forum.ziyouz.com
Umumiy bo'lim => Umumiy => Mavzu boshlandi: ektulegenugan 16 Oktyabr 2008, 03:22:36
-
Önsöz
Orta Asya’nın tam merkezinde yer alan Özbekistan, 31 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etti. Başka ülkelerde yaşayan Özbekler bu haberi büyük bir coşkuyla karşıladılar, çünkü nice yıllardan beri ülkelerini, Türkistan’ı hür görebilmek için mücadele veriyorlardı. Mutlu günlere yetişemeyen binlerce Özbek; Afganistan, Pakistan, Suudi Arabistan, Türkiye, Amerika, Almanya gibi ülkelerde büyük bir vatan hasretiyle ebediyete intikâl etti. 1920’li ve 1930’lu yıllarda Sovyet hükümetinin zengin ve aydın kişilere karşı yürüttüğü, hakların elden alındığı ve malvarlığına el konulduğu acımasız politikalar nedeniyle yüzbinlerce Özbek Türkü kendi memleketini terketmek zorunda kaldı veya Sovyetler Birliği’nin diğer bölgelerine veya Sibirya’ya sürgün edildi. Aileler parçalanarak kadınlar eşinden, kardeşler ve akrabalar birbirinden ayrıldı, çoğu hayatı boyunca onları bir daha göremedi. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Almanlara esir düşen Özbekler ve Türkistanlılar Sovyet hükümeti tarafından vatan haini ilan edilerek memleketine geri dönemedi.
Mustafa Kemal Atatürk daha 1930’lu yıllarda, Orta Asya’da kardeş Türk halklarının yaşadığını, onların da bir gün elbette bağımsızlığına kavuşacağını, Türkiye’nin bu duruma hazır olması gerektiğini vurgulamıştır. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın çabasıyla başlatılan ve büyük gelecek vaadeden gelişmelerin önü, Özal’ın anî ölümünün ardından tıkanmıştır. Özellikle Türkiye’nin Özbekistan ile olan ilişkileri daha 1994’te bozulmuştur. Durumu düzeltmek için her iki taraf da gereken fedakârlığı yeterince yapmamıştır.
Türkiye, muhacerette bulunan çok sayıda vatansız Özbek’i bağrına basarak, ülkeye gelmelerini sağlamış, onlara ev ve arazi vermiştir. Özbekçe, İngilizce, Rusça, Arapça, Farsça, Almanca, Peştuce, Urduca v.s. dilleri konuşan Türkiye’de yaşayan Özbekler, T.C. vatandaşı olmalarından gurur duyuyorlar, çeşitli alanlarda çalışarak ülkenin gelişmesine katkıda bulunuyorlar. Türk halklarının vazgeçilmez zenginliklerinden olan Özbekçeyi, Özbek kültürü ve geleneksel örf-âdetlerini ayakta tutabilme mücadelesi veriyorlar. Özbekistan ile ilişkilerin istenilen noktaya gelmesi için hâlâ yılmadan uğraş veren Özbeklerin çoğu, "œYegâne Türkistan" fikrinden de vazgeçmiş değildir. Kitabın yazılmasından güdülen diğer bir amaç ise özellikle sıradan Özbeklerin fikirlerini öğrenerek, onların yaşam öykülerinin anlatılması aracılığıyla Türkiye’de yaşayan Özbeklerin tarihine bir başka açıdan bakılmasını sağlamaktan oluşmaktadır.
Türkiye’de yaşayan Özbek Türklerinin gerçek yaşam öykülerini tam olarak anlayabilmek için öncelikle Türkistan’ın Çarlık Rusyası tarafından ele geçirilmesi, 1917 Ekim Devrimi, Sovyet Cumhuriyeti veya Otonom Cumhuriyet olabilmek için gereken şartlar, Türkistan’ın Sovyetler tarafından parçalanması, Ruslar tarafından "œbasmacılık" diye adlandırılan millî özgürlük hareketi, tarımda kolhozlaştırma politikası ve sonrasında yaşananlar, meydana gelen kıtlıklar, Özbekistan’a ve Özbekistan’dan dışarıya yapılan göçler, Özbeklerin geleneksel örf-âdetleri, İstanbul’daki Özbek tekkeleri hakkında bilgi edinilmesi gerekmektedir. Bu ve diğer konular, elinizdeki kitabın birinci bölümünde ele alınmaktadır.
