-
Horun Yahyo
ALLOHNING QUR’ONDAGI
MO’JIZALARI
Inglizchadan Lutfullo Jo‘rayev tarjimasi
Mas’ul muharrirlar:
Shayx Abdulaziz Mansur - Toshkent Islom universiteti prorektori,
M. Maxmudov - Xalqaro Ahmad Yassaviy mukofoti sovrindori,
falsafa fanlari nomzodi,
M. Ulug‘bek nomidagi O’zMU falsafa fakulteti dotsenti,
A. Hamraev - Tibbiyot fanlari doktori, professor.
«O’qituvchi» nashriyot-matbaa ijodiy uyi
Toshkent — 2006
MUNDARIJA
Nashriyotdan (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155052#msg155052)
Muhtaram o‘quvchilarga (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155053#msg155053)
Muallif haqida (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155054#msg155054)
So‘zboshi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155055#msg155055)
BIRINCHI KITOB:
Allohning Qur’ondagi ilmiy mo‘jizalari
Koinotning yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155057#msg155057)
Kengayib borayotgan koinot (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155058#msg155058)
Koinotning yakun topishi va halokatli siqilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155060#msg155060)
Issiq tutundan yaralish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155062#msg155062)
Osmonlar va Yerning ajralishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155063#msg155063)
Osmonlar va Yer o‘rtasidagi narsalarning yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155064#msg155064)
Koinotdagi mukammal muvozanat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155065#msg155065)
Koinotdagi uyg‘unlik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155067#msg155067)
Quyosh, Oy va yulduzlar orasidagi strukturaviy farqlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155076#msg155076)
Orbitalar va aylanayotgan koinot (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155077#msg155077)
Quyoshning harakat traektoriyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155079#msg155079)
Oyning orbitasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155080#msg155080)
Qamariya (Oy) yilini hisoblash (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155081#msg155081)
Tortishish kuchi va orbital harakatlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155081#msg155081)
Yerning sharsimonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155110#msg155110)
Yerning geoid shakli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155112#msg155112)
Yer va fazoning diametrlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155113#msg155113)
Atmosfera qatlamlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155114#msg155114)
Yaxshi himoyalangan osmon (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155116#msg155116)
Gumbaz qilib yaratilgan osmon (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155119#msg155119)
Qaytaruvchi osmon (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155120#msg155120)
Yerning qatlamlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155122#msg155122)
Yerning o‘zidagi yukni yuzaga chiqarishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155124#msg155124)
Tog‘larning roli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155125#msg155125)
Harakatdagi tog‘lar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155128#msg155128)
Quyoshning chiqishi va botishidagi turli nuqtalar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155130#msg155130)
Yerning atrofidan yemirilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155131#msg155131)
Yorilayotgan yer (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155134#msg155134)
Mo‘jizaviy temir (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155135#msg155135)
Neftning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155139#msg155139)
Vaqtning nisbiyligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155140#msg155140)
Olti kunda yaratilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155141#msg155141)
Taqdir haqiqati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155143#msg155143)
Yaratilishda juftliklar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155144#msg155144)
Atomdan kichik zarralar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155203#msg155203)
Qora tuynuklar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155205#msg155205)
Pulsarlar: pulsar yulduzlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155206#msg155206)
She’ro yulduzi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155208#msg155208)
Yorug‘lik va zulmat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155210#msg155210)
Olovsiz yonish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155212#msg155212)
Bulutlarning og‘irligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155214#msg155214)
O’lchovli miqdordagi yomg‘ir (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155234#msg155234)
Yomg‘irning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155235#msg155235)
Yerning harakatga kelishi va ko‘pchishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155240#msg155240)
O’lik yerga qayta hayot bag‘ishlaydigan yomg‘irlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155242#msg155242)
Do‘l, momaqaldiroq va chaqmoqning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155243#msg155243)
Urug‘lantiruvchi shamollar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155245#msg155245)
Shamol paydo bo‘lishining bosqichlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155247#msg155247)
Ertalab fotosintez jarayoni qanday boshlanadi? (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155248#msg155248)
Qo‘shilmas dengizlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155250#msg155250)
Dengizlarning qorong‘i tublari va ichki to‘lqinlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155251#msg155251)
Bizning harakatlarimiz uchun mas’ul hudud (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155253#msg155253)
Allohni zikr etish bilan qalblar orom olur (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155254#msg155254)
Islom odobiga ko‘ra kechirimlilik va uning sog‘likka foydasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155255#msg155255)
Ibodat qilish bemorning sog‘ayishini tezlashtiradi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155259#msg155259)
Stress va ruhiy tushkunlik: dinga amal qilmaslikning oqibatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155262#msg155262)
Insonning yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155292#msg155292)
Insonlarning suvdan yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155301#msg155301)
Loydan yaratilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155302#msg155302)
Genni programmalashtirish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155303#msg155303)
Hayz ko‘rish davri (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155305#msg155305)
Homiladorlik va tug‘ilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155307#msg155307)
Inson tana a’zolarining rivojlanish ketma-ketligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155308#msg155308)
Sutning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155309#msg155309)
Mo‘jizaviy qorishiq ona suti (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155310#msg155310)
Barmoq izida yashiringan shaxsiyat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155314#msg155314)
Urg‘ochi asalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155316#msg155316)
Asaldagi mo‘jiza (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155317#msg155317)
Xurmo va uning Qur’onda tasvirlanganidek iste’mol qilinishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155320#msg155320)
Anjir: mukammalligi yaqindagina kashf qilingan meva (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155325#msg155325)
Baliq: ozuqaning bebaho manbai (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155328#msg155328)
Cho‘chqa (go‘shti) va uning sog‘likka zarari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155334#msg155334)
Zaytun: shifobaxsh o‘simlik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155336#msg155336)
Yurak tomirlari jarrohligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155343#msg155343)
Harakat, yuvinish va suv ichishning sog‘likka foydalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155350#msg155350)
Mikroskopik hayotning mavjudligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155352#msg155352)
Hayvon jamoalarining mavjudligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155353#msg155353)
Biomimetika: jonzotlar loyihasidan g‘oya olib (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155355#msg155355)
Gala bo‘lib harakatlanadigan chigirtkalar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155359#msg155359)
Chumolilar aloqa tizimi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155360#msg155360)
Oziq-ovqat sikli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155362#msg155362)
Uyqu paytida quloqlar faol (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155363#msg155363)
Uyqu paytida harakatlanishning muhimligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155364#msg155364)
Tundagi kamharakatlilik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155365#msg155365)
Yuqoriga ko‘garilgan sari nafasning siqilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155366#msg155366)
IKKINCHI KITOB:
Qur’ondagi bashoratlar
Kirish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155439#msg155439)
Vizantiya imperiyasining g‘alabasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155440#msg155440)
Fir’avn jasadining saqlanishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155443#msg155443)
Makkaning fath etilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155444#msg155444)
Isroil qavmining kibrga berilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155446#msg155446)
Fazoning tadqiq etilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155448#msg155448)
Oyga sayohat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155449#msg155449)
Zamonaviy transport vositalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155450#msg155450)
Samolyot texnologiyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155451#msg155451)
Tasvirning uzatilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155452#msg155452)
Hidning uzatilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155454#msg155454)
Elektrdan foydalanish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155457#msg155457)
Artezian buloqlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155458#msg155458)
Texnikada chumolilar armiyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155460#msg155460)
Atom energiyasi va parchalanish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155462#msg155462)
UCHINCHI KITOB:
Qur’onda qayd etilgan tarixiy dalillar
«Homon» va Qadimgi Misr yodgorliklari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155463#msg155463)
Muso Payg‘ambar (a.s.) va dengizning ikkiga bo‘linishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155466#msg155466)
Fir’avn va uning atrofidagilari boshiga tushgan kulfatlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155471#msg155471)
Qur’onda «Fir’avn» so‘zi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155501#msg155501)
Muso Payg‘ambar (a.s.)ning sehrgarlikka yo‘yilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155502#msg155502)
Nuh to‘foni (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155503#msg155503)
Iram shahri (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155510#msg155510)
Sodom va Gomorra shaharlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155512#msg155512)
Saba’ xalqi va Arim seli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155516#msg155516)
Al-Hijr xalqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155520#msg155520)
TO’RTINCHI KITOB:
Allohning Qur’ondagi matematik mo‘jizalari
Qur’onda so‘zlar takroriyligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155521#msg155521)
Qur’onda raqamli hisoblar (Abjad hisobi) (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155526#msg155526)
Qur’onda 19 mo‘jizasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155538#msg155538)
BESHINCHI KITOB:
Qur’onning adabiy jihatdan mukammalligi
Qur’onning taqlid etilmasligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155540#msg155540)
Turli olimlarning Qur’on haqida bildirgan fikrlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155546#msg155546)
XOTIMA:
Qur’on Allohning vahiysidir (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155561#msg155561)
ILOVA:
Evolyutsiya nazariyasining yanglish ekanligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155563#msg155563)
-
:bs1:
Bismillahir rohmanir rohim
Albatta bu (Qur’on) olamlar Parvardigorining nozil qilgan (kitob)idir. («Shuaro» surasi, 192-oyat)
NASHRIYOTDAN
«Allohning Qur’ondagi mo‘‘jizalari» deb nomlangan ushbu kitob 14 asr muqaddam nozil bo‘lgan oyatlarda zikr qilingan noyob ilmiy dalillar, bir qator tarixiy hodisalar haqidagi ma’lumotlarning faqat bugunga kelibgina fan-texnika taraqqiyoti tufayli kashf qilinib, o‘rganib chiqilayotganligi haqida hikoya qiladi.
Noshir sifatida xalqimizga ilm, ziyo, ma’rifat ulashishdek xayrli ishga qo‘l urar ekanmiz, biz ushbu kitobni o‘quvchilarimizga yetkazishni va ularni Qur’on hikmatlaridan oz bo‘lsa-da bahramand qilishni lozim deb bildik. Inglizchadan qilingan mazkur tarjimada imkoni boricha muallifning matnini so‘zma-so‘z yoritishga harakat qilindi. Albatta, ushbu tarjima ayrim kamchiliklardan xoli bo‘lmasligi tabiiy. Tarjima haqida bildirilgan fikr-mulohazalarni mamnuniyat bilan qabul qilamiz.
Tarjima jarayonida Qur’oni Karimga oid bo‘lgan oyatlar quyidagi manbalardan olindi:
1) Qur’oni Karim: ma’nolarining tarjima va tafsiri, Abdulaziz Mansur. «Toshkent islom universiteti» nashriyot-matbaa birlashmasi, 2004 y.
2) Qur’oni Karim: o‘zbekcha izohli tarjima, Alouddin Mansur. «Cho‘lpon» nashriyoti, 1992 yil.
3) Koran: perevod smislov i kommentarii, Valeriya Poroxova. Al Furqon ma’rifat markazi, Damashq - Moskva, 1995 y.
4) The Nobel Qur’an: a New Rendering of its Meaning in English, Hajj Abdalhaqq an Aisha Bewley. Bookwork nashriyoti, Norij, Buyuk Britaniya. 1420 SYe/ 1999 AN.
Qo‘llanilgan qisqartmalar:
(s.a.v. - sollallohu alayhi va sallam): Unga Allohning saloti va salomi bo‘lsin (Muhammad Payg‘ambarning ismidan keyin qo‘llaniladi)
(a.s. - alayhissalom): Unga Allohning salomi bo‘lsin (barcha payg‘ambarlarning ismlaridan keyin qo‘llaniladi)
-
MUHTARAM O’QUVCHIGA
Mazkur kitobning maxsus bir bobi evolyutsiya nazariyasining barbod bo‘lishiga bag‘ishlangan, chunki bu nazariya barcha dinlarga qarshi dahriy falsafalar asosida tuzilgan. Darvinizm olamning yaratilganligini, shu jumladan, Allohning mavjudligini inkor qilishi bois, u keyingi 140 yil mobaynida ko‘plab insonlarning o‘z dinidan voz kechishiga yoki shubha ostida qolishiga sabab bo‘ldi. Shuning uchun bu nazariyaning yolg‘on ekanligini isbotlash qat’iy xizmat hamda juda muhim burchdir. Biz kitobning bitta bobida bu mavzuni qisqacha yoritishni maqsadga muvofiq deb bilamiz.
Muallifning barcha kitoblari Qur’on oyatlari asosida diniy masalalarni tushuntiradi va o‘quvchilarni Allohning kalomini o‘rganish hamda unga tayanib yashashga undaydi. Kitoblarda Allohning oyatlariga taalluqli barcha mavzular shunday tushuntirilganki, o‘quvchilarning ongida gumon yoki savollarga o‘rin qoldirmaydi. Ular samimiy, sodda va ravon uslubda yoritilgan bo‘lib, har qanday yosh yoki har qanday ijtimoiy guruhdagi insonlar tomonidan osonlik bilan idrok etiladi. Shuning uchun ularni bir o‘tirishda o‘qib qo‘yish ehtimoldan xoli emas. Hatto dinni pisand qilmay uni rad etuvchilar ham bu kitoblardagi hujjatlarda ifodalangan dalillardan ta’sirlanadilar va ularning mazmunida yotgan haqiqatni inkor eta olmaydilar.
Muallifning bu va barcha boshqa kitoblari yakka o‘qilishi yoki davralarda muhokama qilinishi mumkin. Bu kitoblardan oziq olishga intiluvchi o‘quvchilar uchun muhokamalar juda foydali, chunki bu muhokamalarda ular o‘z taassurotlari va tajribalarini boshqalar bilan o‘rtoqlashish imkoniga ega bo‘ladilar.
Jumladan, yolg‘iz Alloh yo‘lida yozilgan bu kitoblarni nashr qilish va ularning o‘qilishiga hissa qo‘shish Islom dini uchun ko‘rsatilgan buyuk xizmatdir. Muallifning barcha kitoblari o‘ta ishonchli. Shu bois, boshqalarga haqiqiy din haqida tushuncha berishda eng samarali uslublardan biri bu kitoblarni o‘qishga ularni ruhlantirishdir.
Boshqa kitoblarga nisbatan bu kitoblarda Siz muallifning shaxsiy qarashlariga, ishonchsiz manbalarga asoslangan tushuntirishlarga, ilohiy mavzularni hurmatlash va ulug‘lash maqsadida kuzatishlarsiz qo‘llangan uslublarga, shu bilan birga, kishi ongida va qalbida shubha uyg‘otadigan foydasiz yoki tushkunlikka solib qo‘yuvchi dalillarga duch kelishdan yiroqsiz.
-
MUALLIF HAQIDA
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/002.jpg)
Horun Yahyo taxallusi ostida ijod qiluvchi muallif 1956 yilda Anqarada tavallud topdi. Anqarada boshlang‘ich va umumta’lim maktablarini bitirgach, u Istanbul Me’mor Sinon universitetida nafis san’at va Istanbul universitetida falsafa yo‘nalishida tahsil oldi. 1980 yildan buyon u ko‘plab siyosiy, ilmiy va diniy nashrlarni chop etgan. Horun Yahyo evolyutsionerlarning soxtaligini, ularning behuda da’volarini, darvinizm va fashizm hamda kommunizm deb atalmish illatli g‘oyalar o‘rtasidagi mash’um rishtalarni fosh qiluvchi muhim asarlar muallifi sifatida ma’lum va mashhurdir.
Muallifning taxallusi o‘z qavmining dinsizligiga qarshi kurashgan ikki aziz Payg‘ambar - Horun va Yahyo ismlaridan tuzilgan bo‘lib, uning kitoblari muqovasidagi Muhammad Payg‘ambar (s.a.v.)ning muhri ramziydir va u kitoblarning mazmuniga bog‘langandir. Bu muhr oxirgi Muqaddas Kitob bo‘lgan Qur’on va Payg‘ambarlarning eng oxirgisi Muhammad (s.a.v.) degan ma’noni anglatadi. Muallif Qur’onning yo‘riqlari va sunnat amallari (Payg‘ambar (s.a.v.) ning hadislari) ostida Allohni inkor etuvchi g‘oyaviy aqidalarning har biri asossiz ekanligini tubdan isbotlash va eng so‘nggi yangiliklar bilan xulosalash, shuningdek, dinga qarshi ko‘tarilgan e’tirozlarga batamom barham berishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan. U yuksak donolik va ma’naviy barkamollikka erishgan oxirgi Payg‘ambar (s.a.v.) ning muhridan eng so‘nggi yangiliklarni e’tiborga havola etish maqsadida, o‘z ko‘ngliga tugib qo‘ygan niyatining ramzi sifatida foydalanadi.
Horun Yahyoning barcha asarlari bitta ezgu maqsad sari, ya’ni Qur’onning xabarlarini yetkazish, Allohning mavjudligi, uning yagonaligi va o‘limdan keyingi hayot kabi asosiy diniy masalalarni mulohaza qilishga o‘quvchilarni ruhlantirish va Xudosiz tuzumlarning zaif asoslari hamda noto‘g‘ri g‘oyalarini fosh qilishga qaratilgan. Horun Yahyo Hindistondan tortib Amerikagacha, Angliyadan tortib Indoneziyagacha, Polshadan tortib Bos niyagacha va Ispaniyadan tortib Braziliyagacha keng kitobxonlar ommasiga ega. Uning ba’zi kitoblari ingliz, frantsuz, nemis, ispan, italyan, portugal, urdu, arab, alban, rus, serb, polyak, malayi, uyg‘ur va indonez tillariga tarjima qilingan.
Butun dunyoda juda qadrlanib kelinayotgan bu kitoblar ko‘plab insonlarni Allohga imon keltirishga va yana ko‘plarga esa o‘z dinlariga chuqurroq, qalban nazar tashlapglariga yordam beruvchi manba vazifasini o‘tab kelmokda. Uning kitoblaridagi donolik va samimiyat hamda tushunishga oson va aniq uslub har qanday kishiga bevosita ta’sir qiladi. Bu kitoblar ustida jiddiyroq mulohaza yuritgan shaxs dahriylik yoki boshqa bir noto‘g‘ri goya, yoki materialistik falsafani ortiqcha olg‘a sura olmaydi, chunki bu kitoblar o‘zining tez ta’sirchanligi, aniq natijalari va inkor qilib bo‘lmaydigan dalillari bilan xarakterlidir. Hatto shunda ham bu shaxs o‘z tutgan yo‘lida davom etsa, bu bor-yo‘g‘i uning o‘z qarashlarini o‘jarlik bilan o‘zgartirmasligidan dalolatdir, chunki bu kitoblar soxta goyalarni butunlay rad etadi. Dinni inkor etuvchi barcha zamonaviy harakatlar hozirgi kunda Horun Yahyo tomonidan yozilgan kitoblar sharafi bilan goyaviy jihatdan bartaraf etildi.
Bu, shubhasiz, Qur’ondagi donolik va zukkolik natijasidandir. Muallifning kamtarona niyati Allohning haq yo‘lida insoniyatning izlanish vositasi sifatida xizmat qilishdir. Bu kitoblarni nashr qilishdan u biror moddiy manfaat ko‘zlagani yo‘q.
Shu asnoda, insonlar ongida chalkashliklarni yuzaga keltiradigan, ularni goyaviy tartibsizliklarga boshlaydigan, shu bilan birga, odamlar qalbidagi shubha-gumonlarga barham berolmaydigan, zaif va aniq ta’sir kuchiga ega bo‘lmagan boshqa kitoblarni targib qilish behuda vaqt hamda kuch sarflashdan boshqa narsa emas. Horun Yahyo qalamiga mansub kitoblar esa aksincha. Bunga gumon ko‘zi bilan qarovchilar Horun Yahyo yozgan kitoblardagi yagona maqsad - ishonchsizlikni bartaraf qilish va Qur’onning ma’naviy qadriyatlarini yoyish ekanligini birdan fahmlab olishi tabiiy. Bu xizmatning yutugi va nufuzi o‘quvchining e’tiqodida yaqqol aks etadi.
Shu narsani doim yodda tutmoq lozim: ko‘pchilik odamlar tomonidan to‘xtovsiz davom ettirilayotgan jabr, zulm, shafqatsizlik, ixtilof va boshqa ogir musibatlarning bosh sababi dahriylikning keng g‘oyaviy yoyilganligidadir. Bu jaholat faqat dahriylikni goyaviy jihatdan barbod qilish va olam ajoyibotlari hamda Qur’on o‘gitlarini insonlar ongiga singdirish, ularni bu fazilatlar bilan yashashga undash orqaligina tugatilishi mumkin. Zo‘ravonlik, fahsh va nizolar chuqur ildiz otib borayotgan bu dunyoning bugungi holatini nazarda tutgan holda, albatta, bu xizmat zudlik hamda samaradorlik bilan ko‘rsatilishi darkor, aks holda ancha kech bo‘lishi mumkin.
Horun Yahyoning kitoblari yuqorida qayd etilgan ezgu niyatlar yo‘lida xizmat qiladi. Allohning xohish-irodasiga ko‘ra, bu kitoblar XXI asr insonlarining Qur’oni Karimda va’da qilingan tinchlik, adolat va baxt-saodatga erishuvida yordam beradi.
-
SO’ZBOSHI
O’n to‘rt asr muqaddam Alloh Qur’onni nozil qildi. Ezgulikka boshlovchi va donolik timsoli bo‘lgan bu kitob insoniyatni haqiqatga chorlaydi va ushbu salohiyatli vahiy o‘z ichiga olgan qadriyatlarga sodiq qolishga yo‘naltiradi. Nozil bo‘lgan kunidan boshlab Oxirat kunigacha bu oxirgi muqaddas kitob insoniyat uchun yagona yo‘riqnoma bo‘lib qoladi. Allohning kitobi «Holbuki, u (Qur’on barcha) olamlar uchun eslatmadir» («Qalam» surasi, 52- oyat) deb xabar qiladi.
Qur’on vahiy qilinganidan buyon barcha insonlarga har qanday vaqtda osonlik bilan tushuniladigan til va ifodaga ega bo‘lib kelgan. Alloh bu uslub haqida Qur’onda shunday karomat qiladi: «Biz Qur’onni zikr (eslatma) uchun oson qilib qo‘ydik ...» («Qamar» surasi, 22-oyat)
Qur’onning adabiy tilidagi mukammallik, uning uslubiy beqiyos xususiyatlari va undagi buyuk donolik bu kitob Parvardigorning kalomi ekanligidan dalolat beruvchi dalillardan biridir.
Jumladan, Qur’on juda ko‘p mo‘‘jizalarni o‘z ichiga olganki, u Allohning so‘zi ekanligini isbotlaydi. Bunday sifatlardan biri undagi ko‘pdan-ko‘p ilmiy haqiqatlardir. O’n to‘rt asr ilgari Paygambarimiz Muhammad (s.a.v.) ga vahiy qilingan bu kitobda son-sanoqsiz ilmiy va falsafiy ma’lumotlardan namunalar keltirilganki, insoniyat ularni XX va XXI asr texnologiyalari orqaligina kashf qilmoqda.
Albatta, biz Qur’onga faqat ilmiy bir kitob sifatida nazar tashlamasligimiz kerak, chunki u, birinchi navbatda, ma’naviy va diniy yo‘riqnoma hisoblanadi. Ammo Qur’on oyatlarida juda ham aniq va teran ifoda etilgan ko‘plab ilmiy dalillar faqat XX va XXI asrda erishilgan texnologik yutuqlar yordami bilangina olimlar tomonidan kashf qilindi. Bularga qo‘shimcha kashfiyotlar har kuni qilinmoqda. Oddiygina qilib aytadigan bo‘lsak, ayni paytda o‘quvchiga uqtirilayotgan bu dalillarni Qur’on nozil qilingan paytda bilib olishning imkoni yo‘q edi va bu uning Allohning kalomi ekanligini yanada ko‘proq isbotlaydi.
-
Qur’on o‘z ichiga olgan ilmiy mo‘‘jizalarni tushunish uchun biz, avvalo, bu muqaddas kitob vahiy qilingan paytda mavjud bo‘lgan ilmiy bilimlar darajasiga nazar tashlashimiz kerak bo‘ladi. Kimdir Qur’onning qanday mazmunda vahiy qilinganini tushunsa, yana kimdir Islom kitobi aslida qanday gayritabiiy kitob ekanligini aniqroq fahmlaydi. VII asrda, bu ilohiy oyatlar nozil qilingan paytda, Arab qavmlari ko‘plab xurofiy va asossiz tushunchalar bilan to‘lib-toshgan edi. Falak va tabiatni tekshirish uchun texnikaga ega bo‘lmagan bu arablar o‘z ajdodlaridan meros bo‘lib qolgan va isbotlanmagan to‘qima rivoyatlarga ishonishar va bu rivoyatlarga savol nazari bilan qarashmas edi. Misol uchun, boshlari uzra turgan osmonni tog‘lar suyab turadi, deb faraz qilar edilar. Ular Yerni yassi va tog‘lar osmon gumbazini bizdan juda balandda tutib turuvchi ustunlar vazifasini bajaradi deb ishonardilar.
Mana shunday afsona va uydirmalar muhitida Qur’on nozil bo‘ldi. U jaholat o‘rnini ziyo bilan, mantiqsiz farazlar o‘rnini esa yo‘l-yo‘riq va shak-shubhasiz dalillar bilan to‘ldirdi. Qur’on oyatlaridan birida «Alloh osmonlarni, ko‘rib turganingizdek, ustunsiz ko‘tarib qo‘ygan ...» («Ra’d» surasi, 2-oyat) deb xabar beriladi.
Bu oyat tog‘lar suyab turgani uchun osmon balandda turadi, degan aqidani barbod qildi. Qur’on insoniyat tarixining muayyan nuqtasida, hali hech bir insonga ma’lum bo‘lishi dargumon bo‘lgan paytda vahiy qilingan bo‘lib, muhim dalillar bilan to‘la. Astronomiya, fizika yoki biologiyaga oid holat va o‘zgarishlar haqida odamlar juda kam bilimga ega bo‘lgan paytda nozil qilingan Qur’on turli mavzularda shunday asosiy dalillarni o‘z ichiga olganki, bularning barchasi uning Alloh - Olamlar Parvardigori tomonidan vahiy qilinganligidan dalolat beradi. Qur’onda tushuntirilgan va e’tiborga olingan ba’zi mavzular quyidagichadir: koinotning yaratilishi, insonning kichik bir homiladan yaralib to katta odam bo‘lgunicha o‘sib-ulg‘ayishi va mo‘‘jizakorona rivojlanishi, biz yashaydigan atmosferaning tuzilishi va Yerda hayotning mavjudligini ta’minlab turuvchi nafis muvozanat. Bu masalalarning ba’zilarini to‘liqroq tushunib olish uchun, keling, birgalikda Qur’onda vahiy qilingan bu ilmiy mo‘‘jizalardan ba’zilariga nazar tashlaylik.
-
BIRINCHI KITOB
ALLOHNING QUR’ONDAGI ILMIY MO’JIZALARI
KOINOTNING YARATILISHI
XX asrning o‘rtalarigacha koinot cheksiz, u doim mavjud bo‘lgan va abadiy shunday bo‘lib qoladi, degan qarash jahon miqyosida keng yoyilgan edi. «Turg‘un koinot modeli» sifatida ma’lum bo‘lgan bu qarashga ko‘ra, koinotning na avvali va na oxiri bor edi.
Koinotning qo‘zg‘almas, turg‘un va o‘zgarmas moddalar yig‘indisi ekanligini ta’kidlaydigan bu qarash materialistik falsafa asoslarini tashkil etdi va pirovardida, Yaratganning mavjudligini inkor qildi. Biroq XX asr mobaynida, fan va texnika rivojlanib borishi natijasida turg‘un koinot modeli butunlay tag-tomiri bilan sug‘urib tashlandi.
Biz mana XXI asrga qadam qo‘ydik va bizning toleimizga yangi tong otdi. Dunyoning eng ko‘zga ko‘ringan ayrim mutafakkirlari tomonidan o‘tkazilgan sanoqsiz tajribalar, kuzatuvlar va hisob-kitoblar orqali zamonaviy fizika koinotning chindan ham avvali bo‘lganligini, uning juda katta portlash natijasida, bir zumda vujudga kelganini isbotlab berdi. Bundan tashqari, materialistlar hanuz qat’iy qo‘llab-quvvatlaydigan, ya’ni koinotning qo‘zg‘almas va turg‘un ekanligi noto‘g‘ri, aksincha, unda doimiy harakat, o‘zgarish va kengayish jarayoni kechayotganligi ham aniqlandi. Yaqinda isbotlangan bu dalillarning barchasi turg‘un koinot nazariyasiga yakun yasadi va ular ilmiy jamiyat tomonidan yalpi qabul qilindi. Koinotning kelib chiqishi Qur’onda shunday tasvirlangan:
«(U) osmonlar va Yerning ixtirochisidir». («An’om» surasi, 101-oyat)
Bu xabar zamonaviy olimlarning kashfiyotlari bilan to‘liq mos keladi. Biz oldinroq aytib o‘tganimizdek, bugungi kunda astrofizika xulosa qilgan narsa shu bo‘ldiki, butun koinot, materiya va vaqt o‘lchovlari bilan birgalikda, juda uzoq vaqt oldin ro‘y bergan katta portlash natijasida vujudga kelgan. «Katta portlash» nomi bilan ma’lum bu hodisa, koinotning yo‘qlikdan yaralishi uchun katalizatordir. Bu portlash (buni ilmiy jamiyatlar ham tasdiqlaydi) taxminan 15 milliard yil oldin bitta yolg‘iz nuqtadan kelib chiqqan. (Qarang: Horun Yahyo. The Creation of The Universe (Koinotning yaratilishi). Al-Attique Publishers Inc. Kanada, 2000)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/001.jpg)
1992 yilda NASA (Milliy Aeronavtika va Fazo Boshqarmasi) tomonidan uchirilgan KOBE sun’iy yo‘ldoshining bortida joylashtirilgan sezgir sensorlar Katta portlashdan darak beruvchi qoldiqlar tasvirini oldi. Bu kashfiyot Katta portlashning tasdig‘i sifatida xizmat qildi hamda koinotning yo‘klikdan yaratilganligini ilmiy jihatdan isbotlab berdi.
Katta portlashdan oldin, materiya degan narsaning o‘zi yo‘q edi. Na materiya, na energiya va na vaqt mavjud bo‘lgan yo‘qlik holatidan, faqat metafizik jihatdan tasvirlash mumkin bo‘lgan materiya, energiya va vaqtlarning barchasi bir zumda yaratildi. Faqat yaqindagina zamonaviy fizika orqali kashf qilingan bu dalil Qur’onda biz uchun 1400 yil ilgari xabar berilgan edi.
-
KENGAYIB BORAYOTGAN KOINOT
14 asr ilgari, astronomiya fani hali ibtidoiy bo‘lgan paytda nozil bo‘lgan Qur’onda koinotning kengayishi quyidagi oyatda tasvirlab berilgan edi:
«Biz osmonni kuch-qudrat ila barpo etdik va darhaqiqat, Biz uni muttasil kengaytirib boruvchidirmiz.» («Zoriyot» surasi, 47- oyat)
Yuqorida berilgan «osmon» so‘zi Qur’onning turli joylarida qo‘llangan. U fazoga va kengroq koinotga nisbatan ishlatiladi. Bu yerda ham bu so‘z shu ma’noda ishlatilgan va u koinotning «kengayishi»dan darak bermoqda. Arabchadagi «innaa lamusi’una» jumlasi o‘zbekchaga «Biz uni muttasil kengaytirib boruvchidirmiz» deb tarjima qilinadi. «Lamusi’una» jumlasidan olingan «musi’una» so‘zi «avsa’a» fe’lidan kelib chiqqan bo‘lib, «kengaytirmoq» ma’nosini anglatadi. Old qo‘shimchasi bo‘lgan «la» o‘zidan keyin kelayotgan ism yoki nomga urg‘u beradi va «katta darajada» degan ma’noni qo‘shadi. Demak, bu ibora «Biz osmonni yoki koinotni katta darajada kengaytiramiz», degan ma’noni anglatadi. Bu - bugungi kun fani kilgan xulosaning o‘zginasidir.1
XX asrning boshlarigacha ilm-fan olamida «Koinot o‘zgarmas tabiatli va u cheksiz vaqtdan buyon mavjuddir» degan yagona qarash keng tarqalgan edi. Ammo zamonaviy texnologiyalar vositasida amalga oshirilgan tadqiqotlar, kuzatishlar va hisob-kitoblar koinotning ibtidosi aslida bo‘lganligi va uning muttasil «kengayib» borishini isbotlab berdi.
XX asr boshlarida rus fizigi Aleksandr Fridman va belgiyalik kosmolog Jorj Lemetr koinotning doimiy harakatdaligi va uning kengayib borayotganligini nazariy jihatdan hisoblab chiqdilar.
-
1929 yil bu tushuncha kuzatuv natijasida olingan ma’lumotlar orqali tasdiqlandi. Amerikalik astronom Edvin Xabbl, osmonni teleskop bilan kuzatayotib, yulduzlar va galaktikalar bir-biridan to‘xtovsiz uzoqlashib ketayotganligini kashf qildi. Bu kashfiyot astronomiya tarixida eng buyuk kashfiyotlardan biri hisoblanadi. Kuzatuvlar mobaynida Edvin Xabbl yulduzlarning yorug‘lik chiqarishini va bu yorug‘lik ularning masofasiga ko‘ra qizg‘ish tus olishini aniqladi. Ma’lum fizik qonunlarga ko‘ra, agar yorug‘lik kuzatuv marrasi tomon yaqinlashib borsa, u binafsha rangga kiradi, agar yorug‘lik kuzatuv marrasidan uzoqlashib borsa, u ko‘proq qizg‘ish tus ola boradi. O’z kuzatuvlari davomida E. Xabbl yulduzlardan chiqayotgan yorug‘liklar qizil rangga tomon o‘zgarib borayotganligiga guvoh bo‘ldi. Qisqasi, uning kuzatuvlarida yulduzlar muttasil uzoq-uzoqlarga qarab harakat qilardi. Yulduzlar va galaktikalar nafaqat bizdan, balki bir-biridan ham uzoqlashib borardi. Koinotda har bir narsaning boshqa har bir narsadan doimiy ravishda uzoqlashib borishi koinotning muttasil kengayib borayotganligidan darak berardi. Keyingi yillarda olib borilgan kuzatuvlar koinotning to‘xtovsiz kengayib borayotganligini tasdiqladi.
Bu haqda aniqroq tushuncha hosil qilish uchun koinotni havo bilan shishirilayotgan pufakning yuzasi deb tasavvur qilaylik. Pufak qanchalik shishirilsa, uning yuzasidagi nuqtalar shunchalik bir-biridan yiroqlasha boradi. Xuddi shu yo‘sinda osmon jismlari ham koinot kengaygan sari bir-biridan uzoqlasha boradi. Bu kashfiyot XX asrning eng buyuk olimi sanalmish Albert Eynshteyn tomonidan nazariy jihatdan kashf qilingan edi. Ammo o‘sha paytda umum tomonidan qabul qilingan «turg‘un koinot modeli»ni toptashdan qochib, Eynshteyn bu kashfiyotni bir chetga surib qo‘ydi. Keyinroq, u o‘zining bu qilmishini hayotidagi eng ahmoqona xato deb ta’riflaydi.2
Qur’onda bu dalil hali teleskoplar va shunga o‘xshash fan-texnika ixtirolari xayolga ham kelmagan bir paytda tushuntirib berilgan edi. Chunki Qur’on haqiqatda butun samolar Sarvari va Hukmdori - Allohning kalomidir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/003.jpg)
Katta portlash vaqtidan buyon koinot katta tezlikda doimiy kengayib bormoqda. Olimlar kengayib borayotgan koinotni shishirilgan pufak yuzasiga taqqoslashadi.
-
KOINOTNING YAKUN TOPISHI VA HALOKATLI SIQILISH
Biz yuqorida aytib o‘tganimizdek, koinotning yaratilishi qattiq portlash bilan boshlangan edi. Mana shu paytdan boshlab koinot to‘xtovsiz kengayib bormoqda. Olimlarning aytishicha, koinotning massasi kerakli darajaga yetib borganda bu kengayish koinotning o‘z-o‘zidan yig‘ilishiga sabab bo‘luvchi tortishish kuchi tufayli yakun topadi.3
Shuningdek, qisqarayotgan koinot juda o‘tkir issiqlikda nihoyaga yetadi, deb ham faraz qilinadi va bu qisqarish «halokatli sikilish» nomi bilan ma’lum. Bu biz bilgan barcha turdagi hayot shakllariga yakun yasaydi. Stanford universitetining fizik professorlari Renata Kallosh va Andrey Lind shu mavzuda quyidagicha xulosa qilganlar:
Koinotning taqdiri yig‘ilib kelish va g‘oyib bo‘lish bilan tugashi mumkin. Biz hozir ko‘rib turgan va uzoq masofalardagi biz ko‘ra olmaydigan barcha narsalar proton zarrasidan ham kichik bo‘lgan nuqtaga yig‘ilib keladi. O’sha joyda siz o‘zingizni xuddi «qora tuynuk«ka tushib qolgandek his qilasiz... Agar qora kuchni tasvirlashga bir oz harakat kiladigan bo‘lsak, biz shuni anikdadikki, u asta-sekin salbiy (manfiy) bo‘la boradi, bu esa koinotning beqaror bo‘lishi, so‘ng inkirozga yuz tutishiga sabab bo‘ladi ... Fiziklar qora kuchning salbiy bo‘lishini va koinotning juda yaqin kelajakdagi bir paytda inqirozga yuz tutishini bilib kelishgan... lekin biz endi shunga aminmizki, biz koinot hayot davrining boshida emas, balkio‘rtasidamiz.4
-
Halokatli siqilish haqidagi bu ilmiy gipoteza Qur’onda qanday ta’riflanganini quyidagi oyatdan bilib olasiz:
U kunda Biz osmonni xuddi maktub yozilgan sahifani o‘ragan kabi o‘rab, birinchi marta qanday yaratgan bo‘lsak, (o‘sha yaxlit holiga) qaytarurmiz. (Bu) Bizning zimmamizdagi va’dadir. Albatta, Biz (shunday) qiluvchidirmiz. («Anbiyo» surasi, 104-oyat)
Boshqa bir oyatda, falak haqidagi bu holat shunday tasvirlanadi:
Ular Allohni haqqoniy (ravishda) qadrlamadilar (tanimadilar). Butun Yer qiyomat kunida Uning bir tutamidir. Osmonlar esa, Uning «qo‘li»ga yig‘iluvchidir. U ularning keltirayotgan shirklaridan pok va yuksakdir! («Zumar» surasi, 67- oyat)
Halokatli siqilish nazariyasiga ko‘ra, koinot sekinlik bilan yig‘ila boradi va so‘ng bu juda tezlashib ketadi. Bu jarayonning oxirida koinot cheksiz zichlikka erishadi va o‘ta issiq hamda kichik bo‘lib qoladi. Bu ilmiy nazariya, Qur’onning shu ilmiy g‘oyani tushuntirishi bilan barobardir. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/004.jpg)
Halokatli siqilish nazariyasi shu narsani ta’kidlaydiki, Katta portlash bilan kengayishi boshlangan koinot o‘z-o‘zidan katta tezlikda yig‘iladi. Bu nazariyaga ko‘ra, koinotning bunday yig‘ilishi koinot o‘zining bor massasini yo‘qotguncha va cheksiz zichlikdagi bitta nuqtaga aylanib qolguncha davom etadi.
-
ISSIQ TUTUNDAN YARALISH
Bugungi kunda olimlar yulduzlarning issiq gaz bulutlardan paydo bo‘lishini kuzata oldilar. Gazning issiq massasidan yaralish hodisasi koinotning yaratilishiga ham taalluqlidir. Qur’onda tasvirlanganidek, koinotning yaratilishi, bu ilmiy kashfiyotni quyidagi oyatda tasdiqlaydi:
U (Yerning) ustida to‘la to‘rt kunda tog‘larni (paydo) qildi va uni barakotli qildi hamda o‘sha (er)da uning yemishlarini belgiladi (taqsimladi). (Bu tafsilot Yeru osmonlar haqida) so‘rovchilarga mosdir. So‘ngra tutun holatda bo‘lgan osmonni (yaratishni) qasd etib, unga va Yerga: «(Farmonimga) ixtiyoriy yoki majburiy holda kelingiz!» - degan edi, ular: «O’z ixtiyorimiz bilan keldik», - dedilar. («Fussilat» surasi, 10-11- oyatlar)
Bu yerda «osmon» deb tarjima qilingan arabcha so‘z «samaa» butun koinotga nisbatan ishlatilgan. «Tutun» deb tarjima qilingan «duxaanun» so‘zi esa koinotning o‘z shaklini olishidan oldingi materiya, ya’ni koinotning yaratilishi davomida mavjud bo‘lgan issiq, kosmik tutunni tasvirlaydi va bu hozirgi kun olimlari tomonidan o‘z tasdig‘ini topgan.5 Qur’ondagi bu so‘z, shu tutunning issiq jismli gaz ekanligini va uning qattiq moddaga bog‘langan harakatlanuvchan zarralarni o‘z ichiga olishini ma’no jihatdan aniq ifodalaydi. Bu yerda koinot paydo bo‘lishining mana shu bosqichini tasvirlab berish uchun Qur’on arab tilidagi eng maqbul, mos so‘zni qabul qilgan. Olimlar koinotning tutun shaklidagi issiq gazdan paydo bo‘lganligini faqatgina XX asrga kelib kashf qilganligini qayd qilib o‘taylik.
Bundan tashqari, «So‘ngra tutun holatda bo‘lgan osmonni (yaratishni) qasd etib» jumlasidagi «so‘ngra» deb tarjima qilingan «summa» so‘zi «shu asnoda, bundan tashqari, shuningdek, qo‘shimcha ravishda (tarzda), yana, tag‘in, yana bir bor» kabi ma’nolarni ham o‘z ichiga oladi. Bu yerda «summa» so‘zi vaqt ifodasi sifatida emas, balki qo‘shimcha tushuntirish sifatida ishlatilgan.6
Koinotning yaratilishi haqida Qur’onda bunday ma’lumotning berilganligi, Qur’on mo‘‘jizakorligining shubhasiz dalilidir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/005.jpg)
-
OSMONLAR VA YERNING AJRALISHI
Osmonlarning yaratilishi to‘g‘risida bir oyatda quyidagicha xabar beriladi:
Kofir bo‘lganlar osmonlar ham, Yer ham (avvalda) yaxlit bo‘lganini, bas, Biz ularni yorib yuborganimizni va barcha tirik mavjudotni suvdan (paydo) qilganimizni ko‘rmadilarmi?! Endi ham imon keltirmaydilarmi?! («Anbiyo» surasi, 30- oyat)
«Yaxlit» deb tarjima qilingan «ratq» so‘zi arablarning ona tilida «bir-biriga aralashgan, qorishgan» degan ma’noni anglatadi. U umumiy bir butunni tashkil etuvchi ikki turli moddaga nisbatan qo‘llaniladi. «Biz yorib yuborganmiz» jumlasi esa arabchadagi «fataqa» fe’lidir va u ajralish yoki bir-biriga boglovchi narsalar tuzilmasini buzish orqali biror narsaning vujudga kelishini nazarda tutadi. Tuproqdan urugning unib chiqishi ham bu fe’lning ma’no doirasidagi harakatlardan biridir.
Keling, yana bir bor yuqoridagi oyatga nazar tashlaymiz. Oyatda osmon va yer avvalo «ratq» holatida turibdi. Ularning biri boshqasidan chiqib, ular ajratiladi (fataqa). Qizigi shundaki, agar biz Katta portlashning dastlabki holatini ko‘z oldimizga keltirsak, biz koinotning jamiki materiyasi bitta nuqtaga jamlanganini ko‘ramiz. Boshqacha so‘zlar bilan aytganda, hamma narsa, shuningdek, hali yaratilmagan «osmonlar va yer» ham bir-biriga o‘ralib ketgan va ajralmas holatda edi. So‘ngra bu nuqta juda qattiq portladi va o‘z materiyasining qismlarga ajralib ketishiga sabab bo‘ldi.
-
OSMONLAR VA YER O’RTASIDAGI NARSALARNING YARATILISHI
Qur’onda Yer, osmonlar va ularning o‘rtasidagi narsalarning yaratilishiga oid ko‘plab oyatlar mavjud:
(Biz) osmonlar va Yerni hamda ularning o‘rtasidagi narsalarni faqat haq (hikmat) bilan yaratdik. Qiyomat ham, shaksiz, keluvchidir. Bas, (shunday ekan, johillarning aziyatlariga sabr qiling va ularni) chiroyli yuz o‘girish bilan tark eting! («Hijr» surasi, 85- oyat)
Osmonlardagi, Yerdagi va ularning orasidagi hamda zamin ostidagi bor narsa Unikidir. («Toho» surasi, 6- oyat)
Biz osmon va Yerni hamda ularning orasidagi narsalarni (shunchaki) o‘inab (behuda) yaratganimiz yo‘q. («Anbiyo» surasi, 16- oyat)
Olimlarning aniqlashicha, avvalo, issiq gaz massasining zichligi ortib ketgan. Bu massa keyinroq galaktik materiya va yanada keyinroq yulduz va sayyoralar hosil qiluvchi kichikroq qismlarga bo‘linib ketgan. Boshqacha qilib aytadigan bo‘lsak, Yer va uning atrofidagi yulduzlarning barchasi yaxlit gazli jismdan ajralib chiqqan qismlardir. Mana shu qismlardan ba’zilari quyosh va sayyoralarni hosil qildi, shu taxlitda, ko‘plab quyoshli sistemalar hamda galaktikalar paydo bo‘ldi. Mazkur kitobning oldingi mavzularida yoritib berganimizdek, koinot avvalo «ratq» (birlashgan, qo‘shilgan, o‘zaro bog‘langan) holatda edi, so‘ng «fataqa» (qismlarga ajratilgan) holatga keldi. Qur’onda koinotning paydo bo‘lishi juda mos so‘zlar bilan va shunday usulda tasvirlanganki, ularni ilmiy asoslar ham tasdiqlaydi.7
Har bir bo‘linish arafasida, samoda shakllanayotgan yangi, asosiy jismlar tashqarisida bir qancha zarralar qolgan. Bu ortiqcha zarralar «yulduzlararo galaktik materiyalar» degan ilmiy nom olgan. Yulduzlararo materiya 60% vodorod, 38% geliy va 2% boshqa elementlardan iborat. Yulduzlararo materiyaning 99% i yulduzlararo gazdan, 1% i esa yulduzlararo changdan iborat. Bu chang juda kichik - diametri 0,0001 dan 0,001 mm gacha bo‘lgan og‘ir elementli zarralardan tashkil topgan.8 Olimlar bu moddalarga astrofizik o‘lchamlar nuqtai nazaridan juda ahamiyatli deb qarashadi. Bu moddalar shunchalik maydaki, ularga chang, tutun yoki gaz deb qarash maqsadga muvofiqdir. Ammo bu moddalar bir butun deb qaralsa, ular koinotdagi barcha galaktikalarning jami massasidan kattaroq massani hosil qiladi. Garchi yulduzlararo galaktik materiyaning mavjudligi 1920 yilda kashf kilingan bo‘lsa-da, bu zarralarning mavjudligiga bir ming to‘rt yuz yil oldin Qur’onda «maa baynahuma» («Ular o‘rtasidagi (orasidagi) narsalar») deb tasvirlash orqali ularga alohida e’tibor qaratilgan edi.
-
KOINOTDAGI MUKAMMAL MUVOZANAT
(U) yetti osmonni qatma-qat qilib yaratgan zotdir. (Ey inson!) Rahmonning yaratishida biror tafovutni (nuqsonni) kurmaysan. Bas, ko‘zingni yana (samoga) qaytargin-chi, (unda) biror yoriqni ko‘rarmikansan? So‘ngra ko‘zingni qayta-qayta (samoga) qarat, ko‘zing senga xor va toliqqan holda qaytur. («Mulk» surasi, 3-4- oyatlar)
Koinotdagi milliardlab yulduzlar va galaktikalar ular uchun tayinlab qo‘yilgan yo‘llardan mukammal bir muvozanatni saqlagan holda harakat qiladi. Yulduzlar, sayyoralar va yo‘ldoshlar nafaqat , o‘z o‘qi atrofida, balki ular kiradigan sistema bilan ham birgalikda aylanadilar. Ba’zida 200-300 milliard yulduzdan iborat galak-tikalar bir-birlarining yo‘llarini kesishgan holda harakatlanadi. Hayratga solarli tomoni shundaki, koinotdagi bunday ajoyib tartibni barbod qilishi mumkin bo‘lgan biror to‘qnashuv yuz bermaydi. Bu shunday mo‘‘jizaki, u bizning hech birimizni befarq qoldirmaydi.
Koinotda tezlik tushunchasi yerdagi kattaliklar bilan taqqoslaganda juda katta o‘lchamlarni keltirib chiqaradi. Yulduzlar, sayyoralar, galaktikalar va galaktikalarning konglomeratlari (ularning sonli xossalari faqatgina matematiklar tomonidan tushunilishi mumkin) milliardlab yoki trillionlab tonna og‘irlikka ega bo‘lib, g‘ayrioddiy tezlikda harakatlanadilar.
Misol uchun, Yer soatiga 1670 km (1038 milya) tezlikda aylanadi. Agar biz bugungi kunda eng tez uchadigan o‘q soatiga o‘rtacha 1800 km tezlikka ega bo‘ladi deb hisoblasak, biz Yerning ulkan hajm va massasiga qaramasdan qanchalik tez harakatlanayotganligini tasavvur qilishimiz mumkin.
-
Quyosh atrofida aylanayotgan Yerning tezligi o‘qning tezligiga qaraganda 60 marta katta: soatiga 108000 km. Agar biz mana shu tezlikda harakat qila oladigan mashina yarata olganimizda edi, u yerni 22 daqiqada aylanib chiqa olar edi. Bu raqamlar faqat Yergagina taalluqlidir.
Quyosh sistemasi uchun bu raqamlar undan-da hayratlanarli. Bu sistemaning tezligiga aql bovar qilmaydi: koinotdagi sistemalar qanchalik katta bo‘lsa, ularning tezligi ham shunchalik kattadir. Galaktikaning markazi atrofida Quyosh sistemasining harakat tezligi soatiga 720000 km ga teng. 200 milliard yoki undan ko‘proq yulduzga ega bo‘lgan Somon yo‘li koinot bo‘ylab soatiga 950000 km tezlikda harakat qiladi.
Bunday chigal va tez harakatli sistemada, shak-shubhasiz, juda katta to‘qnashuvlar bo‘lish xavfi bor. Biroq aslida bunga o‘xshash hech qanday voqea yuz bermaydi va biz batamom xavf-xatardan xoli o‘z hayotimizni davom ettiramiz. Chunki koinotdagi har bir narsa Alloh tomonidan o‘lchab qo‘yilgan benuqson muvozanatga ko‘ra amal qiladi. Mana shu sababdan ham, xuddi oyatda xabar berilganidek, bu sistemada «tafovut» mavjud emas.
-
KOINOTDAGI UYG’UNLIK
(U) yetti osmonni qatma-qat qilib yaratgan zotdir. (Ey, inson!) Rahmonning yaratishida biror tafovutni (nuqsonni) qo‘rmaysan. Bas, ko‘zingni yana (samoga) qaytargin-chi, (unda) biror yoriqni ko‘rarmikansan? So‘ngra ko‘zingni qayta-qayta (samoga) qarat, ko‘zing senga xor va toliqqan holda qaytur. («Mulk» surasi, 3-4- oyatlar)
Ko‘rmadingizmi, Alloh yetti osmonni qanday qavatma-qavat qilib yaratdi. («Nuh» surasi, 15- oyat)
U (yana) osmonlar va Yerning hukmronligiga ega, farzand tutmagan, podshohlikda sherigi bo‘lmagan va barcha narsani yaratib, (aniq) o‘lchovi bilan o‘lchab qo‘ygan zotdir. («Furqon» surasi, 2- oyat)
Tabiat va koinotdagi barcha sistemalar mashinadek o‘zidan-o‘zi harakat qiladi, ular orasidagi benuqson tartib va muvozanat tasodifiylik hosilasidir, degan da’vo bilan materialistik falsafa paydo bo‘lgan edi. Ammo bugun, materializm va darvinizmning noto‘g‘ri ekanligi (u ilmiy asos deb atalar edi) ilmiy jihatdan isbotlab berildi. (Qarang: Horun Yahyo. Evolyutsiya yolg‘oni. 8-nashr, Darvinizm rad etildi, 2003.)
XX asrda astrofizika va biologiya sohalarida birin-ketin jadal sur’atlar bilan qilingan ilmiy kashfiyotlar hayot va koinotning yaratilganligini isbotladi. Darvinizmning asoslari barbod bo‘lgach, Katta portlash nazariyasi koinotning yo‘qlikdan yaratilganini ko‘rsatdi. Kashfiyotlar moddiy dunyoda buyuk bunyodkorlik va hamohanglik mavjudligini aniqladi va materializm da’volarining asossiz xususiyatlarini uzil-kesil isbotladi.
-
Hayot uchun zarur bo‘lgan sharoitlarni nazarda tutsak, faqat Yergina bu sharoitlar talabiga javob berishini ko‘rishimiz mumkin. Hayot kechirishga mos bo‘lgan muhit uchun bizning atrofimizda bir vaqtda va to‘xtovsiz sodir bo‘layotgan hisobsiz sharoitlar mavjud. Har birida o‘rtacha yuz milliard yulduz bo‘lgan bir necha yuz milliard galaktikalar bor. Hamma galaktikalarning, ehtimol, yulduzlarchalik ko‘p sayyoralari bordir. Mana shunchalik katta raqamlar oldida Yerda shunday yagona muhit paydo bo‘lishining ahamiyati to‘g‘risida bir oz mulohaza yuritsak yaxshiroq bo‘lardi.
Katta portlash kuchidan to atomlarning fizik qiymatlarigacha, to‘rt asosiy kuchdan to yulduzlardagi kimyoviy jarayonlargacha, Quyosh tomonidan chiqariladigan yorug‘lik turidan to suvning quyuqligigacha, Oyning Yergacha bo‘lgan masofasidan to atmosferadagi gazlar darajasigacha, Yerning Quyoshgacha bo‘lgan masofasidan to uning o‘z orbitasida og‘ishish burchagigacha, Yerning o‘z o‘qi atrofida qaysi tezliqda aylanishidan to okean va tog‘larning Yerdagi vazifasigacha har bir narsa bizning hayotimiz uchun juda ham mosdir. Bugungi kunda ilm-fan dunyosi bu xususiyatlarni «Antropik printsip» va «Uyg‘unlik» kontseptsiyalari vositasida tasvirlaydi. Bu kontseptsiyalar koinotning maqsadsiz, nazoratsiz, materiyaning tasodifiy to‘plami emas, balki uning inson hayoti tomon qaratilgan maqsadi borligi hamda juda aniqlik bilan bezatilganligini tushuntirib beradi.
Yuqoridagi oyatlarda Allohning yaratishida o‘lchov va uyg‘unlikka diqqat qaratamiz. «Bezatmoq, o‘lchamoq, o‘lchov bilan yaratmoq» ma’nosini anglatuvchi «taqdiir» so‘zi «Furqon» surasining 2-oyatidagi kabi Qur’on oyatlarida ishlatilgan. «Uyg‘unlikda, hamohang ravishda» ma’nosini anglatuvchi «tibaaq» so‘zi «Mulk» surasining 3-oyati va «Nuh» surasining 15-oyatlarida ishlatilgan. Shuningdek, Alloh «Mulk» surasida «farq, nomuvofiqlik, kelishmovchilik, mos emaslik, qarama-qarshilik» ma’nolaridagi «tafaavut» so‘zini vahiy qilganki, nomuvofiqlikni, nuqsonni izlagan kishilar uni topa olmaydilar.
-
XX asrning oxirlariga kelib ishlatila boshlangan «uyg‘unlik» atamasi oyatlarda vahiy qilingan bu haqiqatni oshkor qildi. So‘nggi chorak asr yoki undan ko‘proq vaqt mobaynida ko‘pdan-ko‘p olimlar, zakovat egalari va yozuvchilar koinotning tasodiflar majmuasi emasligi, aksincha, unda har bir mayda elementigacha inson hayoti uchun juda mos tushadigan g‘ayrioddiy sharoit va tartib borligini isbotladilar. Koinotdagi ko‘pchilik xislatlar uning ataylab hayotni ta’minlash maqsadida yaratilganligini yaqqol ko‘rsatadi. Fizik doktor Karl Giberson bu dalilni shunday tasvirlaydi:
1960 yillarda, ba’zi fizik olimlar shu narsani kuzatishdiki, bizning koinotimiz inson hayotining mavjud bo‘lishi uchun uyg‘un qilib ko‘yilgan ekan.10
Britaniyalik astrofizik professor Jorj F. Ellis bu uyg‘unlikka quyidagicha izoh beradi:
Ajoyib uyg‘unlik bu chigalliklarni osonlashtiradigan qonunlarda uchraydi. Amalga oshirilgan ishlarning qanchalik murakkabligini tushunib yetgach, «mo‘‘jizaviy» degan so‘zni, uning ontologik xususiyatlarini hisobga olmagan holda ishlatmaslikning iloji yo‘q.11
Katta portlash tezligi:
Katta portlash bilan o‘rnatilgan muvozanat va koinotning bir onda yaratilishi uning tasodifan vujudga kelmaganligini isbotlovchi dalillardan biridir. Adelaida universitetining matematik fizika sohasi bo‘yicha taniqli professori Pol Deyvisning fikriga ko‘ra, agar Katta portlash natijasida sodir bo‘lgan kengayish koeffitsienti bor-yo‘g‘i milliard milliarddan bir kismiga (1/1018) farq qilganda edi, koinot vujudga kelmagan bo‘lar edi.12 «Vaqtning qisqa tarixi» nomli kitobida Stefen Xoking koinotning kengayish koeffitsientidagi bunday g‘ayrioddiy aniqlikni quyidagicha e’tirof etadi:
Agar kengayish koeffitsienti Katta portlashdan bir soniya keyin, hattoki yuz million millionning bir qismigacha kichikroq bo‘lganda edi, koinot o‘zining hozirgi kengligiga yetmasdan oldinroq barbod bo‘lgan bo‘lar edi.13
-
To‘rt kuch:
Koinotdagi fizik harakat Gamonaviy fizika tomonidan e’tirof etilgan to‘rt kuch: tortishish kuchi, elektromagnitik kuch, qudratli (kuchli) atom kuchi va zaif (kuchsiz) atom kuchining o‘zaro ta’siri hamda muvozanati evaziga sodir bo‘ladi. Bu kuchlar bir-biriga nisbatan turli g‘ayrioddiy qiymatlarga egadirlar. Mashhur molekulyar biologiya mutaxassisi Maykl Denton bu kuchlar o‘rtasidagi g‘ayrioddiy muvozanatni shunday ta’riflaydi:
Agar, misol uchun, tortishish kuchi trillion marta kuchliroq bo‘lganda edi, unda koinot ancha kichik va uning hayot tarixi ancha kisqa bo‘lgan bo‘lar edi. O’rtacha kattalikdagi yulduz Quyoshga qaraganda trillion marta kichikroq massaga ega va hayot davri taxminan bir yilcha bo‘lgan bo‘lar edi. Aksincha, agar tortishish kuchi kamroq bo‘lganda edi, hech bir yulduz yoki galaktikalar paydo bo‘lmagan bo‘lar edi. Boshqa shunga o‘xshash xususiyat va qiymatlar ham keskinlik bobida bundan qolishmaydi. Agar qudratli kuch bir oz zaifroq bo‘lganda edi, barqaror turadigan yagona element vodorod bo‘lgan bo‘lar edi. Boshqa atomlar mavjud bo‘la olmasdi. Agar u elektromagnitik kuchga nisbatan bir oz ortiqroq bo‘lganda edi, unda faqatgina ikki protonli atom yadrolari koinotning turg‘un bir bo‘lagi bo‘lar edi, bu esa bunday koinotda vodorod bo‘lmasligini va agar biror yulduz yoki galaktikalar paydo bo‘lsa, ular o‘zlarining hozirgi holatidan bugunlay boshqacha bo‘lishini anglatadi. Shubhasiz, agar bu turli kuchlar va o‘zgarmas kattaliklar o‘zlarining ayni paytdagidek puxta qiymatlariga ega bo‘lmaganida edi, na yulduzlar, na o‘ta yangi yulduzlar, na sayyoralar, na atomlar va na hayot bo‘lur edi.14
Samoviy jismlar orasidagi masofalar:
Samoviy jismlarning kosmosdagi taqsimoti va ular orasidagi ulkan bo‘shliqlar Yerda hayot mavjud bo‘lishida muhim rol o‘ynaydi. Samoviy jismlar orasidagi masofalar juda qudratli samoviy kuchlar ta’sirida shunday hisob-kitob bilan belgilanganki, bu Yer yuzida hayotning mavjudligini ta’minlaydi. «Tabiatning taqdiri» nomli kitobida, Maykl Denton o‘ta yangi yulduzlar va yulduzlar orasidagi masofani shunday ta’riflaydi:
O’ta yangi yulduzlar, shuningdek, barcha yulduzlar orasidagi masofalar boshqa sabablarga ko‘ra juda jiddiydir. Bizning galaktikamizdagi yulduzlar orasidagi masofa taxminan 30 million milyaga teng keladi. Agar bu masofa qisqaroq bo‘lganda edi, sayyoralarning orbitalari beqarorlashgan bo‘lar edi. Aksincha, bu masofa kattaroq bo‘lganda edi, unda o‘ta yangi yulduz tomonidan otiladigan parchalar shunday betartib tarqalar ediki, biznikiga o‘xshash sayyoralar sistemasi ehtimol hech qachon paydo bo‘lmagan bo‘lar edi. Modomiki kosmos hayot manbai bo‘lishi kerak ekan, unda o‘ta yangi yulduzlarning miltillashi juda aniq qiymatda sodir bo‘lishi va ular orasidagi, shuningdek, barcha yulduzlar orasidagi masofa hozirda kuzatilgan raqamlarga juda yaqin bo‘lishi lozim.15
-
Tortishish kuchi:
- Agar tortishish kuchi kuchliroq bo‘lganda edi, Yer atmosferasida hayot uchun eng xavfli ta’sirga ega ortiqcha ammiak va metan yig‘ilib qolgan bo‘lar edi.
- Agar u kuchsizroq bo‘lganda edi, u holda Yer atmosferasi ko‘p miqdordagi ortiqcha suv yo‘qotgan va bu hayotning bo‘lmasligiga sabab bo‘lar edi.
Yer va Quyosh o‘rtasidagi masofa:
- Agar bu masofa uzoqroq bo‘lganda edi, sayyora juda sovuq bo‘lgan, atmosferadagi suv aylanishi buzilgan va sayyora muzlik asriga mahkum bo‘lgan bo‘lar edi.
- Agar Yer Quyoshga sal yaqinroq bo‘lganda edi, o‘simliklar yonib ketgan, Yer atmosferasidagi suv aylanishiga tuzatib bo‘lmas darajada talafot yetgan va hayotning bo‘lmasligi mumkin edi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/006.jpg)
Yer qobig‘ining qalinligi:
- Agar qobiq qalinroq bo‘lganda edi, ortiqcha miqdordagi kislorod atmosferadan unga o‘tgan bo‘lar edi.
- Agar sal yupqaroq bo‘lganda edi, vulqon harakatlarining soni hayotning mavjud bo‘lishiga to‘sqinlik qilgan bo‘lar edi.
-
Yerning aylanish tezligi:
- Agar bu aylanish sekinroq bo‘lganda edi, kun va tun o‘rtasidagi harorat farqi juda o‘sib ketgan bo‘lar edi.
- Agar u tezroq bo‘lganda edi, unda atmosfera shamollari juda katta tezlikka yetgan bo‘lar va tsiklon hamda to‘fonlar hayotning mavjud bo‘lishiga jiddiy to‘sqinlik kilgan bo‘lar edi.
Yerning magnit maydoni:
- Agar bu magnit maydon kuchliroq bo‘lganda edi, juda qattiq elektromagnit to‘fonlari ko‘tarilar edi.
- Agar u kuchsizroq bo‘lganda edi, unda Yer Quyosh shamollari nomi bilan ma’lum bo‘lgan va Quyoshdan chiqadigan zararli zarralarga qarshi o‘z himoyasini yo‘qotgan bo‘lar edi. Har ikkala holat hayotning bo‘lmasligiga asos bo‘lar edi.
Albedo effekti (Yer tomonidan qaytariladigan yorug‘lik ulushi):
- Agar Yer qaytaradigan yorug‘lik ulushi ko‘proq bo‘lganda edi, muzlik asrining boshlanishi muqarrar bo‘lur edi.
- Agar u kamroq bo‘lganda edi, issiqxona effekti ortiqcha issiqlikka sabab bo‘lar edi. Yerni avvaliga muzliklarning erib ketishi tufayli suv bosar va so‘ng u yonib ketgan bo‘lar edi.
-
Atmosferada kislorod va azotning nisbati:
- Agar bu nisbat kattaroq bo‘lganda edi, hayot uchun zaruriy bo‘lgan funktsiyalar ziddiyatli tarzda tezlashib ketgan bo‘lar edi.
- Agar u kichikroq bo‘lganda edi, hayot uchun zaruriy bo‘lgan funktsiyalar ziddiyatli tarzda sekinlashib ketgan bo‘lar edi.
Atmosferada karbonat angidrid va suvning nisbati:
- Agar bu nisbat kattaroq bo‘lganda edi, atmosfera o‘ta qizib ketgan bo‘lar edi.
- Agar u kichikroq bo‘lganda edi, atmosfera temperaturasi pasayib ketgan bo‘lar edi.
Ozon qatlamining qalinligi:
- Agar bu qatlam qalinroq bo‘lganda edi, Yerning temperaturasi juda past darajaga tushib ketgan bo‘lar edi.
- Agar u yupqaroq bo‘lganda edi, Yer o‘ta qizib ketgan bo‘lar va Quyoshdan chiqadigan zararli ultrabinafsha nurlar ta’siriga qarshi himoyasiz qolgan bo‘lar edi.
-
Seysmik harakat (zilzilalar):
- Agar bu kuchliroq bo‘lganda edi, mavjudotlar uchun doimiy alg‘ov-dalg‘ovlik sodir bo‘lgan bo‘lar edi.
- Agar sekinroq bo‘lganda edi, dengizlar tubidagi ozuqalar suvga tarqalishni bas qilgan bo‘lar edi. Bu dengiz va okeanlardagi hayotga hamda Yer yuzidagi barcha mavjudotlarga o‘zining halokatli ta’sirini ko‘rsatgan bo‘lar edi.
Yerning og‘ishish burchagi:
Yer o‘z orbitasida 23 daraja burchakka og‘ishgan holda harakat qiladi. Fasllarning almashib kelishiga mana shu og‘ishish sabab bo‘ladi. Agar bu og‘ishish hozirgiga nisbatan kattaroq yoki kichikroq bo‘lganda edi, fasllar o‘rtasidagi temperatura farqi ashaddiy darajaga borib yetgan bo‘lardi, ya’ni yozlari chidab bo‘lmas darajada issiq, qishlari esa o‘ta izg‘irinli ayozdan iborat bo‘lar edi.
Quyoshning kattaligi:
Quyoshdan kichikroq yulduz Yerning mangu muzlik qa’riga burkanishiga, kattarog‘i esa Yerning yonib ketishiga olib kelar edi.
-
Yer va Oy o‘rtasidagi o‘zaro tortishish:
- Agar bu tortishish sal kuchliroq bo‘lganda edi, Oyning qudratli tortish kuchi atmosfera ostidagi sharoitlarga, Yerning o‘z atrofida aylanish tezligiga va okeanlar sathining ko‘tarilib-pasayishiga o‘ta jiddiy ta’sir ko‘rsatgan bo‘lar edi.
- Agar u hozirdagidan sal kuchsizroq bo‘lganda edi, bu Yerdagi iqlimning keskin o‘zgarib ketish oqibatini keltirib chiqargan bo‘lar edi.
Yer va Oy o‘rtasidagi masofa:
- Agar ular bir-biriga bir oz yaqin bo‘lganida edi, Oy Yerga qulab tushgan bo‘lar edi.
- Agar ular bir-biridan bir oz uzoqroq bo‘lganida edi, Oy kosmosda yo‘qolib ketgan bo‘lar edi.
- Agar ular bir-biriga hatto jindakkina bo‘lsa ham yaqinroq bo‘lganda edi, Yerdagi suv sathining ko‘tarilish-pasayish darajasiga Oyning ta’siri xavfli tus olgan bo‘lar edi. Okean to‘lqinlari past tekisliklarni suv bilan ko‘mib tashlagan bo‘lar edi. Buning oqibatida yuzaga keladigan ishqalanish okeanlarning temperaturasini ko‘tarib yuborgan va Yer yuzidagi hayot uchun muhim bo‘lgan sezgir temperatura muvozanati yo‘qolgan bo‘lardi.
- Agar ular bir-biridan hatto jindakkina bo‘lsa ham uzoqroq bo‘lganda edi, Yerdagi suv sathining ko‘tarilish va pasayishi kamayib ketar, bu esa, o‘z navbatida, okeanlarning kam harakat-ligiga olib kelar edi. Harakatsiz suv dengizdagi hayotni xavf ostiga qo‘ygan va biz nafas olayotgan kislorod darajasi ham xavf ostida qolgan bo‘lar edi.16
Yerning temperaturasi va uglerodga asoslangan hayot:
Har qanday tiriklikning zamini bo‘lgan uglerodning mavjudligi ma’lum bir chegarada turuvchi temperaturaga bog‘liq Uglerod aminokislota, nuklein kislota va oqsil kabi organik molekulalar uchun muhim modda hisoblanadi: bu hayotning asosini tashkil etadi. Shu sababdan, hayot faqat uglerodga asoslangan bo‘ladi. Uglerodning mavjud bo‘lishi uchun, temperatura 20 daraja Selsiydan kam va 120 daraja Selsiy (240°F) dan ko‘p bo‘lmagan holatda bo‘lishi kerak. Bu temperatura darajalari Yerdagi temperatura darajalariga juda mos tushadi.
Bular Yerda hayotning paydo bo‘lishi va bu hayotning davom etishi uchun muhim bo‘lgan o‘ta sezgir muvozanatlardan ayrimlaridir, xolos. Biroq, hatto shular ham Yer va olamning qator tasodiflar natijasida vujudga kelmaganligini isbotlash uchun yetarli va aniq dalillardir. XX asrda qabul qilina boshlangan «uyg‘unlik» va «antropik printsip» kontseptsiyalari ham Allohning mavjudligidan guvoh beruvchi dalillar sirasiga kiradi. Hamohanglik va muta-nosiblik 14 asr oldin Qur’onda g‘oyat aniqlik bilan ta’riflangan edi.
-
QUYOSH, OY VA YULDUZLAR ORASIDAGI STRUKTURAVIY FARQLAR
Tepangizda yetti (qavat) mustahkam (osmonni) bino qildik. Yana charaqlab turuvchi chiroqni (quyoshni) paydo qildik. («Naba’» surasi, 12-13- oyatlar)
Bizga ma’lumki, Quyosh sistemasidagi yagona yorug‘lik manbai. Quyoshning o‘zidir. Texnologiyada erishilgan yutuqlar sharafi bilan astronomlar Oyning yorug‘lik manbai emasligini, balki u bor-yo‘g‘i Quyoshdan unga yetib keladigan yorug‘likni aks ettiruvchi (qaytaruvchi) ekanligini kashf qildilar. Yuqoridagi oyatda ishlatilgan «chiroq» so‘zi arabcha «sirooj» degan so‘zning tarjimasidir. Arab tilidagi bu so‘z yorug‘lik va issiqlik manbai bo‘lgan Quyoshni to‘laqonli tasvirlaydi.
Oy, Quyosh va yulduzlar kabi samoviy jismlarga ishora qilish uchun Alloh Qur’onda turli so‘zlarni ishlatgan. Quyosh va Oy strukturalari o‘rtasidagi farq Qur’onda quyidagidek ifodalangan:
Ko‘rmadingizmi, Alloh yetti osmonni qanday qavatma-qavat qilib yaratdi. Oyni ular ichida nur qilib, Quyoshni esa chiroq qilib qo‘ydi. («Nuh» surasi, 15-16- oyatlar)
Yuqoridagi oyatda «nur» so‘zi (arabchada «nur») Oy uchun va «chiroq» so‘zi (arabchada «sirooj») Quyosh uchun ishlatilgan. Oy uchun ishlatilgan so‘z yorug‘likni aks ettiruvchi, yorug‘, harakatsiz jismlarni nazarda tutadi. Quyosh uchun ishlatilgan so‘z esa har doim yonib turuvchi, issiqlik va yorug‘likning o‘zgarmas manbai bo‘lgan samoviy jismgaishoraqiladi.
Bundan tashqari, «yulduz» so‘zi ildizi «najama» bo‘lgan arabcha so‘zdan kelib chiqqan bo‘lib, u «paydo bo‘luvchi, yuzaga keluvchi, ko‘zga ko‘rinadigan» ma’nolarini anglatadi. Quyidagi oyatdagidek, yulduzlarga «saatsib» so‘zi bilan ham murojaat qilinganki, u yaraqlagan va qorong‘ilikni yorug‘lik bilan teshuvchi, yonuvchi jismga nisbatan ishlatilgan:
(U qorong‘ilikni) teshuvchi yulduzdir. («Toriq» surasi, 3- oyat)
Endi biz Oyning o‘zi yorug‘lik taratmasligini, balki Quyosh chiqaradigan va unga yetib keladigan nurni aks ettirishini bilamiz. Bu haqiqat Qur’onda insoniyat ilmiy kashfiyotlar qilish vositalariga ega bo‘lmagan bir asrda vahiy qilingan edi. Bu asr shunday asr ediki, u paytlarda odamlarning samoviy jismlar haqidagi bilimi juda cheklangan, aniqrog‘i juda past darajada edi. Bu Islom kitobining mo‘‘jizakor tabiatli ekanligiga yana bir bor urg‘u beradi.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/007.jpg)
OBITALAR VA AYLANAYOTGAN KOINOT
Koinotdagi buyuk muvozanatni saqlab turuvchi eng muhim sabablardan biri shuki, samoviy jismlar muayyan bir yo‘llar bo‘ylab harakatlanadilar. Yulduzlar, sayyoralar va yo‘ldoshlarning barchasi o‘z o‘qi atrofida hamda o‘zi taalluqli bo‘lgan sistema bilan birgalikda ham aylanadi. Koinot xuddi fabrikadagi g‘ildiraklarga o‘xshab uyg‘un bir tartibda ishlaydi.
Ko‘rinib turgan koinotda 100 milliarddan ko‘proq galaktikalar bor va har bir kichik galaktika taxminan bir milliardga yaqin yulduzlardan iborat. Shuningdek, har bir katta galaktikada trilliondan ortiq yulduz mavjud.17 Bu yulduzlarning ko‘pchiligi sayyoralarga va bu sayyoralarning ko‘pchiligi o‘z yo‘ldoshlariga ega. Bu samoviy jismlarning barchasi juda aniq hisoblab chikilgan yo‘l va orbitalar bo‘ylab harakat qiladi. Millionlab yillardan buyon bu jismlarning har biri boshqalari bilan to‘laqonli, hamohang ravishda, o‘z yo‘llari bo‘ylab harakat qilib yuribdi. Bundan tashqari, juda ko‘p kometalar ham ular uchun oldindan belgilab qo‘yilgan yo‘llar bo‘ylab harakat qiladi.
Yana shu narsani ta’kidlash lozimki, koinotdagi yo‘llar faqatgina bir necha samoviy jismlar bilan cheklangan emas. Quyosh sistemasi va hatto boshqa galaktikalar ham boshqa markazlar atrofida katta harakat qilishini namoyon etadi. Har yili Yer va u bilan birga Quyosh sistemasi ham bir yil oldin turgan joyidan 500 million km (310 million milya) cha oldinga siljiydi. Hisoblanishicha, samoviy jismlar o‘z yo‘llaridan hattoki ozgina chetga chiqqan taqdirda ham bu shunday og‘ir sinoatlarga olib kelgan bo‘lardiki, u butun sistemaning halokatga duchor bo‘lishi muqarrar, degan ma’noni anglatadi. Misol uchun, Yer o‘z yo‘nalishidan bor-yo‘g‘i 3 mm chetga chiqqanda bu hol qanday oqibatlarga olib kelishi manbalarning birida quyidagidek tasvirlangan:
-
Quyosh atrofida aylana turib, Yer shunday orbitada harakat qiladiki, har 18 milada u to‘g‘ri yo‘nalishdan faqatgina 2,8 millimetrga chetga chiqadi. Yer harakat qiladigan orbita hech qachon o‘zgarmaydi, chunki hattoki 3 mm chetga chiqishi ham halokatli musibatlarga sabab bo‘lar edi: agar chetga chiqish 2,8 mm o‘rniga 2,5 mm bo‘lgavda edi, uvda orbita juda katta bo‘lar va bizning barchamiz muzlab qolgan bo‘lar edik. Agar chetga chiqish 3,1 mm bo‘lgavda edi, biz o‘limga giriftor bo‘lar edik.18
Shubhasiz, Qur’on nozil bo‘lgan paytda insoniyat na kosmosdagi millionlab kilometr masofalarda joylashgan jismlarni kuzata oladigan bugungi teleskoplar yoki zamonaviy kuzatuv texnikalariga ega edi va na fizika yoki astronomiya kabi sohalarda hozirgidek bilimlar sohibi edi. Shuning uchun o‘sha paytda, oyatda xabar berilganidek, kosmosning «(Yulduzlar harakat qiladigan) yo‘llar» («Zoriyot» surasi, 7-oyat) ini ilmiy jihatdan aniqlashning imkoni yo‘q edi. Ammo o‘sha paytda nozil qilingan Qur’oni Karim, bu haqiqatga doir ma’lumotlarni ta’minlab bergan edi. Bu esa mazkur kitob shubhasiz Allohning kalomi ekanligini isbotlaydi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/008.jpg)
Koinotdagi boshqa ko‘p kometalar singari, quyida ko‘rsatilgan Galley kometasi ham rejali bir orbita bo‘ylab harakat qiladi. Uning o‘ziga xos orbitasi bo‘lib, u shu orbita bo‘ylab boshqa samoviy jismlar bilan to‘laqonli hamohang harakat qiladi.
Barcha samoviy jismlar, jumladan, sayyoralar, bu sayyoralarning yo‘ldoshlari, yulduzlar va hatto galaktikalar ham o‘z orbitalariga ega bo‘lib, bu orbitalar juda puxta o‘ylanib, hisoblab chiqilgan. Bunday mukammal tartibni yaratgan va bu tartibni ta’minlab turgan zot - Alloh butun olamlarning yaratuvchisidir.
