘ylarini qarindosh va yaqin qo‘shnilar doirasida, dabdabasiz, isrofgarchiliksiz o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. Zero nikoh to‘yidan maqsad shar'iy nikohni e'lon qilish bo‘lsa, aqiqadan murod jonlik so‘yib bir qismini muhtojlarga tarqatishdir. Bu ikki maqsad ozchilik doirasida ham hosil bo‘laveradi. Sunnat va muchal to‘ylarini o‘tkazish shariatimizda buyurilmagan.

Islomda joriy etilgan barcha xayru ehsonlar boshqa amallar kabi, avvalam bor, Alloh roziligini topish uchun bo‘lmog‘i lozim. Xo‘sh, qanday qilinsa Alloh rozi va ehson Uning huzurida maqbul bo‘ladi? Buning bir necha shartlari bor:

Birinchidan, ehson uchun sarf qilinayotgan mol-dunyo halol yo‘l bilan topilgan bo‘lishi shart. Payg‘ambarimiz alayhissalom o‘z hadislarida marhamat qilganlar:
"Banda haromdan mol topib, ehson qilgani bilan moliga baraka kirmaydi. Sadaqa qilsa qabul qilinmaydi" (Imom Ahmad rivoyati).

Ikkinchidan, xolis Alloh uchun bo‘lmog‘i shart. Odamlar ko‘rsin, maqtasin deb, riyo maqsadida qilingan ehson maqbul emas. Niso surasining 36,38-oyatlarida mol-dunyolarini xayrli ishlarga sarf etishga baxillik qiladigan, ehson qilgan taqdirda ham odamlar ko‘rsin, maqtasin deb qiladigan kishilarni Alloh sevmasligi, balki ular kibrli va maqtanchoq kishilar ekanligi bayon qilingan. Riyokorlik bilan qilingan ehson evaziga hech qanday savobga erishib bo‘lmasligi, aksincha og‘ir gunohga botish mumkinligi Baqara surasining 264-oyatida ochiq aytilgan.

Uchinchidan, isrofga yo‘l qo‘ymaslik. Isrof deganda faqat taomning ortib qolishi yoki oyoq osti bo‘lishini tushunmaslik kerak. Balki noo‘rin joyga qilingan ehson ham isrofdir. Chunki, xayr-ehson va ziyofat berishdan asosiy maqsad muhtoj va faqirlarga moddiy yordam ko‘rsatishdir.

Demak, isrof bo‘lmasligi uchun avvalam bor, ehson qiluvchi kishi kimlarga ehson qilishi lozimligini bilmog‘i va shundan so‘ng o‘sha mustahiq kishilargagina bermog‘i shart. Aks holda, o‘z egalariga berilmagan ehson maqbul bo‘lmaydi.

Ming afsuski, hozirgi kunda ba'zi kishilar tomonidan ehson qilishda ushbu shartlarga rioya qilmaslik hollari sodir bo‘lmoqda. Bunga asosiy sabab, o‘sha kishilarga manmanlik, riyokorlik kabi illatlarning mavjudligidir.

Yuqorida zikr etilgan oyati karimalar va hadisi shariflardan kelib chiqqan holda hamda keyingi paytlarda diyorimizning ba'zi joylarvda to‘y, marosim va ma'rakalarda milliy an'ana va marosimlarga doir diniy ko‘rsatmalarni mensimaslik hollari avjiga chiqayotganini e'tiborga olgan holda, shuningdek 2003 yilning "Obod mahalla yili" deb e'lon qilinishi munosabati bilan O‘zbekiston musulmonlari idorasining Ulamolar Kengashi ushbu Fatvoni qayta ishlab, diyorimiz musulmonlariga taqdim etmoqni lozim topdi.

Fatvo talablari

1. Respublikamizda faoliyat ko‘rsatayotgan barcha rasmiy masjidlarning imom-xatiblari juma namozi xutbalarida, nikoh to‘ylari, aqiqa marosimlari va turli munosabatlar bilan qilinadigan tadbirlarda isrofgarchilik, shuhratparastlik, riyokorlik kabi illatlarning moddiy va ma'naviy zararlari, shuningdek, tejamkorlik va o‘rtahollikning foydalari to‘g‘risida asosli dalillar va hayotiy misollar bilan keng tashviqot ishlarini olib borsinlar.

2. Marosim va tadbirlarni milliy va diniy nuqtai nazardan muvofiqlashtirilgan tarzda, namunali o‘tkazish maqsadida imom-xatiblar, mahallalarning oqsoqollari va faollari bilan o‘z taklif va tavsiyalarini mahalla ahliga taqdim etsinlar. Bu ishlarni amalga oshirishda har bir viloyat va tumanlarning o‘ziga xos mahalliy urf-odatlari inobatga olinsin.

3. Marhumlar dafnidan keyin odat tusiga aylangan 7, 20, 40, yil, hayit kunlaridaga fotihaxonlik kabi marosimlarning shar'iy emasligi, balki bid'at ishlardan ekanligi tushuntirib borilsin. Kishi vafot bo‘lgandan so‘ng ta'ziya uch kun ekanligi tushuntirilsin.

4. Katta harajatlar evaziga amalga oshiriladigan xudoyi, ma'rakalar o‘rniga marhumlar ruhini shod etish uchun muhtoj oilalarga, mehribonlik uylariga, nogironlar va qariyalar uyiga yoki obodonchilik ishlariga moddiy yordam ko‘rsatishning afzallik jihatlari yoritib berilsin.

5. Ayniqsa Toshkentda rasm bo‘lgan nahorgi oshlarning turli salbiy xususiyatlarini e'tiborga olib, nikoh to‘yi, aqiqa marosimi va amri ma'ruf bilan o‘tkaziladigan marosimlarni ixchamlashtirish hamda ularni ertalabki soat 7-8 ga belgilash yoki tushlik paytiga ko‘chirish choralari mahalla oqsoqollari bilan bamaslahat ishlab chiqilsin. Kechqurun o‘tkaziladigan nikoh to‘ylaridagi isrofgarchilik, pul sochish kabi sharqona madaniyatimizga zid bo‘lgan salbiy holatlarni bartaraf qilish uchun imom-xatiblar mahalla oqsoqollari, xotin-kizlar qo‘mitasi vakillari bilan hamkorlikda tushintirish ishlarini olib borsinlar.

6. Ayollar ishtirokida turli to‘yoldi, to‘y va to‘ydan keyin dabdaba bilan o‘tkaziladigan tadbirlarning zararlilari shu jumladan, chorlar marosimi o‘tkazilmasin. Yangi kelin tushgan xonadonda bo‘ladigan hayit marosimlarini ixcham tarzda, faqat qarindoshlar bilan bir kungina o‘tkazish masalalari joylardagi mahalla va xotin-kizlar qo‘mitasi bilan kelishilgan holda hal qilinsin.

7. Ramazon va Qurbon xayiti muborak bayram bo‘lganligi uchun barcha oilalar bu kunlarni shodu xurramlik bilan o‘tkazsinlar. Ya'ni, hayit kunlari xonadonlarga guruh-guruh bo‘lib fotihaga borish, bu kunlarni azaga aylantirish mumkin emasligi tushuntirib borilsin.

8. Imom xatiblar ushbu fatvo talablarini qanday bajarayotganliklari to‘g‘risida O‘zbekiston musulmonlari idorasiga muntazam ravishda axborot berib tursinlar. Shar'iy marosimlarni faqat joylardagi rasmiy imom-xatiblargina o‘tkazsinlar.

9. Diniy idora fatvolarini hayotga tadbiq etishda sovuqqonlik qilgan va bu mas'uliyatli vazifaga loqaydlik bilan yondashgan imom-xatiblarga nisbatan tegishli choralar ko‘rilishi nazarda tutilsin.

Dinimiz musaffoligi, yurtimiz obodligi, xalqimiz farovonligi yo‘lida olib borayotgan barcha xayrli ishlarimizda Alloh taolo tavfiq va inoyatlar ato etsin!

O‘zbekiston musulmonlari raisi,
2002 yil 28 dekabr, Toshkent shahri

Manba (http://www.uzislam.com/index.php?name=News&file=article&sid=206)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Foniy 17 Dekabr 2007, 10:22:13
Assalomu alaykum!

To'ylar haqida o'ylar

Dunyodagi ko’p xalqlar qatori biz — o’zbeklarda ham azaldan oila va nikoh muqaddas sanalib, e’zozlangan. Shu bois o’zbeklar doimo to’ylariga alohida e’tibor berganlar. Ajdodlarimiz nikohni Olloh buyurgan shariat qoidalariga qattiq rioya qilgan holda o’tkazishga intilganlar. To’y rasm-rusmlari ham nikohni, oilani mustahkamlashga qaratilgan. To’ylar xalqni ma’naviy-ruhiy tomondan tarbiyalovchi vosita bo’lgan. Chunki to’ylarda xalq og’zaki ijodi — laparlar, termalar, millliy raqs san’ati, qo’shiq san’ati ham ravnaq topgan.
Keyingi yuz yillikda o’zbeklar hayotidagi ijtimoiy-siyosiy o’zgarishlar, yurtimizning rus iste’lochilari tomonidan bosib olinishi va ular olib brogan ruslashtirish siyosati xalqimizning muqaddas an’analariga, jumladan, to’ylarga ham o’z ta’sirini o’tkazdi. Ota bobolarimiz asrlar davomida rioya qilib kelgan an’ana;ar, rasm-rusmlar unutila boshladi, shariat ahkomlariga rioya etilmay qo’yildi.