Kitabın ikinci bölümü İstanbul, İzmir, Manisa, Adana, Hatay ve Osmaniye’de yaşayan Özbek asıllı 50’den fazla T.C. vatandaşıyla yapılan başbaşa görüşmeler ve yazarın kendi hatıralarından oluşmaktadır. Bu Özbekler; Türkiye’ye 1900’lu yılların başlarında ve Birinci Dünya Savaşı yıllarında göç eden, 1949’da Almanya’dan, 1952’de Afganistan’dan, daha sonra Suudi Arabistan’dan serbest göçmen olarak gelen, Sovyet istilâsı altındaki Afganistan’ı terkederek Pakistan’da mülteci olarak yaşadıktan sonra 1982’de Türkiye’ye sığınan, Özbekistan’ın bağımsızlığa kavuşmasından sonraki yıllarda Türkiye’ye gelen şahıslar veya onların akrabalarıdır. Görüşülen kişiler çeşitli meslekten kişiler olup, eski devlet bakanından milletvekiline, avukattan doktora, sanatçıdan tüccara, işadamından çiftçiye, muhalefet liderinden öğrenciye kadar temsil edilmektedir. Onların, televizyon dizilerini aratmayacak kadar ilginç yaşam öyküleri kitapta ifadesini bulmuştur.
Türkiye’de yaşayan Özbek asıllı vatandaşlar ve şahısların kimi politik gelişmeler ve Özbekistan lideri hakkındaki olumlu ve olumsuz görüşlerinin, sınırları zorlamayacak şekilde yansıtılmasına özen gösterilmiştir. Kimi Özbeklerin, "œDemokrasi mi daha önemli, istikrar mı?" konusundaki gündem yaratıcı nitelikteki çarpıcı açıklamalarına da yer verilmiştir. Kitaptaki röportajlarda bildirilen fikirler, onları söyleyen kişilerin düşünce özgürlüğü çerçevesindeki şahsî görüşleridir ve yazarı hiçbir şekilde bağlamamaktadır.
Yapılan araştırmanın ve ele alınan konuların, Türkiye ve diğer Türk devletleri arasındaki kardeşlik ve birliği pekiştirmeye hizmet edeceği umuduyla...
Ocak — Temmuz 2008.
*
-
Giriş
Daima doğruları söylediği için şehrimizin ahâlisi babama (Allah rahmet eylesin) saygı gösteriyordu. İyi midir, kötü müdür bilmiyorum, ama ben de yalan söylemeyi beceremiyorum, doğruları pat diye insanların yüzüne söylüyorum.
* * *
Ailede on kardeşiz, ben yedi numarayım. Aralık 1963 doğumluyum. Yaşımın küçük olması nedeniyle 1970’de ilkokula kaydımı yapmadılar. Benden tam iki yaş daha büyük olan ağabeyimden okuma-yazmayı çoktan öğrenmiştim. Anneme, "œNe olur, okula kaydımı yaptırın" diye rica ettim. Annem (Nur içinde yatsın) beni okulun müdür yardımcısına götürdü, ben de harfleri tanıdığımı kendisine kanıtladım. Buna rağmen müdür yardımcısı, "œMüfettiş gelirse yedi yaşını doldurmayan çocuğu okula aldığımız için bizi azarlar" dedi ve seneye gelmemi söyledi. Okuldan çıkarken ağladığımı gören annem, tanıdığı birinci sınıf öğretmeninin sınıfına beni götürdü, birkaç gün sınıfta kalmama izin vermesini rica ederek, canım sıkılınca kendim eve gitmek isteyeceğimi söyledi. Böylece, hayatımda ilk kez sıraya geçtim, okulu bırakmayı ise aklımın ucundan bile geçirmedim. Çok başarılı olduğumu gören öğretmenim, bir-iki hafta sonra adımı ve soyadımı sınıf defterine yazdı.