-
QUYOSHNING HARAKAT TRAYEKTORIYASI
Qur’onda Quyosh va Oyning muayyan traektoriyalar bo‘ylab harakatlanishiga urg‘u berilgan:
U kecha va kunduzni, quyosh va oyni yaratgan zotdir. (Bu ikkisining) har biri falakda suzib yurar. («Anbiyo» surasi, 33- oyat)
Bu oyatdagi «suzib yurar» so‘zi arabchada «sabaha» so‘zi orqali ifodalangan va u Quyoshning kosmosdagi harakatini tasvirlash uchun ishlatiladi. Bu so‘z Quyoshning kosmos oralab betartib harakatini emas, balki o‘zining o‘qi atrofida aylanishini va shu bilan birga, bir yo‘nalish bo‘ylab harakatlanishini anglatadi. Shuningdek, Quyoshning o‘z o‘rnida qotib turishi emas, balki muayyan bir traektoriya bo‘ylab harakatlanishi ham boshqa bir oyatda aytib o‘tilgan:
Quyosh (tinmay) o‘z qarorgohi sari sayr qilur. Bu qudratli va bilimli zot (Alloh)ning ulchovidir. («Yosin» surasi, 38- oyat)
Qur’onda zikr etilgan bu xabarlar, bizning asrimizda astronomiya fanidagi rivojlanishlar orqali kashf qilindi. Astronomiya fani mutaxassislarining hisoblashicha, Quyosh soatiga 720 000 km (447000 milya) bo‘lgan juda katta tezlik bilan Quyosh Apeksi deb nomlanuvchi yo‘l bo‘ylab Vega yulduzi tomon uchib bormoqda. Bu shundan dalolat beradiki, Quyosh bir kunda taxminan 17,28 million kilometr (10,74 million milya) masofaga uchadi. Quyosh bilan birga, uning tortishish sistemasida bo‘lgan barcha sayyoralar va yo‘ldoshlar ham bir xil masofada uchadi.
-
OYNING ORBITASI
Biz oyni ham, toki u eski xurmo butog‘idek bulib (egilib) qolgunicha, manzillarga (botadigan qilib) ulchab qo‘ygandirmiz. Na quyosh oyga yetishi mumkin va na kecha kunduzdan o‘zuvchidir. (Quyosh, oy va yulduzlarning) har biri (bir) falakda suzadilar. («Yosin» surasi, 39-40-oyatlar)
Oy boshqa sayyoralarning yo‘ldoshlariga o‘xshab muntazam orbitaga rioya qilmaydi. U Yerni aylanayotib, ba’zida uning orqa tomoniga va ba’zida esa old tomoniga ko‘chadi. Yer bilan birga Quyosh atrofini aylanayotib, u aslida kosmosda «8» harfiga o‘xshash o‘zgarmas shakl bo‘ylab harakatlanadi. Kosmosda Oy tomonidan bosib o‘tiladigan bu yo‘l Qur’onda eski xurmo butog‘iga o‘xshatib tasvirlanadi va u rostdan ham xurmo daraxti butog‘ining egik shakliga o‘xshaydi. Darhaqiqat, Qur’onda ishlatilgan «urjun» so‘zi ingichka va egilgan xurmo butog‘ini nazarda tutadi va mevasi terib olingandan keyin qoladigan qismini tasvirlash uchun ishlatiladi. Bu butoqning «eski» deb tasvirlanishi ham juda monanddir, chunki eski xurmo butog‘i ingichkaroq va ko‘proq qayrilgan bo‘ladi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/009.jpg)
Oy Yer bilan birgalikda Quyosh atrofida aylanar ekan, u kosmos oralab «8» harfiga o‘xshash traektoriyada harakatlanadi. Bu orbitaning kurinishi Qur’onda vahiy qilinganidek, kurigan xurmo butog‘ining egilgan shakliga o‘xshaydi.
Shubhasiz, 1400 yil ilgari Oyning orbitasi haqida hech bir insonning biror bilimga ega bo‘lishi ehtimoldan xoli edi. Zamonaviy texnologiya va to‘plangan bilimlar orqali aniqlangan bu shaklning Kitobda vahiy qilinishi Qur’onning ilmiy mo‘‘jizalaridan biridir.
-
QAMARIYA (OY YILI)NI HISOBLASH
U quyoshni ziyo (taratuvchi) va oyni nur (sochuvchi) etgan hamda yillarning adadini va (vaqt va zamonga doir) hisobni bilishlaringiz uchun uni (oyni) manzillarga (bo‘lib) o‘lchab qo‘ygan zotdir. Buni Alloh faqat haq (hikmat) bilangina yaratdi. Biluvchi qavm uchun oyatlarni (U) batafsil bayon qilur. («Yunus» surasi, 5-oyat)
Biz oyni ham, toki u eski xurmo butog‘idek bo‘lib (egilib) qolgunicha, manzillarga (botadigan qilib) o‘lchab qo‘ygandirmiz. («Yosin» surasi, 39-oyat)
Yuqoridagi oyatlarning birinchisida Alloh Oyning odamlar uchun yilni hisoblashlarida o‘lchov vositasi bo‘lishini ochiq-oydin vahiy qilgan. Shuningdek, bizning diqqatimiz bu hisoblashlar Oyning o‘z orbitasida aylanayotib, tutgan o‘rinlariga binoan amalga oshirilishiga qaratiladi. Yer va Oy hamda Oy va Quyosh o‘rtasidagi burchaklar muntazam o‘zgarib turishi bois, biz Oyni turli paytda turli shakllarda ko‘ramiz. Jumladan, bizning Oyni ko‘ra olishimiz uning Quyosh tomonidan yoritilishi tufaylidir. Biz Yerdan turib ko‘radigan Oyning yarmidagi yoritilish miqdori o‘zgarib turadi. Bu o‘zgarishlarni yodda tutib, insonlarga yilni o‘lchash imkoniyatini beruvchi bir qancha hisoblashlarni amalga oshirish mumkin.
-
O’tmishda bir oylik vaqt miqdori ikki to‘lin oy o‘rtasidagi vaqt yoki Oyning Yerni aylanib chiqishida ketgan vaqtidan kelib chiqib hisoblangan. Shunga ko‘ra, bir oy vaqt 29 kun, 12 soat va 44 daqiqaga to‘g‘ri kelar edi. Bu «qamariya oyi» sifatida ma’lum. Hijriy taqvimga binoan, o‘n ikki qamariya oyi bir yilni tashkil etadi. Ammo Hijriy taqvim va Georgiy taqvimi o‘rtasida o‘n bir kunlik farq bor bo‘lib, Georgiy taqvimidagi bir yil Yerning Quyoshni bir marta aylanib chiqishida ketadigan vaqtga tengdir. Endi e’tiborimizni boshqa bir oyatda bu farq haqida aytilgan xabarga qaratamiz:
(Ular) g‘orlarida uch yuz yil turdilar va yana to‘qqiz (yil)ni ziyoda qildilar. («Kahf» surasi, 25-oyat)
Biz oyatda ishora qilingan vaqtga shu tarzda oydinlik kiritamiz: 300 yil X 11 kun (har yili yuzaga keladigan farq) = 3300 kun. Bir quyosh yili 365 kun, 5 soat, 48 daqiqa va 45,5 soniyadan iborat ekanligini hisobga olsak, 3300 kun : 365,24 kun = 9 yil. Buni boshqacha qilib ifodalasak, Georgiy taqvimiga ko‘ra 300 yil Hijriy taqvimi bo‘yicha 300+9 yilga tengdir. Guvoh bo‘lganimizdek, bu oyat aniq hisoblab chiqilgan 9 yil farqni nazarda tutmoqda. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Vaqt to‘g‘risidagi har kungi bilimdan ortiq bunday ma’lumotni o‘z ichiga olgan Qur’on g‘ayritabiiy vahiydir.
-
TORTISHISH KUCHI VA ORBITAL HARAKATLAR
Bas, qasamyod eturman qayta-qayta chiqib turuvchi bilan, yashirinuvchi sayyoralar bilan, ... («Takvir» surasi, 15-16-oyatlar)
«Takvir» surasining 15-oyatidagi «xunnas» so‘zi «tortilmoq va orqagatisarilmoq», «ichiga tortmoq va iziga qaytmoq» ma’nolarini o‘z ichiga oladi. 16-oyatda «yashirinuvchi» deb tarjima qilingan arabcha jumla «kunnas» («kaanis» so‘zining ko‘plik shakli) bo‘lib, u harakatdagi jismning uyi, makoniga kirish yoki uyasiga kiruvchi va u yerda yashirinuvchi narsalarning muayyan bir yo‘lini nazarda tutadi. Yana 16-oyatdagi «javaar» («jariyah» so‘zining ko‘plik shakli) so‘zi ko‘chadigan va oqadigan biror narsani anglatadi. Shu ma’nolarni nazarda tutgan holda, bu oyatlar sayyoralarning tortishish kuchlari va ularning o‘z orbitalarida harakat qilishlariga ishora qilyapti deb tushunish mumkin.
Yuqorida qayd etilgan oyatlardagi bu so‘zlar tortishish kuchiga asoslangan orbital harakatlarni to‘liq tasvirlaydi. Bulardan, «xunnas» so‘zi sayyoralarning o‘z markazlari tomon tortilishi va ularning Quyosh sistemasining markazi bo‘lgan Quyosh tomon ham tortilishini anglatadi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Garchi bu tortishish kuchi XVII va XVIII asrlarda yashab o‘tgan Isaak Nyutonning matematik formulalari bilan kashf qilingan bo‘lsa-da, u koinotda allaqachon mavjud edi. 16-oyatdagi «javaar» so‘zi tortishish kuchiga qarshi bo‘lgan markazdan qochma kuch ta’sirida yuzaga keladigan orbital harakatlarga urg‘u beradi. Shubhasiz, «javaar» so‘zining «xunnas» (markaz tomon tortilish, tortilish) va «kunnas» (harakatdagi jismning uyi, makoniga kirish yo‘li) lar bilan birga ishlatilishi, 1400 yil avval biror kishining bilishi dargumon bo‘lgan muhim ilmiy haqiqat to‘g‘risida dalolat beradi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Bundan tashqari, mazkur oyatlar Qur’onda qasamyod etilgan mavzulardan biri bo‘lib, bu mavzuning ahamiyatliligidan darak beruvchi boshqa bir nishonadir.
-
YERNING SHARSIMONLIGI
U osmonlar va Yerni haq (hikmat) bilan yaratgandir. U kechani kunduzning ustidan o‘rar, kunduzni kechaning ustidan o‘rar. («Zumar» surasi, 5-oyat)
Qur’onda koinotni tasvirlash uchun ishlatilgan so‘zlar juda nodirdir. Yuqoridagi oyatda «o‘ramoq» deb tarjima qilingan arabcha so‘z «yukavvir» dir. O’zbek tilida bu so‘z biror narsa ustidan boshqasini aylantirib o‘rash, atrofidan bir necha bor aylantirib joylash, bog‘lash degan ma’nolarni anglatadi. Arab tili lug‘atlarida esa bu so‘z xuddi sallani boshga o‘ragandek, biror narsani boshqa narsa atrofida o‘rash faoliyatini ifodalash uchun ishlatilgan. Oyatda kun va tunning bir-birini o‘rashi haqida berilgan ma’lumot dunyoning shakli to‘g‘risidagi aniq ma’lumotni o‘z ichiga oladi. Bu haqiqat Yer faqat sharsimon shaklda bo‘lsagina haqdir. Bu shundan dalolat beradiki, VII asrda nozil qilingan Qur’onda dunyoning aylana shaklda ekanligiga ishora qilingan.
Biroq shu narsani yoddan chiqarmasligimiz lozimki, o‘sha paytlarda astronomik tushunchalar dunyoni o‘zgacha talqin qilar edi. O’shanda hamma odamlar dunyoni yassi tekislik deb o‘ylar va hamma il-miy hisoblash va tushuntirishlar mana shu aqidaga asoslanar edi. Ammo muqaddas Qur’on koinotni tasvirlashga kelganda eng aniq so‘zlarni topib ishlatgan. Faqatgina bizning asrimizda to‘g‘ri idrok etiladigan bu faktlar Qur’onda juda uzoq vaqtdan beri mavjud bo‘lib kelgan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/010.jpg)
-
YERNING GEOID SHAKLI
Shundan keyin Yerni (tuyaqush tuxumi shaklida) yoyib, tekislab qo‘ydi. («Noziot» surasi, 30-oyat)
Yuqoridagi oyatda, «dahaa» so‘zi asl arab tilida ishlatilgan. «Yoyib, tekislab qo‘ydi» deb tarjima qilingan bu so‘z «yozmoq, yoymoq, to‘shamoq» ma’nosini anglatuvchi «dahav» so‘zidan kelib chiqqan. Garchi «dahav» so‘zi surtmoq yoki tartibga solmoq ma’nolarini ham anglatsa-da, u oddiygina qilib tartibga solishni emas, balki doira shaklida tartibga solishni tasvirlaydi.
Aylana tushunchasi «dahav» so‘zidan yasalgan boshqa so‘zlarda ham uchraydi. Masalan, «dahav» so‘zi o‘yin maydonidagi teshikka bolalarning to‘p tushirishini, toshlarni teshikka tushirish bilan bog‘liqo‘yinlar va yong‘oqlar bilan o‘ynaladigan o‘yinlarga nisbatan ham ishlatiladi. Bu so‘z o‘zagidan yasalgan so‘zlar tuyaqushning uya qurishi, o‘zi yotadigan, tuxum qo‘yadigan joylarini toshdan tozalashi va tuxumining o‘ziga nisbatan ham ishlatiladi.
Darhaqiqat, Yer tuxumga o‘xshab ketadigan tarzda dumaloq shaklda. Yerning bir oz yassilangan sharsimon shakli geoid nomi bilan ma’lum. Mana shu nuqtai nazardan, «dahaa» so‘zining ishlatilishi Alloh Yerga bergan shakli haqida muhim ma’lumotni o‘z ichiga oladi. Uzoq asrlar davomida odamlar Yerni butunlay yassi deb tasavvur qilishar edi va faqatgina yaqindagina yangi texnologiyalar sharofati bilan haqiqatni bilib olishdi. Darvoqe, bu haqiqat Qur’onda o‘n to‘rt asr ilgari vahiy qilingan edi.
-
YER VA FAZONING DIAMETRLARI
Ey jinlar va insonlar jamoasi! Agar sizlar osmonlar va Yer hududlaridan o‘tib ketishga qodir bo‘lsangiz, o‘tib ketaveringiz! Kuch-qudratsiz sira o‘tib keta olmagaysiz! («Ar-Rahmon surasi, 33-oyat)
Yuqoridagi oyatda «hududlar» deb tarjima qilingan arabcha so‘z «aqtoor»dir. Bu diametr degan ma’noni anglatuvchi «qutr» so‘zining ko‘plik shaklidir, u osmonlar va Yerning ko‘p diametrlari borligini anglatadi. Arab tilvda ishlatilgan so‘zning shaklvdan uning birlik, ko‘plik (ikkitadan ko‘p) yoki ikkilik shaklida ishlatilganligini aytib berish mumkin. Shuning uchun bu yerda ishlatilgan so‘zning shakli ko‘plik bo‘lib, u yana bir mo‘‘jizaviy ma’lumotni nazarda tutadi.
Uch o‘lchovli jism, u faqat bekam-ko‘st sharsimon bo‘lgandagina bir diametrli bo‘ladi, deyish mumkin. «Diametrlar» atamasi faqatgina nosimmetrik, lekin, asosan, sharsimon shaklni bildiradi. Qur’onda tanlangan «diametrlar» so‘zi Yerning geoid shakli haqvda alomat berishi nuqtai nazaridan juda ahamiyatlidir. Oyatdagi ikkinchi diqqatga sazovor mavzu Yer va osmonlarning diametrlar jihatdan alohida-alohida eslatib o‘tilganligidadir.
Albert Eynshteynning «umumiy tortishish nazariyasi»ga binoan, koinot kengayib bormoqda. Lekin bu galaktikalar va boshqa samoviy jismlar kosmosda to‘zg‘ib yuribdi, degan ma’noni anglatmaydi. Bu kosmosning kengayayotganligini va galaktikalar orasvdagi masofa o‘sayotganligini anglatadi.
«Ar-Rahmon» surasining 33-oyatidagi «osmonlar hududlari»ning ta’rifi kosmosning sharsimon strukturadan iborat ekanligini ko‘rsatadi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchvdir.) Shu yo‘sinda kosmosning diametrlari kosmosdagi turli nuqtalardan olib qaralganda turlicha bo‘ladi, demak, muntazam kengayib borayotgan kosmosning diametrlari ham farqlanib boraveradi. Mana shu nuqtai nazardan «chegara, hudud» ma’nosini anglatuvchi so‘zning ko‘plik shaklda ishlatilishi donolik timsolidir va bu ham Qur’onning hamma narsadan xabardor Parvardigorimizning vahiysi ekanligidan nishonadir.
-
ATMOSFERA QATLAMLARI
Koinot haqida Qur’on oyatlarida xabar berilgan dalillardan biri - osmonning yetti qatlamdan tashkil etilganligidir.
U shunday zotki, sizlar uchun Yerdagi barcha narsalarni yaratdi. So‘ngra samo sari «turdi-da», uni yetti qavat osmondan iborat qilib qo‘ydi. U barcha narsani biluvchi (dono)dir. («Baqara» surasi, 29-oyat)
So‘ngra tutun holatda bo‘lgan osmonni (yaratishni) qasd etdi. Bas, ikki kunda yetti osmonni barpo qildi va har bir osmonga (unga buyurilgan) ishni (vazifasini) vahiy qildi. («Fussilat» surasi, 11-12-oyatlar)
Qur’onning bir qancha oyatlarida uchraydigan «osmonlar» so‘zi yerning yuqorisidagi osmonga hamda butun koinotga nisbatan ishlatilgan. Mazkur so‘zning berilgan bu ma’nosidan shu narsani anglash mumkinki, Yerning osmoni yoki atmosferasi yetti qatlam qilib yaratilgan.
Haqiqatan ham, bugungi kunda shu narsa ma’lumki, bizning dunyoimizning atmosferasi bir-birining ustida yotuvchi turli qatlamlardan iborat.20 Kimyoviy tarkiblar yoki havo temperatura mezonlariga asoslangan ta’riflar Yer atmosferasining yetti qatlamdan iborat ekanligini ta’kidlaydi.21 «Chekli nozik To‘r modeli» (ob-havo holatlarini 48 soat uchun aniqlab beradigan atmosfera modeli) ga ko‘ra atmosferaning ham yetti qatlami bor.
Zamonaviy geologik ta’riflarga ko‘ra, atmosferaning yetti qatlami quyidagilardan iborat:
1. Troposfera
2. Stratosfera.
3. Mezosfera.
4. Termosfera
5. Egzosfera.
6. Ionosfera.
7. Magnitosfera.
-
Qur’ondagi «Fussilat» surasining 12-oyatida «(U) har bir osmonga (unga buyurilgan) ishni (vazifasini) vahiy qildi,» deb ta’kidlanadi. Boshqa so‘zlar bilan aytganda, Alloh har bir osmonga o‘z burchini, majburiyatini yuklaganini ma’lum qiladi. Shubhasiz, keyinroq beriladigan bo‘limlarda ko‘rsatib o‘tilgandek, bu qatlamlarning har biri Yer yuzidagi insoniyat va barcha jonzotlarning yashashi uchun juda muhim vazifani o‘taydi. Har bir qatlamning yomg‘irni shakllantirishdan tortib toki zararli nurlarning oldini olish, radioto‘lqinlarni aks ettirishdan tortib toki meteoritlar halokatli oqibatlarining oldini olishdek o‘ziga xos funktsiyalari bor.
Kuyida qayd etilgan oyatlar atmosfera yetti qatlamining ko‘rinishi haqida bizga ma’lumot beradi:
Ko‘rmadingizmi, Alloh yetti osmonni qanday qavatma-qavat qilib yaratdi. («Nuh» surasi, 15-oyat)
(U) yetti osmonni qatma-qat qilib yaratgan zotdir, ... . («Mulk» surasi, 3-oyat)
Bu oyatlarda o‘zbek tiliga «qavatma-qavat, qatma-qat» deb tarjima qilingan «tibaaq» arabcha so‘zi «qatlam, mos qoplama yoki biror narsa uchun jild» ma’nolarini anglatadi va bu yuqoridagi qatlam quyiroqdagisiga qanday muvofiq moslashtirilganligiga urg‘u beradi. Ushbu so‘z bu yerda ham ko‘plik shaklida ishlatilgan. Osmonning oyatda qatma-qat deb tasvirlanganligi, shubhasiz, atmosfera haqida bildirilgan juda mukammal iboradir.
XX asr texnologiyalarisiz kashf qilishning imkoni bo‘lmagan bu haqiqatlar haqida 1400 yil muqaddam Qur’oni Karimda mufassal xabar berilishi ulkan bir mo‘‘jizadir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/011.jpg)
Atmosfera faqatgina hayot uchun talab etiladigan nurlarning Yergacha yetib kelishiga yo‘l qo‘yadi. Masalan, u ultrabinafsha nurlarni dunyoga faqatgina qisman yetkazib beradi. Bu o‘simliklarga fotosintez hodisasini amalga oshirishiga va shu jumladan, barcha jonzotlarning yashashiga imkon beradigan eng to‘g‘ri miqdordir.
-
YAXSHI HIMOYALANGAN OSMON
Qur’onda Alloh bizning e’tiborimizni osmonning juda bir muhim xususiyatiga tortadi:
Osmonni saqlanib turuvchi tom qilib qo‘ydik. Ular (mushriklar) esa ularning alomatlaridan yuz o‘giruvchidirlar. («Anbiyo» surasi, 32-oyat)
Osmonning bu xususiyati XX asrda amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlar orqali isbotlandi: Yerni o‘rab turgan atmosfera hayotning davom etishi uchun ahamiyatli funktsiyalarni bajaradi. U Yerga yaqinlashib kelgan ko‘plab katta-kichik meteoritlarni yo‘q qilib, ularning Yerga qulab tushishini bartaraf qiladi va mavjudotlarga zarar yetkazishning oldini oladi.
Bundan tashqari, atmosfera jonzotlarga zararli bo‘lgan, kosmosdan kirib keluvchi yorug‘lik nurlanishlarini filtrlaydi. Atmosferadagi bu funktsiyaning eng hayratga qoldiradigan jihati shundaki, u faqatgina xavfsiz va foydali nurlarni ko‘rinadigan yorug‘lik, ultrabinafshaga yaqin bo‘lgan nur va radioto‘lqinlarni o‘tkazadi. Bu radiatsiyalarning barchasi hayot uchun zaruriydir. Atmosfera faqatgina qisman o‘tkazadigan ultrabinafshaga yaqin bo‘lgan nurlar o‘simliklarning fotosintezi hamda barcha mavjudotlarning yashashi uchun juda muhim rol o‘ynaydi. Quyoshdan chiqadigan ko‘pchilik xavfli ultrabinafsha nurlar atmosferaning azon qatlamida filtrlanadi. Ultrabinafsha nurlar spektrining faqat cheklangan va zaruriy qismigina Yergacha yetib keladi.
Atmosferaning himoyalovchi funktsiyasi shu bilan tugamaydi. Atmosfera, shu bilan birga, kosmosning taxminan -270°S (-454°F) bo‘lgan ayovsiz sovug‘idan Yerni asraydi.
-
Yerni zararli ta’sirlardan yolg‘iz atmosferaning o‘zi himoya qilmaydi. Atmosferaga qo‘shimcha ravishda Van Allen belbog‘i - Yerning magnit maydonidan hosil bo‘lgan qatlam ham bizning sayyoramizga tahdid soluvchi zararli radiatsiyalarga qarshi qalqon bo‘lib xizmat qiladi. Quyosh va boshqa yulduzlardan muttasil chiqadigan bu radiatsiya tirik jonzotlarga halokatli ta’sir qiladi. Agarda Van Allen belbog‘i bo‘lmaganda edi, Quyoshda vaqt-vaqti bilan sodir bo‘ladigan «Quyosh chaqnashlari» deb ataluvchi juda katta energiya portlashlari Yer yuzidagi hayotni barbod kilgan bo‘lar edi. Van Allen belbog‘ining ahamiyati to‘g‘risida Doktor Xyug Ross shunday deydi:
Aslida bizning Quyosh sistemamizdagi sayyoralarning birortasvda ham Yernikidek o‘ta yuqori zichlik mavjud emas. Bu ulkan nikel-temir yadro bizning ulkan magnit maydonimiz uchun mas’uldir. Bu magnit maydon Van Allen radiatsiya qalqoni (belbog‘i) ni hosil qiladiki, u Yerni radiatsiya bombardimonlaridan himoya qiladi. Agar bu qalqon bo‘lmaganda edi, Yer yuzida tiriklikdan nishon bo‘lmas edi. Magnit maydonga ega bo‘lgan boshqa yagona qoyatoshli sayyora bu - Merkuriydir, ammo undagi magnit maydonning quvvati Yernikiga nisbatan 100 barobar kuchsizdir. Hatto bizning singil sayyoramiz bo‘lgan Venera ham magnit maydonga ega emas. Van Allen radiatsiya qalqoni Yerga ato qilingan tanho konstruktsiyadir.22
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/012.jpg)
Yerning magnit maydoni tufayli yuzaga keladigan magnitosfera qatlami Yerni samoviy jismlar, zararli kosmik nurlar va zarralardan himoya qiluvchi qalqon vazifasini o‘taydi. Yuqoridagi rasmda Van Allen belbog‘i deb ham ataladigan bu magnitosfera qatlami ko‘rinib turibdi. Yerdan bir necha kilometr yuqorida o‘rin olgan bu belbog‘lar Yer yuzidagi tirik jonzotlarni kosmosdan yetib kelishi muqarrar bo‘lgan falokatli energiyalardan himoya qiladi.
Bu ilmiy topilmalarning barchasi dunyoning o‘zgacha usulda himoya qilinganligidan dalolat beradi. Muhimi shundaki, yaratilgan bu himoya o‘n to‘rt asr ilgari Qur’oni Karimning «Osmonni saqlanib turuvchi tom qilib qo‘ydik», degan oyatida ma’lum qilingan edi.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/013.jpg)
Osmonga boqayotgan aksari odamlar atmosferaning himoyalovchi jihati haqida mulohaza yuritmaydilar. Ular deyarli hech qachon agar bu struktura bo‘lmaganda dunyoning qanday makon bo‘lishi mumkinligi to‘g‘risida o‘ylab ko‘rishmaydi. Yuqoridagi fotosurat AQShning Arizona shtatiga tushgan meteorit hosil qilgan bahaybat kraterga oiddir. Agar atmosfera bo‘lmaganida millionlab meteoritlar Yerga tushgan va Yer yashab bo‘lmas xarobaga aylangan bo‘lar edi. Biroq atmosferaning himoyalovchilik jihati tirik jonzotlarning bexatar hayot kechirishiga imkoniyat yaratadi. Bu, shaksiz, Allohning o‘z bandalariga bergan panohi, shuningdek, Qur’onda tantanavor e’lon qilingan mo‘‘jizadir.
Bir necha yillar oldin aniqlangan mana shunday portlashlarning faqat bittasi uzatadigan energiya Ikkinchi jahon urushi oxirida Xirosima ustiga tashlangan bombaga o‘xshash atom bombalaridan 100 milliardiga teng ekanligi hisoblab chiqilgan. Portlash sodir bo‘lgach, ellik sakkiz soatdan so‘ng kompaslarning magnitli millari noodatiy harakatlarni namoyon qilganligi va Yer atmosferasidan 250 km (155 milya) balandlikda temperatura to‘satdan 2500°S (4532'F) ga chiqib ketganligi kuzatildi.
Qisqasi, Yerdan juda balandda mukammal bir tizim ishlab turibdi. U biz yashab turgan dunyoni o‘rab turadi va uni tashqi tahdidlardan himoya qiladi. Ko‘p asrlar muqaddam bu himoyachi qalqon vazifasida xizmat qilayotgan dunyoning atmosferasi haqida Alloh bizga Qur’onda xabar bergan edi.
-
GUMBAZ QILIB YARATILGAN OSMON
U sizlar uchun Yerni «poyandoz», osmonni «bino» qilib qo‘ydi va osmovdan suv tushirib, u sababli sizlarga rizq sifatida mevalar (mevali daraxtlar)ni undirdi. Bas, bilib turib, Allohga (ibodatda) boshqa (soxta ma’buda)larni tenglashtirmangiz! («Baqara» surasi, 22-oyat)
Bu oyatda osmon «as-samaa’ binaa’» deb tasvirlangan. «Gumbaz» yoki «shift» ma’nolarini ham anglatadigan bu so‘z badaviylar tomonidan ishlatilgan chodirga o‘xshab ketuvchi boshpanani ham tasvirlaydi.23 Osmonni chodirga o‘xshash bino deb tasvirlash bilan Qur’on uning tashqi elementlarga qarshi himoya shakli ekanligiga urg‘u bermoqda.
Hattoki biz bexabar bo‘lsak-da, ko‘p sonli meteoritlar xuddi boshqa sayyoralarga tushgani kabi, bizning Yerimizga ham tushadi. Bu meteoritlar nima uchundir boshqa sayyoralarda ulkan kraterlar yasaydi-yu, bizning Yerimizga kelganda biror zarar yetkazmaydi. Bunga asosiy sabab - Yerning meteorit tushishiga qattiq qarshilik ko‘rsatishidadir. Meteorit bu qarshilikka uzoq bardosh bera olmaydi va ishqalanish ta’sirida yonib ketishi bilan o‘zining katta miqdordagi massasini yo‘qotadi. Og‘ir musibatlarga giriftor qilishi mumkin bo‘lgan xavf, atmosferaning mavjudligi tufayli shu yo‘sinda bartaraf etiladi. Atmosferaning himoyalovchi xislati bilan bog‘liq yuqorida qayd etilgan oyatlarga qo‘shimcha ravishda, e’tiborimizni quyidagi oyatda tasvirlangan ataylab yaratilganlikka qaratamiz:
Alloh sizlarga yerdagi narsalarni va dengizda Uning amri bilan suzayotgan kemalarni bo‘ysundirib qo‘yganini hamda o‘zi osmonni Yerga iznisiz qulab tushishdan tutib turishini ko‘rmadingizmi?! Darhaqiqat, Alloh odamlarga nisbatan mehribon va rahmlidir. («Haj» surasi, 65-oyat)
Bundan oldingi bo‘limlarda muhokama qilingan atmosferaning himoyalovchi xislati Yerni kosmosdan, boshqacha aytganda, tashqi elementlardan asraydi. Yuqoridagi oyatda osmonga ishora qiluvchi «gumbaz» so‘zi bilan bizning e’tiborimiz Payg‘ambarimiz (s.a.v.) davrida bilishning imkoni bo‘lmagan osmonning bu jihatlariga qaratiladi.
Bu ma’lumotlarning 1400 yil avval, hali kosmik kemalar va bahaybat teleskoplar bo‘lmagan bir paytda, Qur’onda aytilishi shu narsadan dalolat beradiki, Qur’on hamma narsani bilguvchi Parvardigorimizning so‘zidir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/014.jpg)
Har yili dekabr oyining ikkinchi haftasida Geminid meteorit yomg‘irining eng kuchaygan payti kuzatiladi. Fotosuratdagi qisqa chiziqlar yulduzlarga tegishli izlardir; uzunroq chiziqlar esa meteoritlarga tegishli. Suratda ko‘rinib turgan yomg‘irdagi meteoritlar soatiga 58 tagacha tushadi.
-
QAYTARUVCHI OSMON
Qur’ondagi «Toriq» surasining 11-oyati osmonning qaytaruvchanlik funktsiyasi haqida xabar beradi:
Qasamyod etaman qaytaruvchi osmon bilan. («Toriq» surasi, 11-oyat)
Qur’on tarjimalarida «qaytarmoq» deb berilgan arabcha «raj’» so‘zi «orqaga jo‘natuvchi» yoki «qaytaruvchi» kabi ma’nolarga ega. Ma’lumki, Yerni o‘rab turgan atmosfera ko‘p qatlamlardan tashkil topgan. Har bir qatlam Yer yuzida hayotni ta’min etishdek muhim maqsad sari xizmat qiladi. Tadqiqotlar bu qatlamlarning duch kelingan material yoki nurlarni qaerdan kelgan bo‘lsa, o‘sha yoqqa, agar kosmosdan kelgan bo‘lsa, yana kosmosga, agar Yerdan kelsa, yana Yerga qaytarib yuborish funktsiyasiga ega ekanligini aniqladi. Endi keling, Yerni o‘rab turgan qatlamlarning bunday qaytaruvchanlik funktsiyasini bir necha o‘rinli misollar orqali tekshirib ko‘ramiz.
Yerdan 13-15 kilometr (8-9,3 milya) balandlikda bo‘lgan troposfera Yer yuzidan ko‘tariladigan suv bug‘larini suyultirib, orqaga yomg‘ir qilib jo‘natadi. Yerdan 25 kilometr (15,5 milya) balandlikdagi stratosferaning quyi qatlami bo‘lgan ozon qatlami kosmosdan kelayotgan zararli radiatsiyalar hamda ultrabinafsha nurlarni aks ettirib, har ikkalasini ham qaytarib kosmosga jo‘natadi.
-
Ionosfera Yerdan uzatiladigan radioto‘lqinlarni, xuddi passiv aloqa tizimi bo‘lgan sun’iy yo‘ldoshlar kabi aks ettirib, dunyoning turli burchaklariga qaytaradi. Shu yo‘sinda, u elektr simisiz aloqa, radio va televizion eshittirishlarni juda uzoq masofalarga yetkazish imkoniyatini ta’minlaydi. Magnitosfera qatlami Quyosh va boshqa yulduzlardan chiqadigan zararli radioaktiv zarralarni Yerga yetib kelmasidanoq kosmosga qaytarib yuboradi.
Bor-yo‘g‘i yaqin o‘tmishdagina aniqlangan atmosfera qatlamlarining bu xislati ming yillar burun Qur’onda xabar berilgan ediki, u yana bir bor Qur’on Allohning kalomi ekanligini tasdiqlaydi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/015.jpg)
Yerdagi hayot uchun suvning bo‘lishi juda zarur. Suvning hosil bo‘lishida rol o‘ynaydigan omillarning biri atmosferaning qatlamlaridan biri bo‘lgan troposferadir. Troposfera qatlami Yer yuzidan ko‘tarilgan suv bug‘larini suyultiradi va o‘sha zahotiyoq Yerga yomg‘ir shaklida qaytaradi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/016.jpg)
Yerdagi hayot uchun falokatli bo‘lishi mumkin bo‘lgan nurlarning o‘tishiga to‘sqinlik qiluvchi atmosfera qatlami ozonosferadir. Ozonosfera ultrabinafsha kabi zararlik osmik nurlarni qaytarib yana kosmosga jo‘natadi va shu tarzda bu nurlarning Yerga yetib kelishi va hayotga zarar yetkazishining oldini oladi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/017.jpg)
Atmosferaning har bir qatlami insonlar uchun foydali xislatlarga ega. Misol uchun, ionosfera qatlami ma’lum bir markazdan uzatilayotgan radio to‘lqinlarni aks ettirib, Yerga qaytaradi va shu yo‘sinda tele va radioeshittirishlarni uzoq masofalardan qabul qilinishiga imkon yaratadi.
-
YERNING QATLAMLARI
Qur’onda Yer haqida berilgan ma’lumotlardan biri uning yetti qatlamli osmonga o‘xshatilganligidadir.
Alloh yetti osmonni va Yerdan ham o‘shancha miqdorni (etti qavatni) yaratgan zotdir. (Allohning) amri (farmoni) ularning (osmon va Yer) o‘rtasida nozil bo‘lib turar. Toki sizlar Allohning barcha narsaga qodir ekanini va Alloh barcha narsani (O’z) bilimi bilan ihota qilib olganini bilishlaringiz uchun (U shunday qildi). («Taloq» surasi, 12-oyat)
Yuqorida berilgan oyatdagi ma’lumot ilmiy manbalarda o‘z tasdig‘ini topgan. Bu manbalarda aytilishicha Yer yetti qatlamdan tashkil topgan. Olimlar tomonidan aniqlangan bu qatlamlar quyidagichadir:
1-qatlam. Suv litosferasi.
2-qatlam. Yer litosferasi.
3-qatlam. Astenosfera.
4-qatlam. Yuqori mantiya.
5-qatlam. Ichki mantiya.
6-qatlam. Tashqi yadro.
7-qatlam. Ichki yadro.
Litosfera so‘zi grekcha «litos» so‘zidan yasalgan bo‘lib, «tosh» ma’nosini anglatadi va bu Yerning ustki qatlamini tashkil etuvchi qattiq qatlam hisoblanadi. Bu qatlam boshqa qatlamlarga nisbatan ancha yupqa. Okeanlar tubidagi litosfera undan-da yupqaroq bo‘lib, vulqon harakatlari ko‘p sodir bo‘ladigan hudud hisoblanadi. Uning o‘rtacha qalinligi 80 km (49,7 milya) ga teng. U boshqa qatlamlarga qaraganda sovuqroq va qattiqroq bo‘lgani bois, Yerning qobig‘ini hosil qiladi.
-
Litosferadan keyin keluvchi qatlam astenosfera bo‘lib, u «kuchsiz, zaif» ma’nolarini anglatuvchi astenes so‘zidan kelib chiqqan. Bu qatlam litosferaga qaraganda yupqaroq va ko‘chuvchan. U geologik vaqt davomida yuqori temperatura va bosim ostida qo‘yilganda eriydigan issiq, yarim qattiq moddalardan tashkil topgan. Shu sababli ham, qattiq litosfera sekin ko‘chayotgan astenosfera uzra suzadi yoki siljiydi.24 Bu qatlamlar ostida 2900 km (1800 milya) qalinlikdagi yarim qattiq toshli jinslardan iborat mantiya deb nomlanuvchi yuqori temperaturali qatlam yotadi. Bu qatlam Yer qobig‘iga nisbatan ko‘proq temir, magniy va kaltsiyni o‘z ichiga oladi, shuningdek, u issiqroq va zichroqdir, chunki Yerdagi temperatura va zichlik chuqurlashgan sari o‘sib boradi.
Yerning qoq markazida yadro joylashgan bo‘lib, u mantiyaga nisbatan taxminan ikki barobar zichroqdir. Bunday zichlikka sabab, uning toshli jinslarga qaraganda yuqori nisbatli metallar (temir-nikel qotishmasi)dan tashkil topganligidadir. Yerning yadrosi ikki qismdan iborat. Ularning biri 2200 km (1370 milya) qalinliqdagi suyuq tashqi yadro va ikkinchisi 1250 km (777 milya) qalinlikdagi qattiq ichki yadrodir. Suyuq tashqi yadro Yer aylanganda, sayyoraning magnit maydonini ta’minlab beradi.
Yer va osmon qatlamlari o‘rtasidagi o‘xshashlik haqidagi bu haqiqat faqatgina XX asr texnologiyalari orqali aniqlanganligi shubhasiz, Qur’onning boshqa bir ilmiy mo‘‘jizasidir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/018.jpg)
-
YERNING O’ZIDAGI YUKNI YUZAGA CHIQARISHI
Qachonki, Yer o‘zining zilzilasi bilan qimirlaganida, Yer «yuk»larini (yuzaga) chiqarib tashlaganida va inson: «Unga ne bo‘ldi ekan?» - deb qolganida - ana o‘sha kunda Yer o‘z xabarlarini so‘zlar. («Zalzala» surasi, 1-4-oyatlar)
Arab tilidagi «zilzaal» so‘zi yer qimirlashi yoki silkinishini anglatadi, «asqoalahaa» so‘zi esa «yuk, og‘ir yuklar» degan ma’noni beradi. Agar yuqoridagi oyatlar birinchi ma’no nuqtai nazaridan olib qaralsa, gap zilzilalar haqidagi muhim bir ilmiy haqiqat xususida ketayotganligi yaqqol ko‘rinadi.
«Zalzala» surasining 2-oyati Yerning o‘z yuklarini yuzaga chiqarishini qayd etgan. Rostdan ham, keyingi yillarda olib borilgan tadqiqotlar natijasida shu narsa aniqlandiki, Yerning markazida og‘ir metallar mavjud va bu metallar Yer yuzasiga harakatlar tufayli chiqib keladi. Geolog mutaxassislarning hisoblashlariga ko‘ra, Yer soviganda, og‘ir va zich moddalar ularning markaziga cho‘kkan, yengil moddalar esa yuzasiga chiqib qolgan. Shu sababdan, Yerning qobig‘i uncha og‘ir bo‘lmagan moddalar (bazalt, granit toshlar) dan tashkil topgan. Og‘ir metall (nikel va temir) lar esa yadroda to‘plangan. Demak, erigan metallardan tashkil topgan yer ostidagi qatlam yuzadagiga qaraganda og‘irroq va zichroq materiallardan iborat.
Zilzilalar davomida yuza ostidagi og‘ir moddalar yuqoriga chiqish imkoniyatiga ega bo‘ladi va Yer shu yo‘sinda o‘zining yuklarini, Qur’onda zikr etilganidek, yuzaga chiqarib tashlaydi. Jumladan, metall zaxiralari eng ko‘p jamlangan hududlar vulqon faoliyati eng ko‘p kuzatiladigan hududlar hamdir. Keng ko‘lamda olib borilgan tadqiqotlar natijasida yaqinda paydo bo‘lgan bu ilmiy topilmalar Alloh tomonidan Qur’onda ko‘rsatib o‘tilgan ilmiy dalillardan bir shingildir, xolos.
-
TOG’LARNING ROLI
Qur’on diqqatni tog‘larning juda muhim geologik funktsiyalariga tortadi:
Yer ularni (odamlarni) tebratmasligi uchun unda mustahkam turuvchi tog‘larni (paydo) qildik ... («Anbiyo» surasi, 31-oyat)
Oyatda xabar berilishicha, tog‘lar Yerdagi silkinishlarning oldini olish funktsiyasini bajaradi. Qur’on nozil qilingan paytda bu chin haqiqatni hech kim bilmas edi. Bu haqiqat olib borilgan zamonaviy geologik tadqiqotlar natijasida yaqindagina ochildi.
Ilgarilari tog‘lar Yer yuzasida qad ko‘targan bo‘rtmalar xolos, deb tushunilar edi. Ammo olimlar uning aslo bunday emasligi va tog‘ ildizi nomini olgan qismlar pastga qarab tog‘larning balandligidan 10-15 barobar ko‘proq kirib ketganligini kashf qilishdi. Mana shu xususiyati bilan tog‘lar chodirni mustahkam tutib turuvchi mix yoki qoziqqa o‘xshash rolni ijro etadi. Misol uchun, cho‘qqisi Yer yuzasidan taxminan 9 km baland bo‘lgan Everest tog‘ining 125 km (77,7 milya)dan chuqurroq ildizi bor.25
Tog‘lar Yer qobig‘ini tashkil etuvchi juda katta tektonik plitalarning ko‘chishi va to‘qnashuvi natijasida hosil bo‘ladi. Ikkita tektonik plita to‘qnashganda ulardan kuchlirog‘i bosh-qasining tagiga sirg‘alib kiradi, tepada qolgani esa qayriladi va tepaliklar hamda tog‘lar shaklini oladi. Pastda qolgan qatlam yer tagiga kirib borishda davom etadi va pastga qarab chuqur uzaytma yasaydi. Pirovardida, oldinroq aytib o‘tganimizdagidek, tog‘lar Yer yuzida ko‘rinib turuvchi qismi kabi pastga tomon cho‘zilgan katta qismga ega bo‘ladi.
-
Ilmiy bir manbada tog‘larning strukturasi quyidagidek tasvirlanadi:
Quruqliklar, tog‘ tizmalariga o‘xshab qanchalik qalin bo‘lsa, o‘sha yerdagi qobiq shunchalik mantiyaga cho‘kadi.26
Jahonga mapghur suv osti geologi professor Siaveda tog‘larda ularni yuzadagi qismga mahkam tutib turuvchi ildizsimon poya borligiga qarata quyidagicha izoh beradi:
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/019.jpg)
Tog‘larning yer yuzasi ostida chuqur ildizlari bo‘ladi. (Frank Press va Reymond Siver, Earth (Yer), 3-nashri [San-Frantsisko: W.H.Freeman & Company: 1982], 413.)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/020.jpg)
Sxematik kesma. Tog‘larning qoziqqa o‘xshab yerni o‘yib kirgan chuqur ildizlari mavjud. (Andre Keylluks va J. Mudi Styuart. Anatomy of the Earth (Yer anatomiyasi). [McGraw-Hill Companies: 1968], 220.)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/021.jpg)
Boshqa bir rasm, chuqur ildizlari borligi tufayli, tog‘larning shaklan qanchalik qoziqsimon ekanligini ko‘rsatadi. (Eduard J. Tarbuk va Fredrik K. Lutgens. Earth Science (Yer haqidagi fan). [AQSh: Macmillan USA: 1993], 158.)
-
Kontinental tog‘lar va okean tog‘lari o‘rtasidagi asosiy farq ularning materiallaridadir ... Lekin har ikkala tog‘dagi umumiy maxraj ularda tog‘larni tutib turuvchi ildizlarning borligidir. Kontinental tog‘lar misolida, tog‘ning yengil - past zichlikdagi materiali yer qa’riga tomon ildizdek botgan bo‘ladi. Okean tog‘lari misolida, u yerda ham ildiz sifatida tog‘larni tutib turadigan yengil materiallari bor. Shunday qilib, ildizlarning vazifasi, Arximed qonunlariga ko‘ra, tog‘larni tutib turishdan iborat.27
Shuningdek, ko‘plab AQSh universitetlarida darslik sifatida foydalanilayotgan, AQSh Milliy Fanlar akademiyasi sobiq prezidenti doktor Frank Press muallifligi ostidagi Earth (Yer) nomli kitob tog‘lar qoziqqa o‘xshash va ular Yer yuzasining ostida chuqur ko‘milgan deb ma’lumot beradi.28
Boshqa oyatlarda tog‘larning bu roli «qoziqlar» ga taqqoslanib ta’kidlanadi:
Biz Yerni to‘shak qilib qo‘ymadikmi?! Tog‘larni esa (Yerni tutib turuvchi) qoziqlar qilib qo‘ymadikmi?! («Naba’» surasi, 6-7-oyatlar)
Yana bir oyatda esa Alloh «Tog‘larni esa (Yerga) o‘rnashtirdi» («Noziot» surasi, 32-oyat) deb vahiy qiladi. Bu oyatdagi «arsaahaa» so‘zi «ildizli qilindi, o‘rnatildi, yerga mixlab qo‘yildi» kabi ma’nolarni anglatadi. Shunga o‘xshab, tog‘lar yuza qatlamigacha cho‘ziladi va yuza ustidagi hamda ostidagi chiziqlarni birlashtirib, ularni bir-biriga mixlaydi. Yerning qobig‘ini mustahkamlash orqali ular magma qatlami yoki qatlamlarning o‘zlari o‘rtasidagi har qanday sirpanishlar oldini oladi. Qisqasi, tog‘lar yog‘och taxtalarni birga ushlab turuvchi mixlarga taqqoslanishi mumkin. Tog‘larning mahkamlovchilik ta’siri ilmiy adabiyotlarda izostaziya deb yuritiladi. Izostaziya deganda, mantiya qatlami orqali yuzaga keladigan yuqoriga yo‘nalgan kuch va Yerning qobig‘i orqali yuzaga keladigan pastga yo‘nalgan kuch o‘rtasidagi muvozanatlik holati tushuniladi. Tog‘lar yemirilishi, tuproq yo‘qotishi yoki muzliklarning erishi natijasida o‘z massasini yo‘qotar ekan, ular yana bu yo‘qotilgan massa o‘rnini muzliklar paydo bo‘lishi, vulqon portlashlari yoki tuproq paydo bo‘lishi bilan to‘ldiradi. Shu tarzda, agar tog‘lar yengillashib qolsa, yer ostidagi suyuqliklarda hosil bo‘ladigan katta kuch ularni yuqoriga qarab itaradi. Yoki aksincha, agar tog‘lar og‘irlashib ketsa, ular mantiyaga tomon yerning tortishish kuchi ta’sirida bosiladi. Bu ikki kuch o‘rtasidagi muvozanat izostaziya orqali yuzaga keladi. Ilmiy bir manbada tog‘larning muvozanat saqlash xususiyati quyidagicha yoritilgan:
1985 yilda G. B. Eyri Yerning qobig‘ini suv ustida suzib yurgan yog‘och solga o‘xshatish mumkinligi to‘g‘risidagi farazni o‘rtaga tashladi. Yog‘ochning qalin bo‘laklari suv yuzasida yupqa bo‘laklarga nisbatan balandroqtsa suzadi va shunga o‘xshab Yer qobig‘ining qalin bo‘laklari yuqori zichlikdagi suyukdik yoki plastik tuproqosti qatlami ustida suzadi. Eyrining aytishicha, tog‘larda tekislikda uchramaydigan pastroq zichlikdagi tog‘ jinsli chuqur ildizlar mavjud. Eyri o‘z asarini nashr qilgandan so‘ng to‘rt yil o‘tgach, J. H. Pratt boshqa bir muqobil gipotezani taklif kildi ... Bu gipotezaga ko‘ra, tog‘lar ostidagi qalin jinsli ustunlar o‘zlarining juda uzunligi bois, tekisliklar ostidagi kaltaroq jinsli ustunlarga nisbatan pastroq zichlikda bo‘lishi kerak. Eyri hamda Prattlarning har ikkala gipotezasida, yuzaning nosimmetrikliklari qobiqning katta kismlari (tog‘lar va tekisliklar) ostida joylashgan jinslarning zichligidagi farkdar orqali muvozanatga kelishini ko‘zda tutadi. Bu MUVOZANAT holati IZOSTAZIYA tushunchasi kabi ta’riflanadi.29
Bugungi kunda bilamizki, Yer yuzasining tog‘ jinsli qatlami chuqur yoriqlar tomonidan sinadi va erigan lava uzra suzuvchi tektonik plitalarga bo‘linadi. Yer o‘z o‘qi atrofida juda tez aylanishi bois, agar tog‘larning mahkamlovchilik ta’siri bo‘lmaganda edi, bu plitalar siljib ko‘char edi. Bunday sharoitda, Yer yuzasida tuproq to‘planmagan, tuproqda suv yig‘ilmagan, biror o‘simlik o‘smagan va biror yo‘l yoki uylar qurilmagan bo‘lar edi. Qisqasi, Yerda hayotning bo‘lishiga imkoniyat tug‘ilmagan bo‘lar edi. Biroq Allohning marhamati bilan tog‘lar mixlardek faoliyat ko‘rsatadi va katta darajada Yer yuzasining harakatini to‘xtatib turadi.
Zamonaviy geologik va seysmik tadqiqotlar orqali kashf qilingan tog‘larning muhim roli Qur’oni Karimda ko‘p asrlar muqaddam Allohning yaratishida buyuk donolik yotishiga misol qilib vahiy qilingan edi.
... (U) sizlarni tebratmasligi uchun Yerda mustahkam turuvchi tog‘larni barpo qildi ... («Luqmon» surasi, 10-oyat)
-
HARAKATDAGI TOG’LAR
Oyatlarning birida, bizga tog‘larning ko‘rinib turganidek harakatsiz emas, balki muttasil harakatda ekanligi to‘g‘risida xabar beriladi:
Siz tog‘larni ko‘rib qotib turuvchi, deb o‘ilarsiz. Holbuki, ular ham xuddi bulutlar yurgandek yurarlar. («Naml» surasi, 88-oyat)
Tog‘larning harakati ular joylashgan Yer qobig‘ining harakatlari orqali ro‘y beradi. Yerning qobig‘i, zichroq bo‘lgan mantiya qatlami ustida «suzib yuradi». XX asr boshida, tarihda birinchi marta, nemis olimi Alfred Vegener Yerning materiklari Yer paydo bo‘lgan vaqtda bir-biriga yopishgan bo‘lganligi, lekin keyinroq turli tomonlarga «oqib» ketganligi, ya’ni ular bir-biridan uzoqlashishi sababli ajralib ketganligi to‘g‘risida o‘z fikrini bayon qildi.
Geologlar Vegener vafotidan 50 yil so‘ng, 1980 yillardagina uning haq ekanligini tushunib yetishdi. 1915 yilda chop etilgan maqolada Vegener Yer yuzidagi quruqliklar taxminan 500 million yil avval birga bo‘lganligini va Pangeya nomli bu katta quruqlik Janubiy Qutbda joylashganligini ma’lum qilgan edi.
Taxminan 180 million yil avval Pangeya ikki qismga bo‘linadi va turli tomonlarga qarab yo‘naladi. Bu ulkan materiklardan biri Gondvana bo‘lgan va u Afrika, Avstraliya, Antarktida va Hindistonni o‘z ichiga olgan. Ikkinchisi esa Lavraziya bo‘lib, u Yevropa, Shimoliy Amerika va (Hindistondan tashqari) Osiyodan iborat bo‘lgan. Bu ajralishdan so‘ng, keyingi 150 million yil ichida Gondvana va Lavraziya kichikroq qismlarga bo‘linib ketgan.
Pangeya bo‘linishidan so‘ng paydo bo‘lgan bu materiklar har yili bir necha santimetr Yer yuzasida muttasil siljiydi va shu bilan birga quruqliklar va dengizlar o‘rtasidagi o‘zaro nisbatni o‘zgartirib turadi.
-
XX asrning boshida olib borilgan geologik tadqiqotlar natijasida kashf qilingan Yer qobig‘ining bu harakati olimlar tomonidan quyidagicha izohlanadi:
Qobiq va mantiyaning yuqori qismi qalinligi taxminan 100 km bo‘lgan plitalar deb nomlanuvchi segmentga bo‘linadi. Asosan, oltita va bir necha kichik plitalar bor. Plita tektonikasi deb ataladigan nazariyaga ko‘ra, bu plitalar Yer usti bo‘ylab materiklar va okean tubini o‘zlari bilan birga siljitib yuradi. Materiklar yiliga 1-5 sm me’yorda harakat qiladi deb belgilangan. Plitalar siljishni davom ettirib, Yerning geografiyasiga sekinlik bilan o‘zgarish kiritib boradi. Har yili, misol uchun, Atlantika okeani sezilar-sezilmas darajada kengayib bormoqda.30
Bu yerda muhim bir fikrni aytib o‘tish maqsadga muvofiq: Alloh Qur’ondagi oyatda tog‘larning harakatini siljish deb nazarda tutmoqda. Bugungi kunda, zamonaviy olimlar ham bu harakatga nisbatan «materiklarning siljishi» degan atamani ishlatishmoqda.31
Materiklarning siljishi Qur’on nozil qilingan paytda kuzatishning imkoni bo‘lmagan hol edi va Alloh buni qanday tushunish kerakligini aniq ko‘rsatib berdi: «Siz tog‘larni ko‘rib qotib turuvchi deb o‘ylarsiz.» Keyin U tog‘larni bulutlar kabi suzib yurishi haqidagi haqiqatni ma’lum qiladi. Xabar berilganidek, bizning e’tiborimiz tog‘lar mahkamlab qo‘yilgan qatlamning siljishiga qaratiladi.
Ilm-fan tomonidan yaqinda kashf qilingan bu ilmiy faktning VII asrda, koinot va tabiat haqidagi tushunchalar irim-sirimlar hamda afsonalarga asoslangan bir paytda vahiy qilinganligi, shubhasiz, juda katta mo‘‘jizadir. Bu - Qur’on Allohning so‘zi ekanligini inkor qilib bo‘lmas isbotlardan yana biridir.
-
QUYOSHNING CHIQISHI VA BOTISHIDAGI TURLI NUQTALAR
Bas, mashriqlar va mag‘riblar Parvardigori bilan qasamyod etamanki, albatta, Biz qodirdirmiz. («Maorij» surasi, 40-oyat) (U) osmonlar, Yer va ularning o‘rtasidagi narsalarning Rabbidir. (U yana) mashrits tomonlarning ham Rabbidir. («Soffot» surasi, 5-oyat)
(Alloh) ikki mashriqning ham, ikki mag‘ribning ham Parvardigoridir. («Ar-Rahmon» surasi, 17-oyat)
Ko‘rinib turganidek, yuqoridagi oyatlarda sharq va g‘arb so‘zlari ko‘plik ma’noda berilgan. Misol uchun, birinchi oyatda ishlatilgan «mashaarits» (sharqlar) va «mag‘oorib» (g‘arblar) so‘zlari ko‘plik shaklda bo‘lib, ularning har biri ikkitadan ekanligi qayd etilgan.
Oxirgi oyatdagi «mashriqoyn» va «mag‘ribayn» so‘zlari ikkita sharq va ikkita g‘arb uchun ishlatilgan. «Mashaariq» va «mayuorib» Quyosh chiqadigan va botadigan joylarni ham anglatadi. Shuningdek, yuqoridagi oyatlar tong otadigan va kun tugaydigan turli joylarni nazarda tutmoqda. Birinchi oyatda «mashriqlar va mag‘riblar» (sharq va g‘arblar) ning Parvardigori tomonidan qasamyod qilinganligi ham e’tiborga moliqdir.
Yerning o‘zi atrofida aylanadigan o‘q 2327` burchak ostidadir. Mana shu burchak va Yerning sharsimon shakli tufayli, Quyoshdan tushadigan yorug‘lik har doim ham bitta burchakka to‘g‘ri kelmaydi. Bu Quyoshning sharqdagi turli nuqtalardan chiqishi va g‘arbdagi turli nuqtalarda botishini anglatadi.
Shunday qilib, yuqorida keltirilgan oyatlardagi sharq va g‘arblarga taalluqli ifodalar Quyoshning turli nuqtalardan chiqishi va botishidan alomat beradiki, bu Qur’oni Karimdagi buyuk donolikdan nishonadir. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
YERNING ATROFIDAN YEMIRILISHI
Biz yerga kelib, uni atrofidan qisqartirayotganimizni ko‘rmadilarmi?! ... («Ra’d» surasi, 41-oyat)
... ular Biz yerni atrofidan kamaytirib kelayotganimizni ko‘rmaydilarmi?! ... («Anbiyo» surasi, 44-oyat)
Yer Quyosh tomonidan proton, elektron va alfazarrachalar bilan bombardimon qilinadi. Quyoshning shamollari Yerni atmosferadan ajratib yuborish uchun yetarli kuchga ega. Ammo Yerning hozirgi materiya yo‘qotish foizi (bir soniyada 3 kg (6.6 funt)) ga ko‘ra, atmosferaning ishlatib bo‘linishi uchun Quyoshning jami hayotidan besh marta ko‘proq vaqt ketadi.32 Bu shuning uchunki, atmosferadagi magnitosfera orqali hosil qilinadigan qudratli magnit maydon tufayli Yer ma’lum darajada bu qudratli yemirilishdan himoyalangan. Yerning ionosfera qatlami yuqorisida to‘zg‘ib ketgan kislorod, geliy va vodorod ionlarining kosmos og‘ushida yo‘qolib ketishi, Yerni o‘rab turgan bepoyon havo qatlamiga qaraganda, juda kam miqdordagi hajmni tashkil etadi. Hatto shunday bo‘lsa-da, kosmosga sizib chiqayotgan miqdor ahamiyatli darajada emas.33
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/022.jpg)
NASA (Milliy Aeronavtika va Fazo Boshqarmasi) kosmik kemalari yordamida tadqiqotchilar Quyosh yuzidagi energiya portlashlari Yer atmosferasining tashqi qatlamidan kislorod va boshqa gazlarni kosmosda to‘zg‘ib ketishiga sabab bo‘lishi haqida aniq dalillarga ega bo‘lishdi. 1998 yilning 24-25 sentyabr kunlari olimlar tomonidan birinchi marta Yer o‘zining tashqi qatlamlaridan materiya yo‘qotishi hodisasi kuzatildi.34
Biroq yuqoridagi oyatlar boshqa bir ma’noda Yerdan tuproqning yo‘qotilishini ham nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin.
-
Ayni paytda qutbiy muz tog‘lari erimoqda va okeanlarning suv sathi ko‘tarilmoqda. O’sib borayotgan suv miqdori ko‘proq yerlarni bosib olmoqda. Sohilbo‘yi hududlari suv ostida qolmoqda, yer yuzasi yoki yerning umumiy miqdori kamaymoqda.35 Yuqorida keltirilgan oyatlardagi «uni atrofdan qisqartirayotganimizni» degan jumla, ehtimol sohilbo‘yi hududlarining suv bilan qoplanishini ta’kidlayotgandir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/023.jpg)
Shu mavzu yuzasidan New York Times gazetasi bunday yozadi:
Keyingi yuz yillik davomida Yer shari yuzasining temperaturasi o‘rtacha 1 daraja Farangeytga o‘sdi va isish koeffitsienti oxirgi chorak asrda tezlashdi. Bu anchagina sezilarli miqlor... Bundan oldingi sun’iy yo‘ldosh va suvosti kemasi kuzatuvlari Shimoliy qutb hududida temperaturaning ilishga tomon o‘zgarganligi va muz tog‘larning erish ehtimoli kuchayganligini isbotlagan ko‘rinadi. Manxatgandagi NASA tadqiqot markazi bo‘lmish Goddard Kosmos fani instituti suvosti kemalaridan olingan 1950 va 1960 yillardagi ma’lumotlarni 1990 yildagi kuzatuvlar bilan taqqoslab ko‘rdi va butun Arktika havzasidagi muz qonlamlari 45 foizga yupkalashganini ko‘rsatib berdi. Sun’iy yo‘ldosh tasvirlari keyingi yillarda muz qoplamlarining ko‘lami ahamiyatli darajada qisqarganligini isbotladi.36
XX asr oxirlariga kelib kilingan bu kashfiyotlar bizga «Ra’d» surasining 41-oyati va «Anbiyo» surasining 44-oyati zamirida yotgan donolikni tushunishimizga yordam beradi.
-
Alloh vahiy qilganidek, Yerning atrofidan bunday qisqarib borishini Qur’onda xabar berilgan boshqa bir ilmiy dalil sifatida tushunish mumkin. O’z o‘qi atrofida aylanadigan Yerning geoid shaklga ega ekanligining yaqin asrlarda tan olinganligi ham inkor kilib bo‘lmas haqiqatdir.
Tadqiqotlar shu narsani ko‘rsatadiki, Yerning ekvatordagi diametri bu aylanishdan kelib chiqadigan kuch ta’siri ostida kengayadi va atrofidan, boshqacha aytganda qutblaridan siqiladi. Shuningdek, Yer doimo aylanishda bo‘lgani uchun bu o‘zgarishning sodir bo‘lishi davom etaveradi. Chindan-da, «Ra’d» surasining 41-oyatidagi «qisqartirayotganimizni» deb tarjima qilingan «nanqusu» so‘zi bu qisqarish, yemirilish jarayonining davomiy ekanligini ta’kidlaydi.
Yer kabi bunday samoviy jismlarning sharsimon shakl olganligi tortishish kuchi tufaylidir. Ammo bu shakl aniq sharsimon emas; u qandaydir darajada qutblaridan yassilangan va ekvatorda qalinlashgan. NASA ning raqamlariga ko‘ra, Yerning ekvatordagi radiusi 6378,1 km (3963,2 milya) ni, lekin qutbdan qutbgacha bo‘lgan masofasi 6356,8 km (3949.9 milya) ni tashkil etadi.37 Bu taxminan 0,3% farqni ko‘rsatadi.
Yer shaklining bu modeli 1687 yilda janob Isaak Nyuton tomonidan aytilgan edi. 1400 yil ilgari bu haqiqatning Qur’onda vahiy qilinganligi, uning yana bir boshqa ilmiy mo‘‘jizasidir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/024.jpg)
Tadqiqotlar Yerning ekvatorda qalinlashib borishini isbotladi.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/025.jpg)
YORILAYOTGAN YER
Qasamyod etaman qaytaruvchi osmon bilan va yorilguvchi Yer bilanki ... («Toriq» surasi, 11-12-oyatlar)
Yuqorida berilgan oyatdagi arabcha «sad’» so‘zi «yormoq, yoriq hosil qilmoq, darz ketmoq, qismlarga bo‘lmoq» ma’nolarini anglatadi. Alloh Qur’ondagi xuddi boshqa ilmiy mo‘‘jizalaridagidek bu oyatda ham Yerning yorig‘i bilan qasamyod qilib, muhim bir hodisani nazarda tutmoqda. 1945-1946 yillarda olimlar mineral resurslarni o‘rganish maqsadida birinchi marta dengiz va okeanlarning chuqurliklariga tushishdi. Bu tadqiqotdan ma’lum bo‘lgan eng muhim dalillardan biri Yerning darz ketgan, siniq strukturasi bo‘ldi. Yerning tashqi yuzasidagi tog‘ jinsli qatlam shimoldan janubga va sharqdan g‘arbga tomon o‘n minglab kilometr uzunlikdagi juda ko‘p sonli yoriqlar bilan bo‘linib ketgan edi. Shu bilan birga, olimlar dengizning tagida 100-150 km (60-90 milya) chuqurliklarda erigan magma bo‘lganligini ham aniqlashdi.
Mana shu darzlar va yoriqlar tufayli lavalar vulqonlardan dengiz tubiga oqadi. Bu darzli, siniq struktura tufayli juda ko‘p miqdordagi issiqlik qo‘yib yuboriladi va erigan jinslarning katta qismi okeanlar tagida tog‘larni shakllantiradi. Agar Yer juda ko‘p miqdordagi issiqlikni uning qobig‘idan chiqarib yuboruvchi bunday strukturaga ega bo‘lmaganda edi, Yer yuzida hayot bo‘lmagan bo‘lar edi.38
Shubhasiz, kashf qilinishi uchun zamonaviy jadal texnologiyani talab kiluvchi ma’lumotning 1400 yil muqaddam berilishi, Qur’on Allohning kalomi ekanligini yana bir bor isbotlaydi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/026.jpg)
Yuqorida keltirilgan rasmlar Yerning yorilgan strukturasini ko‘rsatib turibdi. Yer qobig‘i tagidagi magma qatlami mana shu yoriqlik strukturasi orqali yuzaga chiqa oladi. Bu Yerning temperaturasini sezilarli darajada pasaytirib turadi.
-
MO’JIZAVIY TEMIR
Temir moddasi Qur’onda katta e’tibor berilgan elementlardan biridir. «Hadid» surasi temir haqida bizga shunday xabar beradi:
Yana, Biz temirni tushirdik. Unda quvvat va odamlar uchun manfaatlar bordir ... («Hadid» surasi, 25-oyat)
Oyatda «Biz tushirdik» deb tarjima qilingan va temir uchun ishlatilgan «anzataa» so‘zi temirning odamlarga foyda keltirishi uchun berilganligini tushuntiruvchi majoziy ma’noga ega deb hisoblash mumkin. Biroq so‘zning adabiy ma’nosini, ya’ni yomg‘ir va Quyosh nurlari holatida «osmondan jismonan tushirilgan» ligini e’tiborga oladigan bo‘lsak, biz bu oyatning juda ahamiyatli bir ilmiy mo‘‘jizaga ishora qilayotganligini tushunib yetamiz. Chunki zamonaviy astronomik kashfiyotlar bizning dunyoimizda mavjud bo‘lgan temir tashqi kosmosdagi ulkan yulduzlardan kelganligini aniqlab berdi.39
Nafaqat Yerdagi, balki butun Quyosh sistemasidagi temir ham tashqi kosmosdan kelgan, chunki Quyoshdagi temperatura temirning shakllanishi uchun yetarli emas. Quyosh yuzasi temperaturasi 6000 daraja Selsiy (11000°Farangeyt), yadrosi temperaturasi esa tax-minan 20 million daraja (36 million daraja Farangeyt) ga yetadi. Temir faqatgina Quyoshdan ancha katta bo‘lgan, temperaturasi bir necha yuz million darajaga yetuvchi yulduzlarda hosil bo‘lishi mumkin. Yulduzlardagi temir miqdori ma’lum bir darajadan oshgach, yulduz uni uzoq vaqt o‘zida saqlab tura olmaydi va natijada portlaydi va bu «yangi yulduz» yoki «o‘ta yangi yulduz» deb nom olgan. Bu portlashlar temirning kosmosga chiqib ketishiga imkon yaratadi.40
Ilmiy manbalardan biri bu mavzu yuzasidan quyidagicha ma’lumot beradi:
Ilgari o‘ta yangi yulduz portlashlari bo‘lganliga to‘g‘risida ham dalillar bor: chuqur dengiz cho‘kmalarida uchraydigan temir-60 ning kuchli darajalari taxminan 5 million yil ilgari Quyoshning 90 yorug‘lik yili ichida sodir bo‘lgan o‘ga yangi yulduz portlashlaridan darak beradi, deb sharhlanmokda. Temir-60 kattao‘gayanga yulduzlardagi portlashlarda hosil bo‘lgan temirning radioaktiv izotopi bo‘lib, u o‘z umrining yarmi bo‘jan 1,5 million yilda kuchsizlanadi. Geologak qatlamda yuqori darajali bu izotopning mavjudligi kosmosdagi yaqin joyda elementlarning yaqinda sodir bo‘lgan nukleosintezidan va keyin ularning Yerga (balki chang zarralarining bir qismi sifatida) tashilganidan darak beradi.41
-
Bularning hammasi, xuddi oyatda «tushirdik» deb xabar berilganidek, temirning Yerda paydo bo‘lmaganini, balki o‘ta yangi yulduzlardan tashib keltirilganini ko‘rsatadi. Ayniqsa, Qur’on nozil bo‘lgan VII asrda bu haqiqatni bilib olishning imkoni yo‘q edi. Shunga qaramay, bu haqiqat Qur’onda - hamma narsani O’zining cheksiz bilimida jamlagan Allohning kalomida o‘z aksini topgan.
Astronomiya fani, shuningdek, boshqa elementlarning ham Yerdan tashqarida paydo bo‘lganini kashf qildi. Oyatning «Yana, Biz temirni tushirdik» jumlasidagi «yana» so‘zi mana shu fikrni nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin. Biroq bu oyatning aynan temirni eslatayotgani, XX asrning oxirida qilingan bu kashfiyotlarni hisobga olganda, juda hayratlanarlidir. Mashhur mikrobiolog Maykl Denton o‘zining Nature’s Destiny (Tabiatning taqdiri) kitobida temirning ahamiyatiga shunday urg‘u beradi:
Barcha metallar ichida temirdan o‘zga hayog uchun muhimroq bo‘lgan metall yo‘q. Yulduzning markazida jamlangan temir uning portlashi va shundan so‘ng hayot uchun zarur atomlarning kosmos bo‘ylab tarqalib ketishini yuzaga keltiradi. Tortishish kuchi temir atomlarini dastlabki Yer markaziga qarab tortgan va bu Yerning boshlang‘ich kimyoviy differentsiatsiyasiga, dastlabki atmosferaning gazlanishiga, pirovardida gidrosferaning yuzaga kelishiga sabab bo‘lgan issiqlikni keltirib chiqargan. Yerning markazidagi ulkan dinamo-mashinadek faoliyatda bo‘lgan erigan temir Yerning shunday magnit maydonini hosil qiladiki, u o‘z navbatida, Van Allen radiatsiya belbog‘larini yaratadi. Bu belbog‘lar Yerning yuzasini yuqori energiyali o‘tkir kosmik radiatsiyalardan himoya qiladi va ahamiyati katga bo‘lgan ozon qatlamini kosmik nurlarning vayrongarchiligidan asraydi ... Temir atomisiz kosmosda uglerodga asoslangan hayot bo‘lmas edi; na o‘ta yangi yulduzlar, na dastlabki yerning isishi, na atmosfera yoki gidrosfera bo‘lar edi. Va na himoyachi magnit maydoni, na Van Allen radiatsiya belbog‘lari, na ozon qatlami, na (inson qonida) gemoglobin hosil qiluvchi temir, na kislorodning reaktivligini ushlab turuvchi metall, na oksidlovchi metabolizm (moddalar almashinuvi) bo‘lar edi. Hayot va temir o‘rtasidagi, qonning qizil rangi va uzoq masofalardagi yulduzlarning tusi orasidagi qiziq hamda yaqin bog‘liqlik nafaqat metallarning biologiyaga, balki kosmosning biomarkazlashganligiga ham aloqadorligidan darak beradi ...42
-
Bu hisobot temir atomining qanchalik ahamiyatliligini yaqdol ko‘rsatadi. Qur’onda temirga nisbatan alohida e’tibor qaratilganligi bu elementning ahamiyatli ekaniga ham urg‘u beradi. Bundan tashqari, Qur’onda boshqa bir yashirin haqiqat ham borki, u ham temirning ahamiyatli ekanligiga diqqatni jalb etadi: temir xususida to‘xtab o‘tilgan Hadid surasining 25-oyati boshqa bir juda qiziq matematik kodlarni o‘z ichiga oladi.
«Hadid» Qur’ondagi 57-sura hisoblanadi. Arabchadagi «al-Hadid» so‘zining abjadi, undagi harflarning sonli qiymatlari qo‘shib hisoblanganda, 57 natijani hosil qiladi. (Abjad hisoblari uchun to‘rtinchi kitobdagi «Qur’onda raqamli hisoblar (Abjad)» bo‘limiga qarang.)
Yolg‘iz «Hadid» so‘zining sonli qiymati 26 dir. Bu 26 raqami temirdagi atomlar soni hamdir.
Bundan tashqari, temir oksidi zarralari keyingi oylarda saraton kasalligini davolash uchun ishlatib ko‘rildi va ijobiy natijalar kuzatildi. Germaniyadagi jahonga mashhur Charite kasalxonasida Doktor Andres Jordan boshchiligidagi ilmiy guruh saratonni davolash uchun ishlab chikilgan bu yangi uslub - magnitli gipertermiya suyukligi (yuqori temperaturali magnitik suyuqlik) bilan saraton hujayralarini o‘ldirishga muvaffaq bo‘ldi. 26 yoshli H. Nikolasda sinab ko‘rilgan bu uslub natijasida keyingi uch oy mobaynida bemorda yangi saraton hujayralarining paydo bo‘lishi kuzatilmadi.
-
Davolashning bu uslubi quyidagicha umumlashtirilishi mumkin:
1. Temir oksidi zarralarini o‘z ichiga oluvchi suyuqlik maxsus shprits yordamida o‘simtaga sanchiladi. Bu zarralar o‘simta hujayralari bo‘ylab tarqaladi. Bu 1 sm3li suyuqlik qizil qon tanachalariga qaraganda 1000 barobar kichik yuz millionlab temir oksidi zarralaridan iborat bo‘lib, u barcha qon tomirlari orqali osonlik bilan oqib o‘tishi mumkin.43
2. So‘ngra bemor kuchli magnit maydonli mashinaga solinadi.
3. Tashqi tomondan qo‘llaniladigan magnit maydon o‘simta ichidagi temir zarralarini harakatga keltirishni boshlaydi. Mana shu payt mobaynida temir oksidi zarralarini o‘z ichiga olgan o‘simta tarkibidagi temperatura 45 daraja Selsiy (113'F) gacha ko‘tariladi.
4. Bir necha daqiqadan so‘ng issiqliqdan o‘zlarini himoya qila olmay qolgan saraton hujayralari yoki kuchsizlanib qoladi yoki o‘ladi. So‘ngra o‘simtaga undan keyingi kimyoterapiya bilan to‘liq barham berilishi mumkin.44
Bunday davolashda faqatgina o‘simta hujayralariga magnit maydon tomonidan salbiy ta’sir ko‘rsatiladi, chunki faqatgina ular temir oksidi zarralarini o‘z ichiga olgan bo‘ladi. Bu usulning tarqalishi bunday xavfli kasallikni davolashda qo‘lga kiritilgan yuksak yutuq demakdir. Saraton kabi keng tarqalgan bunday kasalliklarni davolashda Qur’ondagi «...Unda quvvat va odamlar uchun manfaatlar bordir» («Hadid» surasi, 25-oyat) degan so‘zlardan foydalanish, ayniqsa, diqqatga sazovordir. Rostdan-da, Qur’on temirning inson salomatligi uchun ko‘p foydalar keltirishini nazarda tutayotgandir. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/027.jpg)
«Hadid» surasi Qur’onda 57-bo‘lib hisoblanadi. Arabchadagi «al-Hadid» so‘zining yolg‘iz o‘zvdagi sonli qiymat 26 ga teng. Yuqoridagi davriy jadvaldan ko‘rinib turibdiki, temir atomlarining soni 26 ta. «Hadid» surasida vahiy qilingan oyat bilan Qodir Alloh temirning qanday paydo bo‘lganiga ishora qilmoqda va oyatdagi matematik kod bilan U bizga ilmiy bir mo‘‘jizadan xabar bermoqda.
-
NEFTNING PAYDO BO’LISHI
(Ey Muhammad!) Eng oliy zot bo‘lmish Rabbingizning ismi bilan tasbeh ayting! Zero, U (barcha narsani) yaratib, barpo qilgan, barchaga munosib yo‘lni belgilab, (o‘sha yo‘lga) hidoyat qilib qo‘ygan, o‘tloqni undirib chiqarib, so‘ngra uni qoramtir xazon qilib qo‘ygan zotdir. («A’lo» surasi, 1-5-oyatlar)
Bizga ma’lumki, neft dengizdagi o‘simliklar va hayvonlarning qoldiqlaridan paydo bo‘ladi. Bular dengizning tubida millionlab yillar davomida chirigandan so‘ng u yerda faqat yog‘li moddalargina qoladi. Bu yog‘li moddalarning suv osti quyqasi va qoyalari tagida qoladiganlari keyinchalik neft va gazga aylanadi. Yer qobig‘idagi harakatlar ba’zida dengiz tubining qotishi va minglab metr chuqurlikda ko‘milib ketgan neftni o‘z ichiga olgan qoyalarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Shakllangan neft ba’zida bir necha kilometr pastlikdagi jinsli qatlamlarning teshiklari orqali sizib chiqib, yuzada bug‘lanadi (gazga aylanadi) va ortda juda ko‘p bitum qoldiradi.
«A’lo» surasining birinchi to‘rt oyatida ko‘rinadigan uchta element neft paydo bo‘lishi bilan o‘xshashdir. «O’tloq yoki yaylov» ma’nosini anglatuvchi «mar’aa» atamasi neft paydo bo‘lishidagi organik asosli moddalarni nazarda tutayotgan ko‘rinadi. Oyatdagi ikkinchi so‘z «ahvaa» qoramtir-yashil, yashilnamo qora, tim qora yoki qorakuya ranglarini tasvirlashda ishlatiladi. Bu so‘z yer ostida to‘plangan tashlandiq o‘simliklar moddasining asta-sekin qora rangga aylanishini tasvirlaydi deb o‘ylash mumkin, chunki bu so‘zlardan keyin «g‘usaa» so‘zi kelmoqda. «Xazon» deb tarjima qilingan «g‘usaa» so‘zi, «ko‘milib ketgan suv o‘simligi, vodiylarda to‘planayotgan va tarqalayotgan tashlandiq modda orqali kelib chiqqan o‘simliklar, chiqindi, barglar yoki ko‘pik» ma’nolarini ham anglatadi. So‘zda nazarda tutilgan «qayt qilish» degan ajralmas ma’noga qo‘shimcha qilib, uni «qayt qilingan moddani chiqarib tashlamoq» deb ham tarjima qilsa bo‘ladi va u yerning neftni «qayt qilib» tashlashini ham bildiradi. Aslida, neftning shakllanishi, uning paydo bo‘lish usuli, ko‘piksimon ko‘rinishi va rangi nuqtai nazaridan olib qaraganda, oyatlardagi so‘zlarning qanchalik donolik bilan ishlatilganligini ko‘rish mumkin.