Asrimizning 60-yillarida, avvalo "œqizil to’y", keyinroq "œkomsomolcha to’y" deb nomlangan "œyangicha" to’ylar paydo bo’ldi. So’ngra bu to’ylar "œbazm" deb atala boshladi. Bunday to’ylarda Islom dini tomonidan harom deb ta’qiqlangan spirtli ichimliklar iste’mol qilindi. Oqibatda xalqimizning imoni sustlashdi, ruhi o’tmaslashdi, o’zi jismonan zaif va ojiz bo’lib qoldi. Ustiga-ustak erkak va ayollarning tunda, bir dasturxon atrofida o’tirib mayxo’rlikka, o’yin-kulgiga berilishlari ular orasidagi ilohiy pardani — hayo va iffat pardasini olib tashladi. Xalqimiz orasida tarixda kuzatilmagan zino, fahsh kabi xorlikka eltuvchi ishlar sodir bo’la boshladi. Ba’zilar esa to’qlikka sho’xlik qilib kim o’zariga, sendan men kammizayilida ish tutishi oqibatida isrofgarchilik kabi illatlarning avj olishiga sababchi bo’ldilar.

Dong’i ketgan san’atkorlarni yollash, maxsus baqirtirgichlar o’rnatib to’yning ovozini yeti mahallaga eshittirish xalqning ijodkorligini bo’g’di. To’ylarda milliy kuy qo’shiqlar, laparlar ijro etish, she;rxonilkar qilish, yor-yor, alyorlar aytish ko’pincha unutildi. Shu tarzda to’ylarimiz ming yillardan buyon bajarib kelgan ulug’ vazifasini, ya’ni xalqning ijodkorlik qobiliyatini shakllantiruvchilik vazifasi barham topa boshladi.

Barchasining oqibatlarini aytsam tilim, aytmasam dilim kuyadi: oilaviy mojarolar, er-xotin orasidagi nizolar, qo’ydi-chiqdilar, bolalarning tirik yetim qolishi, yetimxonalarning ko’payayotganligi va hokazo"¦ hokazo"¦. Bular nima? Qanday gunohlarimiz va xatolarimiz evaziga ko’rayotgan ko’rguliklarimiz bular? Axir, kamtarona va pokiza to’ylar o’tkazgan bizning ajdodlarimiz bunday fojealarni bilmaganlar-ku, bunay ishlarni o’zlari uchun or bilganlar-ku?! Bugun o’zligimizga qaytadigan davr kelmadimikan?

Mustaqillik davrida xalqimiz ijtimoiy xayotida, ijtimoiy-siyosiy qarashlarida tub o’zgarishlar sodir bo’ldi. Lekin, afsuski, to’y rasm-rusumlarida ijobiy siljishdan ko’ra, salbiy - nomaqbul odatlar ko’proq ko’zga tashlanmoqda. Nikohning muqaddasligini anglash, uni pok saqlash, harom-xarishdan asrash o’rniga latta-puttaga berilish, molu dunyoga, dabdabaga, hoyu-havasga hirs qo’yish tobora avjiga chiqmoqda. Ijtimoiy hayotdagi iqtisodiy taqchillikka qaramay, to’ylarni dabdabaga aylantirish, dasturxonga, sarpo va liboslarga hasham berish, kayf-safo, maishatga mukkasidan ketish kamayish o’rniga kuchaymoqda. Bunday to’ylar juda ko’pchilikning joniga tekkan bo’lsa-da, to’ylarni boshqacha trtibda o’tkazish uchun hech kimda iroda, qia’tiyat yetishmayapti.

Diniy e’tiqodlarga erkinlik berilishi aholi muayyan bir qismining shariat qoidalariga ko’ra yashashlari uchun imkon tug’dirdi. Turmush tarzimizga "œislomiy to’y" degan yangicha to’y kirib keldi. Lekin, afsuski, islomiy to’ydan ham kutgan ezgu umidlarimiz ro’yobga chiqmayotir. Chunki hali diniy savodi uncha yuqori bo’lmagan otinoyilar bunday to’ylarni faqat va’zxonlikka, qur’onxonlikka, takbirxonlikka aylantirib yubordilar. Musiqa, qo’shiq, she’rxonliklarni esa, "œshaytonning nayrangi" deb qat’iy man etib, hali shariat ahkomlariga to’liq rioya qila olmayotganlarning izzat-nafsiga tegadigan, ularni dindan bezdiradigan gaplarni ayta boshladilar. Bu esa, islomiy to’y haqida xalqimiz orasida salbiy qarashlarni keltirib chiqarmoqda. Holbuki, payg’ambarimizning hadislarida to’yda musiqa chalish, qo’shiq aytish, o’yin kulgu qilish mumkinligi haqida ma’lumotlar keltirilgan.

Ijtimoiy hayotimizga bozor munosabatlarining kirib kelishi — biz hohlaymizmi, yo’qmi — bugun bo’lmasa. Ertaga to’y o’tkazish tartiblariga ham ta’sir etadi. To’ylar bundan buyon tobora ixchanlashib, soddalashib borishi ehtimoldan xoli emas. Negaki, bozor munosabatlarining o’ziga xos qonunlari, ya’ni narxlarning o’sishi, kundalik iste’mol mollariga bo’lgan ehtiyojlarning tobora oshib borishi bu ehtiyojlarni qondirish uchun ko’proq mehnat qilishga majbur etadi. Bu esa, bozor iqtisodiyotininh qonunu-qoidalarini, ijtimoiy hayotning mohiyatini terangroq anglab yetish uchun imkon tug’diradi, odamlarda mehnat va mashaqqat bilan topgan pulni to’ylarda behuda sovurishga yo’l qo’ymaydi.

Ayni zamonda to’y o’tkazayotgan ota-onaga agar to’y qilib tanish-bilishlarning ko’nglini olishdan ham ko’ra farzandining baxtli bo’lib ketishi, o’qiladigan nikoh hayrli, qurilajak oila mustahkam bo’lishi muhimroq bo’lsa, ular fikrimizcha, quyidagi uch qoidaga qattiq amal qilishlari lozim:

Avvalo, to’yda spirtli ichimliklarni qo’ymaslik. Chunki nikoh halollik va poklik ramzidir. Unga Olloh tomonidan harom etilgan narsa aralashtirilsa, halolga haromning kasri uradi va nikohning mustahkamligiga future yetadi.

Ikkinchisi, ayol bilan erkakni bir joyga to’plashga, birgalikda o’yin-kulgu qilishga barham berish. Chunki bunda ko’z zinosiga yo’l qo’yilad. Bu ham harom etilgan amaldir va nikohga salbiy ta’sir ko’rsatishi shunhasizdir.

Uchinchisi, isrofgarchilikka yo’l qo’ymaslik, noz-me’matlarni, sarpo-sidralarni, qizning sepini oshirib-toshirmaslik. Chunki Olloh bunday holni suymaydi va bu harom amaldir.

Shu uch qoidaga rioya qilgan oda, shubhasiz, o’z farzandiga va boshqalarga baxt ulashgan, yaxshilik qilgan, qurilayotgan yosh oila poydevorining mustahkam bo’lishiga hissa qo’shgan bo’ladi.

Xalqimiz orasida ichkiliksiz to’y zerikarli bo’ladi, bunday to’yga borgandan bormagan afzal, degan aqida shakllangan. Vaholanki, to’yga yeb-ichish, xursandchilik, kayf-safo uchun borilmaydi. To’yga ikki yoshga oq yo’l tilash, farzandlarini kamolga yetkazib, mustaqil hayotga yo’llayotgan ota-onani, qavm-qarindoshlarini, yoru do’stlarini muborakbod etish uchun boriladi.

To’ylarda yangicha tartib, yangicha rasm[rusumlarni joriy qilishda mahalla qo’mitalari, xotin-qizlar faollarining ta’siri kuchli bo’lmog’i zarur. Har bir mahallada iqtidorli ayollardan laparchilar, musiqachilar guruhini tashkil etish, to’yni qiziqarli, bir umr esda qoladigan qilish uchun turli-tuman dasturlar tayyorlash, to’y ishtirokchilarining faolligini oshirish yo’llarini o’ylab topish lozim.

Ayni kunda biz — o’zbeklar shunday to’ylarni joriy etishimiz lozimki, bu o’zbekining o’zining to’yi, o’ziga xos va o’ziga mos milliy, o’zbekona to’yi bo’lib dovrug’i ketsin. Bu to’ylar uning milliy qiyofasi, shavkati va or-nomusidan darak berib tursin; u bizning chinakam iftixorimizga aylansin.