* * *
Kompozisyonu ve dikteyi çok seviyordum. İlkokuldayken, bir gün dikte çalışması yapıyorduk. Öğretmenimiz yavaş yazan öğrenciler için bir cümleyi tekrar ettiğinde ben, yeni cümle okundu zannederek, aynı cümleyi ikinci kez yazmışım. İmlâ hatası yapmamış olmama rağmen, öğretmenim sırf bu yüzden puanımı düşürmüştü.
* * *
1992’de üniversite eğitimimi Türkiye’de devam ettirme şansı doğdu. Evli, iki çocuk babasıydım. Babam, "œGit oğlum, tahsil al, dış ülkeleri gör, eğitimli insan her zaman kazanır. Ailene ben kendim bakacağım" diye beni destekledi.
* * *
Nisan 1996’da Dokuz Eylül Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra, yüksek lisans diplomasıyla memlekete döndüğümde arkadaşlarım, "œŞimdi de hangi üniversiteye gitmeyi düşünüyorsun?" diye sormuşlardı. Ben artık öğrenci olmayacağıma kendimi inandırmıştım. Ar-kadaşlarım ise "œİyisi üniversiteye devam et, sonunda öğrenci bursuyla emekli olacaksın" diye takılmışlardı. Kısmetmiş, bir sene sonra Taşkent Devlet Hukuk Üniversitesi’ni kazanarak, eğitime devam ettim.
* * *
Gazeteciliğin dışında, diplomasi ilgi alanım dâhilindedir. Türkiye’den döndükten sonra iş için Dışişleri Bakanlığı’na başvurdum. O zaman iki üniversite mezunuydum, yabancı dillerim vardı ve iddialıydım. Bakan yardımcısıyla görüştüm, beni çok beğendiğini, birkaç gün içinde cevap vereceklerini söyledi. Cevap son derece diplomatik oldu — haftalarca bekledim, fakat bakanlıktan cevap gelmedi. Nedenini kitabı okuyunca öğreneceksiniz.
* * *
Türkiye’de öğrenci olarak bulunduğum yıllar süresince özel televizyonlar hızla gelişmekte, yeni yeni kanallar açılmaktaydı. Reytingi yüksek tartışma ve politik programları beğeniyle izler, sunucuların konuşmaları ve hareketlerini takip ederdim. 1997 yılında Özbekistan Te-levizyonu’nda program sunuculuğuna başladığımda, Türk sunucuları izleyerek edindiğim deneyimlerim işime çok yaradı.
* * *
Yatılı müzik okulunda bulunduğum uzun yıllar boyunca okulun kütüphanesindeki günlük gazetelerin hepsini teker teker okuyuncaya dek dışarı çıkmazdım. Ben içerideyken kütüphaneci bayan çoğu zaman kapıyı dışarıdan kilitleyerek başka işlerini yapmaya giderdi.
* * *
Evimize postacı her gün Özbekçe ve Rusça beş-altı gazete ve dergi getirirdi, ben de onların hepsini okurdum. Bazen postacı zamanında gelmezse, kendim postahaneye gider alırdım.
* * *
Yatılı müzik okulumuz köyde bulunduğu için her sene Eylül ayının başlarından Kasım ayının sonuna kadar bizleri zorunlu olarak pamuk toplamaya götürürlerdi. Dersler iptal edilir, sabahtan akşama kadar tarlada bulunurduk. Hassas parmaklarımın ucu çatlar, müzik aleti çala-mazdım. Daha 13 yaşındayken ilk defa pamuk topladım. Derslerin iptal edilerek pamuk toplamaya gönderilmemizin çok yanlış olduğunu düşünüyordum. Onuncu sınıftayken, Moskova’da yayımlanan Sovyetler Birliği Yüksek Yürütme Kurulu’nun gazetesi İzvestiya’ya şikâyet mektubu yolladım.