Muhokama qilganimizdek, oyatdagi o‘simlikning qora va yopishqoq suyuqlikka aylanishi neftning shakllanishiga juda ham o‘xshab ketadi. Ko‘p yillar ilgari neftning paydo bo‘lishi noma’lum bo‘lgan bir paytda bunday ma’lumotning tasvirlanishi, shubhasiz, Qur’on Allohning vahiysi ekanligining yana bir isbotidir.
-
VAQTNING NISBIYLIGI
Bugungi kunda vaqtning nisbiyligi isbotlangan ilmiy haqiqatdir. Bu XX asrning boshlarida A. Eynshteynning nisbiylik nazariyasi orqali kashf qilingan edi. O’sha paytgacha na vaqtning nisbiy ekanligi, na uning sharoitlarga ko‘ra o‘zgara olishi ma’lum edi. Biroq olamga mashhur olim Albert Eynshteyn bu haqiqatni nisbiylik nazariyasi orqali isbotladi. U vaqtning massa va tezlikka bog‘liq ekanligini ko‘rsatib berdi.
Ammo Qur’on vaqtning nisbiyligi haqidagi ma’lumotni allaqachonlab o‘z ichiga olgan edi! Bu mavzu bo‘yicha ba’zi oyatlar quyidagicha qimmatli ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan:
... Rabbingiz nazdidagi bir kun sizlarninghisobingizdagi ming yilga barobardir. («Haj» surasi, 47-oyat)
U osmondan yergacha bo‘lgan barcha ishni tadbirini ko‘rar (boshqarar), so‘ngra (bu ishlarning barchasi) sizlarning hisobingizcha ming yilga teng keladigan (bir) kunda Uning O’ziga ko‘garilur. («Sajda» surasi, 5-oyat) Farishtalar va Ruh (Jabroil) miqdori ellik ming yilga teng bir kunda Uning huzuriga ko‘tarilurlar. («Maorij» surasi, 4-oyat)
Vaqgning nisbiyligi 610-yildan boshlab vahiy qilina boshlangan Qur’onda shunchalik aniq eslatib o‘tilganki, bu uning ilohiy kitob ekaniga yana bir dalildir.
-
OLTI KUNDA YARATILISH
Darhaqiqat, Rabbingiz osmonlaru Yerni olti kunda yaratgan, so‘ngra Arsh uzra «mustaviy» bo‘lgan ... («A’rof» surasi, 54-oyat)
Qur’on va zamonaviy fan o‘rtasidagi hamohanglikka bir misol - koinotning yoshi to‘g‘risidagi mavzudir. Kosmologlar koinotning yoshini 16-17 milliard yil deb hisoblashmoqda, Qur’on esa butun koinotni olti kunda yaratilgan, deb xabar beradi. Bu ikki vaqt orasida katta farq bo‘lsa-da, ular hayratlanarli darajada bir-biriga to‘g‘ri keladi. Aslini olganda, koinotning yoshiga oid bu vaqtlarning ikkalasi ham to‘gridir. Boshqacha so‘zlar bilan aytganda, koinot xuddi Qur’onda aytilganidek, olti kunda yaratilgan va bu davr bizning hisoblash usulimizdagi 16-17 milliard yilga to‘g‘ri keladi.
1915 yilda Eynshteyn vaqtning nisbiy ekanligi, ya’ni vaqtning o‘tishi masofaga, yuruvchi shaxsning tezligi va o‘sha paytda tortishish kuchiga ko‘ra o‘zgarishi haqidagi fikrni o‘rtaga tashladi. Vaqtning o‘tishidagi bu farqlarni nazarda tutgan holda, Qur’onning turli yetti oyatida vahiy qilinganidek, koinotning yaratilishidagi vaqt davri aslida olimlarning taxmini bilan juda mos keladi. Qur’onda ta’kidlanganidek, olti kunlik davr oltita davr deb tushunilishi mumkin. Chunki vaqtning nisbiyligini nazarda tutgan holda, bir «kun» faqatgina Yerda, joriy sharoitlar ostida hisoblanadigan 24 soatli davrga taalluqlidir. Biroq koinotning boshqa har qanday joyida, boshqacha vaqt va boshqacha sharoitlar ostida, bir «kun» uzoqroq bo‘lgan vaqt davrini anglatishi mumkin. Haqiqatda, bu oyatlarda («Sajda» surasi, 4-oyat; «Yunus» surasi, 3-oyat; «Hud» surasi, 7-oyat; «Furqon» surasi, 59-oyat; «Hadid» surasi, 4-oyat; «Qof» surasi, 38-oyat va «A’rof» surasi, 54-oyat) olti kunlik davr (sittat ayyaam) uchun ishlatilgan «ayyaam» so‘zi nafaqat «kunlar», balki «asr, davr, payt, muddat» ma’nolarini ham anglatadi.
Koinotning birinchi davrida vaqtning o‘tishi bugungi kunda biz bilgan vaqtga nisbatan tezroq o‘tgan. Bunga sabab shuki, Katta portlash vaqtida (portlashdan avval) bizning koinotimiz juda kichik nuqtada yigilgan edi. Mana shu portlash vaqtidan buyon koinotning kengayishi va uning hajmidagi o‘sish koinotning chegaralarini bir necha millionlab yoruglik yiliga uzaytirdi. Chindan ham o‘sha paytdan buyon kosmosning uzayib borishi koinotga oid vaqt uchun juda muhim natijalarni keltirib chiqardi.
-
Katta portlash paytidagi (portlashdan avval) energiya vaqt oqimini 1012 (bir trillion) marta sekinlashtirgan edi. Koinot yaratilganda koinotdagi vaqt tezligi bugungi kunda hisoblanadigan vaqt bilan hisoblaganda bir trillion marta ko‘proq bo‘ldi. Boshqacha so‘zlar bilan aytganda, Yerdagi bir trillion daqiqa koinotdagi bor-yo‘g‘i bir daqiqaga teng.
Olti kunlik vaqt davri vaqtning nisbiyligiga binoan hisoblansa, u olti trillion kunga to‘g‘ri keladi. Bu shuning uchunki, koinotdagi vaqt Yerdagi vaqtga nisbatan bir trillion marta tezroq oqadi. Buni yillar bo‘yicha hisoblaydigan bo‘lsak, 6 trillion kun taxminan 16,427 milliard yilga to‘g‘ri keladi. Bu koinotning yoshi haqidagi taxminiy hisobga mos keladi:
6 000 000 000 000 kun : 365,25 = 16,427104723 milliard yil.
Boshqa tomondan, yaratilishdagi olti kunning har bir kuni, bizning vaqtni tushunishimizcha, turli davrlarga to‘g‘ri keladi. Bunga sabab shuki, vaqtning o‘tish tezligi koinotning kengayishiga proportsional tarzda susayadi. Katta portlashdan beri, koinotning o‘lchami ikkiga ko‘payganligi bois vaqtning o‘tishi ham yarimga qisqardi. Koinot o‘sib borgan sari, koinot ikkiga ko‘paygan vaqt tezligi tobora sekinlashib borgan. Kengayish koeffitsienti ilmiy bir haqiqat bo‘lib, u jahonda e’tirof etilgan hamda «Tabiiy kosmologiya asoslari» darsligida ta’riflangan. Biz yaratilishning har bir kunini Yerdagi vaqtga binoan hisoblasak, quyidagi ko‘rinish yuzaga keladi:
"¢ Vaqt boshlangan paytga nazar tashlasak, yaratilishning birinchi kuni (birinchi davr) 24 soat davom etgan. Ammo bu davr Yerdagi vaqt o‘lchovi bilan hisoblansa, 8 milliard yilga teng bo‘ladi.
"¢ Yaratilishning ikkinchi kuni (ikkinchi davr) 24 soat davom etgan. Biroq bu birinchi kunga ketgan vaqtning yarmicha davom etgan, boshqacha so‘zlar bilan aytganda, bu bizning vaqtga binoan 4 milliard yilga teng bo‘ladi.
"¢ Uchinchi kun (uchinchi davr) ikkinchi kunga ketgan vaqtning yarmicha davom etgan, boshqacha so‘zlar bilan aytganda, bu 2 milliard yilga teng.
"¢ To‘rtinchi kun (to‘rtinchi davr) 1 milliard yil davom etgan.
"¢ Beshinchi kun (beshinchi davr) 500 million yil davom etgan.
"¢ Oltinchi kun (oltinchi davr) 250 million yil davom etgan.
"¢ Xulosa: Yaratilishning olti kuni, boshqacha qilib aytganda, olti davri, Yerdagi hisoblash mezoni bilan bir-biriga qo‘shilsa, hosil bo‘lgan natija 15 milliard 750 million yil bo‘ladi. Bu raqamlar hozirgi kun taxminiy hisoblariga juda ham to‘g‘ri kelishini ko‘rsatadi.
Bu xulosa XXI asr fani orqali kashf qilingan dalillardan biridir. Fan 1400 yil burun Qur’onda vahiy qilingan haqiqatni yana bir bor tasdiqladi. Qur’on va fan o‘rtasidagi hamohanglik Qur’on Yaratganning, hamma narsaga Qodir zot - Allohning, vahiysi ekanligini tasdiqlovchi mo‘‘jizalardan biridir.
-
TAQDIR HAQIQATI
(Ey insonlar!) Istaklaringiz faqat Alloh xohlasagina ro‘yobga chiqur. Albatta, Alloh bilim va hikmat egasidir. («Inson» surasi, 30-oyat)
1973 yilda o‘tkazgan bir qator tajribalari natijasida, Kaliforniya universitetining nevropsixologi, professor Benjamin Libet bizning barcha qarorlarimiz va choralarimiz oldinroq boshlanishini, ya’ni anglash hamma narsa hal qilingandan faqat yarim soniya so‘nggina sodir bo‘lishini kashf qildi.45 Bu boshqa nevropsixologlar tomonidan, biz aslida o‘tgan zamonda yashaymiz va bizning anglashimiz hamma narsani bizga yarim soniyadan keyin ko‘rsatib beruvchi monitorga o‘xshaydi, degan ma’noda sharhlanadi.
Demak, biz anglab turgan kechinmalarning birortasi ham haqiqiy paytda emas, balki ular haqiqiy hodisalar sodir bo‘lgandan yarim soniyagacha keyindadir. B. Libet o‘z tajribasini miya jarrohligi narkoz ishlatmasdan, boshqacha qilib aytganda, ob’ekt to‘liq es-hushida bo‘lgan paytda bajarilishi mumkin degan faktdan kelib chiqqan holda amalga oshirdi. B. Libet o‘z ob’ektlarining miyalariga kichik elektr toklari bilan ta’sir o‘tkazdi va ob’ektlar o‘z qo‘llariga tegilganini payqashganda, ular bu «tegish» ni deyarli yarim soniya oldinroq his qilishganini aytishdi. O’zining o‘lchovlari natijasida, B.Libet quyidagicha xulosaga keldi:
Bundan kelib chiqadigan xulosa quyidagicha umumlashtirilishi mumkin: Muskulni qimirlatish uchun qilingan qaror bu qarorning ongga yetib bormasidan oldinroq sodir bo‘ladi. Nevrologik yoki sezuvchanlik jarayoni va bizning o‘y, hissiyot, sezgi yoki u aks ettiradigan harakatdan xabardor bo‘lishimiz o‘rtasida har doim kechikish bo‘ladi. Boshqacha qilib aytganda, biz muayyan bir qaror to‘grisida bu qaror qilinib bo‘lgandan so‘nggina xabar topamiz.
Hamma sezishlar miyaga odatdagidek uzatiladi. Bular anglab yetilmasdan turib hosil bo‘lishi va joriy etilishi tufayli o‘zlik hech narsadan bexabar bo‘ladi. Bizning idrok etishimizdan oldinroq paydo bo‘ladigan, boshqacha qilib aytganda, xabar topishimiz mumkin bo‘lgan ma’lumot miya qobig‘i, anglash joyiga ma’lum bir kechikish bilanuzatiladi.46
Professor B. Libetning tajribalarida bu kechikish 350 dan 500 millisoniyagacha, garchi yuzaga keladigan xulosa hech ham bu raqamlarga bog‘liq bo‘lmasa-da, o‘zgarib turadi. Chunki Libetning fikriga ko‘ra, bu kechikishning uzoqligi qanchalik bo‘lmasin - u katta yoki kichik bo‘ladimi, bir soat yoki mikrosoniyalarda davom etadimi yoki yo‘qmi, buning ahamiyati yo‘q - bizning tabiiy hayotimiz har doim o‘tgan zamonda bo‘ladi. Bu har bir o‘y, hissiyot, idrok yoki harakat bizning ongimizga yetib borishidan oldin sodir bo‘lishini ko‘rsatadi va kelajak butunlay bizning ixtiyorimizda emasligini isbotlaydi.47
Boshqa tajribalarida professor B. Libet ob’ektlarning o‘zlariga barmoqlarini qachon qimirlatish yoki qimirlatmaslik ixtiyorini qoldirdi. Ob’ektlarning miyalari ularning barmoqlari qimirlagan paytda monitor orqali kuzatib turildi va tegishli miya hujayralari ob’ektlarning aslida qaror qilishlaridan oldin harakatga kelgani kuzatildi. Buni boshqacha qilib aytadigan bo‘lsak, «bajar!» degan buyruq individualga yetib boradi va miya harakatni bajarishga tayyorlantiriladi; individual bundan faqatgina yarim soniya keyinroq xabar topadi. U harakat qilishga qaror qilib, keyin bu harakatni bajarmaydi, balki u o‘zi uchun oldindan hal qilib, bel-gilab qo‘yilgan harakatni ijro etadi. Biroq miya individualning aslida o‘tgan zamonda yashayotganligini e’tirof etuvchi har qanday haqiqatni rad etib, moslashib olaveradi. Shu sababdan, biz «hozir» deb nazarda tutayotgan ayni paytda, aslida o‘tgan zamonda hal qilib qo‘yilgan narsani boshdan kechirmoqdamiz. Allaqachon muhokama qilib o‘tganimizdek, bu izlanishlar hamma narsa, xuddi «Inson» surasining 30-oyatida vahiy qilingani kabi, Allohning xohishiga ko‘ra sodir bo‘lishini aniq-ravshan ko‘rsatadi. (Qarang: Horun Yahyo. Timelessnessand the Reality of Fate (Abadiylik va taqdir haqiqati). Goodword Books, Yangi Dehli, 2001.)
-
YARATILISHDA JUFTLIKLAR
Yer undiradigan narsalardan, (odamlarning) o‘zlaridan va yana ular bilmaydigan narsalardan iborat barcha juftlarni yaratgan (Alloh)ga tasbeh aytilur. («Yosin» surasi, 36-oyat)
«Erkak va ayol» degani «juft» degan tushunchaga ekvivalent bo‘lsa-da, Qur’onda aytilgan «ular bilmaydigan narsalar» jumlasi juda keng ma’noga ega. Haqiqatan ham, hozirgi paytda bu oyatda ta’kidlab o‘tilgan ma’nolarning bittasiga duch kelamiz. Materiyaning juft qilib yaratilganligini kashf qilgan britaniyalik fizik Pol Dirak 1933 yilda fizika sohasida Nobel mukofotini qo‘lga kiritgan edi. «Juftlik» nomi bilan ma’lum bu kashfiyot, materiya va antimateriya sifatida ma’lum bo‘lgan ikkilikni kashf qildi: Antimateriya materiyaga qarshi xususiyatlardan iborat bo‘ladi. Misol uchun, materiyaga teskari ravishda antimateriya elektronlari musbat va protonlari esa manfiydir. Bu fakt ilmiy bir manbada quyidagicha yoritilgan:
... har bir zarra o‘zining qarshi zaryadli antizarrasiga ega... Noaniklik bog‘lanishi bizga shundan xabar beradiki, juft bo‘lib yaralish va juft bo‘lib yo‘qolish hodisasi vakuum sharoitida hamma vaqt va hamma joyda sodir bo‘ladi.48
Yaratilishda ikkilikka yana bir misol o‘simliklardir. 100 yillar oldin botaniklar o‘simliklarda jins jihatdan farqlar borligini kashf qilishdi.49 Biroq o‘simliklarning juft qilib yaratilganligi Qur’onning quyidagi oyatlarida 1400 yil ilgari vahiy qilingan edi:
Ko‘rayapsizki, osmonlarni ustunlarsiz yaratib, sizlarni tebratmasligi uchun Yerda mustahkam turuvchi tog‘larni barpo qildi va unda har turli jondor(lar)ni tarqatib qo‘ydi. Yana Biz osmondan suv (yomgir) yogdirib, (erda) turli saxovatli (o‘simliklarni) juft-juft qilibundirib qo‘ydik. («Luqmon» surasi, 10-oyat)
U Yerni sizlar uchun beshik (qarorgoh) qilib qo‘ydi va unda yo‘llar paydo qildi hamda osmondan suv (yomg‘ir, qor) yog‘dirdi. Bas, Biz u (suv) bilan turli o‘simlik juftlarini undirib chiqardik. («Toho» surasi, 53-oyat)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/028.jpg)
Koinotdagi barcha asosiy zarralarning antimateriya ekvivalentlari bor. Antimateriyalar bir xil massaga ega, lekin qarama-qarshi zaryadlarni tashiydi. Mana shu sababdan materiya va antimateriya o‘zaro aloqaga kirishganda ular energiyaga aylanib yo‘qoladi.
Shuningdek, mevalar ham ikki turlidir: erkak va urg‘ochi. Bu haqtsa Qur’onda shunday deyiladi:
U Yerni yoyib qo‘ygan va unda tog‘lar va daryolar paydo qilgan zotdir. U Yerdagi mevalarni ikkitadan - juft-juft qilib yaratdi. U tun bilan kunduzni o‘raydi. Albatta, bu (misollar)da fikr yuritadigan qavm uchun alomatlar bordir. («Ra’d» surasi, 3-oyat)
«Ikkitadan - juft-juft» deb tarjima qilingan «zavjayni» so‘zi «juftlikning bittasi» degan ma’noni anglatuvchi «zavj» so‘zidan kelib chiqdan. Biz bilamizki, mevalar yetilgan o‘simliklar tomonidan yetishtiriladigan yakuniy mahsulotdir. Meva bo‘lishidan oldingi bosqich guldir. Gullarning ham erkak va urg‘ochi organlari bo‘ladi. Gulchang gulga tashib borilib, changlanish yuz bergandan so‘ng, ular meva tugishni boshlaydilar. Meva asta-sekin pishadi va urug‘ chiqarishni boshlaydi. Mevalarning jinsiy fazilatlari borligi haqidagi dalil Qur’onda ta’kidlangan ilmiy ma’lumotlardan yana biridir.
-
ATOMDAN KICHIK ZARRALAR
Grek faylasufi Demokritning atom nazariyasi taraqqiyoti natijasida odamlar materiyaning atom nomi bilan ma’lum juda mayda, bo‘linmas va buzilmaydigan zarrachalardan iborat deb ishonishar edi. Biroq atomlarni o‘rganish natijasida qo‘lga kiritilgan yutuqlar bu tushunchani inkor qildi. Hozirgi paytda zamonaviy fan shu narsani aniqladiki, oldinlari eng kichik deb tushunilgan zarra, aslida bo‘linishi mumkin ekan. Bu haqiqat faqat so‘nggi asrda paydo bo‘ldi, lekin u 1400 yil avval Qur’onda vahiy qilingan edi:
...G’aybni biluvchi Rabbimga qasamki, shak-shubhasiz, u (qiyomat) sizlarga kelur! Osmonlar va Yerdagi bir zarra misqolicha, undan ham kichik (yoki) katta biror narsa. Undan maxfiy bo‘lmas va albatta, (u) aniq Kitobda (Lavhul-mahfuzda) mavjuddir. («Saba’» surasi, 3-oyat)
... Yerda, xoh osmonda biror zarra miqdorida yoxud undan kichikroq narsa ham Rabbingizdan chetda qolmaydi, balki (u) aniq bitik (Lavhul-mahfuz)da bordir. («Yunus» surasi, 61-oyat)
Bu oyatlar «atom» va undan kichik zarralarni nazarda tutadi.
Bundan 20 yillar oldingacha eng kichik zarralar atomlarni tashkil etuvchi protonlar va neytronlar deb tushunilar edi. Biroq juda yaqinda bularning o‘zlari ham kichikroq zarralardan tashkil topganligi kashf qilindi. Bu «kichik zarralar»ni va ularning o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganish uchun «zarralar fizikasi» deb nomlangan fizikaning maxsus tarmog‘i paydo bo‘ldi. Zarralar fizikasi tadqiqoti atomlarni tashkil etuvchi proton va neytronlarning o‘zi ham aslida kvarklar deb ataladigan juda kichik zarralardan tashkil topganligini kashf qildi. Hajmi inson aqli bovar qilmas darajada kichik bo‘lgan bu protonlarning asosiy tarkibini tashkil etuvchi mazkur kvarklarning o‘lchami hayratlanarlidir:
1018 (0.000 000 000 000 000 001) metr.
-
Boshqa bir e’tiborga molik narsa shuki, bu oyatlar atomlarning og‘irligiga ham diqqatni tortadi. Yuqorida keltirilgan oyatlarning birinchisidagi «misqoolu zarrotin» (atomning og‘irligi) jumlasida ishlatilgan «misqool» so‘zi og‘irlikni anglatadi. Aslida atomni tashkil etuvchi proton, neytron va elektronlar shu bilan birga, atomga og‘irlik beruvchi tarkibiy qismlar ham ekanligi kashf qilindi. Shuning uchun u Qur’onning boshqa bir ilmiy mo‘‘jizasidirki, bizning e’tiborimiz atomning hajmi yoki boshqa bir xususiyatlariga emas, balki uning og‘irligiga qaratiladi. (Qarang: Horun Yahyo. Atomdagi mo‘‘jiza. Ta-Ha Publishers, Buyuk Britaniya, 2004)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/029.jpg)
1. Oddiy materiya molekulalar hosil qiluvchi elektro-magnitik kuchlar orqali bir-biriga bog‘langan atomlardan tashkil topadi. Bu molekulalar birgalikda qattiq jismlar, suyuqliklar va gazlarni hosil qiladi.
2. Atomlar elektronlar buluti bilan o‘ralgan zich yadrolardan tashkil topadi. Elektromagnitik kuch atomlaria elektronlarni birgalikda ushlab turadi.
3. Yadro qudratli yadro kuchi orqali birga ushlab turiladigan proton va neytronlardan tashkil topgan.
4. Proton va neytronlarning har biri uchtadan kvarklardan tashkil topgan bo‘lib, ular kudratli atom kuchlari orqali birga ushlab turiladi.
-
QORA TUYTUKLAR
XX asr koinotdagi samoviy hodisalar bilan bog‘liq juda ko‘p kashfiyotlarning shohidi bo‘ldi. Yaqinda duch kelingan shunday kashfiyotlardan biri «Qora tuynuk»dir. Bu o‘zining bor energiyasini ishlatib bo‘lgan biror yulduz o‘z-o‘zidan inqirozga uchraganda yuzaga keladi, keyinchalik ular cheksiz zichlik, nol hajm va o‘ta qudratli magnit maydonli qora tuynukka aylanadi. Bu qora tuynuklarni hattoki eng qudratli teleskoplar bilan ham ko‘rishga qodir emasmiz, chunki ularning tortishish kuchi shunchalik kuchliki, hatto yorug‘lik ham ulardan qochib qutula olmaydi. Biroq bunday inqirozga yuz tutgan yulduzni uning o‘z atrofidagi hududlarga ko‘rsatadigan ta’siridan tushunib olsa bo‘ladi. «Voqea» surasida Alloh bu masalaga yulduzlarning tutgan o‘rniga qasamyod qilish orqali diqqatni jalb etadi:
Men yulduzlarning botish joylari bilan qasamyod eturman - bu (qasam) agar bilsangiz, albatta, buyuk qasamdir. («Voqea» surasi, 75-76-oyatlar)
«Qora tuynuk» atamasi birinchi bor 1969 yilda amerikalik fizik Jon Viler tomonidan qo‘llangan. Ilgarilari biz barcha yulduzlarni ko‘ra olamiz, degan tasavvurda edik. Biroq keyingi paytlarda kosmosda biz seza olmaydigan yorug‘liksiz yulduzlarning ham borligi ma’lum bo‘ldi. Chunki inqirozga uchragan bu yulduzlarning yorug‘ligi yo‘qoladi. Yorug‘lik qora tuynuklardan qochib qutula olmaydi, chunki qora tuynuk kichik bir joyda massaning o‘ta yuqori darajada jamlanganligidir. Juda katta tortishish kuchi hatto eng tez bo‘lgan zarralar, ya’ni fotonlarni ham tutib oladi. Misol uchun, massasi Quyoshdan uch marta katta bo‘lgan odatdagi yulduzning yakuniy bosqichi uning yonib ketishi va bor-yo‘g‘i 20 kilometr (12,5 milya) diametrli qora tuynuk bo‘lib ag‘darilishi bilan tugaydi. Qora tuynuklar «qora», ya’ni bevosita kuzatilishdan niqoblangan. Shunday bo‘lsa-da, ular o‘zlarini o‘z tortishish kuchi bilan boshqa samoviy jismlarga ta’sir o‘tkazishi hamda g‘oyat kuchli so‘rishi orqali bilvosita namoyon bo‘ladi. Quyidagi oyat Oxirat kunini tasvirlash bilan birga, qora tuynuklar haqidagi bu ilmiy kashfiyotni ham nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin:
Bas, qachonki, yulduzlar (nurlari) so‘ndirilgach. («Mursalot» surasi, 8-oyat)
Bundan tashqari, massasi katta bo‘lgan yulduzlar kosmosda sezish mumkin bo‘lgan deformatsiyalarga ham sabab bo‘ladi. Biroq qora tuynuklar nafaqat kosmosda deformatsiyalarga sabab bo‘ladi, balki unda tuynuklar ham hosil qiladi. Shuning uchun ham inqirozga uchragan bu yulduzlar qora tuynuklar nomi bilan ma’lum. Yulduzlar to‘g‘risidagi bu haqiqat oyatda nazarda tutilayotgan bo‘lishi mumkin va bu, o‘z navbatida, Qur’on Allohning kalomi ekanligini ko‘rsatuvchi ahamiyatli ma’lumotlardan biridir:
Osmon va Toriq bilan qasamyod etaman. (Ey Muhammad!) Siz Toriq
nima ekanini qaerdan ham bilar edingiz?! (U qorong‘ilikni) teshuvchi
yulduzdir. («Toriq» surasi, 1-3-oyatlar)
-
PULSARLAR, PULSAR YULDUZLAR
Osmon va Toriq bilan qasamyod etaman. (Ey Muhammad!) Siz Toriq nima ekanini qaerdan ham bilar edingiz?! (U qorong‘ilikni) teshuvchi yulduzdir. («Toriq» surasi, 1-3-oyatlar)
86-suraning nomi «Toriq» so‘zi «torq» o‘zagidan kelib chiqqan bo‘lib, uning asosiy ma’nosi tovush chiqarish uchun yetarli darajada urish demakdir. Bu so‘z anglatishi mumkin bo‘lgan ma’noni («urmoq», «qattiq urmoq») hisobga olib, bizning e’tiborimiz bu suradagi muhim bir ilmiy faktga qaratilayotgan bo‘lishi mumkin. Bu ma’lumotni tahlil qilishdan avval, keling, bu yulduzlarni tasvirlash uchun oyatda ishlatilgan boshqa so‘zlar bilan tanishib chiqaylik. Yuqoridagi oyatda qayd etilgan «vat-tooriqi» so‘zi tunni teshuvchi, qorong‘ilikni teshib o‘tuvchi, tunda bunyodga kelgan, teshib o‘tib ketadigan, uruvchi, zarb beruvchi yoki o‘tkir yulduz degan ma’nolarni anglatadi. Shuningdek, «va» so‘zi diqqatni qasamyod etilayotgan narsalar: osmon va Toriq jalb qiladi.
1967 yilda Kembrij universitetida Joselin Bell Burnell tomonidan amalga oshirilgan izlanish yordami bilan muntazam radio signali aniqlandi. Biroq mana shu paytgacha, xuddi yuraknikiga o‘xshash, muntazam puls yoki urish manbai bo‘lishi mumkin bo‘lgan samoviy jismlarning mavjudligi hali fanga ma’lum emas edi. Ammo 1967 yilda astronomlar shu narsani ta’kidlashdiki, o‘z o‘qi atrofida aylanishi bois, yadrodagi materiya zichlashib borishi tufayli yulduzlarning magnit maydonlari ham kuchayib boradi va shu tarzda o‘z qutblarida Yernikiga nisbatan 1 trillion marta kuchliroq magnit maydonini hosil qiladi. Astronomlar juda tez va bunday qudratli magnit maydoni bilan aylanayotgan jism, har bir aylanishida, konus shaklida juda kuchli radioto‘lqinlardan iborat nurlar chiqarishini tushunib yetishdi. Shundan so‘ng bir oz vaqt o‘tgach, bu signallarning manbai neytron yulduzlarning tez aylanishi ham ekanligi tushunib yetildi. Yangi kashf qilingan neytron yulduzlari «pulsarlar» degan nom oldi. O’ta yangi yulduzlarning portlashlari orqali pulsarlarga aylanadigan yulduzlar juda katta massaga ega bo‘lib, koinotdagi eng yorug‘ va eng tez harakatlanuvchi jismlar hisoblanadi. Ba’zi pulsarlar bir soniyada 600 martagacha aylanadi.51
-
«Pulsar» so‘zi urib, tepib turmots degan fe’ldan kelib chiqqan. American Haritage dictionary lug‘atiga ko‘ra, bu so‘z pulsatsiya bermoq, tepib turmoq degan ma’nolarni anglatadi. Encarta Dictionary lug‘atida esa bu so‘zga ritm bilan urib turmoq, kuchli muntazam ritm bilan harakat qilmoq yoki tez-tez urib (tepib) turmoq ma’nolari berilgan. Yana, Encarta Dictionary lug‘atiga ko‘ra, «pulsatsiya bermoq» (bu shu so‘zning o‘zagidan kelib chiqqan) kuchli muntazam urib turish bilan kengayib, qisqarmoq degan ma’nolarni anglatadi.
Mana shu kashfiyotdan so‘ng, Qur’onda «Toriq» (urish) deb tasvirlangan hodisa pulsarlar deb nom olgan neytron yulduzlarga juda ham o‘xshab ketishi tushunib yetildi.
Neytron yulduzlar super gigant yulduzlarning atom yadrolari buzilganda shakllanadi. Juda tez aylanayotgan shar shaklidagi o‘ta siqilgan va zich materiya yulduzning ko‘pchilik og‘irligi va magnit maydonini ushlab qoladi va siqadi. Bu tez aylanayotgan neytron yulduzlar tomonidan hosil qilingan qudratli magnit maydoni Yerdan turib kuzatsa bo‘ladigan o‘ta kuchli radioto‘lqinlarning chiqishiga sabab bo‘lishi o‘z isbotini topdi.
«Toriq» surasining 3-oyatidagi teshib yuboradigan, o‘tkir, oldinga siljuvchi yoki teshik, tuynuk ochadigan degan ma’nolarni anglatuvchi «an-najm us-saaqibu» so‘zi Toriqning qorong‘ilikda tuynuk teshuvchi va oldinga siljib ketuvchi yulduz ekanligini bildiradi. «Siz Toriq nima ekanini qaerdan ham bilar edingiz?!» jumlasidagi «adrooka» so‘zining tushunchasi «tushunish, anglash, fahmlash» degan ma’nolarni nazarda tutadi. Quyosh hajmidan bir necha marta katta yulduzlarning siqilishi natijasida yuzaga keladigan pulsarlar tushunish, anglash murakkab bo‘lgan samoviy jismlar orasidan joy olgan. Oyatdagi masala bunday pulsatsiya beruvchi yulduzni tushunish qanchalik og‘ir ekanligiga urg‘u beradi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
Ko‘rib turganimizdek, Qur’onda Toriq deb tasvirlangan yulduzlar XX asrda ta’riflanayotgan pulsarlarga juda o‘xshashdir va ular biz uchun Qur’ondagi boshqa bir ilmiy mo‘‘jizaga oydinlik kiritishi mumkin.
Pulsarlar pulsga o‘xshash juda kuchli radioto‘lqinlar chiqaradigan va o‘z o‘qi atrofida juda tez aylanadigan so‘ngan yulduzlarning qoldiqlaridir. Somon yo‘lida (bizning Yerimiz ham uning bir qismidir) 500 dan ortiq pulsarlar borligi hisoblab chiqilgan.
-
SHE’RO YULDUZI
Qur’onda qayd etilgan ayrim tushunchalar XXI asr ilmiy kashfiyotlari sharofati bilan o‘rganilar ekan, biz Qur’onning yana qanday mo‘‘jizalari bor ekan deya o‘yga tolamiz. Bu mo‘‘jizalardan yana biri «Najm» surasining 49-oyatida qayd etilgan She’ro yulduzidir:
Albatta, She’ro (yulduzi)ning Parvardigori ham Uning o‘zidir. («Najm» surasi, 49-oyat)
Sirius yulduzining ekvivalenti bo‘lgan arabcha «shiroo» so‘zi faqatgina «yulduz» ma’nosini anglatuvchi «Najm» surasining 49-oyatida ishlatilganligi ayniqsa, hayratlanarlidir. Chunki tundagi osmonning eng porloq yulduzi Siriusning harakatidagi nosimmetrikliklar, ularning boshlanish nuqtasini e’tiborga olib, olimlar bu yulduzning aslida qo‘shaloq yulduz ekanligini aniqlashdi. Rostdan ham, Sirius yulduzi Sirius A va Sirius B nomli ikkita yulduzdan tashkil topgan. Bulardan kattarog‘i Sirius A bo‘lib, u Yerga ham yaqinroq joylashgan. Sirius A eng yorug‘ yulduz bo‘lgani sababli uni bevosita ko‘z bilan ilg‘ash mumkin. Biroq Sirius B ni teleskopsiz ko‘rib bo‘lmaydi.
Sirius qo‘shaloq yulduzlari bir-birining atrofida ellips orbitalarda harakat qiladi. Sirius A va B larning umumiy tortishish markazi atrofidagi orbital davri 49,9 yilga tengdir. Bu ilmiy ma’lumot bugungi kunda Garvard, Ottava va Leysester universitetlarining astronomiya departamentlari tomonidan bir ovoz bilan qabul qilingan.52 Bu ma’lumot turli manbalarda quyidagidek yoritilgan:
Sirius, eng porloq yulduz, aslida egizak yulduzdir ... Uning orbitasi 49,9 yil davom etadi.53
Ma’lum bo‘lishicha, Sirius A va Sirius B yulduzlari bir-birining atrofida har 49,9 yilda qo‘shaloq kamon bo‘lib orbital harakat qiladi.54
Bu yerda diqqatni tortadigan jihat ikkita yulduzning bir-biri atrofidagi kamon shaklli orbitasidir.
-
XX asrning oxiriga kelib aniqlik kiritilgan bu ilmiy haqiqat 1400 ilgari Qur’onda mo‘‘jizakorona ko‘rsatib o‘tilgan edi. «Najm» surasining 49 va 9 oyatlari birgalikda o‘qilganda bu mo‘‘jiza oydinlashadi:
Albatta, She’ro (yulduzi)ning Parvardigori ham Uning o‘zidir. («Najm» surasi, 49-oyat)
Bas, ikki kamon oralig‘idek yoki (undan ham) yaqinroq bo‘ldi. («Najm» surasi, 9-oyat)
«Najm» surasining 9-oyati bu ikki yulduzning o‘z orbitalarida bir-biriga qanday yaqinlashishini ham tasvirlayotgan bo‘lishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Qur’on nozil bo‘lgan paytda hech bir kishining bilishi dargumon bo‘lgan bu ilmiy faktlar Qur’on Qodir Allohning so‘zi ekanligini yana bir bor tasdiqlaydi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/030.jpg)
Sirius yulduzi «Najm» (u «yulduz» ma’nosini anglatadi) surasida uchraydi. Yaxlit Siriusni tashkil etuvchi bu qo‘shaloq yulduzlar har 49,9 yilda bir marta o‘z o‘qlari bilan bir-biriga kamon shaklida yaqinlashadi. Bu astronomik hodisa «Najm» surasining 9 va 49 oyatlarida ko‘rsatib o‘tilgan.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/031.jpg)
YORUG’LIK VA ZULMAT
Hamd osmonlar va Yerni yaratgan, zulmatlar va nurni paydo etgan Allohga (xos)dir. («An’om» surasi, 1-oyat)
Hammamizga ma’lumki, yorug‘liksiz inson o‘z atrofidagi narsalarni bevosita ko‘z bilan ko‘ra olmaydi. Biroq biz ko‘rib turgan yorug‘lik barcha yorug‘lik chiqaruvchi energiyalarning faqatgina juda oz qismini tashkil etadi. Yana infraqizil, ultrabinafsha, rentgen nuri va radioto‘lqinlar kabi boshqa yorug‘lik chiqaruvchi energiyalar ham borki, inson zoti ularni ilg‘ay olmaydi. Insonlar bunday yorug‘lik nurlarini butunlay ko‘rmaydilar.
Shuningdek, qiziqtomoni shundaki, «zulmatlar» so‘zi Qur’onda har doim ko‘plik shaklda ishlatilgan. Qur’onning 23 ta oyatida arabcha so‘z bo‘lgan «zulumaat» ko‘plik shaklda qo‘llanilgan va hech ham birlik shaklda ishlatilmagan. Qur’onda «zulmatlar» so‘zining ishlatilishi biz ko‘ra oladigan yorug‘lik to‘lqinlariga qo‘shimcha ravishda, yana boshqa yorug‘lik to‘lqinlari ham borligidan darak beradi.
Faqat yaqindagina, olimlar nima uchun bu yerda ko‘plik shakli ishlatilganiga aniqlik kiritishdi. To‘lqin uzunliklari elektromagnit nurlanish nomli energiya shaklida farqlanadi. Elektromagnit nurlanishning turli shakllari kosmosda energiya to‘lqinlari sifatida tarqaladi. Bu hovuzga biror tosh otilganda, u hosil qiladigan to‘lqinlarga taqqoslanishi mumkin. Hovuzdagi to‘lqinlar turli o‘lchamlarda bo‘la olganidek, elektromagnit nurlanishlar ham turli o‘lchamli to‘lqinlarga egadir.
-
Yulduzlar va yorug‘likning boshqa manbalari har xil turdagi nurlar taratadi. Bu turli nurlar o‘zlarining to‘lqin uzunliklariga ko‘ra tasniflanadi (sinflarga ajratiladi). To‘lqin uzunliklari spektri juda keng. Eng kichik o‘lchamdagi to‘lqin uzunligi bo‘lgan gamma nurlar va eng katta bo‘lgan radioto‘lqinlar o‘rtasida 1025 ta farq bor. Quyoshdan chiqadigan deyarli barcha nurlar mana shu 1025 li spektrning bir qismiga siqilgan.
Bu raqamning ulkan ekanligini yaxshiroq tushunib olish uchun qiyoslab o‘rganish juda qo‘l keladi. Mabodo biz 1025gacha sanashni xohlab qolsak-u, uni kunu tun to‘xtamasdan sanaganimizda edi, uni tugatish uchun Yerning yoshidan 100 million marta ko‘p vaqtimiz ketgan bo‘lar edi. Koinotdagi turli to‘lqin uzunliklari xuddi shu hajmdagi bir spektr ichida taqsimlangan. Quyoshdan chiqadigan turli to‘lqin uzunliklarining 70% i 0,3 mikron va 1,5 mikron ora-lig‘idagi juda tor spektr bilan chegaralangan. Mana shu spektr ichida uch turli yorug‘lik mavjud: ko‘rinuvchan yorug‘lik, infraqizil yorug‘lik va ultrabinafsha yorug‘lik. 1025 spektrdagi 1 dan kamroq joy egallaganiga qaramasdan, ko‘rinuvchan yorug‘lik deb nom olgan nurlar Quyoshning barcha nurlarining 41% ini tashkil etadi.
Ko‘rib chiqqanimizdek, inson ko‘zi ilg‘ashi mumkin bo‘lgan elektromagnitik to‘lqinlar yorug‘lik spektrining bor-yo‘g‘i juda kichik bir qismidagina aks etadi. Bu spektrning bundan boshqa qismidagi to‘lqin uzunliklari inson zoti uchun faqatgina zulmatdan boshqa narsa emas, ya’ni inson ularni ko‘rish qobiliyatiga ega emas.55
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/032.jpg)
Diagrammadan ko‘rinib turibdiki, inson uchun ko‘rinarli bo‘lgan to‘lqin uzunligi diapazoni juda tor. Boshqa to‘lqin uzunliklari odam uchun qorong‘ilik degani.
-
OLOVSIZ YONISH
Alloh osmonlar va Yerning «nuri»dir. Nurning misoli xuddi bir tokcha ichidagi chiroq, bu chiroq bir shisha ichida, u shisha go‘yo bir durdan yaralgan yulduzga o‘xshaydi. U (chiroq) na sharqiy va na g‘arbiy bo‘lmagan muborak zaytun daraxti (moyi)dan yoqilur. Uning moyi (musaffoligidan), garchi unga olov tegmasa-da, (atrofni) yoritib yuborgudekdir. (Mazkurlar qushilganda esa) nur ustiga nur (bulur). Alloh o‘zining (bu) nuriga o‘zi xohlagan kishilarni hidoyat qilur. Alloh odamlar (ibrat olishlari) uchun (mana shunday) misollarni keltirur. Alloh barcha narsani biluvchidir. («Nur» surasi, 35-oyat)
Bu oyat yorug‘lik chiqaruvchi qandaydir bir narsaga ishora qilmoqda. Bu yorug‘lik chiqaruvchi narsa yulduzga qiyoslanmoqda. Na Sharq va na G’arbga tegishli bu yulduzga o‘xshash, yorug‘lik chiqaruvchi jism tomonidan ishlatiladigan yoqilg‘i shu jismning moddiy hajm (o‘lcham) ga ega emasligini nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin. Agar bu yoqilg‘i manbai energiya o‘lchami deb hisoblansa, unda oyatda qayd etilgan yoqilg‘i elektr energiyaga, yorug‘lik chiqaradigan jism esa yorug‘lik lampochkasiga juda ham o‘xshab ketadi.
Lampochka yulduzdek yaraqlaydigan va nur chiqaradigan shisha ichidagi jism bo‘lib, oyatda ta’riflanganga to‘liq mos keladi. Moyli lampalar va gazli lampalardan farqli o‘laroq, yorug‘lik lam-pochkalari moy yoqmaydi va oyatda qayd etilgan ta’rifga muvofiq tarzda uning ichida olovsiz yonish hodisasi yuz beradi. Issiqlikka chidamli volfram simining atomlari orasidagi tebranish natijasida, lampochkaning ichidagi harorat 2000 daraja Selsiy (3,630°Farangeyt) dan yuqoriga ko‘tariladi. Boshqa metallarni eritib yuborishi mumkin bo‘lgan bu harorat shunchalik balandki, u juda kuchli ko‘rinadigan yorug‘likni paydo qiladi. Biroq mana shu issiqlikka qaramasdan, yana oyatga muvofiq, yonish hodisasi yuz bermaydi, chunki lampochkada kislorod bo‘lmaydi. Shuningdek, lampochka ichidagi tola porloq yulduzga o‘xshaydi.
-
Agar biz elektr tokini dunyo tarixidagi eng buyuk kash-fiyotlardan biri va u lampochkalar yordamida deyarli butun jahonni yoritadi, deb hisoblasak, unda bu oyat balki mana shu katta kashfiyotga ishora qilmoqdadir, deb taxmin qilishimiz mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
Boshqa bir tushuntirish yorug‘lik yulduzlardagi atom reaktsiyalari natijasida chiqadi deb izohlanishi mumkin. Yulduzlar yorug‘, issiq aylanayotgan gaz massasi bo‘lib, atom reaktsiyalari natijasida juda katta miqdordagi yorug‘lik va issiqlik chiqaradi. Ko‘pchilik yangi paydo bo‘layotgan katta yulduzlar o‘z tortishish kuchining tortish og‘irligi ostida inqirozga yuz tuta boshlaydilar. Bu ularning markazlari issiqroq va zichroq deganidir. Yulduzning markazidagi materiya ortiq darajada isib ketganda - u kamida 10 million daraja Selsiy (18 million daraja Farangeyt) ga yetganda - atom reaktsiyalari boshlanadi.56 Yulduz ichida sodir bo‘ladigan jarayon shuki, katta energiya (erish) bilan vodorod geliyga aylanadi. Yadro sintezi vodorod hosil qiluvchi zarralarni o‘ziga oladi va geliy hosil qilish uchun ularni bir-biriga yopishtiradi (1 ta geliy atomi 4 ta vodorod atomidan yasaladi). Proton va neytronlarni geliy ichida ushlab turish uchun atomlar juda katta energiya chiqaradi. Bu jarayonda qo‘yib yuboriladigan energiya yulduzning yuzasidan yorug‘lik va issiqlik sifatida radiatsiya bo‘lib tarqaladi. Vodorod ishlatib bo‘lingandan so‘ng, geliy bilan yonishni boshlaydi va xuddi shu yo‘sinda og‘irroqelementlar shakllanadi. Bu reaktsiyalar yulduzning massasi ishlatib bo‘linguncha davom etadi.
Biroq yulduzlar ichidagi bu reaktsiyalarda kislorod ishlatil-masligi sababli, natijada odatdagi, masalan, bir bo‘lak yog‘och yonganda sodir bo‘ladigandek, yonish bo‘lmaydi. Yulduzlarda gigant alanga bo‘lib ko‘ringan yonish aslida olovdan kelib chiqmaydi. Darhaqiqat, oyatda ham xuddi shunday yonish ta’riflangan. Agar bu oyat yulduzni, uning yonilg‘isini va olovsiz yonishini nazarda tutayapti, deb talqin qilinsa, unda bu oyat yulduzlarda yorug‘lik chiqishi va yonish usulini nazarda tutmoqda, deb ham talqin qilinishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
BULUTLARNING OG’IRLIGI
Bulutlarning og‘irligi juda hayratlanarli miqdorlargacha borib yetadi. Misol uchun, chaqmoqli bulutlar nomi bilan ma’lum bo‘lgan yomg‘irli bulutlar 300000 tonnagacha suvni o‘z tarkibiga olishi mumkin.
300000 tonna suv massasining yuqorida, osmonda tura olishining o‘zi chindan ham ajablanarli holdir. E’tiborimizni Qur’onning boshqa oyatlaridagi bulutlarning og‘irligiga nisbatan aytilgan so‘zlarga qaratamiz:
U o‘z rahmatining darakchisi sifatida shamollarni yuboruvchi zot bo‘lib, (shamollar) og‘ir bulutlarni ko‘tarib olgach, uni o‘lik yer (usti)ga haydaymiz. Bas, unga suv (yomg‘ir) yog‘dirib, u sababli mevalarning har turidan chiqarurmiz ... («A’rof» surasi, 57-oyat)
U sizlarga qo‘rqqan va umidvor bo‘lgan holingizda chaqmoqni ko‘rsatadigan va og‘ir bulutlarni paydo qiladigan zotdir. («Ra’d» surasi, 12-oyat)
Qur’on nozil bo‘lgan paytda, albatta, bulutlarning og‘irligi haqida biror ma’lumotga ega bo‘lish insonning bilish chegarasidan ancha uzoqda edi. Qur’onda vahiy qilingan va faqat yaqindagina kashf kilingan bu ma’lumot Qur’on Allohning so‘zi ekanligini tasdiqlovchi yana bir boshqa haqiqatdir.
-
O’LCHOVLI MIQDORDAGI YOMG’IR
Qur’onda aytilgan boshqa bir ma’lumot yomg‘irning Yerga «tegishli me’yorda» yog‘dirilishi haqidadir. Bu «Zuxruf» surasida quyidagicha yoritilgan:
O’sha zot osmondan (aniq) o‘lchov bilan suv (yomg‘ir) yog‘dirdi. Bas, Biz u (suv) bilan «o‘lik» yerni «tiriltirdik» (giyohlarni chiqardik). Sizlar ham (qiyomatda qabrlaringizdan) mana shunday chiqarilursizlar. («Zuxruf» surasi, 11-oyat)
Yomg‘irning o‘lchovli miqdorda yog‘dirilishi ilmiy izlanishlar natijasida kashf qilindi: bir soniyada Yer yuzasidan taxminan 16 million tonna suv bug‘ bo‘lib havoga ko‘tarilishi hisoblab chiqilgan. Bu miqdor yil hisobiga ko‘paytirilsa, 513 trillion tonnani tashkil etadi. Bu raqam bir yilda Yerga yog‘iladigan yomg‘irning miqdoriga tengdir. Demak, «miqdor»iga ko‘ra suv muvozanatli bir tartibda to‘xtovsiz aylanib turadi. Hattoki dunyodagi barcha texnikalar mana shu vazifani bajarishga tayinlanganida ham, bu tartibni sun’iy tarzda o‘ziday qilib takrorlay olmas edi.
Bu muvozanatdan hatto arzimagan miqdorda chalg‘ish ham tezda katta ekologik nomutanosibliklarni keltirib chiqarar va bu, o‘z navbatida, Yer yuzidagi hayotning tugashiga olib kelar edi. Lekin bu baxtimizga sodir bo‘lmaydi va yomg‘ir, xuddi Qur’onda vahiy qilinganidek, aniq o‘lchov bilan yog‘ishni davom ettiraveradi.
Yomg‘irning nisbati nafaqat uning miqdoriga, balki yog‘ayotgan yomg‘ir tomchilarining tezligiga ham tegishli emas. Yomg‘ir tomchilarining tezligi, ularning o‘lchami qanday bo‘lishidan qat’i nazar, ma’lum bir chegaradan oshmaydi.
1905 yilda Nobel mukofoti sohibi bo‘lgan nemis fizigi Filipp Lenard tomchi diametri 4,5 mm (0,18 dyuym) dan kichik bo‘lgan holatlarda yog‘ish tezligining oshganini aniqladi. Biroq yog‘ish tezligi bundan kattaroq tomchilar uchun bir soniyada 8 metr (26 fut/soniya) dan oshmadi. U buni tomchi o‘lchami kattalashgani sari, havo oqimi ta’sirida, tomchi shaklining o‘zgarishiga yo‘ydi. Shakldagi bunday o‘zgarish tomchining havoga nisbatan qarshiligini ko‘paytirdi va uning yog‘ish tezligini sekinlashtirdi.
Ko‘rib turganimizdek, Qur’on bizning e’tiborimizni 1400 yil ilgari bilib olish mumkin bo‘lmagan yomg‘irdagi ko‘z ilg‘amas moslashuvga ham jalb kilayotgan bo‘lishi mumkin.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/033.jpg)
Har yili havoga bug‘ bo‘lib ko‘tariladigan va Yerga yomg‘ir shaklida qaytib tushadigan suv miqdori «o‘zgarmas»dir: 513 trillion tonna. Bu miqdor haqida Qur’onda «osmondan (aniq) o‘lchov bilan suv (yomg‘ir) yog‘dirish» jumlasi orqali xabar berilgan. Bu miqdorning o‘zgarmasligi ekologik muvozanat va shuningdek, hayotning davomiyligi uchun juda muhim.
-
YOMG’IRNING PAYDO BO’LISHI
Yomg‘irning qanday paydo bo‘lishi uzoq yillar davomida sir bo‘lib keldi. Faqat ob-havoni aniqlovchi asbob ixtiro qilingandan so‘nggina yomg‘irning shakllanish bosqichlarini kashf qilish imkoniyati tug‘ildi.
Bu kashfiyotga binoan, yomg‘irning shakllanishi uch bosqichda sodir bo‘ladi. Birinchidan, yomg‘irning «xom ashyo»si shamol bilan havoga ko‘tariladi. Keyinroq bulutlar paydo bo‘ladi va nihoyat yomg‘ir tomchilari yuzaga keladi.
Qur’onning yomg‘ir hosil bo‘lishi haqidagi so‘zlari xuddi shu jarayonni nazarda tutadi. Oyatlarning birida bu hosil bo‘lish quyidagidek ifodalanadi:
Alloh shunday zotki, (U) shamollarni yuborib, bulutlarni qo‘zg‘aydi, bas, uni osmon bo‘ylab xohlaganicha yoyadi va uni bo‘lak-bo‘lak qilgach, uning orasidan yomg‘ir chikishini ko‘rasiz. Bas, qachonki uni (yomg‘irni) O’z bandalaridan xohlagan kishisiga yetkazganda, ular birdan shodlanib keturlar. («Rum» surasi, 48-oyat)
Endi, keling oyatda keltirilgan bu uch bosqichni chuqurroq tahlil qilamiz:
BIRINCHI BOSQICH: «Alloh shunday zotki, (U) shamollarni yuborib ...»
Okeanlarning ko‘piklanishidan paydo bo‘lgan sanoqsiz havo pufakchalari muttasil yoriladi va suv zarralarining havoga qarab otilishiga sabab bo‘ladi. So‘ngra tuzga boy bo‘lgan bu zarralar shamollar ta’sirida yuqoriga - atmosferaga qarab ko‘tariladi. Aerozollar deb ataladigan bu zarralar suv qopqonlari vazifasini bajaradi va o‘z atrofiga dengizdan juda kichik tomchi zarralari bo‘lib ko‘tariladigan suv bug‘larini yig‘ib olib, bulut tomchilarini shakllantiradi.
IKKINCHI BOSQICH: «... bulutlarni qo‘zg‘aydi, bas, uni osmon bo‘ylab xohlaganicha yoyadi va uni bo‘lak-bo‘lak qilgach ...»
Bulutlar havoda tuz kristallari va chang zarralari atrofida suyuladigan (kondensatsiyalanadigan) suv bug‘laridan yuzaga keladi. Bu bulutlardagi suv tomchilari juda kichik (taxminan 0,01-0,02 mm (0,0004-0,0008 dyuym) o‘lchamda) bo‘lganligi sababli bulutlar havoda osilib qoladi va osmon bo‘ylab yoyiladi. Shu tarzda osmon bulutlar bilan qoplanadi.
UCHINCHI BOSQICH: «... uning orasidan yomg‘ir chiqishini ko‘rasiz.»
Tuz kristallari va chang zarralarini o‘rab turgan suv zarralari qalinlashadi va yomg‘ir tomchilarini shakllantiradi, shunday qilib, havoga nisbatan og‘irroq bo‘lib qoladigan tomchilar bulutlarni tark etadi va yerga yomg‘ir bo‘lib yog‘ishni boshlaydi.
-
Yuqorida muhokama qilganimizdek, yomg‘ir hosil bo‘lishidagi har bir bosqich Qur’on oyatlariga bog‘langan. Shuningdek, bu bosqichlar xuddi oyatdagi ketma-ketlikda tushuntiriladi. Yerdagi boshqa ko‘p tabiiy hodisalar kabi, Alloh bu hodisaga ham eng to‘g‘ri tushuntirish bergan va uning kashf qilinishidan ancha asrlar ilgari Qur’onda uni ma’lum qilib qo‘ygan. Boshqa bir oyatda yomg‘irning shakllanishi haqida quyidagi ma’lumot keltirilgan:
Allohning bulutlarni haydashini, so‘ngra ularni birlashtirishini, so‘ngra ularni ustma-ust qalashtirishini ko‘rmadingizmi? So‘ngra (bulut) orasidan yomg‘ir chiqayotganini ko‘rasiz. (Alloh) osmondan -undagi tog‘ (bulut)lardan do‘l yog‘dirib, uni o‘zi xohlagan kishilarga yegkazur va o‘zi xohlagan kishilardan burib yuborur. Chaqmog‘ining yorug‘ligi ko‘zlarni ketkazgudekdir. («Nur» surasi, 43-oyat)
Bulut turlarini o‘rganayotgan olimlar yomg‘ir bulutlarining paydo bo‘lishi bilan bog‘liq ajablanarli natijalarga duch kelishdi. Bunda yomg‘ir bulutlarining aniq bir tizim va bosqichlarga ko‘ra hosil bo‘lishini aniqlashdi. Yomg‘ir bulutlarining bir turi bo‘lgan cumulonimbus (yomg‘irli bulut)ning paydo bo‘lish bosqichlari quyidagicha ifodalanadi:
1-BOSQICH. Haydaladi: bulutlar shamol orqali haydaladi.
2-BOSQICH. Birlashadi: so‘ngra, shamol orqali haydalgan kichik bulutlar (yomg‘irli bulutlar) o‘zaro birlashadi va kattaroq bulut hosil qiladi.58
3-BOSQICH. Ustma-ust qalashadi: kichik bulutlar birlashganidan so‘ng kattaroq bulut ichidagi yuqoriga ko‘tariladigan oqimlar kattalashadi. Bulut markazi yaqinidagi yuqoriga ko‘tariladigan oqimlar chetga yaqinroqdagilariga qaraganda kuchliroq bo‘ladi. Yuqoriga ko‘tariladigan oqimlar bulut massasining vertikal o‘sishiga sabab bo‘lib, ularni ustma-ust qalashtiradi. Bu vertikal o‘sish bulut massasining atmosferadagi suv tomchilari va do‘l shakllanadigan sovuqroq hududgacha uzayishiga sabab bo‘ladi. Suv tomchilari va do‘l yuqoriga ko‘tariladigan oqimlar uchun ushlab turishga og‘irlik qilib qolgandan so‘ng, ular bulutdan yomg‘ir, do‘l va h. k. shaklida tushishni boshlaydi.59
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/034.jpg)
Yuqoridagi rasm mayda suv tomchilarining havoga qanday qilib chiqib ketishini ko‘rsatadi. Bu yomg‘ir hosil bo‘lishining birinchi bosqichidir. Shundan so‘ng, endi paydo bo‘lgan bulutlardagi mayda suv tomchilari havoda osilib qoladi va yomg‘ir paydo qilish uchun suyuladi (kondensatsiyalanadi). Bu bosqichlarning barchasi Qur’on oyatlarida to‘liq bildirilgan.
-
Biz shuni yodda tutishimiz kerakki, meteorologlar yaqindagina samolyotlar, sun’iy yo‘ldoshlar, kompyuterlar kabi zamonaviy jihozlardan foydalanib, bulutning paydo bo‘lishi, uning tarkibi va funktsiyasi haqida bunday tushunchaga ega bo‘ldilar. Ko‘rib turganimizdek, Alloh 1400 yil ilgari bilishning imkoni bo‘lmagan ma’lumotni bizga xabar qilgani kundek ravshan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/035.jpg)
(A) Alohida-alohida kichik bulut parchalari (yomg‘irli bulutlar).
(B) Bu kichik bulutlar birlashganda, kattaroq bulutlar ichidagi yuqoriga ko‘tariladigan oqimlar kattalashadi. Natijada bulutlar ustma-ust qalashadi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/036.jpg)
Yuqoriga ko‘tariladigan oqimlar bulut massasining vertikal o‘sishiga sabab bo‘ladi va bulut ustma-ust qalashib qoladi. Vertikal o‘sish bilan bulut massasi atmosferadagi suv tomchilari va do‘l shakllanadigan sovuqroq hududgacha yetib boradi. Suv tomchilari va do‘l yuqoriga ko‘tariladigan, oqimlar uchun ushlab turishga og‘irlik qilib qolgandan so‘ng, ular bulutdan yomg‘ir, do‘l va h. k. shaklida tushishni boshlaydi. Bu ilmiy dalilni 1400 yil ilgari Alloh «Nur» surasining 43-oyatida bunday vahiy qilgan edi:
«"¦ So‘ngra ularni ustma-ust qalashtirishini ko‘rmadingizmi? So‘ngra (bulut) orasidan yomg‘ir chiqayotganini ko‘rasiz...»
-
YERNING HARAKATGA KYELISHI VA KO’PCHISHI
Yerni qo‘riq holida ko‘rasiz. Bas, qachonki, Biz uning ustidan (yomg‘ir) yog‘dirsak, u harakatga kelib ko‘pchir va turli go‘zal juftlarni (ikki jinsli giyohlarni) undirur. («Haj» surasi, 5-oyat)
«Harakatga kelib» deb tarjima qilingan arabcha so‘z «ihtazzat» bo‘lib, u «harakatga kelmoq, jonlanmoq, siljimoq, qo‘zg‘almoq; o‘simlikning harakati va uzayishi» kabi ma’nolarni bildiradi. «Ko‘pchir» deb tarjima qilingan «robat» so‘zi «kengaymoq, ko‘paymoq, ko‘pchimoq, o‘smoq, rivojlanmoq, ko‘tarilmoq (o‘simlik haqida), ta’minlamoq, havo bilan to‘ldirmoq» kabi ma’nolarga ega. Bu so‘zlar yomg‘ir paytida tuproqning molekulaviy strukturasida sodir bo‘ladigan o‘zgarishlarni eng to‘g‘ri usulda ifodalaydi.
Faqat tuproq zarralari harakatlanishi bois, oyatda ifodalangan harakat, bir bo‘lagi harakatlanganda zilzilalarni keltirib chiqaradigan Yer qobig‘ining harakatidan farq qiladi. Bu zarralar birining ustida boshqasi yotuvchi qatlamlardan tashkil topgan. Suv bu qatlamlarga kirib borib, tuproq zarralarining ko‘pchishiga sabab bo‘ladi. Oyatda aytib o‘tilgan bosqichlar ilmiy jihatdan quyidagicha tushuntirilishi mumkin:
1. Tuproqning harakatga kelishi. Tuproqqa yetarli darajada suv tushgandan so‘ng zarraning yuzasida paydo bo‘ladigan elektrostatik zaryad bu zarraning beqarorligiga va harakatga kelishiga sabab bo‘ladi. Bu zaryad qarama-qarshi zaryad bilan neytrallangandan so‘ng ushbu harakat barqarorlashadi. Tuproq zarrasining harakatga kelib qimirlashi uning suv zarralari bilan to‘qnashgani tufayli hamdir. Suv zarralari muayyan bir yo‘nalishda harakat qilmasligi sababli, tuproq zarralari har tomondan urilgach, harakatga keladi. 1827 yil shotlandiyalik botanik Robert Broun yomg‘ir tomchilari tuproqqa tushganda, ular tuproq molekulalarida qandaydir bir qimirlash va tebranish sodir etishini aniqladi. U bugungi kunda «Broun harakati» nomi bilan ma’lum bo‘lgan bu mikroskopik zarralar harakatini tasvirlab berdi.60
-
2. Tuproqning ko‘pchishi. Yomg‘ir yoqdanda tuproqqa kelib uri-ladigan yomg‘ir tomchilari tuproq zarralarining ko‘pchishiga va hajm jihatdan kengayishiga sabab bo‘ladi. Bu, suv mo‘l bo‘lganda suv zarralari va erigan ionlar kira oladigan tuproq zarralari orasidagi bo‘shliqning kengayishi tufaylidir. Suv va unda erigan oziqlantiruvchi elementlar qatlamlar orasida diffuziyalanib tarqalganda tuproq zarralarining o‘lchami kattalashadi. Pirovardida bu zarralar tuproqni jonlantiradigan suv saqlagich sifatida xizmat qiladi. Allohning insoniyat uchun ko‘rsatgan cheksiz marhamati tufayli, bu suv shu yo‘sinda, tortishish kuchi ta’sirida pastga qarab singib ketmasdan, saqlanib qoladi. Agarda tuproq suvni ushlab tura olmaganda edi va bu mineral tuzlar tuproqda turib qola olmaganda edi, suv Yerning eng chuqur qismlarigacha singib ketgan va buning natijasida uning yo‘q bo‘lishi bois, barcha o‘simliklar tezda o‘lgan bo‘lar edi. Biroq bizning Parvardigorimiz tuproqni shunday yaratib qo‘yganki, undan turli mahsulotlar paydo bo‘ladi.
3. Yerdan unib chiqish. Tuproqda yetarlicha suv yig‘ilgach, urug‘lar faollashadi va sodda oziqlantiruvchi moddalarni shimib oladi. O’sayotgan o‘simliklar bu ozuqalardan 2-3 oygacha suvga bo‘lgan talabini qondiradi.
Yuqoridagi oyat yomg‘ir quruq yerga tushganda nima sodir bo‘lishini uch bosqichda tushuntirib bergan: tuproq zarralari harakatga keladi, tuproq ko‘pchiydi va so‘ngra turli mahsulotlarni yetishtiradi. 1400 yil muqaddam Qur’onda xabar berilgan bu bosqichlar ilmiy ta’riflarga hayratlanarli tarzda o‘xshashdir. Boshqa bir oyat bu haqtsa o‘simliklar misolida bunday xabar beradi:
O’lik (quriq) yer ular uchun (qayta tirilishga) bir alomatdir. Biz uni (suv bilan) tiriltirdik va undan (turli) donlarni undirib chiqardik. Bas, ular undan yemoqdalar. («Yosin» surasi, 33-oyat)
-
O’LIK YERGA QAYTA HAYOT BAG’ISHLAYDIGAN YOMG’IRLAR
Yomg‘irlarning «o‘lik yerga qayta hayot baxsh etish»lik vazifasi Qur’onning qator oyatlarida ta’kidlab o‘tilgan:
... Osmondan pok suv (yomg‘ir) yog‘dirdik. Bu o‘lik yerlarni tiriltirish va O’zimiz yaratgan ko‘plab hayvonlarni hamda insonlarni sug‘orish uchundir. («Furqon» surasi, 48-49-oyatlar)
Yerga jonzotlar uchun zaruriy talab bo‘lgan suvni keltirish bilan bir qatorda, yomg‘irning o‘g‘itlovchilik xususiyati ham bor. Dengizdan bug‘lanuvchi va bulutlarga yetuvchi tomchilar o‘lik tuproqqa «yangi hayot bag‘ishlovchi» zarur moddalarni o‘z ichiga oladi. «Yangi hayot bag‘ishlovchi»lik xususiyatiga ega bunday yomg‘ir tomchilari «sirtqi parda tomchilari» deb ataladi. Bular biologlar tomonidan mikroqatlam deb ataladigan dengiz yuzasining eng yuqori qatlamidan hosil bo‘ladi; o‘ndan bir millimetrdan kichik qalinlikdagi bu yuza qatlamda mikroskopik suv o‘tlari va zooplanktonlarning chirishidan kelib chiqqan ko‘p miqdordagi organik chiqindilar topiladi. Bu chiqindilarning ba’zilari dengiz suvida kam uchraydigan fosfor, magniy va kaliy kabi elementlarni, shu jumladan, mis, rux, kobalt hamda qo‘rg‘oshin singari og‘ir metallarni shimib to‘playdi. Yer yuzasidagi urug‘lar va o‘simliklar bu yomg‘ir tomchilaridan unib-o‘sish uchun zarur bo‘lgan ko‘p miqdordagi mineral tuzlar va elementlarni o‘ziga oladi. Qur’on bunga quyidagicha ishora qiladi:
Biz osmondan barakotli suv (yomg‘ir) yog‘dirib, u bilan bog‘larni va o‘rib olinadigan donlarni undirdik. («Qof» surasi, 9-oyat)
Yomg‘ir bilan tushadigan bu mineral tuzlar hosildorlikni oshirish uchun amalda qo‘llaniladigan o‘g‘itlar (kaltsiy, magniy, kaliy va h.k.) ning kichik ko‘rinishdagi namunalaridir. Aerozollarda topiladigan og‘ir metall turlari o‘sish mobaynida samaradorlikni va o‘simliklarning mahsuldorligini oshiradigan elementlarni hosil qiladi. Qisqasi, yomg‘ir katta ahamiyatga ega bo‘lgan o‘g‘itdir. Yolg‘iz yomg‘ir ta’minlab beradigan o‘g‘it bilan, yuz yil ichida, past sifatli tuproq o‘simliklar uchun zarur bo‘lgan barcha elementlarga ega bo‘lishi mumkin. O’rmonlar ham dengizdan kelib chiqadigan bu kimyoviy elementlar yordamida o‘sadi va oziqlanadi.
Shu tarzda, har yili taxminan 150 million tonnaga yaqin mineral o‘g‘it zarralari yerga tushadi. Agarda yomg‘irning bunday o‘g‘itlovchilik xususiyati bo‘lmaganda edi, Yer yuzida juda kam o‘simliklar o‘sgan va hayotiy muvozanat buzilgan bo‘lar edi. Oyatda yerlarga yangi hayot bag‘ishlash haqida berilgan bu ma’lumot Qur’onning sanoqsiz mo‘‘jizaviy xususiyatlaridan biridir, xolos.
-
DO’L, MOMAQALDIROQ VA CHAQMOQNING PAYDO BO’LISHI
... (Alloh) osmondan undagi tog‘(bulut)lardan do‘l yog‘dirib, uni o‘zi xohlagan kishilarga yetkazur va o‘zi xohlagan kishilardan burib yuborur. Chaqmog‘ining yorug‘ligi ko‘zlarni ketkazgudekdir. («Nur» surasi, 43-oyat)
Yuqoridagi oyat do‘l va chaqmoq haqidadir. Do‘l va chaqmoqning paydo bo‘lishi o‘rganib chiqilganda, oyatda muhim bir meteorologik haqiqat ta’kidlanayotganligi ma’lum bo‘ladi. Chaqmoq va do‘lning paydo bo‘lishi haqidagi bugungi meteorologiya» nomli kitob do‘l bulutdagi o‘ta salqin mayda tomchilar va muz kristallaridan iborat hudud orqali tushishi bois, bulutning elektrlanib qolishi to‘g‘risvda ma’lumot beradi. Suyuq mayda tomchilar muzlaydi va do‘l donalari bilan to‘qnashib, bilinmas issiqlik chiqaradi. Bu do‘l donasining sirtini atrofdagi muz kristallarga nisbatan iliqroq tutadi. Do‘l donasi muz kristali bilan ta’sirlashgavda muhim hodisa ro‘y beradi: Sovuqroq ob’ektdan issiqroq ob’ektga elektronlar oqib o‘tadi. Shu tarzda, do‘l donasi manfiy zaryadlanib qoladi. O’ta salqin mayda tomchilar do‘l donasi bilan ta’sirlashganda ham bu hodisa yuz beradi va musbat zaryadlangan mayda muz parchalari ajralib chiqadi. Yengilroq bo‘lgan va musbat zaryadlangan bu zarralar havo oqimi bilan bulutning tepa qismiga olib chiqiladi. Do‘l endi manfiy zaryadli bo‘lib qoladi va bulutning tubiga qarab ravona bo‘ladi, shu yo‘sinda bulutning pastki qismi manfiy zaryadga ega bo‘ladi. So‘ngra bu manfiy zaryadlar chaqmoq bo‘lib zaryadsizlanadi. Bundan shunday xulosaga kelish mumkinki, chaqmoq paydo bo‘lishining asosiy omili do‘ldir.61
Quyidagi oyatda yomg‘ir bulutlari va chaqmoq o‘rtasidagi bog‘liqlikka va paydo bo‘lish tartibiga e’tibor qaratiladi. Undagi ma’lumot fan tomonidan kashf qilingan ma’lumotga o‘xshashdir:
Yoki (yana bir o‘xshatish) osmondan jala keltiruvchi bulut kabidirki, unda zulmat, momaqaldiroq va chaqmoq bo‘lib, (ularning ta’siri va) yashinlar tufayli o‘lishdan qo‘rqib, barmoqlarini quloqlariga tiqib olurlar ... («Baqara» surasi, 19-oyat)
-
Yomg‘ir bulutlari juda katta massaga ega bo‘lib, ular 20 dan 260 kvadrat kilometr (10 dan 100 kvadrat milya) gacha joyni egallaydi va balandligi vertikaliga 9000 dan 12000 metr (30000 dan 40000 fut) gacha yetadi. Bunday g‘ayrioddiy o‘lchami tufayli, bu bulutlarning pastki qismi qora bo‘ladi. Bu bulutlar katta miqdordagi suv va muz zarralarini o‘z ichiga olganligi sababli, Quyoshning nurlari undan o‘ta olmaydi. Shuning uchun Quyoshning juda oz energiyasi bulutlardan o‘tib, Yergacha yetib keladi. Shu bois, bulutlarga qaragan odam ularni qora rangda ko‘radi.62
Oyatda qayd etilgan zulmatdan keyin momaqaldiroq va chaqmoqning paydo bo‘lish bosqichlari quyidagidek ta’riflanadi: Yomg‘ir buluti ichida elektr zaryad hosil bo‘ladi. Bu muzlash, yomg‘ir tomchilarining bo‘linishi va aloqa paytida zaryadning yuzaga kelishi kabi jarayonlar natijasida kelib chiqadi. Bunday elektr zaryadlarining to‘planishi, oradagi havo ularni ajratishga qodir bo‘lmay qolganda, katta uchqunning, ya’ni musbat va manfiy maydonlar o‘rtasida zaryadsizlanishning sodir bo‘lishiga olib keladi. Ikki qarama-qarshi zaryadlangan maydon o‘rtasidagi kuchlanish 1 milliard voltgacha yetishi mumkin. Uchqun bulutning ichida ham shakllanishi mumkin, ikkita bulut o‘rtasida, musbat zaryadlangan maydondan manfiy zaryadlangan maydonga kesib o‘tishi yoki bulutdan yerga zaryadsizlanishi mumkin. Bu uchqunlar ko‘zni qamashtiradigan yashin urishlarni keltirib chiqaradi. Yashin chizig‘i bo‘ylab elektr zaryadining bunday kuchayishi juda katta issiklik (10000 daraja Selsiy (18030 daraja Farangeyt)) ning hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Natijada, to‘satdan havoning kengayishi sodir bo‘ladi, bu, o‘z navbatida, momaqaldiroqli juda qattiq ovozni keltirib chiqaradi.63
Ko‘rib turganimizdek, qora qatlamlar, undan keyin keladigan chaqmoq nomli elektrik zaryadlangan uchqunlar va momaqaldiroq deb ataladigan qattiq ovoz yomg‘ir buluti ichida paydo bo‘ladi. Zamonaviy fanning bulutlar haqida aniqlagan va momaqaldiroq hamda chaqmoq haqida uqtirishi lozim bo‘lgan har bir narsasi Qur’ondagi ta’riflarga to‘liq mos tushadi.
-
URUG’LANTIRUVCHI SHAMOLLAR
Qur’onning bir surasida shamollarning «urug‘lantiruvchi»lik xususiyati va buning natijasida yomg‘irning paydo bo‘lishi qayd etilgan:
Biz shamollarni (bulutlarga) «homilador» bo‘lgan holida yubordik, osmondan suv (yomg‘ir) yog‘dirib, sizlarni u bilan sug‘ordik... («Hijr» surasi, 22-oyat)
Bu oyat yomg‘ir shakllanishidagi birinchi bosqich shamol ekanligini ta’kidlamoqda. XX asr boshlarigacha shamol va yomg‘ir o‘rtasida ma’lum bo‘lgan birdan-bir ta’sir shamol bulutlarni haydab keladi, degan tushuncha edi. Biroq zamonaviy meteorologik kashfiyotlar shamolning yomg‘ir paydo bo‘lishidagi «urug‘lantiruvchi»lik rolini ko‘rsatib berdi.
Oldinroq tushuntirib o‘tilganidek, shamolning bu urug‘lantiruvchilik xususiyati quyidagi usulda amalga oshadi:
Okeanlar va dengizlarning yuzasida suvning ko‘piklanishi tufayli ko‘p sonli havo pufakchalari paydo bo‘ladi. Bu pufakchalar yorilgan zahoti bir millimetrning yuzdan bir bo‘lagi diametriga teng minglab mayda zarrachalar havoga otiladi. «Aerozollar» deb ataladigan bu zarralar shamol orqali quruq yerlardan olib kelingan chang bilan aralashadi va atmosferaning yuqori qatlamlariga olib chiqiladi. Shamollar orqali yuqori balandliklarga olib chiqiladigan bu zarralar u yerda suv bug‘i bilan o‘zaro ta’sirlashadi. Suv bug‘i bu zarralar atrofida suyuladi va mayda suv tomchilariga aylanadi. Bu mayda tomchilar avvalo birlashib, bulutlar hosil qiladi, so‘ng Yerga yomg‘ir shaklida tushadi. Eslatib o‘tilganidek, shamollar havoda uchib yurgan suv bug‘larini dengizdan olib kelgan zarralar bilan «urug‘lantiradi» va natijada yomg‘ir bulutlarining paydo bo‘lishiga ko‘maklashadi.
Agar shamollar bunday xossaga ega bo‘lmaganda edi, atmosfera yuqorisida mayda suv tomchilari hech qachon shakllanmas va yomg‘ir ham bo‘lmas edi.
Bu yerda e’tirof etiladigan eng muhim masala shundaki, shamolning yomg‘ir shakllanishidagi asosiy roli ming yillar avval, Qur’onda, tabiiy hodisalar to‘g‘risida juda kam bilim bo‘lgan bir paytda xabar berilgan edi...
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/037.jpg)
Quyidagi rasm to‘lqinning paydo bo‘lish bosqichlarini ko‘rsatadi. To‘lqinlar suvning yuzasi yuqorisida esadigan shamollar orqali yuzaga keladi. Shamol bilan suv zarralari doira shaklida harakat qilib qo‘zg‘aladi. Bu harakat tezda birin-ketin to‘lqinlar hosil qiladi va to‘lqinlar tomonidan paydo bo‘ladigan pufakchalar havoda tarqaladi. Bu yomg‘ir paydo bo‘lishidagi dastlabki bosqichdir. Mazkur jarayon oyatda «Biz shamollarni (bulutlarga) «homilador» bo‘lgan holida yubordik, osmondan suv (yomg‘ir) yog‘dirib, sizlarni u bilan sug‘ordik», deb xabar berilgan edi.
Shamollarning urug‘lantiruvchilik sifati haqida oyatda qayd etilgan yana boshqa ma’lumot ularning gullarni changlantirishdagi rolidir. Yer yuzidagi ko‘p o‘simliklar o‘z changlarini turlarning saqlanib qolishini ta’minlash maqsadida shamollar vositasida tarqatadi. Bir qator ochiq urug‘li o‘simliklar, qarag‘ay, palma va shunga o‘xshash daraxtlar hamda gullaydigan urug‘li o‘simliklar va o‘tga o‘xshash o‘simliklarning barchasi shamol orqali to‘liq changlanadi. Shamol o‘simliklardan chang olib, shu turlarning boshqalariga yetkazadi va ularni urug‘lantiradi.