Manba (http://www.ayol.uz/index.php?option=com_content&task=view&id=98&Itemid=56)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2008, 11:51:45
To’y — millat ko’rki, ta’bir joiz bo’lsa, uning yuzi. Unda millatning o’tmishi bugungi ahvoli, moddiylikdan to ma’naviy qiyofasigacha aks etadi. Bu ko’zgudagi eng avvalo to’y "œaybdorlari" — kelin va kuyov joy oladilar. Kelinning qarindoshlari kuyovni kuzatsa, kuyov tomon kelinga qiziqadi. Ko’zgu — baribir ko’zguda. Unda hamma narsa bor holicha ko’rinadi. Men ham yaqinda ko’zgudagi juda ajablanarli holatga guvoh bo’ldim.
  Bir obro’li xonadonning to’yi uchun hashamatli restoranlaridan biri tanlangan ekan. To’y boshlandi, kelin — kuyov bir — biriga uzukka ko’z qo’ygandek mos. O’zlariga ajratilgan joyda o’tirisharkan, ularga hamma havas bilan qarardi. Ayniqsa, kelinga"¦ Sababi, ba’zi ko’rinishi shart bo’lmagan joylari ochiq holda kiyingan kelinning yuzida ham parda ko’rinmasdi. U biz bilgan kelinlar kabi uyalib, yerga qarab o’tirmasdi. Balki, bugungi holatidan xursand ekanligini oshkora namoyish qilib, kuyov bilan "œo’tgan - ketgan"dan suhbatlashib o’tirardi.
  Mehmonlar choy ichib, dasturxonga qol uzatgan bir paytda sahnada arabcha raqs boshlandi. Qaysidir raqs guruhi yarim yalang’och holda naq o’n besh daqiqa "œtomosha ko’rsatdi". Davradagi erkaklarku u-bu narsa totingan kishi bo’lib vaqt o’tkazishdi. Ammo ayollar bir — birlariga qarab, yelka qisib qo’yar, sahnaga qarasholmasdi. Endi raqs tugab yengilroq nafas olgan ham ediki, ketidan ispanchami, siganchami raqs ulanib ketdi. Va nihoyat, ulardan keyin allaqaysi raqs dastasi o’zbekcha qo’shiqqa raqsga tushishdi. Biroq bu paytda davraning mazasi qolmagandi.
  "œHozir hamma to’ylar ssenariy asosida bo’layotgan ekan deyishgandi, rostdan ham shunaqa ekan-da", - ayollar shunday deb o’zlarini ovutishdi. Men esa ssenariyli to’yning davomi qanday bo’lishini kutdim. Birinchi ovqatdan keyin kelin — kuyovni davraga taklif qilishdi. Ular ham bir — birlaridan tabassumlarini ayamay chiqisharkan, to’yxonadagi qizlar shirin entikib qo’yishdi. Kutilmaganda davrada val’s e’lon qilindi va shunga monand kuy yangray boshladi. Keling — kuyov esa hammaning guvohligida val’sga tushishdi. Aytishlaricha, ular buning uchun bir oy oldin tayyorgarlik ko’rishgan ekan. Shundanmi, har ikkovi o’zlarini ancha erkin tutishar, kelinchak ham kuyovning bag’rida qushdek uchardi. Ko’pchilikning ko’zini quvnatgan val’s to’xtovsiz olqishlarga sabab bo’ldi. Keyin kelin-kuyov to’y tortini kesib, bir-birlariga yedirib qo’yishdi va ozginadan shampan vinosidan ham ichishdi.
  Men esa ko’rayotganim chet el kinosimi yoki o’zbegimning to’yimi, deb hayratdan yoqa ushladim. O’sha davradagi ayollarning aytishlaricha, endi hamma to’ylar shunday o’tarkan. Bilmadim, balki men zamondan orqada qolgandirman, balki bu yangilikni hazm qila olmayotgandirman. Biroq, oppoq libosdagi farishtadek qizni kelinlik olamiga val'’ emas, balki "Yor-yor"œ lar qurshovida kuzatsak, to’yda qandaydir betayin o’yinchilar emas, karnay-surnaychilar bo’lsa, chiroyliroq bo’lmasmikan?
  Eng achinarlisi, ushbu to’yda qatnashgan el suygan san’atkorlarning chiqishlariyu, noz ne’matga to’la dasturxon ham kimlargadir tatimadi. Va bu jarayonda to’yboshilar ham to’yni boshqarolmay qolishdi. To’y ssenariy asosida bo’lsa nur ustiga a’lo nur. Lekin, ssenariy to’yning fayzli, tinch o’tishini ta’minlashi kerak emasmi? Demak, bunday to’ydagi "œssenariylar" kimlarningdir chala — yarim dasturlari asosida tuzilyapti. Ammo u to’y egasiga yoki mehmonlarga nima beradi? Essiz, shuncha sarf — xarajat deb kattalar achinar. Zo’r bo’ldi, der tomoshabin mehmonlar. Ammo yoshlarchi? Ertaga bo’yi yetgan qizlar, dugonam val’sga tushdi, demak men ham shunday qilaman, deb yoppasiga val’s tushishni o’rganmaydi yoki o’zini shunga tayyorlamaydi deb kim kafolat beradi? Kuyov bo’lmish yigit ham men o’zimning ssenariyimga qarab ish tutaman deya olmay, haqiq libosdagi navnihol qizni hammaga ko’z — ko’z qilganday o’yinga tortib tursa, yigitning nomusi — sha’ni, qizning sharm — hayosi qayerda qoladi?         "Ma'rifat" gazetasi

Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Robiya 18 Fevral 2008, 17:26:16
Сарпо қсйиш шартми?
Куёв келинни сз хонадонига олиб келганида келиннинг ёнида унинг укаларидан ёки жиснларидан бири-стириб олиб. автомашина сшигини очмасдан сзига сҳтиром сифатида пул талаб қилиши тсғрими?
-Йсқ, албатта. Келин куёвнинг ҳовлисига келтирилган пайтда у куёв билан ср-хотин бслиб сшаши ҳақидаги битимни, съни никоҳни тузган бслади. Бу ҳолда куёвнинг ҳовлисига келтирилган келиннинг куёв таклифига биноан автомашинадан тушишига ҳеч ким қаршилик ксрсатмаслиги керак. Тарихан бундай удумимиз бслмаган.
Тарихан бундай удумимиз бслмаган.
Келин-куёв чмилдиққа хонага киришидан олдин уларни ёқилган аланга атрофидан уч марта айлантириш ҳам миллий урф-одатларимизга кирадими? -Бу одат Марказий Осиё ҳудудида ислом дини жорий қилингунга қадар пайдо бслган. Чунки аҳоли стга. алангага сиғинган. Бугунги кунда бундай одатни амалга ошириш шарт смас.
Келин хонадонига борган куёвнинг дсстлари узун ёғоч дастага машъала ёқиб, ёр-ёр айтиб, келинни олиб келиши тсғрими?
Келинни олиб келишда машъаладан қадимда тун пайти келин юрадиган йслни ёритиш учун фойдаланилган. Бугун ҳамма шаҳар ва туманларнинг қишлок^ маҳаллаларида слектр ёритиш воситалари мавжуд бслиб турган бир пайтда келинни машъала ёки олиб келишга ҳеч бир ҳожат йсқ. Бунинг устига одатда келин, албатта, автотранспорт
воситасида куёвникига олиб келинади. Ер-ёр айтилса бслади. Аикоҳ, тсй (базми) сснгги пайтда жуда катта бслиб, исрофгарчиликлар билан стаспти. Бутсйни қандай стказиш зарур? -Келин-куёвнинг никоҳтсйи (базми) қудаларнинг маҳалла фуқаролар йиғини ҳузурида ташкил стилган тсй ва маъракаларни стказиш бсйича комиссис билан келишуви асосида ихчам, камчиқим ва исрофгарчиликка йсл қсйилмаган ҳолда снг сқин қавму^қа-риндошлар, асосан, ёшлар иштирокида стказилгани маъқул. Аикоҳ тсйининг ёшлар маънавистини бойитишдаги срнини ҳисобга олиб, унинг тарбисвий-аҳамистига катта сътибор қаратиш керак. Санъаткорлар ижро стаётган қс-шиқлар мазмуни мукаммал, чуқур маъноли, уларга ватанпарварлик, меҳр-оқибат, ишк^муҳаббат, ота-онага садоқат, оқибатлилик, андишалилик, имон ва инсоф, ҳалоллик ва поклик, саранжом-саришталик сингари халқимизнинг снг юксак инсонийлик ғослари сингдирилган бслиши лозим.
Аикоҳ тсйларида 20-30 дан ортиқ меҳрибон табрик учун ссзга чиқиб, узокдан узоқ гапирганларига нима дейсиз? -Аикоҳтсйи сз номи билан тсй. Уни мажлисга айлантириб юбормаслик керак. Тсйда катта ҳаёт тажрибасига сга бслган 2-3 киши келин-куёвни табриклаб, уларга бахтли ҳаёт кечиришларини нист қилса етарли бслади.
Маълумки, тсй санъаткорсиз стмайди. Аммо санъаткорлар гуруҳидаги сйинчи (раққоса)лар меҳмонлар даврасини айланиб, ёқимсиз қилиқлар қилишиб, ҳаммани пул қистиришга чорлайдилар. Имконисти бслмаган меҳмонлар ийманиб қоладилар. Бу муаммони қандай ҳал қилса бслади? -Албатта, санъаткорларнинг хизмати, мусиқа садоси ва қсшик^ рақссиз тсйни тасаввур қилиш қи-йин. Лекин тсй сгалари санъаткорларни тсйга таклиф қилиш вақтида улар билан бу ҳақда ҳам келишиб олишлари зарур.
Охирги йилларда раққосалар базмда бир жойда-уларга ажратилган майдончада туриб, жозибали хиром билан хизмат қилиши срнига, даврама-давра юриб, меҳмонларга суюқлик қилиб, ишқаланиб, бетутуруқ ссзлар отиб, пул теришга одатланганлар. Бу снг нобоп иш миллий маънавистимиз ва
 