Üç ay sonra, Ocak ayında okulumuza vilayet Komünist Partisi’nden makam arabası geldi. Beni müdürün odasına çağırdılar, sonra müdür yardımcısıyla beraber arabayla vilayet merkezine gittik. Komünist Parti’nin bulunduğu binada, vilayetin ideolojiden sorumlu üst düzey yetkilisiyle görüştük. İzvestiya’ya şikâyet mektubu yazdığımı söyleyen yetkili, pamuğun Özbekistan ve Sovyetler Birliği’nin ekonomisindeki önemi hakkında konuşarak, pamuk toplamanın her kişinin şerefli görevi olduğunu anlattı.
Benim Moskova’ya kadar giden şikâyetimle ilgili birinin muhakkak cezalandırılması gerekiyordu. "œSuçlu"yu da buldular: öğrencileri çok seven yaşlı okul müdürümüzün görevine son verildi...
Dokuz ay sonra, Eylül ayının başlarında dersler iptal edilerek, bizi yine pamuk toplamaya gönderdiler...
Yaşadığım bu acı gerçekler sonunda, Sovyet ideolojisi ve medyasının "œYALANCI" olduğunu anladım.
* * *
Adalete ve insanlara fazla güvenmem nedeniyle büyük hayal kırıklıkları yaşadım. Hâlbuki, hayatı boyunca çok şeyler başına gelen rahmetli babam, "œOğlum, kimseye güvenme, seni kullananlar çok olacak" diye uyardığında gülerdim.
* * *
-
Haziran 2008’de İstanbul’a gittiğimde, değerli bir hemşerimle tanıştım. Türkiye’deki Özbekler hakkında yazdığım kitabın tez şeklinde hazırlanmış kopyasını kendisine büyük bir coşkuyla göstermiştim, içine bile bakmadan bana, "œKitap yazdığınızı duydum, fakat yanlış yöntemle çalışmışsınız, dışarıdaki rastgele hemşerilerle görüşüp röportaj yapacağınıza, Özbeklerin tarihini bilen akademisyen hemşerilerimizle görüşmeniz gerekiyordu" dedi. Ben, her türlü eleştiriye açık olduğumu söyledim. Kitap yazmaktan güttüğüm amaç, özellikle sıradan Özbeklerin fikirlerini öğrenmek, onların Sovyet egemenliği altındaki Türkistan’da yaşanan olayların ardından meydana gelen göçlerle birlikte alt üst olan kaderleri ve muhaceretteki yaşamlarıyla ilgili özel hatıralarını derlemekten oluşuyordu.
Adama, kitabın içindekilerine bakmasını ve benim için değerli olan fikirlerini bildirmesini rica etmeme rağmen kabul etmedi. Biraz sonra diğer hemşerilerimize anlattıklarına kulak misafiri oldum. İşittiğime göre adamın Özbekler hakkındaki yazıları yayınlanıyor, tam o sıralarda yeni yazısını yayına hazırlıyormuş. Öyle birinin benim çalışmamı hiç önemsememesi bana çok tuhaf geldi doğrusu...
* * *
Özbeklerde bir atasözü var, "œGadânin düşmanı gadâ boladı".
* * *
Olaylara geniş açıdan bakmaya, olumsuzlukların bile, içinde bulunan küçük dâhi olsa olumlu tarafına bakarak yorum yapmaya çalışırım. Geniş ufuklu insanlarla muhatap olmayı, onlarla sohbet etmeyi, tartışmayı seviyorum.
* * *
Eğer saygı görmek istiyorsak, bilgi edinmeyi ve kitap okumayı hiç bırakmamalıyız. Edindiğimiz bilgiler yolumuzu aydınlatan bir meşaledir, hayatımızın sonuna dek kimsenin elimizden alamayacağı servetimizdir.