Yaqin-yaqingacha shamolning o‘simliklarni urug‘lantirish qobiliyatiga ega ekanligi noma’lum edi. Biroq o‘simliklarning erkak va urg‘ochi bo‘lishi aniqlangandan keyin, shamolning urug‘lantiruvchilik xususiyati ham kashf qilindi. Bu haqiqat Qur’onda allaqachon ta’kidlab o‘tilgan edi: «... (U) osmovdan suv (yomg‘ir, qor) yog‘dirdi. Bas, Biz u (suv) bilan turli o‘simlik navlarini juft-juft kilib undirib chiqardik.» («Toho» surasi, 53-oyat)
-
SHAMOL PAYDO BO’LISHINING BOSQICHLARI
... hamda shamollarning yo‘naltirilishida aql yurgazadigan kishilar uchun alomatlar bordir. («Josiya» surasi, 5-oyat)
Shamol havoning harakati bo‘lib, u ikkita turli harorat markazlari o‘rtasida shakllanadi. Atmosferadagi turli haroratlar orqali hosil bo‘ladigan turli bosimlar tufayli havo muttasil yuqori bosimli hududlardan past bosimli hududlarga qarab oqadi. Agarda bosim markazlari o‘rtasidagi farqlar, ya’ni atmosferadagi haroratlar katta bo‘lsa, havo oqimi, boshqacha qilib aytganda, shamol juda kuchli bo‘ladi, shunday kuchli bo‘ladiki, katta talafot yetkazadigan quyunlar yuzaga kelishi tabiiy.
Bu yerda hayratlanarli tomoni shundaki, turli-tuman haroratlar va bosimlarning ekvator hamda qutb kabi mintaqalari bo‘lishiga qaramasdan, Allohning yaratishidagi tartib sharofati bilan, bizning Yerimiz og‘ir musibatlar keltiruvchi shiddatli shamollar og‘ushida qolmaydi. Aksincha, agarda qutblar va ekvator o‘rtasida esadigan shamollar kuchi qirqilmaganda edi, Yer quyunlar tomonidan muttasil vayron qilinadigan o‘lik sayyoraga aylanar edi.
Yuqoridagi oyatda keltirilgan arabcha «tasriifi ir-riyaah» jumlasidagi «tasriif» so‘zi «ko‘p martalab ag‘darilish, yo‘nal-tirish, biror narsani shaklga solish, boshqarish, tarqatish» kabi ma’nolarni anglatadi. Shamol uchun bu so‘zning tanlab olinishi uning tartibli ravishda esish usulini to‘liq ifodalaydi. Bu jumla shamolning o‘zicha, tasodifiy tarzda esmasligini yaqqol ta’riflab beruvchi jumla hamdir. Faqat Allohgina inson hayotini ta’minlash uchun shamollarni shu yo‘sinda yo‘naltiradi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/038.jpg)
Yon tomonda berilgan diagrammalar Yer yuzida havo oqimlari va shamollarning paydo bo‘lishini ko‘rsatadi.
-
ERTALAB FOTOSINTEZ JARAYONI QANDAY BOSHLANADI?
(Qasamyod eturman) o‘z zulmati bilan kelib-ketayotgan tunga va nafas olayotgan tong bilanki, ... («Takvir» surasi, 17-18-oyatlar)
Fotosintez jarayonida o‘simliklar insonlar iste’mol qila olmaydigan zararli gaz, karbonat angidridni havodan yutadi va buning o‘rniga kislorod chiqaradi. Biz nafas oladigan va asosiy hayot manbaimiz bo‘lgan kislorod fotosintezning bosh mahsulidir. Atmosferadagi 30% gacha bo‘lgan kislorod quruqlikdagi o‘simliklar, qolgan 70% i esa dengiz va okeanlardagi o‘simliklar hamda bir hujayrali jonzotlar tomonidan yetishtiriladi.
Fotosintez juda murakkab jarayon bo‘lganligi bois, olimlar uni haligacha to‘la-to‘kis tushunib yetishgani yo‘q. Bu jarayonni bevosita ko‘z bilan kuzatib bo‘lmaydi, chunki mexanizmda atomlar va molekulalar ishtirok etadi. Ammo biz fotosintezning nati-jalarini o‘zimiz nafas oladigan kislorod hamda bizni tirik saqlab turuvchi oziq-ovqat mahsulotlarida ko‘rishimiz mumkin. Fotosintez juda chigal kimyoviy formulalar va juda kichik masshtabda hamda eng nozik muvozanatlardan iborat og‘irlik birliklari ishtirok etadigan tizimdir. Bizni o‘rab turgan atrofdagi barcha yashil o‘simliklarda bu jarayonni amalga oshiradigan trillionlab kimyoviy laboratoriyalar ishlab turibdi. Bundan tashqari, o‘simliklar millionlab yillardan buyon, to‘xtovsiz ravishda, bizning kislorodga, oziq-ovqat va energiyaga bo‘lgan talablarimizni qondirib kelmoqda.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/039.jpg)
-
Fotosintezning samaradorligi kislorod mahsulotining darajasiga ko‘ra o‘lchanadi. Eng yuqori nuqta ertalab, Quyoshning nurlari eng ko‘p quyuqlashgan paytga to‘g‘ri keladi. Tongda barglar terlay boshlaydi va fotosintez shunga ko‘ra faollashadi. Biroq tushda buning aksi sodir bo‘ladi, ya’ni fotosintez susayadi va nafas olish ko‘payadi, chunki harorat ko‘tarilgan sari nafas olish ham ko‘paya boradi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/040.jpg)
Fotosintez - bu o‘simliklar va ba’zida bakteriya hamda bir hujayrali jonzot shakllari tomonidan Quyosh nurlarining karbonat angidrid va suvdan qand (karbogidrad) ishlab chiqarish maqsadida ishlatilishidir. Bu reaktsiya natijasida Quyosh nurlaridagi energiya ishlab chiqarilgan qand molekulasi ichida to‘planadi. Ishlatib bo‘lmas quyosh energiyasi ishlatsa bo‘ladigan kimyoviy energiyaga aylanadigan bu jarayon davomida sodir bo‘ladigan reaktsiyani quyidagi formula bilan qisqacha ifodalash mumkin:
6H2O + 6CO2 - FOTOSINTYeZ -> S6H12O6 + 6O2
(6 ta suv molekulalari + 6 ta karbonat angidrid molekulalari fotosintez vositasi bilan 1 ta qand molekulasi va 6 ta kislorod molekulalariga aylanadi.)
Kechqurun, harorat pasayganda, nafas olish susayadi va o‘simliklar dam oladi.
Ertalabki soatlar, boshqacha qilib aytganda «nafas olayotgan»likni nazarda tutayotgan «Takvir» surasidagi «iza tanaffasa» jumlasi nafas olish va chiqarish yoki chuqur nafas olishga metaforik jihatdan ishora qilmoqda. Bu jumla ertalab kislorod ishlab chiqarishning boshlanish usuliga va nafas olish uchun zarur bo‘lgan kislorodning eng ko‘p miqdori mana shu paytda chiqarilishiga alohida urg‘u bermoqda. Bu hodisaning muhimligi Allohning u bilan qasamyod qilishidan ham ko‘rinib turibdi. XX asrning eng muhim kashfiyotlari qatoridan joy olgan fotosintez hodisasining oyatda Alloh tomonidan qayd etilishi Qur’onning ilmiy mo‘‘jizalaridan yana biridir.
-
QO’SHILMAS DENGIZLAR
Dengizlarning yaqindagina kashf qilingan xislatlaridan biri Qur’on oyatlarining birida shunday ta’riflanadi:
U ikki (xil) dengazni bir-biri bilan yonma-yon turadigan holda chiqarib qo‘ydi. (Ammo) u ikkisining o‘rtasida bir to‘siq bo‘lib, ular (o‘sha to‘siqdan) oshibo‘tmaslar. («Ar-Rahmon» surasi, 19-20-oyat)
Dengizlarning bu xislati, ya’ni ularning uchrashishi va o‘zaro aralashib ketmasligi yaqindagina okeanograflar tomonidan kashf qilindi. «Sirt tarangligi» deb ataladigan fizik kuch sababli qo‘shni dengizlarning suvlari aralashib ketmaydi. Ularning suvlaridagi zichlik bir-biridan farq qilishi bois, sirt tarangligi dengizlarning o‘zaro aralashib ketishiga yo‘l qo‘ymaydi, xuddi ularning o‘rtasida yupqa bir devor bo‘lgandek.64
Ajablanarli tomoni shundaki, fizika va sirt tarangligi yoki okeanografiya haqida juda kam bilim bo‘lgan davrda bu haqiqat Qur’onda vahiy qilingan edi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/041.jpg)
O’rtaer dengizi va Alantika okeanida katta to‘lqinlar, kuchli oqimlar va suv sathining ko‘tarilib, pasayishlari sodir bo‘lib turadi. O’rtaer dengizining suvi Atlantika okeaniga Gibraltar bo‘gozi orqali kiradi. Ammo ularni ajratib turuvchi to‘siq tufayli ularning harorati, sho‘rligi va zichligi o‘zgarmay qoladi.
-
DENGIZLARNING QORONG’I TUBLARI VA ICHKI TO’LQINLAR
Yoki (kofirlarning qilgan amallari) qavatma-qavat to‘lqin va uning ustida (qora) bulut qoplab olgan dengiz qa’ridagi zulmatlarga o‘xshaydi. (Ular) ustma-ust zulmatlardir: qo‘lini chiqarib (qarasa) uni ko‘ra olmas. Kimga Alloh nur (imon) bermasa, bas, uning (uchun) hech qanday nur yo‘kdir. («Nur» surasi, 40-oyat)
Zulmat chuqur dengiz va okeanlarning 200 metr (660 fut) va undan chuqurroq ostlaridan boshlanadi. Bu chuqurlikda deyarli yorug‘lik yo‘q va 1000 metr (3280 fut) chuqurlikdan pastda esa umuman yorug‘lik bo‘lmaydi.65
Bugungi kunda biz dengizning umuman paydo bo‘lishi, undagi jonzotlarning tabiati, uning sho‘rlik darajasi hamda unda qancha miqdorda suv borligi va uning yuza maydoni hamda chuqurligi to‘g‘risida ma’lumotga egamiz. Zamonaviy texnologiyalar bilan ishlab chiqilgan dengiz osti kemalari va maxsus jihozlar olimlarga bunday ma’lumotlarni olish imkoniyatini tug‘dirdi.
Inson zoti maxsus jihozlar yordamisiz 70 metr (230 fut) dan ortiq chuqurlikka sho‘ng‘iy olmaydi. Ular okeanlarning zulmat bosgan tubliklarida, masalan, 200 metr (660 fut) chuqurlikda, yordamsiz tirik qola olmaydilar. Mana shuning uchun ham, olimlar faqat yaqindagina dengizlar haqida batafsil ma’lumot olishga erishdilar. Biroq dengizlarning chuqurliklari zulmat ekanligi 1400 yil muqaddam Qur’onda vahiy qilingan edi. Okeanlarning tublariga insonning sho‘ng‘iy olishiga imkon beruvchi jihozlar bo‘lmagan bir paytda bunday ma’lumotning berilishi, shubhasiz Qur’onning mo‘‘jizalaridan biridir.
-
Shu bilan birga, «Nur» surasining 40-oyatidagi «... qavatma-qavat to‘lqin va uning ustida (qora) bulut qoplab olgan dengiz qa’ridagi zulmatlarga o‘xshaydi ...» degan xabar bizning e’tiborimizni Qur’onning boshqa bir mo‘‘jizasiga tortadi.
Olimlar faqat yaqindagina «turli zichlik qatlamlari orasidagi zichlik tutashgan joylarda sodir bo‘ladi»gan yuza osti to‘lqinlari mavjudligini aniqlashdi. Bu ichki to‘lqinlar dengiz va okeanlarning chuqurlikdagi suvlarini qoplab turadi, chunki chuqur-likdagi suvlar yuqoridagi suvlarga nisbatan yuqoriroq zichlikda bo‘ladi. Ichki to‘lqinlar yuza to‘lqinlariga o‘xshab harakat qiladi. Ular ham xuddi yuza to‘lqinlariga o‘xshab mavj ura oladi. Ichki to‘lqinlarni inson ko‘zi bilan ilg‘ab bo‘lmaydi, lekin ularni ma’lum bir joydagi harorat yoki sho‘rlik darajasining o‘zgarishini o‘rganish orqali aniqlash mumkin.66
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/042.jpg)
Qur’ondagi ma’lumot yuqorida tushuntirib o‘tilganlar bilan o‘xshashdir. Olimlar yaqin yillar ichida kashf qilgan bu dalil, shubhasiz, yana bir marta Qur’on Allohning kalomi ekanligini isbotlaydi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/043.jpg)
Bugungi kun texnologiyalari yordamida qilingan o‘lchashlar shu narsani aniqlab berdiki, Quyosh yorug‘ligining 3 dan 30 gacha bo‘lgan foizi dengizning yuzasida aks etadi. So‘ngra dastlabki 200 metr (660 fut)da, ko‘k yorug‘likdan tashqari (chap tomondagi rasm) yorug‘lik spektrining deyarli barcha yettita rangi birin-ketin yutiladi. 1000 metr (3280 fut) chuqurliqdan pastda umuman yorug‘lik yo‘q (yuqoridagi rasm). Bu ilmiy dalil 1400 yil ilgari «Nur» surasining 40-oyatida ta’kidlab o‘tilgan edi.
-
BIZNING HARAKATLARIMIZ UCHUN MAS’UL HUDUD
Yo‘q! Qasamki, agar u qaytmasa, albatta, Biz uning peshona sochidan tutamiz, o‘sha yolg‘onchi, gunohkor peshona sochidan! («Alaq» surasi, 15-16-oyatlar)
Yuqoridagi oyatda qayd etilgan «yolg‘onchi, gunohkor sochi» jumlasi juda qiziq. Keyingi yillarda olib borilgan tadqiqotlar shu narsaga aniqlik kiritdiki, miyaning ma’lum bir funktsiyasini boshqa-rishga mas’ul bo‘lgan prefrontal hudud bosh suyagining old qismida yotadi. 1400 yil burun Qur’onda aytib o‘tilgan bu hududning funktsiyalari keyingi 60 yil ichida olimlar tomonidan kashf qilindi. Agar boshning old qismvdagi miyaga ichkaridan qarasak, biz bosh miyaning old tomondagi hududini ko‘ramiz. Bu hududning funktsiyalari yuzasidan olib borilgan so‘nggi tadqiqotlar natijalarini o‘z ichiga olgan «Anatomiya va fiziologiyaning asosiy predmetlari» nomli kitobda bunday yoziladi:
Harakatlarni rejalashtirish va boshlashga xohish, niyat va uni oldindan ko‘rish prefrontal hududda, peshonaning old qismida sodir bo‘ladi. Bu hudud miya qobig‘ining assotsiativ qismi hisoblanadi...67
Bu kitobda yana shunday yoziladi:
Prefrontal hududning xohish, niyat bilan bog‘liqlik tomonini olib qaraydigan bo‘lsak, bu hudud tajovuz uchun funktsional markaz bo‘ladi, deb ham fikr yuritish mumkin...68
Shunday qilib, bosh miyaning bu hududi rejalashtirish, niyat qilish, yaxshi, savob va gunoh ishlarni hamda yolg‘on va haqiqatni aytish uchun mas’uldir.
Oyatdagi «yolg‘onchi, gunohkor peshona sochi» degan xabarning yuqoridagi ma’lumotlarga to‘liq mos tushganligi kundek ravshan. So‘nggi 60 yil ichvda olimlar tomonidan kashf qilingan bu haqiqat ming yillar avval Alloh tomonidan Qur’onda nozil qilingan edi.
-
ALLOHNI ZIKR ETISH BILAN QALBLAR OROM OLUR
Amerika Milliy Sog‘liqni saqlash tadqiqot markazida faoliyat ko‘rsatuvchi Devid B. Larson va uning guruhi olib borgan izlanishlarga ko‘ra, dinga ishonuvchi va ishonmaydigan amerikaliklar bir-biri bilan taqqoslanganda juda ajoyib natijalar qayd etildi. Misol uchun, dindor odamlar dinga kam e’tiqodli yoki umuman e’tiqodsiz odamlarga qaraganda 60% kamroq yurak xastaligi bilan og‘riydilar, ular orasida o‘z joniga qasd qilish ko‘rsatkichi 100% kam, ular yuqori qon bosimining ancha past darajalari bilan og‘riydilar va bu chekuvchilar orasida 7:1 nisbatni ko‘rsatadi.69
Tibbiyot olamida muhim ilmiy manba hisoblanadigan Tibbiyotda psixiatriya xalqaro jurnali chop etilgan bir izlanishning ma’lum qilishicha, o‘zlarini dinga e’tiqodsiz deb hisoblaydigan odamlar tez-tez kasal bo‘lib turishadi va qisqaroq hayot davrini kechirishadi. Izlanishning natijalariga ko‘ra, dinga e’tiqodsiz kishilar e’tiqodli kishilarga qaraganda ikki martagacha ko‘proq oshqozon-ichak kasalliklari bilan og‘riydilar va ularning nafas yo‘llari xastaliklaridan o‘lish darajasi e’tiqodli insonlarga nisbatan 66% ko‘proq ekan.
Dindan xoli, dunyoviy psixologlar bunga o‘xshash raqamlarga «Psixologik ta’sirlar» deb izoh berishadi. Bu shuni anglatadiki, dinga e’tiqod odamlarning ruhini ko‘taradi va bu ularning sog‘ligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Ehtimol, bu tushuntirish chindan ham to‘g‘ridir, ammo bu mavzu chuqurroq o‘rganib ko‘rilganda bundan ham qiziqroqxulosalar yuzaga keladi. Allohga imon keltirish boshqa har qanday psixologik ta’sir ko‘rsatishlardan kuchliroqtsir. Diniy e’tiqod vajismoniy sog‘liqo‘rtasidagi bog‘liqlik yuzasidan Garvard Tibbiyot fakulteti xodimi Doktor Herbert Benson tomonidan o‘tkazilgan keng miqyosli izlanish bu soha bo‘yicha ajoyib xulosalarni keltirib chiqardi. O’zi dinga e’tiqodsiz bo‘lishiga qaramay, Doktor Benson ibodat va Allohga imon keltirish boshqa har narsadan ko‘ra inson sog‘ligi uchun ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, degan xulosaga keldi. Benson yana shunday xulosaga kelganligini ta’kidlaydiki, hech bir e’tiqod Allohga ishonishdan ko‘ra ko‘proq ruhiy xotirjamlik baxsh etolmas ekan70
E’tiqod, inson qalbi va jismi o‘rtasidagi bu bog‘liqlikka sabab nimada? Dindan xoli, dunyoviy tadqiqotchi Bensonning so‘zlari bilan aytganda, inson tanasi va ruhi Allohga ishonishga to‘g‘rilab qo‘yilgan.71
Jahon tibbiyoti tomonidan asta-sekin tan olinayotgan bu I haqiqat Qur’onda quyidagi so‘zlar bilan vahiy qilingan sirdir: «... Ogoh bo‘lingizki, Allohni zikr etish bilan qalblar orom olur.» («Ra’d» surasi, 28-oyat). Allohga imon keltiruvchi, unga ibodat va e’tiqod qiluvchi kimsalarning ruhan hamda jismonan sog‘lomroq bo‘lishiga sabab ular o‘zlarining yaratilishidagi maqsadga muvofiq ravishda yo‘l tutishlaridir. Insonning yaratilishini inkor etuvchi falsafalar va tizimlar har doim iztirob va baxtsizlik keltirgan.
Zamonaviy tibbiyot endilikda bu haqiqatni tushunib yetish jarayonida. Xuddi Patrik Glin yozganidek: «Keyingi yigirma besh yil ichida psixologiya bo‘yicha o‘tkazilgan ilmiy tadqiqotlar shu ' narsani namoyon qildiki, ... dinga ishonish umuman ruhiy sog‘lomlik va baxtiyorlik o‘rtasidagi eng izchil bog‘liqliklardan biridir.»72
-
ISLOM ODOBIGA KO’RA KECHIRIMLILIK VA UNING SOG’LIKKA FOYDASI
Qur’onda tavsiya etilgan o‘ziga xos odoblardan biri kechirimlilikdir:
Afvni (qabul qilib) oling, yaxshilikka buyuring, johillardan esa yuz o‘giring! («A’rof» surasi, 199-oyat)
Boshqa bir oyatda esa Alloh shunday amr etadi: «... balki ularni afv qilib, kechirsinlar! Alloh sizlarni mag‘firat qilishini istamaysizmi?! Alloh mag‘firatli va rahmlidir.» («Nur» surasi, 22-oyat)
Qur’onning axloqiy qadriyatlariga amal qilmaydigan kimsalar o‘zgalarni kechirishda juda qiyinchilik sezadilar. Chunki ular sodir etilgan har qanday xatodan so‘zsiz g‘azablanib ketadilar. Biroq Alloh o‘ziga sodiq imonli bandalariga kechirimlilik o‘rinli ekanligi haqidamaslahatberadi:
(Har qanday) yomonlikning jazosi xuddi o‘ziga o‘xshash yomonlikdir. Bas, kimki afv etib (o‘rtani) tuzatsa, bas, uning mukofoti Allohning zimmasidadir ... («Sho‘ro» surasi, 40-oyat)
... Agar sizlar (ularni) afv etsangiz, koyimasangiz va kechirsangiz, u holda, albatta, Alloh (ham sizlarga nisbatan) mag‘firatli va rahmlidir. («Tag‘obun» surasi, 14-oyat)
Qur’onda yana shu narsa vahiy qilinganki, kechirimlilik - bu oliy axloqiy xislatdir: «Albatta, kimki (aziyatlarga) sabr qilsa va (Alloh uchun) kechirib yuborsa, albatta, bu puxta ishlardandir.» («Sho‘ro» surasi, 43-oyat). Shu sababdan dinga e’tiqod qiluvchilar kechirimli, rahmli va bardoshli insonlar bo‘lib, Qur’onda vahiy qilinganidek, ular «g‘azablarini yutadigan, odamlarni (xato va kamchiliklarini) afv etadiganlardir.» («Oli Imron» surasi, 134-oyat)
Dinga ishonuvchilarning kechirimlilik haqidagi tushunchasi Qur’on odob-axloqqoidalari asosida yashamaydigan odamlarnikiga nisbatan juda katta farq qiladi. Hattoki ko‘pchilik odamlar o‘zlarini xafa qilgan kishini «kechirdim» deb aytishlari mumkin-u, biroq shunday bo‘lsa ham, ular o‘z yuraklaridagi nafrat va g‘azabdan uzoq vaqt davomida qutula olmay yuradilar. Ularning xulqi bu g‘azabni ifoda etishga moyildir. Aksincha, dinga ishonuvchilarning kechirimliligi samimiy bo‘ladi. Chunki ishonuvchilar inson zoti bu dunyoda bir sinov ekanligini va ular o‘z xatolaridan o‘rga-nishini, ular o‘zlarining bardoshli va rahmli ekanliklarini biladilar. Bundan tashqari, ishonuvchilar hatto o‘zlari haq, boshqalar esa nohaq bo‘lgan paytlarda ham kechirib yuborish xislatiga egadirlar. Kechirayotgan paytda ular katta va kichik xatolar o‘rtasidagi farqqa e’tibor bermaydilar. Kimdir xato qilib, ularga katta talafot yetkazishi mumkin. Biroq ishonuvchilar hamma narsa Allohning amri va ma’lum bir taqdir taqozosi bilan sodir bo‘lishini biladilar va shuning uchun ham ular bunday holatlarda jahlga yon bermasdan, o‘zlarini qo‘lga ola biladilar.
-
Yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotga ko‘ra, amerikalik olimlar kechira olish qobiliyatiga ega bo‘lganlar ham ruhan, ham jisman sog‘lomroq bo‘lishini aniqlashdi. Stendford universitetidagi Psixologik maslahat va salomatlik markazida faoliyat ko‘rsatuvchi filosofiya fanlari doktori Fredrik Laskin va uning guruhi San-Frantsisko shahrida istiqomat qiluvchi 259 odamni o‘rganishdi. Olimlar tadqiqot sub’ektlariga oltita bir yarim soatlik sessiyada qatnashishni taklif qildilar va suhbat davomida sub’ektlarni kechirimlilikka o‘rgatishni maqsad qilib qo‘ydilar.
Tajriba sub’ekglari ularga yomonlik qilgan odamlarni kechirganlaridan so‘ng kamroq azob chekkanlarini ta’kidlashdi. Tadqiqot kechirishni o‘rgangan odamlar o‘zlarini nafaqat hissiy, balki jismoniy tomondan ham yaxshiroq his qilganliklarini isbotladi. Misol uchun, bu tajribalardan so‘ng stress bilan bog‘liq ensa og‘rig‘i, uyqusizlik va oshqozon og‘rig‘i kabi psixologik va jismoniy alomatlar bu shaxslarda sezilarli darajada kamayganligi aniqlandi.
Doktor Fredrik Laskin o‘zining «Umrbod kechiring» deb nomlangan kitobida kechirimlilikni sog‘liq va baxtiyorlik uchun isbotlangan retsept deb ifodalaydi. Kitob kechirimlilik qanday qilib jahl, alam, ruhiy tushkunlik va stresslarni kamaytirish evaziga umid, sabr va o‘ziga ishonch kabi ijobiy xislatlarni uyg‘otishini tasvirlaydi.
Doktor Laskinning aytishicha, ko‘ngilda tugib qo‘yilgan jahl shaxsda kuzatiladigan jismoniy ta’sirlarni keltirib chiqaradi. U yana o‘z fikrini quyidagicha davom ettiradi:
Biz ko‘rdikki, uzoq davom etgan hodisa yoki hal kilinmagan jahl ichki termostatni ishga soladi. Siz jahlning past darajalariga doimiy o‘rganib qolganingizda, siz nima normal-u nima nonormal ekanligini bilmay qolasiz. Bu odamlar o‘rganib qoladigan kandaydir bir adrenalin bosimni yuzaga keltiradi. U tanani yondiradi va vaziyatni keskin-lashtirib, tinikroqfikrlashga kiyinchilik tug‘diradi.73
Bundan tashqari, Doktor Laskin jahl va stress davomida tana ma’lum fermentlarni ishlab chiqqandan so‘ng, xolesterin va qon bosimi ko‘tariladi va bu tanani uzoq muddat ushlab tura olmaydi deb ta’kidlaydi.74
-
Healing Currents magazine jurnalining 1996 yilgi sentyabr-oktyabr sonida chop etilgan «Kechirimlilik» nomli maqola biror shaxs yoki hodisaga qaratilgan jahl odamlarda salbiy hissiyotlar uyg‘otgani va ularning hissiy muvozanatlariga hamda ularning jismoniy sog‘liqlariga putur yetkazganini ma’lum qiladi.75 Maqola, shuningdek, odamlar bir oz fursat o‘tgandan so‘ng jahl ularga ko‘ngilsizlik olib kelishini tushunib yetishi va munosabatlarga yetgan zararni tuzatishni xohlab qolishlari haqida ham yozadi. Shundan so‘ng ular kechirish choralarini ko‘rishadi. Maqola yana odamlar chidashga to‘g‘ri keladigan barcha narsalarga qaramasdan, ular hayotidagi qimmatli onlarni jahl va tashvishga sarflashni istamasligi va o‘zlarini hamda o‘zgalarni kechirishni afzal ko‘rishi haqida so‘z yuritadi.76
1500 odamni qamrab olgan boshqa bir izlanishda ruhiy tushkunlik, stress va ruhiy xastaliklar dindor odamlarda kamroq uchrashi kuzatildi.
Doktor Herbert Benson buni dinlarning «kechirimlilik»ni targ‘ib qilishiga bog‘laydi va shunday deydi:
Kechirimlilikning fiziologiyasi mavjud ... Siz kechirmasangiz, u sizni yamlab yutadi.77
Harvard Gazette gazetasida chop etilgan «Jahl yuragingiz dushmani» nomli maqolasida jahl yurakka o‘ta zararli ekanligi ta’kidlangan. Tibbiyot bo‘yicha assistent Ichiro Kavachi va uning guruhi buni turli testlar va o‘lchovlar bilan ilmiy jihatdan isbotlab berdi. Ularning tadqiqoti natijasiga ko‘ra, har doim noliydigan keksalarda ularning yaxshi kayfiyat bilan yuradigan tengdoshlariga nisbatan uch marta ko‘p yurak xastaligiga chalinish xavfi borligi aniqlandi. «Xavfning uch karraligida,» deydi Kavachi, «jahlning yuqori darajalari, narsalarni chil-chil sindirish va urishganda kimgadir shikast yetkazish istagini o‘z ichiga olgan portlovchi jahl ishtirok etadi.»78
Tadqiqotchilar shu narsaga aminki, stress garmonlarining chiqishi, yurakning mushak hujayralari tomonidan kislorodga bo‘lgan talabning oshishi va tromb (qonning ivib qolishi) ni keltirib chiqaradigan qon plastinkalaridagi yopishqoqlikning oshishi, bu esa «o‘z navbatida» yurak-qon tomirlaridagi qonning harakatini susaytirib, yurak miokardining oziqlanishini buzishi - bularning hammasi jahl qanday qilib yurak xurujini tezlashtirishini tushuntirib beradi.79 Bundan tashqari, jahl chiqqan paytda tomir urish tezligi odatdagidan ko‘proq bo‘ladi va u arteriya qon tomirlarida katta qon bosimlarini keltirib chiqaradi hamda yurak xurujining boshlanishiga ko‘proq xavf tug‘diradi.
-
Tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra, jahl va adovat qondagi yallig‘lanish bilan bog‘liq oqsillarni ishlab chiqarishni ham boshlashi mumkin. Psychosomatic Magazine (Psixosomatik tibbiyot) jurnalining ta’kidlashicha, hissiyotga berilish yallig‘lantiruvchi oqsillarning ishlab chiqilishini yuzaga keltiradi. Bu, o‘z navbatida, arteriya qon tomirlarining qattiqlashishini, yurak og‘rig‘ini va miyaga qon quyulishini keltirib chiqaradi.80 Shimoliy Karolina shtatidagi Dyuk universiteti Tibbiy markazida faoliyat ko‘rsatuvchi professor Eduard Suarezning fikriga ko‘ra, interleykin 6 oqsili jahldor va ruhan siqilgan erkaklarda ancha yuqori bo‘ladi. Interleykin 6 yuqori qon darajasi ateroskleroz - arteriya qon tomirlari devorlarining ichki tomonida yog‘li qatlamning paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.81 Suarezning aytishicha, yurak xastaligi chekish, yuqori qon bosimi, juda semizlik va yuqori xolesterin kabi omillar bilan birga, ruhiy tushkunlik, jahl va adovat kabi psixologik vaziyatlarga ham bog‘liqtsir.82
The Times gazetasida chop etilgan «Jahl yurak xuruji xavfini oshiradi» nomli boshqa bir maqola serjahllik yurak xurujiga olib boruvchi eng qisqa yo‘l bo‘lishi mumkinligi va achchiqlanib stressga tushadigan yosh erkaklar bemavrid yurak xastaligiga uch marta ko‘proq chalinishi mumkinligi hamda besh marta bevaqt yurak xurujini orttirishi mumkinligini ma’lum qiladi.83 Merilend shtati, Baltimor shahridagi Jon Hopkins universiteti olimlari jizzaki, jahldor erkaklar hatto ularning oila tarixida yurak xastaligi qayd qilinmagan bo‘lsa ham, yurak xuruji xavfi ostida ekanliklarini aniqlashdi.84
Mavjud barcha tadqiqotlar jahlning ruhiy bir holat ekanligini, uning inson sog‘ligiga jiddiy shikast yetkazishini tasdiqlaydi. Aksincha, kechirimlilik, hatto u odamlarga og‘ir botsa ham, quvontiradigan, yuqori darajali axloqiy ko‘rinish bo‘lib, jahlning barcha zararli oqibatlarini bartaraf etadi va kishiga ham ruhan, ham jismonan sog‘lom hayot kechirish uchun yordam beradi. Kechirimlilik xulqning bir shakli bo‘lib, kishi u orqali o‘z sog‘ligini yo‘qotmasligi mumkin va u hammaning qalbida bo‘lishi kerak bo‘lgan ezgu xislatdir. Biroq kechirimlilikdan haqiqiy maqsad har qanday holatda ham Allohni shod etadigan bo‘lishi darkor. Bunday odobning fazilati va uning ilmiy jihatdan e’tirof etilgan foydalari Qur’onning juda ko‘p oyatlarida nozil qilinganki, bu Qur’onda mavjud ko‘plab donolik timsollaridan bir shingil, xolos.
-
IBODAT QILISH BEMOR SOG’AYISHINI TEZLASHTIRADI
Parvardigoringiz: «Menga duo qilingiz. Men sizlar uchun (duolaringizni) mustajob qilay!» - dedi. Albatta, Menga ibodat qilishdan kibr qilgan kimsalar yaqinda tuban holatda jahannamga kirurlar. («G’ofir» surasi, 60-oyat)
«Duo, tilak bildirish, so‘rash, yordam izlash» ma’nolarini anglatuvchi ibodat insonning o‘z tobeligini bilgan holda Allohga samimiyat bilan murojaat qilishi va Undan, hamma narsaga Qodir, Mehribon va Rahmli Zotdan yordam izlashidir. Inson o‘zining tobeligini eng chuqur his qiladigan va o‘zini Allohga yaqinroq tutadigan paytlarga misol qilib keltirish mumkin bo‘lgan holatlardan biri bu kasallikdir. Kasallik Allohning donoligi bilan ixtiro qilingan va faqat Uning xohish-irodasi bilan amalga oshadigan sinov hamda bu dunyoning boqiy emas, foniy, o‘tkinchi ekanligini odamlarga eslatuvchi ogohlantirish, shuningdek, bemor va itoatkor uchun oxiratda to‘lanadigan tovon manbaidir.
Imonsizlar, aksincha, sog‘ayishga shifokorlar, dori-darmonlar yoki zamonaviy fan erishgan ilg‘or texnologiyalar orqali yo‘l topishi mumkin deb tasavvur qilishadi. Ular hech qachon sog‘lom bo‘lgan paytlarida ularning jismoniy tizimini ishlatib qo‘ygan yoki kasal bo‘lganlarida sog‘aytiruvchi dori-darmon va shifokorlarni yaratib qo‘ygan Alloh ekanini bir zum bo‘lsa ham mulohaza qilib ko‘rmaydilar. Ular shifokor va dori-darmonlar kifoya qilmayapti degan fikrga kelgandan so‘nggina faqat Allohga ko‘pdan-ko‘p iltijo qila boshlaydilar. Bunday vaziyatlarda faqat Alloh ularning qiyinchiligini forig‘ qila olishini anglab yetgach, Undan madad izlaydilar. Alloh bu ruhiy holatni oyatlarning birida quyidagicha vahiy qilgan:
Insonga zarar yetganda, yotgan holda yo utirib yoki tik turib ham Bizga iltijo qiladi. Undan zararini ketkazganimizda esa, go‘yo yetgan zararidan Bizga duo qilmagandek ketaveradi. Mana shu tarzda isrofchi (tajovuzkor) larga uz qilmishlari ziynatli (chiroyli) qilib qo‘yildi. («Yunus» surasi, 12-oyat)
Vaholanki sog‘lom, g‘am-tashvishsiz yoki boshqa qiyinchiliklarsiz hayot kechirayotgan paytda ham, inson Allohga, U yaratib qo‘ygan qulayliklar, sog‘lik va boshqa barcha ne’matlar uchun toat-ibodat qilishi va shukronalar aytishi lozim.
-
Ibodat qilishning muhim jihatlaridan biri quyidagicha: Ovoz chiqarib ibodat qilishga qo‘shimcha ravishda inson o‘zining amallari bilan ham ibodat qilishga harakat qilishi lozim. Sa’y-harakat bilan ibodat qilish ma’lum bir niyatga erishish uchun qo‘ldan kelgan hamma narsani qilish demakdir. Misol uchun, ibodat qilishga qo‘shimcha ravishda, bemor odam mutaxassis shifokorlarga ko‘rinishi, foyda beradigan dori-darmonlardan foydalanishi va agar zarur bo‘lsa, kasalxona muolajasini olishi yoki boshqa maxsus davo shakllarini qo‘llashi ham mumkin. Chunki Alloh bu dunyoda sodir bo‘ladigan barcha narsani ma’lum sabablarga bog‘lagan. Dunyodagi va koinotdagi barcha narsalar shu sabablarga muvofiq ravishda sodir bo‘ladi. Shu bois, har bir kishi shu sabablarga ko‘ra barcha zaruriy choralarni ko‘rmog‘i va kamtarlik, itoatkorlik hamda sabr bilan ularning natijalarini chiqaradigan zot Alloh ekanligini yodda tutgan holda Undan oqibatni kutmog‘i lozim.
Imon va ibodatning bemorlarga ijobiy ta’siri va bularning davolashni tezlatishi shifokorlarning e’tiborini jalb qilgan va ular tomonidan tavsiya qilingan masaladir. Mashhur Newsweek jurnalining 2003 yil 10 noyabr soni dinning sog‘ayishga bo‘lgan ta’sirini «Xudo va salomatlik: Din yaxshi shifomi? Nima uchun fan ishonishni boshlamoqda?» sarlavhasi ostida uning muqova hikoyasi sifatida olib chiqdi. Bu maqolaning ma’lum qilishicha, Allohga imon keltirish odamlarning ruhiy holatini ko‘targan va ularning osonroqtuzalishlariga yordam bergan hamda fan ham diniy e’tiqodli odamlarning osonroq va tezroq tuzalishiga ishona boshlagan. Newsweekning o‘tkazgan izlanishlariga ko‘ra, 72% amerikaliklar ibodat qilish kishini davolay olishiga va ibodatning bemor tuzalishini tezlatishiga ishonishlarini aytishgan. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar ham ibodat bemorning kasallik alomatlarini kamaytiradi va tuzalish jarayonini tezlashtiradi deb xulosa chiqargan.
Michigan universitetida o‘tkazilgan tadqiqotga ko‘ra, ruhiy tushkunlik va stress taqvodor odamlarda eng kam kuzatilgan. Chikago shtatining Rash universitetidagi izlanishlarga ko‘ra, sig‘inadigan va muntazam ibodat qiladigan odamlar orasidagi barvaqt o‘lish nisbati diniy maslaksiz odamlarga qaraganda 25% kamroq ekan. Angiokardiografiyani boshidan o‘tkazgan 750 ta odam ustida Dyuk universiteti olib borgan boshqa bir izlanish «ibodatning sog‘aytiruvchilik qudrati»ni ilmiy jihatdan isbotladi. Ibodat qilgan yuragi xasta bemorlar orasida, ular operatsiya qilingandan keyin bir yil ichida, o‘lish nisbati 30% ga kamayganligi aniqlandi.
-
Qur’onda qayd etilgan ibodatlardan namunalar quyidagilardir:
Ayyubning esa Rabbiga nido qilib: «(Ey Rabbim!) Menga musibat yetdi, O’zing rahmlilarning rahmlirog‘idirsan», - deb iltijo qilgan paytini (eslang!). Bas, Biz uni (ya’ni duosini) ijobat qilib, undagi zahmatni ketkazdik hamda o‘z huzurimizdan mehribonlik ko‘rsatib, barcha ibodat qiluvchilarga eslatma bo‘lsin, deb (Ayyubga) oilasini va ular bilan qo‘shib, yana ularning barobarida ahlu avlod ato etdik. («Anbiyo» surasi, 83-84-oyatlar)
Zunnun (Yunus)ning (o‘z qavmidan) g‘azablangan holda (qishlog‘idan chiqib) ketib, Bizni unga qarshi chiqa olmaydi, deb o‘ylagan paytini, so‘ng (Biz uni baliq qorniga tashlaganimizdan keyin) qorong‘i zulmatlar ichra: «Sendan o‘zga iloh yo‘qdir. Sen (barcha) nuqsonlardan poqdirsan. Darhaqiqat, men (o‘zimga) zulm qiluvchilardan bo‘ldim», - deb nido qilgan paytini (eslang!) Bas, Biz uning (duosini) ijobat qildik va uni g‘amdan qutqardik. Biz mo‘minlarga mana shunday najot berurmiz. («Anbiyo» surasi, 87-88-oyatlar)
Zakariyoning: «Ey, Rabbim, meni yolg‘iz tashlab qo‘yma (merosxo‘r farzand ato et!), Sen (O’zing) vorislarning yaxshirog‘idirsan», - deb nido qilgan paytini (eslang!). Bas, Biz uni (duosini) ijobat qildik va unga Yahyoni ato etdik hamda jufti (haloli)ni o‘nglab (tug‘adigan qilib) qo‘ydik. Darhaqiqat, ular (mazkur payg‘ambarlar) yaxshi ishlarni qilishga shoshar va Bizga rag‘bat va qo‘rquv bilan duo qilar edilar hamda Bizga itoat etuvchi edilar. («Anbiyo» surasi, 89-90-oyatlar) Qasamki, Nuh (qavmidan shikoyat etib,) Bizga nido (iltijo) qildi. Bas, (Biz) naqadar yaxshi ijobat qiluvchidirmiz! («Soffot» surasi, 75-oyat)
Yuqorida aytib o‘tilganidek, ibodat faqatgina kasallikni yoki boshqa muammolarni hal etish uchun qilinmasligi kerak. Samimiyat bilan e’tiqod qiluvchi har doim Allohga ibodat qilishi va Undan kelgan har qanday narsani qabul qilishi shart. Toat-ibodatning manfaatlari to‘g‘risida Qur’onning ko‘p oyatlarida vahiy qilinishi va ularning ilmiy jihatdan e’tirof etilayotganligi Qur’onning mo‘‘jizaviy tabiatini yana bir bor oshkor qiladi.
Sizdan (ey, Muhammad!), bandalarim Mening haqimda so‘rasalar, (ayting) Men ularga yaqinman. Menga iltijo qiluvchining duosini ijobat eturman. Bas, ular ham Meni (da’vatlarimni) ijobat (qabul) etib, Menga imon keltirsinlar, shoyad (ngunda) to‘g‘ri yo‘lga tushib ketsalar. («Baqara» surasi, 186-oyat)
-
STRESS VA RUHIY TUSHKUNLIK:
DINGA AMAL QILMASLIKNING OQIBATLARI
«Kim Mening eslatmamdan yuz o‘girsa, bas, uning uchun tang (baxtsiz) turmush bo‘lishi muqarrar va Biz uni qiyomat kunida ko‘r holda tiriltirurmiz». («Toho» surasi, 124-oyat)
Alloh kimni hidoyatga yo‘llashni iroda etsa, uning ko‘ksi (qalbi)ni Islom uchun (keng) ochib ko‘yadi. Kimni adashtirishni iroda etsa, ko‘ksini go‘yo osmonga ko‘tarilib ketayotgandek, tor va sikiq kilib qo‘yadi. Shunday qilib, Alloh imon keltirmaydiganlarga (loyiq) jazoni ravo ko‘rgay. («An’om» surasi, 125-oyat)
Dinsiz odamlarning Allohga itoat eta olmasligi ularning doimiy noqulay, xavotir va stress holatlarida yurishlariga sabab bo‘ladi. Oxir-oqibatda, ular turli ruhiy kasalliklarga chalinishadi va bu kasalliklar ularning jismlarida namoyon bo‘ladi. Ularning tanalari tezda quvvatdan ketib, barvaqt keksayadilar hamda tubanlashadilar.
Biroq Allohga imon keltiruvchilar ruhiy jihatdan sog‘lom bo‘lishlari tufayli, stress yoki dilxastalik qurbonlari bo‘lishmaydi va ularning tanalari doimo tetik hamda sog‘lom bo‘ladi. Mo‘minlarning Allohga itoat etishlarining ijobiy ta’sirlari ularning Unga e’tiqodlari, bardoshli bo‘lishlari, hamma narsadan yaxshilik izlashlari va Allohning va’dalaridan umid qilib, sodir bo‘ladigan voqealarni qabul qilishlari - bularning hammasi jamuljam bo‘lib, ularning jismoniy ko‘rinishlarida o‘z aksini topadi. Bu, albatta, Qur’onning axloqiy qadriyatlari bilan yashaydigan va dinni to‘g‘ri anglaydigan insonlargagina xos. Albatta, ular kasal bo‘lishlari va keyinchalik keksayishlari mumkin, ammo bu tabiiy jarayonda boshqalarnikida bo‘lgan ruhiy tushkunlik ishtirok etmaydi.
-
Bizning davrimizda kasallik deb hisoblanadigan stress va ruhiy siqilish insonlarga nafaqat ruhiy shikast yetkazadi, balki bu kasallik o‘zini turli jismoniy nuqsonlarda ham ko‘rsatadi. Odat tusiga kirgan stress va ruhiy siqilishga oid muammolar aqliy xastaliklar, kashandalik, uyqusizlik, teri, oshqozon va qon bosimi buzilishlari, shamollash, migren, suyak kasalliklari, buyrak nomutanosibliklari, nafas siqishi, allergiyalar, yurak xurujlari va miya shishlari kabi kasalliklarning shakllaridir.
Albatta, bu kasalliklarga yagona sabab stress va ruhiy siqilish emas, balki bunday muammolarning kelib chiqishi odatda ruhiy holat ekanligi ilmiy jihatdan isbotlandi.
Shunchalik ko‘p ozor beradigan stress ruhiy bezovtalik, haya-jonli holat bo‘lib, u tananing muvozanatiga shikast yetkazadigan qo‘rquv, ishonchsizlik, o‘ta hayajonlanish, xavotirlik va boshqa bosimlar sababli kelib chiqadi. Odamlar stressning qurboni bo‘lishganda ularning tanalari ta’sirlanadi va bezovtalanadi. Tanada turli biokimyoviy reaktsiyalar boshlanadi: qon oqimidagi adrenalin darajasi oshadi; energiya iste’moli va tana reaktsiyalari maksimum darajaga yetadi; qand, xolesterin va yog‘ kislotalar qon oqimiga quyiladi; qon bosimi oshadi va tomir urishi tezlashadi. Glyukoza miyaga yuborilganda xolesterin miqdori ko‘tariladi va bu tanada muammo paydo bo‘lganligidan darak beradi.
Surunkali stress, ayniqsa, tananing normal funktsiyasini o‘zgartirishi tufayli, u jiddiy ziyon keltirishi mumkin. Stress tufayli tanadagi adrenalin va kortizol miqdori me’yordan ortib ketadi. Kortizol miqdorining uzoq muddatli o‘sishi diabet, yurak xastaligi, yuqori qon bosimi, saraton, yaralar, nafas olish yo‘llari kasalliklari, ekzema va psoriaz kabi kasalliklarning ertaroq paydo bo‘lishiga olib keladi. Yuqori kortizol darajalarining ta’siri hatto miya hujayralarining nobud bo‘lishiga ham sabab bo‘ladi. Stress keltirib chiqaradigan kasalliklar bir manbada quyidagicha ifodalangan:
Stress, asabiy taranglik va u qo‘zg‘atadigan dard o‘rtasida muhim bir bog‘liqlik mavjud. Stressdan kelib chiqadigan asabiy taranglik arteriyalarning torayishiga, boshning ma’lum hududlarida qon oqimining buzilishi va bu hududlarda qon oqimi miqdorining kamayishiga sabab bo‘ladi. Agarda to‘qimaga qon yetib bormasa, bu to‘g‘ridan-to‘g‘ri og‘riqni keltirib chiqaradi, chunki tarang to‘qima bir tomondan ehtimol ko‘p miqdordagi qon talab qilar, boshqa tomondan esa allaqachon yetarli qon ta’minlanmaganidan maxsus og‘riq retseptorlarini kuchaytiradi. Shu paytda, stress davomida asab tizimiga ta’sir qiladigan adrenalin va norepinefrin kabi modtsalar ajralib chiqadi. Bular bevosita yoki bilvosita mushaklardagi taranglikni kuchaytiradi hamda tezlatadi. Shu tariqa og‘riq asabiy taranglikni, asabiy taranglik bezovtalikni va bezovtalik og‘riqni kuchaytiradi.85
-
Biroq stressning eng zararli ta’sirlaridan biri yurak xurujidir. Tadqiqotning ko‘rsatishicha, tajovuzkor, asabiy, bezovta, sabrsiz, raqobatchi, adovatli va jizzaki hamda tajang odamlar bunday tabiatga kamroq moyil bo‘lgan odamlarga nisbatan ancha ko‘p yurak xuruji hodisalariga yo‘liqishadi.86
Buning sababi shundaki, gipotalamus bilan boshlangan xayrixoh asab tizimining o‘ta qo‘zg‘alishi ham ortiqcha insulin ajralib chiqishiga va shu sababdan qonda insulinning to‘planib qolishiga sabab bo‘ladi. Bu juda muhim ahamiyatga ega masala demakdir. Chunki yurak venalarining bekilib qolishi xastaligini keltirib chiqaruvchi hech bir kasallik qondagi ortiqcha insulin kabi eng ishonarli va zararli o‘rin tutmaydi.87
Olimlar stress darajasi qanchalik yuqori bo‘lsa, qondagi qizil tanachalarning ijobiy ta’siri shunchalik zaiflashib ketishini e’tirof etishdi. Oksford universitetining texnologiyaga o‘tish kompaniyasi boshlig‘i Linda Neylor tomonidan o‘tkazilgan tajribaga ko‘ra, stress darajalarining immun tizimiga bo‘lgan salbiy ta’siri endilikda o‘lchanishi mumkin.
Stress va immun tizimi o‘rtasida yaqin bog‘liqlik mavjud. Psixologik stress immun tizimiga muhim ta’sir ko‘rsatadi va uning yomonlashuviga sabab bo‘ladi. Stress holatida, miya tanada immun tizimini zaiflashtiradigan kortizol gormonining ishlab chiqilishini oshiradi. Boshqacha qilib aytganda, miya, immun tizimi va gormonlar o‘rtasida bevosita bog‘liqlik mavjud. Bu soha bo‘yicha ekspert mutaxassislar shunday deydilar:
Psixologik va jismoniy stress bo‘yicha izlanishlar kuchli stress bo‘lgan paytlarda gormonal muvozanatga bog‘liq bo‘lgan immunitetning ta’siri tushib ketishini ko‘rsatdi. Ma’lumki, ko‘pchilik kasalliklar, shuningdek, saraton kasalligining paydo bo‘lishi va quvvati stressga bog‘liq.88
-
Qisqasi, stress inson zotining tabiiy muvozanatiga zarar yetkazadi. Bu tashvishli holatga doimiy duchor bo‘lish tananing sog‘ligini zaiflashtiradi va keng ko‘lamdagi turli xil kasalliklarni keltirib chiqaradi. Ekspert mutaxassislar stressning inson tanasiga ko‘rsatadigan salbiy ta’sirini quyidagi asosiy turkumlarga bo‘ladilar:
Xavotirlik va sarosimalik: voqealarning nazoratdan tez chiqib ketayotganligi to‘g‘risidagi hissiyot.
Doimiy ravishda ortib boruvchi terlash;
Tovush o‘zgarishlari: duduqlanish, titroq nutq;
O’ta harakatchanlik: energiyaning to‘satdan portlashi, zaif diabetiknazorat.
Uyqu qiyinchiligi: bosinqirash.
Teri kasalliklari: dog‘lar, husnbuzar, isitma, psoriaz va ekzema.
Oshqozon-ichakdagi alomatlar: me’daning sustligi, ko‘ngil aynishi, yaralar.
Mushak tarangligi: tishlarni g‘ichirlatish yoki bir-biriga qapishtirish, jag‘, orqa, bo‘yin va yelkalarda og‘riqlar.
Zo‘rayishi sust bo‘lgan infektsiyalar: shamollash va h. k.
Migren.
Titrash, ko‘krak og‘rig‘i, yuqori qon bosimi.
Buyrak nomutanosibliklari, suv tutish.
Nafas yo‘llari kasalliklari, qisqa nafas olish.
Allergiyalar.
Bo‘g‘im og‘riqlari.
Og‘iz va tomoqning qurib qolishi.
Yurak xuruji.
Immun tizimining zaiflashuvi.
Miya hududida qisqarish.
Aybdor his qilish va o‘ziga ishonchsizlik.
Dovdirash, to‘g‘ri tahlil qila olmaslik, zaif fikrlash qobiliyati, zaif xotira.
O’ta umidsizlik, hamma narsa yomonlashib ketayapti deb o‘ylash.
Harakatlanishda yoki tinch turishda qiyinchilik, biror tarzda muntazam ritmik harakat kilib turish.
Fikrni bir joyga jamlay olmaslik yoki shunday qilishda qiyinchilik.
Jizzakilik, o‘ta nozikta’blik.
Kaltafahmlik.
Yordamga muhtojlilik yoki uquvsizlik.
Ishtahaning yo‘qolishi yoki me’yorsiz ochilib ketishi.
-
Diniy-axloqiy qadriyatlarga amal qilmaydiganlarning stressga mubtalo bo‘lishi Alloh tomonidan Qur’onda vahiy qilingan:
«Kim Mening eslatmamdan yuz ugirsa, bas, uning uchun tang (baxtsiz) turmush bo‘lishi muqarrar...» («Toho» surasi, 124-oyat)
Boshqa bir oyatda esa Alloh «... Ularga Yer (shuncha) kengligi bilan torlik qilganch va dillari tang bo‘lgan va Alloh (g‘azabi)dan faqat O’ziga qochish bilan panoh topilishini bilishgandan, ...» («Tavba» surasi, 118-oyat) - deb vahiy qiladi.
Bu «qora va tang» turmush yoki hozirgi nomi bilan aytganda stress din ko‘rsatgan axloqiy qadriyatlarga amal qilmay, imon keltirmaydiganlar uchun natijadir. Bugungi kun shifokorlari vazminlik, o‘ziga ishonch va xotirjamlik stress ta’sirlaridan saqlanish uchun muhim omil ekanligini ta’kidlashmoqda. Vazmin va xotirjam xulqqa faqatgina Qur’onga muvofiq hayot kechirish orqali ega bo‘lish mumkin. Darhaqiqat, Allohning imon keltiruvchilarga «taskin, xotirjamlik» nozil etishi Qur’onning juda ko‘p oyatlarida vahiy qilingan («Baqara» surasi, 248-oyat; «Tavba» surasi, 26, 40-oyatlar; «Fath» surasi, 4, 18-oyatlar). Rabbimizning mo‘minlarga va’dasi quyidagidek nozil qilingan:
Erkakmi yo ayolmi - kimda-kim mo‘min bo‘lgan holida biror ezgu ish qilsa, bas, Biz unga yoqimli hayot baxsh eturmiz va ularni o‘zlari qilib o‘tgan go‘zal (solih) amallari barobaridagi mukofot bilan taqdirlaymiz. («Nahl» surasi, 97-oyat)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/044.jpg)
Jismoniy yoki psixologik stress natijasida shaxsning adrenal bezi (har ikkala buyrak tepasidagi bez) ko‘p miqdordagi glyukokortikoid gormonlari ishlab chiqaradi. Bu gormonlar mushaklarning quvvatini oshiradi va mana shu paytda zaruriy bo‘lgan o‘sish kabi ayrim faoliyatlarni vaqtinchalik to‘xtatadi. O’ta jismoniy va surunkali psixologik stress holatlarida bu gormonlar (ular boshqa vaziyatlarda juda muhim) yuqori qon bosimi, juda semizlik, suyak yemirilishi va oshqozon yaralari kabi stress bilan bog‘liq kasalliklarni qo‘zg‘atadi.
-
INSONNING YARATILISHI
Qur’onda odamlarni imonga chaqirish bilan bir qatorda ko‘plab turli-tuman mavzular yuzasidan fikrlar aytilgan. Ba’zida osmonlar, ba’zida hayvonlar va ba’zida o‘simliklar Allohning mavjudligiga dalil qilib keltirilgan. Ko‘pchilik oyatlarda esa odamlar o‘zlarining yaratilishi haqida mulohaza yuritishga chaqi-riladilar. Ularga tez-tez inson qay tarzda dunyoga kelgani, u qaysi bosqichlarni bosib o‘tgani va undan maqsad, mohiyat nima ekani eslatib turiladi:
(Ey insonlar!) Sizlarni Biz yaratdik-ku! Bas, tasdiq etmaysizmi?! Sizlar to‘kadigan maniy (urug‘)ni (o‘ylab) ko‘rdingizmi? Uni sizlar yaraturmisizlar yoki Biz yaratuvchimizmi?! («Voqea» surasi, 57-59-oyatlar)
Juda ko‘p oyatlarda insonning yaratilish mo‘‘jizasiga urg‘u beriladi. Bu oyatlardagi ba’zi ma’lumotlar shunchalik batafsil yoritilganki, VII asrda yashagan hech bir kishi ularni bilishi mumkin emas edi. Bularga misollar quyidagilardir:
1. Odam butun boshli urug‘ (sperma) dan emas, balki uning bor-yo‘g‘i kichik bir kismi (spermatozoid) dan yaratiladi.
2. Chaqaloqning jinsini erkakning jinsiy xromosomalari belgilaydi.
3. Embrion onaning bachadoniga zulukdek yopishib oladi.
4. Embrion bachadondagi uchta zim-ziyo hududda rivojlanadi.
Hozirgina qayd etilgan bu kabi ma’lumotlar o‘sha paytlarda yashagan odamlarning bilish darajasidan ancha yiroqda edi. Bu dalillarning kashfiyoti faqat XX asrda erishilgan texnologiyalar yordami bilangina amalga oshirildi.
-
Endi, keling, ma’lumotlarni birin-ketin o‘rganib chiqamiz:
Bir tomchi urug‘
Spermatozoidlar tuxumhujayraga yetib borguncha ona tanasi ichida kezib yuradi. 250 million spermatozoiddan faqat mingtasigina tuxumhujayragacha yetib boradi. Bu besh daqiqalik musobaqa oxirida mayda tuz donasining yarim o‘lchamicha keladigan tuxumhujayra faqat bitta spermatozoidni o‘z ichiga kiritadi. Demak, odamning mohiyati butun boshli urug‘ emas, balki uning bor-yo‘g‘i kichik bir qismidir. Bu «Qiyomat» surasida quyidagicha tushuntiriladi:
Inson o‘zini bekor tashlab qo‘yiladi deb o‘ylaydimi?! Axir u to‘kiladigan maniydan bir (haqir) nutfa emasmidi?! («Qiyomat» surasi, 36-37-oyatlar)
Ko‘rib turganimizdek, Qur’on bizga inson butun boshli urug‘dan emas, balki uning kichik bir qismidan yaratilgani haqida xabar beradi. Bu oyatda faqat zamonaviy fan orqaligina kashf qilingan haqiqatga urg‘u berilganligi Qur’on Allohning so‘zi ekaniga yana bir dalildir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/045.jpg)
Chap tomondagi rasmda bachadonga yuborilgan urug‘ tasviri keltirilgan. Erkak tomonidan chiqarilgan 250 million spermatozoidlardan faqat juda oz qismi tuxum hujayragacha yetib boradi. Tirik qolgan minglab spermatozoidlar ichidan faqat bittasigina tuxumni urug‘lantiradi. Odamning butun boshli urug‘dan emas balki uning kichik bir qismidan yaratilganligi haqidagi haqiqat Qur’onda» to‘kiladigan maniydan bir (haqir) nutfa» deya ta’riflangan.
-
Urug‘dagi aralashma
Spermatozoidlarni o‘z ichiga oladigan va urug‘ deb ataladigan suyuqlik faqat spermatozoidlardan iborat bo‘lmaydi. Aksincha, u turli suyuqliklar aralashmasidan tashkil topgan. Urug‘ suyuqligi moyak, urug‘ pufakchalari, prostata bezi va siydik yo‘liga bog‘langan bezlardan ajralib chiqadigan moddalar to‘plamidir. Suyuqlikning to‘liq tahlili shuni ko‘rsatadiki, u limon kislotasi, prostaglandin, flavin, askorbin kislota, ergotonin, xolesterin, fosfolipidlar, fibrinolitsin, rux, fosfataza kislotasi, fosfaza, gialuronidaza va sperma kabi juda ko‘p alohida-alohida moddalardan tashkil topgan. Bu suyuqliklar spermatozoidni energiya bilan ta’minlash uchun zarur bo‘ladigan qand moddasini o‘z ichiga olish, bachadonga kirish yo‘lidagi kislotalarni neytrallash va spermatozoidning oson harakatlanishi uchun sirg‘anchiq modda bilan ta’minlash kabi turli xil vazifalarni bajaradi.
Qur’onda urug‘ eslatilganda, zamonaviy fan orqali kashf qilingan bu haqiqatga ham ishora qilinadi va urug‘ning aralashma suyuqlikdan iborat ekanligi ta’riflanadi:
Darhaqiqat, Biz insonni imtihon qilib, aralash bir nutfadan yaratdik. Bas, uni eshituvchi va qo‘ruvchi qilib qo‘ydik. («Inson» surasi, 2-oyat)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/046.jpg)
Qur’onda erkaklik yoki ayollik «to‘kiladigan maniydan iborat bir (haqir) nutfa» dan yaratilganligi qayd etilgan. Yaqin-yaqingacha bolaning jinsi ayolning hujayralari tomonidan belgilanadi deb tushunilar edi. Fan Qur’onda berilgan bu ma’lumotga XX asrga kelib aniklik kiritdi. Insonning yaratilishi to‘g‘risidagi bu va bunga o‘xshash ko‘p tafsilotlar haqida ming yillar ilgari Qur’onda xabar berilgan edi.
Boshqa oyatlarda ham urug‘ aralashma deb qayd etilgan va bu aralashmaning «nutfa» sidan (toza suvidan) insonning yaratilganligi ta’kidlangan:
(U) barcha narsani chiroyli qilib yaratgan zotdir. Insonni yaratishni esa loydan boshladi. So‘ngra uning naslini haqir bir suv nutfasidan paydo qildi. («Sajda» surasi, 7-8-oyatlar)
«Nutfa» deb tarjima qilingan arabcha so‘z «sulaalah» biror narsaning muhim yoki eng yaxshi qismi degan ma’noni anglatadi. Har ikkala ma’noda ham u «butunning qismi»ni nazarda tutadi. Bu shundan dalolatki, Qur’on insonning yaratilishini eng kichik tafsilotlarigacha biluvchi Allohning so‘zidir.
-
Bolaning jinsi
Yaqin-yaqingacha bolaning jinsi onaning hujayralari tomonidan belgilanadi deb qaralar edi. Yoki bo‘lmasa, bolaning jinsi erkak va ayol hujayralari tomonidan birgalikda belgilanadi deb tushunilar edi. Lekin Qur’onda bizga boshqacha ma’lumot berilgan, ya’ni unda erkaklik yoki ayollik «to‘kiladigan maniydan bir (haqir) nutfa» dan yaratiladi deb xabar beriladi:
U erkak va ayol - juftlarni yaratgandir shitob bilan chiqadigan nutfadan. («Najm» surasi, 45-46-oyatlar)
Axir, u to‘kiladiganmaniydan bir (haqir) nutfa emasmidi?! So‘ngra laxta qon bo‘ldi. Bas, (Alloh uni) yaratib tikladi. So‘ngra undan juftlar - erkak va ayolni (paydo) qildi. («Qiyomat» surasi, 37-39-oyatlar)
Genetika va molekulyar biologiyaning rivojlanayotgan sohalari Qur’on tomonidan berilgan bu ma’lumotning aniqligini tasdiqlaydi. Endiliqda bolaning jinsi erkakning urug‘ hujayralari tomonidan belgilanishi, ayol esa bu jarayonda ishtirok etmasligi ma’lum bo‘ldi.
Jinsni belgilashda xromosomalar asosiy omil hisoblanadi. Insonning vujudini belgilab beruvchi 46 ta xromosomadan ikkitasi jins xromosomalaridir. Bu ikki xromosoma erkaklarda «XY», ayollarda esa «XX» deb ataladi, chunki bu xromosomalarning shakllari shu harflarga o‘xshab ketadi. Y xromosoma erkaklik genlarini, X xromosoma esa ayollik genlarini o‘zida mujassam etgan bo‘ladi.
Yangi insonning paydo bo‘lishi erkak va ayollarda juft-juft holda mavjud bo‘ladigan bu xromosomalarning biri boshqasi bilan chatishishidan boshlanadi. Ayollarda urug‘lanish davomida ikkiga bo‘linadigan jins hujayrasining har ikkala tarkibiy qismida X xromosomalari bo‘ladi. Aksincha, erkakning jins hujayrasi ikki xil turli urug‘ hujayralar ishlab chiqaradi. Ularning bir turi X xromosomalar, boshqasi esaY xromosomalardan iborat bo‘ladi. Agarda ayoldagi X xromosoma erkakdagi X xromosomadan iborat urug‘ hujayra bilan chatishsa, unda bola qiz bo‘ladi. Agar u Y xromosomadan iborat urug‘ hujayra bilan chatishsa, unda bola o‘g‘il bo‘ladi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/047.jpg)
Y xromosomalar erkaklik xususiyatlarini tashiydi, X xromosomalar esa ayollik xususiyatlarini tashiydi. Onaning tuxumida faqatgina X xromosoma mavjud bulib, u ayollik xususiyatini belgilaydi. Otaning urug‘ida yo X yoki Y xromosomalarni o‘z ichiga olgan spermalar mavjud. Shuning uchun bolaning jinsi tuxumni urug‘lantiradigan spermaning X yoki Y xromosomalarni o‘z ichiga olganligiga bog‘liq. Boshqacha qilib aytganda, xuddi oyatda xabar berilganidek, bolaning jinsini belgilaydigan omil otadan keluvchi urug‘dir. Qur’on nozil qilingan paytda bilib olishning imkoni bo‘lmagan bu bilim Qur’on Allohning so‘zi ekanligini isbotlovchi dalildir.
Boshqacha so‘zlar bilan aytganda, erkakning qaysi xromosomasi ayolning tuxumhujayrasi bilan chatishgan bo‘lsa, o‘sha xromosoma bolaning jinsini belgilaydi va bu xohishga bog‘liq bo‘lmagan holda amalgaoshadi.
XX asrda genlar kashf qilinmaguncha bularning hech biri ma’lum emas edi. Darhaqiqat, ko‘p mamlakatlarda bolaning jinsi ayol tomonidan belgilanadi, deb ishonilgan. Shuning uchun ham qiz bola tug‘ilganda ayollar ayblangan.
Biroq inson genlari kashf qilinishidan 14 asr ilgari Qur’on bu bid’atni inkor etuvchi ma’lumotni nozil qildi va jinsning kelib chiqishi ayollar emas, balki erkaklardan hosil bo‘lgan urug‘ tufayli ekaniga ishora qildi.
-
Bachadonda yopishib olgan alaq
Insonning paydo bo‘lishi haqida Qur’onda bizga xabar berilgan dalillarni o‘rganishni davom ettirsak, yana muhim bir ilmiy haqiqatgaduchkelamiz.
Erkakning urugi ayolning tuxumhujayrasi bilan chatishganda tugiladigan bolaning mohiyati shakllanadi. Biologiyada «zigota» deb nomlanadigan bu bitta hujayra bir zumda bo‘linib, ko‘payishni boshlaydi va keyinchalik embrion deb ataladigan «bir parcha et» ga aylanadi. Bu odamning ko‘ziga mikroskop orqaligina ko‘rinishi mumkin.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/048.jpg)
O’zining rivojlanishidagi birinchi bosqichda ona bachadonidagi bola zigota shaklida bo‘lib, onaning qonidan oziqlanish uchun bachadonga yopishib oladi. O’ng tomonda berilgan rasm zigotaning rasmi bo‘lib, u xuddi bir parcha etga o‘xshaydi. Zamonaviy embriologiya tomonidan kashf qilingan bunday shakllanish 14 asr ilgari Qur’onda mo‘‘jizakorona «alaq» degan so‘z bilan ta’riflangan edi. Bu so‘z «laxtaqon», «biror joyda osilib, yopishib oladigan narsa» degan ma’nolarni anglatadi va qon so‘rish uchun tanaga yopishib oladigan zuluklarni tasvirlash uchun ham ishlatiladi.
Biroq embrion o‘zining rivojlanish davrini bo‘shliqda o‘tkazmaydi. U o‘zining o‘simtalari bilan xuddi yerga mahkam o‘rnashib olgan ildizlar kabi, bachadonga yopishib oladi. Mana shu rishta orqali embrion o‘zining rivojlanishiga zaruriy bo‘lgan moddalarni onaning tanasidan oladi.89
Bu yerda Qur’onning muhim bir mo‘‘jizasi oshkor etiladi. Onaning bachadonida rivojlanayotgan embrionni nazarda tutib, Alloh Qur’onda «alaq» so‘zidan foydalanadi:
O’qing (Ey, Muhammad! Butun borliqni) yaratgan zot bo‘lmish Rabbingiz ismi bilan! U insonni alaqdan yaratdi. O’qing! Rabbingiz esa karamli zotdir. («Alaq» surasi, 1-3-oyat)
Arab tilida «alaq» so‘zi «laxta qon», «biror joyda osilib, yopishib oladigan narsa» degan ma’nolarni yanglatadi. Bu so‘z aslida qon so‘rish uchun tanaga yopishib oladigan zuluklarni tasvirlash uchun ham ishlatiladi.
Shubhasiz, ona bachadonida rivojlanayotgan embrion uchun bunday o‘ziga xos so‘zning ishlatilishi, Qur’on Allohning, barcha olamlar Parvardigorining kalomi ekanligini yana bir bor isbotlaydi.
-
Suyaklar ustidan mushaklarni o‘rash
Qur’on oyatlarida keltirilgan boshqa bir muhim ma’lumot insonning ona bachadonida rivojlanish bosqichlaridir. Bu oyatlarda xabar berilishicha, onaning bachadonida avvalo suyaklar rivojlanadi, so‘ngra bu suyaklarni o‘rab oladigan mushaklar shakllanadi.
So‘ngra (bu) maniyni laxta qon qilib yaratdik, bas, laxta qonni parcha go‘sht kilib yaratdik, bas, parcha go‘shtni suyaklar tsilibyaratib, (bu) suyaklarga go‘sht kopladik, so‘ngra (unga jon kiritib, oldingi holidan butunlay) boshqacha bir vujudni paydo qildik. Yaratuvchilarning eng go‘zali - Alloh barakotlidir! («Mu’minun» surasi, 14-oyat)
Embriologiya fanning bir sohasi bo‘lib, u onaning bachadonida embrionning rivojlanishini o‘rganadi. Yaqin-yaqingacha embriologlar embrionda suyaklar va mushaklar bir vaqtning o‘zida rivojlanib boradi, deb taxmin qilishar edi. Ammo yangi texnologik rivojlanishlar sharofati bilan o‘tkazilgan ilg‘or mikroskopik izlanishlar Qur’ondagi vahiy so‘zma-so‘z to‘g‘ri ekanligini isbotlaydi. Mikroskop orqali kuza-tishlar ona bachadonidagi embri-onning rivojlanishini xuddi bu oyatlarda xabar berilganidek sodir bo‘lishini ko‘rsatadi. Avvalo, emb-rionning tog‘ay to‘qimasi qotib, suyakka aylanadi. So‘ngra suyaklar atrofidagi to‘qima ichidan tanlab olingan mushak hujayralari birlashadi va suyaklarni o‘rab oladi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/049.jpg)
Ona qornidagi bolaning o‘z rivojlanishini tugallayotgan suyaklari xuddi Qur’onda ta’kidlanganidek, ma’lum bir bosqichda go‘sht bilan qoplanadi.
Bu hodisa «Rivojlanayotgan inson» nomli bir ilmiy nashrda quyidagicha so‘zlar bilan ifodalanadi:
... Yettinchi hafta davomida, suyaklarning rivojlanish bosqichida, skeletning shakli embrionning umumiy ko‘rinishini belgilab beradi; mushaklar bir vaqtning o‘zida rivojlanmaydi, ammo ularning rivojtanishi sal keyinroq boshlanadi. Mushaklar butun tana bo‘ylab suyaklar atrofida o‘z joylarini egallaydi va shundan so‘ng suyaklarni qoplab oladi. Shu tarzda mushaklar o‘zining hammaga ma’lum shakli hamda strukturasini oladi ... Mushaklar bilan qoplab olish bosqichi sakkizinchi hafta davomida sodir bo‘ladi ...90
Qisqasi, Qur’onda xabar berilganidek, insonning rivojlanish bosqichlari zamonaviy embriologiya kashfiyotlari bilan to‘liq hamohangdir.
-
Ona qornida bola rivojlanishining uch bosqichi
Insonning ona qornida uch bosqichli jarayon orqali yaratilishi Qur’onda aytib o‘tilgan.
... U sizlarni onalaringizning qornida uch (qavat) zulmat ichida asta-sekin yaratur. Mana shu Alloh - Rabbingizdir. Hukmronlik faqat Unikidir. Undan o‘zga (hech) iloh yo‘q. Bas, (Unga ibodat qilmay) qayoqqa burilib ketmokdasiz?! («Zumar» surasi, 6-oyat)
O’zbek tiliga «uch (qavat) zulmat» deb tarjima qilingan arabcha «fii zulumaatin salaasin» jumlasi embrionning rivojlanishi davomida qatnashadigan uchta qorong‘i tana qismini nazarda tutadi. Bular:
a) qorin bo‘shlig‘ining qorong‘iligi;
b) bachadonning qorong‘iligi;
v) yo‘ldoshning qorong‘iligi.
Ko‘rib turganimizdek, zamonaviy biologiya bolaning rivojlanishi oyatda vahiy qilingani kabi uch qorong‘i tana qismida sodir bo‘lishini kashf kilgan. Bundan tashqari, embriologiya fanidagi siljishlar bu tana qismlarining har biri uch qatlamdan iborat ekanligini aniqlagan.
Qorin bo‘shlig‘i yon devori uchta qatlamni tashkil qiladi: tashqi qiyshiq, ichki qiyshiq va ko‘ndalang qorin mushaklari.91
Shuningdek, bachadonning devori ham uchta qatlamdan iborat: tashqi, mushak va ichki.92
-
Embrionni o‘rab turgan yo‘ldosh ham uch qatlamdan tashkil topgan: amnion (homila atrofidagi ichki membrana), xorion (o‘rta amnion qatlami) va desidua (sirtqi amnion qatlami).93
Bu oyat ona bachadonida insonning uchta aniq bosqichda yaratilishini ham ta’kidlagan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/052.jpg)
Darhaqiqat, zamonaviy biologiya bolaning embriologik rivojlanishi ona bachadonida aniq uch bosqichda kechishini aniqladi. Bugungi kunda, tibbiyot fakultetlarida o‘rganiladigan barcha embriologiya darsliklari bu mavzuni asosiy bilim elementi sifatida e’tiborga olgan. Masalan, embriologiya sohasida tayanch ma’lumotnoma hisoblanadigan «Inson embriologiyasi asoslari» kitobi bu dalillarni quyidagidek e’tirof etadi:
Bachadondagi hayot uch bosqichga ega: dastlabki embrional bosqich - birinchi ikki yarim hafta; embrional bosqich - sakkizinchi haftaning oxirigacha va homila bosqichi - sakkizinchi haftadan onaning ko‘zi yorigunigacha94
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/051.jpg)
«Zumar» surasining 6-oyatida insonning ona qornida uch aniq qatlamda yaratilishi ta’kidlangan. Zamonaviy embriologiya ham bolaning embriologik rivojlanishi ona qornida uchta aniq qatlamda sodir bo‘lishini tasdiqlaydi.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/050.jpg)
Bu jarayonlar bolaning turli rivojlanish bosqichlarini anglatadi. Qisqasi, bu rivojlanish bosqichlarining asosiy jihatlari quyidagichadir:
Dastlabki embrional bosqich
Bu birinchi bosqichda zigota bo‘linish orqali o‘sadi va u hujayralar to‘dasiga aylangandan so‘ng, o‘zini bachadon devorlari ichiga berkitib oladi. O’sish davomida bu hujayralar o‘zini uch qatlamga ajratadilar.
Embrional bosqich
Ikkinchi bosqich besh yarim hafta davom etadi. Bu davrdagi bola «embrion» deb ataladi. Bu bosqich mobaynida bola tanasining asosiy a’zolari va tizimlari hujayra qatlamlaridan paydo bo‘la boshlaydi.
Homila bosqichi
Bu bosqichdan boshlab bola «homila» deb yuritiladi. Bu bosqich homiladorlikning sakkizinchi haftasidan boshlanadi va tug‘ilish paytigacha davom etadi. Bu bosqichning farqli jihati shundaki, homila o‘zining yuzi, qo‘llari va oyoqlari bilan insonga ancha o‘xshab ketadi. U shu paytda bor-yo‘g‘i 3 sm (1,18 dyuym) uzunlikda bo‘lsa ham, uning hamma a’zolari ko‘rinarli tus olgan bo‘ladi. Bu faza 30 hafta davom etadi va homila tug‘ilish haftasigacha rivojlanib boradi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/053.jpg)
Bolaning ona bachadonida rivojlanish jarayoni to‘g‘risidagi ma’lumotlarga zamonaviy asboblar bilan olib borilgan kuzatuvlardan so‘nggina erishildi. Ammo xuddi boshqa ilmiy dalillarga o‘xshab, Alloh bizning e’tiborimizni mo‘‘jizakorlik bilan Qur’on oyatlaridagi bunday ma’lumotga jalb qiladi. Odamlar tibbiy masalalar bo‘yicha juda kam ma’lumotga ega bo‘lgan bir paytda bunday mufassal va aniq ma’lumotning Qur’onda berilishi, Qur’on Allohning kalomi ekanligini yana bir bor isbotlaydi. (Qarang: Horun Yahyo. Inson yaratilishi mo‘‘jizasi). Goodword Books, Yangi Dehli, 2003)
-
INSONLARNING SUVDAN YARATILISHI
Alloh barcha jonivorni suvdan yaratdi. Ulardan qorni bilan (sudralib) yuradiganlari ham, ikki oyoqda yuradiganlari ham, to‘rt (oyoq)da yuradiganlari ham bordir. Alloh o‘zi xohlagan narsani yaratur. Albatta, Alloh barcha narsaga qodirdir! («Nur» surasi, 45-oyat)
Kofir bo‘lganlar osmonlar ham, Yer ham (avvalda) yaxlit bo‘lganini, bas, Biz ularni yorib yuborganimizni va barcha tirik mavjudotni suvdan (paydo) kilganimizni ko‘rmadilarmi?! Endi ham imon keltirmaydilarmi?! («Anbiyo» surasi, 30-oyat)
U suvdan insonni yaratib, so‘ng uni (nasl) nasabli va quda-anda qilib qo‘ygan zotdir. Darhaqiqat, Rabbingiz (har ishga) qodirdir. («Furqon» surasi, 54-oyat)
Biz inson va jonzotlarning yaratilishiga oid oyatlarga nazar tashlaganimizda mo‘‘jizadan darak beruvchi dalillarni yaqqol ko‘rishimiz mumkin. Bunday mo‘‘jizalardan biri jonzotlarning suvdan yaratilganligidir. Bu oyatlarda aniq ifoda etilgan bunday ma’lumotlarga odamlar faqatgina bir necha yuz yillardan so‘ng, mikroskopning ixtiro qilinishi bilan erishishga muvaffaq bo‘ldilar.