маданистимизга мутлақо келмайдиган ҳолатдир. Бундай хурмача қилиқлар ёш йигит-қизларимизнинг тарбиссига ҳам салбий таъсир ксрсатади, тсй меҳмонларини безовта қилади, услтиради, ташвишга солади. Уларнинг жамистдаги обрсйига
путур етказади, тсйнинг асл моҳистини бузиб юборади. Айрим тсйларда сйинчилар меҳмонлар сртасида жанжал чиқаришга ҳам сабабчи бслаётирлар. Шунинг учун қудалар ва бошқа тсй ташкилотчилари, маҳалла оқсоқоллари, уларнинг диний маърифат ва маънавий-ахлоқий тарбис масалалари бсйича маслаҳатчилари тсйларни миллий қадристларимиз нуфузини сақлаган ҳолда стказишнинг таъсирчан чораларини ксришлари керак. Бундай раққосаларни, ҳатто, тсй давомида бслса ҳам тартибга чақириш зарур. Агар улар сзларини тузатиб олмасалар, тсйдан чиқариб юборсалар бслар сди.
Аикоҳ тсйи давомида қуда-андаларга сарпо улашиш бслади. Бу хусусда фикрингизни билмоқчи сдик.
Аикоҳтсйи давомида базмни тсхтатиб қсйиб, қуда-андаларга сарполар қилиш ёки улашиш мақсадга мувофиқ смас. Бу ишни қилмаган маъқул. Агар қудалар шундай нист қилган бслсалар, сарпо улашишни фақатгина оила аъзолари даврасида оддийгина қилиб стказса бслади. Аикоҳтсйидан кейинги «келин салом» тадбирини стказса бсладими?
-Албатта бслади. Келин куёвнинг уйига снги аъзо бслиб борилади. Шу сабабдан ҳам у удумларимизга ксра, қайнонсА¬ қайнотаси ва хонадоннинг бошқа аъзолари билан саломлашиши, сз навбатида қайнона-қайнота ҳам келинлари билан юз ксришиб, саломлашишлари керак. Бу одат муҳим маънавий қадристимиз саналади ва келин билан қайнонсьқайнота сртасидаги жуда нозик муносабатларни боғлаш ҳамда мустаҳкамлашда, сзаро меҳр-оқибатни кучайтиришда, иззат-ҳурматни оширишда каттадан-катта аҳамистга сга. Бироқ, ушбу тадбирни фақат оила аъзолари иштирокида жуда ихчам стказиш шарт.

Manba (http://http:/www.bekajon.uz/Manba)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Robiya 21 Fevral 2008, 16:19:29
Dunyodagi ko’p xalqlar qatori biz — o’zbeklarda ham azaldan oila va nikoh muqaddas sanalib, e’zozlangan. Shu bois o’zbeklar doimo to’ylariga alohida e’tibor berganlar. Ajdodlarimiz nikohni Olloh buyurgan shariat qoidalariga qattiq rioya qilgan holda o’tkazishga intilganlar. To’y rasm-rusmlari ham nikohni, oilani mustahkamlashga qaratilgan. To’ylar xalqni ma’naviy-ruhiy tomondan tarbiyalovchi vosita bo’lgan. Chunki to’ylarda xalq og’zaki ijodi — laparlar, termalar, millliy raqs san’ati, qo’shiq san’ati ham ravnaq topgan.
Keyingi yuz yillikda o’zbeklar hayotidagi ijtimoiy-siyosiy o’zgarishlar, yurtimizning rus iste’lochilari tomonidan bosib olinishi va ular olib brogan ruslashtirish siyosati xalqimizning muqaddas an’analariga, jumladan, to’ylarga ham o’z ta’sirini o’tkazdi. Ota bobolarimiz asrlar davomida rioya qilib kelgan an’ana;ar, rasm-rusmlar unutila boshladi, shariat ahkomlariga rioya etilmay qo’yildi.

Asrimizning 60-yillarida, avvalo "œqizil to’y", keyinroq "œkomsomolcha to’y" deb nomlangan "œyangicha" to’ylar paydo bo’ldi. So’ngra bu to’ylar "œbazm" deb atala boshladi. Bunday to’ylarda Islom dini tomonidan harom deb ta’qiqlangan spirtli ichimliklar iste’mol qilindi. Oqibatda xalqimizning imoni sustlashdi, ruhi o’tmaslashdi, o’zi jismonan zaif va ojiz bo’lib qoldi. Ustiga-ustak erkak va ayollarning tunda, bir dasturxon atrofida o’tirib mayxo’rlikka, o’yin-kulgiga berilishlari ular orasidagi ilohiy pardani — hayo va iffat pardasini olib tashladi. Xalqimiz orasida tarixda kuzatilmagan zino, fahsh kabi xorlikka eltuvchi ishlar sodir bo’la boshladi. Ba’zilar esa to’qlikka sho’xlik qilib kim o’zariga, sendan men kammizayilida ish tutishi oqibatida isrofgarchilik kabi illatlarning avj olishiga sababchi bo’ldilar.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Robiya 21 Fevral 2008, 16:20:05
Dong’i ketgan san’atkorlarni yollash, maxsus baqirtirgichlar o’rnatib to’yning ovozini yeti mahallaga eshittirish xalqning ijodkorligini bo’g’di. To’ylarda milliy kuy qo’shiqlar, laparlar ijro etish, she;rxonilkar qilish, yor-yor, alyorlar aytish ko’pincha unutildi. Shu tarzda to’ylarimiz ming yillardan buyon bajarib kelgan ulug’ vazifasini, ya’ni xalqning ijodkorlik qobiliyatini shakllantiruvchilik vazifasi barham topa boshladi.

Barchasining oqibatlarini aytsam tilim, aytmasam dilim kuyadi: oilaviy mojarolar, er-xotin orasidagi nizolar, qo’ydi-chiqdilar, bolalarning tirik yetim qolishi, yetimxonalarning ko’payayotganligi va hokazo"¦ hokazo"¦. Bular nima? Qanday gunohlarimiz va xatolarimiz evaziga ko’rayotgan ko’rguliklarimiz bular? Axir, kamtarona va pokiza to’ylar o’tkazgan bizning ajdodlarimiz bunday fojealarni bilmaganlar-ku, bunay ishlarni o’zlari uchun or bilganlar-ku?! Bugun o’zligimizga qaytadigan davr kelmadimikan?

Mustaqillik davrida xalqimiz ijtimoiy xayotida, ijtimoiy-siyosiy qarashlarida tub o’zgarishlar sodir bo’ldi. Lekin, afsuski, to’y rasm-rusumlarida ijobiy siljishdan ko’ra, salbiy - nomaqbul odatlar ko’proq ko’zga tashlanmoqda. Nikohning muqaddasligini anglash, uni pok saqlash, harom-xarishdan asrash o’rniga latta-puttaga berilish, molu dunyoga, dabdabaga, hoyu-havasga hirs qo’yish tobora avjiga chiqmoqda. Ijtimoiy hayotdagi iqtisodiy taqchillikka qaramay, to’ylarni dabdabaga aylantirish, dasturxonga, sarpo va liboslarga hasham berish, kayf-safo, maishatga mukkasidan ketish kamayish o’rniga kuchaymoqda. Bunday to’ylar juda ko’pchilikning joniga tekkan bo’lsa-da, to’ylarni boshqacha trtibda o’tkazish uchun hech kimda iroda, qia’tiyat yetishmayapti.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Robiya 21 Fevral 2008, 16:20:45
Diniy e’tiqodlarga erkinlik berilishi aholi muayyan bir qismining shariat qoidalariga ko’ra yashashlari uchun imkon tug’dirdi. Turmush tarzimizga "œislomiy to’y" degan yangicha to’y kirib keldi. Lekin, afsuski, islomiy to’ydan ham kutgan ezgu umidlarimiz ro’yobga chiqmayotir. Chunki hali diniy savodi uncha yuqori bo’lmagan otinoyilar bunday to’ylarni faqat va’zxonlikka, qur’onxonlikka, takbirxonlikka aylantirib yubordilar. Musiqa, qo’shiq, she’rxonliklarni esa, "œshaytonning nayrangi" deb qat’iy man etib, hali shariat ahkomlariga to’liq rioya qila olmayotganlarning izzat-nafsiga tegadigan, ularni dindan bezdiradigan gaplarni ayta boshladilar. Bu esa, islomiy to’y haqida xalqimiz orasida salbiy qarashlarni keltirib chiqarmoqda. Holbuki, payg’ambarimizning hadislarida to’yda musiqa chalish, qo’shiq aytish, o’yin kulgu qilish mumkinligi haqida ma’lumotlar keltirilgan.

Ijtimoiy hayotimizga bozor munosabatlarining kirib kelishi — biz hohlaymizmi, yo’qmi — bugun bo’lmasa. Ertaga to’y o’tkazish tartiblariga ham ta’sir etadi. To’ylar bundan buyon tobora ixchanlashib, soddalashib borishi ehtimoldan xoli emas. Negaki, bozor munosabatlarining o’ziga xos qonunlari, ya’ni narxlarning o’sishi, kundalik iste’mol mollariga bo’lgan ehtiyojlarning tobora oshib borishi bu ehtiyojlarni qondirish uchun ko’proq mehnat qilishga majbur etadi. Bu esa, bozor iqtisodiyotininh qonunu-qoidalarini, ijtimoiy hayotning mohiyatini terangroq anglab yetish uchun imkon tug’diradi, odamlarda mehnat va mashaqqat bilan topgan pulni to’ylarda behuda sovurishga yo’l qo’ymaydi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Robiya 21 Fevral 2008, 16:21:32
Ayni zamonda to’y o’tkazayotgan ota-onaga agar to’y qilib tanish-bilishlarning ko’nglini olishdan ham ko’ra farzandining baxtli bo’lib ketishi, o’qiladigan nikoh hayrli, qurilajak oila mustahkam bo’lishi muhimroq bo’lsa, ular fikrimizcha, quyidagi uch qoidaga qattiq amal qilishlari lozim:

Avvalo, to’yda spirtli ichimliklarni qo’ymaslik. Chunki nikoh halollik va poklik ramzidir. Unga Olloh tomonidan harom etilgan narsa aralashtirilsa, halolga haromning kasri uradi va nikohning mustahkamligiga future yetadi.