-
İÇİNDEKİLER
Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
BİRİNCİ BÖLÜM
I. SOVYET SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ
Sosyalist ideolojiye göre milletlerin istikbali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nin oluşumu . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . 19
Türkistan’ın Sovyetler tarafından parçalanması . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . 23
Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olabilmenin şartları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . 26
Otonom Cumhuriyetler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 28
Sovyet sisteminin parçalanması ve Bağımsız Devletler
Topluluğu’nun oluşumu. Perestroyka politikasının SSCB’nin
çöküşündeki etkileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. 29
SSCB’nin sonuna doğru meydana gelen milletlerarası gerginlikler . . . . . . . . . . . . . .. . . 31
II. ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 34
Özbekler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Özbekistan’ın demografik yapısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .39
Çarlık Rusyası döneminde ve 1917 Ekim Devrimi sonrası
Özbekistan’a yapılan göçler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 40
SSCB’de kolhozların oluşturulması ve göçler . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . .42
SSCB’de yaşanan kıtlıkların göçlere etkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . .. 43
1950’den sonraki göçlerin Özbekistan’ın nüfus oluşumunu etkileyişi . . . . . . . . .. . . .. 45
Özbekistan’dan dışarıya yapılan göçler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 47
Özbekistan Cumhuriyeti’nin Vatandaşlık Kanunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51
Örf-âdet farklılıkları "¦ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Özbek Alfabesi’ndeki değişiklikler "¦. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...60
Sovyet ateist propagandası ve dinler . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Özbekistan’da İslam dini "¦. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Hıristiyanlık ve diğer dinler "¦. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
III. İSTANBUL’DAKİ ÖZBEKLERE AİT TEKKELER
Emir Timur ve Yıldırım Bayezid arasındaki muharebenin
Türk halkları arasındaki ilişkileri etkileyişi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . 66
Üsküdar’daki Özbekler Tekkesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . 68
Özbekler Tekkesi şeyhinin oğlu: Edhem Özbek Kangay . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . 69
"œSultanahmet’teki Özbekler Tekkesi, Nevai Enstitüsü yapılsın" . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . . .72
Eyüp’deki Özbekler Tekkesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . 75
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DEKİ ÖZBEKLERİN GERÇEK YAŞAM ÖYKÜLERİ
1) Türkiye’deki Özbeklerin kısa tarihçesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . 77
2) Türkiye’deki Özbek adını taşıyan köyler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . 78
3) ŞECERESİNİ ÇOK İYİ BİLEN KİŞİ: ÖZBEK DOLGUNÇAY . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . 81
"œÖzbekistan’daki akrabalarımın bilmediklerini biliyorum" . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . .82
"œÖzbekistan ekonomisinde hızlı gelişmeler yaşanıyor" . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . .84
"œYemekte aşırı ısrar var" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 85
4) KENDİ KÖKLERİNİ BULAN KİŞİ: İSMET MEDENİ . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . 87
5) KAVUNCULAR SÜLALESİ: 1917’DEN BU YANA TÜRKİYE’DE. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . 89
Hamit ve Ayhan Kavuncu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 90
Mehmet Salih Kavuncu: "œHâkimin girişimiyle akrabalarımı buldum" . . .. . . .. . . .. . . .. . . . 93
Orhan Kavuncu: "œÖzbek muhalefet liderinin haklarını savundum" . . . . . . . . .. . . .. . . . 97
"œUtanç verici durumlardan sonra Özbekçe öğrendim" . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . .99
6) ABDÜLHAMİT KOÇAR: YÜZ YAŞINDAKİ YÜRÜYEN TARİH . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . 101