«Suv organik moddaning asosiy tarkibiy qismidir. Tirik jonzotlar og‘irligining 50-90% i suvdan iborat,» degan yozuvlar muntazam ravishda entsiklopediyalarda qayd etiladi. Bundan tashqari, biologiya kitoblarida odatdagi hayvon hujayrasi tsitoplazmasi (asosiy hujayra materiali) ning 80% i suv ekanligi qayd etilgan. Sitoplazmaning tahlili, Qur’on nozil qilingach, yuzlab yillardan so‘ng darsliklarda paydo bo‘ldi. Shuning uchun ham, endilikda ilmiy jamiyat tomonidan tasdiqlangan bu haqiqat Qur’on vahiy qilingan paytda ma’lum bo‘lishi mumkin emas edi. Shunday bo‘lsa-da, uning kashf qili-nishidan 1400 yil ilgari Qur’onda unga e’tibor qaratilgan edi.
Har qanday hayot shakllari tirik qolishi uchun suvga muhtoj. Quruq hududlardagi jonivorlar, shuning uchun ham, shunday mexanizmlar bilan yaratilganki, bu mexanizmlar ularning metabolizmlarini (moddalar almashinuvlarini) suv yo‘qotishdan asraydi va suvdan maksimum foydalanishga imkon yaratadi. Agar suv tanadagi har qanday sabab uchun yo‘qotilaversa va bu yo‘qolish o‘z me’yorida bo‘lmasa, bir necha kun ichida o‘limning sodir bo‘lishi muqarrar. XVII asrning mashhur olimi Jan Baptista van Helmont 1640 yilda tuproqdagi suv o‘simlik rivojlanishidagi eng muhim element ekanligini kashf qilgan edi.
-
LOYDAN YARATILISH
Qur’onda Alloh insonning yaratilishini mo‘‘jiza deb vahiy qiladi. Alloh birinchi insonni loyni odam shakliga keltirib, so‘ng unga puflab ruh kirgizish orqali yaratgan:
Eslang, Rabbingiz farishtalarga degan edi: «Albatta, men loydan bir odam yaratguvchidirman. Bas, qachonki, uni rostlab, unga ruhimdan puflaganimdan so‘ng, unga sajda qilgan holingizda yiqilingiz.» («Sod» surasi, 71-72-oyatlar)
Bas, (Ey, Muhammad! Makka kofirlaridan) so‘rang-chi, ular(ni) yaratish qiyinroqmi yoki Biz yaratgan narsalarnimi?! Zotan, Bizularni (Odamni) yopishqoq loydan yaratgandirmiz. («Soffot» surasi, 11-oyat)
Bugungi kunda inson tanasi o‘rganilganda, tuproqda mavjud bo‘lgan ko‘plab elementlarning tanada ham uchrashi kuzatilishi mumkin. Tirik to‘qimalarning 95% i uglerod, vodorod, kislorod, azot, fosfor va oltingugurt va jami 26 ta elementdan tashkil topgan.95 Qur’onning boshqa bir oyatida bizga shunday deyiladi:
Qasamki, Biz insonni (Odamni) loyning sarasidan yaratdik. («Mu’minun» surasi, 12-oyat)
Oyatda «sarasi» deb tarjima qilingan arabcha «sulaalah» so‘zi «vakil bo‘luvchi namuna, ekstrakt» degan ma’nolarni anglatadi. Ko‘rib turganimizdek, 1400 yil muqaddam Qur’onda nozil qilingan ma’lumot zamonaviy fan bizga ma’lum qiladigan haqiqatni, ya’ni tuproqda topiladigan elementlarning inson yaratilishida ishlatilganligini tasdiqlaydi.
Quyidagi jadvalda og‘irligi 70 kg (140 funt) bo‘lgan odamdagi elementlarning taqsimoti ifodalangan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/t1.gif)
-
GENLARDAGI PROGRAMMALASHTIRISH
(Alloh) uni qaysi narsadan yaratdi o‘zi?! (Bir haqir) nutfadan yaratib, keyin uni belgilab qo‘ydi. So‘ngra unga yo‘lni oson qildi. («Abasa» surasi, 18-20-oyatlar)
Yuqoridagi oyatda «belgilab qo‘ydi» deb tarjima qilingan «qoddaro» so‘zi arabchadagi «qodaro» fe’lidan kelib chiqadi. U «reja tuzish, ko‘zda tutish, rejalashtirish, dasturlash, kelajakni ko‘rish, hamma narsani taqdirga yozish (Alloh tomonidan)» deb tarjima qilinadi.
Otaning spermasi onaning tuxumini urug‘lantirgach, ota-onaning genlari birlashib, bolaning barcha jismoniy xususiyatlarini belgilaydi. Bu minglab genlarning har birida o‘ziga xos funktsiya mavjud. Shu genlar ko‘zlar va sochning rangini, bo‘y-bast, yuz qismlari, skelet shakli, ichki a’zolardagi sanoqsiz jihatlarni, miya, asab va mushaklarni belgilab beradi. Barcha jismoniy xususiyatlarga qo‘shimcha ravishda, hujayralar va tanada sodir bo‘ladigan minglab turli jarayonlar, shuningdek, butun tizimning nazorati ham bu genlarda belgilab qo‘yiladi. Misol uchun, biror shaxsning qon bosimi umuman olganda baland, past yoki normal bo‘lishi yoki bo‘lmasligi uning genlaridagi axborotga bog‘liq.
Sperma va tuxum qo‘shilganda yuzaga keladigan birinchi hujayra DNK molekulasining birinchi nusxasini yuzaga keltiradi. Bu molekula inson tanasining har bir hujayrasida, toki inson hayoti nihoyaga yetguncha, kod olib yuradi. DNK ahamiyatli o‘lchamdagi molekuladir. U hujayra yadrosining ichida ehtiyotkorlik bilan himoya qilingan va bu molekula yuqorida aytib o‘tganimizdek, genlarni o‘z ichiga olganligi tufayli, inson tanasining axborot banki hisoblanadi. Birinchi urug‘langan tuxum hujayrasi bo‘linib, DNKda yozib qo‘yilgan dasturga muvofiq ko‘payadi va natijada to‘qimalar va a’zolar shakllana boshlaydi. Bu insonning boshlanishidir. Ushbu murakkab jarayonning o‘zaro muvofiqligi DNK molekulasi tomonidan ta’minlanadi. Mazkur molekula uglerod, fosfor, azot, vodorod va kislorod kabi atomlardan tashkil topadi.
-
DNKda yozilgan axborotlar sig‘imi olimlarni hayratda qoldiradigan hajmdadir. Insonning bitta DNK molekulasidagi axborot million sahifali yoki 1000 jildli entsiklopediyani to‘ldirishga yetarli. Boshqacha qilib aytganda, hujayraning yadrosi bir million sahifali entsiklopediyaga teng axborotni o‘z ichiga oladi. U inson tanasining barcha funktsiyalarini nazorat qiladi. Yana taqqoslaydigan bo‘lsak, dunyodagi eng katta entsiklopediyalardan biri bo‘lgan Britaniya entsiklopediyasi 25000 sahifadan iborat. Shunday bo‘lsa-da, hujayradan ancha kichik bo‘lgan hujayra yadrosining yagona molekulasi dunyoning eng katta entsiklopediyalariga qaraganda 40 marta kattaroq bo‘lgan axborotlar to‘plamini o‘z ichiga oladi. Bu biz hozirgina tilga olgan 1000 jildlik entsiklopediya Yer yuzida mavjud emas, degan ma’noni anglatadi. Bu bizning ichimizdagi shundayin dizayn va yaratilganlik mo‘‘jizasidirki, unga evolyutsionerlar va materialistlar javobtopaolmaydilar.
DNKning strukturasiga 1953 yilda Frantsis Krik tomonidan aniqlik kiritilganligini nazarda tutsak, «genetik rejalashtirish» degan tushunchaning Qur’onda, oldinroqqayd etganimizdek, insoniyatning bilimi juda cheklangan bir paytda ta’kidlab o‘tilishi chindan ham hayratlanarlidir. Genetiklar XIX asrning oxirigacha munozara qila olmasdilar va bu ajoyib dalillar yana Qur’on Allohning inoyati ekaniga isbotdir. (Qarang: Horun Yahyo. DNKda yaratilish mo‘‘jizasi. Goodword Books, Yangi Dehli, 2002)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/054.jpg)
DNK molekulasi turli ketma-ketlikda birin-ketin keluvchi 4 ta turli nukleotidlardan tashkil topadi. Bu molekulalarning ketma-ketligi jonzotlar tomonidan ishlatiladigan barcha oqsillarning strukturasiga taalluqli axborotlarni belgilab beradi. Oqsillar ko‘plab hujayra faoliyatlarini amalga oshirish uchun bu axborotlardan yo yolg‘iz yoki murakkab shakllarda foydalanadi.
-
HAYZ KO’RISH DAVRI
Hayz ko‘rish davri urug‘lanmagan tuxumlarning tanadan haydalish jarayonidir. Urug‘lanish sodir bo‘lmaganligi sababli, oldindan tayyorgarlik ko‘rgan bachadon devorlari qisqaradi va kichik qon tomirlarining yorilishi bilan tuxumlar haydaladi. So‘ngra tana butun jarayonni yana qaytadan takrorlash uchun tayyorgarlikni boshlaydi.
Bu bosqichlarning barchasi hamma ayollarda ma’lum bir davrda, 21-28 kunda takrorlanib turadi. Har oy yangi tuxumhujayralar paydo bo‘ladi, bir xil gormonlar ajraladi va bular yana takror-takror bir xil paytda sodir bo‘ladi. Shu tarzda, ayolning organizmi navbatdagi urug‘lanish jarayoniga tayyorgarlik ko‘radi. Biroq oxir-oqibat tuxumhujayraning spermatozoid bilan urug‘lanishi organizmdagi tayyorgarlik jarayonining tabiatini o‘zgartirib yuboradi.
Bu davr mobaynida bachadon ichida sodir bo‘ladigan o‘zgarishlar faqatgina anatomik yoki ginekologik tekshiruvlar orqali kuzatilishi mumkin. Ammo olimlar tomonidan o‘rganilgan bu o‘zgarishlar «Ra’d» surasida mo‘‘jizakorona qayd qilgan:
Faqat Allohgana har bir ayol (qornida) olib yuradiganni hamda bachadonnnig har bir qisqarishi yoki shishini bilur. Uning dargohida har bir narsa o‘lchovlidir. («Ra’d» surasi, 8-oyat)
Hayz ko‘rish davrining boshida bachadon devorining shilliq qavati 0,5 mm (0,02 dyuym) qalinlikda bo‘ladi. Tuxumdondan ishlab chiqarilgan gormonlar ta’siri ostida bu qatlam o‘sadi va 5-6 mm (0,2 dyuym) gacha qalinlashadi. Keyin bu qatlam urug‘lanish sodir bo‘lmaganligi uchun bachadon devoridan ajralib, «hayz» sifatida 2-3 kun davomida butunlay tashqariga chiqariladi. Yuqoridagi oyatdan ko‘rinib turibdiki, bachadon devorlaridagi bu oylik o‘sish va kamayish Qur’onda qayd etilgan.
-
HOMILADORLIK VA TUG’ILISH
Halok bo‘lgur inson bunchalar kofir bo‘lmasa! (Alloh) uni qaysi narsadan yaratdi o‘zi?! (Bir haqir) nutfadan yaratib, keyin uni belgilab qo‘ydi. So‘ngra unga yo‘lni oson qildi. («Abasa» surasi, 17-20-oyatlar)
Homila oltinchi oyning oxiriga kelib to‘liq shakllanadi. Shundan so‘ng bachadon tug‘ruq davriga kiradi. Bu davr mobaynida bolaning barcha tana a’zolari va tizimlari to‘liq rivojlanadi. Bachadon bu rivojlanishni homila uchun ozuqa yetkazib berish bilan tezlashtiradi. Bu davr toki bola tug‘ilgunga qadar davom etadi.
Tug‘ilish kanali odatda juda tor bo‘ladi va u homila uchun o‘tishga qiyinchilik tug‘diradi. Biroqtug‘ilish davomida onaning tanasida bir qator fiziologik o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Bu o‘zgarishlar homilaning tug‘ilish kanalidan osonlik bilan o‘tishiga imkon beradi. Bu o‘zgarishlarga: tug‘ilish kanalini kattalashtirish uchun tos suyaklaridagi bo‘g‘imlarning kengayishi, mushaklarning bo‘sha-shishi va kanalning amniotik suyuqlik bilan yog‘lanishlari kiradi.96 Tug‘ilishdan oldingi bu o‘zgarishlar ilmiy manbalarning birida shunday ifodalanadi:
Tug‘ruq yaqinlashgach, amniotik suyuqlik tug‘ilishni osonlashtirish uchun zarur bo‘lgan faoliyatni boshlaydi. Bu suyuqlik bachadon og‘zini kengaytiradigan xaltachalarni hosil qiladi va shu tarzda bachadon bolaning o‘tishiga imkon beruvchi o‘lchamga keladi. Bu xaltachalar tug‘ilish davomida homilaning bachadonda ezilib qolishdan asraydi. Bundan tashqari, to‘lg‘oq boshlanganda bu xaltachalar yorilib, ichidagi suyuqlikni qo‘yib yuborishi homila bosib o‘tadigan yo‘lni yog‘laydi hamda sterillab tozalaydi. Shu yo‘sinda, tug‘ilish oson va mikroblarsiz tabiiy ravishda kechadi.97
Sodir bo‘ladigan bu bir talay hodisalar Qur’on oyatida «So‘ngra unga yo‘lni oson qildi.» («Abasa» surasi, 20-oyat) deb ta’kidlanadi. Ammo bugungi kunda, Alloh bizga 1400 yil burun ma’lum qilgan bu fiziologik o‘zgarishlarni bir necha texnologik qurilmalardan foydalanib aniqlashning imkoni tug‘ildi.
-
INSON TANA A’ZOLARINING RIVOJLANISH KETMA-KETLIGI
U(Alloh) sizlarga quloq(lar)ni, flarni va dillarni paydo qilgan zotdir. (Sizlar bunga) juda kam shukr qilursizlar. («Mu’minun» surasi, 78-oyat)
Alloh sizlarni onalaringaz qorinlaridan biror narsani bilmaydigan holingizda chiqardi va shukr qilishingiz unun sizlarga quloq, ko‘zlar va qalblarni berdi. («Nahl» surasi, 78-oyat)
Ayting: «(O’ylab) kurdingizmi, bordi-yu, Alloh quloq va ko‘zlaringizni olib qo‘ysa va dillaringizni muhrlab qo‘ysa, Allohdan boshqa ularni (qayta joyiga) keltiradigan iloh kim ekan?» ... («An’om» surasi, 46-oyat)
Darhaqiqat, Biz insonni imtihon qilib, aralash bir nutfadan yaratdik. Bas, uni eshituvchi va ko‘ruvchi qilib qo‘ydik. («Inson» surasi, 2-oyat)
Yuqoridagi oyatlar insonga Alloh ato etgan bir nechta sezgilar haqidadir. Bular Qur’onda har doim ma’lum bir tartib bilan qayd etilgan: eshitish, ko‘rish, sezish va tushunish.
Islom tibbiy assotsiatsiyasi jurnalida chop etilgan maqolada Doktor Keys Mur homilaning rivojlanishi davomida ichki quloq o‘zining birinchi shakliga kirgandan so‘ng ko‘z hosil bo‘la boshlashi haqvda ma’lum qiladi. Uning aytishicha, miya, sezgi markazi va tushunish o‘zining rivojlanishini quloq va ko‘zdan keyin boshlaydi»
Homilaning quloqlari homiladorlikning yigirma ikkinchi kunidan rivojlanishni boshlaydi va to‘rtinchi oyga kelib to‘liq funktsional tus oladi. Shundan so‘ng, homila onasining bachadonida tovushlarni eshitishi mumkin. Shu sababdan, eshitish sezgisi yangi tug‘ilgan chaqaloq uchun muhim bo‘lgan boshqa funktsiyalardan oldin shakllanadi. Mana shu nuqtai nazardan Qur’onda belgilab qo‘yilgan mazkur tartib kishini ajablantiradi. (Qarang: Horun Yahyo. Inson yaratilishi mo‘‘jizasi. Yangi Dehli, 2003)
-
SUTNING PAYDO BO’LISHI
Darvoqe, sizlar uchun chorva hayvonlarida ham ibrat bordir; sizlarni ularning qorinlaridagi najosat va qon oralaridan chiquvchi, (lekin) ichuvchilar uchun ishtahali toza sutdan ichirurmiz. («Nahl» surasi, 66-oyat)
Tananing oziqlanishi uchun kerak bo‘ladigan asosiy materiallar hazm qilish tizimidagi kimyoviy o‘zgarishlar natijasida sodir bo‘ladi. Hazm qilingan moddalar ichak devorlari orqali so‘rilib, qon oqimiga o‘tadi. Tana bo‘ylab qonning aylanishi tufayli oziq moddalar tegishli a’zolarga yetib boradi.
Xuddi boshqa tana to‘qimalariga o‘xshab, sut bezlari ham qon orqali olib kelingan oziq moddalar bilan ta’minlanadi. Shu sababli, qon ovqatlardan oziqlarni yig‘ishda eng muhim rolni o‘ynaydi. Mana shu barcha bosqichlardan so‘ng sut bezlaridan sut ajraladi va uning ozuqaviy qimmati ayniqsa yuqori bo‘ladi.
Inson hayvon qornidagi na yarim hazm qilingan ovqatni va na hayvonning qonini to‘g‘ridan-to‘g‘ri iste’mol qila oladi. Bundan tashqari, bularni yoki ularning biror tarkibiy qismini to‘g‘ridan-to‘g‘ri iste’mol qilish qattiq kasallik, hattoki o‘limga olib borishi mumkin. Alloh o‘zi yaratgan o‘ta murakkab biologik tizimlar sharofati bilan bu suyuqliklardan inson uchun toza va sog‘lom ovqat paydo bo‘lishini ta’minlaydi.
Chunki u qon orqali olib o‘tiluvchi hazm qilingan ovqat natijasida paydo bo‘ladi. Yuqori oziqlantiruvchilik xususiyatiga ega bo‘lgan sut shu tarzda qondan ishlab chiqariladi. Bu qon yoki yarimhazm qilingan ovqatning o‘zini esa iste’mol qilib bo‘lmaydi.
Sut hosil bo‘lishining o‘zi yaratilishdagi eng katta mo‘‘jizadir. Shunga qaramay, sutning hosil bo‘lishi haqidagi bunday batafsil ma’lumotning Qur’onda qayd etilgani esa boshqa bir mo‘‘jizadir.
Ko‘rib turganimizdek, «Nahl» surasining 66-oyatida sutning biologik hosil bo‘lishi haqida berilgan ma’lumot zamonaviy fan tomonidan aniqlangan dalillar bilan juda hamohangdir. Shu narsa aniqki, sut emizuvchilarning hazm qilish tizimlari haqida to‘liq bilim talab qiluvchi bunday ma’lumotni Qur’on nozil qilingan paytda odamlarning bilishi dargumon edi.
Quyidagi diagrammada vena qonlari bilan tutashuvchi ovqat hazm qilish traktidan yarim hazm qilingan ovqatning tanada tarqalishini ko‘rish mumkin. Bu aralashmaning ba’zi qismlari mushaklar va boshqa tana to‘qimalariga tarqatilsa, ba’zilari sut ajratib chiqaruvchi sut bezlariga yetkaziladi.
-
MO’JIZAVIY QORISHIQ: ONA SUTI
Biz insonga ota-onasini (rozi qilishni) buyurdik. Onasi uni zaiflik ustiga zaiflik bilan (qornida) kutarib yurdi. Uni (ko‘krakdan) ajratish (muddati) ikki yilda (bitar). (Biz insonga buyurdikki,) «Sen Menga va ota-onangga shukr qilgin! Qaytishlik Mening huzurimgadir!» («Luqmon» surasi, 14-oyat)
Onaning suti Alloh tomonidan yaratilgan tengsiz birikma bo‘lib, u bolaning oziqlanishga bo‘lgan ehtiyojini qondiradi va uni har qanday infektsiyalardan himoya qiladi. Ona sutidagi oziqlarning me’yori ideal darajada bo‘lib, bolaning nozik tanasi uchun eng ma’qul ozuqa hisoblanadi. Shu bilan birga, ona suti miya hujayralarining o‘sishini va asab tizimining rivojlanishini tezlashtiradigan ozuqalarga ham juda boy99 Bugungi kun texno-logiyasi bilan go‘daklar uchun tayyorlangan sun’iy ovqatlar ona sutidek mo‘‘jizaviy ovqatning o‘rnini bosa olmaydi.
Ona sutining bola uchun ahamiyatli tomonlari kun sayin keng va chuqur aniqlanmoqda. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, ona suti bilan oziqlanadigan chaqaloqlar nafas yo‘llari va hazm qilish tizimlariga oid infektsiyalarga qarshi alohida himoyalangan bo‘ladi. Bu ona sutidagi antijism (himoyachi modda)larning infektsiyalarga qarshi bevosita himoyani ta’minlashi tufaylidir. Ona sutining yana boshqa infektsiyaga qarshi xususiyatlaridan biri shuki, u zaharli bakteriyalar, viruslar va parazitlarga to‘siq bo‘luvchi «normal flora» deb ataladigan «yaxshi» bakteriyalar uchun mo‘‘tadil muhit yaratib beradi. Bundan tashqari, ona sutida infektsiyali kasal-liklarga qarshi immun tizimini chiniqtiradigan va uning yax-shiroq ishlashiga imkon beradigan omillar mavjudligi ham aniqlangan.100
Ona suti maxsus yaratilganligi bois, u chaqaloqlar uchun eng oson hazm bo‘ladigan ovqatdir. Oziqjihatdan juda boy bo‘lishiga qaramay, u chaqaloqning nozik hazm qilish tizimi tomonidan osonlikcha hazm qilinadi. Chaqaloq hazm qilish uchun uncha ko‘p energiya sarflamasligi sababli, u bu energiyani boshqa tana funktsiyalari faoliyatini tiklash, a’zolarning o‘sishi va rivoj-lanishi uchun ishlatadi.
Muddatidan oldin ko‘zi yorigan onalarning suti chaqaloqning ehtiyojlarini qondirish uchun yuqori darajadagi yog‘, oqsil, qand, natriy, xlorid va temir moddalarini o‘z ichiga olgan bo‘ladi. Ona suti bilan boqilgan erta tug‘ilgan chaqaloqlardak o‘z funktsiyasining yaxshiroq rivojlanishi va ular aqliy testlarni yaxshiroq bajarishi aniqlangan. Shuningdek, ular juda ko‘p boshqa ustunliklarga ham ega.
-
Yangi tug‘ilgan chaqaloqning rivojlanishi uchun ona sutining ahamiyatli jihatlaridan biri shundaki, u omega-3 yog‘ alfa linoleik kislotalarni o‘z ichiga oladi. Inson miyasi va ko‘zning to‘r pardasi uchun muhim birikma bo‘lishi bilan birga, ona suti yangi tug‘ilgan chaqaloqlar nuqtai nazaridan olib qaraganda juda katta ahamiyatga ham egadir. Omega-3 homiladorlik va chaqaloqlikning dastlabki bosqichlari davomida miya va asablarning normal rivojlanishi uchun ayniqsa ahamiyatlidir. Olimlar ona sutini omega-3 ning tabiiy va mukammal manbai deb, uning ahamiyatligiga alohida urg‘u berishadi.101
Bundan tashqari, Bristol universiteti olimlari tomonidan o‘tkazilgan tadqiqot ona sutining uzoq muddatli foydalari bilan bir qatorda uning qon bosimiga nisbatan ijobiy ta’sirga ega ekanligini va shu sababli yurak xuruji xavfining kamayishini kashf qildi. Tadqiqotchilar guruhi ona sutining himoyaviy tabiati uning ozuqaviy tarkibiga borib taqaladi, degan xulosaga keldilar. Circulation nomli tibbiy jurnalda chop etilgan bu tadqiqotning natijalariga ko‘ra, ona suti bilan oziqlangan chaqaloqlar yurak xastaliklari bilan deyarli og‘rimaydi. Ona sutida uzun halqa polito‘yinmagan yog‘li kislotalarning mavjudligi (bular arteriyalar qattiqlashuvining oldini oladi) hamda ona suti bilan oziqlangan chaqaloqlar kamroq natriy iste’mol qilishi (bu qon bosimi bilan bog‘liq) natijasida chaqaloqning ortiqcha cemirib ketmasligi ona sutining yurakka aloqador kasalliklarning oldini olishdagi manfaatlaridandir.102
Bundan tashqari, AQShning Sinsinatti Bolalar shifoxonasi salomatlik markazida faoliyat ko‘rsatuvchi Doktor Liza Martin boshchiligidagi guruh ona sutida adiponektin deb ataladigan oqsil gormonining yuqori darajalarini topishdi.103 Adiponektinning qondagi yuqori darajalari yurak xuruji xavfini kamaytirish bilan bog‘liqtsir. Adiponektinning past darajalari juda semiz hamda yurak xuruji xavfi yuqori bo‘lgan odamlarda kuzatiladi. Shu bois, ona suti bilan oziqlangan chaqaloqlarda o‘ta semirib ketish xavfi shu gormon tufayli kamayishi isbotlangan. Shuningdek, ular ona sutida yog‘ moddalar almashinuvida asosiy o‘rin tutuvchi leptin deb nomlangan boshqa bir gormonning mavjudligini aniqlashdi. Leptin tanada yog‘ borligi haqida miyaga signal beradi, deb taxmin qilinadi. Doktor Martinning aytishicha, chaqaloqlikda ona suti orqali so‘rilgan bu gormonlar shuning uchun ham juda semizlik, 2-tur diabeti, insulin qarshiligi va yurak arteriya tomirlari xastaligi kabi kasalliklarning paydo bo‘lish xavfini kamaytiradi.104
-
«Eng yangi ovqat» haqida dalillar
Ona suti haqidagi dalillar shu bilan cheklanib qolmaydi. Chaqaloqning sog‘ligi uchun ona sutining ahamiyati chaqaloqning o‘sish jarayonidagi ma’lum bir bosqichlarda qanday oziq-ovqat talab qilinishiga ko‘ra o‘zgarib boradi. Ona sutining tarkibi shu bosqichlarda zarur bo‘lgan ehtiyojlarni qondirish uchun yangilanadi. Har doim va eng ma’qul haroratda tayyor ona suti qand va yog‘ni o‘z ichiga olganligi bois, miya rivojlanishida katta rol o‘ynaydi. Bundan tashqari undagi kaltsiy kabi elementlar chaqaloq suyaklarining rivojlanishi uchun katta ahamiyatga ega.
Sut deb atalsa-da, bu mo‘‘jizaviy birikmaning aksariyat qismi aslida suvdan tashkil topadi. Bu juda muhim xossa demakdir, chunki ovqatga qo‘shimcha ravishda, chaqaloqlar suv shaklidagi suyuqlikka ham ehtiyoj sezishadi. Suv yoki boshqa oziq-ovqatlarda ona sutidan ustunroq gigiena ta’minlangan emas. 90% dan kam bo‘lmagan suvdan iborat ona suti eng gigienik tarzda bolaning suvga bo‘lgan ehtiyojini qondiradi.
Ona suti va aql
Ilmiy izlanishlar ko‘krak suti bilan oziqlanadigan chaqaloqlarning aqliy rivojlanishi boshqa chaqaloqlarnikiga nis-batan yaxshiroq ekanligini tasdiqlaydi. Kentukki universiteti eksperti Jeyms U. Andersonning ko‘krak suti bilan oziklanuvchi va sun’iy oziq-lanuvchi chaqaloqlar o‘rtasidagi qiyosiy tahlili ko‘krak suti bilan oziqla-nadigan chaqaloqlarning aqliy rivojlanish darajasi boshqa chaqaloqlarga nisbatan 5 ball yuqoriroq ekanini isbotlaydi. Uning tadqiqoti natijasida shu narsa aniqlandiki, ona suti orqali 6 oygacha aqlga ijobiy ta’sir ko‘rsatiladi va 8 haftadan kam emizilgan bolalarda aqliy rivojlanish darajasi ijobiy tarafga o‘zgarmaydi.105
-
Onaning suti saraton kasalligiga qarshi kurashadimi?
Amalga oshirilgan barcha tadqiqotlarda ona suti chaqaloqlarni saraton kasalligidan himoya kilishi isbotlangan (bu haqida yuzlab maqolalar chop etilgan). Shunday bo‘lsa-da, uning mexanizmiga hali to‘liq tushunib yetilgani yo‘q Ona sutidagi oqsil labo-ratoriyalarda o‘stirilgan o‘simta hujayralarini, sog‘lom hujayralarga zarar yetkazmasdan, o‘ldirgandan so‘ng, tadqiqotchilar juda katta potentsial imkoniyat paydo bo‘lganligini ma’lum qilishdi. Ona sutidagi bu mo‘‘jizaviy sir-asrorlarni oshkor qilgan tadqiqotchi guruhga Shvetsiyaning Land universitetidagi klinik immuniologiya professori Katarina Svanborg boshchilik qildi.106 Land universitetidagi bu guruh ona suti saraton kasalligining ko‘p shakllaridan himoya qila olishini mo‘‘jizaviy kashfiyot sifatida isbotlab berdi.
Dastavval, tadqiqotchilar yangi tug‘ilgan chaqaloqlardan olingan ichak shilliq hujayralarini ona suti bilan davolashdi. Ular pnevmokokk bakteriyasi keltirib chiqaradigan kasallik, ya’ni zotiljam ona suti bilan samarali to‘xtatilganligini kuzatishdi. Bundan tashqari, ona suti bilan oziqlanadigan chaqaloqlarda sun’iy oziqlanadigan chaqaloqlarga qaraganda ancha kamroq eshitish qobiliyatining sustligi uchraydi va ular nafas olish yo‘llari infektsiyalaridan kamroq azob chekadilar. Qator izlanishlardan so‘ng ona suti saraton kasalligiga qarshi himoyani ham ta’minlashi isbotlandi. Bolalikda kuzatiladigan limfa saratoni kasalligi sun’iy oziqlanadigan bolalarda 9 martagacha ko‘proq uchrashi isbotlangandan so‘ng tadqiqotchilar shu natija saraton kasalligining boshqa shakllari uchun ham bir xil bo‘lganligini sezib qolishdi. Natijalarga ko‘ra, onaning suti saraton hujayralariga qulaygina joylashib olib, keyinchalik ularni bartaraf qiladi. Saraton hujayralariga joylashib, ularni o‘ldiradigan modda alfalak (alfalaktalbumin) bo‘lib, u ona sutida ko‘p miqdorda uchraydi. Alfalak sutdagi qand laktozaning ishlab chiqilishida yordam beruvchi oqsillar tomonidan hosil qilinadi.107
Bu betakror ne’mat Allohning tuhfasidir
Ona sutining boshqa bir mo‘‘jizaviy fazilati u bilan ikki yil oziqlanadigan chaqaloq uchun uning nihoyatda foydaliligidir.108 Fan orqali yaqinda kashf qilingan bu muhim ma’lumot 14 asr ilgari Alloh tomonidan oyatda «Onalar bolalarini to‘la ikki yil emizadilar. (Bu muddat) emizishni kamoliga yetkazishni istovchilar uchundir ...» («Baqara» surasi, 23-oyat) deb vahiy qilingan edi.
Onaning tanasidan ovqatlanishga muhtoj norasida go‘dak uchun eng ma’qul ozuqa manbai bo‘lmish sutni ishlab chiqarish onaning ixtiyorida emas va u sut tarkibidagi turli ozuqaviy darajalarni belgilab berishga qodir ham emas. Har bir jonzotning ehtiyojini bilguvchi va ularga behad mehribonlik ko‘rsatguvchi hamda onaning tanasida bola uchun ona sutini yaratib qo‘ygan Zot hamma narsaga Qodir Allohning O’zidir.
-
BARMOQ IZIDA YASHIRINGAN SHAXSIYAT
Qur’onda insonni qayta tiriltirish Alloh uchun oson ekanligi ta’kidlanishi bilan bir qatorda, odamlarning barmoq izlariga ham alohida urg‘u berilgan:
Yo‘q! Biz uning barmoq uchlarigacha to‘liq tartib bilan yig‘ib qo‘yishga qodirmiz. («Qiyomat» surasi, 4-oyat)
Barmoq izlariga berilgan urg‘uning o‘ziga xos ma’nosi bor. Chunki har bir kishining barmoq izidagi shakllar va kichik detallar har bir shaxs uchun yagonadir. Nafas olib turgan har bir inson yoki bu olamda yashab o‘tgan insonlar takrorlanmas barmoq izlari to‘plamiga egadirlar. Bundan tashqari, hatto bir xil DNK ketma-ketligiga ega bo‘lgan o‘xshash egizaklar ham o‘zlarining alohida barmoq izlari to‘plamiga ega.109
Barmoq izlari tug‘ilishdan oldin yakuniy shaklga kiradi va umr bo‘yi, agar doimiy chandiq orttirilmasa, o‘zgarmasdan qoladi. Shu bois, o‘z egalariga yagona bo‘lgan barmoq izlari shaxsiyatni juda ham to‘g‘ri tasdiqlovchi dalil sifatida qabul qilinadi. Barmoq izlari ilmidan shaxsni xatosiz aniqlash uslubi sifatida foydalaniladi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/056.jpg)
Har bir kishi, shu jumladan, o‘xshash egizaklar ham, alohida barmoq izlariga ega. Boshqacha qilib aytganda, odamlarning barmoq uchlarida ularning shaxsiy ma’lumotlari kodlangan bo‘ladi. Bunday kodlash tizimi bugungi kunda ishlatiladigan shtrixkod tizimi bilan taqqoslanishi mumkin.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/057.jpg)
Barmoq izlarining bu fazilati faqatgina XIX asrning oxirlarida kashf qilinganligi alohida ahamiyat kasb etadi. Undan oldin, barmoq izlari hech qanday ahamiyatsiz yoki ma’nosiz oddiy egri chiziqlar deb tushunilar edi. Ammo Qur’onda, Alloh o‘sha paytda hech kim e’tibor qilmagan barmoq uchlari haqida bizni ogoh qilgan va bizning diqqatimizni ularning muhimligiga jalb qilgan. Bu muhimlik faqat hozirgi kunga kelib to‘liq anglab yetildi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/058.jpg)
Barmoq izlari vositasida shaxsni aniqlash usulining qonunga muvofiqligi keyingi yigirma besh yil ichida ko‘plab politsiya mahkamalari tomonidan tasdiqlangan va u qonuniy isbotlangan uslubdir. Bizning davrimizdagi shaxsni aniqlovchi hech bir texnologiya barmoq izlaridek bunday samarali natijalarni bermaydi. Shaxsni tasdiqlash uchun barmoq izlaridan foydalanish keyingi 100 yil ichida qonuniy jarayonlarda va xalqaro e’tiborga molik jarayonlarda qo‘llanib kelinmoqda. («Barmoq izi nima o‘zi?», www.ridgesand-furrows.homestead.com/ fingerprint.html)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/059.jpg)
AndreA. Moensen so‘zining «Fingerprint Techniques» (Barmoq izi usullari) nomli kitobida har bir shaxs yagona barmoq izlari to‘plamiga ega ekanligini tahlil qiladi: «... shu paytgacha turli barmoqlardan olingan ikki barmoq izining bir-biriga aniq mos tushganlik hodisasiga biror marta ham duch kelinmagan.» (Andre A. Moensens, «Barmoq izini tanish «fan»mi?», www.forensicevidence.com/site/ID/ID00004_2.html#ID1)
-
URG’OCHI ASALARI
(Ey, Muhammad!) Rabbingiz asalarilarga vahiy (buyruq) qildi: «Tog‘larga, daraxtlarga va (odamlar) barpo qiladigan narsalarga in quringiz. So‘ngra turli mevalardan yeb, Parvardigoringiz (siz uchun) qulay qilib qo‘ygan yo‘llardan yuringiz!» Ularning qorinlaridan odamlar uchun shifo bo‘lgan turli rangdagi sharbat (asal) chiqur. Albatta, bunda fikr yuritadigan qavm uchun alomat bordir.» («Nahl» surasi, 68-69-oyatlar)
Asalari to‘dalaridagi ko‘plab arilarning har biri uchun alohida vazifa tayinlangan bo‘lib, erkak asalari bundan mustasnodir. Erkak asalarilar na uyani himoya qilish va na uni tozalash, na ovqat to‘plash va na asal uchun in yasash va na asal qilishda o‘z hissasini qo‘shadi. Erkak asalarilarning uyadagi birdan-bir vazifasi ona arini urug‘-lantirishdan iborat.110 Reproduktiv a’zolardan tashqari, erkak asalarilar boshqa arilarda bo‘lgan xususiyatlardan deyarli birortasiga ham ega emas va shuning uchun ham ular ona asalarilarni urug‘lantirishdan boshqa biror ishni bajarishi mumkin emas.
Ishchi asalarilar to‘daning butun og‘irligini o‘z bo‘yniga oladilar. Ular xuddi ona aridek urg‘ochi bo‘lsalar-da, ularning tuxumdonlari yetilmaydi. Bu esa ularni bepushtlik holatida saqlab turadi. Ularning ado etadigan bir qator yumushlari mavjud: uyani tozalash, lichinkalar va yosh arilarni boqish, ona ari va erkak asalarilarni oziqlantirish, asal yetishtirish, asal uchun in qurish va uni ta’mirlash, uyani shamollatish va uning xavfsizligini ta’minlash, nektar, gulchang, suv va yelim kabi zaxiralarni to‘plash va ularni uyada g‘amlash.
Arabchada fe’llarning ikki xil ishlatilishi kuzatiladi. Ularning ishlatilishiga qarab, eganing ayol yoki erkak ekanligini aniqlash mumkin. Darhaqiqat, yuqoridagi oyatlarda asalarilar uchun ishlatilgan (og‘ma yozuvli so‘zlar) fe’llar ayollar uchun ishla-tiladigan fe’l shaklida qo‘llanilgan. Qur’on bu orqali asal qi-lishda mehnat qiladigan asalarilarning urg‘ochi ekanligini ta’kidlamoqda.111
Biz shu narsani unutmasligimiz kerakki, Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) davrida asalarilar haqidagi bu haqiqatni bilib olish amrimahol edi. Biroq Alloh bu haqiqatni ta’kidlab, Qur’onning boshqa bir mo‘‘jizasini bizga namoyon qildi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/060.jpg)
-
ASALDAGI MO’JIZA
(Ey, Muhammad!) Rabbingiz asalarilarga vahiy (buyruq) qildi: «Tog‘larga, daraxtlarga va (odamlar) barpo qiladigan narsalarga in quringiz. So‘ngra turli mevalardan yeb, Parvardigoringiz (siz uchun) qulay qilib qo‘ygan yo‘llardan yuringiz!» Ularning qorinlaridan odamlar uchun shifo bo‘lgan turli rangdagi sharbat (asal) chiqur. Albatta, bunda fikr yuritadigan qavm uchun alomat bordir.» («Nahl» surasi, 68-69-oyatlar)
Yuqoridagi oyatlarda qayd etilganidek, asal «odamlar uchun shifo»dir. Butungi kunda dunyoning ilmiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarida asalarichilik va asal mahsulotlari tadqiqotning yangi qirralariga asos soldi. Asal keltiradigan foydalar quyidagicha ta’riflanishi mumkin:
Oson hazm qilinadi: Asaldagi qand molekulalari boshqa qandlarga (m-n., fruktozadan glyukozaga) aylana olishi sababli, u o‘zining yuqori kislotali tarkibiga qaramasdan har qanaqa me’dada oson hazm qilinadi. U buyrak va ichaklarning yaxshiroq faoliyat ko‘rsatishiga yordam beradi.
Qon orqali tez tarqaladi; tez quvvat olish manbai: Asal ustidan yumshoq suv qabul qilinganda, asal qon oqimiga yetti daqiqada tarqaladi. Uning erkin qand molekulalari miya faoliyatini yaxshilaydi, chunki miya qandni eng ko‘p iste’mol kiluvchi a’zodir. Asal glyukoza va fruktoza kabi qandlarning tabiiy birikmasidir. Yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotga ko‘ra, qandlarning yagona aralashmasi charchoqni ketkazish va yengil harakatni oshirish uchun eng samarali vosita bo‘lib xizmat qiladi.
Qon hosil bo‘lishini ta’minlaydi: Asal qon hosil qilish uchun tana tomonidan talab etiladigan energiyaning eng muhim qismini ta’minlaydi. Bundan tashqari, u qonni tozalashda yordam beradi. U qon aylanishini tartibga solish va osonlashtirishda ba’zi ijobiy ta’sirlarga ega. Shuningdek, u qon tomiri kapillyar muammolari va arteriosklerozga qarshi himoya vazifasini ham bajaradi.
-
Bakteriyalarga o‘rin qoldirmaydi: Asalning bakteritsid (bakteriyani o‘ldiruvchi) xossasi «daf qilish effekti» bo‘lib, bu antimikrobik xususiyat bir necha ilmiy asoslar bilan asoslanadi. Masalan: mikroorganizmlarning ko‘payishi uchun kerak bo‘ladigan suv miqdorini cheklovchi yuqori qandli tarkib, bakteriyalarning ko‘payishi uchun zarur bo‘lgan azotdan ularni mahrum kiluvchi yuqori kislotalilik (kichik pH) va birikma, vodorod peroksid hamda antioksidlovchilarning asalda mavjudligi bakteriya ko‘payishining oldinioladi.
Antioksidlovchi: Sog‘lom hayot kechirishni xohlagan har bir kishi antioksidlovchilar iste’mol qilishi shart. Bular hujayralardagi tarkibiy qismlar bo‘lib, normal metabolik funktsiyalarning zararli qo‘shimcha moddalarini bartaraf qiladi. Bu elementlar ovqatning aynishi va ko‘plab surunkali kasalliklarni keltirib chiqaradigan buzuvchi kimyoviy reaktsiyalarga barham beradi. Tadqiqotchilarning fikricha, antioksidlovchilarga boy oziq-ovqat mahsulotlari yurak muammolari va saraton kasalligining oldini olishi mumkin. Asal tarkibida pinosembrin, pinobaxin, krizin va galagin kabi kuchli antioksidlovchilar mavjud. Pinosembrin antioksidlovchi faqat asalda mavjud, xolos.112
Vitamin va minerallar deposi: Asal glyukoza va fruktoza kabi qandlar hamda magniy, kaliy, kaltsiy, natriy xlor, oltingugurt, temir va fosfat kabi minerallardan tarkib topgan. U V1, V2, S, V6, V5 va V3 vitaminlarini o‘z ichiga olgan bo‘lib, ularning barchasi nektar va gulchanglarning sifatiga qarab o‘zgaradi. Yuqoridagilardan tashqari, asalda oz miqdorda bo‘lsa-da mis, yod va rux elementlari ham bor.
Asalning bakteriya hamda yallig‘lanishga qarshi xossalari klinik kuzatuvlar va izlanishlar natijasida aniqlandi. Asal kasallikdagi infektsiya va o‘lik hujayralarni og‘riqsiz tozalashda va yangi to‘qimalarning rivojlanishida nihoyatda foydalidir. Asaldan dori sifatida foydalanish eng qadimgi yozuvlarda ham qayd etilgan. Hozirgi kunda, shifokor va olimlar asalning jarohatlarni davolashdagi samaradorliligini qayta kashf qilishmoqda. So‘nggi 20 yil ichida asalni tadqiq qilgan yetakchi olim, Yangi Zelandiyadagi Uaykato universitetining biokimyo sohasi professori Doktor Piter Molan asalning antimikrobik xususiyati haqida shunday deydi: «O’tkazilgan tajribalar shu narsani ko‘rsatdiki, shifoxonlarda kuygan joyni davolash uchun eng ko‘p ishlatiladigan antibakterial malham, kumushli sulfadiazinga qaraganda asal kuygan yaralarga infektsiya tushirmasligi bilan eng foydalidir.» («Infektsiya tushgan jarohatlarga qarshi asal», www.apitherapy.com/honeysk.html)
-
Asal jarohatlarni davolashda ishlatiladi:
- Asal havodan namlikni tortib olish qobiliyatiga egaligi tufayli sog‘ayish jarayonini osonlashtiradi va chandiq hosil bo‘lishining oldini oladi. Bunga sabab, asal sog‘aygan jarohat ustida yangi teri qoplamini paydo qiladigan epitelial hujayralarning o‘sishini tezlashtiradi. Shu yo‘sinda, hatto katta jarohatlarda ham asal to‘qima ko‘chirib o‘tkazish zaruriyatiga hojat qoldirmaydi.
- Asal sog‘ayish jarayonida ishtirok etadigan to‘qimaning qayta o‘sishini tezlashtiradi. U yangi qon kapillyarlarining shakllani-shini va teridagi chuqurroq qatlamning biriktiruvchi to‘qimalari o‘rnini egallaydigan fibroblastlarning o‘sishini tezlashtiradi hamda tuzalishga kuch beradigan kollagen tolalarini ishlab chiqaradi.
- Asal yallig‘lanishga qarshi ta’sirga ega bo‘lib, jarohat atrofidagi shishni kamaytiradi. Bu qon aylanishini yaxshilaydi va shu tarzda sog‘ayish jarayonini tezlatadi. U og‘riqni ham kamaytiradi.
- Asal jarohatdagi to‘qimalarga yopishib qolmaydi, demak, jarohatdagi bog‘lam o‘zgartirilganda endigina paydo bo‘lgan to‘qima yulib olinmaydi va og‘riq bo‘lmaydi.
- Nur bilan qilingan muolaja natijasida bemorlarda paydo bo‘ladigan jarohat yoki chandiq ustidan asalni bog‘lash juda yaxshi foydaberadi.113
- Yuqorida qayd etilganidek, asalning antimikrobik xususiyati tufayli u yaralarga infektsiya tushishining oldini oluvchi himoya to‘sig‘ini hosil qiladi. Shuningdek, u jarohatlardan infektsiyalarni tez tozalaydi. Asal bakteriyaning antibiotikka chidamli turlariga ham samarali ta’sir ko‘rsatadi. Antiseptik moddalar va antibiotiklarga aksincha, jarohat to‘qimalariga qulay ta’sir ko‘rsatadi va sog‘ayish jarayonini yomonlashtirmaydi.114
Bu ma’lumotlardan asalning ko‘plab «sog‘aytiruvchanlik» xususiyatlariga ega ekanligi ko‘rinib turibdi. Bu shubhasiz, Qudratda Tanho Alloh vahiy qilgan Qur’onning mo‘‘jizalaridan biridir. Asaldagi ozuqaviy qimmatning tahlilini keyingi sahifada berilgan jadvaldan ko‘rishingiz mumkin:
2000 yil, 10-13 sentyabr kunlari Melburnda o‘gkazilgan «Jarohatni tuzatish bo‘yicha birinchijahon kongressi» asalning jarohatni tuzatishda qo‘llanilishini muhokama qildi. Kongress davomida quyidagicha fikrlar bildirildi: Antibiotiklarga o‘ta chidamli bakteriyalar bilan infektsiyalangan jarohatlar uchun davo topish maqsadida ko‘plab antibakterial moddalar o‘rganib chiqilmoqda, chunki bu katta klinik muammoga aylanmoqda. Lekin ko‘pchilik tabiiy moddalarning infektsiya tushgan jarohatlarga yaxshi ta’sir ko‘rsatishi isbotlanmagan yoki ularning jarohat to‘qimalariga yomon ta’sir ko‘rsatganligi to‘g‘risida ham ma’lumotlar yo‘q. Asal o‘zgacha, chunki uning jarohatni bog‘lashda 4000 yildan buyon ishlatilishi haqida juda qimmatli ma’lumotlar bor ... Asalda kuchli antibakterial ta’sir mavjud va jarohatga tushgan infektsiyani tozalash hamda yaralarni infektsiya tushishdan asrashda uning samarasi juda katta.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/t2.gif)
XURMO VA UNING QUR’ONDA AYTILGANIDEK ISTE’MOL QILINISHI
Qator oyatlarda xurmo jannatning ne’matlaridan biri sifatida ulug‘lanadi. («Ar-Rahmon» surasi, 68-oyat.) Bu meva tekshirib ko‘rilganda, uning juda ko‘p muhim xususiyatlari borligi ko‘rinadi. Eng qadimgi o‘simlik turlaridan biri bo‘lgan xurmo bugungi kunda nafaqat o‘zining xushta’mligi, balki ozuqaviy xususiyatlari bilan ham hurmatga sazovor mevadir. Xurmoning ijobiy xususiyatlari kun sayin kashf qilinmoqda va u dori hamda ovqat sifatida ishlatilmoqda. Xurmoning bu xususiyatlari «Maryam» surasida shunday qayd qilingan:
Bas, to‘lg‘oq dardi uni bir xurmo daraxti tubiga olib bordi va u (Maryam) dedi: «Qani edi, mana shundan (tug‘ishdan) oldin o‘lib, butunlay unutilib ketsam.» Shunda uning (Maryamning) ostidan (Jabroil) nido qildi: «G’amgin bo‘lma, Rabbing (oyoq) ostingdan bir ariq oqizib qo‘ydi. (Mana shu qurib qolgan) xurmo shoxini silkitgin, u senga yangi, pishgan xurmo mevalarini to‘ksin! Bas, yeb-ichgin va shod bo‘lgin! ...» («Maryam» surasi, 23-26-oyatlar)
Allohning Maryamga bu mevani yeyishni tavsiya qilishida buyuk donolik yotadi. Xurmo homilador va endigina ko‘zi yorigan ayollar uchun a’lo darajadagi sifatli ovqatdir. Bu keng e’tirof etilgan ilmiy haqiqatdir. Maryamga o‘zining ko‘zi yorishi oson kechsin uchun buning mohiyatini tushunish uqtiriladi. Xurmo barcha mevalar ichida eng yuqori qand miqdoriga (60-65%) ega mevalardan biri hisoblanadi. Shifokorlar ayollarning ko‘zi yorigan kunda ularga meva qandini o‘z ichiga olgan ovqat berilishi kerakligini tavsiya qilishadi. Bundan maqsad onaning zaiflashib qolgan tanasiga quvvat berish va uni qayta jonlantirish shu bilan bir vaqtda, sut gormonlariga stimul berish hamda yangi tug‘ilgan chaqaloqqa muhim bo‘lgan ona suti miqdorini ko‘paytirishdir.
-
Bundan tashqari, tug‘ish davomidagi qon yo‘qotish tanadagi qand miqdorining pasayib ketishiga olib keladi. Xurmo tanaga qand kiritishi va qon bosimi tushib ketishining oldini olishi nuqtai nazaridan juda ahamiyatlidir. Uning yuqori kaloriya qimmati kasallik yoki o‘ta charchaganlik natijasida zaiflashib qolgan odamlarga quvvat baxsh etadi.
Bu dalillar quvvat baxshida etuvchi, ayolni tetiklashtiruvchi, chaqaloq uchun yagona ovqat bo‘lgan sutning kelishini ta’minlovchi xurmoning Alloh tomonidan Maryamga tavsiya etilishi zamirida yotgan buyuk donolikka aniqlik kiritadi. Misol uchun, xurmo tanani sog‘lom va baquvvat ushlab turishi uchun kerak bo‘ladigan 10 dan ko‘p eng muhim elementlarni o‘z ichiga oladi. Zamonamiz olimlarining ma’lum qilishicha, insonlar xurmo va suvdan boshqa hech narsa iste’mol qilmasdan turib ham ko‘p yashashlari mumkin.115 Bu sohada taniqli ekspert V. H. U. Dousonning aytishicha, bir dona xurmo va bir stakan sut kishining kunlik ozuqaga bo‘lgan ehtiyojini qondirishga yetarli ekan.116
Xurmoda mavjud bo‘lgan oksitotsin moddasi zamonaviy tibbiyotda tug‘ishni tezlatish uchun ishlatiladi. Aslini olganda, oksitotsin «tez tug‘ish» degan ma’noni anglatadi. Shuningdek, bu moddaning tug‘ishdan so‘ng ona suti miqdorini ko‘paytirishi ham ma’lum.117
Oksitotsin aslida gipofiz bezidan chiqadigan gormon bo‘lib, u to‘lg‘oq tutish davrida bachadonning qisqarishini tezlashtiradi. Tug‘ishdan oldin tanada ko‘rilgan barcha tayyorgarliklar shu gormon tufayli sodir bo‘ladi. Gormonning ta’sirlari ona bachadonini tashkil etuvchi mushaklarda va ona sutining ajralib chiqishini ta’minlaydigan mushaklardagi hujayralarda bilinishi mumkin. Tug‘ish vaqtida bachadonning yaxshiroq qisqarishi juda muhim. Oksitotsin bachadonni tashkil etuvchi mushaklarning juda kuchli tarzda qisqarishini ta’minlaydi. Bundan tashqari, oksitotsin ona sutining ajralishini ham boshlab beradi. Xurmoning bu xususiyati, ya’ni u oksitotsinni o‘z ichiga olishining o‘zi Qur’on Allohning vahiysi ekanligidan darak beruvchi muhim dalildir. Xurmo kelti-radigan manfaatlarning tibbiyot tomonidan aniqlanishi yaqin-dagina amalga oshirildi. Biroq Allohning Maryamga xurmolarni yeyishi kerakligi to‘g‘risidagi vahiysi 14 asr ilgari Qur’onda nazil qilingan edi.
-
Xurmo tanaga faol harakat va issiq energiya baxsh etuvchi qandning bir turini ham o‘z ichiga oladi. Bu qand turi tanada osongina parchalanadi. Bundan tashqari, bu qand qondagi qand miqdorini birdan ko‘taradigan glyukoza emas, balki meva qand fruktozasidir. Qandli diabetda qondagi qand miqdorining birdan ko‘tarilishi ko‘pchilik a’zolar va tizimlarga, ayniqsa, ko‘zlar, buyraklar, yurak va qon aylanishi tizimi hamda asab tizimiga zarar yetkazadigan ta’sirlarga ega. Qondagi qand miqdorining yuqoriligi ko‘rish qobiliyatining yo‘qolishi, yurak xurujlari va buyrak nosozligi kabi kasalliklarning asosiy sababchilaridan biridir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/061.jpg)
Xurmo juda ko‘p vitamin va mineral moddalarni o‘z ichiga oladi. Ular tola, yog‘ va oqsillarga juda boy. Shuningdek, ular natriy, kaliy, kaltsiy, magniy, temir, oltingugurt, fosfor va xlor hamda A, beta-karotin, V1, V2, V3 va V5 vitaminlarni ham o‘z tarkibiga oladi. Xurmo tarkibidagi vitaminlar va minerallarning normal inson tanasi uchun va ayniqsa, homiladorlik paytidagi foydali tomonlari quyidagicha umumlashtirilishi mumkin:
"¢ Xurmoning ozuqaviy qimmati uning tarkibidagi mineral moddalarning to‘g‘ri taqsimlanishi bilan bog‘liq Xurmo tarkibida homilador ayollar uchun katta ahamiyatga ega fol kislota va V vitamini ham mavjud. Fol kislota (V9) yangi qon hujayralari va aminokislotaning hosil bo‘lishida, tananing strukturaviy tuzilishida va hujayralarning yangilanishida muhim vazifalarni bajaradi. Homiladorlik davrida fol kislotaga bo‘lgan ehtiyoj sezilarli darajada o‘sadi, ya’ni kundalik talab ikki marta ko‘payadi. Fol kislota miqdori yetarli bo‘lmaganda qizil qon tanachalari odatdagidan ko‘proq bo‘ladi, lekin past funktsional ko‘rinishda, kamqonlik belgilari bilan birga uchraydi. Fol kislota hujayra bo‘linishida va hujayraning genetik strukturasi shakllanishida muhim ahamiyatga ega. Xurmo fol kislotaga o‘ta boy meva hisob-lanadi.
-
"¢ Boshqa tomondan, homiladorlik davrida paydo bo‘ladigan uzoq muddatli ko‘ngil aynish va jismonan holsizlanishlar kaliyning yetishmasligi tufayli sodir bo‘ladi. Shu bois, uning organizmdagi miqdori me’yorida bo‘lishi kerak bo‘ladi. Xurmoda kaliy miq-dorining ko‘pligi bunday vaziyatlarda juda katta ahamiyatga ega bo‘lib, u tanadagi suv muvozanatini nazorat qilishda ham juda muhim o‘rin tutadi. Bundan tashqari, kaliy kislorodning miyaga yetib borishiga va shu tarzda kishining tiniqroq fikrlay olishiga yordam beradi. Shu bilan birga, u tana suyuqliklari uchun mos alkaloid xususiyatlarni ta’minlaydi hamda buyraklarga tanadagi zaharli chiqitlarni haydashda yordam beradi. U yuqori qon bosimini tushirish hamda sog‘lom terining paydo bo‘lishiga ko‘maklashadi.118
"¢ Xurmodagi temir moddasi qizil qon tanachalarida gemoglobinning sintezini nazorat qiladi va qondagi qizil tanachalarning yetarli miqdorda bo‘lishini ta’minlaydi. Bu homiladorlik davrida kamqonlikning oldini olish hamda bolaning rivoj-lanishida juda muhim o‘rin tutadi. Qizil qon tanachalari qonda kislorod va karbonat angidridni tashish orqali hujayralarni tirik saqlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Xurmoda temir miq-dorining ko‘pligi sababli, inson kuniga 15 dona xurmo yeyish bilan o‘zining temirga bo‘lgan talabini qondirishi va shu tarzda temir tanqisligi tufayli kelib chiqadigan kasalliklardan himoyalanishi mumkin.
"¢ Xurmo tarkibidagi kaltsiy va fosfat skeletning o‘sishi va tananing suyak strukturasini muvozanatda saqlab turish uchun muhim bo‘lgan elementlardir. Xurmoda ko‘p miqdorda mavjud bo‘lgan fosfor va kaltsiy tanani suyak zaifligidan himoya qiladi va bunday kasalliklarni kamaytirishda yordam beradi.
-
"¢ Olimlar xurmo stress va taranglikni ham kamaytiradi deb urg‘u berishadi. Berkeley universitetining ekspertlari tomonidan o‘tkazilgan tadqiqot xurmoda nervlarni mustahkamlaydigan B6 vitamini ko‘p miqdorda uchrashi va buyraklar uchun juda muhim bo‘lgan magniyning mavjudligini aniqladi. Inson o‘zining magniyga bo‘lgan talabini kuniga 2-3 dona xurmo iste’mol qilishi bilan qondirishi mumkin.119
"¢ Xurmodagi V1 vitamini asab sistemasining sog‘lom bo‘lishiga yordam beradi, tanadagi uglevodning energiyaga aylanishiga va oqsil hamda yog‘larning tana ehtiyojlarini qondirish uchun ishlatilishiga ko‘maklashadi. V2 vitamini tana energiyasi va hujayraning yangilanishini ta’minlash uchun oqsil, uglevod va yog‘larning parchalanishida yordam beradi.
"¢ Homiladorlik davrida tananing A vitaminga bo‘lgan ehtiyoji ortadi. Xurmo tarkibida A vitamini bo‘lganligi tufayli, u ko‘rish qobiliyatini va tananing chidamliligini yaxshilaydi hamda tishlar va suyaklarni mustahkamlaydi. Xurmo, ayniqsa, beta-karotinga juda boy.120 Betakarotin hujayralarga xavf soluvchi molekulalarni nazorat qilish orqali saraton kasalligining oldini olishga yordam beradi.
"¢ Bundan tashqari, boshqa mevalar xurmochalik oqsilga deyarli boy emas.121 Mana shu xususiyati bilan, xurmo tanaga kasalliklar va infektsiyalardan o‘zini himoya qilish, hujayralarni yangilash, suyuqlik muvozanatini ta’minlashda yordam beradi. Go‘sht ham foydali ovqat, lekin u endigina uzilgan xurmochalik foydali bo‘lmasligi mumkin. Darhaqiqat, homiladorlik davrida ortiqcha go‘sht iste’mol qilish, aslida tanada zaharlanishga olib kelishi mumkin. Homilador ayollar yengil va oson hazm qilinadigan meva va sabzavotlarni iste’mol qilishlari maqsadga muvofiq.
Bu dalillarning barchasi Allohning cheksiz bilimi va Uning insonlarga bo‘lgan muruvvatini namoyon qiladi. Ko‘rib turganimizdek, xurmoning, ayniqsa, homiladorlik davridagi va faqat yaqindagina zamonaviy tibbiyot fani orqali aniqlangan foydalari 1400 yil avval Qur’onda ta’kidlab o‘tilgan edi.
-
ANJIR: MUKAMMALLIGI YAQINDAGINA KASHF QILINGAN MEVA
Qasamyod eturman anjir va zaytun bilan. («Tin» surasi, 1-oyat)
«Tin» surasining birinchi oyatida anjirning qayd etilishi bu meva keltiradigan foydalar nuqtai nazaridan donolikning eng yorqin timsolidir.
Anjirning inson uchun foydalari
Anjir boshqa har qanday meva yoki sabzovotga nisbatan ko‘proq tolaga (tomirga) ega. Bir dona quritilgan anjirda ikki gramm (0,07 untsiya) tola mavjud: bu tavsiya etiladigan kunlik iste’molning 20% ini tashkil etadi. So‘nggi o‘n besh yil ichida olib borilgan tadqiqotlar o‘simlik mevalaridagi tolalar hazm qilish sistemasining muntazam ishlashi uchun juda muhim ekanligini aniqladi. Ma’lumki, oziq-ovqatlardagi tolalar hazm qilish sistemasiga yordam beradi hamda ular saraton kasalligining ayrim shakllari xavfini ham kamaytiradi. Parhezshunoslar tolaga boy bo‘lgan anjir yeyishni ko‘proq tola iste’mol qilishning ideal usulidirdebhisoblashadi.
Tolali oziq-ovqatlar ikki turga bo‘linadi: eriydigan va erimaydigan. Erimaydigan tolaga boy oziq-ovqatlar ichak orqali tanadan haydaladigan moddalarning (ularga suv qo‘shib) yuri-shishini osonlashtiradi. Ular shu tarzda hazm qilish sistemasini tezlashtiradi va uning muntazam ishlashiga imkon yaratadi. Yana shu narsa aniqlandiki, erimaydigan tolalarni o‘z ichiga oluvchi oziq-ovqatlar yo‘g‘on ichak saratoniga qarshi himoya ta’siriga ega. Eriydigan tolaga boy oziq-ovqatlar esa, ikkinchi tomondan, qondagi xolesterin miqdorini 20% dan ko‘proq kamaytirishi isbotlangan. Bular shuning uchun ham yurak xuruji xavfini kamaytirishda katta ahamiyatga ega. Qondagi ortiqcha xolesterin miqdori arteriyalarda to‘planib qoladi va ularni qattiqlashtirib, toraytiradi. Xolesterin qaysi organning qon tomirlariga to‘planib qolishiga qarab, shu organ bilan bog‘liq kasalliklarni yuzaga keltiradi. Misol uchun, agar xolesterin yurakni oziqlantiruvchi arteriyalarda to‘planib qolsa, demak u yurak xuruji kabi muammolarni keltirib chiqaradi. Xolesterinning buyrak venalarida to‘planib qolishi esa yuqori qon bosimi va buyrak nuqsonlarini paydo qiladi. Bundan tashqari, eriydigan tolalarni iste’mol qilish, ularning qondagi qand miqdorini oshqozonni bo‘shatish orqali nazorat qilishi nuqtai nazaridan muhimdir, chunki qondagi qand miqdorining kutilmagan o‘zgarishlari hayotni xavf ostiga qo‘yadigan kasalliklarga sabab bo‘ladi. Darhaqiqat, tolaga boy taomlar bilan oziqlanadigan odamlarda saraton va yurak xastaligi kabi kasalliklarning kam uchrashi kuzatilgan.122
-
Eriydigan va erimaydigan tolalarning bir paytning o‘zida bitta narsada mavjud bo‘lishi sog‘likka katta foyda keltiradi. Agar tolalarning bu ikkala shakli (ular alohida-alohida bo‘lgandan ko‘ra) birgalikda mavjud bo‘lsa, ular saraton kasalligining oldini olishda juda samarali ta’sir ko‘rsatadi. Anjirda tolalarning har ikkala, eriydigan va erimaydigan shakllarining mavjudligi uning eng ahamiyatli mahsulot ekanligidan dalolat beradi.123
Jorj Vashington universiteti Tibbiy markazi qoshidagi Kasallikning oldini olish instituti direktori Doktor Oliver Alabaster anjirga quyidagicha izoh beradi:
... ovqatlanishingizga haqiqiy sog‘lom va tolaga boy taom qo‘shish imkoniyati tug‘ildi. Anjirni yoki boshqa tolaga boy oziq-ovqatlarni juda tez-tez tanlab turishingiz, siz zararli oziq-ovqatlarni tabiiy ravishda juda kam tanlaysiz degan ma’noni anglatadi va bu sizning umrbod sog‘ligingiz uchun koni foydadir.124
Kaliforniya Anjir maslahat Kengashining fikriga ko‘ra, meva va sabzavotlardagi antioksidlovchilar qator kasalliklardan himoya qilar ekan. Antioksidlovchilar tanada sodir bo‘ladigan kimyoviy reaktsiyalar natijasida yuzaga keladigan yoki tashqaridan ortti-rilgan zararli moddalar (erkin radikallar) ta’sirini yo‘qotadi va shu tariqa hujayralar buzilishining oldini oladi. Skarnton universiteti olimlari tomonidan amalga oshirilgan bir izlanishda shu narsa aniqlandiki, boshqa mevalarga qaraganda antioksid-lovchilarga boy bo‘lgan quritilgan anjirda fenolli tarkibning miqdori ancha ko‘p uchraydi. Fenol zararli mikroorganizmlarni o‘ldirish uchun antiseptika sifatida ishlatiladi. Anjir tarkibida fenol miqdori boshqa meva va sabzavotlardagiga qaraganda ancha yuqori.125
Nyu Jersi shtatining Rutgers universiteti olimlari tomo-nidan amalga oshirilgan boshqa bir izlanish quritilgan anjirda mavjud omega-3, omega-6 va fitosterol kabi muhim yog‘ kislotalari xolesterinni kamaytirishda muhim rol o‘ynashi mumkinligini aniqladi.126 Ma’lumki, omega-3 va omega-6 tanada ishlab chiqil-maydi, ular oziq-ovqatlardan so‘rilishi mumkin. Bundan tashqari, bu yog‘ kislotalar yurak, miya va asab sistemasining yaxshi faoliyat ko‘rsatishi uchun juda zarur. Fitosterol hayvon mahsulotlaridagi xolesterinni (bu yurak arteriyalarini qattiqlashtiruvchi ta’sirga ega) qon oqimiga kirgizmasdan tanadan haydalishiga hissa qo‘shadi.
Insonga ma’lum eng qadimiy mevalardan biri bo‘lgan anjir (Kaliforniya Anjir maslahat Kengashi uni «Tabiatning deyarli eng mukammal mevasi» deb ta’riflagan127) oziq-ovqat ishlab chiqaruvchilar tomonidan qayta kashf qilindi. Bu mevaning ozuqaviy qimmati va uning sog‘likka nisbatan foydalari uning butunlay yangi ahamiyat kasb etishiga olib keldi.
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/062.jpg)
Anjir har qanday maxsus parhez taomining bir chekkasidan joy olishi mumkin. Anjir tarkibida tabiatan yog‘, natriy yoki xolesterin bo‘lmasligi, lekin ko‘p miqdorda tola bo‘lishi tufayli, u ozishga harakat qilayotganlar uchun ideal taomdir. Shu bilan bir vaqtda, anjir boshqa har qanday mevaga nisbatan ko‘proq mineral tarkibga ega. Qirq gramm (1,4 untsiya) anjir tarkibida 244 mg (0,008 untsiya) kaliy (kunlik talabning 7% i), 53 mg (0,002 untsiya) kaltsiy (kunlik talabning 6% i) va 1,2 mg (0,00004 untsiya) temir bo‘ladi.128 Anjirda kaltsiy miqdori juda baland: kaltsiy miqdori bo‘yicha anjir apelsindan so‘ng ikkinchi o‘rinda turadi. Bir yashik quritilgan anjir bir bidon sutda mavjud kaltsiy miqdoriga ega.
Anjir uzoq vaqt kasal bo‘lgan va tuzalishni istovchi bemorlarga kuch va quvvat beruvchi dori hisoblanadi. U jismoniy va aqliy charchoqni bartaraf qiladi. Anjirning eng muhim ozuqaviy tarkibi qand bo‘lib, u barcha mevalarning 51-74% initashkil etadi. Anjir qand miqdori eng ko‘p mevalardan biridir. Anjir astma, yo‘tal va shamollashni davolashda ham tavsiya etiladi.
Anjirning adog‘i yo‘q shifobaxshligi Allohning insonlarga ko‘rsatgan marhamatidan dalolatdir. Parvardigorimiz inson tanasi talab etadigan moddalarni tanavvuli yoqimli bo‘lgan bu mevada bir butun qilib, inson sog‘ligi uchun naf keltiradigan darajada hozir etgan. Alloh in’om etgan bu ne’matning Qur’onda qayd etilishi uning inson uchun muhimligini ta’kidlayotgan bo‘lishi tabiiy. (Allohhammadan ko‘p bilguvchidir.) Inson sog‘ligi nuqtai nazaridan anjirning ozuqaviy qimmati tibbiyot va texnologiya sohasida erishilgan yutuqlar natijasida aniqlandi. Bu Qur’on hamma narsani bilguvchi Qodir Allohning kalomi ekanligining so‘zsiz isbotidir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/t3.gif)
-
BALIQ: OZUQANING BEBAHO MANBAI
O’zingiz va sayyoh (o‘tkinchi)lar foydalanishi uchun sizlarga dengiz ovi va taomi (baliqlari) halol qilindi ... («Moida» surasi, 96-oyat)
Yurak xastaligi tufayli bu dunyoni tark etayotgan odamlarning o‘rtacha yoshi tobora kamayib borayotganligi yurak tomirlarining sog‘ligi bilan bog‘liq masalalarga e’tiborni keskin oshirdi. Yurak xastaligini davolashda juda ko‘p yutuqlar qo‘lga kiritilgan bo‘lsa-da, bu soha mutaxassislari, asosan, bunday kasalliklar paydo bo‘lishidan oldin ehtiyot choralarini ko‘rish kerakligini tavsiya etishadi. Mutaxassislar, shuningdek, yurakning sog‘lom ishlashi va kasallikning oldini olish uchun bir muhim oziq-ovqatni ham tavsiya etishadi. Bu hammamizga yaxshi tanish bo‘lgan baliqdir.
Baliqning nima uchun bunday ozuqaviy manba ekanligiga sabab, unda inson tanasi uchun zarur bo‘lgan moddalarning mavjudligi va uning turli kasalliklar xavfini kamaytirishidadir. Baliqning tarkibida omega-3 kislotasi bo‘lganligi tufayli u sog‘likka qalqon vazifasini o‘taydi. Agar baliq muntazam tartibda iste’mol qilinsa, yurak xastaligi xavfining kamayishi va immun sistemasining kuchayishi aniqlangan.
Baliqning sog‘likka nisbatan foydalari faqat yaqindagina ilmiy jihatdan asoslangan bo‘lib, uning muhim ozuqaviy manba ekanligi Qur’onda vahiy qilingan. Qodir Alloh dengiz mahsulotlariga Qur’onda quyidagicha ishora qiladi: «U yangi go‘sht (baliq go‘shti) yeyishlaringiz va taqadigan taqinchoqlar chiqarib olishlaringiz uchun (sizlarga) dengizni ham bo‘ysundirib qo‘ygan zotdir ...» («Nahl» surasi, 14-oyat), «O’zingiz va sayyoh (o‘tkinchi)lar foydalanishi uchun sizlarga dengiz ovi va taomi (baliqlari) halol qilindi ...» («Nahl» surasi, 96-oyat.) Bundan tashqari, «Kahf» surasida baliqqa alohida e’tibor qaratilgan, unda Payg‘ambar Muso (a.s.) o‘zining xizmatkori bilan uzoq safarga chiqqani va yo‘lda yeyish uchun o‘zlari bilan baliq olib olgani haqida so‘z yuritiladi:
Qachonki, u ikkisi (ikki dengiz) qo‘shiladigan yerga yetishgach, baliqlarini unutdilar. Bas, u (baliq) dengiz qa’riga yo‘l oldi. Bas, qachonki (u yerdan) o‘tishgach, (Muso) yigitiga: «Nonushtamizni keltir, haqiqatan, bu safarimizdan juda charchadik» - dedi. U (Yuvsha’) aytdi: «Buni quring, biz (dengiz sohilidagi) qoyaga borib (orom olgan) paytimizda, men baliqni unutibman ...» («Kahf» surasi, 61-63-oyatlar)
-
«Kahf» surasida uzoq va charchoqli safardan so‘ng baliqning dengiz mahsuloti sifatvda ataylab tanlanishi diqqatga sazovordir. Shuning uchun bu qissa zamirida yotgan donolik baliqning ozuqaviy foydalaridan xabar berayotgan bo‘lishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
Chindan ham baliqning ozuqaviy xususiyatlarini tekshirib ko‘radigan bo‘lsak, ba’zi juda ajablanarli dalillarga duch kelamiz. Parvardigorimiz bizga ne’mat sifatida in’om qilgan baliq mukammal bir taom bo‘lib, bu mukammallik uning tarkibvda oqsil, D vitamini va odam tanasi uchun muhim ayrim mikroelementlar borligida ko‘rinadi. Fosfor, oltingugurt va vanadiy kabi minerallar baliqning tarkibida bo‘lganligi tufayli u o‘sishga yordam beradi va to‘qimalarning tiklanishiga imkon yaratadi. Shuningdek, baliq go‘shti yangi tishlar va milklar shakllanishiga, yuzning tiniqlashishiga foyda beradi, sochni sog‘lomlashtiradi va bakterial infektsiyalarga qarshi kurashishda hissa qo‘shadi. U qondagi xolesterin miqdorini nazorat qilishi tufayli, yurak xurujlarining oldini olishda ham muhim rol o‘ynaydi. U kraxmal va yog‘larni parchalash va singdirishda tanaga yordam beradi hamda unga ko‘proq kuch va harakatchanlik baxsh etadi. Boshqa tomondan, u aqliy faoliyatlarning ishlashiga ham ta’sir qiladi. Baliq tarkibvda bo‘lgan D vitamini va boshqa minerallar yetarli darajada iste’mol qilinmaganda raxit (suyak zaifligi), milk kasalligi, bo‘qoq va gipertireoz kabi kasalliklarning barchasi paydo bo‘lishi mumkin.129
Bundan tashqari, zamonaviy fan baliq tarkibvda bo‘lgan omega-3 yog‘ kislotasi ham inson sog‘ligi uchun muhim ahamiyat kasb etishini kashf qildi. Bu yog‘lar hatto zaruriy yog‘ kislotalari sifatida ham ta’riflangan.
-
Baliq yog‘idagi omega-3 ning foydalari
Baliq yog‘i tarkibvda sog‘ligimiz uchun, ayniqsa, muhim bo‘lgan ikki xil to‘yinmagan yog‘ kislotalari mavjud: EPK (eykosapentenoik kislota) va DXK (dokosaxexenoik kislota). EPK va DXK poli to‘yinmagan yog‘lar hisoblanadi va ular omega-3 yog‘ kislotalarini o‘z ichiga oladi. Omega-3 va omega-6 yog‘ kislotalari inson tanasida ishlab chiqilmasligi sababli ular tashqaridan olib kirilishi kerak bo‘ladi.
Baliq yog‘ining inson sog‘ligiga foydalari haqida juda ko‘p dalillar mavjud bo‘lib, bular asosan, uning tarkibidagi omega-3 yog‘ kislotasiga borib taqaladi. O’simlik yog‘larida mavjud bo‘lgan omega-3 yog‘ kislotalarining inson sog‘lig‘iga samarasi yetarli emas. Biroq dengiz planktoni omega-3 ni EPK va DXK ga aylantirishda juda asqotadi. Baliqlar planktonlarni yegach, ularning organizmi EPK va DXK bilan boyiydi. Bu, o‘z navbatida, baliqni o‘ta muhim yog‘ kislotalarning eng boy manbalaridan biriga aylantiradi.130
Baliqdagi yog‘ kislotalarining foydalari
Baliqdagi yog‘ kislotalarining asosiy xususiyatlaridan biri ularning tanada energiya ishlab chiqilishida qo‘shadigan hissasidir. Bu yog‘ kislotalar tanadagi kislorod bilan birikib, elektron o‘tkazadi va uning ichida turli kimyoviy jarayonlar uchun energiya ishlab chiqilishiga imkon beradi. Shuning uchun baliq yog‘iga boy ovqat charchoqni yengishga yordam beradi va aqliy hamda jismoniy qobiliyatni oshiradi. Omega-3 kishiga energiya berish bilan bir qatorda fikrni jamlash quvvatini ham oshiradi. «Baliq miya uchun foydali» degan gap zamirida ilmiy asos yotadi: miya yog‘idagi eng asosiy tarkib DXK bo‘lib, u omega-3 yog‘ kislotalaridan iborat.131
-
Baliqning yurak va arteriyalar salomatligi uchun ahamiyati
Baliqdagi omega-3 yog‘ kislotasi qon bosimini tushirish va qondagi xolesterin hamda triglitseridni kamaytirish orqali yurak-qontomir kasalligidan himoya qilishi e’tirof etilgan.132 Triglitserid yog‘ning bir turi bo‘lib, zichligi kichik lipoprotein (yomon xolesterin)ga o‘xshaydi. Undagi yog‘ miqdori ko‘p, oqsil tar-kibi esa kam bo‘ladi. Triglitserid miqdorining ko‘payishi (ay-niqsa, baland xolesterin bilan birgalikda) yurak xastaligi xavfini oshiradi. Bundan tashqari, baliq yog‘i yurak xurujidan keyingi hayotga xavf soladigan nonormal yurak urishini kamaytiradi.
Amerika Tibbiy assotsiatsiyasining izlanishlaridan birida, bir haftada besh portsiya baliq yeydigan ayollarda yurak xuruji uchdan bir darajaga kamayganligi kuzatildi. Bu baliq yog‘idagi omega-3 yog‘ kislotasi qonning kamroq quyuklashuviga sabab bo‘lishidan kelib chiqadi, deb fikr yuritildi. Venalarimizda oquvchi qonning normal tezligi soatiga 60 km (soatiga 37,3 milya) ni tashkil etadi. Qonning yopishqoqligi o‘z me’yorida bo‘lishi va uning zichligi, miqdori hamda tezligi normal holatda bo‘lishi juda muhim. Bizning qonimiz uchun eng katta xavf (qon oqimining normal holatidan tashqari) uning quyuqlashib qolishi va yaxshi oqish qobiliyatini yo‘qotishidir.
Baliq yog‘lari qondagi trombotsitlar (qonni quyultiradigan qon plastinkalari) ning bir-biriga yopishib qolishiga to‘sqinlik qilishi orqali qonning quyulib qolishini kamaytirishda ham juda samaralidir. Aksincha, qonning quyuqlashishi arteriyalarning torayishiga sabab bo‘lishi mumkin. Bu, o‘z navbatida, tanadagi yetarli darajada qon bilan ta’minlanmagan ko‘p organlar, ayniqsa, yurak, miya, ko‘zlar va buyraklar funktsiyasining susayishiga va keyinchalik bu funktsiyaning umuman to‘xtashiga olib keladi. Misol uchun, qonning quyuqlashishi natijasida arteriya batamom to‘silib qolgudek bo‘lsa, yurak xuruji, falaj yoki arteriyaning joylashishiga qarab boshqa kasalliklarning kelib chiqishi muqarrar.