Ikkinchisi, ayol bilan erkakni bir joyga to’plashga, birgalikda o’yin-kulgu qilishga barham berish. Chunki bunda ko’z zinosiga yo’l qo’yilad. Bu ham harom etilgan amaldir va nikohga salbiy ta’sir ko’rsatishi shunhasizdir.

Uchinchisi, isrofgarchilikka yo’l qo’ymaslik, noz-me’matlarni, sarpo-sidralarni, qizning sepini oshirib-toshirmaslik. Chunki Olloh bunday holni suymaydi va bu harom amaldir.

Shu uch qoidaga rioya qilgan oda, shubhasiz, o’z farzandiga va boshqalarga baxt ulashgan, yaxshilik qilgan, qurilayotgan yosh oila poydevorining mustahkam bo’lishiga hissa qo’shgan bo’ladi.
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Robiya 21 Fevral 2008, 16:22:46
Xalqimiz orasida ichkiliksiz to’y zerikarli bo’ladi, bunday to’yga borgandan bormagan afzal, degan aqida shakllangan. Vaholanki, to’yga yeb-ichish, xursandchilik, kayf-safo uchun borilmaydi. To’yga ikki yoshga oq yo’l tilash, farzandlarini kamolga yetkazib, mustaqil hayotga yo’llayotgan ota-onani, qavm-qarindoshlarini, yoru do’stlarini muborakbod etish uchun boriladi.

To’ylarda yangicha tartib, yangicha rasm[rusumlarni joriy qilishda mahalla qo’mitalari, xotin-qizlar faollarining ta’siri kuchli bo’lmog’i zarur. Har bir mahallada iqtidorli ayollardan laparchilar, musiqachilar guruhini tashkil etish, to’yni qiziqarli, bir umr esda qoladigan qilish uchun turli-tuman dasturlar tayyorlash, to’y ishtirokchilarining faolligini oshirish yo’llarini o’ylab topish lozim.

Ayni kunda biz — o’zbeklar shunday to’ylarni joriy etishimiz lozimki, bu o’zbekining o’zining to’yi, o’ziga xos va o’ziga mos milliy, o’zbekona to’yi bo’lib dovrug’i ketsin. Bu to’ylar uning milliy qiyofasi, shavkati va or-nomusidan darak berib tursin; u bizning chinakam iftixorimizga aylansin. Manba (http://www.ayol.uz/index.php?option=com_content&task=view&id=98&Itemid=56//Manba)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: mutaallimah 23 Fevral 2008, 09:13:27
Assalomu-alaykum

CHet elga kelganimizdan buyon anchagina toylar ko'rdik.Lekin birortasi O'zbekistondagidek dab-daba bilan o'tmadi.O'ddiygina talabaga hos toylar.Arablarda ham bizning yurtimizdagidek isrofgarchilik yoq toylarida.Lekin talabalarni toy dasturhonlari sahobalar davridagidek bo'lsa kerak deb o'ylayman.CHunki uzog'i bilan 2 soatda hamma mehmonlar tarqaladi.Ziyofat uchun ham kop narsa kerak emas.Eng asosiysi qorni toqlarga emas tolibi ilmlarga ziyofat beriladi.
Nom: To'ylarimiz... Чўнтаклар қалай, куёвбола?
Yuborildi: Foniy 20 Avgust 2008, 13:10:19
***

Келинг, дастлаб тсйхона ва ресторанлар ҳаражати ҳақида гаплашамиз. Чунки тсйнинг уйда стиши Тошкентда аллақачон «мода»дан қолиб улгурган. Тахминимизча, 90 фоиздан кспроқ тсйлар шундай махсус жойларда стказилмоқда.

Айни пайтда пойтахтда қурилиши давом стаётган, ҳали битмаган бир нечта тсйхонани топиш мумкин скан, демакки уларнинг сони келажакда снада кспасди.
А­ътиборингизга баъзи тсйхоналардаги бир киши учун белгиланган нархларни ҳавола стамиз: «А­сидиёр» тсйхонаси - 16.000 ссм, «Осиё» - 16.000, «Хувайдо» - 15.000, «Ааврсз»ресторани-15.000 ссм, «Ўзбекистон» меҳмонхонаси - 18 доллар, «Дедеман» отели -21 доллар. Шу рсйхат ҳозирча етади, чунки бошқалари ҳам, албатта, шунга сқин бслади.
Тсйга сртача 200 киши ташриф буюришини ҳисобга олсак, уни стказадиган жойнинг сзига 3 миллион ссмдан ошиқроқ пул сарфлайсиз. Агар сифатлироқ ресторан танланадиган бслса, у ҳолда 5 миллионча тайёрлаб қссверинг!
Демак, биринчиси кетди. Аазаримда, снг асосий бош оғриғи -жой масаласидан қутулиб олгандекмиз.
Майли, бслақолсин, биронта ижарага бериб қсйган сскироқ "Тико"ингиз бслса, сшани сотиб юборасиз-да, бу ҳаражатдан бир зумда қутуласиз.
И-с, тсйхона ҳал бслгани билан, бу ҳали ҳолваси скан-ку! Буёқда ҳали а-анча сарф борга схшайди...

«Хизматдагилар»

А­нди даврада «хизмат қиладиганлар» ҳақида. Чунки ҳеч нарсасиз стса стадики, уларсиз стмайди «тсй жаноблари».
Санъаткорларнинг нархларини кспчилигимиз тахминан биламиз. Оддийроқ ҳофизлар 100 дан бошлаб 500 гача. Таниқлироқ қсшиқчилар 1000 доллардан арзонига сзларини «уринтириб» қсйишмайди. Анча машҳурларининг нархлари икки-уч минг ва ундан ҳам юқори. А­нди-и... у ёғи сизга боғлиқ.
Айтганча, сртани олиб борувчилар бироз камтарроқ. Улар 100-300 ораси-да «юришади».

«Мегсеdеs», Лимузин ва бошқалар

Айтганча, «рсйхат»га автоколоннани киритиб қсйиш ссингиздан чиқмасин. Ахир, снг схши лимузинлардан бслса қандай схши!
Демак, машиналар нархлари: Лимузин роса «кетворган» бслса - 500-700 доллар, оддийроқларини майли 300 га ҳам топса бслади. «Мерседес»пар тахминан 50-150 орасида. Аархлар машиналарнинг қанча вақт олиб юришига, уларнинг ранги, ҳолати ва бошқа томонларига боғлиқ.
Бир ерда сшитиб қолдим, баъзи жойларда отли кареталар қилиш ҳам урфга кириб бормоқда скан. Шахсан сзим ксрганим йсқ-ку, лекин бор дейишди.

Келинга либослар

Келинга олиб берилиши керак бслган айрим нарсаларнинг пулини срганиб чиқдим:
Лальто 150 доллардан у ёғи, лекин айтишларича, ҳозир ишни «200» бериб ҳал қиласиз. А­тик ва туфли учун сна 100 доллар билан қутулса бслади. Ҳа, айтганча, ксйлак учун сна 150 атаб юборасизлар, снди, куёв-тсралар!

Қалин пули

Агар таъбир жоиз бслса, аслида берилиши лозим бслган сгона нарса ҳам қалин пули. Чунки бизнинг аҳкомларда келин учун маҳр беришгина бор. Қалин пули айнан сша маҳрга тсғри келишини ҳисобга олсак, уни танқид қилиш инсофдан смас. Чунки, у ҳақиқатанда келиннинг ҳаққидир. Лекин ҳозирда бу нарсани ҳам бироз ошириб юборишибди. Айтишларича, «200» беришаётган скан. Агар куёв тсранинг топиши схши бслса, у ҳолда 500 мингни схлит қилиб олиб бориб берилган маъқул дейишди. Ҳар ҳолда ишлатишга осон. Яна ким билади, дейсиз...

Тортлар

Охирги пайтларда «супер» дизайндаги тортлар пайдо бслган. Жуда бежирим ва маҳобатли. Тсй айни қизғин паллага кириб бораётганда, уни келин-куёв рспарасига олиб кириб қсйиш қандай завқли! Шундай скан, тортга ҳам «заказ» берақоламиз! Аархлар билан танишиб олинг:
«Уч стаж»ли тортлар—50-100 оралиғида, лекин ундан ҳам зсрлари бор. Агар хоҳласангиз 200 ва ундан қимматроқ — айнан шунга срашадиган сифатда тайёрлаб беришади. Бундай тортларнинг оғирлиги ҳам нақд 40-50 килограмм чиқади.
«Шампанский» ссдан чиқмасин!
«Формула-1» пойгаларида ғолибчиққанлар бир-бирларига шампан виноси сочишади. Айни пайтда тсйларимиз ҳам шусиз стмайдиган бслиб қолди. Шундай скан, уни ҳам қсшиб қссмиз-да!
Демак... шу десаларинг шампан виноси пирамидасини бемалол 150-300 доллар оралиғидаги нархларда топса бслади. Унинг нархи ҳам худди Лимузин каби узун-калталигига боғлиқ.