"œKorbaşılarla 55 yıl beraber yaşadım" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . .102
Kişi başına on çervonlu yolculuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . 105
"œÇocuklarım Araplaşmasın diye Türkiye’ye geldim" . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . 109
Türkiye, Suudi Arabistan ve Özbekistan üçgeninde . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . 111
7) KORBAŞILAR HAKKINDAKİ KİTABIN YAZARI
ALİ BADEMCİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . .. . . . . . 114
"œBasmacıların sloganı ‘Müstakil Türkistan’ idi" . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .v. . . . . . . . . 117
8) SABİR SEYHAN:
"œESERLERİM ÖZBEKİSTAN’DA FİLME ÇEVRİLDİ" . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . 120
"œKorbaşıların eline ilk silah veren benim dedemdir" . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . .120
"œAfganistan’da bize vatan haini dediler" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . ... . . . . . . . . . .123
"œCumhurbaşkanını alkışlayacağıma sırtımı mı göstereceğim?" . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . .123
"œZamanı gelir vatanın özgür olacaktır" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . 126
"œSilsile" filminin prömyerinden sonra gelen yasak . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . 128
9) ZAHİR KOCA:
"œÜÇ ÜLKEDE YAŞADIM, TÜRKİYE’YE YERLEŞTİM" . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . .131
"œAraplaşma korkusu babamı vatandaş olmaktan caydırdı" . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . 131
"œAmerika’da ezan sesi yok" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . .132
İslam Koca: "œEvde sadece Özbekçe konuşuruz" . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . 134
10) "œKİTABI NE AMAÇLA YAZIYORSUNUZ?" . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . . 136
11) ÇAĞATAY KOÇAR: SİBİRYA’YA SÜRÜLME
YERİNE AFGANİSTAN TERCİHİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . 137
"œVize Uygulaması Özbekistan’ı maddî zarara uğratıyor" . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . . . 139
"œÖzbekistan, dünya Özbeklerini biraraya getirsin" . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . 141
"œDemokrasiyi öğrenmek için Batı’ya gidin" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .144
12) VİZE OYUNLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .145
13) ATABEY HÜRGENÇ:
"œİSMİMİ MEÇHUL ASKER ANITINDA GÖRDÜM" . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. 146
"œTarih yüzünden Yunan askerlerle dövüştük" . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . .. . . . . . . . . 147
İkinci vatan Manisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153
Soğuk savaş döneminde ailece Özbekistan’a seyahat . . . . . . . . . . . .. . . .. . .. . . . . . . . . 157
"œGeçmişi ve neslini unutanlara haramzâde derler" . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . 162
14) "œİSMİM AÇIKLANMASIN" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . 164
15) MİNDAN SOYUNDAN İKİ DOKTOR KARDEŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .165
Mukaddem Mindan Şehim:
"œÖzbekistan sahip çıkmazsa Özbek Türkçesi tamamen kaybolur" . . . . .. . . .. . . .. . . . . . 165
"œPampersi Özbekler mi icat etti?": Emin Mindan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . 168
"œYunus Emre, Yesevî’nin şiirlerini Anadolu Türkçesine aktardı". . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . .170
16) HAKAN DEMİR:
"œDÜNYADA ÜÇ TANE TÜRKİSTANLILAR DERNEĞİ VAR" . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . 174
Özbekistan’dan 2001’de gelen ilk resmî davetiye . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . .177
"œAnneannem Afganistan’da, dedem ise Sibirya’da" . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . .178
"œBüyük devletlerin oyunlarına malzeme olmayalım" . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . .. . . .180
17) DEVLET BAKANLIĞINA YÜKSELEN BİR ÖZBEK:
A. AHAT ANDİCAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . .183
"œMuhaciratta hiç maddî sıkıntı çekmedik" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . 187
"œAğabeyimin sünnet edildiği gün Ruslar evimizi basmış" . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . .189