Omega-3 yog‘ kislotalari qizil qon tanachalarida kislorod tashuvchi molekulalarning gemoglobin ishlab chiqishida va hujayra membranasi orqali o‘tayotgan oziqlarni nazorat qilishda muhim rol o‘ynaydi. Shuningdek, ular tana uchun zararli bo‘lgan yog‘larning ziyonli ta’sirlarining oldini ham oladi. Tadqiqotlarda baliqda uchraydigan omega-3 yog‘ kislotasi yurak xuruji xavfini kamaytirishi aniqlangan.133
-
Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarning rivojlanishi uchun ahamiyati
Miya va ko‘zning muhim tarkibiy qismi bo‘lgan hamda yangi tug‘ilgan chaqaloqlarning ehtiyojlari bilan bog‘liq omega-3 yog‘ kislotalari so‘nggi 10 yil ichida tadqiqot mavzusiga aylandi. Ona bachadonidagi homila hamda yangi tug‘ilgan chaqaloqning rivoj-lanishi uchun omega-3 ning ahamiyatiga oid bir qancha dalillar mavjud. Butun homiladorlik va ilk chaqaloqlik davrlarida miya va nervlarning yaxshiroq rivojlanishi uchun omega-3 katta ahamiyat kasb etadi. Olimlar ona sutining ahamiyatiga, u tabiiy va omega-3 ning to‘liq ombori bo‘lganligi uchun katta urg‘u berishadi.134
Bo‘g‘imlarning salomatligi uchun foydalari
Revmatik poliartrit (revmatizmga bog‘liq og‘riqli bo‘g‘im holati)da eng katta xavf bo‘g‘imlarning toliqib qolishi bo‘lib, u tuzatib bo‘lmas xastalikni keltirib chiqaradi. Omega-3 yog‘ kislotalariga boy ovqatlar artritning oldini olishi va shishgan hamda nozik bo‘g‘imlardagi noqulayliklarni kamaytirishi isbotlangan.135
-
Miya va asab sistemasining sog‘lom faoliyati uchun foydalari
Juda ko‘p izlanishlarda miya va nervlarning sog‘lom ishlashi uchun omega-3 yog‘ kislotalarining ta’siri aniqlangan. Bundan tashqari, baliq yog‘ining quvvati ruhiy tushkunlik va shizofreniya (ruhiy kasallikning bir turi) alomatlarini kamaytirishi hamda xotiraning yo‘qolishiga sabab bo‘ladigan va kundalik faoliyatlarga xalal beradigan miya kasalligining oldini olishi mumkinligi isbotlangan. Misol uchun, ruhiy tushkunlikdan azob chekayotgan va 12 hafta mobaynida omega-3 yog‘ kislotasidan 1 gramm (0,035 untsiya) qabul qilgan shaxslarda bezovtalik, stress va uyqusizlik kabi muammolarning kamayishi kuzatilgan.136
Yallig‘lanishga qarshi va immun sistemasini kuchaytirishdagi foydalari
Omega-3 yog‘ kislotalari yallig‘lanishga qarshi (infektsiyaning oldini olish) funktsiyaga ega. Shu bois, omega-3 quyidagi kasal-liklarda qo‘llanilishi mumkin:137
♦ Revmatik poliartrit (revmatizmga bog‘liq bo‘lgan bo‘g‘imning yallig‘lanishi).
♦ Osteoartrit (suyak va bo‘g‘imning yallig‘lanishi oqibatida bo‘g‘im faoliyatining yo‘qolishi).
♦ Yarali kolit (yo‘g‘on ichakning yarali yallig‘lanishi).
♦ Teri sili (terida dog‘ keltirib chiqaradigan kasallik).
U mielin (nerv hujayralarini o‘rab turadigan material)ni ham himoya qiladi. Shuning uchun u quyidagilarni davolashda ishlatiladi:
"¢ Glaukoma (ko‘z soqqasi ichidagi yuqori bosimdan kelib chiqadigan kasallik, bu hatto ko‘zi ojizlikka ham sabab bo‘lishi mumkin).
♦ Parishonxotirlik sklerozi (miya va orqa miyadagi to‘qimalarning qattiqlashishidan kelib chiqadigan jiddiy kuchayib boruvchi kasallik).
♦ Osteoporoz (suyakning tarkibiy zaiflikka sabab bo‘luvchi kasalligi).
Qandli diabet kasalligiga yo‘liqqan bemorlar.
Shu jumladan, u quyidagilar uchun ham foydali ekanligi qayd etilgan:
♦ Migren bilan og‘riydigan bemorlar.
♦ Anoreksiya (ovqatlanishga ishtahaning bo‘lmasligi).
♦ Kuygan joylar.
♦ Teri salomatligiga doir muammolar.
Yana shunday keng qamrovli dalillar ham borki, omega-3 yog‘ kislotalariga boy baliqni ko‘p iste’mol qiladigan Grenlandiya eskimoslari va Yaponiya aholisida yurak va arteriya kasalligi, astma hamda psoriazdan azob chekish holatlari juda kam uchraydi. Baliq shuning uchun ham davolashning bir turi sifatida tavsiya etiladi va ayniqsa, parhezshunoslar baliqni uning yurak tomirlari salomatligi uchun isbotlangan foydalaridan kelib chiqib tavsiya etishadi.
Biz yuqorida aytib o‘tgan foydalar soni kun-sayin ortib bormoqda. Baliqning soglikka keltiradigan foydalari yaxshi jihozlangan ilmiy laboratoriyalarda ishlayotgan juda ko‘p olimlar tomonidan faqat yaqindagina kashf kilinishiga imkoniyat tug‘ildi. Bunday bebaho oziqlanish manbaining Qur’onda qayd etilishi, ayniqsa, «Kahf» surasida uning charchoqni ketkazish sifatida ta’riflanganligi hayratlanarli mo‘‘jizadir. Baliq keltiradigan barcha foydalar Parvardigorimizning bizga bergan buyuk ne’matidir. Barcha oziq-ovqatlardagi kabi, baliqdagi a’lo darajali tuzilmani bizning foydamiz uchun yaratib qo‘ygan zot - Alloh, butun Olamlar Sarvaridir.
-
CHO’CHQA (GO’SHTI) VA UNING SOG’LIKKA ZARARI
U sizlarga o‘limtik, qon, cho‘chqa go‘shti va Allohdan o‘zgaga atab so‘yilgan narsalarni (iste’mol qilishni qat’iy) harom qildi. Ammo zulmkor va tajovuzkor bo‘lmagan holda, zaruratan, majbur bo‘lsa (ochlik tangligi yuzasidan tanovul qilsa), unga gunoh yo‘qdir. Darhaqiqat, Alloh kechirimli va rahmlidir. («Baqara» surasi, 173-oyat)
Cho‘chqa go‘shtini yeyish ko‘p sabablarga ko‘ra sog‘lik uchun zararlidir. Barcha ehtiyot choralari ko‘rilishiga qaramasdan bu zarar bugungi kunda hanuz davom etmoqda. Eng avvalo, cho‘chqa yetishtiriladigan ferma va muhit qanchalik toza bo‘lmasin, u tabiatan toza yasha-maydigan hayvon hisoblanadi. U o‘z axlati bilan qorishib, hatto uni yeydi ham. Bundan tashqari biologik tuzilishi jihatdan cho‘chqa o‘z tanasida boshqa hayvonlarga nisbatan ko‘p miqdorda antijismlar ishlab chiqaradi. Cho‘chqada yana boshqa hayvonlar va insonlarga qaraganda ko‘proq miqdorda o‘stiruvchi gormonlar ham ishlab chiqiladi. Tabiiyki, ko‘p miqdordagi bu antijismlar va o‘stiruvchi gormonlar cho‘chqa mushak to‘qimalariga o‘tib, u yerda to‘planadi. Cho‘chqa go‘shtida ko‘p miqdorda xolesterin va lipidlar ham mavjuddir. Cho‘chqa go‘shtida serob bo‘lgan antijismlar, gormonlar, xolesterin va lipidlar inson sog‘ligiga jiddiy tahdid solishi ilmiy jihatdan isbotlangan.
Cho‘chqa go‘shtini juda ko‘p iste’mol qiladigan AQSh va Germaniya kabi mamlakatlarning aholisi ichida o‘ta semiz odamlarning soni o‘rta hisobdagi me’yordan ko‘pni tashkil etishi hammaga ma’lum. Cho‘chqa go‘shtini ko‘p iste’mol qilish natijasida inson tanasi ortiqcha miqdordagi o‘stiruvchi gormon qabul qiladi va u, avvalo, juda semirib ketadi, so‘ng esa jismoniy shaklining o‘zgarib ketganligidan azob chekadi.
-
Cho‘chqa go‘shtidagi zararli hususiyatlardan yana biri trixina qurtidir. Bu qurt cho‘chqa go‘shtida tez-tez uchrab turadi. U inson tanasiga kirgandan so‘ng to‘g‘ridan-to‘g‘ri yurak mushaklariga o‘rnashib oladi hamda xatarli tahtsid soladi. Bugungi kunda trixina bilan kasallangan cho‘chqalarni texnik jihatdan aniqlash mumkin, ammo bunday usullar o‘tgan asrlarda ma’lum emas edi. Bu shundan dalolat beradiki, kimki o‘sha paytda cho‘chqa go‘shtini iste’mol kilgan bo‘lsa, o‘zini trixina yuqtirish va o‘lim xavfi ostiga qo‘ygan.
Bu sabablarning barchasi Parvardigorimiz tomonidan cho‘chqa go‘shtini iste’mol qilishning taqiqlanishi zamirida yotgan hikmatlardan bir misoldir. Jumladan, Parvardigorimizning bu amri har qanday vaziyatda ham bizni cho‘chqaning zararli ta’sirlaridan to‘liq himoya bilan ta’minlaydi.
XX asrgacha cho‘chqa go‘shtining inson sog‘ligiga keltiradigan xavfidan xabardor bo‘lishning imkoni yo‘q edi. Zamonaviy tibbiy jihozlar va biologik testlar orqali kashf qilingan bu zarar haqida 14 asr muqaddam nozil qilingan Qur’onning ogohlantirishi, Qur’on hamma narsani bilguvchi zot - Allohning vahiysi ekanligini ko‘rsatuvchi mo‘‘jizalardan biridir. Hozirgi kunda cho‘chqa yetishtirishda ko‘riladigan barcha ehtiyot choralari va tekshiruvlarga qaramasdan, cho‘chqa go‘shtining inson tanasiga fiziologik jihatdan to‘g‘ri kelmasligi va uning inson salomatligi uchun zararli ekanligi o‘zgarmasdan qolgan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/063.jpg)
Rasmda trixina qurti ko‘rsatilgan.
-
ZAYTUN: SHIFOBAXSH O’SIMLIK
Qur’onda e’tibor qaratilgan oziq-ovqatlardan yana biri zaytun mevasidir. Keyingi yillardagi tadqiqotlar zaytun mevasi nafaqat yoqimli taom, balki yaxshi sog‘lik manbai ham ekanligini aniqladi. Zaytun mevasiga qo‘shimcha ravishda, zaytun moyi ham muhim ozuqa manbaidir. Qur’onda zaytun daraxtining moyiga e’tibor quyidagicha qaratiladi:
Alloh osmonlar va Yerning «nuri»dir. Nurining misoli xuddi bir tokcha ichidagi chiroq, bu chiroq bir shisha ichida, u shisha go‘yo bir durdan yaralgan yulduzga o‘xshaydi. U (chiroq) na sharqiy va na g‘arbiy bo‘lmagan muborak zaytun daraxti (moyi)dan yoqilur. Uning moyi (musaffoligidan), garchi unga olov tegmasa-da, (atrofni) yoritib yuborgudekdir. (Mazkurlar qo‘shilganda esa), nur ustiga nur (bo‘lur). Alloh o‘zining (bu) nuriga o‘zi xohlagan kishilarni hidoyat qilur. Alloh odamlar (ibrat olishlari) uchun (mana shunday) misollarni keltirur. Alloh barcha narsani biluvchidir. («Nur» surasi, 35-oyat)
Yuqoridagi oyatda berilgan «mubaarokatin zaytuunatin» ifodasi zaytunning «serob, tabarruk, yaxshi, behisob boylik ulashuvchi» ekanligini bildiradi. «Zaytuhaa» so‘zida ko‘zda tutilgan zaytun moyi olimlar tomonidan, ayniqsa, yurak tomirlari va arterial sog‘lik uchun tavsiya etiladigan yog‘ turlaridan biri sifatida e’tirof etilgan. Uning sog‘likka keltiradigan foydalari quyidagicha umumlashtirilishi mumkin:
-
Yurak tomirlari va arterial sog‘lik uchun foydalari
Zaytun mevasi va zaytun moyidagi ayrim yog‘ kislotalari mono-to‘yinmagan hisoblanadi. Mono to‘yinmagan yog‘ kislotalari tarkibida xolesterin bo‘lmaydi. Shu sababli zaytun moyi xolesterin miqdorini oshirmaydi, balki uni nazorat ostida saqlab turadi. Zaytun moyi tarkibida inson tanasi uchun muhim bo‘lgan omega-6 linoleik kislotasi ham mavjud. Mana shu xususiyati tufayli sog‘lik muammolari bilan shug‘ullanuvchi (Jahon Sog‘liqni saqlash tashkiloti kabi) tashkilotlar aholisi arteriya qon tomirlari aterosklerozi va qandli diabet kasalligi bilan ko‘p og‘rigan davlatlarda iste’mol qilinadigan yog‘ kislotalarning kamida 30% i omega-6 dan iborat bo‘lishi kerakligini tavsiya qiladi. Bu zaytunning ahamiyatini yanada ko‘proq oshiradi.138
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/064.jpg)
Bu sohada olib borilgan izlanipshar bir hafta davomida kuniga 25 millilitr (taxminan ikki choy qoshiq) tabiiy zaytun moyi iste’mol qilgan odamlarda kam miqdorda zichligi kichik lipo-protein (yomon xolesterin) va ko‘p miqdorda antioksidlovchi mavjud bo‘lishini aniqladi.139 Antioksidlovchilar tanadagi erkin radi-kallar deb nomlanadigan zararli moddalarni neytrallash va hujayra buzilishining oldini olishi sababli juda muhimdir. Ko‘plab izlanishlarda yana shu narsa aniqlandiki, zaytun moyini iste’mol qilish xolesterin miqdorini kamaytiradi va yurak kasalligining oldini oladi.140
Zaytun moyi qon oqimidagi zararli xolesterin (zichligi kichik lipoprotein) miqdorini kamaytirishi va foydali xolesterin (zichligi yuqori lipoprotein) miqdorini ko‘paytirishi bois u yurak hamda arteriya qon tomir kasalliklari bilan og‘riydigan bemorlarga ham tavsiya etiladi.141 Yurak va arteriya qon tomir kasalliklari ko‘p uchraydigan mamlakatlarda odatda yuqori xolesterin tarkibli to‘yingan yog‘lar iste’mol qilinadi.
Bundan tashqari, zaytun moyi omega-6 ning omega-3 ga bo‘lgan nisbatiga zarar yetkazmaydi. Omega-3 va omega-6 larning tanada muayyan miqdorda bo‘lishi juda muhim, chunki bularning nisbatidagi har qanday nomutanosibliklar ko‘pgina kasalliklar, ayniqsa, yurak, immun sistemasi va saraton kasalliklarining rivoj-lanishiga sabab bo‘ladi.142 Shu sabablar tufayli ko‘pchilik odamlar zaytun moyi sharofati bilan o‘z salomatliklarini yaxshi ahvolda saqlab turishadi. Amerika Yurak salomatligi assotsiatsiyasi yurak xastaligi xavfini kamaytirish uchun ko‘p miqdordagi mono-to‘yinmagan yog‘lar 30% gacha yog‘i kamaytirilgan taomga muqobil bo‘lishi mumkinligini ta’kidlaydi.143
-
Saraton kasalligining oldini olishi
The Archives of Internal Medicine (Ichki tibbiyot arxivlari) nomli nashrda chop etilgan bir izlanish ko‘p miqdorda monoto‘yinmagan yog‘ iste’mol qiladigan ayollarda ko‘krak saratonining kamroq rivojlanish xavfi tug‘ilishi haqida yozadi.144 Buffalo universiteti hamda Nyu-York Davlat universiteti olimlari tomonidan olib borilgan boshqa bir izlanish esa zaytun moyi kabi o‘simlik moylarida topiladigan yog‘, ya’ni b-sitosterol, prostatada saraton hujayralari paydo bo‘lishining oldini olishda yordam berishini isbotladi. Tadqiqotchilar shunday xulosaga kelishdiki, b-sitosterol hujayralar bo‘linishiga buyruq beradigan hujayraning ichki aloqa tizimini kuchaytiradi va shu yo‘sinda hujayra bo‘linishi boshqarib bo‘lmas darajaga yetmasdan saraton kasalligining oldi olinishi mumkin. Oksford universitetida shifokorlar tomonidan o‘tkazilgan tadqiqot zaytun moyi ichak saratoniga qarshi himoyaviy ta’sirga ega ekanligini ko‘rsatdi. Shifokorlar zaytun moyi ichak saratoni boshlanishining oldini olish uchun oshqozon kislotasi bilan reaktsiyaga kirishishini aniqladilar. Oksford universiteti tadqiqotchilari yana shu narsani aniqlashdiki, zaytun moyi safro miqdorini kamaytirib, diamin fermenti oksidazasining miqdorini ko‘paytiradi va shu tariqa organizmni nonormal hujayra o‘sishi hamda saratondan himoya qiladi145
Artritning oldini olishi
Tadqiqotchilarning ma’lumotlariga ko‘ra, ko‘p miqdorda zaytun moyi va pishirilgan sabzavot iste’mol qiladigan odamlarda revmatik poliartrit, bo‘g‘imlarning surunkali yallig‘lanishi kasalligiga chalinish xavfi kam bo‘lar ekan.
-
Zaytun moyi suyaklarning o‘sishiga yordam beradi
Zaytun moyi tarkibida mavjud bo‘lgan Ye, A, V, D va K vitaminlari kattalar va bolalarda suyaklarning o‘sib rivojlanishiga yordam berishi va kaltsiy miqdorini barqarorlashtirish orqali suyaklarni mustahkamlashi nuqtai nazaridan ayniqsa ahamiyatlidir. Ular oson hazm bo‘lishi va o‘z minerallari orqali tanada vitaminlarning ishlatilishiga yordam berishi tufayli yoshi kattalarga ham tavsiya etiladi. U suyakning minerallanishini ko‘paytirish orqali kaltsiy yo‘qolishining oldini ham oladi.146 Suyaklar organizmning mineral struktura ombori hisoblanadi. Suyaklarda mineral moddalar to‘planishining yo‘qolishi suyakning mo‘rtlashishi kabi jiddiy asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin. Zaytun moyi bu masalada eng foydali ta’sirga egadir.
Qarishning oldini olishi
Zaytun moyi tarkibidagi vitaminlar hujayrani yangilash xususiyatiga egaligi sababli ular qariyalarni davolashda hamda terini oziqlantirish va himoya qilishda ham ishlatiladi. Oziq-ovqatlar tanamizda energiyaga aylanishi sababli oksidlovchi deb nomlanadigan ma’lum moddalar hosil bo‘ladi. Zaytun moyining tarkibida uchraydigan ko‘p miqdordagi antioksidlovchilar zararli moddalar keltiradigan ziyonning oldini oladi, bizning hujayralarimizni yangilaydi va to‘qima hamda organlarning qarishini keyinga suradi. Zaytun moyi Ye vitaminiga ham boy bo‘lib, bu vitamin tanamizdagi hujayralarni nobud qiluvchi va qarishga sabab bo‘luvchi erkin radikallarni yo‘qotadi.
-
Bola rivojlanishiga qo‘shadigan hissasi
Zaytun mevasi va zaytun moyida mavjud linoleik kislota (omega-6 yog‘ kislotasi) tufayli ular yangi tug‘ilgan chaqaloq hamda o‘sayotgan bolalar uchun sog‘lom ozuqa hisoblanadi. Linoleik kislo-taning yetishmasligi bolalikda o‘sishdan orqaga qolishga va turli teri kasalliklarining paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.147
Zaytun moyi tarkibida tanamizdagi zararli moddalarning halokatli ta’siridan himoya qila oladigan antioksidlovchi elementlar va inson salomatligi uchun katta ahamiyatga ega yog‘ kislotalari mavjud. Bular tanadagi gormonlarga quvvat bo‘ladi va hujayra membranasining shakllanishiga yordam beradi.
Zaytun moyi ona sutidagi kabi muvozanatlashgan polito‘yinmagan tarkibga ega. Zaytun moyi inson tanasidan olib bo‘lmaydigan yog‘ kislotalarning yetarli manbai bo‘lganligi sababli bola tanasi uchun katta ahamiyatga ega. Bu omillar zaytun moyining yangi tug‘ilgan bolalar uchun juda muhimligini ko‘rsatadi.
Bola miyasi va asab sistemasining tabiiy rivojlanishiga o‘z hissasini qo‘shishi bois, zaytun moyi mutaxassislar tomonidan homilador ayollar va onalarga iste’mol kilish uchun tavsiya etiladigan yagona moydir. Zaytun moyi tarkibida ona sutidagiga teng miqdorda linoleik kislota mavjud. Yog‘siz sigir sutiga zaytun moyi qo‘shilganda, u ona sutiga tenglashib, tabiiy ozuqa manbaiga aylanadi.148
Qon bosimini tushirishi
2000 yil 27 martda The Archives of Internal Medicine (Ichki tibbiyot arxivlari) nashrida chop etilgan bir izlanish yana bir bor zaytun moyining yuqori qon bosimiga nisbatan foydali ta’siriga urg‘u beradi. Yuqori qon bosimini tushirish uchun ishlatiladigan dorilar zaytun barglaridan ham tayyorlanadi.
-
Ichki a’zolar uchun foydalari
Zaytun moyi issiq yoki sovuq holda iste’mol qilinishidan qat’i nazar, oshqozon kislotasi miqdorini kamaytirish orqali oshqozonni gastrit va yaralar kabi kasalliklardan himoya qiladi.149 Shuningdek, o‘tni harakatga keltirib, uning faoliyatini yaxshi-laydi. U o‘t pufagidan chiqadigan suyuqlikni tartibga soladi va o‘t pufagida tosh paydo bo‘lish xavfini kamaytiradi.150 Zaytun moyining tarkibida xlorid mavjud bo‘lib, u jigar faoliyatiga yordam beradi va shu tariqa ortiqcha mahsulotlarni tanadan yo‘qotishga ko‘maklashadi. U miya arteriyalariga ham foydali ta’sir ko‘rsatadi.151
Zaytun moyi keyingi yillarda, ayniqsa, mutaxassislarning e’tiborini tortdi.152 Quyida mutaxassislar bildirgan ayrim fikrlar keltirilgan:
Jiin Karper, sog‘liq va oziq-ovqat sohasida ko‘zga ko‘ringan mutaxassis, CNN axborot telekanalining sovrindor muxbiri, jurnalist va The Food Farmacy (Oziq-ovqat farmatsevtikasi) hamda Food Your Miracle Medicine (Oziq-ovqat - Sizning mo‘‘-jizaviy doringiz) nomli nashrlar muallifi:
Italiyada olib borilgan yangi tadqiqot zaytun moyining tarkibida antioksidlovchilar borligini ..., bular kasallik jarayonlariga, jumladan, arteriya qon tomirlarini to‘sib qo‘yuvchi zichligi kichik liporotein xolesteriniga qarshi kurashishini aniqladi.
Pat Breyd, parhezshunos va ovqatlanish bo‘yicha maslahatchi:
Zaytun moyining serqirra, ya’ni ko‘p xususiyatli ekanligi menga quvonch bag‘ishlaydi ... biz u haqida qanchalik ko‘p bilsak, uning salomatlik uchun qo‘shadigan ulkan hissalari haqida ham shunchalik bilimgaegabo‘lamiz.
Doktor Dimitrios Trixopoulos, Garvard universiteti Xalq salomatligi maktabining Epidimologiya boshqarmasi boshlig‘i:
Agarda amerikalik ayollar tuiingan yog‘lar o‘rniga ko‘proq zaytun moyi iste’mol qilishganda edi, ko‘krak saratoni xavfini deyarli ellik foiz (50%) gacha qisqartirishlari mumkin edi.
Zaytun moyi xavfli o‘simtalarning prostata, ko‘krak, yo‘g‘on ichak, tangachasimon hujayralar va qizilo‘ngachga oid ba’zi turlariga qarshi himoya ta’siriga ega.
-
D. Pek, Mayami universiteti Tibbiyot maktabi xodimi:
Zaytun moyi sichqonlarning immun sistemasini kuchaytirganligi isbotlandi...
Bruno Berra, Milan universiteti Umumiy fiziologiya va biologik kimyo instituti xodimi:
...o‘ta musaffo zaytun moyining qarshilik ko‘rsatuvchi kichik qismlari zichligi kichik liporoteinning oksidlanishga bo‘lgan qarshiligini sezilarli darajada oshiradi.
A. A. Revilliz, G. Rikkardi va M. Mansini, Neapoldagi Federeko II universiteti Ichki tibbiyot va metabolik kasalliklar instituti xodimlari:
Zaytun moyi insulin qarshiligining oldini oladi va qondagi glyukoza miqdorini yaxshiroq nazorat qiladi.
Patriziya Galleti, Neapol Ikkinchi universiteti Tibbiyot va jarrohlik fakulteti xodimi:
Zaynun moyi polifenollarini parhez sifatida iste’mol qilish ba’zi oshqozon-ichak kasalliklari va ateroskleroz kabi reaktiv kislorod metaboliti bilan bog‘liq kasalliklar xavfini kamaytirishi mumkin. Zaytun moyining gidroksitirozoli odamning eritroqitlarini oksidlanish yetkazadigan shikastdan himoya qiladi.
Frank Saks, Garvard Xalq salomatligi maktabi:
Semizlikni nazorat qilish va davolashda zaytun moyiga boy taomlar kam yog‘li taomlarga qaraganda samaraliroqtsir. Bundan tashqari, u ancha vaqt ozishga imkon beradi va u bilan ozishni davom ettirish osonroq...
Ko‘rib chiqqanimizdek, bugungi kunda ko‘pchilik olimlar zaytun moyiga asoslangan ovqatlanish tartibi ideal ozuqaviy modelni tashkil etadi, deb hisoblashadi. Bunday fazilatga ega zaytun mevasi va zaytun moyi har bir kishining kundalik ovqatlanish dasturidagi har bir taomning asosiy tarkibiy qismi bo‘lishi kerak. Qur’onning ko‘p oyatlarida Alloh tomonidan urg‘u berilgan zaytun o‘simligining foydalari tibbiyot fanida erishilgan yutuqlar natijasida kashf qilindi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/065.jpg)
U osmondan sizlar uchun undan ichimlik bo‘ladigan suvni (yomg‘irni) yog‘dirgan zotdir. (Hayvonlaringizni) boqadigan giyohlar ham o‘sha suvdan (sug‘orilur). U sizlar uchun o‘sha (suv) bilan (turli) ekinlarni, zaytun, xurmo, uzum va barcha mevalarni undirur. Albatta, bu (ish)da tafakkur qiladigan qavm uchun alomat bordir. («Nahl» surasi, 10-11-oyatlar)
-
YURAK TOMIRLARI JARROHLIGI
Sizning ko‘ksingizni ochib, kengaytirib qo‘ymadikmi? Orqangizni bosib turgan yukni olib tashlamadikmi?! Zikringizni ham baland qilib qo‘ymadikmi?! Bas, albatta, har bir qiyinchilikdan so‘ng yengillik kelur; albatta, qiyinchiliqdan so‘ng yengillik kelur. («Sharh» surasi, 1-6-oyatlar)
Tananing har bir a’zosi yashashi va muayyan bir vazifani bajarishi uchun u qon vositasida oziqlanib turishi kerak. Qon yurakka (koronar) toj arteriyalari orqali o‘tadi. Arteriya qon tomirlari qattiqlashgan (ateroskleroz) paytda bu arteriyada torayish va to‘siqlar hosil bo‘ladi. Bu holat davom etar ekan, qonning o‘tishi to‘xtab qoladi va yurak yetarli qon bilan ta’minlanmaydi. Bu esa, o‘z navbatida, yurakning o‘z funktsiyasini yaxshi bajara olmayotganligi va yurak xurujlaridan dalolat beruvchi ko‘krak qafasidagi og‘riqlarni keltirib chiqaradi.
Yuqoridagi oyatda «Sizning ko‘ksingizni ochib, kengaytirib qo‘ymadikmi...» deb tarjima qilingan «Alam nashroh laka sodroka» jumlasi mana shunday yurak funktsiyasining buzilishlari hamda bugungi kun yurak tomirlari jarrohligini nazarda tutayotgan bo‘lishi ehtimoldan xoli emas. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Bunday fikrning tug‘ilishiga sabab shundaki, «lam nashroh» jumlasining birinchi ma’nosi «go‘shtni va shu kabi narsalarni kesib ochmoq» degan fe’lni ifodalaydi. Darhaqiqat, bunday operatsiyalarda yurakka yo‘l ochish uchun ko‘krak qafasi suyagi ikkiga bo‘linadi. Operatsiya natijasida qon yana normal oqa boshlaydi va ko‘krak qafasidagi og‘riqlarga shu tariqa barham beriladi. Yuqoridagi oyatda berilgan «kengaytirmoq» so‘zi arteriya qon tomirlarining bunday to‘lib qolishi bartaraf etilishiga ishora qilayotgan bo‘lishi mumkin.
Bundan tashqari, bu suradan keyinoq yurakka foydali bo‘lgan zaytun bilan Allohning qasamyod etishi eng donolikning alomatidir. («Tin»surasi, 1-oyat)
-
HARAKAT, YUVINISH VA SUV ICHISHNING SOG’LIKKA FOYDALARI
Qur’onda qayd etilgan odob shakllaridan biri Ayyub Payg‘ambar (a.s.)ga munosib ko‘rilgan vahiyda yashiringan:
(Ey, Muhammad!) Bandamiz Ayyub Parvardigoriga nido qilib: «Meni shayton mashaqqat va azobga tutdi», - degan paytini eslang! (Shunda unga aytildi): «Oyog‘ing bilan (erni) tepgin! (chashma otilib chiqur). Mana shu chumiladigan va ichimlik sovuq suvdir». («Sod» surasi, 41-42-oyatlar)
Shayton tomonidan Ayyub Payg‘ambar (a.s.)ga toliqish va dard bilan ozor berilganida Allohning unga bergan maslahati «oyoq bilan depsinish»dir. Oyatdagi bu ibora harakat qilish yoki sportning foydalarini nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin.
Sport bilan shug‘ullanganda, ayniqsa, oyoqlardagi kabi uzun mushaklar harakatga keltirilganda (izometrik harakatlar) tomirlarda qon oqishi tezlashadi va hujayralarga boradigan kislorod miqdori ko‘payadi. Natijada kishining toliqishi ketadi va tanadan zaharli moddalarning haydalishi tufayli, u jonlanadi.153 Shu bilan bir vaqtda, tana mikroblarga qarshi kuchli qarshilikka ega bo‘ladi. Muntazam mashq qilib turadigan odamlar arteriya qon tomirlarini keng, toza saqlaydi va bu qonning quyuqlashib qolishi hamda yurak kasalliklarining oldini oladi.154 Jumladan, muntazam mashqlar qondagi qand nisbatini barqaror-lashtirib, diabetning oldini olishda muhim rol o‘ynaydi. Sportning jigarga keltiradigan foydali ta’siri shundaki, u foydali xolesterinning miqdorini oshiradi.155
Yana shu narsani qayd etish lozimki, oyoqyalang yurish tana orqali yig‘ilib qolgan statik elektr quvvatini yerga o‘tkazib yuborishning juda samarali yo‘lidir. U tananing yerga ulangan simi sifatida xizmat qiladi.
-
Oyatda ta’kidlanganidek, cho‘milish ham tanadagi statik elektrni zaryadsizlantirishning eng samarali usulidir. Jismoniy pokizalikni ta’minlash bilan birga, cho‘milish stress hamda tarang-likni ham bo‘shashtiradi. Shuning uchun cho‘milish ko‘p jismoniy va psixologik kasalliklar, ayniqsa, stress hamda asab buzilishida sog‘lomlashtiruvchanlik ta’siriga ega.
Oyatda cho‘milish bilan bir qatorda, suv ichish ham tavsiya etiladi. Suvning tanadagi barcha organlarga bo‘lgan foydali ta’sirini nazardan chetda qoldirib bo‘lmaydi. Ter bezlari, oshqozon, ichaklar, buyraklar va teri kabi ko‘plab organlarning sog‘ligi bevosita tanada yetarli miqdorda suv bo‘lishi bilan bog‘liq. Bu kabi organlar funktsiyalarining buzilishini davolash ularni qo‘shimcha suv bilan ta’minlash orqali amalga oshirilishi mumkin. Horg‘inlik, charchoq va lanjlikning davosi tanadagi suv miqdorini oshirish va shu tariqa g‘uborlarni tozalash orqali topiladi.
Bizning jismoniy va aqliy sog‘lig‘imiz uchun katta ahamiyatga ega bo‘lgan bu tavsiyalarning har birini amalda qo‘llash juda yaxshi natijalarni keltirib chiqaradi. Bu tavsiyalarning har biri «(Biz) Qur’onda mo‘minlar uchun shifo va rahmat bo‘lgan (oyat)larni nozil qilurmiz ... («Isro» surasi, 82-oyat)» degan oyatning tasdig‘i hamdir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/066.jpg)
-
MIKROSKOPIK HAYOTNING MAVJUDLIGI
Yer undiradigan narsalardan, o‘zlaridan va yana ular bilmaydigan narsalardan iborat barcha juftlarni yaratgan (Alloh)ga tasbeh aytilur. («Yosin» surasi, 36-oyat)
... Yana sizlar (hali) bilmaydigan narsalarni ham yaratur. («Nahl» surasi, 8-oyat)
Yuqoridagi oyatlar Qur’on nozil qilingan paytda odamlarga noma’lum bo‘lgan hayot shakllari mavjudligi haqida xabar bermoqda. Chindan ham, mikroskopning kashf qilinishi bilan, bevosita ko‘z bilan ko‘rib bo‘lmaydigan yangi jonzotlar inson tomonidan kashf qilindi. Shundan so‘ng, odamlar Qur’onda qayd etilgan bu hayot shakllarini o‘rganishga kirishdi. Boshqa oyatlar ko‘z bilan ko‘rib bo‘lmaydigan va bitta hujayradan iborat mikroorganizmlarning mavjudligi haqvda shunday deydi:
Kofir bo‘lgan kimsalar: «Bizlarga qiyomat kelmas», - dedilar. Ayting: «Yo‘q! G’aybni biluvchi Rabbimga qasamki, shak-shubhasiz, u (qiyomat) sizlarga kelur! Osmonlar va Yerdagi bir zarra misqolicha, undan ham kichik (yoki) katta biror narsa Undan maxfiy bo‘lmas va albatta, (u) aniq Kitobda (Lavhul-mahfuzda) mavjuddir». («Saba’» surasi, 3-oyat)
... Yerda, xoh osmonda biror zarra mitsdorida yoxud undan kichikroq narsa ham Rabbingizdan chetda qolmaydi, balki (u) aniq bitik (Lavhul-mahfuz)da bordir. («Yunus» surasi, 61-oyat)
Butun sayyorada tarqalgan bu sirli dunyo, boshqacha qilib aytganda, mikroorganizmlar Yer yuzidagi hayvonlarga qaraganda 20 marta ko‘proq a’zolarga ega. Ko‘zga ko‘rinmas bu mikroorganizmlarga bakteriyalar, viruslar, zamburug‘lar, suv o‘tlari va Akarida (kana) lar kiradi. Ular Yerdagi hayotning muvozanatini saqlab turuvchi muhim elementlar hamdir. Misol uchun, Yer yuzida hayot shakllanishining asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo‘lgan azotning aylanishi bakteriyalar orqali mavjud bo‘lishi mumkin. Ildiz zamburug‘lari o‘simliklardagi eng muhim element bo‘lib, ular tuproqdan minerallarni yutishda yordam beradi. Bizning tilimiz sirtidagi bakteriyalar esa salat va go‘sht kabi tarkibida nitrat bo‘lgan oziq-ovqatlardan zaharlanishimizning oldini oladi. Shu bilan birga, ma’lum bakteriyalar va suv o‘tlari Yerdagi hayotning asosiy elementi, fotosintezni sodir etish qobiliyatiga ega va ular bu vazifada o‘simliklar bilan hamkorlik qiladilar. Akarida oilasining ba’zi a’zolari organik moddalarni parchalaydi va ularni o‘simliklarga mos o‘g‘itlarga aylantiradi. Ko‘rib turganimizdek, zamonaviy texnologik jihozlar yordamida o‘rganilgan bu kichik hayot shakllari inson hayoti uchun juda muhim.
O’n to‘rt asr muqadam Qur’on bizning ko‘zimiz bilan ko‘rib bo‘lmaydigan jonzotlarning mavjudligi haqida xabar bergan edi. E’tiborni tortadigan bu maftunkor mo‘‘jiza Qur’on oyatlari ichida mavjuddir. (Qarang: Horun Yahyo. Mikrodunyo mo‘‘jizalari.)
-
HAYVON JAMOALARINING MAVJUDLIGI
Yerdagi sudralib yurgan har bir jonivor, osmonda qanot qoqayotgan har bir qush xuddi sizlar kabi jamoadirlar... («An’om» surasi, 38-oyat)
Bugungi kunda hayvon va qupshar ekologiyasining o‘rganilishi natijasida bizga ma’lumki, barcha hayvonlar va qushlar alohida-alohida jamoalarda yashaydilar. Uzoq muddatli va keng qamrovli izlanishlar hayvonlar orasida muayyan bir tizimli ijtimoiy tartib mavjud ekanligini ko‘rsatdi.
Masalan, ijtimoiy hayoti olimlarni lol qoldiradigan asalarilar to‘da-to‘da bo‘lib daraxt kovaklari yoki boshqa pana joylarda o‘z uyalarini quradilar. Bitta ari to‘dasi ona ari, bir necha yuz erkak arilar va 10-80000 ishchi arilardan tashkil topadi. Avvalroq aytib o‘tganimizdek, har bir to‘dada bitta ona ari bo‘lib, uning asosiy vazifasi tuxum qo‘yishdan iborat. Bundan tashqari, u o‘zidan to‘daning yaqdilligini ta’minlaydigan va uya ichidagi tizimning ishlashiga izn beradigan kerakli moddalarni ajratib chiqaradi. Erkak arilarning birdan-bir vazifasi ona arini urug‘lantirishdir. Boshqa barcha vazifalar, ya’ni uyada asal mumlar qurish, oziq-ovqat to‘plash, shohona jele yaratish, uyaning haroratini nazorat qilish, ozodalik va mudofaa kabilar ishchi arilar tomonidan bajariladi.
Uyadagi hayotning har bir jabhasida tartib bor. Lichinkalarga g‘amxo‘rlik qilishdan tortib, uyaning umum ehtiyojlarini ta’minlashgacha bo‘lgan barcha majburiyatlar bexato ijro etiladi.
Dunyoda eng ko‘p sonli bo‘lishiga qaramasdan, chumolilar texnologiya, jamoaviy mehnat, harbiy strategiya, ilg‘or aloqa tarmog‘i, ierarxik tartib, intizom va shaharni benuqson rejalashtirish kabi ko‘plab sohalarda ham insonlarga namuna sifatida xizmat kilishi mumkin bo‘lgan bir tartibni namoyish qiladi. Chumolilar to‘da deb ataladigan jamoalarda shunday bir o‘zaro tartib bilan kun kechiradilarki, ularning insonlarnikiga o‘xshash tsivilizatsiyasi bor deb o‘ylash mumkin.
Chumolilar oziq-ovqat ishlab chiqarish va ularni g‘amlab qo‘yish bilan bir qatorda yosh chumolilarga qarash, to‘dani mudofaa qilish va g‘animlarga qarshi jang olib borish kabi vazifalarni ham uddalaydilar. Yana shunday to‘dalar ham borki, ular «tikish-bichish», «qishloq xo‘jaligi» va «hayvonlar boqish» kabi yumushlar bilan ham mashg‘ul bo‘lishadi. Bu hayvonlar orasida juda kuchli aloqa tarmog‘i mavjud. Ularning ijtimoiy uyushqoqligi va omilkorligi har qanday jonzotlarnikidan ham ustundir. (Qarang: Horun Yahyo. Chumolilar mo‘‘jizasi, 2002)
-
Jamoa bo‘lib, tartibli hayot kechiradigan hayvonlar xavf tug‘ilganda ham yakdillik bilan harakat qilishadi. Misol uchun, qirg‘iy yoki boyo‘g‘li kabi yirtqich qushlar biror hududga kirgudek bo‘lsa, kichikroq qushlar bu qushlarni har tomondan qurshab oladilar. So‘ng ular boshqa qushlarni bu yerga jalb qilish uchun maxsus tovush chiqaradilar. Kichik qushlar tomonidan ommaviy ko‘rsatilgan tajovuzkor xatti-harakat odatda yirtqich qushlarni bu hududdan nariga haydaydi.156
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/067.jpg)
Birga uchib yurgan bir gala qushlar shu tarzda galadagi barcha a’zolarni himoya qiladi. Misol uchun, birga uchib yurgan chug‘urchuqlar galasi bir-birining orasida keng masofa tashlab uchadi. Biroq qirg‘iyni ko‘rishganda ular o‘z oralaridagi masofani yaqin-lashtiradilar. Shu yo‘sinda, ular qirg‘iyga gala o‘rtasini yorib kirishga qiyinchilik tug‘dirishadi. Hatto shunda ham, qirg‘iy ular orasiga sho‘ng‘iydigan bo‘lsa, u o‘zining zarariga ish ko‘rgan bo‘ladi. Uning qanotlariga shikast yetadi va u boshqa ov qila olmay qoladn157 Sutemizuvchilar ham agarda guruhga tajovuz qilingudek bo‘lsa, hamjihatlikda ish yuritishadi. Masalan, zebralar yovdan qochib ketayotgan paytda o‘z bolalarini podaning o‘rtasida olib ketadilar. Delfinlar ham to‘da bo‘lib suzishadi va ularga eng katta dushman bo‘lgan akulalarga qarshi to‘da bo‘lib jang qilishadi.158
Hayvonlarning ijtimoiy hayotiga sanoqsiz misollar keltirish va unga taalluqli ko‘plab tafsilotlarni bayon qilish mumkin. Hayvonlar haqida qo‘lga kiritilgan ma’lumotlar uzoq yillar davomida olib borilgan tadqiqotlar samarasidir. Ko‘rib chiqqanimizdek, Qur’onda xuddi boshqa jabhalar kabi hayvonlar haqida berilgan ma’lumotlar Islom kitobi Allohning kalomi ekanligini tasdiqlaydi.
-
BIOMIMETIKA: JONZOTLAR LOYIHASIDAN G’OYA OLIB
Darvoqe, sizlar uchun chorva hayvonlarida ham ibrat bordir; sizlarni ularning qorinlaridagi najosat va qon oralaridan chiquvchi, (lekin) ichuvchilar uchun ishtahali toza sutdan ichirurmiz. («Nahl» surasi, 66-oyat)
Albatta, sizlar uchun chorva mollarida ham ibrat bordir; sizlarga ularning qornidagi narsa (suti)dan ichirurmiz, yana sizlar uchun ularda ko‘p foydalar bordir, shuningdek, ular(ning go‘sht-yog‘lari)dan yeysiz. Yana (kuruqlikda) ular ustiga va (dengizlarda) kemalarga minib yurasiz. («Mu’minun» surasi, 21-22-oyatlar)
Olimlar va tadqiqotchi hamda yangilik yaratuvchi mutaxassislar yangi loyiha ustida ish boshlashdan oldin, odatda, tirik mavjudotlardan model izlashadi va ularning tizimlari va qurilmalariga taqlid qilishadi. Boshqacha qilib aytganda, ular Alloh tomonidan tabiatda yaratilgan konstruktsiyalarni ko‘radilar, o‘rganadilar va ulardan g‘oya olib o‘zlarining yangi texnologiyalarini ishlab chiqishga kirishadilar.
Bu yondashuv jonzotlarga taqlid qilishni izlovchi yangi bir fan tarmog‘i biometriyani dunyoga keltirdi. Keyingi yillarda fanning bu tarmog‘i texnologiyalar olamida keng qo‘llanila boshladi. Yuqoridagi oyatda «ibroh» (...dan o‘rganmoq, maslahat, ahamiyat, muhim narsa yoki model) so‘zining ishlatilishi bu masalada ko‘rilgan eng donolikdir.
Biomimetika deganda tabiatda mavjud bo‘lgan tizimlarga taqlid qilish uchun odamlar ishlab chiqaradigan moddalar, jihozlar, mexanizmlar va tizimlar tushuniladi. Ilmiy jamiyat ayni paytda bunday jihozlarga, ayniqsa, nanotexnologiya, robot texnologiyasi, sun’iy aql (elektron miya), tibbiyot va harbiy sohalarda katta ehtiyoj sezmoqda.
-
Biomimikriya g‘oyasi ilk marotaba montana shtatilik yozuvchi va ilmiy kuzatuvchi Janin M. Benius tomonidan olg‘a surilgan edi. Bu tushuncha keyinroq ko‘plab odamlar tomonidan tahlil qilindi va hayotga tatbiq qilina boshlandi. Quyida biomimikriya xususida bildirilgan ba’zi fikrlar berilgan:
«Biomimikriya» mavzusi shu narsani anglatadiki, namuna, o‘lchov va murabbiy bo‘lgan tabiat olamidan biz ko‘p narsalarni o‘rganishimiz kerak. Bu tadqiqotchilardagi umumiylik shundaki, ular insonning muammolariga javob topish uchun tabiatda yaratilgan loyihalarga hurmat bilan qarab, ulardan foydalanishga ilhom oladilar.159
Mahsulot sifati va unumdorlikni oshirish uchun tabiatdan foydalanuvchi Interface Inc. kompaniyasining mahsulot strategi Devid Oakey shunday deydi:
Tabiat biznes va dizaynda mening ustozim, hayot tarzi uchun esa namunadir. Tabiatning tizimi millionlab yillardan buyon ishlab kelmoqda... Biomimikriya tabiatdan ibrat olish usulidir.16
Bunday tez sur’atlar bilan yoyilib ketayotgan g‘oyani qo‘llab-quvvatlashni boshlagan olimlar tabiatning beqiyos va benuqson dizaynidan namuna sifatida foydalanish orqali o‘z izlanishlarini jadallashtirib yubordilar. Bu dizaynlar kam miqdordagi material va energiya bilan mahsuldorlikni maksimum oshirishi tufayli hamda o‘z-o‘zini ta’minlaydigan, atrof-muhitga bezarar, osoyishta, estetik jihatdan jozibador, chidamli va umri uzoq bo‘lganligi bois texnologik tadqiqotlar uchun modellar taqdim etadi. The High Country News nashri biomimetikani «ilmiy qo‘zg‘alish» deb tasvirlaydi va quyidagicha izoh beradi:
Tabiiy tizimdan model sifatida foydalanish orqali biz bugungi kunda amalda bo‘lgan texnologiyalarga qaraganda chidamliroqlarini yaratishimiz mumkin.161
-
Tabiiy modellarga taqlid qilish kerak, deb fikr yuritadigan Janin M. Benius o‘zining Biomimicry: Innovation Inspired by Nature (Biomimikriya: tabiatdan ilhomlanib yaratilgan yangiliklar). Pe-rennial: 2002) nomli kitobida quyidagi misollarni keltiradi:
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/068.jpg)
♦ Kolibrilar (Amerikada yashaydigan rangdor kichkina qushlar) Meksika bo‘g‘ozini 3 gramm (bir untsiyaning o‘ndan bir qismi) yoqilg‘i bilan kesib o‘tadi.
♦ Ninachilar eng mohir vertolyotlarimizdan ko‘ra epchilroq manyovr namoyish etishi bilan ustunlikka ega.
♦ Termit (chumoli turi) ko‘tarmalaridagi isitish, havo harorati va namligini bir xilda sakdash tizimlari inson qo‘li bilan yaratilganlardan jihoz va energiya iste’moli jihatdan ustun turadi.
♦ Ko‘rshapalakning yuqori chastotali to‘lqin uzatish moslamasi bizning radar tizimimizga nisbatan samaraliroq va sezgirroq.
♦ Yorug‘lik chiqaruvchi suv o‘tlari o‘z tanalarini yoritish uchun turli kimyoviy moddalarni biriktiradi.
♦ Arktika balikdari va baqalari qishda qattiq muzlaydi, bahorda esa yana hayotga qaytadi. Bu jarayonda ular o‘z tana a’zolarini muz yetkazishi mumkin bo‘lgan shikastdan himoya qiladilar;
♦ Buqalamun (xameleon) va karakatitsa (dengiz mollyuskalarining bir turi) o‘z atrofidagi narsalarga moslashib, aralashib ketish uchun teri tuslarini o‘zgartiradi.
♦ Ari, toshbaqa va qushlar xaritalarsiz yo‘nalishni aniqlaydilar.
"¢ Kitlar hamda pingvinlar akvalang moslamasisiz sho‘ng‘iydilar.
Biz faqat bir nechtasi ustida to‘xtalib o‘tgan tabiatdagi bu hayratlanarli mexanizmlar va dizaynlar keng qamrovli sohalarda texnologiyani boyitish salohiyatiga ega. Bu salohiyat bizning bilimlarimiz va texnologik vositalarimiz ko‘paygan sari oydinlashmoqda.
-
Barcha hayvonlar insonlarni lol qoldiradigan ko‘plab fazilatlar egasidir. Ba’zi hayvonlar suv ichida harakatlanishga imkon yaratadigan ideal darajadagi gidrodinamik shaklga ega bo‘lsa, boshqalari bizga tanish bo‘lmagan sezgilardan foydalanadilar. Bularning ko‘pchiligi tadqiqotchilar birinchi marta duch kelgan yoki ular yaqinda kashf qilgan fazilatlardir. Imkon tug‘ilsa, kompyuter texnologiyasi, mexanik muhandislik, elektrotexnika, matematika, fizika, kimyo va biologiya kabi sohalarda ko‘zga ko‘ringan mashhur olimlarni biror jonzotning hech bo‘lmasa bitta fazilatini taqlid qilish uchun jamlash maqsadga muvofiq
Olimlar har bir o‘tayotgan kunda tabiatning beqiyos strukturalari va tizimlariga duch kelishganda, ularni kashf qilib, hayratlanishmoqda va ular bu hayratdan insoniyatning manfaatlari uchun xizmat qiladigan yangi texnologiyalarni ishlab chiqarish uchun g‘oya sifatida foydalanishmoqda. Olimlar tabiatda qo‘llangan mukammal tizimlar va g‘ayrioddiy uslublar o‘zlarining bilim va zakovatlaridan ancha ustun ekanligini tushunib yetishgach, ular mavjud muammolarga topiladigan mislsiz yechimlardan xabar topa boshladilar va endilikda ularni yillab qiynab kelgan muammolarni hal qilish uchun tabiatdagi dizaynlarga murojaat qilishga majbur bo‘lmoqdalar. Natijada, juda qisqa vaqt ichida ular muvaffaqiyatga erishsalar ajab emas. Jumladan, tabiatga taqlid qilish orqali olimlar vaqt, mehnat va material resurslarini maqsadli ishlatish nuqtai nazaridan juda muhim yutuqlarni qo‘lga kiritmoqdalar.
Bugungi kunda, rivojlanayotgan texnologiya asta-sekinlik bilan yaratilganlikning mo‘‘jizalarini kashf qilayotganini va bio-mimetika kabi jonzotlardagi insoniyat uchun xizmat qiladigan g‘ayrioddiy dizaynlardan foydalanayotganini ko‘rishimiz mumkin. Beniusning aytishicha, «uni tabiat usulida qilish» bizning oziq-ovqat yetishtirish, materiallar tayyorlash, energiya ishlab chiqarish, o‘zimizni davolash, ma’lumot to‘plash va biznes yuritish usulimizni o‘zgartirish salohiyatiga ega.162 Quyida bunday mavzularni muhokama qilgan ko‘plab ilmiy maqolalardan ba’zilarini sanab o‘tamiz:
«Fan tabiatga taqlid qilmoqda»163.
«Dizaynda hayot saboqlari»164.
«Biomimikriya: ochiq manzarada yashiringan sirlar»165.
«Biomimikriya: tabiatdan ilhomlanib yaratilgan yangiliklar»166.
«Biomimikriya: bizni o‘rab turgan buyuk donolik»167.
«Biomimetika: tabiat modellaridan materiallar yaratish»168.
«Muhandislar dizayn uchun tabiatdan maslahat so‘raydilar»169.
O’n to‘qqizinchi asrda tabiatga faqatgina estetik zavq olish uchun taqlid qilinar edi. O’sha davr rassom va arxitektorlari tabiatdan ilhom olib, o‘z asarlarida tabiat strukturasining tashqi ko‘rinish namunalaridan foydalanardilar. Biroq tabiatning g‘ayrioddiy dizaynlarini va ularning insonlarga keltirishi mumkin bo‘lgan manfaatlarini anglab yetish, XX asrga kelib, tabiiy mexanizmlarni molekula darajasida o‘rganish bilan boshlandi. Olimlar bugungi kunda, 1400 yil muqaddam Qur’onda vahiy qilinganidek, jonzotlardan ibrat olishmoqda. (Qarang: Horun Yahyo. Biomimetika: texnologiya tabiatga taqlid qiladi.)
-
GALA BO’LIB HARAKATLANADIGAN ChIGIRTKALAR
Ular ko‘zlari (qo‘rquvdan) quyiga boqqan hollarida, go‘yo to‘zigan chigirtkalar kabi qabrlaridan chiqib kelurlar. («Qamar» surasi, 7-oyat)
Bu oyat Oxiratda barcha odamlarning holatini yopirilib kelayotgan chigirtkalarga o‘xshatib tasvirlaydi. Bunday qiyoslash zamirida buyuk hikmat yotadi.
XX asrda mikrokameralardan foydalanib o‘tkazilgan keng qamrovli izlanishlar orqali chigirtkalar haqida juda ko‘p ma’lumotlar olishga muvaffaq bo‘lindi. Chigirtka galalari bir tanu bir jon bo‘lib harakat qiladigan ulkan sonli alohida chigirtkalardan tashkil topadi. Kilometrlab uzunlik va kengliqda g‘uj-g‘uj bo‘lib birlashganda, ular xuddi qora bulutga o‘xshab ketadi. Aniqlanishicha, sahro chigirtkalarining bitta galasi 1200 kvadrat kilometr (460 kvadrat milya) maydonni egallaydi hamda har bir kvadrat kilometrda 40-80 milliongacha chigirtkalarni o‘z ichiga oladi.170
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/069.jpg)
Bundan tashqari, ular qumloq tuproqlarda xuddi urug‘ qadagandek tuxum qo‘yib ketadilar va lichinkalar yer ostida uzoq muddat qolgandan so‘ng, ularning barchasi birgalikda paydo bo‘ladi. Yer ostida 10-15 sm (4-6 dyuym) uzunlikdagi tunnel kovlagandan so‘ng, urg‘ochi chigirtka bir paytning o‘zida 95-158 tagacha urug‘ qo‘yadi: urg‘ochi chigirtka o‘z hayot davrida kamida uch marta urug‘ qo‘yadi. Lichinkalar havo temperaturasiga qarab 10-65 kundan so‘ng yetilgach, ular katta guruh bo‘lib yer yuziga chiqadilar. Bir kvadrat metrda 1000 tagacha tuxum po‘choqlari topilgan. Har bir kvadrat kilometrda 40-80 milliontagacha voyaga yetgan chigirtkalarni o‘z ichiga olgan galalar bir necha yuz kvadrat kilometr maydonni qoplab olishga qodir.171 Ularning uzoq muddat davomida yer ostida yashashi va bir paytning o‘zida juda ko‘p miqdorda yer yuziga chiqishi Hukm o‘qiladigan Kunda insonlarning qayta tirilishiga o‘xshatilishi tabiiy. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
Bugungi kunda, masofadan turib tasvirga olish tizimiga ega maxsus jihozlar orqali chigirtkalarning harakati o‘rganilmoqda. Hattoki NASA sun’iy yo‘ldoshi uzatgan ma’lumotlardan Afrika sahrolaridagi chigirtka galalari rivojlanadigan hududlarni aniqlash uchun foydalanilmoqda. Sun’iy yo‘ldosh ma’lumotlari yordami bilan 18 million kvadrat kilometrdan ko‘proq maydondagi yer va havoda keng qamrovli tadqiqotlar olib borilishi mumkin.
Guvohi bo‘lib turganimizdek, mazkur texnologiyalar mavjud bo‘lmagan davrda Qur’onda zikr etilgan bunday qiyoslanish Qur’on hamma narsani bilguvchi Allohning vahiysi ekanligini yana bir bor isbotlovchi dalildir.
-
CHUMOLILAR ALOQA TIZIMI
Alloh Qur’onda Sulaymon Payg‘ambar (a.s.)ning hayotini ta’riflab berar ekan, chumolilarning aloqa tizimiga ega ekanligiga ishora qiladi:
To ular chumolilar vodiysiga yegganlarida, bir chumoli: «Ey, chumolilar! Uyalaringizga kiringiz, yana Sulaymon va uning lashkarlari o‘zlari sezmagan hollarida sizlarni ezib ketmasinlar!» - dedi. («Naml» surasi, 18-oyat)
Chumolilar ustida olib borilgan ilmiy tadqiqot bu kichik mavjudotlar juda uyushgan ijtimoiy hayot kechirishini va bu uyushma ehtiyojidan kelib chiqib, ular juda murakkab aloqa tarmog‘iga ham ega ekanligini aniqladi. Masalan, National Geographic nashri shunday ma’lumot beradi:
Katta yoki kichik chumolining bosh qismida million yoki undan ortiq ishchilar (ularning barchasi urg‘ochilar) dan iborat to‘dalarga muhim bo‘lgan kimyoviy va vizual signallarni tutadigan ko‘p qirrali sezgi a’zolari mavjud. Uning miyasi yarim million nerv hujayralaridan tarkib topgan; ko‘zlari aralashma; antennalari burun va barmoquchlari sifatida faoliyat ko‘rsatadi. Og‘iz pastidagi bo‘rtmalar ta’mni sezadi; tuklari tekkan narsaga reaktsiya ko‘rsatadi.172
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/070.jpg)
Biz bexabar bo‘lsak-da, chumolilar o‘zlarining juda sezgir a’zolari tufayli aloqa o‘rnatish uchun turli uslublarni qo‘llaydilar. Ular bu a’zolarni o‘lja topishdan tortib bir-birining ketidan borishgacha va o‘z uyalarini qurishdan tortib jang olib borishgacha har doim ishlatadilar. Ularning 2-3 mm hajmdagi tanalarida 500000 nerv hujayralari siqib joylashtirilganligiga qaramay, insonlarni lol qoldiradigan aloqa tizimlariga egadirlar.
-
Ularning aloqalaridagi reaktsiyalar trevoga, biror ishga jalb qilish, ma’lum bir faoliyatga tayyorgarlik ko‘rish, og‘iz va anal suyuqliklarini almashish, guruh bo‘lib ta’sir o‘tkazish, tanish, tabaqani aniqlash ... kabi bir necha o‘ziga xos turkumlarga bo‘linadi.173 Bu reaktsiyalar vositasida tartibli, uyushgan jamoani tashkil etadigan chumolilar o‘zaro ma’lumot almashishga asoslangan hayot kechiradilar. Bunday ma’lumot almashishni amalga oshirish uchun ular ba’zida birga harakat qilish, baham ko‘rish, tozalash va mudofaa kabi sohalarda insonlar nutq orqali ifoda eta olmaydigan mukammal bir aloqa o‘rnatadilar.
Chumolilar, asosan, kimyoviy yo‘llar bilan aloqa qilishadi. Feromon (jinsiy attraktant)lar deb ataladigan bu yarimkimyoviy moddalar hid orqali idrok etiladigan kimyoviy birikmalar bo‘lib, ichki sekretsiya bezlaridan ajralib chiqadi. Bundan tashqari, ular chumolilar jamoalarini tashkil etishda eng muhim rol o‘ynaydi. Biror chumoli feromon chiqarsa, boshqa chumolilar hid, ta’m vositasida uni qabul qiladi hamda tegishli tarzda javob qaytaradi. Chumoli feromonlari ustida olib borilgan tadqiqotlar shu narsani aniqladiki, barcha signallar to‘daning ehtiyojlariga qarab chiqarilar ekan. Shuningdek, chiqarilgan feromonning shiddati ham yuzaga kelgan vaziyatning qanchalik shoshilinch ekanligiga ko‘ra o‘zga-rib turar ekan.174
Guvohi bo‘lganimizdek, chumolilarda o‘zlari mashg‘ul bo‘ladigan yumushlarni bajarish uchun chuqur kimyoviy bilim talab etiladi. 1400 yil ilgari, chumolilar haqida bunday bilim bo‘lmagan bir paytda, Qur’onning bu haqiqatga urg‘u berganligi uning boshqa bir ilmiy mo‘‘jizasidan dalolatdir. (Qarang: Horun Chumolilar mo‘‘jizasi). Goodword Books, Yangi Dehli, 2002)
-
OZIQ-OVQAT SIKLI
Alloh don va urug‘larni yoruvchi (va undiruvchi)dir. O’likdan tirikni chiqaradi va (U) tirikdan o‘likni chiqaruvchidir. Ana o‘sha Allohdir. Bas, qayoqqa og‘ib ketayapsiz? («An’om» surasi, 95-oyat)
Yuqoridagi oyatda bizning e’tiborimiz Qur’on nozil qilingan paytda odamlar hali hech qanday bilimga ega bo‘lmagan oziq-ovqat tsikliga jalb qilinadi.
Biror tirik jon o‘lgach, mikroorganizmlar uni tezda parchalab tashlaydi. O’lik tana shu tarzda tuproq bilan aralashib ketadigan va o‘simliklar, hayvonlar va nihoyat insoniyat uchun asosiy ozuqa manbaini shakllantiradigan organik molekulalarga bo‘linib ketadi. Agarda mana shu ozuqaviy tsikl bo‘lmaganda edi, hayotning mavjud bo‘lishi dargumon edi.
Bakteriyalar barcha jonzotlarning mineral va ozuqaga bo‘lgan talablarini qondirish uchun mas’uldirlar. Butun qish davomida deyarli o‘lik (qishki uyquga ketish) holatida bo‘ladigan o‘simliklar va ba’zi hayvonlar yozda qayta jonlanadilar hamda bakteriyalarning qish davomida qilgan mehnati orqali o‘zlarining mineral va ozuqaga bo‘lgan ehtiyojlarini qondiradilar. Butun qish davomida bakteriyalar organik chiqitlarni, ya’ni o‘lik o‘simliklar va hayvonlarni parchalaydi va ularni minerallarga aylantiradi.175 Shunday qilib, jonzotlar bahorda qayta uyg‘onganda, ozuqa ular uchun tayyor hamda ularni kutib turgan bo‘ladi. Bakteriyalar tufayli, atrof-muhitda «bahorgi poklanish» sodir bo‘ladi va tabiat bahorda hayotga qaytar ekan, kerakli miqdordagi ozuqa u uchun tayyorlab qo‘yilgan bo‘ladi.
Ko‘rib turganimizdek, o‘lgan jonzotlar yangi jonzotlarning dunyoga kelishi uchun muhim rol o‘ynaydi. Qur’onda «(U) o‘likdan tirikni chiqaradi va (U) tirikdan o‘likni chiqaruvchidir», deb ta’riflangan bu o‘tish davri eng mukammal tarzda amalga oshiriladi. Bu Qur’on Allohning kalomi ekanligini isbotlovchi yana bir dalildir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/071.jpg)
-
UYQU PAYTIDA QULOQLAR FAOL
Bas, (o‘sha) g‘orda bir necha yil ularning quloqlarini muhrlab» qo‘ydik. («Kahf», 11-oyat)
Qur’ondagi «Biz ularning quloqlarini muhrlab qo‘ydik» degan jumlaning arab tilidagi asli «zoroba» fe’lidir. Bu «Biz ularni uxlatib qo‘ydik» degan majoziy ma’noga ega. Quloqlarni nazarda tutib ishlatilgan zoroba «quloqlarning eshitishiga to‘sqinlik qilmoq» degan ma’noni anglatadi. Bu yerda faqatgina eshitish qobiliyatining qayd etilganligi juda ahamiyatlidir.
Kishi uxlayotganda ishlab turadigan yagona sezgi organi bu quloq ekanligi olimlar tomonidan kashf etilgan. Shuning uchun ham uyg‘onishimiz uchun biz soatdan foydalanamiz.176 «Biz ularning quloqlarini muhrlab qo‘ydik» jumlasidagi donolik shundaki, Alloh mazkur yosh yigitlarning eshitishini bekitib qo‘ygan va shu sababdan ham ular ko‘p yillar uyqu og‘ushida qolgan bo‘lsa ajab emas.
-
UYQU PAYTIDA HARAKATLANISHNING MUHIMLIGI
Uxloq bo‘lsalar-da, ularni uyg‘oq, deb o‘ylarding. Biz ularni o‘ng tomon, so‘l tomonga aylantirib turardik. Ularning iti esa, ostonada ikki old oyoqlarini uzatib yotardi. Agar ularni ko‘rib qolsangiz, dahshatga tushib, ulardan yuz o‘girib qochib ketgan bo‘lur edingiz. («Kahf» surasi, 18-oyat)
Yuqoridagi oyat uch yuz yillab uyquda yotgan g‘ordagi hamrohlarni nazarda tutmoqda. Bundan tashqari, Alloh ularning tanalarini chap va o‘ng tomonga o‘girib turganini ham vahiy qiladi. Buning zamirvda yotgan buyuk donolik faqat yaqin yillar ichidagina kashf qilindi.
Uzoq vaqt bir xil holatda yotadigan odamlar, ular yotadigan tomon yuzasiga tegib turgan tana qismlarida qon aylanishi qiyinchiligi, jarohatlar va qonning quyulib qolishi kabi jiddiy muammolarga duch kelishadi.177
Yuzaga keladigan jarohatlar «yotoq jarohatlari» yoki «bosim jarohatlari» sifatida ma’lum. Biror kishi uzoq vaqt qo‘zg‘almasdan yotsa, tananing o‘sha qismvdagi doimiy bosim tufayli qon tomirlari siqilib qoladi va ular umuman yopilib qolishi mumkin. Natijada, qon orqali tashiladigan kislorod va boshqa oziqlar teriga yetib bormaydi, natijada teri nobud bo‘la boshlaydi. Bu tanada jarohatlarning paydo bo‘lishiga olib keladi. Ushbu jarohatlar davolanmasa, yog‘ va mushaklar ham nobud bo‘la boshlaydi.178
Teri yoki to‘qima ostida shakllanadigan bunday jarohatlar davolanmasa, ular kattalashishi, agar ularga infektsiya tushgudek bo‘lsa, o‘limga ham olib kelishi mumkin. Shuning uchun bu bosimni kamaytirish maqsadida bemorning yotgan holatini har 15 daqiqada o‘zgartirib turish maqsadga muvofiqdir. O’zlarini qo‘zg‘ata olmaydigan bemorlarga esa maxsus qarov kerak. Ular har 2 soatda boshqa odamlar tomonidan qo‘zg‘atib turilishi lozim.179 Faqatgina so‘nggi asrda kashf qilingan bu tibbiy dalillarning Qur’onda nazarda tutilganligi undagi mo‘‘jizalardan yana biridir.
-
TUNDAGI KAM HARAKATLILIK
U tong shafag‘i bilan (osmonni) bulguvchidir va tunni orom olish vaqti, Quyosh va Oyni esa vaqt hisobini yuritish vositasi qilib belgilovchidir ... («An’om» surasi, 96-oyat)
Yuqoridagi oyatning aslida uchraydigan arabcha «sakan» so‘zi «tinim, orom, dam olish vaqti, tanaffus uchun payt» kabi ma’nolarni anglatadi. Alloh tomonidan qayd etilganidek, tun insonlar dam oladigan paytdir. Tunda tanada ishlab chiqiladigan melatonin gormoni odamlarning jismoniy harakatlarini susaytirish, ularni mudroq va charchoq bostirish hamda ularning miyalarini tinchlantiruvchi tabiiy vosita vazifasini bajarish orqali tanani uyquga tayyorlaydi.180 Uyqu mobaynida yurak urishi va nafas olish ritmi sekinlashadi hamda qon bosimi pasayadi. Ertalab gormonlarning ishlab chiqilishi to‘xtaydi va tana uyg‘onishga kirishadi.181
Shuningdek, uyqu tananing mushak va to‘qimalariga tiklanib olishga hamda tanaga eski yoki o‘lgan hujayralarni yangilashga imkon beradi. Uyqu davrida energiya sarfi kamayadi va tana tun bo‘yi energiya to‘playdi. Immun sistemasi uchun muhim bo‘lgan qator kimyoviy moddalar va o‘stiruvchi gormonlar ham uyqu paytida ajralib chiqadi.182
Agar odamlar yetarli darajada uxlamasalar, bu immun siste-masiga birdaniga salbiy ta’sir ko‘rsatadi va tana kasallikka ko‘proq moyil bo‘lib qoladi. Agar odamlar ikki kecha uxlay olmasalar, ular fikrni bir joyga jamlashda qiynaladilar hamda ular ko‘proq xato qila boshlaydilar. Agarda uch kecha uyqudan mahrum bo‘lsalar, ular alahsiray boshlaydilar va mantiqan fikrlay olmaydilar.183
Tun nafaqat insonlar uchun, balki boshqa tirik jonzotlar uchun ham orom olish paytidir. Alloh tomonidan oyatda «tunni orom olish vaqti,» deb ta’riflangan bu holat ko‘z bilan kuzatib bo‘lmas haqiqatni nazarda tutadi: kunduzgi payt sodir etiladigan ko‘plab faoliyatlar susayadi va tun mobaynida dam oladi. O’simliklarda, misol uchun, barglardagi terlash va fotosintez Quyosh chiqishi bilan ko‘paya boshlaydi. Tushdan so‘ng esa vaziyat aksincha tus oladi. Boshqacha qilib aytganda, fotosintez susayadi va temperatura ko‘tarilgan sari terlash tezlashishi tufayli nafas olish ko‘payadi. Tungi paytda temperatura pasayishi sababli, terlash ham susayadi va o‘simlik dam oladi. Agarda bir kechalik tun bo‘lmay qolganida edi, ko‘pchilik o‘simliklar nobud bo‘lgan bo‘lar edi. Mana shu nuqtai nazardan, tun o‘simliklar uchun, xuddi insonlar uchun bo‘lgani kabi, dam va I I qayta tetiklanishni anglatadi.184
Tunda molekulyar darajadagi harakatlar ham susayadi. Kun davomida Quyosh tomonidan chiqariladigan radiatsiya Yer atmos-ferasidagi atom va molekulalarni faollashtiradi va ular ko‘proq energiya miqdoriga ega bo‘ladi. Qorong‘ilik tushgach esa, atom va molekulalar kam energiya qabul qiladi va ular radiatsiya tarqata
«An’om» surasining 96-oyatida aytilgan bu dalillar Qur’onning sanoqsiz mo‘‘jizalaridan birini « oshkor qilgan bo‘lsa ajab emas. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
YUQORIGA KO’TARILGAN SARI NAFASNING SIQILISHI
Insonlar yashash uchun kislorod va havo bosimiga muhtojdirlar. Atmosferadagi kislorod o‘pkamizdagi havo qopchiqlariga yetib borishi bilan nafas olish sodir bo‘lishi mumkin. Biroq yuqoriga ko‘tarilgan sari atmosfera yupqaroq bo‘la borishi tufayli, uning bosimi pasayadi. Shuning uchun qon oqimiga kiradigan kislorod miqdori kamayadi va nafas olish qiyinlashadi. Havo qopchiqlari torayishi va siqilishi sababli, biz o‘zimizni xuddi nafas ola olmayotgandek his qilamiz.
Agarda qondagi kislorod miqdori tananing ehtiyojidan kamroq bo‘lsa, o‘ta horg‘inlik, bosh og‘riqlar, bosh aylanishi, ko‘ngil aynish va to‘g‘ri qaror qabul qilish qobiliyatining yo‘qolishi kabi bir qator alomatlar yuzaga keladi. Ma’lum bir balandlikka yetilganda, inson uchun nafas olish umuman mumkin bo‘lmay qoladi.186
Shu sababdan bunday balandliklarda tirik qolish uchun bizga kislorod solingan idishlar va maxsus kiyimlar kerak bo‘ladi.
Dengiz sathidan 5000-7500 metr (16500-24500 fut) balandlikda nafas olishning qiyinligi tufayli, kish] hushidan ketishi va koma holatiga kirishi mumkin. Bu samolyotlarda nima uchun kislorod idishlarining mavjud bo‘lishini tushuntirib beradi. Samolyotlar dengiz sathidan] 9000-10000 metr (29500-33000 fut) balandlikda uchganda havo bosimini nazorat qilib turadigan maxsus tizimlar ham bor.
Kislorod to‘qimalarga yetib bormaganda anoksiya (qonda kislorodning yetishmasligi) yuz beradi. Bunday kislorod yetishmasligi 3000-4500 metr (10000-15000 fut) balandliklarda sodir bo‘ladi. Ba’zi odamlar bunday balandliklarda hushini yo‘qotishi mumkin. Lekin ular darhol kislorod bilan ta’minlansa, ularning hayotini saqlab qolish mumkin.
Kuyidagi oyatda qiyoslab keltirilgan bu jismoniy haqiqat yuqoriga ko‘tarilgan sari ko‘krak qafasida yuz beradigan o‘zgarishlarni shunday ta’riflaydi:
Alloh kimni hidoyatga yo‘llashni iroda etsa, uning ko‘ksi (qalbi)ni Islom uchun (keng) ochib qo‘yadi. Kimni adashtirishni iroda etsa, ko‘ksini go‘yo osmonga ko‘tarilib ketayotgandek, tor va siqiq qilib qo‘yadi. Shunday qilib, Alloh imon keltirmaydiganlarga (loyiq) jazoni ravo ko‘rgay. («An’om» surasi, 125-oyat)
-
IKKINCHI KITOB
QUR’ONDAGI BASHORATLAR
KIRISH
Qur’onning mo‘‘jizaviy fazilatlaridan biri undagi kelajak voqea-hodisalari haqidagi bashoratlar bo‘lib, ularning ba’zilari shu paytgacha sodir bo‘lib keldi. Bu Qur’on Allohning so‘zi ekanligini tasdiqlovchi dalillardan biridir. Keyingi sahifalarda bunday hodisalarning ba’zilari ustida batafsil to‘xtalib o‘tamiz.
G’ayb (yashirin ish va narsalar) kalitlari Uning huzuridadir. Ularni Undan o‘zga bilmas. Yana, quruqlik va dengizdagi narsalarni (ham) bilur. Biror yaproq (uzilib) tushsa (ham) uni bilur. Yer zulmatlari (qa’ri)dagi urug‘ bo‘lmasin, ho‘lu quruq bo‘lmasin, (hammasi) aniq Kitob (Lavhul-mahfuz)da (yozilgan)dir. («An’om» surasi, 59-oyat)
(Ey, Muhammad!) Bular Sizga vahiy qilayotgan Bizdagi g‘ayb xabarlaridandir. Bularni ilgari na Siz va na qavmingiz bilar edingiz. Bas, sabr qiling! Albatta, oqibat (yutuq) taqvodorlarnikidir. («Hud» surasi, 49-oyat)
Ayting: «Allohdan boshqa osmonlar va Yerdagi biror kimsa g‘aybni bilmas.» («Naml» surasi, 65-oyat)
U shunday Allohdirki, Undan o‘zga iloh yo‘qdir. (U) yashirin va oshkora narsalarni biluvchidir. U mehribon va rahmlidir. («Hashr» surasi, 22-oyat)
-
VIZANTIYA IMPERIYASINING G’ALABASI
Hayratlanarli bir bashorat «Rum» surasining dastlabki oyatlarida vahiy qilingan bo‘lib, unda keyingi Rim imperiyasining sharqiy qismi, ya’ni katta mag‘lubiyatga uchragan Vizantiya imperiyasining tez orada g‘alaba qozonishi haqida so‘z yuritiladi.
Alif, Lom, Mim. Rum (qo‘shini Fors qo‘shinidan) mag‘lub bo‘ldi eng past yerda. (Lekin) ular (ya’ni rumliklar) bu mag‘lubiyatlaridan so‘ng, (forslar ustidan) albatta, g‘alaba qilurlar uch-to‘qqiz yil ichida. Oldin ham, keyin ham ish Allohnikidir. O’sha kunda mo‘minlar shodlanurlar. («Rum» surasi, 1-4-oyatlar)
Mazkur oyatlar taxminan 620-yilda, butparast forsiylar 613-614-yillarda nasroniy Vizantiyasini qattiq mag‘lubiyatga uchratgandan deyarli 7 yildan so‘ng nozil qilingan edi.
Darhaqiqat, Vizantiya shunchalik katta zarar ko‘rgan ediki, uning yolg‘iz o‘zi yana g‘olib bo‘lishi u yoqda tursin, hatto omon qolishi mumkin emas edi. 613-yilda Antiohda vizantiyaliklarni mag‘lub qilgach, forsiylar Damashq, Kilikiya, Tarsus, Armaniston va Quddusni ham istilo qildilar. 614-yilda Kuddusning qo‘ldan boy berilishi vizantiyaliklar uchun ayniqsa og‘ir judolik bo‘ldi, chunki Baytul Maqdis ibodatxonasi vayron qilingan va forsiylar nasroniylikning ramzi bo‘lgan «Haqiqiy Xoch»ni qo‘lga kiritgan edilar.187
Bundan tashqari, avarlar, slavyanlar va lombardlar ham Vizantiya imperiyasiga jiddiy tahdid solib turgan edi. Avarlar Konstantinopol devorlarigacha yetib kelgan edilar. Imperator Irakliy armiya xarajatlarini qoplash uchun ibodatxonalardagi oltin va kumushlarni eritib, pul yasashga farmon bergan edi. Bu ham kifoya qilmay, ko‘proq pul yasash maqsadida, bronza haykallari eritilib, quyula boshlandi. Ko‘plab hukmdorlar Irakliyga qarshi bosh ko‘targan va Vizantiya imperiyasi qulash arafasida edi.188 Avvallari Vizantiyaga qarashli bo‘lgan Mesopotamiya, Kilikiya, Falastin, Misr va Armaniston butparast forsiylar tomonidan bosib olingan edi.189
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/072.jpg)
-
Qisqasi, hamma Vizantiya barbod bo‘ladi deb ishonar edi. Ammo mana shunday paytda, «Rum» surasining dastlabki oyatlari nozil bo‘ldi va unda Vizantiyaning «uch-to‘qqiz yil» ichida g‘alaba qozonishi vahiy qilindi. Bashorat qilingan bu g‘alaba shunchalik umid bog‘lab bo‘lmas darajada ediki, Arab mushriklari u hech qachon amalga oshmaydi deb o‘ylar edilar.