Таклифнома

«Кичкина деманг бизни...» деган мақолни сшитганмисиз? Таклифнома олиш ҳам кичкина бир юмушга схшаб ксринса-да, анчагина пулингизни шилади.
Таклифномаларнинг нархи турига, сифатига ва дизайнига қараб —150 ссмдан бошланиб то 15 минг ссмгача. Ҳа, ажабланманг, бир донасининг нархи шунча пул турадиганлари ҳам бор. Битта тсйга, масалан, 4 хилидан буюртма берсангиз, балки озмунча пулингизни тежаб қоларсиз (катталарга, аёлларга, келиннинг дугоналарига, дегандек). Лекин шуниси аниқки, у ҳолатда ҳам таклифномаларга 50-60 мингдан кам кетмаслиги аниқ. Айни пайтда биргина таклифноманинг сзи учун 100 доллар кетказиш нормал ҳол сифатида қабул қилинмоқда скан.

Камера ва фото

Бу - керак! Ахир бугунги тсйларни камера ва фотосиз тасаввур стиб бслармиди? Уларнинг нархлари 50 дан бошланади, снг схшилари 1000-1500 атрофида ҳам ишлашади.
«Аега ахир, шунчалик қиммат бслган видеотасвирчилар ҳам борми?», дерсиз. Албатта, бор. Улар шундай бир ускуналари, масалан - кранлар билан ташриф буюришади. Худди футбол транслсяиссида камера дарвоза устида айлангани каби, оператор одамларни юқоридан тасвирга туширади.
Ахир, қиммат бслса ҳам арзийди-да, ё нотсғри гапирдимми?

Шар ва Гуллар

Келин-куёв стирадиган столни шар ва гуллар билан безаш бугунги кунда снг асосий сътиборга тушадиган жиҳатлардан бири бслиб қолди. Албатта, тсйни стказаётган оила учун. Бу борада ҳам нархлар анча «камтар» — сифатига қараб 150 доллардан 400 гача. Аммо шарлар ва гуллар бутун зални қамраб олишини мақсад қилган бслсангиз, бу ҳақда бироз сйлаб ксринг - нархлар 300 дан то 700 гача бслади.

Аритгичлар билан ишлаш

А­-с-снди буёғи телевидение бслиб кетди. Лекин начора, охирги пайтларда бу соҳа ҳам тсйларни забт ста бошлади. Турли рангдаги нурлар сффекти тсйингизни худди катта саҳналардаги каби безаб берар скан, нега ундан фойдаланмаслик керак? А­ффект билан ишлайдиганларнинг таклиф қилаётганлари ҳам чакки смас: 200 дан бошланиб то 1500 гача бслган нархларда.

Вальс

Кулманг! Бугунги тсйларда маросим айни авжига чиққанида,келин-куёв ҳамманинг ксз снгида вальс тушиши одатга айланди. Бунинг нимаси харажат дерсиз — вальсга тайёрланиш керакми? Бслажак келин-куёв тсй куни услиб қолмаслик учун камида бир ҳафта вальс курсларига қатнаши керак. Курсларга сса куёв пул тслайди — сртача доллар.

Тсйдан кейинги саёҳат

Айни пайтда худди чет слдаги каби, бизда ҳам амалга кириб бораётган одат. А­нди баъзи-баъзи оилаларда бошланмоқда. Бунинг учун киши бошига сртача 1000 доллар пул кетади. Сиз танлаган қиз «Тсйдан кейин саёҳат учун қайси мамлакатга йсл оламиз?», деб қолса, асло ажабланманг. Чунки бундай ҳодиса орасирада бслса-да, кузатилмоқда. Шундай скан, айнан шунақа ойимчалар нега снди сизга учрамаслиги керак? Ҳа, сҳтиёт бслишга тсғри келади!

Хс-сш, сна нима қолди?

Ҳар ҳолда сарфларнинг кспи кетиб ози қолди. Агар биз снглишиб, нимадир унутган бслсак, маъзур тутинг, уни сзингиз умумий сарфга қсшиб қссрсиз...
Демак, ҳисоблаб чиқишимизча, Тошкентда оддийроқ тсйларга ҳозир-да 4-5 минг доллар кетмоқда. Мундоғроқлари 10 минг бслса, схши тсйларга 20 мингни беҳижолат сарфлаб юборишаётир.
Ана сизга бугуннинг нархлари!

Бекзод Ахмаджанов


Manba (http://info.islom.uz/content/view/1399/997/)
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Shoxruh Mirzo 24 Mart 2010, 15:59:34
Qanaqa to'y qilmoqchisiz? (Yohud qirq tog'oraning qirq nog'orasi )
                                       "O'nta qo'y nima buladi? Mahallada duv-duv gap bo'lsin deyman"
 