"œVize meselesi Özbekistan’ın iç meselesidir" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . 191
"œİslam Kerimov benim söylediklerimi beğenmedi" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . .193
Türkistan Federasyonu mu veya büyük devletlerin arka bahçesi? . . . .. . . .. . . .. . . . . . . .196
18) FETHULLAH TÖRE:
"œÖZBEK MUHACİRLERİN HAYATI SİNEMAYA AKTARILMALI" .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .199
"œKızımın düğününe Özbekistan’dan sanatçı getirttim" . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . .200
"œKaynaşmanın bedeli kimlik kaybıdır" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . .202
19) ÖZBEKLERİ BİRARAYA GETİREN GELENEK: GAP-GAŞTEK . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . 204
20) KISA-KISA FİKİRLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 205
21) EKBER YASSA: Özbekçe kurs açtık . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . .207
22) HALİMCAN ALTAY VE TURAN AKIN İLE YOLDAKİ SOHBET .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . .210
"œBABAM BİZİ BIRAKIP ÖZBEKİSTAN’A GİTTİ" . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . 215
"œÖzbekistan, bağımsızlık için yılmaz savaşçıyı sınırdışı etti" . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . 218
İstanbul’da bir evde Özbek millî şarkıları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . 219
"œVatana yolun açılması Kerimov’a bağlı" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . .223
24) TURDİALİ NAMANGANİ:
ŞARKI EŞLİĞİNDE ÖZBEK PİLAVI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . 227
"œTürkçe kendi dilimiz" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .229
25) VATANINA DÖNEMEYEN TALEBE:
PİRMUHAMMED HALMET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . .231
Semâlarda getirilen kelime-i şehâdet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 231
Turgut Özal’la gerçekleşmeyen randevu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 234
Tehlikeli görüşme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..237
İktidarlara karşı ağır suçlamalar: a) Özbekistan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . .. .238
İktidarlara karşı ağır suçlamalar: b) Türkiye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . .241
Neşeli günlere doğru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .243
Çıkış yolu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
26) VATANI ÇOK KİŞİ: ABDURRAHMAN BABÜR . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .246
"œKeşke Özbek Televizyonu daha önceden uydudan yayın yapsaydı" . .. . . .. . . .. . . . . . .246
"œT.C. vatandaşı olmam kolay geçmedi" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .251
Zeynep Babür: "œBazen çok konuşmak yararlı olmuyor" . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . .253
27) ABDÜLFETTAH AHMADİ:
"œBABAMI İLK KEZ ÜÇ YAŞINDAYKEN GÖRDÜM" . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . 254
"œVatansız olmanın acısını okulda yaşadım" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 259
Türkiye’ye göç izni isteyen ailelerin Kabil’deki yürüyüşü . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . .. . . . 259
"œBorçlardan kurtulmak için eşimi Cerman’a gönderdim" . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . .261
"œAmerika’da b...k mu varmış?" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 264
"œVatan haini kim?" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 267
28) ABDULLAH KOYAŞ:
"œANADİLİNİ KONUŞANLAR GENÇ KALIYOR" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . .. . 269
Afganistan’da gizli Türkçe dersleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . 270
"œCebimizde para olsa Amerika’dan geri dönecektik" . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 272
29) ABDÜLHEKİM KOYAŞ:
"œDÜNYADA BİZİM GİBİ BAŞKA VATANSIZ YOK" . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . . .274
30) OVAKENT: TÜRKİYE’DEKİ KÜÇÜK ÖZBEKİSTAN . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . .278
31) MHP’Lİ MİLLETVEKİLİ ADAYI: MAHMUT ÖZTÜRK . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . 280
Dördü bir arada: Farsça, Peştuce, Özbekçe ve Türkçe . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . .280