Biroq Qur’ondagi boshqa barcha bashoratlar kabi bu ham voqe bo‘ldi. 622-yilda Irakliy forsiylar ustidan qator g‘alabalarni qo‘lga kiritdi va Armanistonni zabt etdi.190 627-yilning dekabrida bu ikki imperiya Bag‘dod yaqinidagi Dajla daryosidan 50 km (31 milya) narida joylashgan Nineviyada hal kiluvchi jangga kirdi. Bu safar ham Vizantiya lashkari forsiylarni tor-mor qildi. Bir necha oydan so‘ng forsiylar Vizantiya bilan tinchlik sulhini tuzishga majbur bo‘ldilar va bu sulhga ko‘ra forsiylar Vizantiyadan tortib olgan yerlarni o‘z egalariga qaytarib berishga majbur bo‘ldilar.191
Imperator Irakliy forsiylar hukmdori Xusrov II ni 630-yilda mag‘lub qilib, Quddusni qayta zabt etgach va Baytul Maqdis ibodatxonasiga «Haqiqiy Xoch»ni qaytarib olgach, Vizantiya to‘liq g‘alabaga erishdi.192
Oxir-oqibat, Alloh tomonidan Qur’onda xabar qilingan «rimliklarning g‘alabasi» «uch-to‘qqiz yil» ichida mo‘‘jizakorona amalga oshdi.
Bu oyatlarda vahiy qilingan boshqa bir mo‘‘jiza o‘sha paytda hech kimsaning bilishi mumkin bo‘lmagan geografik haqiqat, ya’ni rimliklar Yerning eng past hududida mag‘lub qilinishining e’lon qilinganligidir. Arabcha «adnaa al-arz» jumlasi ba’zi Qur’on tafsirlarida «yaqin joyda, yaqin yerda» deb tarjima qilingan. Biroq bu uning asl ma’nodagi emas, balki majoziy ma’nodagi tarjimasidir. «Adnaa» so‘zi, «dani’» (past) so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, «eng past» degan ma’noni anglatadi. «Arz» so‘zi «dunyo» degan ma’noga ham ega. Shu bois, «adnaa al-arz» «Yerning eng past joyi» ma’nosini beradi.
Ayrim mufassirlar mazkur hududning arablarga yaqinligini nazarda tutgan holda, so‘zning «eng yaqin» degan ma’nosini ishlatishadi. Lekin bu so‘zning asl ma’nosi juda muhim bir geologik dalilni, ya’ni 613-614-yillarda vizantiyaliklar mag‘lub qilingan joylardan biri, Yerning eng past hududi bo‘lgan O’lik dengiz havzasini nazarda tutadi.193
-
Yuqorida aytib o‘tganimizdek, O’lik dengiz qirg‘oqlari yaqinida joylashgan Quddusdagi mag‘lubiyatda «Haqiqiy Xoch»ning qo‘ldan boy berilishi nasroniy Vizantiyasi uchun berilgan og‘ir zarba edi.
Vizantiyaliklar va forsiylar aslida Suriya, Falastin va Iordaniyaga qarashli yerlarning kesishgan nuqtasida joylashgan O’lik dengiz havzasida jang qilishgan edi. Dengiz sathidan 399 metr pastlikda bo‘lgan O’lik dengiz Yer yuzasining «eng past» joyi hisoblanadi.194
Bu haqiqatni faqatgina zamonaviy o‘lchash uslubi va asboblari tasdiqlay olishi mumkinligini hisobga oladigan bo‘lsak, o‘sha paytda yashab o‘tgan insonlarning hech biri bu haqiqatni tushunib yetgan bo‘lishi mumkin emas. Demak, Qur’onda bu hududning Yer yuzidagi «eng past yer» ekanligi haqida aniq xabar berilgan ekan, u Qur’on Allohning kalomi ekanligini tasdiqlovchi yana bir dalildir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/073.jpg)
Bu suratda Quddus hamda O’lik dengiz havzasi tasviri keltirilgan.
-
FIR’AVN JASADINING SAQLANISHI
Fir’avn o‘zini iloh deb hisoblar edi (bu haqda keyinroq yana so‘z yuritamiz) va Muso Payg‘ambar (a.s.)ning «Allohga imon keltir», deb qilgan murojaatlariga u do‘q-po‘pisa bilan javob qaytarar edi. Fir’avnning bunday kekkaygan muomalasi u suvga cho‘kayotib, o‘lim bilan yuzma-yuz bo‘lguncha davom etdi. Qur’onda ta’kidlanishicha, Fir’avn Allohning jazosi bilan to‘qnash kelgan zahoti imon keltiradi:
Isroil avlodini dengizdan o‘tkazdik. Fir’avn va uning lashkarlari ular ortidan zo‘ravonlik va zulm yuzasidan ergashdilar. Unga (Fir’avnga) g‘arqbo‘lish (soati) yetishganda aytdi: «Imon keltirdimki, Isroil avlodi imon keltirgan Zotdan o‘zga iloh yo‘qdir. Men ham musulmonlardanman.» («Yunus» surasi, 90-oyat)
Biroq samimiy bo‘lmaganligi bois, uning bunday imonga kelishi inobatga olinmadi. Alloh bu haqda shunday xitob qiladi:
(Alloh dedi): «Endimi?! Axir, sen ilgari itoatsizlik qilganding va buzg‘unchilardan eding-ku! Mana bugun sendan keyingilarga belgi (ibrat) bo‘lishing uchun jasadingni qutqarurmiz. Haqiqatan, odamlarning aksariyati oyatlarimizdan gofildirlar.» («Yunus» surasi, 91-92-oyatlar)
Fir’avnning jasadi keyingi avlod uchun ibrat bo‘lishi to‘g‘risidagi ma’lumot uning jasadi chirimasligini nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin. Qohiradagi Misr muzeyida oliy tabaqa vakillarining mo‘miyolangan tanalari saklanadigan xonada ko‘rgazma qilib qo‘yilgan mo‘miyolangan jasad mana shu zolimga tegishli, debhisoblanmoqda.Suvga g‘arq bo‘lgandan so‘ng Fir’avnning jasadi qirg‘oqqa qalqib chiqqan va misrliklar tomonidan topilib, mo‘miyolangan, shu tariqa, oldindan tayyorlab qo‘yilgan dafn qilish daxmasiga keltirilgan bo‘lishi ehtimoldan xoli emas.195
-
MAKKANING FATH ETILISHI
Qasamki, Alloh O’z payg‘ambariga (u ko‘rgan) tushni ro‘yobga chiqardi, albatta, sizlar (ey, mo‘minlar!) Masjidul-haromga emin-erkin, boshlaringizni (sochlaringizni) qirdirgan va (yoki) qisqartirgan hollaringizda qo‘rqmasdan kirursiz, inshoalloh. Bas, (Alloh) sizlar bilmagan narsani bilib, undan (Makka fathidan) oldin yaqin bir g‘alabani (Xaybar g‘alabasiga ega) qildi. («Fath» surasi, 27-oyat)
Madinada o‘tgan tunlarining birida Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) mo‘minlarning Muqaddas masjidga (Masjidul-haromga) kirganlarini va Ka’ba atrofida aylanib yurganlarini o‘z tushlarida ko‘rdilar. Uyg‘onganlaridan so‘ng bu xushxabarni mo‘minlarga, ya’ni Makkadan Madinaga u bilan birga hijrat qilgan va o‘shandan buyon u yerga qayta olmaganlarga yetkazdilar.
«Fath» surasining 27-oyatida Alloh Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga O’zi yordam berishi va qo‘llab-quvvatlashi, uning tushi rost ekanligi hamda mo‘minlarning Makkaga kirajaklarini vahiy qiladi. Bir oz fursatdan keyin Hudaybiyya sulhi hamda Makkaning fath etilishi natijasida mo‘minlar, xuddi Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning tushlarida ayon bo‘lganidek, Muqaddas masjidga hech qanday xavf-xatarsiz kirdilar. Shu tariqa Alloh O’z xohishi bilan Payg‘am-barimiz (s.a.v.)ning tushlari ro‘yobga chiqishini iroda etdi.
E’tibor qilsak, bu oyat Makka fathidan oldin qo‘lga kiritiladigan boshqa bir g‘alaba haqida ham xabar berayotganini, ya’ni ular Makkaga kirishlaridan oldin yahudiylar nazorati ostida bo‘lgan Xaybar qo‘rg‘onini zabt etishlarini ko‘rishimiz mumkin.196
-
Makkaning fath etilishi haqidagi xabarlar boshqa oyatlarda quyidagicha nozil qilingan:
U(Alloh) Makkaning ichkarisida (kechgan jangda) ularning (Makka mushriklarining) ustidan sizlarni yulib qildirganidan keyin ularning qo‘llarini sizlardan, sizlarning qo‘llaringizni ulardan to‘sgan (jangni to‘xtatgan) zotdir. Alloh qilayoggan amallaringizni ko‘rib turuvchidir. («Fath» surasi, 24-oyat)
(Ey, Muhammad!) Biz Sizga anits fath (g‘alaba) baxsh etdik. (Bu fath) Siz uchun Allohning oldingi va keyingi gunohlaringizni kechishi, Sizga O’z ne’matini mukammal qilib berishi, Sizni To‘g‘ri yo‘lga hidoyat qilishi, shuningdek, Allohning Sizga kuchli yordam berishi uchundir. («Fath» surasi, 1-3-oyatlar)
«Isro» surasining 76-oyatida mushriklar Makkada uzoq qola olmasligi haqida xabar beriladi:
Ular Sizni (bu) yerdan (Makkadan) chiqarib yuborish uchun qo‘zg‘ab yuborishlariga oz qoldi. U taqdirda o‘zlari ham Sizdan keyin ozgina (muddat) tura olardilar, xolos. («Isro» surasi, 76-oyat)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/074.jpg)
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) hijratdan so‘ng 8 (milodiy 630) yilda Makkaga kirib, uni fath qildilar. Ikki yildan so‘ng, xuddi Alloh vahiy qilganidek, mushriklar Makkadan chiqib ketadilar. Bu yerda e’tiborga molik narsa shundaki, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) mo‘minlarga xushxabar yetkazganlarida hech qanday ortiqcha savol tug‘ilmagandek edi. Aslida, vaziyat aksincha tus olgan va mushriklar Makkaga mo‘minlarni hech qachon kiritishga yo‘l qo‘ymaslikka ahd qilishgan edi. Natijada odamlar Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning so‘zlariga ham shubha bilan qaray boshladilar. Ammo Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Allohga ishonar va shirk keltiruvchilarning so‘zlariga parvo qilmas edilar hamda Allohning unga vahiy qilganini odamlarga so‘zlar edilar. Qur’on uning so‘zlarini tasdiqladi va bashorat shundan so‘ng qisqa vaqt ichida ro‘yobga chiqdi.
-
ISROIL QAVMINING KIBRGA BERILISHI
Shuningdek, Biz Isroil avlodiga Kitobda: «Sizlar, albatta, zaminda ikki marta buzg‘unchilik qilursiz va katta tug‘yonga (isyonga) ketursiz», - deb xabar berdik. Bas, qachonki, u (buzg‘unchilik)lardan avvalgisining belgilangan vaqti kelganida, sizlarning ustingizga (jazolash uchun) kuch-quvvatga ega bo‘lgan bandalarimizni yubordik. Ular hovlima-hovli kezdilar. (Bu va’da) ado etiluvchi va’da edi. Sungra (tavba qilganlaringizdan keyin) ularning (Bobil hukmdorining) ustidan g‘alabani sizlarga qaytardik va sizlarga mol-dunyo va farzandlar bilan madad berib, adadingizni ko‘paytirdik. («Isro» surasi, 4-6-oyatlar)
Bu oyatlarda ta’kidlanishicha, Isroil farzandlari dunyoda ikki marta buzg‘unchilik qilishlari kerak edi. Birinchisidan so‘ng, ya’ni ular o‘ta darajada kibrlanib ketgan paytda, Alloh ularga qarshi qudratli lashkarlarni yo‘llaydi. Rostdan ham, yahudiylar Yahyo Payg‘ambar (a.s.)ni o‘ldirishgandan va benihoya kibrlanib, Iso Payg‘ambar (a.s.)ni o‘ldirish uchun tuzoq qo‘yishgandan so‘ng tez orada, 70-yilda rimliklar tomonidan Kuddusdan quvg‘in qilinadilar va shu tariqa butun dunyoga tarqalib ketadilar.
Bu oyat Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga nozil qilingan paytda, yahudiylar turli mamlakatlarda juda og‘ir sharoitlar ostida kun kechirishar va o‘zlarining makoniga ega emas edilar. Biroq Alloh Isroil farzandlariga bir kun kelib o‘z kuchlarini tiklab olajaklarini zikr etgan edi.
O’sha paytlarda bu haqiqatning rostdan ham ro‘yobga chiqishi amri maholdek bo‘lib tuyular edi. Lekin bir necha asrlardan so‘ng yahudiylar Falastinga qaytdilar va 1948 yilda Isroil davlatini tashkil qildilar. Keyinchalik Isroilda yashayotgan ba’zi irqchi sionistlarning munosabatlari O’rta Sharqda tartibsizliklarni keltirib chiqardi. Bunday munosabatlar hamon terroristik harakatlarni keltiribchiqarmoqda.
-
Hozirgi ahvol Isroil farzandlarining ikkinchi «buzg‘un-chiligi»dan alomatdir. Biroq bunday yovuz xulqlilik barcha yahudiylarga tegishli emasligini yodda tutmog‘imiz darkor, chunki ko‘pchilik yahudiylar bunday xulqni yoqlamaydigan, vijdoni pok va hayotiy tajribaga ega shaxslardir. Ayrim irqchi va radikal sionistlar Parvardigorimiz tomonidan amr etilganidek, «afvni (qabul qilib) olish» («A’rof» surasi, 199-oyat) lari kerak. Agar ular shunday yo‘l tutsalar, Allohning irodasi bilan tinchlik muhiti va birodarlik aloqalari yana qaror topadi. Qur’oni Karim bu haqda shunday xabar beradi:
Yaxshilik bilan yomonlik barobar bo‘lmas. Siz (yomonlikni) go‘zalroq (muomala) bilan daf eting! (Shunda) birdan siz bilan o‘rtalaringizda adovat bo‘lgan kimsa qaynoq (qalin) do‘stdek bo‘lib qolur. («Fussilat» surasi, 34-oyat)
«Isro» surasining mazkur oyatlarida aytilgan bu voqealarning yuz berishiga deyarli hech kim ishona olmas edi. BiroqAllohularning ado etilishini iroda etdi va shu yo‘sinda mo‘minlar uchun O’zi nozil qilgan Qur’onning mo‘‘jizaviy kitob ekanligiga yanada ko‘proq dalillar keltirdi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/075.jpg)
-
FAZONING TADQIQ ETILISHI
Insoniyatning fazoni tadqiq etishi 1957 yil 4 okgyabrda Sovet sun’iy yo‘ldoshi - Sputnikning uchirilishi bilan avj olib ketdi. Ma’lum vaqt o‘tgach, u Yerning atmosferasini ortda qoldirib, birinchi bor Sovet fazogiri Yuriy Gagarinni falakka olib chiqdn 1969 yilning 20 iyulida esa amerikalik astronavt Neyl Armstrong Oyga qadam bosgan birinchi inson zoti bo‘lib, tarix sahifalarida muhrlandi.
Darhaqiqat, bunday taraqqiyot va qo‘lga kiritiladigan yutuqlarning bir kun kelib amalga oshishi Qur’onda vahiy qilingan edi. Chunonchi, Alloh bizning diqqatimizni quyidagi oyatda kelti-rilgan haqiqatga jalb etadi:
Ey, jinlar va insonlar jamoasi! Agar sizlar osmonlar va Yer hududlaridan o‘tib ketishga qodir bo‘lsangiz, o‘tib ketaveringiz! Kuch-qudratsiz sira o‘tib keta olmagaysiz! («Ar-Rahmon» surasi, 33-oyat)
Bu yerda «kuch-qudrat» deb tarjima qilingan arabcha «sultan» so‘zi boshqa ma’nolarga ham ega: quvvat, yuqori hokimiyat, hukmronlik, qonun, yo‘l, ruxsat, qoldirib ketish, tasdiqlash, isbot.
Agar yaxshilab mulohaza yuritadigan bo‘lsak, yuqoridagi oyatda insoniyat faqat ortiq darajadagi quvvat bilangina Yer va osmon qa’riga sho‘ng‘iy olishi mumkin. Mana shu ortiq darajadagi quvvat, kuch-qudrat olimlarning ulkan yutuqlarini qo‘lga kiritishiga imkon bergan XX asrning qudratli texnologiyalari bo‘lishi ehti-moldan xoli emas.
-
OYGA SAYOHAT
(Bas, qasamyod etaman) ... hamda to‘lin Oy bilanki, albatta sizlar bosqichma-bosqich (chiqib) kelursizlar! Bas, nega ular imon keltirmaydidar?! («Inshnqoq» surasn, 18-20-oyatlar)
Yuqoridagi oyatlarda Alloh to‘lin Oy bilan qasam ichib, so‘ng odamlarning bosqichma-bosqich chiqib kelishi haqida so‘z yuritiladi. «Tarkabu» fe’li «rokiba» (ko‘tarilmoq biror yo‘ldan yurmoq izidan bormoq, boshlamoq, kirishmoq, ishtirok etmoq yoki boshqarmoq) fe’lidan kelib chiqqan. Mana shu ma’nolarga asos-langan holda, «sizlar bosqichma-bosqich (chiqib) kelursizlar» degan ifoda bortiga chiqiladigan transportni nazarda tutayapti, degan xulosaga kelish mumkin.
Binobarin, astronavtlarning fazoviy kemasi atmosferaning har bir qatlamini birin-ketin bosib o‘tadi va so‘ng Oyning tortishish maydoniga o‘tishni boshlaydi. Shunday qilib, alohida qatlamlarni ortda qoldirib Oyga yetib boriladi. Jumladan, «Inshiqoq» surasining 18-oyatida Oyga qasamyod qilinishi bundagi urg‘uni kuchaytiradi va u insoniyatning Oyga safar qilajagidan darak berayotgan bo‘lishi tabiiy. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
ZAMONAVIY TRANSPORT VOSITALARI
U yana minishingiz uchun va ziynat sifatida otlar, xachirlar va eshaklarni (yaratdi). Yana sizlar (hali) bilmaydigan narsalarni ham yaratur. («Nahl» surasi, 8-oyat)
Yuqoridagi oyat shundan dalolat beradiki, odamlar bu yerda qayd etilgan hayvonlardan boshqa (ularga) noma’lum bo‘lgan turli-tuman transport vositalariga ham ega bo‘ladilar. Quyidagi oyat kemalar kabi bunday ommaviy transport shakllari kelgusida yaratilajagini ta’kvdlaydi:
Biz ularning zurriyotlarini (Nuh payg‘ambar yasagan) to‘la kemada ko‘garganimiz (va to‘fondan qutqarganimiz) ular uchun (qudratimizdan yana bir) alomatdir. Yana Biz ularga xuddi o‘sha (kemaga) o‘xshash minadigan narsalarni (ya’ni katta-kichik kemalarni) ham yaratdik. («Yosin» surasi, 41-42-oyatlar)
-
SAMOLYOT TEXNOLOGIYASI
Sulaymonga esa shidtsat bilan esuvchi shamolni (bo‘yin sundirib), uning amri bilan Biz muborak qilgan zamin (Shom) sari esadigan (qilib qo‘ydik). Biz barcha narsani biluvchidirmiz. («Anbiyo» surasi, 81-oyat)
Yuqoridagi oyatda zikr etilganvdek, Alloh shamolni Sulaymon Payg‘ambar (a.s.)ning amriga bo‘ysundirib qo‘ydi va unga shamoldan transport vositasi sifatvda foydalanishga imkon yaratdi. Bu yerda nazarda tutilayotgan narsa shamol energiyasidan xuddi Sulaymon Payg‘ambar (a.s.) davridagi kabi, kelajak texnologiyalari uchun foydalanish mumkinligi ehtimoldan xoli emas.
Sulaymonga ertalab bir oylik, kechki payt bir oylik (masofani bosib o‘tadigan) shamolni (bo‘yin sundirdik) ... («Saba’» surasi, 12-oyat)
«Ertalab bir oylik, kechki payt bir oylik (masofani bosib o‘tadigan», degan jumla bizning diqqatimizni Sulaymon Payg‘am-bar (a.s.) ehtimol samolyotga o‘xshash texnologiyadan foydalanib, turli hududlar orasida tez harakat qilganligi yoki uzoq maso-falarni tezlikda bosib o‘ta oladigan, shamol quvvati bilan ishlovchi transport vositasi yaratganligiga qaratayotgan bo‘lishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Shunday ekan, bu oyatlar bizga zamonaviy samolyot texnologiyasi haqida ishora qilayotgan bo‘lishi tabiiy.
-
TASVIRNING UZATILISHI
Kitobdan (Ismi a’zamdan) xabardor bo‘lgan zot esa: «Men ko‘zing o‘zingga qaytgunicha (ko‘z ochib-yumguningcha) uni senga keltirurman», - dedi. Bas, uning (taxtning) o‘z huzurida turganini ko‘rgach, dedi: «Bu Rabbimning shukr kilamanmi yoki noshukrlik qilamanmi, imtihon etish uchun bergan fazlidandir ...» («Naml» surasi, 40-oyat)
«Kitobdan (Ismi a’zamdan) xabardor bo‘lgan zot» Sulaymon Payg‘ambar (a.s.)ga malika Saba’ning taxtini unga juda tez keltira olishini aytadi. Bu ehtimol bugungi kun ilg‘or texnologiyalari bilan tasvirlarning uzatilishiga bir ishoradir. Boshqa bir oyat bu xususda shunday xabar qiladi:
(Shunda) jinlardan bir alvasti aytdi: «Men uni senga o‘rningdan turishingdan ilgari keltirurman. Albatta, men bunga qodir va ishonchlidirman.» («Naml» surasi, 39-oyat)
Hozirgi kunda matn, suratlar va filmlar Internet va kompyuter texnologiyasi sohasida qo‘lga kiritilgan yutuqlar yordamida dunyoning har qanday burchagiga bir necha soniyalarda yetkazilishi mumkin. Misol uchun, malikaning taxtini Sulaymon Payg‘ambar (a.s.)ning qarorgohiga juda tez olib keltirish to‘g‘risidagi haqiqat kelgusida uch o‘lchovli surat yoki tasvirni ko‘z ochib-yumguncha Internet orqali jo‘natish imkoniyati tug‘ilishini nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin.
Olimlarning fikriga ko‘ra, yaqin kelajakda atom va molekulalar hamda kattaroq jismlarning teleportatsiyasi haqiqatga aylanishi mumkin. Bu uslub orqali predmetlarning moddiy xususiyatlari bir joydan olinib, ular qayta quriladigan boshqa joyga har bir jihati va atom ketma-ketligini saqlagan holda uzatiladi. Bir kun kelib bu texnologiya ishga tushadigan bo‘lsa, makon va zamon muayyan bir masofani bosib o‘tishga ortiqcha to‘sqinlik qila olmaydi va predmetlar hech qanday masofani bosib o‘tmasdan bir zumda har qanday joyga tashib o‘tila olishi mumkin.197
-
1998 yilda Kaliforniya Texnologiya instituti (Kaltex)da ikkita yevropalik guruh bilan ishlayotgan fiziklar fotonni tashib o‘tishga muvaffaq bo‘ldilar. Olimlar fotonning atom tuzilishini o‘qish orqali uning nusxasini shakllantirdilar, so‘ngra bu ma’lumotni 1 metr (3,28 fut) masofaga olib uzatish sharafiga muyassar bo‘ldilar. Yaqinda o‘tkazilgan boshqa bir teleportatsiya tajribasida Avstraliya Milliy universiteti (AMU)da faoliyat ko‘rsatayotgan Ping Koy Lam va boshqa tadqiqotchilar lazer nurini qisqa masofaga uzata oddilar.198
Darhaqiqat, 2002 yil 17 iyulda CNN axborot telekanali bergan bayonotga ko‘ra, Kanberradagi Avstraliya Milliy universitetida ish olib borayotgan bir guruh fiziklar lazer nurini ajratishgan vauni bir necha metr masofaga «olib uzatishgan». Guruhning boshlig‘i Ping Koy Lamning xabar berishicha, ular hali materiyani uning atom holatida uzata olishga muvaffaq bo‘lmaganlar. Biroq uning fikriga ko‘ra, bu yechimi topilmaydigan masala emas, balki kelajakda ro‘yobga chiqishi mumkin bo‘lgan haqiqatdir.
Nature nomli ilmiy bir jurnalda chop etilgan izlanishga ko‘ra, Daniyaning Orxus universitetida ish olib borayotgan Yujin Polzik hamda uning hamkasblari lazer nuri va kvant fizikasidan foydalanib, ko‘p sonli atomlar ustida muvaffaqiyatli tajribalar o‘gkazishgan.199 O’zining teleportatsiya salohiyati tahlilida (Scientific America jurnalida chop etilgan) avstraliyalik fizik Anton Zeylinger fizika qonunlarini buzmasdan turib, ancha murakkab tizimlarni teleportatsiya qilish mumkin ekanligi haqida ma’lumot bergan.200
Qur’on oyatida «Toki ularga uning (Qur’onning) haq ekani aniq ma’lum bo‘lgunicha, albatta, Biz ularga atrofdagi va o‘z vujudlaridagi alomatlarimizni ko‘rsatajakmiz...» («Fussilat» surasi, 53-oyat) deb vahiy qilinganidek, bu ilmiy taraqqiyotlar Qur’onda zikr etilgan texnologiyalarning bir qismi bo‘lib, ularning barchasi uning mo‘‘jizaviy jihatlarini ochib beradi.
-
HIDNING UZATILISHI
U (Yusuf) dedi: «Bu kun sizlarga nisbatan ayblov yo‘q. Alloh sizlarni mag‘firat qilgay. U rahm qiluvchilarning rahmlirog‘idir. Sizlar mana bu qo‘ylagimni olib borib, otamning yuziga tashlangiz, shunda ko‘radigan bo‘lib qolur. So‘ng barcha ahlu oilalaringiz bilan birga mening oldimga kelingiz!» Karvon (Misrdan) chiqishi bilan otalari (Ya’qub o‘z huzuridagi kishilarga): «Men Yusufning hidini sezmoqdaman. Meni aqldan ozganga chiqarmasangiz, bas», - dedi. («Yusuf» surasi, 92-94-oyatlar)
Zamonamiz olimlarining ma’lum qilishlaricha, yaqin kelajakda atomlar va bo‘y (hid) molekulalarini teleportatsiya qilish imkoniyati yuzaga kelishi mumkin. «Yusuf» surasining 94-oyatida Yusuf Payg‘ambar (a.s.)ning otasi o‘g‘lining hidini sezayotganligini aytadi. Olimlar ham yaqin orada xuddi rasmlar va uch o‘lchovli tasvirlar jo‘natilgani kabi, hidlar jo‘natilishi mumkinligini ta’kidlashmoqda. Demak, bu oyat hozirgi tadqiqotdan hidni olib uzatish usuli kelib chiqadigan jadal texnologiyadan bir alomat bo‘lishi mumkin.
Xuddi boshqa sezgi tuyg‘ularimiz kabi, hid ham miyada shakllanadi. Masalan, limon po‘chog‘ining molekulalari burunning hid bilish retseptorlarini qo‘zg‘atadi, so‘ng bu retseptorlar ularni elektr signallari shaklida miyaga tahlil uchun uzatadi. Demak, hidning signali sun’iy ravishda boshqa shaklda hosil qilinsa, hid xuddi shu shaklda idrok etilishi tabiiy. Chunonchi, «elektron burun» mana shunday tadqiqot sohalaridan biri bo‘lib, u ham yaqin kelajakda haqiqatga aylanishi turgan gap.
Insonning hidni idrok etish tizimi shug‘ullantirilgan burun uchun 10000 tagacha bo‘yni nomlash va farqlay olishga imkoniyat yaratishi mumkin. Parfyumeriya (duxi) biznesi bilan shug‘ullanuvchi, maxsus kimyoviy mashg‘ulotlardan o‘tgan professionallar yuzlab turli xushbo‘y moddalardan tarkib topgan atirni hidlab, so‘ng uning tarkibiy qismlarini sanab bera olish qobiliyatiga egadirlar.201 Inson burnidagi bu buyuk ixtiro ko‘plab olimlarga xuddi shunday jihoz yaratishga dalda berdi. Turli tadqiqot va rivojlantirish markazlarida insonning bunday hidni idrok etish tizimi nusxasini yaratishga urinishlar davom etmoqda. Shu asnoda, ishlab chiqilgan modellar «elektron burun» atamasi bilan nomlanadi.
-
Inson burnining retseptorlari oqsillardan tashkil topgan, uning elektron vazifadoshida esa ular bir qator kimyoviy retseptorlardan tuzilgan. Har bir retseptor turli hidlarni topishga mo‘ljallangan, ularning farqlash qobiliyati qanchalik oshirilsa, mahsulotni ishlab chiqish shunchalik qiyinroq va narxi qimmatroq bo‘ladi. Datchiklar tomonidan qabul qilinadigan signallar elektron tizimlar vositasida ikkilik kodlarga aylantiriladi va so‘ng kompyuterga uzatiladi. Elektron tizimlarga hidni topish uchun mas’ul nerv hujayralarining taqlidi sifatida qaralsa, kompyuterni miya deb o‘ylash mumkin. Kompyuter ma’lumotlarni tahlil qilishga dasturlashtirilib qo‘yiladi va shu tariqa ikkilik kod signallarini fahmlaydi.
Elektron burunlar hozirgi paytda oziq-ovqat, parfyumeriya va kimyo sanoatlari hamda tibbiyotda ishlatilmoqda. Universitetlar va Xalqaro tashkilotlar ham bunday loyihalarga katta yordam bermoqda. Shunday bo‘lsa-da, Uorik universiteti xodimi Julian U. Gardner ta’kidlaganidek, tadqiqotchilar hamon bu texnologiyaning ilk bosqichidadirlar.202
NASA tadqiqotchilari fazoni tadqiq qilish uchun o‘ta sezgir sun’iy burun yaratishmoqda. Deyarli har qanday tarkibni farqlay olishga dasturlashtirilishi mumkin bo‘lgan bu qurilma inson burniga nisbatan ancha sezgirroq U kelgusida zakovat xavfsizligi tizimining bir qismi sifatida xizmat qiladi va kosmik stantsiyada xavfli moddalarni topishga qodir bo‘ladi.203
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/076.jpg)
Duftspezialisten firmasi tomonidan ishlab chiqilgan USB-P@d apparati shaxsiy kompyuterlarga ulardan foydalanuvchilarning didiga ko‘ra hidlar taratish imkoniyatini yaratadi. Hid uzatuvchi bu apparat yordami bilan diskovod kompyuter-nazoratli havo oqimini yo‘lga qo‘yishi mumkin. Hid 20 xil moylar bilan to‘ldirilgan almashuvchan katrijdan keladi. Kompyuter nazorat qiladigan bu hidlar tabiatdan o‘ziga xos tovush hamda tasvirlarni ham ta’minlashi mumkin.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/077.jpg)
-
ELEKTRDAN FOYDALANISH
... va uning uchun erigan mis bulog‘ini oqizib qo‘ydik. («Saba’» surasi, 12-oyat)
Alloh Sulaymon Payg‘ambar (a.s.)ga bergan buyuk ne’matlaridan biri «mis bulog‘i»dir. Bu turli ma’nolarda tushunilishi mumkin. «Erigan mis» jumlasini ishlatish bilan bu oyat Sulaymon Payg‘ambar (a.s.) davrida elektrdan foydalangan ilg‘or texnologiyaning mavjud bo‘lganligini nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin. Bizga ma’lumki, mis elektr va issiqlik o‘tkazuvchi eng yaxshi metallardan biri bo‘lib, u dunyoda ishlab chiqiladigan misning ko‘p qismini sarf qiluvchi elektr energiyasi sanoatining asosini tashkil etadi. «Oqizib qo‘ydik» jumlasi esa, elektrning ko‘p sohalarda ishlatilishi mumkinligiga ishora qilayotgan bo‘lishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
ARTEZIAN BULOQLARI
Ularni o‘n ikki urug‘-ummat qilib bo‘lib tashladik va Musodan qavmi suv talab qilganda, unga: «Asoying bilan toshni urgin!» - deb vahiy qilgan edik, (urgach) undan (toshdan) o‘n ikki chashma otilib chikdi. Har bir (urug‘ga tegishli) odamlar o‘z suv ichadigan joyini bilib oldilar. Ular uzra bulutlarni soyabon qildik va ustilaridan shirinlik va bedanalar yog‘dirib: «Sizlarga rizq qilib bergan narsalarimizning poklaridan tanovul qilingiz!» (tsedik). Ular (itoat qilmay) Bizga zulm qilmadilar, balki o‘zlariga zulm qiladigan bo‘ldilar. («A’rof» surasi, 160-oyat)
Yuqoridagi oyat Muso Payg‘ambar (a.s.)ning qavmi undan qanday qilib suv so‘raganligi va uning qanday qilib har bir urug‘ni suv ichish mumkin bo‘lgan joylar bilan ta’minlaganligini tasvirlaydi. Shu narsa aniqki, uning qavmi suv taqchilligvdan azob chekar edi. Buvday taqchillik hanuz mavjud bo‘lib, 1 milliarddan ortiq odam bugungi kunda toza suv ichimligvdan foydalanish imkoniyatiga ega emas va 2,4 milliard odam esa hamon sanitariyaga zvd sharoitda kun kechiradilar. Taxminiy hisoblarga ko‘ra, 2025 yilga borib 5 milliard odam suvdan yetarli miqdorda foydalanish imkoniyatidan mahrum bo‘ladilar.204 Har yili 12 milliongacha odam ichimlik suvi yetishmasligvdan hayotdan ko‘z yumib, ulardan 3 millioni suv orqali yuquvchi kasalliklar oqibatvda nobud bo‘ladigan bolalarni tashkil etadi.205
Bugungi kunda dunyo aholisining 8 foizini tashkil etuvchi 31 ta mamlakatda surunkali toza suv tanqisligi hukm surmoqda. 2025 yilga borib, bu ko‘rsatkich 48 ta mamlakatga ortishi mumkin.206 BMT ning taxminlariga ko‘ra, ichimlik suvi 2025 yilga kelib yanada ko‘proqcheklangan manbaga aylanadi va ayni paytda suv muammosiga duchor bo‘lgan aholi soni 817 millionga (aholi soni sekin o‘sishi taxmin qilinganda) yoki 1,079 milliardga (aholi soni tez o‘sishi taxmin qilinganda) ko‘payishi mumkin.207
Eng katta toza suv manbai bo‘lgan yer osti suvlari ichish uchun mavjud suv zaxiralarining 90 foizvdan ko‘prog‘ini tashkil etadi208 va u 2 milliardga yaqin odamning suvga bo‘lgan ehtiyojini qondirishda juda muhim ahamiyat kasb etadi.209 u Amerika aholisining deyarli 50 foizi uchun birinchi darajali suv manbai bo‘lib, qishloqjoylarda bu raqam 95 foizgacha chiqadi.210 Shu bilan bir vaqtda, bu suvdan geotermal energiya ishlab chiqarish va issiqlik nasoslaridan foydalanish orqali energiyani tejash uchun foydalanish mumkin.
-
Tuproqdan so‘rib olingan suv yer ostidagi suv o‘tkazmas qatlamga duch kelgach, u yerda to‘planadi va suv manbaini hosil qiladi. Bu suv keyinchalik artezian usuli orqali yer yuzasiga olib chiqiladi. Artezian buloqlari yer osti suvlarini g‘amlay oladigan cho‘kindi tog‘ jinslari orqali hosil bo‘ladi.
Artezian quduqlarining toshli joylardan kovlab chiqarilishi Qur’onning tafsiloti bilan bir xildir. «A’rof» surasining 160-oyatida qayd etilgan haqiqat, ya’ni Allohning Muso Payg‘ambar (a.s.)ga toshni urishni amr qilishi mana shu uslubni nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) «Urmoq» deb tarjima qilingan «izrib» fe’li «ko‘tarmoq, ochmoq» degan ma’nolarni ham anglatadi. Shunday ekan, bu oyat toshning ko‘tarilishi orqali ochiladigan suv manbaini tasvirlayotgan bo‘lishi mumkin. Natijada «inbajasa» (otilib chiqmoq, erkin oqmoq, biqirlab chiqmoq, oqmoq) fe’li ta’riflayotganidek, xuddi artezian buloqlarida sodir bo‘lgani kabi, bosimli suv paydo bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Agar yetarli darajadagi bosim shakllangan bo‘lsa, suv nasossiz ham yer yuziga oqib chiqishni davom etaveradi.
E’tiborli tomoni shundaki, hozirgi kundagi suv taqchilligi bilan bog‘liq muammolarning yechimi yer osti suv manbalaridan foydalanish orqali topiladi. Darhaqiqat, buni amalga oshirishning eng samarali yo‘llaridan biri artezian quduqlaridir. Boshqacha qilib aytganda, biz Muso Payg‘ambar (a.s.)ning hatto hech qanday ma’lumotga ega bo‘lmasdan ham toshni urishi yoki ko‘tarishi uslubiga taqlid qilayotgan bo‘lishimiz mumkin. Shunday qilib, «A’rof» surasining 160-oyati artezian quduqlarini (birinchi artezian qudug‘i 1126 yilda Frantsiyaning Artua degan joyida ochilgan) nazarda tutayotgan bo‘lishi ehtimoldan xoli emas. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/078.jpg)
Yopiq artezian suvini saqlaydigan qatlam suv o‘tkazmaydigan jinsli qatlam bilan qoplangan va chegaralangan bo‘ladi. Bu qatlam suvning undan pastga filtrlanib ketishiga yo‘l ko‘ymaydi. Buning o‘rniga, nam saqlaydigan jinsli qatlam yuqoriga ko‘tarilgan va qiyalangan to‘ldirib boruvchi hudud orqali suv unga kiradi. Artezian suvini saqlaydigan qatlam ichidagi oqim J-shaklli kuvur orqali oqib o‘guvchi suvga o‘xshab ketadi. Quvurning uzun tomonidan kuyilgan suv quvurning qisqa tomonidagi suvni yuqoriga qarab haydab chiqish uchun yetarli bosimni ta’minlab beradi.
-
TEXNIKADA CHUMOLILAR ARMIYASI
To ular chumolilar vodiysiga yetganlarida, bir chumoli: «Ey, chumolilar! Uyalaringizga kiringiz, yana Sulaymon va uning lashkarlari o‘zlari sezmagan hollarida sizlarni ezib ketmasinlar!» - dedi. («Naml» surasi, 18-oyat)
«Chumolilar vodiysi» maxsus joy va maxsus chumolilarni nazarda tutadi. Shuningdek, Sulaymon Payg‘ambar (a.s.)ning chumolilar o‘rtasidagi o‘zaro suhbatni eshita olganligi kompyuter texnologiyasidagi kelgusi taraqqiyotlarga ham ishora qilayotgan bo‘lishi mumkin. Hozirgi paytda qo‘llanilayotgan «Kremniy vodiysi» degan atamadan texnologiya olamining markazi tushuniladi. «Chumolilar vodiysi» Sulaymon Payg‘ambar (a.s.)ning hayoti tasvirlanayotgan paytda paydo bo‘lib qolishi, ayniqsa, katta ahamiyatga ega. Alloh bizning e’tiborimizni kelajakning taraqqiy etgan texnologiyasiga qaratayotgan bo‘lishi mumkin.
Jumladan, chumolilar va boshqa hasharot turlari robot loyihalarida model sifatida ilg‘or texnologiyalar uchun keng qo‘llanilmoqda va ular mudofaa sanoatidan tortib texnologiya kabi keng qamrovli sohalarda xizmat qilishga mo‘ljallangan. Bu oyat mana shunday rivojlanishlarga ham ishora qilayotgan bo‘lishi mumkin.
-
Mini texnologiyadagi so‘nggi yutuqlar: Chumoli armiyasi robotlari
Chumolilardan model sifatida foydalanadigan eng mashhur loyiha bir necha mamlakatlarda mustaqil ravishda amalga oshirilayotgan «Chumoli armiyasi roboti» loyihasidir. Virjiniya Politexnika instituti va Virjiniya davlat universitetida olib borilayotgan bir tadqiqot robot armiyasi sifatida foydalanish mumkin bo‘lgan kichik, arzon va oddiy, jismonan o‘xshash robotlarni ishlab chiqish ustida izlanmoqda. Loyihani amalga oshiruvchi guruh bu robotlarning amaliyligini quyidagicha tushuntiradilar: «Ularning uyg‘un holda guruh bo‘lib harakat qilish usuli bir qator jismoniy vazifalarni amalga oshiradi va umumiy qarorlar qabul qiladi». Bu robot armiyalarining mexanik va elektrik loyihalari chumoli jamiyatining xatti-harakatiga asoslanadi. Ular o‘zlarining hasharot vazifadoshlariga o‘xshab ketishi tufayli «chumoli armiyasi robotlari»debataladi.
«Chumoli armiyasi» robot tizimi dastlab «material tashuvchi tizim» sifatida loyihalashtirilgan edi. Bu loyihaga ko‘ra, bir qancha kichik robotlarga narsalarni hamkorlikda ko‘tarish va tashish vazifasi yuklatilishi kerak edi. Keyinroq esa ulardan boshqa vazifalar uchun ham foydalanish mumkin, degan qarorga kelindi. Bir ma’lumotnoma ular uchun kelgusida tayinlanishi mumkin bo‘lgan boshqa vazifalarni quyidagicha yoritadi:
Robot «to‘dalari» bilan yadro va xavfli chiqitlarni tozalash, kon qazib olish (shu jumladan, ashyo olib ketish va izlab qutqarish), minalarni topib yo‘q qilish (ham suvda, ham yerda), nazorat qilish va qorovullik, sayyora yuzasini tadqiq qilish va qazish.211
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/079.jpg)
Chumoli robot texnologiyasi bo‘yicha mutaxassis Izrail A. Uagnerning bayonotida chumoli robot loyihalari quyidagicha tasvirlangan:
«Chumoli robot»lar umum maqsadlarga erishish uchun hamkorlik qilishga mo‘ljallangan jismonan sodda yoki samarali jonzotlardir. Ular juda cheklangan energiya manbai sarf qilish, sezish va hisoblash hamda xuddi ko‘pchilik hasharotlar tabiiy ravishda qilganlari kabi ish joyi yoki yerda qoldirib ketilgan izlar orqali aloqa qilishga mo‘ljallangan...
Ko‘p sonli chumoli (agent)lar o‘rtasidagi ish yo agentlarga buyruq jo‘natuvchi markaziy nazoratchi tomonidan taqsimlanadi, yoki pirovardida berilgan topshiriqning, agar agentlar itoat etsa, ado etilishiga sabab bo‘luvchi ma’lum bir taqsimot bo‘yicha apriori kelishuv orqali amalga oshirilishi mumkin. Mazkur ish davomida qo‘llanila-digan uchinchi uslub har bir robotning xatti-harakatini shunday loyihalashtirishdirki, hamkorlik ularning ishi davomida, apriori qarorlar qilmasdan, tabiiy ravishda yuzaga keladi. Ular tatbiq etish yoki qidirish, uyning polini tozalashdan tortib noma’lum sayyoraning xaritasini tuzish yoki minalashtirilgan maydonni zararsizlantirishgacha ko‘plab sohalarda qo‘llanilishi mumkin.212
Bu misollardan ko‘rinib turibdiki, chumolining ijtimoiy hayot tarzi ko‘plab loyihalarning asosini tashkil etadi va chumoliga asoslangan robot texnologiyalari inson uchun naf keltirmoqda. Shunga ko‘ra, Sulaymon Payg‘ambar (a.s.) hayotining Qur’ondagi tafsilotida chumolilar va ularning vodiysiga e’tibor qaratilganligi juda ahamiyatlidir. Oyatdagi «chumolilar» degan so‘z robotlardan iborat armiyani, robot texnologiyasidagi kelajak taraqqiyoti va robotlar inson hayotida muhim rol o‘ynashiga ishora qilayotgan bo‘lishi mumkin. Misol uchun, ular ko‘plab qiyinchiliklar bilan to‘la vazifalarni bajarib, odamlarning hayotlarida ko‘proq qulayliklar yaratishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
ATOM ENERGIYASI VA PARCHALANISH
Alloh don va urug‘larni yoruvchi (va undiruvchi)dir. O’likdan tirikni chiqaradi va (U) tiriqdan o‘likni chiqaruvchidir. Ana o‘sha Allohdir. Bas, qayoqqa og‘ib ketayapsiz? («An’om» surasi, 95-oyat)
Yuqoridagi oyatda keltirilgan «don» (al-habb) va «urug‘» (an-navaa) so‘zlari atomning bo‘linishini nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin. Darhaqiqat, «an-navaa» «yadro, markaz, atom yadrosi» degan lug‘aviy ma’nolorga ega. Binobarin, o‘likdan tirikni chiqarishning tasvirlanishi Alloh o‘lik energiyadan materiyani yaratadi deb ham tushunilishi mumkin. Tirikdan o‘likni chiqarish esa materiya (tirik)dan energiya (o‘lik)ning yuzaga kelishini anglatishi mumkin, chunki atom doimiy harakatda bo‘ladi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchvdir.) Buvday fikrning tug‘ilishiga sabab «al-hayy» so‘zi «tirik» ma’nosidan tashqari «faol, serharakat, g‘ayratli» degan ma’nolarni ham anglatishidir. Oyatda «o‘lik» deb tarjima qilingan «al-mayyit» so‘zi «tirik emaslik, jonsiz» degan ma’noni anglatishi bilan energiyani nazarda tutayotgan bo‘lishi ehtimoldan xoli emas.
Olimlar energiyani ish bajarish qobiliyati, deb ta’riflaydilar. Yer yuzi va koinotdagi barcha narsalarni tashkil etuvchi ashyo materiya bo‘lib, u mikroskop ostiga olib qaralganda harakatlanayotganligini ko‘rish mumkin bo‘lgan atomlar va molekulalardan iborat. XX asrning boshlarida Albert Eynshteyn (1955 yilda vafot etgan) materiyani energiyaga aylantirish mumkinligini va bu ikkisi atom darajasvda o‘zaro ichki bog‘langanligini nazariy jihatdan isbotladi.213 Bu yuqoridagi oyatda qayd etilganidek, ehtimol tirikdan o‘likni chiqarish yoki boshqacha qilib aytganda, atom darajasvda harakatda bo‘lgan materiyadan energiya olish demakdir. Jumladan, «chiqaradi» deb tarjima qilingan «yuxriju» so‘zi «dunyoga keltirmoq, taratmoq, tarqatmoq, chiqarmoq» degan (elektr to‘lqinli holatdagi kabi) ma’nolarga ham ega. Demak, bu oyatdagi jumlalar atomdan olinadigan energiya shaklini nazarda tutayotgan bo‘lishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchvdir.)
Olimlar hozirgi kunda atomni, uning yadrosini parchalash orqali bo‘la oladilar. Eynshteynning nazariyalaridan boshlanish nuqtasi sifatvda foydalanib, ular 1940 yilda yadrolarni parchalash (atom yadrosini bo‘lish jarayoni) orqali materiyadan energiya olishga muvaffaq bo‘ldilar. «An’om» surasining 95-oyatvda «yormoq» deb tarjima qilingan «faaliqu» so‘zi parchalashning lug‘aviy ma’no-sini - (atom yadrosini) bo‘lish jarayoniga ishora bo‘lishi mumkin. Bu jarayon sodir bo‘lganda juda katta miqdordagi energiya chiqa-riladi.
«An’om» surasining 95-oyatidagi so‘zlar ma’nolari jihatidan juda salmoqlidir. Bu oyatda ta’riflangan hodisalar bilan atom energiyasini olish uchun atomning yadrosini bo‘lish o‘rtasida juda yaqin o‘xshashlik mavjud. Shundan kelib chiqib, bu oyat faqatgina XX asr texnologiyasi yordamida amalga oshirish imkoni bo‘lgan yadro parchalanishini nazarda tutadi, deyish mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
UCHINCHI KITOB
QUR’ONDA QAYD ETILGAN TARIXIY DALILLAR
«HOMON» VA QADIMGI MISR YODGORLIKLARI
Qur’on Muso Payg‘ambar (a.s.)ning hayotini juda aniq qilib yoritadi. Qur’on Fir’avn va uning Isroil farzandlariga bo‘lgan munosabatini so‘zlab berish bilan bir qatorda, Qadimgi Misr haqida juda boy ma’lumotlarni oshkor qiladi. Bu tarixiy ma’lumotlarning ahamiyati yaqindagina dunyoning bilimdon kishilari e’tiboriga tushdi. Agar bu ma’lumotlar ustida bir oz mulohaza yuritilsa, shu kunlarda kashf qilinayotgan barcha muhim ilmiy, tarixiy va arxeologik topilmalar bilan bevosita aloqador bo‘lganligi bois, Qur’on va undagi ma’lumotlar hamma narsani bilguvchi zot Dono va Qodir Alloh tomonidan vahiy qilinganligini tezda fahmlash mumkin.
Bu donolikka Fir’avn bilan bir qatorda ismi Qur’onda qayd etilgan shaxs - Homonga Qur’onda e’tibor berilganligini misol qilish mumkin. Uning ismi Qur’onning olti joyida tilga olingan bo‘lib, u Fir’avnning eng yaqin tarafdorlaridan biri bo‘lgan-ligini bizga ma’lum qiladi.
Ajablanarli tomoni shundaki, Tavrotning Muso Payg‘ambar (a.s.) hayotiga aloqador bo‘lgan bo‘limlarida Homon degan ism umuman qayd etilmagan. Biroq Tavrotning oxirgi qismlarida Homon Muso Payg‘ambar (a.s.)dan taxminan 1100 yil so‘ng isroilliklarga ko‘p shafqatsizliklar keltirgan Bobil qirolining yordamchisi sifatida tilga olinadi. Qur’on esa yaqinda ochilgan arxeologik kashfiyotlar bilan hamohang ravishda, Muso Payg‘ambar (a.s.)ning hayoti bilan bog‘liq «Homon» degan so‘zni o‘z ichiga olgan.
Misrcha ieroglif yozuvini o‘qiy olish imkoniyati bundan taxminan 200 yil avval kashf qilingandan va Homon degan ism qadimgi yozuvlarda topilgandan so‘ng ayrim musulmon bo‘lmagan shaxslar tomonidan Islom kitobiga qarab otilgan tanqidiy fikrlar o‘z-o‘zidan g‘oyib bo‘ldi. XX asrgacha Qadimgi Misr yozuvlari va shartli belgilariga tushunib bo‘lmas edi. Qadimgi Misr tili so‘zlar emas, balki shartli belgilar, ierogliflardan tashkil topgan. Xuddi zamonaviy so‘zlar kabi muhim voqealarni hikoya qiluvchi va qayd etuvchi bu rasmlar qoya va toshlarga o‘yib solingan bo‘lib, ularning ko‘pchiligi asrlar osha hanuz mavjud bo‘lib kelmoqda. II va III asrlarda nasroniylik va boshqa madaniy ta’sirlar natijasida Misr bugungi kunda o‘lik deb hisoblanadigan ieroglif yozuvi bilan bir qatorda, o‘zining qadimiy mafkuralaridan umrbod voz kechdi. Ierogliflardan foydalanib yozilgan eng oxirgi namuna 394- yilga borib taqaladigan yozuvdir. Rasmlar va shartli belgilar unutilgan edi va ularni o‘qib tushunadigan biror kishi qolmagan edi. Tabiiyki, bu tarixiy va arxeologik dalillarni o‘rganish imko-niyatini cheklar edi. Bu holat bundan II asr burungi davrgacha davom etib keldi.
-
1799 yilda, «Rosetta Stone» deb ataladigan yozuvli doska kashf qilinishi bilan Qadimgi Misr ierogliflarining siri oshkor bo‘ldi. Bu ajoyib topilma miloddan avvalgi 196- yilga borib taqalar edi. Bu yozuvning ahamiyatli tomoni shunda ediki, u uchta turli ierogliflar, avomga xos (Qadimgi Misr ieratik yozuvining soddalashtirilgan shakli) va yunon yozuv turlarida yozilgan edi. Grek yozuvi yordamida Qadimgi Misr yozuvlari biz tushunadigan tilga o‘girildi. Bu yozuvlar Jan-Fransua Shampollion ismli frantsuz arxeologi tomonidan tarjima qilindi. Shu tariqa unutilgan til va voqealarga aniqlik kiritildi va Qadimgi Misrning tsivi-lizatsiyasi, dini va ijtimoiy hayoti to‘g‘risidagi juda ko‘p ma’lumotlar insoniyat uchun foydalanish mumkin bo‘lgan holatga keltirildi. Bu esa, o‘z navbatida, insoniyat tarixidagi muhim bir era haqidagi bilimga keng yo‘l ochib berdi.
Ierogliflarni tushunarli tilga o‘girish orqali juda muhim bir ma’lumot oshkor bo‘ldi: Homon degan ism haqiqatdan Misr yozuvlarida qayd etilgan edi. Bu ism Venadagi Hof muzeyida saqlanayotgan yodgorlikda ham mavjud bo‘lib, Homon va Fir’avn o‘rtasidagi yaqin aloqani nazarda tutar edi.214
Barcha yozuvlar to‘plamiga asoslanib tayyorlangan People in The New Kingdom (Yangi Qirolliqdagi odamlar) lug‘atida Homon «tosh qazuvchi ishchilarning boshlig‘i» deb tilga olinadi.215
Natijada juda muhim haqiqatga aniqlik kiritildi: Homon Muso Payg‘ambar (a.s.) davrida Misrda yashagan shaxs bo‘lib chiqdi. U Fir’avnning yaqin kishisi bo‘lib, xuddi Qur’onda ta’kidlangani kabi, qurilish ishlarida ishtirok etgan edi.
Fir’avn: «Ey, odamlar! Men sizlar uchun o‘zimdan boshqa (biror) ilohni bilmasman. Bas, ey, Homon! Loyni pishirib, (g‘isht quyib) men uchun bir baland burj (minora) bino qil! Shoyadki, men (uning ustiga chiqib) Musoning ilohini qo‘rsam. Men uni yolg‘onchilardan deb o‘ylamoqdaman», - dedi. («Qasas» surasi, 38-oyat)
Fir’avnning Homonga minora qurishni amr etishining Qur’on oyatida tasvirlanishi bu arxeologik topilma bilan to‘liq mos keladi. Mana shu ajoyib kashfiyot natijasida Qur’onga muxolif bo‘lganlarning bema’ni da’volari yanglish va fikran ahamiyatsiz ekanligi isbotlandi.
-
Qur’on mo‘‘jizakorona, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) davrida ma’lum bo‘lmagan yoki tushunilmagan tarixiy ma’lumotlarni bizga yetkazdi. Ierogliflarni 1700 yilning oxirlarigacha tushunishning imkoni bo‘lmadi, shuning uchun Misr manbalaridan ma’lumotlarni aniqlab bo‘lmas edi. Homon degan ismning qadimiy yozuvlarda topilishi Allohning so‘zi ishonchli ekanligini yana bir bor tasdiqlaydi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/081.jpg)
Homon degan ism Misr ierogliflari XIX asrda tushunarli tilga o‘girilmaguncha noma’lum bo‘lib keldi. Ierogliflar tushunarli tilga o‘girilganda Homon Fir’avnning yaqin yordamchisi va «tosh qazuvchilarning boshlig‘i» bo‘lganligi ma’lum bo‘ldi. (Quyida Qadimgi Misr quruvchi ishchilarining tasviri tushirilgan.) Bu yerda ahamiyatga molik ma’lumot shundaki, Homon Fir’avnning amriga binoan qurilish ishlarini yuritgan shaxs sifatida Qur’onda qayd etilgan. Bu o‘sha paytda biror kishining bilishi mumkin bo‘lmagan ma’lumot Qur’onda berilgan, degan ma’noni hamda uning diqqatga sazovor ekanligini anglatadi.
-
MUSO PAYG’AMBAR (A.S.) VA DENGIZNING IKKIGA BO’LINISHI
Misrning Fir’avnlar nomi bilan ma’lum hukmdorlari o‘zlarini iloh, deb hisoblar edilar. Misr xalqi xurofiy aqidalarga asoslangan tizimni ilohiy mafkura tizimidan ustun qo‘ygan bir paytda, Isroil farzandlari qullikka, asoratga solingan bir davrda, Alloh Muso Payg‘ambar (a.s.)ni Misr qavmiga elchi qilib jo‘natdi.
Biroq Fir’avn va uning hay’ati, umuman olganda, Misr xalqini Muso Payg‘ambar (a.s.) ilohiy dinga va Allohning Yagonaligiga da’vat etganda, ular o‘z butparast aqidalaridan voz kechishni deyarli butunlay rad etishdi. Muso (a.s.) Fir’avn va uning hay’atidagilarni Allohning qahridan ogoh qilib, yolg‘on ibodat, sig‘inishga berilmaslikka chaqirdi. Bunga javoban ular Muso (a.s.)ga tuhmat, bo‘hton toshlarini otdilar. Ular uni aqldan ozganlikda, jodugarlikda va yolg‘onchilikda aybladilar. Fir’avn va uning maslakdoshlari hatto o‘zlarining ustlariga ko‘plab baxtsizliklar yog‘dirilgan bo‘lishiga qaramay, Muso Payg‘ambar (a.s.)ga yon berishdan bosh tortdilar. Ular hatto Muso (a.s.)ni o‘z boshlariga tushgan kulfatlarga sababchi, deb bildilar va uni Misrdan quvg‘in qilish yo‘llarini axtardilar. Alloh Qur’onda Muso (a.s.) va unga ergashgan mo‘minlarga quyidagicha e’tibor qaratadi:
Biz Musoga: «Bandalarim (Isroil avlodi) bilan tunda yulga chiqqin! Albatta, sizlarning izingizga tushilur», - deb vahiy yubordik. Bas, Fir’avn barcha shaharlarga (askar) yig‘uvchilarni junatdi (va dedi): «Aniqki, ular ozgina kishilardir. Darhaqiqat, ular (chiqib ketishlari bilan) bizlarni g‘azablantiruvchidirlar! Bizlar ehtiyotkor jamoadirmiz.» Bas, ularni (Fir’avn va unga ergashganlarni) bog‘lar va buloqlardan ayirdik. Xazinalar va shinam maskandan ham. Yana ularga (xazina va maskanlarga) Isroil avlodini voris qildik. Bas, (Fir’avn lashkari) tong paytida ularning iziga tushdilar.(«Shuaro» surasi, 52-60-oyatlar).
-
Qur’onda nozil etilganidek, mazkur ta’qibdan so‘ng bu ikki jamoa dengiz qirg‘og‘ida yuzma-yuz keladilar. Shunda Alloh dengizni qoq ikkiga bo‘ladi hamda Muso (a.s.) va unga ergashgan mo‘minlarni qutqarib, Fir’avn va uning odamlarini o‘limga mahkum qiladi. Allohning bu madadi quyidagicha vahiy qilinadi:
Bas, Biz Musoga: «Asoying bilan dengazni urgan!» - deb vahiy yubordik. Bas, (dengiz) bo‘linib, har bir bo‘lak (suv balandga ko‘tarilib) ulkan tog‘ kabi buldi. Boshqalarni (Fir’avn va uning lashkarini ham) o‘sha (yo‘l)ga yaqinlashtirdik. Muso va u bilan birga bo‘lganlarning barchalarini (Fir’avn ta’qibidan) kutqardik. So‘ngra boshqalarni (dengazga) g‘arq qilib yubordik. Albatta, bunda ibrat bordir. (Lekin odamlarning) ko‘plari imon keltiruvchi bo‘lmadilar. Albatta, Rabbingiz qudratli va rahmlidir. («Shuaro» surasi, 63-68-oyatlar)
Yaqinda mana shu voqeaga bog‘liq, Fir’avn davrida papiruslarda yozib qoldirilgan quyidagi tafsilot topildi:
Saroy oq xonasining kitoblarni ko‘riklaydigan boshlig‘i Amenamonidan nusxa ko‘chiruvchi kotib Penterhorga:
Ushbu maktub sizning ko‘lingizga yetganda va siz uni bitta-bittalab o‘kiganingizda, girdobga g‘arq bo‘layotganlar boshiga tushgan qayg‘uli musibatdan xabar topganingizda, yuragingizni bo‘ron ichra qolgan bargdek, eng qattiq iztirobga ixtiyor eting...
U kutilmagan va qutulib bo‘lmas ofatga giriftor bo‘ldi. Sardorimiz, qavmlar panohgardoni, mag‘rib va mashriq hukmdorining halokatini tasvir aylang. Suvlardagi uyqu buyuk bir narsadan yordamga muhtoj boshqa bir narsani joyladi. Qandayin yangilik men sizga yo‘llagan yangilikka qiyos bo‘lsin?216
-
Qur’onda vahiy qilingan o‘tmish voqealari bugungi kunda o‘z isbotini topayotganligi, shubhasiz, Qur’onning muhim mo‘‘jizalaridandir. (Qarang: Horun Yahyo. Perished Nations, Ta-ha Publishers, Buyuk Britaniya, 2001; Global Publishing, Istanbul, 2002; The Prophet Musa (a.s.), Millat Book Center, Hindiston, 2001)
Qizil dengizni kesib o‘tish paytida Muso (a.s.) va Isroil farzandlari guvoh bo‘lgan bu mo‘‘jiza ko‘plab tadqiqotlarning mavzuiga aylandi. Arxeologik qidiruvlar Misrni tark etgach, ularning nafaqat Qizil dengizga tomon olgan yo‘llarini, balki Fir’avn va Muso (a.s.) hamda uning qavmi uchrashgan joy tog‘lar bilan o‘ralganligini ham aniqlab berdi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/082.jpg)
Bu xarita Muso (a.s.)ning Misrni tark etgandan sung yurgan yulini va dengiz bo‘lingan joyning taxminiy o‘rnini ko‘rsatadi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/083.jpg)
Buni boshlanish nuqtasi tarzida qabul qilib, olib borilgan ko‘plab tadqiqot va izlanishlar natijasida olimlar dengiz qanday qilib ikkiga bo‘linganligiga doir hayratlanarli xulosalarga keldilar. Bu xulosalar Qur’onda nozil qilinganlar bilan to‘liq mosdir. Qur’onda tasvirlangan tarixiy voqealarning bugungi kunda tarixiy qaydlar orqali oydinlashtirilayotganligi, shubhasiz, Islom kitobining muhim mo‘‘jizalaridandir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/084.jpg)
-
Ikki rus matematigi Naum Volzinger va Aleksey Androsov Muso Payg‘ambar (a.s.) chindan ham dengizni ikkiga ajrata olganini isbotladilar. Bunday mo‘‘jizaning sodir bo‘lishiga shubha bilan qaragan olimlarga qarshi, rus matematiklari mo‘‘jizaning sodir bo‘lishiga sabab bo‘lgan sharoitlarni tadqiq qildilar. O’z navbatida bu mo‘‘jizaning sodir bo‘lganligini tasdiqlashga olib keldi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/085.jpg)
Jabal al-Muso nomi bilan ma’lum bo‘lgan tog‘ odatda Sinay yarim orolida joylashgan, deb taxmin qilinar edi. Biroq yaqinda qilingan kashfiyotlar uning aslida Qizil dengizning Arabiston sohilida ekanligini ko‘rsatdi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/086.jpg)
Muso (a.s.) va isroilliklar bosib o‘tgan uzoq va mashaqqatli safardan so‘ng tog‘lar orasidan tashqariga chiqadigan yo‘lak ko‘ringan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/087.jpg)
Sinay yarim orolining bo‘g‘ozga olib chiqadigan o‘sha qismi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/087a.jpg)
Fir’avnning shohona ikki oyoqli aravasi Misr muzeyida ko‘rgazma uchun qo‘yilgan. Shungao‘xshash namuna dengiz bo‘lingan joyda olib borilganqazishmalar davomida topilgan.
-
Rossiya Fanlar akademiyasining byulletenida chop etilgan tadqiqotga ko‘ra, o‘sha paytda Qizil dengiz yuzasiga yaqin rif mavjud bo‘lgan. O’sha yerdan turib olimlar suv sathining ko‘tarilishi past bo‘lganda rifni ochiq va quruq holatda qoldirish uchun kerak bo‘ladigan shamol tezligi va to‘fon kuchini aniqlashga kirishdilar. Natijada shu narsa ma’lum bo‘ldiki, har soniyada 30 metr (98,5 fut) tezlikda esadigan shamol dengizning chekinishiga sabab bo‘lib, rifni ochiq qoldirgan. Rossiya Fanlar akademiyasining Okeanografiya institutida faoliyat ko‘rsatuvchi Naum Volzingerning ma’lum qilishicha, «agarda (sharqiy) shamol tun bo‘yi soniyasiga 30 metr esganda, rif quruq bo‘lardi.» U yana, «bir qirg‘oqdan ikkinchi qirg‘oqqa borib taqaladigan 7 kilometr uzunlikdagi rifni bosib o‘tish uchun yahudiylarning (ular 600 000 ta edilar) to‘rt soat vaqti ketgan bo‘lar edi... so‘ngra yarim soat ichida suvlar orqaga qaytgan bo‘lar edi», deb izoh beradi.217 Jumladan, Volzingerning aytishicha, u va uning hamkasbi bu masalani Isaak Nyutonning nuqtai nazaridan turib o‘rganib chiqishgan. U «Ishonchim komilki, Xudo Yerni fizika qonunlari orqali boshqaradi», deb ta’kidlaydi.218
Shu narsani yodda tutish lozimki, bu tabiiy hodisaning sodir bo‘lish ehtimoli har doim ham mavjud. Agar Alloh iroda etsa, bu mo‘‘jiza yana, shamol tezligi, zamon va makon kabi hamma zaruriy sharoitlar yuzaga kelganda sodir bo‘lishi mumkin. Biroq bu yerdagi haqiqiy mo‘‘jizaviy jihat shundaki, bu voqealar aynan Muso (a.s.) va uning qavmi deyarli g‘alaba qozongan paytda sodir bo‘ldi. Muso (a.s.) va unga ergashgan jamoa suvni kesib o‘taman, deb turgan paytda suvning orqaga chekinishi (suvlar Fir’avn va uning lashkari uni kesib o‘tayotgan paytda orqaga qaytishini eslatmasa ham bo‘ladi) Allohning taqvodorlarga beradigan madadiga bir aniq misoldir. Darhaqiqat, Muso (a.s.)ning Allohga tayanishi va ishonishi eng quvonarli axloqiy qadriyatlar namunasidir:
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/088.jpg)
Bas, qachonki, ikki jamoa bir-birini (uzoqdan) ko‘rgach, Musoning hamrohlari: «Bizlar aniq tutildik», - dedilar. (Muso) aytdi: «Yo‘q, men bilan birga Parvardigorimbor. Albatta, U meni (xavfsiz) yo‘lga boshlar.» («Shuaro» surasi, 61-62-oyatlar)
-
FIR’AVN VA UNING ATROFIDAGILARI BOSHIGA TUSHGAN KULFATLAR
Fir’avn va uning odamlari o‘zlarining ko‘pxudolilik tizimiga shunchalik sodiq edilarki, hatto Muso Payg‘ambar (a.s.)ningdonolik va maftunkor mo‘‘jizalar bilan qurollangan xabarlari ham ularning tosh qotgan yuraklarini yumshatolmas hamda ularni asossiz xurofot, bid’atlardan yuz o‘girtira olmas edi. Ular bu haqiqatni ochiqchasiga tan oladilar:
(Ular Musoga) aytdilar: «Bizni sehrlash uchun har qanday mo‘‘jiza keltirsang ham, biz senga imon keltiruvchi emasmiz.» («A’rof» surasi, 132-oyat)
Alloh ularning bunday munosabatlariga javoban, dimog‘dor-liklariga jazo sifatida xuddi oyatlarning birida «aniq mo‘‘jizalar» («A’rof» surasi, 133-oyat), deb tasvirlanganidek, ularning boshiga baxtsizlik va kulfatlar yog‘dirdi. Bu kulfatlardan biri qurg‘oqchilik edi. Buning natijasida mahsuldorlik kamayib ketdi. Qur’onning bunga bog‘liq oyatida shunday xabar qilinadi:
Fir’avn qavmini zora eslatma olsalar, deb (qahatchilik) yillariga va mevalarningtaqchilligigaduchor etdik. («A’rof» surasi, 130-oyat)
Misrliklarning qishloq xo‘jalik tizimi Nil daryosi bilan bog‘liq edi va shuning uchun ham tabiiy sharoitlardagi o‘zgarishlar ularga o‘z ta’sirini o‘tkazmas edi. Biroq Fir’avn va uning atrofidagilar o‘z mag‘rurliklari va Allohning elchisini e’tirof etishdan bosh tortganliklari bois ko‘plab azob-uqubatlarga duchor bo‘ldilar. Ular Muso (a.s.)ning ogohlantirishlariga quloq solish o‘rniga, uni va Isroil qavmini o‘zlarining boshlariga tushgan omadsizliklarga balogardon qildilar. Shundan so‘ng Alloh bir necha ofatlarni ularga ravo ko‘rdi. Bu haqda bizga Qur’onda shunday xabar beriladi:
Shundan keyin ular ustiga to‘fon, chigirtka, bit, baqalar va qon (balolari)ni aniq mo‘‘jizalar sifatida yubordik. (Lekin) ular kibr-havo qildilar va jinoyatchi qavm - osiy bo‘ldilar. («A’rof» surasi, 133-oyat)
-
Misr xalqining boshiga tushgan ofatlar haqida papiruslarda yozib qoldirilgan tafsilotlar xuddi Qur’onda nozil qilingan tasvirlarga o‘xshaydi. Qur’on bu fojialar haqida bizni xabardor qiladi. Insoniyat tarixidagi bu davrning Islom dinida yoritilganligi, XIX asrning boshlarida Misrda O’rta qirollik davriga borib taqaladigan Ipuver papiruslarining kashf qilinishi orqali tasdiqlandi. Mazkur papirus kashf qilingandan so‘ng, u 1909 yilda Gollandiyadagi Leyden muzeyiga jo‘natildi va u Qadimgi Misr tarixi bo‘yicha mashhur olim A.D.Gardiner tomonidan tarjima qilindi. Papirusda Misrdagi ocharchilik, qurg‘oqchilik va Misrdan qullarning qochib ketishi kabi musibatlar tasvirlangan edi. Bundan tashqari, papirusni yozgan Ipuver bu hodisalarning shohidi bo‘lgan ekan. Quyida Ipuverning papirusi Qur’onda tasvirlangan bu falokatlarga qanchalik muvofiq kelishini ko‘rishingiz mumkin:
O’lat butun mamlakatda tarqalmish. Qon hamma yerdadur.219
Daryo qondur.220
Forsus, kecha ko‘ringan olamdan o‘tmish. Yer xuddi qirqib olingan zig‘ir kabi o‘z holicha horg‘in qolmish.221
Quyi Misr ko‘z yoshin to‘kur... Butun saroy daromadsiz o‘ltirur. Bug‘doy va arpa, g‘ozlar va baliqlar unga tegishlidur.222
Forsus, don-dun har tomondan tortilmish.223
Hamma yokda tartibsizlik va dahshatli shovqin... To‘qqiz kundan buyon saroydan tashqari chiqish yo‘qtsur va hech kim o‘z inisining yuzini ko‘ra olmas. Shaharlar qudratli dengiz to‘lqinlari tarafidan yer bilan yakson bo‘lmish. Hamma yokda qon... Qora o‘lat butun mamlakatga yoyilmish.
Bugun hech bir kimsa shimolga, Biblosga suzmayotir. Mo‘miyolarimiz uchun, kedr uchun nima qila olurmiz?... Oltin yetishmayotir...224
Odamlar inson ta’mi kelmish suvdan qochurlar, suv ichgach, yana chanqab qolurlar.225
Shundayin erur bizning suvimiz! Shundayin erur bizning toleimiz!
Shunday ekan, ne ham qila olurmiz? Hamma narsa xarob!226
Shaharlar vayron bo‘lmish. Yuqori Misr qurib qolmish.227
Istiqomatgohlar bir onda ostin-ustun bo‘lmish.228
Bu hujjatga ko‘ra, Misr xalqi ustiga yog‘ilgan falokatlar Qur’onning ushbu masaladagi tafsilotiga to‘liq mos tushadi.229 Bu papirus Fir’avn davrida Misr boshiga tushgan fojialar bilan parallel bo‘lib, u Qur’onning aslida ilohiy ekanligini yana bir marotaba isbot qiladi.
-
TARIXIY HUJJATLAR QUR’ONDA KELTIRILGAN MA’LUMOTLARNI TASDIQLAYDI
Misrda, XIX asrning bopsharida, O’rta qirollik davriga oid bir papirus kashf qilindi. Bu papirus Gollandiyadagi Leyden muzeyiga olib ketildi va AD.Gardiner tomonidan 1909 yilda tarjima qilindi. Papirusning to‘liq matni Admonistion of an Egyptian from a Hieratic Papyrus in Leiden (Leydendagi ieratik papirusdan bir misrlikning nasihatlari) nomli kitobda mavjud bo‘lib, unda Misrdagi katta o‘zgarishlar: ocharchilik, qurg‘oqchilik, qullarning Misrdan o‘z mol-mulklari bilan qochib ketishi va butun o‘lka uzra o‘limning yopirilgani ta’riflanadi. Mazkur papirus Ipuver ismli bir misrlik tomonidan yozib qoldirilgan va uning mazmunidan shu narsa ayon bo‘ladiki, bu shaxs Misrdagi falokatlarning shaxsan shohidi bo‘lgan. («The Ten Plagues — Live From Egypt (O’n o‘lat - to‘g‘ridan-to‘g‘ri Misrdan), Rabbi Mordechay Becher, www.ohr.org.il/yhiy/article.php/838) Bu papirus falokatlar, Misr jamiyatining halokatini va Fir’avnning xarob bo‘lishini tasvirlovchi eng qimmatli qo‘lyozma hisoblanadi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/089.jpg)
-
QUR’ONDA «FIR’AVN» SO’ZI
Ibrohim Payg‘ambar (a.s.) va Yusuf Payg‘ambar (a.s.) zamonidagi Misr hukmdori Tavrotda «Fir’avn» deb ataladi. Holbuki, bu nom aslida mazkur ikki payg‘ambar yashab o‘tgan davrlardan ancha keyin qo‘llanila boshlangan.
Qur’onda Yusuf Payg‘ambar (a.s.) zamonidagi Misr hukmdori haqida so‘z ketar ekan, unda «hukmdor, shoh, qirol yoki sulton» ma’nolarini anglatuvchi «Al-Malik» kalimasi qo‘llanilgan:
Shoh, (bu javoblarni eshitib): «Uni huzurimga olib kelingiz!» -dedi ... («Yusuf» surasi, 50-oyat)
Muso Payg‘ambar (a.s.) davridagi Misr hukmdori Qur’onda «Fir’avn» deb yuritiladi. Qur’ondagi bu farq na Tavrot va Injilda va na yahudiy tarixchilari tomonidan e’tiborga olinadi. Bibliyada har safar Misr monarxi tilga olinganda «Fir’avn» so‘zi ishlatilgan. Qur’onda esa aksincha, ya’ni unda qo‘llanilgan terminologiya juda lo‘nda va aniqdir.
Misr tarixida «Fir’avn» so‘zining ishlatilishi faqat keyingi davrlarga xosdir. Bu muayyan bir unvon miloddan avvalgi XIV asrda, Amenhotep IV hukmdorligi davrida qo‘llanila boshlangan. Yusuf Payg‘ambar (a.s.) bu davrdan kamida 200 yil oldin yashab o‘tgan edi.230
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/090.jpg)
(Ey, Muhammad!) Biz Sizga o‘tib ketgan (avlod)lar xabarlaridan shu tarzda so‘zlab berurmiz. Shuningdek, (Biz) Sizga o‘z dargohimizdan zikr (Qur’on) keltirdik. Kim undan yuz o‘girsa, bas, albatta, u qiyomat kunida yuk (gunoh)ni ko‘tarur. («Toho» surasi, 99—100-oyatlar)
The Britannica Encyclopedia da aytilishicha, «Fir’avn» so‘zi Yangi qirollikdan (18-suloladan boshlab - mil. avv. 1539-1292 y.y.) e’tiboran 22-sulola (mil. avv. 945-730 y.y.) gacha qo‘llanilgan bir ulug‘ unvon bo‘lib, ulardan so‘ng esa bu unvon hech qo‘llanilmagan. Bu mavzuga oid boshqa bir ma’lumot Academic American Encyclopedia da keltirilgan bo‘lib, unda «Fir’avn» nomi Yangi qirolliqda ishlatila boshlanganligi qayd etilgan.
Ko‘rib turganimizdek, «Fir’avn» so‘zining ishlatilishi tarixning ma’lum bir davridan boshlanadi. Shu sababdan, Qur’onda Misr hayotining turli davrlarida ishlatilgan turli unvonlar o‘rtasidagi farqning aniq qayd etilishi Qur’on Allohning so‘zi ekanligini isbotlovchi yana bir dalildir.
-
MUSO PAYG’AMBARNING (A.S.) SEHRGARLIKKA YO’YILISHI
Fir’avn zamonidan qolgan papiruslarda Muso Payg‘ambar (a.s.)ga muntazam ravishda sehrgar deb murojaat etiladi. (Mazkur papiruslar Britaniya muzeyida saqlanmoqda.) Fir’avn va uni yoqlovchilarning barcha urinishlariga qaramay, ular hech qachon Muso (a.s.) va Isroil farzandlariga qarshi ochgan urushida ustun kela olmagan.
Bu adolatning idorachisi Quyoshning o‘g‘li Ammonning katta akasi bo‘lgan va padari Quyosh kabi abadiy yashaydigan Ramsesning qirolligi zamonida, yettinchi Payni oyining ikkinchi kunida yozildi... Bu maktubni olganing zamon tur, ishni boshla va dalalarning nazoratini o‘z ko‘lishta ol. Bugun boshokdi ekinlarni yakson qilmish suv bosqini kabi yangi ofatlar xabarini olganing zamon, tushun. Hemton ularni hirs ila yeb, ado etmish, omborlar talanmish. Kalamushlar dalalarga yig‘ilib kelmishlar, burgalar dovulga o‘xsharlar, chayonlar hirs ila yeyurlar, kichik pashshalar qolgan yaralar sanab bo‘lmas darajada ko‘pdur. Va bular fuqaroni mahzun etadir... Kotib (bu yerda Muso Payg‘ambar (a.s.) nazarda tutilmoqda) butun boshoqli ekinlarni mahv etmoq maqsadini ado etdi... Sehrlar ularning noni kabidur. Kotib ... yozmoq san’atinda insonlarning birinchisidur.