 Bismillohir rahmonir rahiym!
AlamdulILLAHI Robbil'alamin va solatu va salamu ala hoyri holqihi Muhammad va ala alihi va sohbihi ajmai'yn! Ama'bad...
  Yaratgan egam ALLOHga behisob hamdu sanolar bo'lsinkim bizlarni, faqat O'zigagina ibodat qiluvchi mo'min musulmon bandalaridan qilib yaratgani uchun! Ushbu yozmoqchi bulganlarimni yuqoridagi epigrafdan qisman bulsada bilib olgan bulsangiz kerak?! Bu gapni hammamizga ma'lum va mashhur kinofilmda juda kop marotaba eshitgansiz albatta. Ushbu jumlalar utgan asrning ikkinchi yarmida aytilganiga qaramay  oradan shuncha vaqt utsa ham  bugungi hayotimizga qanchalik tog'ri keladi. Kamina ushbu yozmoqchi bulganlarim bilan hech kimga dilxiralik qilmoqchi emasman, shunchaki bugungi kunimizdagi to'ylar haqida o'z fikrimni sizning ixtiyoringizga havola qilmoqchiman holos.
  To'y! Naqadar ajoyib marosim! Ikki yoshning "visol onlariga" guvoh bulish uchun bundan-da ko'ra tantanali marosim bormi? O'zbek xalqini to'y qilganda ko'ring! Hammamizni ham to'ylarga yetkizsin deymiz gohida, lekin qanday to'ylarga? Biz to'y deganda nimani tushunadigan bo'lib qoldik? 300-400 kishilik mehmon chaqirib hammani qornini to'yg'izib, erkak-u ayolni aralashtirib chang to'zonda xar-hil musiqalarga o'ynab, spirtli ichimliklarni mast bulib ichadigan marosimnimi? Qiziq...yuqorida yozilgan epigrafni misol qilganim shuki usha davrdan hozirgi kunimizgacha qancha vaqt utdi, qanchadan qancha o'zgarishlar buldiyu lekin kishilarning onglari o'zgarmadimi? Aksincha o'zgardi, shu darajada uzgardiki rivojlanish bilan birga kishilar ongi barovar uzgardi. Faqat isrofgarchilik yuzasidan uzgardi! Usha davrdan hozirgi kungacha hamma narsa qanchalik rivojlanib ommalashgan bulsa, isrofgarchilik ham ommalashdi! Farzandini to'yini kuraman degan ota-onalar misqollab yig'ganlarini bir kunda ko'kka sovuradigan bulib qoldi. Balki meni aytayotganlarimi notog'ridir, lekin bugungi kunimizdagi to'ylarning aksariyati isrofgarchiligu, noshariy amaldan boshqasi emas. Bugungi to'ylarning deyarli hammasi "Sendan men kammi?" shiori ostida o'tib bormoqda! Puli bor odamga to'y qilish oson, lekin puli yuq odamga qiyin. Falonchi keliniga manashuncha ko'ylak olibdi, pistonchi qiziga manabunaqa mebel olibdi degan gaplarni kunda bulmasa kunora eshtib hayratlanasan kishi! Nahotki oila deb atalmish kichik jamiyatning o'zagi mahr bilan ulchansa?  Mol dunyo va obro'-mansab uchun quda andachilik qilayotgan ota-onalar nahot o'z farzandlarini baxtini o'ylashmasa? Bunday xoyu-havaslar evaziga qurilgan oila poydevorsiz qurilgan uyga uhshab qolmaydimi? Poydevorsiz qurilgan uy ko'p o'tmay nurab qolib, qulab tushganidek, havoyu-nafs evaziga qurilgan oila ham parokandaga yuz tutishi aniq. Bundan 12-14 yil muqaddam otalar so'zi-aqlning ko'zi ko'rsatuvida Orif otaning (ALLOH rahmat qilsin) shunday gaplari yodimga tushadi: Yaqinda Toshkentda bir to'y buldi. Kuyovning onasi keliniga 450 ta ko'ylak qilibdi. Eh, bir yil 365 kun bulsa kuniga bittadan yangi ko'ylak kiyganda ham bir yildan keyin farzandli bulsa, qolgan ko'ylakni kiyarmidi?" Bunday dabdabalar hozir ham uchrab turibdi. Qo'sha qo'sha moshinalar, uch to'rt xil taomlar hammasi isrofgarchilikning o'zimasmi? To'ylarning yevropalashib ketganligi haqidaku aytmasa ham bulaveradi. Alhamdulillah hammamiz musulmonmiz! Nega endi musulmon bulib islomiy, shariatga muofiq to'y qilmaymiz? Chuqurroq o'ylab qaraydigan bulsak, daxshatning o'zginasimasmi? Bir kelinni olib ketgani yigirma chog'li yigit qo'sha-qo'sha moshinalarda kelsa, u yigitlarga bir mahalla ota-onalar o'z qizlarini moshinalarga mindirib qo'shib bersa bu nima degan hol? Qiziq savol tug'iladi islomiy to'y bulmagan to'y yoki nasroniy yoki yahudiylarniki buladi! Bunday to'yga nikoh deb atalmish muqaddas shariy hukmni nima keragi bor degin keladi kishi?! Usha yevropaliklar ham uzlarini to'ylariga bu darajada sarf harajat, isrofgarchilik qilmaydi! Ho'sh, biz endi qayoqqa qarab ketayabmiz? To'ydan keyin ichib olib duo ham qilishadi. Axir harom luqma bilan qilingan duo qabul bulmasligini nahot bilmasalar? RasulALLOH s.a.v:"Ey, Sa'd haromdan saqlaning, zero qoringa bir luqma harom kirsa bandaning duosi qirq kungacha qabul bulmaydi" dedilar.
 Hurmatli mo'min musulmon birodarlar! Qayoqqa qarab ketyabmizu, kimga taqlid qilyabmiz? Bir o'tmishimizga nazar solsak yahshi bulardi. Bunday dabdabayu isrofgarchilikni qiyomat kuni javobgarli borligini balki ayrimlarimiz bilmasmiz? Bunday dabdaba va hoyu havaslar haqida bot-bot aytilgan bulsada, lekin amalda ijobiy tarafga uzgarish sezilmayabdi. Bularning hammasi diniy ilmimiz, shariy savodimiz yuqligidan! Ahir qachongacha shunday bid'at bilan yashaymiz? Yohud to'ylarimizning hammasi odamlar nima deydi? deyishlik uchun bulib qoldimi?
 Yozmoqchi bulganlarimni shu yerda muxtasar qilib, ushbu hadis birla yakunlamoqchiman, Nabiy s.a.v.: Agar qaysi bir odam ALLOHning roziligini uylamasdan, bandani roziligni o'ylasa, ALLOH usha odamni, roziligini o'ylagan odam qo'lida xor qiladi." dedilar.
  Yaratgan egam ALLOH barchamizni hidoyat yulidan adashtirmasin! Qalblarimizni iymon nuri bilan nurlantirsin. Faqat O'Zining rozilini topishligimiz uchun kuchli taqvo va sabr ato etsin! Guzal Jannatda O'Zining nurli jamoliga nazar solmog'likka nasibu musharraf aylasin deya duolaringizga muhtoj Shoxruh Mirzo. As-salomu alekum va rahmatullohu va barakatuhu!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: BelleQizcha 01 Iyul 2010, 20:45:44
hm..
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Nоdirbek 27 Iyul 2011, 00:16:35
To'ylarimiz isrofga to'lib ketyabdi. Odamlarga ham hayron qolasan. Ba'zi ilmli bo'la turib, ilmiga amal qilmaydiganlarga nima deysiz???
Yaqindagina, menga juda yaqin bo'lgan inson uylandi. Biz taraflarda Parcha burron-Parcha kesish degan marosim bor. Bu marosim nikoh to'ydan bir yoki ikki kun oldin o'tkaziladi. Bu marosim, ayollarning isrofga to'la marosimi hisoblanadi. Marosimda Kuyov taraf ayollari, o'zining qo'shnilariyu qarindoshlarini yi'gib, kelinnikiga kelishadi va o'ynab-kulib, kechgacha, tiqilib qolguncha ovqatlanishadi, keyin esa, qolgan taomlarni yig'ishtirib ketishadi. Menga yaqin bo'lgan insonni ota-onasi, kelin tarafga shu marosimni qilmaysizlar, chunki isrof haromligi uchun biz bunday amallardan yiroqdamiz deb, bu marosimni bekor qilishdi. Hech qancha vaqt o'tmasdan, o'sha uylangan kishini singlisiga sovchilar keldi va kuyov bo'lmish, Markaziy Jome masjid Imomining shogirdi bo'lib chiqdi. Imomni o'zi qizni otasi bilan gaplashgani kelgan ekan. Xullas qizning otasi kuyov bo'lmishni bir ko'rish maqsadida o'z oldiga chaqiradi va suhbat qiladi. Lekin suhbatda kuyovga qattiq botadigan hech qanday so'z bo'lmagan ekan. Shundan keyin bir muddat vaqt  o'tib, kuyov taraf to'y harakatini boshlashga tushishadi, lekin kelin taraf agar o'sha parcha kesish marosimi bo'ladigan bo'lsa, to'y bo'lmaydi, biz bunday isrofga to'la marosimlardan yiroqmiz deyishgandan keyin, kuyov taraf o'chib qolishadi. Kelin tarafga yuborgan savat, qand va boshqa narsalarni qaytarib jo'natinglar to'y bo'lmaydi deyishadi. Kelin taraf qilingan xarajatlar miqdorini so'rashganida buni hisobini aytamiz va kelib bizdan uzr so'rab ketinglar deyishibdi. Nima emish, kelinni otasi kuyovni oldiga chaqirganidan kuyov ranjiganmish. Qiz taraf Yigitni ota-onasiga parcha kesishday rasvo marosim bo'lmasligini talab qilishgani uchun to'y bo'lmasmish. Axir ota shuncha yil qiz tarbiyalab, voyaga yetqizib, bir umr u bilan yashaydigan insonni ko'rib u bilan suhbat qilsa buni nima yomon joyi bor? Bir tarafdan to'y to'xtatilgani ham yaxshi bo'libdi. Alloh barchamizga isrofdan holi, shariat ko'rsatmalariga amal qilgan holatda to'ylar qilishni nasib qilsin va barcha oila qurish istagida bo'lganlarga solih va solihalarni nasib aylasin!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Ummu Muslima 28 Iyul 2011, 18:40:11
BarakALLOH Nodirbek,
sizdek fikrlaydigan yoshlarimiz safi kengaysin ,,

Bizni shaharda ham  kuyov tarafga "ziyofat berdi" degan bo'lmagur  marosim bor edi,
kelin tomon kuyovga 40-50 tog'ora ziyofat junatar edi.

eng yomoni,hatto kuyov o'zi ham tanimaydigan "kuyov jo'ralar " mehmon bo'lishlari haqida ko'p eshitardik,,

ziyofat berdi ni yo'qotish  tashabbusi bn chiqqan insonlardan ALLOH rozi bo'lsin,endilikda  4-5 tog'ora junatilyapti holos,
hozirda ,shahrimizda hech qanday ziyofat olmay ,kelin tushiryatgan oilalar ham ko'paymoqda,alhamdulillah.

shu mavzuni yurgizish kerak...
forumda uylanish yoshidagi ukalarimiz ko'p,
bunday isrofgarchiliklarga yo'l qo'ymaslik uchun ular ham harakat qilsalar yahshi bo'lar edi.

 
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Rabella 31 Iyul 2011, 07:05:52
Тсй ва сеп муаммолари ёки пул топиб ақл топмаганлар ҳақида

http://www.muslimaat.uz/new/oila/item/793-to_y.html
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Mirоlim 13 Avgust 2011, 12:55:38
:bsm3:

 :asl3:

1998 йили шариъат ксрсатмаларига амал қилишга ҳаракат қилган ҳолда тсйимни стказдик.
Ўша вақтлар динга қарши давлат миқёсидаги кураш авжига чиққанига қарамай исломий тсй деб аталувчи тсй қилдик.
Қайин укам сзимнинг шогирдларимдан бири сди. Бир неча кундан сснг у маҳалладан шундай гап топиб келди.
Бизнинг тсйимиз куни қайин укамнинг мактабда бирга сқийдиган синфдошининг акаси ҳам уйланган скан.
Аммо уларнинг тсйи жоҳилий "œқизил" тсй бслган. Хуллас қайин укам ва синфдоши сртасида шундай суҳбат бслиб стибди.
Синфдоши айтибди: - Ҳа, тсйлар қандай стди? А­шитишимизча, тсйда "œЖимжитлик" романидан бир парча қсйганмишсизлар?! Ҳах-ҳах-ҳаа! Исломий тсйларда фасод, сйин-кулги ва бақир-чақир бслмагани учун синфдоши уни "œЖимжитлик" романи деб, масхара қилмоқчи бслган.
Қайин укам сса бу гапга жавобан пинагини ҳам бузмаган ва закийлик билан хотиржам қиёфада жавоб берган:
 - Ҳа сша куни ҳамма шайтонлар акангни тсйида қсйилган "œШайтанат"ни томоша қилиш учун кетишган скан шекилли!
Шунинг учун бизларни тсйимиз Aлҳамдулиллаҳ тинч ва жуда схши стди.