Türkiye’nin Afganistanlı mültecilere sahip çıkışı . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . 283
Demokrasi mi daha önemli veya istikrar mı? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . 285
Çayhanedeki akraba buluşması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
32) AHMET GÜNAL: "œHarcımız Özbekistan’da alınmış" . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . 289
Az konuşup çok iş yapan yiğit: Esanullah Günal . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . .292
Bir Özbekistan aşığı: Asadullah Günal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . 293
Halimahan Günal: "œİstikrarlı olduğu için Türkiye daha iyi" . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . 295
33) MEVLEVİ CENNETULLAH YILDIRIM: "œDedemin definesi var" . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . 298
34) SEYİT AHMET ALDIKAÇTI: "œBir Kürt bizi ölümle tehdit etti" . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . . 301
35) ABDÜLAHAT BEK: "œDerneğin sıkıntısı maddî imkânsızlık" . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . .304
36) ŞAHSENEM KILIÇEVA:
"œTANININCAYA KADAR HER TÜRLÜ İŞTE ÇALIŞTIM" . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . . .306
"œSanat camiasında dostluk yok" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . 308
"œÖzbekistan’ın bana madalya vermesi gerekiyor" . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .309
"œKardeşlerin varsa başka düşmana gerek yok" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . 311
37) HERKES O’NU KONUŞUYOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . .315
"œKerimov’un Türkiye’ye karşı alerjisi var" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . 316
"œSüleyman Demirel, ‘Adamı idare etmek gerek’ dedi". . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . 318
"œÖzbekistan’ın muz cumhuriyeti olmadığını görecekler" . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . 321
38) DİPLOMASİ HUSUSUNDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . .323
39) BANU AYDIN ALTUN:
"œÖZBEK DİPLOMAM TÜRKİYE’DE KABUL EDİLMEDİ" . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . 328
Bir Almanla evlenen Özbek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 329
"œKeşke Özbekistan’da hukuk yerine Rus Dili okusaydım" . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . 331
40) EVLİLİKLE BİTEN İNTERNETTEKİ CHAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . 333
Dost acı söyler veya Sonsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 335
-
Yazar hakkında
Üç üniversite mezunu Bahtiyar Şahnazarov 20 Aralık 1963’de Özbekistan’ın doğusundaki Asake şehrinde doğdu. 1981’de müziğe ihtisaslaşan okulu bitirdikten sonra Taşkent Devlet Konservatuvarı’nı kazandı. 1986-1990 yıllarında müzik öğretmeni olarak çalıştı. 1990’da Taşkent Devlet Doğu Dilleri Üniversitesi’ni kazanıp tekrar üniversite talebesi oldu. 1992’de eğitimini devam ettirmek için Türkiye’ye gelen ilk Özbek talebeler arasında yer aldı. İlk sene Türkçe öğrendikten sonra 1993’de Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün Kamu Yönetimi anabilim dalında yüksek lisans eğitimine başladı. "œÖzbekistan Anayasası ve Özbekistan Uygulamasında Kültürel Çoğulculuk" konusunda hazırladığı tez çalışması sınav komisyonu tarafından yüksek not aldı. Tezin bir bölümü "œAvrasya Etütleri" dergisinin 1996-1997 kış sayısında Türkçe ve İngilizce olarak yayımlanmıştır. 1996-1998’da Özbekistan Yüksek Ticaret Mahkemesi’nde, 1998-2002’de Ekinciler Holding’in Taşkent’teki temsilciliğinde çalıştı. İş hayatıyla eşzamanlı olarak 1997-2002’de Taşkent Hukuk Üniversitesi’nin açıköğretim bölümünde tahsil yaparak, mezun olduktan sonra avukatlık faaliyetine başladı. Bağımsız gazeteci sıfatıyla Özbek medyasında adını duyuran Bahtiyar Şahnazarov 1997-2003 yıllarında Özbekistan Devlet Televizyonu’nda "œHaklar ve Ödevler" programının sunuculuğunu yaptı, gazetelerde sık sık güncel konulardaki yazıları yayımlandı. 2004’de BM ve AGİT’in Taşkent temsilcilikleri tarafından düzenlenen ülke çapındaki gazeteciler yarışmasında birinciliği kazanmdı. Haziran 2005’den beri ailesiyle İzmir’de yaşıyor. Özbekçe, Türkçe, Rusça ve İngilizce biliyor. Eşi Mevlüde müzik öğretmeni, 1990 doğumlu oğlu Bahadır ve 1992 doğumlu kızı Mahinur lise öğrencileridir.