Jarir Abdullah oqqa tushurgan
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: AbdulAziz-Solih 23 Avgust 2011, 19:11:50
Assalamu alaykum wr wb.Man yoshligimdan niyat qilaman islomiy to'y qilaman deb,inshaAlloh shunaqa qilmoqchiman,duo qilinglar niyatimizga sobit qilsin!Oddiygina bitta qo'y so'yib o'tkazmoqchiman deganimda kimlardir kulgandi...!Valiymadan maqsad nikohni e'lon qiliw emasmi,kim o'zarga o'yin qiliw emasku?ha bu so'roq kimlar uchundir!
Nom: Re: To'ylarimiz va chet-elda to'y
Yuborildi: Abdulhafiz 09 Oktyabr 2011, 22:17:15
Ўрнак бслишни срганайлик            
 
БИСМИЛЛАҲИА  А ОҲМААИА  А ОҲИЙМ

Аллоҳ таолога У зотнинг буюклигига мос ҳамду санолар бслсин!
Ушбу мақолани ёзишдан сзимни тийиб турган сдим. Сабаби — мақтаниш бслиб, риёга айланиб қолишидан чсчиган сдим. Лекин ибрат учун ёзишга қарор қилдим.

Тсрт фарзандимиз бор. Икки қизимни турмушга берганмиз. Олтита набирамиз бор. Учта фарзандимиз олий маълумотли. Тсртинчиси Тошкент Ледиатрис Институти талабаси. Ўғлимизни бу йил ёзда уйлантирдик. Оиламизга муносиб келин қидиришдан аввал оилавий келишиб олдик. Ўғлим, онаси ва мен стириб, суннатга мувофиқ, тсйнинг барча харажатларини келин томонга юкламай, сзимиз бажаришга, асл урф-одатимизга хилоф бслган, кераксиз, фойдасиз келинсалом, «чаллари» каби тадбирларни қилмасликка, куёвнавкарларнинг ҳашаматли машиналар тсдаси ҳам бслмаслигига келишдик. Шунингдек, қимматбаҳо дабдабали ресторанлардан ҳам воз кечиб, тсйни ҳовлимизда стказиш ҳисобига снги оила учун уй жиҳозлари, мебель, гилам ва пардаларни сзимиз сотиб оладиган бслдик. Тсй қилишга қарор қилганимиздан кейин ҳам «қиз топиш - аёлларнинг вазифаси», деб ташлаб қсймадим. Балки сғлимизга муносиб жуфт излашда оилавий ҳамжихат бслиб, ср-хотин баробар ҳаракатда бслдик. Аввало бслажак қудаларнинг дину-диёнатига, дунёқарашига сътибор бердик. Хуллас, совчиликка аёллар билан баробар қатнашдим.
Бир оила ва уларнинг фарзанди биз излаган мезонга мос сканлиги аён бсла бошлагач, ташаббусни қслга олиб, совчиликка сзим бориб, қизнинг отаси билан танишиб келдим. Ашлар ҳам бир неча бор учрашиб, сзаро мойиллик билдиришди. Шундан сснг мен бслажак қудамизни холи жойда учрашувга таклиф қилдим. Учрашув давомида бслажак оилани шакллантириш борасидаги фикр-мулоҳазалар алмаша туриб, стказиладиган тсй хақидаги оиламизнинг юқоридаги қарорини бслажак қудамизга баён стдим. Яъни мен у кишига:
- тсй харажатларини асосан сз зиммамизга олишимизни;
- келин тушадиган уйни сзимиз жиҳозлашимизни (парда, гилам, мебель, ксрпа-тсшак кабилар билан);
- урф-одат тусига кириб қолган фойдасиз тадбирлардан воз кечишимизни;
- шодиёналар тсйхоналарда смас, балки сз ҳовлимизда бслишини;
- шариатга мувофиқ, келинимиз албатта муносиб маҳр беришимизни;
- 200-300 одам йиғиб, қуданикига ошга бормай, сз ҳовлимизда ош беришимизни ва бу дастурхонга қудаларни таклиф қилишимизни;
- тсй маросимида ортиқча дабдаба учун тсда-тсда машиналар бслмаслигини;
- чаллари, келинсалом каби ортиқча маросимлардан ҳам воз кечсак схши бсларди, деган фикрда сканлигимизни айтдим. Қолаверса, бслажак қудаларимиз рози бслишса, келинни ҳеч қандай сеп ва совға-саломларсиз, ортиқча сарполарсиз қабул қилишга тайёрлигимиз ҳақида ҳам фикр билдирдим.
Мен бслажак қудамизга юқоридаги фикрлар оиламизнинг сзаро ҳоҳиш-истаклари асосидаги таклифи сканлигини, кейинчалик оиламизда бу масалада келинга нисбатан салбий фикрлар ёки жоҳилона таъна-дашномлар бслмаслигига кафолат беришимни ҳам айтдим. Мақсадимиз шариат қоидаларига амал қилишдангина иборат сканлигини билдирдим. Аммо таклифларимиз мажбурий смаслигини, қудаларимиз ҳам оилавий маслаҳатлашиб, имконист ва ҳоҳиш даражасида бу таклифларни қисман бслса ҳам қабул қилиш ихтиёри сзларида сканлиги ҳақида келишдик.
Бир ҳафтадан сснг таклифларимиз қабул қилинганлигига амин бслгач, тсй ҳаракатларини бошлаб юбордик. Тсй жараёнидаги барча харажатлар, барча маросимлар куёв томонда бслишини талаб қилсак ҳам, маросимларни сзаро келишув ва икки томоннинг розилигига ксра стказиш кераклиги сабабидан баъзи тадбирларга розилик бердик. Жумладан, сл-юртга маълум қилиш шартлиги туфайли «фотиҳа тсйи» қудаларимизникида стказилди. «Фотиҳа»га биз томондан уч киши икки тоғорада таом, оби нон, патир, ҳолва ва сарполар - ҳаммаси бслиб олтита тугун олиб боришди.
Тсй дастурхонида икки томонда ҳам амру-маъруф стказилди. 30-40 одам билан бир-биримизникига таклиф стилдик. Тсй юбориш, «қалин», «сут пули» деган нарсалар бслмади. Тсн кийгазишда ҳам икки-уч киши билан кифосландик.
Биз тсйимизга шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларини таклиф стдик. Шайх ҳазратлари чиройли маъруза қилиб, унда никоҳ ва унинг қоидалари, хусусан, валийманинг, съни никоҳни сълон қилиш тсйининг харажатлари куёв томонидан бслишини сслатиб стдилар. Шунингдек, маърузада қуйидаги ҳадис баён стилди:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Билол ибн ал-Ҳорисга: «Билгин!» дедилар. У киши «Аимани билайин, сй Аллоҳнинг А асули?» деди. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Билгин, сй Билол!» дедилар. «Аимани билайин, сй Аллоҳнинг А асули?» деди Билол. Шунда Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: «Билгинки, албатта, ким мендан кейин менинг амалдан қолган суннатларимдан бирини тирилтирилса, унга сша суннатга амал қилганларнинг ажрича ажр берилади, амал қилувчиларнинг ажрларидан сса бирор нарса камайтирилмайди. Ва ким Аллоҳни ва Унинг А асулини рози қилмайдиган залолат - бидъатни снгитдан пайдо қилса, унга сша бидъатга амал қилганларнинг гуноҳича гуноҳ бслади, лекин уларнинг гуноҳларидан бирор нарса камайтирмайди» (Термизий ривост қилган).
Ушбу ҳадисни сшитганимдан сснг, «Аллоҳим! Мени ҳам бир суннатнинг тикланишига сабабчи қилгин. Ссрашда бардавом қилгин, илоҳим. Аллоҳим! А иё ксчасидан узоқлаштиргин. Амин», деб ссрадим.
Белгиланган вақтда куёвнавкарлар келинни олиб келиш учун жснашди. Аикоҳ тантаналари ҳовлимизда бслиб стди. Келишилганидек, келин тушган уйни сзимиз жиҳозладик. Қудаларимизнинг талабига биноан, келинимиз сзи билан унча ксп бслмаган совға-саломлар, сарполар ҳамда сртача миқдорда чиннилар билан келди. Аикоҳ кечасида совғаларсиз, қисқагина келинсалом стказилди, аёлларнинг «сарсон сарпо»сидан ҳам воз кечилди. Қудаларимиз сша куни келинни қолдириб, уйларига қайтишди. «Ҳафталик» деган маросимни ёшлар сзлари йсқ қилиб қсс қолишибди. Хурсанд бслдик. Айтиб стиш керакки, бундай сзгаришларни икки томоннинг розилиги ва ҳамжиҳатлигисиз, сабр-матонат ила қаттистсиз амалга ошириб бслмас скан. Бунинг учун қудаларимиздан ғостда миннатдормиз.
Тсйдан кейин келинимиз институтга сқишга киришга ҳаракат қилдилар, афсуски қабулга атиги сн балл етмади. Фарзандларимиз қаторига фарзанд бслиб қсшилган келинимизнинг ҳам олий маълумотли қилиш нистидамиз, чунки келажак авлодимиз — набираларимизнинг тарбисчиси олий маълумотли бслиши мақсадга мувофиқдир.
Ийди А амазон ҳам жорий «мажбурист»ларсиз стди.
Юқорида баён стганларимиз бу борадаги суннатни тиклашнинг бошланиши, холос. Тсй харажатлари ва қудаларнинг «мажбурист»ларини камайтириш борасида ҳали сна кспгина ишлар қилиниши керак. Бешиктсй ва катта ошлар мажбуристидан воз кечиш керак.
Иншааллоҳ, Аабий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига амал қилиб борсак, тсйларимиз турли зарарли, фойдасиз тадбирлардан тозаланиб, бизга никоҳни неъмат қилиб берган Аллоҳ таолонинг розилигига сриштирадиган ҳақиқий шодиёнага айланажак.

Абу Жамшид

Manba (http://info.islom.uz/content/view/2946/997/)