Muso Payg‘ambar (a.s.)ga «sehrgar» degan ayblov toshlarining irg‘itilishi haqida quyidagi oyatlarda xabar beriladi:
Ular mo‘‘jizalarimizni qo‘rishgach, Musoga: «Ey, sehrgar! Senga bergan va’dasiga binoan Rabbingga bizlar uchun duo qil. (Agar U azoblarni aritsa) albatta, bizlar hidoyat topuvchidirmiz», - dedilar. («Zuxruf» surasi, 49-oyat)
(Ular Musoga) aytdilar: «Bizni sehrlash uchun har qanday mo‘‘jiza keltirsang ham, biz senga imon keltiruvchi emasmiz.» («A’rof» surasi, 132-oyat)
-
NUH TO’FONI
Biz Nuhni o‘z qavmiga (payg‘ambar qilib) yubordik. Bas, u ularning orasida ellik yili kam ming yil turdi. Bas, ularni zolim (kofir) bo‘lgan hollarida to‘fon (balosi) tutdi. («Ankabut» surasi, 14-oyat)
Nuh Payg‘ambar (a.s.) o‘z qavmiga Alloh tomonidan elchi qilib yuborilgan edi. Parvardigorning buyruqlaridan o‘zlarini chetga olgan va Unga sheriklar qilgan qavmini Nuh Payg‘ambar (a.s.) faqat yolg‘iz Allohgagina xizmat qilishlari va o‘z jamoalarida hukm surayotgan yolg‘on ibodatlardan voz kechishlari kerakligi to‘g‘risida ogohlantirdi. Garchi Nuh (a.s.) o‘z qavmiga buyuk notiqlik va donolik bilan murojaat kilgan va ularni Allohning jazosidan ogoh qilgan bo‘lsa-da, ular Payg‘ambarni tan olmadilar va Allohga sherik qilishda davom etdilar. Shunda Alloh Nuh (a.s.)ga imonsizlarni suvga cho‘ktirish orqali jazolajagini xabar qildi. Shuningdek, Alloh O’z Elchisiga haqiqiy dinni mamnuniyat bilan qabul qilgan hamda Yolg‘iz va Yagona Allohga ibodat qilgan mo‘minlarni O’z rahm-shafqati ila qutqarib qolajagini ham ma’lum qildi. Nuh qav-mining halok etilishi va mo‘minlarning qutqarilishi Qur’onning bir oyatida shunday tasvirlanadi:
Shunda uni yolg‘onchiga chiqardilar. Bas, (Biz) uni va u bilan birga (imon keltirgan)larni kema ichida (saqlab, to‘fondan) qutqardik va oyatlarimizni yolg‘onga chiqarganlarni (suvga) g‘arq qildik. Ular (qalbi) ko‘r kishilar edi. («A’rof» surasi, 64-oyat)
Jazo vaqti yetganda, yerdagi suv buloqlari shiddatli yomg‘irlar bilan birlashib, ulkan suv toshqinini keltirib chiqardi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Toshqin kelishidan oldin, Alloh Nuh (a.s.) bilan so‘zlashib, unga quyidagicha vahiy qiladi:
Bas, Biz unga vahiy qildik: «Bizning himoyamizda va vahiymiz bilan bir kema yasagin! Bas, kachonki, Bizning amrimiz kelib, tannurdan (olov o‘rniga) favvoralar otilgan vaqtida, u kemaga har (jonivor)dan bir juftdan va oilangni solgin! Lekin kofirlardan kim haqida Bizni so‘zimiz (g‘arq bo‘lishi haqidagi hukmimiz) kechgan bo‘lsa (ularni tark qilgin) hamda ular haqida (najot so‘rab) Menga xitob (iltijo) qilmagin! Ular, albatta, (to‘fon suviga) g‘arq qilinuvchidirlar!» («Mu’minun»surasi, 27-oyat)
Nuh (a.s.)ning kemasiga minganlardan boshqa butun qavm suvga g‘arq qilindi. O’lganlar ichida payg‘ambarning o‘g‘li ham bo‘lib, u tog‘dan boshpana topib, qutulib qolaman deb o‘ylagan edi.
-
(So‘ngra) aytildi: «Ey, Yer! Suvingni yutgin! Ey, osmon! O’zingni tutgin (yog‘ishni bas qil!)» Suv quridi, buyruq ado etildi va (kema) Juvdiy (tog‘i) uzra qo‘ndi hamda «Zolimlar qavmiga - halokat!» - deyildi. («Hud» surasi, 44-oyat)
Yahudiylarning muqaddas diniy kitoblari hamda boshqa xalqlarning turli madaniy mafkuralarida keltirilgan ushbu to‘fonning tafsiloti Alloh nozil kilgan va buzilmasdan qolgan yagona ilohiy matn bo‘lmish Qur’onning tafsiloti bilan taqqoslanganda, Qur’onning tafsiloti boshqa tafsilotlar ichida eng ishonchli ekanligi namoyon bo‘ladi. Tavrot (buzilgan matn)da ta’kidlanishicha, bu to‘fon umumbashariy bo‘lgan va butun dunyoni qamrab olgan. Aksincha, bunga aloqador Qur’on oyatlaridan ko‘rinib turibdiki, to‘fon hududiy bo‘lgan va butun dunyo emas, balki faqatgina Nuh Payg‘ambar (a.s.)ni inkor etgan qavmgina jazoga loyiq, deb topilgan. Bu to‘fonda halok qilinganlar Nuh (a.s.)ning xabarlarini rad etib, o‘z raddiyalarida qat’iy turgan odamlar edilar. Qur’onda mazkur to‘fonning umumbashariy bo‘lganligi qayd etilmagan. Quyidagi oyatlarda bu xususda shunday xabar beriladi:
Darhaqiqat, Nuhni o‘z qavmiga (payg‘ambar qilib) yubordik. (U dedi): «Men sizlarga aniq ogohlantiruvchiman. Allohdan o‘zgaga sig‘inmangiz! Men sizlarga alamli azob (kelishi)dan qo‘rqaman.» («Hud» surasi, 25-26-oyatlar)
Shunda uni yolg‘onchiga chiqardilar. Bas, (Biz) uni va u bilan birga (imon keltirgan)larni kema ichida (saqlab, to‘fondan) qutqardik va oyatlarimizni yolg‘onga chiqarganlarni (suvga) g‘arqqildik. Ular (qalbi) ko‘r kishilar edi. («A’rof» surasi, 64-oyat)
Shohidi bo‘lib turganimizdek, Qur’on bizga butun dunyo emas, balki faqatgina Nuh Payg‘ambar (a.s.)ning qavmi halok qilinganligi to‘g‘risida xabar beradi. Nasroniy va yahudiylarning muqaddas diniy kitoblari (ya’ni Tavrot va Injil)da buzib ko‘rsatilgan izohlarning Qur’onda tuzatilib xabar berilishi, uning butunligicha Alloh tomonidan tushirilgan bir kitob ekanligini tasdiqlaydi.
To‘fon sodir bo‘lgan, deb taxmin qilingan hududda olib borilgan qazishmalar ham to‘fon butun yer yuzida emas, balki Mesopotamiyaning bir qismiga ta’sir o‘tkazgan keng ko‘lamli falokat bo‘lganligini ko‘rsatdi.
Suvlar pasaygach, kema to‘xtaydi. Qur’onda vahiy qilinganidek, kemaning to‘xtash joyi al-Juvdiy bo‘lgan. Garchi arabcha «juudii» so‘zining o‘zi «baland joy, tepalik» degan ma’nolarni anglatsa-da, u ba’zida ma’lum bir tog‘ni anglatish uchun ham qo‘llaniladi. Mana shu nuqtai nazardan olib qaralganda, «juudii» so‘zi barcha yerlarni qamrab olish emas, balki faqat muayyan bir balandlikka yetgan suvlarni nazarda tutadi. Boshqacha qilib aytganda, biz Qur’ondan to‘fonning (yahudiylarning muqaddas diniy kitobi va boshqa afsonalarda ta’kidlanganidek) Yer yuzidagi barcha yerlarni va hamma tog‘larni emas, balki ma’lum bir joyni yutganligini bilibolamiz.
-
To‘fonning arxeologik dalillari
Agar, misol uchun, tabiiy ofat, to‘satdan ro‘y bergan ko‘chish yoki urush tsivilizatsiyaning barbod bo‘lishiga sabab bo‘lsa, o‘sha tsivilizatsiyaga oid izlar yaxshi saqlanadi. Odamlar yashagan uylar va ular o‘z kundalik hayotida ishlatgan narsalar tezda tuproq ostida ko‘milib ketadi. Bular shu tarzda uzoq muddat inson qo‘llari tegmagan holda saqlanadi. O’tmishni o‘rganuvchi talabalar uchun (oxir-oqibat ular ma’lum bo‘lgach) ular bebaho manbaga aylanadi.
Keyingi paytlarda Nuh to‘foniga oid ko‘plab dalillarning kashf qilinishi dunyoning eng mashhur arxeolog va tarixchi olimlarining e’tiborini tortdi. Miloddan avvalgi taxminan 3000 yilda sodir bo‘lgan, deb hisoblanadigan to‘fon butun tsivilizatsiyani yo‘q qildi va uning o‘rniga butunlay yangi tsivilizatsiyaning tashkil topishiga imkon yaratdi. To‘fondan qolgan dalillarning minglab yillar davomida saqlanib qolishi yovuzlar olgan bu jazodan so‘ng kelgan odamlar uchun ibrat bo‘ladi.
Mesopotamiya tekisligida va uning atrofida sodir bo‘lgan to‘fonni o‘rganish uchun ko‘plab arxeologik qazishmalar amalga oshirildi. Buning natijasida, Mesopotamiya tekisligidagi to‘rt asosiy shahar: Ur, Uruk, Kish va Shuruppaklarda to‘fondan qolgan alomatlarga duch kelindi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/091.jpg)
Arxeologik topilmalarga ko‘ra, Nuh to‘foni Mesopotamiya tekisligida sodir bo‘lgan bo‘lib, uning shakli hozirgi ko‘rinishdan juda katta farq qilar edi. Yuqoridagi diagrammada tekislikning bugungi kundagi chegaralari nuqgali qizil chiziq bilan ko‘rsatilgan. Bu chiziqdan tashqarida bo‘lgan keng hudud o‘sha paytda dengizning bir qismi bo‘lganligi ma’lum.
Bu shaharlarda o‘tkazilgan arxeologik qazishmalar mazkur shaharlarning miloddan taxminan 3000 ming yil avval to‘fon ostida qolganliginiko‘rsatdi.
-
Ur shahridagi (bugungi kunda u Tall al-Muqqayyar nomi bilan ma’lum) tsivilizatsiya qoldiqlarining eng eskisi miloddan avvalgi 7000 yilga borib taqaladi. Inson tsivilizatsiyasining eng qadimiy namunalaridan biri bo‘lgan Ur shahri birin-ketin tug‘ilgan va yo‘q bo‘lgan tsivilizatsiyaning makoni bo‘lgan hududdir.
Ur shahrini o‘rganish orqali qilingan arxeologik kashfiyotlar u yerdagi tsivilizatsiya dahshatli to‘fon orqali to‘xtatilganligi va uning o‘rniga yangi tsivilizatsiya asta-sekin paydo bo‘lganligi haqida bizga aniq ma’lumot beruvchi dalillarni oshkor qildi. Leonard Vulli Bag‘dod va Fors ko‘rfazi o‘rtasidagi cho‘l zonasida Britaniya muzeyi va Pensilvaniya universiteti tomonidan olib borilgan hamkorliqdagi qazishma ishlariga rahbarlik qildi. Vullining qazishmalari nemis arxeologi Verner Keller tomonidan quyidagicha tasvirlanadi:
«Ur qirollarining qabrlari» - arxeologlarning belkuraklari ibodatxonaning janubidagi ellik futli tepalikda ishga tushib, tuproq ostida qolib ketgan qabrlarning bir uzun qatorini topgach, ularning kashf qilinganligidan xursandchiliqdan jo‘shib ketgan Vulli shu tariqa chindanda shohona shukuhli Shumer zodagonlarining qabrlarini qayta tikladi. Tosh yerto‘lalar haqiqiy xazina sandiqlari edi, chunki ular qimmatbaho qadahlar, ajoyib shaklli ko‘zalar, vazalar, bronzadan yasalgan ovqatlanish buyumlari, sadaf koshinlar, lojuvardlar bilan to‘lib-toshgan, changga belangan jismlar kumush bilan qoplangan edi. Arfa va chiltorlar devorda osilganicha turar edi...
Bir necha kunlardan so‘ng Vullining ishchilari unga «biz yerto‘laga yetdik», deb aytganida, u qoniqish hosil qilish uchun qazilgan shaxta qudug‘idan pastga qarab otildi. Dastavval Vullining xayolidan «mana, nihoyat», degan o‘y kechdi. U yerni faqat suv orqaligina to‘planishi mumkin bo‘lgan qum, toza qum bosgan edi. Ular kovlashni davom ettirish va shaxta qudug‘ini chuqurroq qazishga qaror qildilar. Belkuraklar yerga chuqurroq va yana chuqurroq botar edi: uch fut, olti fut va hanuz toza loy. Nogahon, o‘ninchi futga kelib loy qatlami qanchalik qo‘qqisdan boshlangan bo‘lsa, shunchalik bexosdan nihoyasiga yetdi. Deyarli o‘n fut qalinliqdagi bu gil quyqasi ostida ular inson yashagan makondan dalolat beruvchi aniq dalillarga duch keldilar... Urdagi tepalik ostida makonning ikki davrini bir-biridan aniq ajratib turgan bu ulkan gil quyqasiga nisbatan berilishi mumkin bo‘lgan yakkayu yagona izoh suv bosqini demaqdir...231
Mikroskopik tahlillar Urdagi tepalik ostida hosil bo‘lgan bu ulkan gil quyqasi qadimgi Shumer tsivilizatsiyasini mahv etishga qodir bo‘lgan katta va qudratli suv bosqini oqibatida to‘planganligini ko‘rsatdi. «Gilgamesh» dostoni va «Nuh» hikoyasi Mesopotamiya sahrosi ostida chuqur qazilgan bu shaxta qudug‘ida birlashgan edi.
Maks Malloven bir zumda bunday ulkan alluviy massasining hosil bo‘lishi bahaybat sel falokati natijasida yuz berishi mumkinligini aytgan Leonard Vullining o‘y-fikrlarini so‘zlab berdi. Vulli, shuningdek, Shumerning Ur shahrini Al-Ubayd shahridan (uning aholisi to‘fondan qolgan sirlangan sopol idishlardan foydalanar edilar) ajratgan suv bosqini qatlamini ham ta’riflab berdi.232
-
Bu dalillar Ur shahri to‘fon ta’siri ostida qolgan joylardan biri bo‘lganligini tasdiqlaydi. Nemis arxeologi Verner Keller nazarda tutilayotgan qazishmalarning ahamiyati haqida ham to‘xtalib o‘tdi. U o‘z so‘zini davom ettirar ekan, Mesopotamiyada olib borilgan arxeologik qazishmalarda balchiqli qatlam ostida qolgan shahar qoldiqlarining hosilasi bu hududda chindan ham suv bosqini bo‘lganligini isbotlashini ta’kidlaydi.233
To‘fonning izlarini o‘zida aks ettirgan boshqa bir Mesopo-tamiya shahri esa hozirgi kunda Tall al-Uhaymer nomi bilan ma’lum bo‘lgan shumerliklarning Kish shahridir. Qadimiy Shumer qaydno-malarida bu shahar «Buyuk to‘fondan so‘ng paydo bo‘lgan ilk sulola manzili» deb tasvirlanadi.234
Hozirgi kunda Tall al-Fara deb ataladigan janubiy Mesopo-tamiyadagi Shuruppak shahri ham to‘fon izlarini o‘zida aks ettiradi. Bu shaharda 1920-1930 yillar orasida Pensilvaniya universiteti xodimi Erik Shmidt tomonidan arxeologik tadqiqotlar o‘tkazildi. Bu qazishmalar tarixdan ilgarigi so‘nggi yillardan Urning 3 sulolasi davri (mil. avv. 2112-2004 yillar) gacha cho‘zilgan hayotning uchta qatlamini oshkor qildi. Eng e’tiborga molik topilmalar ma’muriy qaydlar va so‘zlar ro‘yxati keltirilgan yozuv taxtalari bilan birga yaxshi qurilgan uylarning vayronasi bo‘lib, ular miloddan avvalgi to‘rtinchi ming yillik oxirlarida yuqori taraqqiy etgan jamiyatning allaqachon mavjud bo‘lganligidan dalolat beradi.235
Agar zukko olimlarning fikrlari tekshirib ko‘rilsa, aniqki, ular to‘fon tafsilotiga tayanch bo‘luvchi dalil juda kuchli ekanligini ta’kidlaydilar. Bu fikrga ko‘ra, ushbu dahshatli suv toshqini taxminan miloddan avvalgi 3000-2900 yillarda sodir bo‘lgan. Mallovenning aytishicha, yerdan 4-5 metr pastda, Shmidt gil va qum aralashmasidan hosil bo‘lgan (suv toshqini orqali yuzaga kelgan) sariq tuproq qatlamiga yetgan.
Bu qatlam qo‘rg‘on profiliga qaraganda tekislik sathiga yaqinroq bo‘lgan va uni qo‘rg‘onning yon-atrofida kuzatish mumkin edi. Jamdat Nasr davrini Qadimgi qirollik zamonidan ajratib turuvchi bu gil va qum aralashmasidan hosil bo‘lgan qatlamni Shmidt «kelib chiqishi daryodan bo‘lgan bir qum» deb ta’rifladi va . uni Nuh to‘foni bilan bog‘ladi.236
-
Qisqasi, Shuruppak shahridagi arxeologik qazishmalar suv toshqinining izlari miloddan avvalgi taxminan 3000-2900 yillarga borib taqalishini oshkor qildi. Boshqa shaharlar bilan birga Shuruppak ham, shubhasiz, to‘fon ostida qolgan.237
To‘fon ostida qolganligidan dalolat beruvchi oxirgi joy Shuruppakning janubidagi Uruk shahridir. Bugungi kunda u Tall al-Varka nomi bilan ma’lum. Xuddi boshqa shaharlardagi kabi, bu yerda ham suv bosqini qatlami topilgan. Boshqa shaharlarga o‘xshab, bu suv bosqini qatlami ham miloddan avvalgi 3000-2900 yillarga borib taqaladi.238
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/092.jpg)
Mesopotamiya tekisligida olib borilgan arxeologik qazishmalar natijasida qalinligi 2,5 metr (8 fut) bo‘lgan loy va gil qatlamining mavjudligi aniqlandi. Bu qatlam, shubhasiz, to‘fon suvlari orqali tashib kelingan gildan iborat bulib, u faqatgina Mesopotamiya tekisligi ostida uchraydi.
Furot va Dajla daryolari Mesopotamiyani bu boshidan u boshigacha ajratib turadi. Bu yerda shu narsa anglashiladiki, qadimgi davrda bu ikki daryo boshqa barcha katta-kichik suv manbalari bilan birga, yomg‘ir suvlari bilan qo‘shilib, dahshatli suv toshqinini keltirib chiqaradigan darajada toshib ketgan. Bu hodisa Qur’onda quyidagicha zikr etiladi:
Biz osmon darvozalarini (tinimsiz) quyiluvchi suv bilan ochib yubordik. Yana yerdan buloklar chiqarib qo‘ydik. Bas, (osmon va Yer) suvi taqdir qilib qo‘yilgan bir ish uzra uchrashdilar. Uni (Nuhni) esa taxtalar va mixlar yordamida yasalgan kemada ko‘tardik. («Qamar» surasi, 11-13-oyatlar)
-
Tadqiqot natijasida qo‘lga kiritilgan kashfiyotlar yaxshilab o‘rganib chiqilsa, to‘fonning butun Mesopotamiya tekisligini qoplagani ma’lum bo‘ladi. To‘fonning izlarini o‘zida aks ettirgan Ur, Uruk, Shuruppak va Kish shaharlari ketma-ketligiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, ularning bir chiziqda yotishini ko‘ramiz. Bundan tashqari, miloddan avvalgi taxminan 3000 yillarda Mesopotamiya tekisligining geografik tuzilishi uning bugungi kundagi ko‘rinishidan keskin farq qilar edi. U davrlarda Furot daryosining o‘zani bugungi kundagiga qaraganda ancha sharq tomonda, uning yo‘li esa Ur, Uruk, Shuruppak va Kish orqali o‘tuvchi bir chiziqda yotar edi. Shuning uchun, Furot daryosi o‘z qirg‘oqlarini yorib o‘tib, bu to‘rt shaharni vayron qilgan, degan ma’no ang-lashiladi. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
Alloh Nuh to‘foni xabarlarini o‘sha zamonda yashagan odamlar uchun ibrat, undan keyin yashaganlarga esa qimmatli saboq bo‘lsin uchun yetkazdi. Payg‘ambar va kitoblar vositasida Alloh turli qavmlarga yo‘riqnoma yo‘lladi. Biroq Uning payg‘ambarlari tomonidan odamlarga yetkazilgan matnlarning asli har safar o‘zgartirilar edi. Odamlar to‘fonning haqiqiy tafsilotiga madaniy, mistik va mifologik unsurlarni qo‘shar edilar. Qur’on Allohdan ekanligi va U uni abadiy o‘z holicha saqlab qolishi tufayli, u o‘tmishning arxeologik topilmalariga to‘g‘ri keluvchi yagona manbadir. (Qarang: Horun Yahyo. Perished Nations, Ta-Na Publishers, Buyuk Britaniya, 2001; Global Publishing, Istanbul, 2002)
-
IRAM SHAHRI
1990 yilning boshlarida dunyoning taniqli gazetalari «Muhtasham arab shahri topildi», «Afsonaviy arab shahri topildi» va «Qumlarning Atlantisi, Ubar» degan rasmiy bayonotlar bilan chiqdilar. Arxeologik topilmaning eng qiziqarli tomoni bu shaharning Qur’onda eslatib o‘tilishida edi. Shu kunga qadar ko‘plab odamlar Od qavmining bir afsona ekanligini yoki uning o‘rni hech bir zamonda topilmaganligini ta’kidlar edilar. Bunday noyob kashfiyotdan so‘ng ular hayratdan yoqa ushladilar.
Qur’onda eslatib o‘tilgan bu afsonaviy shaharni topgan shaxs mashhur hujjatli filmlar yaratuvchi va arxeologiya bo‘yicha ma’ruzachi Nikolas Klapp edi.239 Arabshunos hamda sovrindor hujjatli filmlar yaratuvchisi bo‘lgan N. Klapp arab tarixi bo‘yicha o‘zi o‘tkazayotgan izlanish davomida juda qiziq bir kitobni uchratib qoladi. Arabia Felix nomli bu kitob 1932 yilda ingliz tadqiqotchisi Bertram Tomas tomonidan yozilgan edi. Arabia Felix rimliklar tomonidan Arabiston yarim oroliga berilgan nom bo‘lib, u hozirgi kundagi Yaman va Ummonning katta qismini o‘z ichiga oladi. Yunonistonliklar bu hududni «Eudaimon Arabia", o‘rta asr arab olimlari esa uni «Al-Yaman as-Sayid» deb nomlaganlar.240 Bu nomlarning barchasi «Baxtli Yaman» ma’nosini anglatadi, chunki bu hududda yashovchi odamlar Hindiston va Arabiston yarim orolining shimoliy hududlari o‘rtasida avj olgan serdaromad savdo-sotiqishlarida vositachi sifatida ish yuritar edilar. Bundan tashqari, bu hududda yashovchi qabilalar nodir daraxtlardan olinadigan xushbo‘y yelim - «fruncincense» ishlab chiqarar vatarqatar edilar.
Ingliz tadqiqotchisi Bertram Tomas bu qabilalar hayotining to‘liq tafsilotini bayon qiladi va mazkur qabilalarning biri tomonidan asos solingan qadimiy shaharning izlarini topganligini aytadi.241 Bu badaviylarning «Ubar» nomli shahri edi. B. Tomasning bu hududga qilgan safarlaridan birida sahroda yashayotgan badaviylar unga juda eski yo‘llarni ko‘rsatib, bu yo‘llar qadimiy shahar bo‘lgan Ubarga olib borishini aytdilar. Bu mavzu yuzasidan katta qiziqish bilan ishga kirishgan Bertram Tomas o‘z tadqiqotini oxiriga yetkazmasdan oldinroq olamdan o‘tdi.
N. Klapp ingliz tadqiqotchisi B. Tomasning yozganlarini o‘rganib chiqib, kitobda tasvirlangan, ya’ni yo‘q bo‘lib ketgan shaharning mavjudligiga ishonch hosil qildi. U tezda o‘z izlanishini B. Tomas to‘xtab qolgan joydan boshlab davom ettirishga kirishib ketdi. N. Klapp Ubarning mavjudligini isbotlash uchun o‘z missiyasida ikki xil turli yondashuvdan foydalandi. Birinchidan, u badaviylar mavjud, deb aytgan yo‘lni izlab topdi va o‘z ishiga yordam berish uchun NASA (Milliy Aeronavtika va Fazo boshqarmasi)dan shu hududning tasvirini sun’iy yo‘ldosh orqali olib berishni iltimos qildi. Uzoq davom etgan kurashdan so‘ng, u hukumat organlarini o‘zi juda xohlagan hududning rasmlarini olishga ko‘ndirishga muvaffaq bo‘ldi.242
N. Klapp Kaliforniyaning Hantington kutubxonasida qadimiy qo‘lyozmalar va xaritalarni o‘rganishda davom etdi. Bu yerdan u o‘zi jiddiy o‘rganayotgan hududga oid xaritani tezda topdi. U 200 yilda Misr-Yunon geografi Ptolemey tomonidan chizilgan va bu hududda topilgan eski shaharning o‘rni hamda bu shaharga olib boruvchi yo‘llarni ko‘rsatuvchi xaritani qo‘lga kiritdi.
-
Shu orada Klapp NASA a’zolari tomonidan sun’iy yo‘ldosh fotosuratlari olinganligi to‘g‘risidagi xabarni olgach, uning tadqiqoti yanada jonlandi. Suratlardagi bevosita ko‘z bilan ko‘rish mumkin bo‘lmagan karvon yo‘llari N. Klappning diqqatini tortdi. Ular osmondan faqatgina bir butun bo‘lib ko‘rinishi mumkin edi. Bu fotosuratlarni o‘z qo‘lidagi eski xarita bilan solishtirgach, N. Klapp bir zumda eski xaritadagi yo‘llar sun’iy yo‘ldosh orqali olingan suratlardagi yo‘llar bilan mos tushganligini anglab yetdi va bu yo‘llar tugagan keng joyni bir vaqtlar shahar bo‘lgan, deb tushundi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/093.jpg)
Nihoyat, N. Klapp va undan oldin yashab o‘tgan B. Tomasning mehnati hamda NASA tadqiqotchilarining madadi bilan badaviylar tomonidan og‘zaki aytib yurilgan hikoyalarning mavzusi bo‘lmish bu afsonaviy shahar o‘rni kashf qilindi. Bir oz fursat o‘tgach, arxeologik qazishmalar boshlandi va qadimiy shahar qoldiqlari oshkor qilindi. Yo‘qolib ketgan bu shaharga «Qumlarning Atlantisi, Ubar» degan nom berildi.
Savol tug‘iladi: Qur’onda eslatib o‘tilgan Od qavmining shahri shu ekanligini tasdiqlagan narsa nima edi?
Ushbu joyda olib borilgan izlanishning boshidanoq bu vayrona shahar Od qavmiga tegishli, deb tushunilgan edi. Tadqiqotchilar Qur’onda aniq qilib eslatib o‘tilgan Od qavmining yerida minoralar shaklida qad ko‘targan Iramning ustunlarini kashf qildilar.
Qazishmalarni olib borayotgan guruh a’zosi Doktor Yuris Zarinsning aytishicha, modomiki minoralar Ubarga xos xususiyatlarga ega ekan va Iramning minoralari yoki ustunlari bor, deb qayd etilgan ekan, demak, bu o‘zlari qazigan hududning Iram, ya’ni Qur’onda tasvirlangan Od qavmining shahri ekanligini isbotlovchi eng ishonchli dalildir:
Rabbingiz Od (qabilasi)ni nima qiddi, qo‘rmadingazmi?! (Ular) baland ustunli Iram (shahridan) bulib, (boshqa) yurtlarda uning uxshashi yaratilmagan edi. («Fajr» surasi, 6-8-oyatlar)
Ko‘rib chiqqanimizdek, o‘tmish voqealari haqida Qur’onda bayon etilgan xabarlarning tarixiy ma’lumotlar bilan to‘liq muvofiq kelganligi Qur’on Allohning so‘zi ekanligiga yana bir dalildir. (Qarang: Horun Yahyo. Perished Nations, Ta-Na Publishers, Buyuk Britaniya, 2001; Global Publishing, Istanbul, 2002)
-
SODOM VA GOMORRA SHAHARLARI
Lut Payg‘ambar (a.s.) Ibrohim Payg‘ambar (a.s.) bilan bir davrda yashagan va u Ibrohim Payg‘ambar (a.s.)ga qo‘shni bo‘lgan qavmga elchi qilib yuborilgan edi. Lut (a.s.)ning qavmi, butun olamda o‘sha kunga qadar hech kim qilmagan bir fahsh - besoqolbozlik bilan shug‘ullanar edilar. Lut (a.s.) odamlarga eng og‘ir gunohlardan biri bo‘lib hisoblangan bu fahshdan voz kechishni aytganda va ularga Allohning xabarini yetkazganda, ular unga rad javobini berdilar, uning Payg‘ambar ekanligini inkor etdilar va o‘zlarining jirkanch hayot tarzini davom ettirdilar. Buning oqibatida, bu qavm Alloh tomonidan dahshatli bir falokatda halok etildi.
Lutni ham (payg‘ambar qilib yubordik). O’z qavmiga aytdi: «Shunday (yomon) fahsh ishni qilasizmi? Sizlardan oldin butun olamda hech kim uni qilmagan edi. Sizlar xotinlar qolib, shahvat bilan (nafsni qondirish uchun) erkaklarga «kelasiz». Ha, sizlar isrofgar qavmdirsizlar.» («A’rof» surasi, 80-81-oyatlar)
Ular ustiga (azobni) yomg‘irdek yog‘dirdik. Bas, jinoyatchilar oqibati qanday bo‘lganiga boqing! («A’rof» surasi, 84-oyat)
Biz fosiq (fahsh ishlarni qiluvchi) bo‘lganlari uchun bu qishloq ahli ustiga osmondan azob (tosh) yog‘diruvchidirmiz. Biz aql yurgizadigan qavmga (ibrat uchun) u (qishloq)dan aniq asorat qoldirganmiz. («Ankabut» surasi, 34-35-oyatlar)
Lut (a.s.) yashagan va keyinroq halok qilingan bu shahar Tavrotda «Sodom» deb nomlangan. Qizil dengizning shimolida yashagan bu qavm Qur’onda yozilganlarga uyg‘un bir tarzda halok etilganligi ma’lum bo‘ldi. Arxeologik qazishmalar bu shaharning O’lik dengiz yaqinida, ya’ni hozirgi kundagi Isroil-Iordaniya chegarasida bo‘lganligini aniqladi. Olimlarning fikriga ko‘ra, mazkur hudud katta miqdordagi oltingugurt moddasi bilan qoplangan. Shu sababdan u yerda na hayvon va na o‘simlik kabi hech bir hayot shakli uchramaydi va bu hudud halokatning bir ramzi sifatida saqlanib qolgan.
-
Oltingugurt vulqon portlashlari natijasida paydo bo‘ladigan elementdir. Binobarin, Qur’onda bildirilgan halokat shakli zilzila hamda vulqon portlashlari bo‘lganligiga doir aniq dalillar mavjud. Nemis arxeologi Verner Keller bu hudud to‘g‘risida quyidagilarni ma’lum qiladi:
Aniq shu hudud orqali o‘tgan bu ulkan yoriqning asosi bilan birgalikda, Sodom va Gomorrani o‘z ichiga olgan Siddim vodiysi bir kuni yer qa’riga ravona bo‘lgan edi. Ularning vayron bo‘lishi kuchli zilzila va uning ketidan portlashlar, chaqmoqlar, tabiiy gazning chiqishi hamda umumiy katta yong‘in natijasida yuz bergan... Yerning cho‘kishi siniqning bor bo‘yicha pastda harakatsiz yotgan vulqon kuchlarini qo‘zg‘atgan. Bashan yaqinidagi Iordaniyaning yuqori vodiysida hanuz so‘ngan vulqonning yuksak kraterlari mavjud; katta maydonga yoyilgan lava va chuqur bazalt qatlamlari ohaktoshli yuza ustidan joy olgan.243
Bu lava va bazalt qatlamlari u yerda bir zamonlar vulqon otilganligi va zilzilalar sodir bo‘lganligidan darak beruvchi muhim dalillardir. Har qanday holatda ham Lut ko‘li yoki O’lik dengiz bevosita seysmik faol hudud, boshqacha so‘zlar bilan aytganda zilzilabelbog‘iuzrayotadi:
O’lik dengizning asosi Rift vodiysi nomli tektonik botiqlikda joylashgan. Bu vodiy shimoldagi Galili dengizi (Bahr Tabareya)dan janubdagi Arabah vodiysining o‘rtasigacha 300 kilometr (186 milya)ga cho‘zilgan.244
Lut qavmining boshiga tushgan falokatning texnik jihati geologlar tomonidan amalga oshirilgan tadqiqotda aniqlandi. Bunga ko‘ra, Lut qavmini butunlay yo‘q qilgan zilzila Yer qobig‘idagi juda uzun bir yoriq natijasida harakatga kelgan. Iordan daryosi o‘zining 190 km (118 milya)lik masofasi bo‘yicha jami 180 metr (590 fut) pastlaydi. Bu hamda O’lik dengizning dengiz sathidan 400 metr pastlikda ekanligi, bu yer va uning atrofida bir zamonlar buyuk bir geologik hodisa sodir bo‘lganligini isbotlovchi dalillardandir.
-
Iordan daryosi va O’lik dengizning bunday qiziq strukturasi bu hudud orqali o‘tuvchi yoriq yoki siniqning faqatgina bir qismini tashkil etadi. Bu yoriq Taurus tog‘larining etaklaridan boshlanadi va O’lik dengizning janubiy qirg‘oqlaridan o‘tib, janub tomonga yo‘naladi va Arabiston cho‘li orqali Aqaba ko‘rfaziga yetib boradi. U yerdan Qizil dengizni kesib o‘tib, Afrikada nihoyaga yetadi. Bu hududlarda kuchli vulqon harakatlari kuzatiladi. Ular shunday hajmda sodir bo‘ladiki, qora bazalt va lava Isroildagi Galili tog‘larida, Iordaniyaning baland yassitog‘ qismlarida, Aqaba ko‘rfazida va boshqa yaqin yerlarda uchrashi mumkin.
Bu qoldiqlar va geografik xususiyatlar O’lik dengiz bo‘yida buyuk bir geologik hodisa sodir bo‘lganligidan darak beradi.
National Geographic jurnalining 1957 yil dekabr oyi nashri bu mavzu yuzasidan quyidagi ma’lumotlarni keltiradi:
Behosil biyobon bo‘lgan Sodom tepaligi O’lik dengiz uzra tik qad ko‘targan. Haligacha Sodom va Gomorra shaharlarining xarobalarini hech kim topa olgani yo‘q, lekin olimlarning fikrlariga ko‘ra, bu shaharlar ushbu qoyalarning qarshisidagi Siddim vodiysi bo‘lgan. Ehtimol, zilziladan so‘ng O’lik dengizning toshqin suvlari ularni yutib yuborgan bo‘lishi mumkin.245
Halokatga yuz tutgan bu shaharga oid ma’lumotlardan biri, xuddi «Hijr» surasining 76-oyatida vahiy qilingani kabi, bu shaharlarning hali ham asosiy yo‘l ustida ekanligi haqidadir.
Geograflar bu hududni Arabiston yarim orolidan Suriya va Misrga qadar cho‘zilgan O’lik dengizning janubi-sharqidagi bir yo‘l ustida bo‘lganligini aniqladilar. (Qarang: Horun Yahyo. Perished Nations, Ta-Na Publishers, Buyuk Britaniya, 2001; Global Publishing, Istanbul, 2002)
-
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/094.jpg)
Bas, Biz u shaharni ostin-ustun qilib yubordik va ularning ustiga sopoldan (yasalgan) tosh Shirdik. Albatta, bu (hodisa)da farosatli kishilar uchun alomatlar bordir. Darvoqe, u (aholisi halok etilgan shahar) doimiy yo‘l ustidadir. Albatta, bunda mo‘minlar uchun alomatlar bordir. («Hijr» surasi, 74-77-oyatlar)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/095.jpg)
Axir ular yer yuzida sayr etishib, o‘zlaridan avvalgi payg‘ambarlarni inkor qilib, imonsiz kimsalarning oqibatlari qanday bo‘lganini ko‘rsalar bo‘lmaydimi?! O’shalar bulardan (Makka kofirlaridan) ko‘ra kuvvatliroq bo‘lgan va (o‘z) yerlarini bular obod qilganidan ko‘ra ko‘proq ishlov berib, obod qilgan edilar-ku! Ularga ham o‘z payg‘ambarlari hujjatlar keltir-ganlar. Bas, Alloh ularga zulm qiluvchi bo‘lmadi, lekin ular o‘zlariga zulm qiluvchi bo‘ldilar. («Rum» surasi, 9-oyat)
-
SABA’ XALQI VA ARIM SHAMOLI
Ko‘p asrlar ilgari Saba’ jamoasi Janubiy Arabistonda yashagan to‘rtta eng katta tsivilizatsiyalardan biri edi.
Tarixiy manbalar Saba’ qavmining fenikaliklar kabi madaniyati bo‘lganligini ta’kidlaydi. U asosan tijorat ishlarida ishtirok etgan. Saba’liklar tarixchilar tomonidan tsivilizatsiyalashgan va madaniyatli xalq bo‘lgan, deb e’tirof etiladi. Saba’ hukmdorlarining yozuvlarida «tiklamoq», «bag‘ishlamoq» va «qurmoq» kabi so‘zlar tez-tez ishlatiladi. Bu qavmning eng ahamiyatli yodgorliklaridan biri bo‘lgan Ma’rib to‘g‘oni ular erishgan texnologik yutuqlarning muhim alomatidir.
Saba’ davlati o‘sha hududdagi eng kuchli armiyalardan biriga ega edi va o‘zining qudratli armiyasi bilan bosqinchilik siyosatini olib borishga qodir edi. O’zining ilg‘or madaniyati va armiyasi bilan Saba’ davlati o‘sha davrda hududning, shubhasiz, «super salta-nat»laridan biri edi. Saba’ davlatining bunday g‘ayrioddiy qudratli armiyasi Qur’onda ham ta’riflangan. Saba’ armiyasi qo‘mondonlarining Qur’onda ifodalangan bir gapi bu armiyaning o‘ziga qanchalik ishonishini namoyon etadi. Qo‘mondonlar davlatning ayol hukmdori (malikasi)ga shunday deydilar:
«Bizlar quvvat va ashaddiy matonat egalaridirmiz. (Ishga) buyurish sening o‘zingga havola. Bas, nimaga buyurishni uilab ko‘raver!» («Naml» surasi, 33-oyat)
Ayni o‘sha davrda ancha taraqqiy etgan texnologiya yordami bilan qurilgan Ma’rib to‘g‘oni Saba’ xalqining buyuk irrigatsion quvvatga ega bo‘lganligidan dalolat beradi. Bu texnika orqali ular erishgan unumdor tuproq va ularning savdo yo‘li ustidagi nazorati ajoyib va ko‘rkam, shodu xurram bir hayot kechirishiga imkon yaratgan edi. Biroq bularning barchasi uchun Allohga shukr kilish o‘rniga, Qur’onda xabar berilganidek, ular haqiqatda «Undan yuz o‘girdilar». Bundan tashqari, ular uchun yo‘llangan ogohlantirishlar va eslatmalarga quloq solishni ham rad etdilar. Bunday yaramas illatlari tufayli ular Allohning irodasi bilan jazoga mahkum qilindilar va ularning to‘g‘onlari buzildi va Arim seli ularning yerlarini yakson qildi.
-
Saba’ davlatining poytaxti bo‘lgan Ma’rib shahri o‘zining qulay geografik o‘rni tufayli juda boy shahar edi. Poytaxt shahar Adhana daryosining juda yaqinida joylashgan bo‘lib, daryoning Jabal Balaqqa yetgan nuqtasi to‘g‘on qurish uchun juda qulay edi. Bunday sharoitdan foydalanib, saba’liklar, o‘zlarining tsivilizatsiyasi tashkil topgan dastlabki bir paytda, mana shu joyda to‘g‘on qurdilar va irrigatsiya ishlarini boshlab yubordilar. Natijada, ular yuqori darajada iqtisodiy kamolotga erishdilar. Ma’rib o‘sha davrning eng rivojlangan shaharlaridan biri edi. Bu diyorga tashrif buyurgan va uni ko‘klarga ko‘tarib maqtagan Yunon yozuvchisi Pliniy ham uning nechog‘lik bir yashil o‘lka bo‘lganligini qayd etib o‘tgan.246
Ma’ribdagi to‘g‘onning balandligi 16 metr (52,2 fut), eni 60 metr (197 fut) va uzunligi 620 metr (2034 fut) edi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, to‘g‘on orqali sug‘orilishi mumkin bo‘lgan yerlarning umumiy maydoni 9600 gektar (37 kvadrat milya) bo‘lib, undan 5300 gektari (20,5 kvadrat milya) janubiy tekislikka, qolgan qismi esa shimoliy tekislikka kirar edi. Bu ikki tekislikka Saba’ yozuvlarida «Ma’rib va ikki tekislik» deb murojaat qilingan.247 Qur’ondagi «o‘ng tomon ham, so‘l tomon ham bog‘-rog‘ bo‘lib,» degan jumla bu ikki vodiydagi salobatli bog‘ va uzumzorlarga ishoratdir. Mazkur to‘g‘on va uning irrigatsiya tizimi tufayli bu o‘lka Yamanning eng yaxshi sug‘orilgan va eng serhosil yeri sifatida nom taratgan edi. Frantsiyalik J. Holevi va avstriyalik Glazer yozma hujjatlarni o‘rganib chiqib, Ma’rib to‘g‘oni qadim zamonlardan beri bor bo‘lganligini isbotladilar. Himer lahjasida yozilgan hujjatlarda bu to‘g‘on o‘lka tuproqlarini unumdor qilganligi va iqtisodning yuragi bo‘lganligi qayd etilgan.
542-yilda yakson bo‘lgan to‘g‘on Arim selini keltirib chiqardi va juda katta talafot yetkazdi. Saba’ xalqi tomonidan bir necha yuz yillab ishlov berilgan uzumzorlar, bog‘lar va dalalar tamomila yakson bo‘ldi. To‘g‘on qulagandan so‘ng, Saba’ qavmi tezda qisqarish davriga kirgan va oxir-oqibatda Saba’ davlati yakun topgan.
-
Yuqorida qayd etilgan tarixiy ma’lumotlar Qur’ondagi ma’lumotlar bilan taqqoslab ko‘rilganda, ular orasidagi monandlik yaqqol ko‘zga tashlanadi. Arxeologik topilmalar va tarixiy ma’lumotlarning har ikkalasi ham Qur’onda nozil etilganlarni tasdiqlaydi. Oyatda ta’kidlanganidek, o‘z payg‘ambarining pand-nasihatlarini tinglamagan va Rabbimizning ne’matlariga shukr qilmagan xalq pirovardida daxshatli suv toshqini bilan jazolangan. Bu suv toshqini Qur’onning quyidagi oyatlarida shunday ta’riflanadi:
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/096.jpg)
Saba’ (aholisi) uchun o‘z maskanlarida (Allohning fazliga doir) bir alomat bor edi - o‘ng tomon ham, so‘l tomon ham bog‘-rog‘ bo‘lib, (Biz ularga): «Parvardigoringiz rizqidan bahramand bo‘lingiz va Unga shukr qilingiz! (Shahringiz) pokiza shahar, (Parvardigoringiz) mag‘firatli Parvardigordir» (degan edik). Bas, ular (shukrdan) yuz o‘girgach, Biz ularning ustiga to‘g‘on bilan (to‘sib ko‘yilgan) selni (ochib) yubordik va ularning bog‘larini achchiq mevali, yulg‘unzor va siyrak butazor «bog‘lar»ga aylantirib ko‘ydik. Kofir bo‘lganlari sababli ularni mana shu (jazo bilan) jazoladik. Biz kofirdan o‘zga kimsaga jazo berarmidik?! («Saba’» surasi, 15-17-oyatlar)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/097.jpg)
Mag‘rib to‘g‘oni (yuqoridagi va yon sahifadagi rasmlarda ko‘rsatilgan) Saba’ xalqining eng katta ishlaridan biri edi. Bu to‘g‘on Qur’onda ta’kidlangan Arim selida quladi va Saba’ davlati iqtisodiy jihatdan zaiflashdi, keyinchalik esa yakun topdi.
-
Qur’onda Saba’ qavmiga yuborilgan jazo «sayl al-arim» deb nomlangan bo‘lib, u «Arim seli» degan ma’noni anglatadi. Qur’onda ishlatilgan bu ifoda ayni zamonda bu selning qay yo‘sinda sodir bo‘lganligidan ham darak beradi. «Arim» so‘zi to‘g‘on yoki to‘siq degan ma’noni bildiradi. «Sayl al-arim» ifodasi esa bu to‘siqning buzilishi bilan yuzaga kelgan bir selni anglatadi. Mufassirlar Arim seli to‘g‘risida Qur’onda ishlatilgan atamalardan kelib chiqib, zamon va makon masalalarini hal qildilar. Misol uchun, Mavhudi o‘zining tafsirida quyidagicha yozadi:
Matndagi «sayl al-arim» ifodasida qo‘llanilgan «arim» so‘zi janubiy arab tili lahjasida ishlatiladigan «ariman» so‘zidan yasalgan bo‘lib, «to‘g‘on, to‘siq» degan ma’noni anglatadi. Yamandagi qazishmalar orqali ochilgan xarobalarda bu so‘zning tez-tez shu ma’noda ishlatilganligi ma’lum bo‘ldi. Misol uchun, Yamanning Habesh hukmdori Ebrehe (Abraha)ning buyuk Ma’rib devori ta’mirlanishidan so‘ng, milodiy 542-543-yillarda yozdirgan tarixiy bir kitobida bu so‘z qayta-qayta tug‘on (to‘siq) ma’nolarida ishlatilgan. Demak, «sayl al-arim» ifodasi «bir to‘siq yiqilganda maydonga keladigan sel falokati» degan ma’noni anglatib keladi.
«... Biz ularning ustiga to‘g‘on bilan (to‘sib qo‘yilgan) selni (ochib) yubordik va ularning bog‘larini achchiq mevali, yulg‘unzor va siyrak butazor «bog‘lar»ga aylantirib qo‘ydik.» («Saba’» surasi, 16-oyat).
Ya’ni to‘siq (to‘g‘on) devor qulagandan so‘ng yuzaga kelgan sel natijasida butun mamlakat xarob bo‘ldi. Saba’liklar tomonidan qazilgan kanallar va tog‘lar o‘rtasida to‘siq qurish orqali bino etilgan devor yakson bo‘ldi va sug‘orish tizimi buzildi. Natijada ilgari bog‘ bo‘lib yashnagan o‘lka chakalakzorga aylandi. Kichik yo‘g‘on daraxtlarning olchaga o‘xshash mevasidan o‘zga hech bir meva qolmadi.248
Und Die Bible hat Doch Recht (Muqaddas kitob haq edi) kitobining muallifi nasroniy arxeolog Verner Keller Qur’onda ta’riflangan Arim selini e’tirof etib, bunday to‘g‘onning mavjud bo‘lganligi va uning qulashi bilan butun mamlakatning xarob bo‘lganligi haqida yozadi hamda Qur’onda bu bog‘ning xalqi haqida keltirilgan misol rostdan ham sodir bo‘lganligini tasdiqlaydi.
Arim seli falokatidan so‘ng, o‘lka cho‘lga aylana bordi va Saba’ xalqi o‘zining eng muhim daromad manbaidan ayrildi. Ular qishloq xo‘jaligi gullab-yashnagan va moliyaviy jihatdan salo-hiyatli yerlarini qo‘ldan boy berdilar. Allohga imon keltirmagan va Unga shukronalar aytmagan xalq pirovardida mana shunday falokat bilan jazoga mustahiq bo‘ldi. (Qarang: Horun Yahyo. Perished Nations, Ta-Na Publishers, Buyuk Britaniya, 2001; Global Publishing, Istanbul, 2002)
-
AL-HIJR XALQI
Samud qavmi Qur’onda qayd etilgan bir qabila bo‘lib, u haqda bugungi kunda ko‘p ma’lumotlar mavjud. Tarixiy manbalar ko‘p yillar ilgari Samud nomli bir qavm mavjud bo‘lganligini tasdiqlaydi. Samud qavmi va Qur’onda qayd etilgan al-Hijr xalqi aslida bitta, deb taxmin qilinadi, chunki Samudning boshqa nomi «Ashaab al-Hijr". Shundan kelib chiqqan holda, «Samud» so‘zi xalqning nomi bo‘lib, al-Hijr esa ular asos solgan shaharlardan biri bo‘lishi mumkin. Aslida, bu aynan Yunon geografi Pliniyning ta’riflari bilan bir xildir. Pliniy Samud qavmining Domosa va Hegra deb ataladigan joyda, bugungi kundagi Hijr shahrida yashaganlari haqida yozadi.250
Samud qavmi tilga olingan eng eski manba Bobil davlati qaydnomalaridir. Ular Bobil podshohi Sargon II ning miloddan avvalgi VIII asrda yashagan odamlar ustidan qozongan zafarlari haqidagi tafsilotlarni bayon etadi. Sargon ularni Shimoliy Arabistondagi jangda yengadi. Yunonliklar ham bu qavm ustida to‘xtalib o‘tganlar va Arastu, Ptolemey va Pliniylar ularga «Thamudaei», ya’ni «Samudlar» deb murojaat qilganlar.251 Payg‘ambarimiz (s.a.v.) davridan, ya’ni taxminan 400-600-yillardan oldin ularga oid barcha izlar tamomila yo‘qolib ketgan edi. (Qarang: Horun Yahyo. Perished Nations, Ta-Na Publishers, Buyuk Britaniya, 2001; Global Publishing, Istanbul, 2002) Bugungi kunda Iordaniyaning janubi-g‘arbidagi qadimiy Petra shahrida bu qavm yaratgan tosh asarlarning eng go‘zal namunalarini ko‘rish mumkin. Haqiqatan ham, Qur’onda Samud qavmining tosh ishlaridagi ustaliklari haqida shunday so‘z yuritiladi:
(Solih o’z qavmiga dedi:) «Sizlarni (Alloh) Od (qavmi)dan keyingi xalifa (avlod) qilgani va tekisliklarida qasrlar (qurib) olishingiz, tog‘laridan o‘yib uylar yasab olishingiz uchun sizlarga Yerdan joy berganini eslangizlar! Bas, Allohning ne’matlarini eslangiz va Yer (yuzi)da buzg‘unchilik qilib yurmangiz!» («A’rof» surasi, 74-oyat)
-
TO’RTINCHI KITOB
ALLOHNING QUR’ONDAGI MATYEMATIK MO’JIZALARI
QUR’ONDA SO’ZLAR TAKRORIYLIGI
Qur’onning biz shu paytgacha ko‘rib chiqqan mo‘‘jizaviy xususiyatlaridan tashqari, «matematik mo‘‘jizalari» ham bordir. Qur’onning bunday ajoyib jihatiga ko‘plab misollar keltirish mumkin. Bu mo‘‘jizalarga bir misol Qur’ondagi ba’zi so‘zlarning takroriyligidir. Ba’zi so‘zlar esa hayratlanarli tarzda bir xil miqdorda takrorlanadi. Quyida bunday so‘zlarning ro‘yxati va ularning Qur’onda takrorlanish soni keltirilgan.
«Yetti osmonlar» (sab’a samaavaat) xabari yetti marta takrorlangan. «Osmonlarning yaratilishi» (xolq as-samaavaat) ifodasi ham yetti marta takrorlangan.
YETTI OSMONLAR 7 marta
OSMONLARNING YARATILISHI 7 marta
«Kun» (yavm) so‘zi 365 marta birlik shaklda takrorlangan bo‘lsa, uning ko‘pligi va ikkilik shakli «kunlar» (ayyaam va yavmayn) birgalikda 30 marta takrorlangan. «Oy» (shahr) so‘zi esa 12 marta takrorlangan.
KUN 365 marta
KUNLAR 30 marta
OY 12 marta
«O’simlik» (nabat) va «daraxt» (shajar) so‘zlarining takroriyligi bir xil - 26 tadandir.
O’SIMLIK 26 marta
DARAXT 26 marta
«To‘lov yoki mukofot» (jazaa) 117 marta takrorlangan bo‘lsa, Qur’onning asosiy odoblaridan biri bo‘lgan «afv etish» (mag‘firoh) ifodasi bu raqamdan roppa-rosa 2 marta ko‘p, ya’ni 234 marta takrorlangandir.
TO’LOV 117 marta
AFV ETISH 2X117 = 234 marta
-
«Ayt» (qul) so‘zini sanasak, uning 332 marta uchrashini ko‘ramiz. «Aytdilar» (qolu) so‘zini sanaydigan bo‘lsak, unga ham shuncha marta duch kelamiz.
AYT 332 marta
AYTDILAR 332 marta
«Dunyo» (dunyaa) va «Oxirat» (aaxiroh) so‘zlarining takrorlanishi ham bir xil - 115 martadandir.
DUNYO 115 marta
OXIRAT 115 marta
Qur’onda «shayton» (shaytoon) so‘zi xuddi «farishtalar» (malaaikah) so‘zi kabi 88 marta ishlatilgan.
SHAYTON 88 marta
FARISHTALAR 88 marta
«Imon» (iimaan) va «kufr» (kufr) so‘zlari Qur’onda 25 martadan qo‘llanilgan.
IMON 25 marta
KUFR 25 marta
«Jannat» (jannah) va «jahannam» (jahannam) so‘zlarining har biri 77 martadan takrorlangan.
JANNAT 77 marta
JAHANNAM 77 marta
«Zakot» (zakaah) so‘zi Qur’onda 32 marta takrorlangan, shuningdek, «barakot» (barokah) so‘zi ham.
ZAKOT 32 marta
BARAKOT 32 marta
-
«Shafqatlilar» (al-abroor) ifodasi 6 marta, «gunoh-korlar» (al-fujjaar) ifodasi esa uning yarmicha, ya’ni 3 marta ishlatilgan.
SHAFQATLILAR 6 marta
GUNOHKORLAR 3 marta
«Yoz—issiq» (sayf—harr) va «qish—sovuq» (shitaa—bard) so‘zlarining takrorlanish miqdori bir xil - 5 martadir.
YOZ-ISSIQ 1+4=5 marta
QISh-SOVUQ 1+4=5 marta
«Sharob» (xamr) va «sarxupshik» (saqoro) so‘zlari Qur’onda bir xil miqdorda - 6 martadan takrorlangan.
SHAROB 6 marta
SARXUSHLIK 6 marta
«Aql» (‘aql) va «nur» (nuur) so‘zlarining uchrashi 49 martadandir.
AQL 49 marta
NUR 49 marta
«Til» (lisan) va «va’z-nasihat» (mav’iza) so‘zlarining har ikkalasi ham 25 martadan takrorlangan.
TIL 25 marta
VA’Z-NASIHAT 25 marta
«Foyda» (naf) va «buzg‘unchilik» (fasad) so‘zlari 50 martadan uchraydi.
FOYDA 50 marta
BUZG’UNCHILIK 50 marta
-
«Mukofot» (ajr) va «qilmish» (fa’il) so‘zlarining har biri 107 martadan takrorlangan.
MUKOFOT 107 marta
QILMISH 107 marta
«Muhabbat» (al-mahabbah) va «itoat» (at-taa’ah) ifodalarining takrorlanishi 83 martadandir.
MUHABBAT 83 marta
ITOAT 83 marta
«Taqdir» (masiir) va «abadiy» (abadan) so‘zlari Qur’onda bir xil miqdorda - 28 martadan uchraydi.
TAQDIR 28 marta
ABADIY 28 marta
«Musibat» (al-musiibah) va «shukr» (ash-shukr) so‘zlari Qur’onda bir xil miqdorda - 75 martadan uchraydi.
MUSIBAT 75 marta
SHUKR 75 marta
«Quyosh» (shams) va «nur» (nuur) so‘zlarining har biri Qur’onda 33 martadan uchraydi. «Nur» so‘zi sanalganda faqatgina so‘zning sodda shakllari hisobga olindi.
QUYOSH 33 marta
NUR 33 marta
«To‘g‘ri yo‘lga boshlash» (al-hudaa) va «shafqat» (ar-rohmah) ifodalari 79 martadan uchraydi.
TO’G’RI YO’LGA BOSHLASH 79 marta
SHAFQAT 79 marta
«G’am» (dayq) va «shodlanmoq» (tamaniyya) so‘zlarining har biri Qur’onda 13 martadan takrorlangan.
G’AM 13 marta
ShODLANMOQ 13 marta
-
«Erkak» (rojul) va «ayol» (mar’a) so‘zlari teng miqdorda - 23 martadan ishlatilgan. «Erkak» va «ayol» so‘zlarining Qur’onda takrorlanish soni bo‘lgan 23, ayni zamonda inson embrionining shakllanishida tuxum va spermatozoiddagi xromosomalar soni hamdir. Inson xromosa-malarining jami soni 46 ta bo‘lib, ular ayol va erkakning tuxum va spermatozoididagi xromosomalar sonining yig‘indisidir.
AYOL 23 marta
ERKAK 23 marta
«Xiyonat» (xiyaanah) so‘zi 16 marta takrorlangan, shuningdek, «qabih» (xobis) so‘zi ham.
XIYONAT 16 marta
QABIH 16 marta
«Inson» (insan) so‘zi 65 marta qo‘llanilgan: insonning yaratilish bosqichlariga ishoratlar soni ham aynan shuncha, ya’ni:
INSON insan 65 marta
TUPROQ turoob 17 marta
NUTFA nutfah 12 marta
EMBRION ‘alaq 6 marta
CHALA SHAKLLANGAN BIR PARCHA ET muzg‘o 3 marta
SUYAK ‘izham 15 marta
ET lahm 12 marta
JAMI 65 marta
«Solavaat» so‘zi Qur’onda besh marta uchraydi va Alloh insonlarga bir kunda 5 daf’a namoz (solat) o‘qishni amr etdi.
«Quruqlik» (barr, yabas) so‘zi Qur’onda 13 marta, «dengiz» (bahr) so‘zi esa 32 marta, ular jami bo‘lib 45 marta uchraydi. Agar quruqlikning Qur’onda ishorat etilishi sonini, ya’ni 13 ni 45 ga bo‘lsak, 28,888888888889% raqami chiqadi. Dengizlarning Qur’onda ishorat etilish soni bo‘lgan 32 ni 45 ga bo‘lganimizda esa, 71,111111111111% hosil bo‘ladi. G’ayrioddiy tarzda, bu raqam bugungi kunda quruqlik va dengizning Yerdagi aniq nisbatlarini aks ettiradi.252
QURUQLIK 32 marta
DENGIZ 13 marta
13 : 45 = 28,888888888889
32 : 45 = 71,111111111111
JAMI 45 marta 100%
-
QUR’ONDA RAQAMLI HISOBLAR (ABJAD HISOBI)
Arab alifbosidagi har bir harf raqamli qiymatga ega. Boshqacha qilib aytganda, arab tilidagi har bir harf biror raqamni anglatadi. Bir qator hisoblash amallari shu asosda bajarilishi mumkin. Bunday hisoblash turi raqamli hisoblar (abjad) yoki «hisaab al-jummal» deb ataladi.253 Alifboning har bir harfi biror raqamni anglatishini bilgan musulmonlar uni bir qancha sohalarda qo‘llaganlar. «Ilm al-jafr» bu sohalardan biridir.
«Jafr» kelajakda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan narsalarni bashorat qilish ilmidir. Bunga ko‘ra, ramziy shakllar va harflarning raqamli qiymatlarini taqqoslash bu soha bilan mashg‘ul bo‘lgan kimsalar tomonidan ishlatiladigan usullardan biridir. «Abjad» va «jafr» usullari o‘rtasvdagi asosiy farq shundaki, birinchisi allaqachon sodir bo‘lgan voqealarga, keyingisi esa kelajakda sodir bo‘ladigan voqealarga ishorat qiladi.254
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/t4.gif)
Hisoblashning bu usuli yozuvning bir shakli bo‘lib, uning tarixi bir necha asr oldingi davrlarga borib taqaladi va u Qur’on nozil qilinishidan oldin keng miqyosda qo‘llanilar edi. Arab tarixida sodir bo‘lgan har bir narsa harflarning raqamli qiymatlari hisobga olingan holda yozilar va shu tariqa har bir voqeaning sanasi qayd etib borilar edi. Bu sanalar harflarning raqamli qiymatlarini bir-biriga qo‘shish orqali chiqarilar edi.
Qur’onning ayrim oyatlari «abjad» usuli asosida tekshirib ko‘rilsa, bu oyatlarning ma’nolari bilan to‘liq mos tushadigan bir qator sanalarning paydo bo‘lishini ko‘rishimiz mumkin. Bu oyatlarda ishorat qilingan narsalar haqiqatda mazkur usul orqali hisoblab chiqilgan sanalarda sodir bo‘lganligiga shohid bo‘lgani-mizda, oyatlardagi bu voqealarga taalluqli sirli alomatlar mavjudligini tushunib yetamiz. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
-
1969 yildagi Oyga qo‘nish Qur’onda ishorat etilgan:
اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانشَقَّ الْقَمَرُ
Qiyomat yaqinlashdi. Oy ham bo‘lindi. («Qamar» surasi, 1-oyat)
Yuqoridagi oyatda qo‘llanilgan arabcha «inshaqqa» (bo‘lindi) so‘zi «shaqqa» so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, «biror narsaning ko‘tarilishiga sabab bo‘lmoq, tuproqni haydamoq yoki kovlamoq» degan ma’nolarda ham ishlatilishi mumkin.
أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا فَأَنبَتْنَا فِيهَا حَبًّا وَعِنَبًا وَقَضْبًا وَزَيْتُونًا وَنَخْلًا وَحَدَائِقَ غُلْبًا وَفَاكِهَةً وَأَبًّا
Biz (osmondan) suvni mo‘l yog‘dirdik. So‘ngra yerni (giyohlar unsin, deb) yordik. Sungra Biz unda donlarni undirdik, uzum va ko‘katlarni, zaytun va xurmolarni, qalin daraxtzor bog‘larni, mevayu giyohlarni ham. («Abasa» surasi, 25-31-oyatlar)
Ko‘rib turganimizdek, yuqoridagi oyatda ishlatilgan «shaqqa» so‘zi «ikkiga bo‘lish» emas, balki «tuproqni yorib, turli ekinlarni undirish» ma’nosida kelgan. Mana shu jihatdan olib qaralganda, «shaqqa» so‘zining «Oy ham bo‘lindi» («Qamar» surasi, 1-oyat) ifodasidagi ma’nosi uning 1969 yilgi oyga qo‘nish va Oyda amalga oshirilgan izlanishlarni nazarda tutayotganligida ham ko‘rinishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.) Haqiqatda, bu yerda boshqa bir juda muhim alomat mavjud. «Qamar» surasidagi bu oyatda ishlatilgan ayrim so‘zlarning «abjad» qiymatlari ham 1969 raqamini keltirib chiqaradi.
Bunday hisoblash usulida alohida urg‘u berilishi kerak bo‘lgan muhim bir jihat shundaki, unda juda katta va matnga aloqador bo‘lmagan sonlarning kelib chiqish ehtimoli bor. Juda kichik aloqador sonlarning hosil bo‘lish ehtimoliga qaramay, bunday aniq raqamlarning kelib chiqishi hayratlanarli bir holdir.
-
Qiyomat /yaqinlashdi/. Oy ham bo‘lindi.
Hijriy: 1390, Grigoriy: 1969
اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانشَقَّ الْقَمَرُ
«Yaqinlashdi» jumlasi hisobga olinmaydi, chunki u arab tilida oyatning boshida keladi.
1969 yilda amerikalik astronavtlar Oyda tadqiqot o‘tkazishdi, turli uskunalar bilan uning tuprog‘ini kovlashdi, uni yorib, Yerga namuna olib qaytishdi.
Biroq biz shu narsani ta’kidlashimiz lozimki, albatta, Oyni bo‘lish Allohning Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga bergan mo‘‘jizalaridan biridir. Bu mo‘‘jiza hadislarning birida quyidagicha tasvirlanadi:
Makka xalqi Rasulullohdan ularga mo‘‘jiza ko‘rsatishni so‘radilar. Shunda Rasululloh ularga Oyning ikki bo‘lakka bo‘linganini ko‘rsatdilar. Makkaliklar bu ikki bo‘lak orasida Hiram tog‘ini ko‘rdilar. (Sahih Buxoriy)
Yuqoridagi mo‘‘jiza oyatda vahiy qilingan Oyning bo‘linishidir. Binobarin, Qur’on barcha zamonlarga qaratilgan Kitob bo‘lganligi bois, bu oyat bugungi kunimizda Oyning tadqiq etilishini nazarda tutmoqda, deb tushunilishi mumkin. (Alloh hammadan ko‘p bilguvchidir.)
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/t5.gif)
-
Qur’onning boshqa bir matematik mo‘‘jizasi 19 raqamining oyatlarda shifrlanish usulidir. Qur’ondagi «Uning ustida o‘n to‘qqiz (farishta qo‘riqchilik qilur)» («Muddassir» surasi, 30-oyat) oyatida urg‘u berilgan son Kitobning bir qancha joylarida shifrlangan. Bunga quyidagi ba’zi misollarni sanab o‘tish mumkin:
Basmala 19 harfdan iborat.
بسم الله الرحمن الرحيم
ب 1-harf ا 8-harf ل 15-harf
س 2-harf ل 9-harf ر 16-harf
م 3-harf ر 10-harf ح 17-harf
ا 4-harf ح 11-harf ى 18-harf
ل 5-harf م 12-harf م 19-harf
ل 6-harf ن 13-harf
ه 7-harf ا 14-harf
Qur’on 114 (19 x 6) suradan iborat.
Nozil qilingan birinchi sura (96-sura) oxiridan 19-suradir.
-
Qur’onda nozil qilingan ilk oyatlar 96-suraning birinchi besh oyati bo‘lib, bu oyatlardagi so‘zlarning jami soni 19 tadir.
Ko‘rib turganimizdek, birinchi besh oyat 19 ta so‘zdan iborat. «و» so‘z emas, balki harfdir. Shu singari, «ب» harfi ham hisobga olinmadi.
Vahiy etilgan ilk sura, ya’ni «Alaq» surasi 19 oyatdan va 285 (19 x 15) harfdan tashkil topgan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/t6.gif)
-
Eng oxiri vahiy qilingan sura, ya’ni «Nasr» surasi, jami 19 so‘zdan iborat.
Bundan tashqari, «Nasr» surasining Allohning yordami haqida so‘z ketgan birinchi oyati 19 harfdan tashkil topgan.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/t7.gif)
إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ
ا 1-harf س 8-harf ا 15-harf
ذ 2-harf ر 9-harf ل 16-harf
ا 3-harf ا 10-harf ف 17-harf
ج 4-harf ل 11-harf ت 18-harf
ا 5-harf ل 12-harf ح 19-harf
ء 6-harf ه 13-harf
ن 7-harf و 14-harf
-
Qur’onda 114 ta basmala bor yoki 19 x 6.
Qur’onda jami 113 sura basmala bilan boshlanadi. Basmala bilan boshlanmaydigan yagona sura, 9-sonli «Tavba» surasidir. «Naml» surasi ikkita basmalali yagona suradir.
Bularning biri suraning boshida, boshqasi esa 30-oyatdadir. Basmala bilan boshlanmaydigan «Tavba» surasidan boshlab sanasak, «Naml» surasi 19-sura bo‘lib keladi.
«Tavba» surasidan 19 sura keyin keladigan 27-raqamli «Naml» surasining boshida hamda 30-oyatida basmala bor. Demak, 27-surada ikkita basmala mavjud. Basmalalarning 114 ta bo‘lishini ta’minlovchi 27-suraning 30-oyatidir. Oyat va sura raqamlarini, ya’ni 30 va 27 larni bir-biriga qo‘shsak, 57 (19 x 3) sonini chiqaramiz.
«Tavba» surasidan (9) «Naml» surasiga (27) qadar jami suralar soni quyidagichadir:
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/099.jpg)
342(9+10+11+12+13+14+15+16+17+18+19+20+21+22+23+24+ 25+26+27). Bu raqam 19 ni 18 ga ko‘paytirganda hosil bo‘ladi.
Raqamlari 19 va 19 ning ko‘paytmasi bo‘lgan oyatlarda (ya’ni 19, 38, 57, 76 va boshqa oyatlar) kelgan Alloh ismlarining jami soni 133 (19x7) dir.
-
«Bir» ma’nosini anglatuvchi «vahd» so‘zining «abjad» qiymati 19 dir. Bu so‘z Qur’onda bir eshik, bir ovqat turi kabi so‘zlar bilan ishlatilgan. Ammo «Alloh» nomi bilan esa 19 marta qo‘llanilgan.
«Vahd» so‘zi 19 marta ishtirok etgan sura va oyat raqamlarining jami 361 (18 x 19) dir.
«Yolg‘iz Allohga ibodat eting» ifodasining arabchasi «vahdahu» 7:70, 39:45, 40:12, 40:84 va 60:4 raqamli oyatlarda uchraydi. Buraqamlar (ularning takroriylarisiz) qo‘shilganda 361 (19 x 19) soni kelib chiqadi.
Ilk boshlovchi harflar (Alif, Lom, Mim; «Baqara» surasining 1-oyati) va so‘nggi boshlovchi harflar (Nun; «Qalam» surasining 1-oyati) o‘rtasidagi oyatlar soni 5263 (19 x 277) tadir.
Boshlovchi harflari bor bo‘lgan birinchi sura va boshlovchi harflari bor bo‘lgan so‘nggi sura o‘rtasida boshlovchi harflarga ega bo‘lmagan 38 (19 x 2) sura mavjud.
«Rahmon» (shafqatli) so‘zi Qur’onda 57 (19 x 3) marta qo‘llangan.
-
Qur’onda o‘ttiz xil turli raqamlar qayd etilgan.
1 7 19 70 1000
2 8 20 80 2000
3 9 30 99 3000
4 10 40 100 5000
5 11 50 200 50000
6 12 60 300 100000
Bu raqamlarning jami (takroriy kelganlar hisobga olinmaganda) soni 162146 dir. Bu 19 x 8534 demakdir: 1+2+3+4+5+6+7+8+9+10+11+12+19+20+30+40+50+ +60+70+80+90+100+200+300+1000+2000+3000+5000+50000+100000=162146 (19 x 8534)
Bu o‘ttiz raqamga qo‘shimcha ravishda, Qur’onda yana sakkizta kasrli son nazarda tutilgan: 1/10, 1/8, 1/6, 1/5, 1/4, 1/3, 1/2 va 2/3. Shu tariqa, Qur’on jami 38 (19 x 2) ta turli raqamlarni o‘z ichiga olgan.
Qur’onning boshidan hisoblaganda 19 ta oyatdan iborat birinchi sura «Infitor» surasidir. Bu suraning boshqa bir fazilati shundaki, uning oxirgi so‘zi «Alloh»dir. Bu ayni zamonda Rabbimizning «Alloh» deb zikr etiladigan ismining Qur’on oxiridan 19-marta ishlatilishidir.
Qof harfi bilan boshlanadigan 50-sura jami 57 (19 x 3) ta Qof harflarini o‘z ichiga olgan. Boshida Qof harfi bo‘lgan 42-surada ham 57 ta Qof harfi bor. 50-sura 45 ta oyatdan iborat. Ular qo‘shilganda jami 95 (19 x 5) natijani hosil qiladi. 42-surada 53 ta oyat mavjud. Bular ham 95 (42 + 53) natijani hosil qiladi.
-
50-sura 57 (19 x 3) Qof harfi
42-sura 57 (19 x 3) Qof harfi
50-sura 45- ta oyat 50+45 = 95 (19 x 5)
42-sura 53- ta oyat 42+53 = 95 (19 x 5)
«Qof» surasining ilk oyatida Qur’on uchun qo‘llanilgan «Majid» so‘zining «abjad» qiymati 57 (19 x 3) dir. Yuqorida aytib o‘tganimizdek, sura ichidagi Qof harfining jami soni ham 57 dir.
Qur’onda Qof harfining ishlatilish sonini hisoblaganimizda jami 798 (19x42) soniga ega bo‘lamiz. Qirq ikki soni esa boshlovchi harflarining orasida Qof bo‘lgan boshqa bir suraning raqami hamdir.
68-sura Nun harfi bilan boshlanadi. Uning bu surada uchraydigan jami soni 133 (19x7) tadir. Sura raqamlari 19 ning ko‘paytmasi bo‘lgan suralarning oyatlar sonini (basmalani hisobga olgan holda) bir-biriga qo‘shganimizda quyidagicha natija kelib chiqadi:
SURA RAQAMI OYaTLAR SONI
19x1 19-sura 99
19x2 38-sura 89
19x3 57-sura 30
19x4 76-sura 32
19x5 95-sura 9
19x6 114-sura 7
JAMI 266 (19x14)
«Yosin» surasi Yo va Sin harflari bilan boshlanadi. Bu surada Sin harfi 48 marta, Yo harfi esa 237 marta uchraydi. Bu harflarning jami 285 (19 x 15) dir.
-
Yolg‘izgina bir sura, ya’ni 7- sura «Alif, Lom, Mim, Sod» boshlovchi harflar bilan boshlanadi. Alif harfi bu surada 2529 marta, Lom harfi 1530 marta, Mim harfi 1164 marta va Sod harfi 97 marta ishlatilgan. Demak, bu to‘rt harf jami 2529 + 1530 + 1164 + 97 marta yoki 5320 (19 x 280) marta ishlatilgan.
Alif, Lom va Mim harflari arabchada eng ko‘p qo‘llaniladigan harflardir. Ular birgalikda olti suraning, ya’ni 2, 3, 29, 30, 31 va 32 raqamli suralarning boshidan joy olgan. Mazkur olti suraning har birida bu uch harfning jami ishlatilganlik soni 19 ning ko‘paytmasi bo‘lib keladi: 9899 (19 x 521), 5662 (19 x 298), 1672 (19 x 88), 1254 (19 x 66), 817 (19 x 43) va 570 (19 x 30). Bu uch harf ushbu 6 surada jami 19874 (19 x 1046) marta ishlatilgan.
Alif, Lom va Ro boshlovchi harflari 10, 11, 12, 14 va 15-suralarda ishlatilgan. Bu harflar mazkur suralarda jami 2489 (19 x 131), 2489 (19 x 131), 2375 (19 x 125), 1197 (19 x 63) va 912 (19 x 48) marta ishlatilgan.
Alif, Lom va Ro boshlovchi harflari jami 1482 (19 x 78) marta ishlatilgan. Alif harfi 605 marta, Lom harfi 480 marta, Mim harfi 260 marta va Ro harfi 137 marta uchraydi.
-
Qof, Ha, Yo, Ayn va Sod boshlovchi harflari faqatgina 19-surada ishlatilgan. Bu surada Qof harfi 137 marta, Ha harfi 175 marta, Yo harfi 343 marta, Ayn harfi 117 marta va Sod harfi 26 marta uchraydi. Bu besh harf ushbu surada jami 137+175+343+117+26=798 (19 x 42) marta ishlatilgan. Bu mavzu bo‘yicha boshqa topilmalar quyidagicha: Butun Qur’onda,
- «Atii’» (itoat et!) so‘zi 19 marta ishlatilgan,
- «Abd» (banda), «aabid» (ibodat qiluvchi) va «i’buduu» (ibodat qilinglar) so‘zlari jami 152 (19 x 8) marta ishlatilgan.
Quyida keltirilgan Allohning ismlaridan ba’zilarining raqamli abjad qiymatlari ham 19 ning ko‘paytmasidir:
- Al-Vaahid (Yagona) 19 (19 x 1)
- Al-Jaami’ (Jamlovchi) 114 (19 x 6)
-
19 — G’AYRIODDIY SON
19 soni 10 va 9 sonlarining 1-darajalari yig‘indisidir. 10 ^ va 9 sonlarining 2-darajalari (kvadrati) ayirmasi ham yana 19 dir.
101 10 + 9 19
102 100 - 81 19
Quyosh, Oy va Yer har 19 yilda bir xil o‘zaro bog‘liq vaziyatlarda tiziladilar.255
Galley kometasi Quyosh sistemasi orqali har 76 yilda (19 x 4) bir marotaba o‘tadi.256
19 sonining Paskal uchburchagidagi o‘rni
Paskal uchburchagidagi birinchi 19 ta raqamning jami yig‘indisi 38 (19x2)dir.
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
1 6 15 20 15 6 1
1 7 21 35 35 21 7 1
1-shakl: Birinchi 19 ta raqam
Paskal uchburchagi algebra va ehtimollik hisoblarida kullaniladigan arifmetik uchburchakdir.
Paskal uchburchagidagi birinchi 19 ta sonning jami yig‘indisi 57 (19x3)dir.
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
1 6 15 20 15 6 1
1 7 21 35 35 21 7 1
2-shakl: Birinchi 19 ta son
Xulosa:
Birinchi 19 ta raqamning jami yig‘indisi 19 ga karrali sondir.
Birinchi 19 ta sonning jami yig‘indisi 19 ga karrali sondir.
-
Qur’on oyatlarining nozil qilinish ketma-ketligiga ko‘ra, 19 soni va Paskal uchburchagi o‘rtasidagi bog‘liqlik
Eng birinchi vahiy bo‘lgan 96-sura oxiridan turib sanalganda 19-suradir. U 19 ta oyatdan iborat bo‘lib, jami 285 harfdan (19 x 15) tashkil topgan. Vahiyning dastlabki 5 oyatida esa 76 (19 x 4) ta harf mavjuddir.
Ikkinchi bo‘lib vahiy qilingan 68- suraning dastlabki oyatlari 38 (19 x 2) ta so‘zni o‘z ichiga olgan.
Uchinchi bo‘lib vahiy qilingan 73- sura esa 57 (19 x 3) so‘zdan iborat.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/100.jpg)
-
BESHINCHI KITOB
QUR’ONNING ADABIY JIHATDAN MUKAMMALLIGI
QUR’ONNING TAQLID ETILMASLIGI
Bu bo‘limga qadar Qur’onning ilmiy va tarixiy nuqtai nazardan mo‘‘jizaviy xususiyatlarini ko‘rib chiqqan edik. Bularga qo‘shimcha ravishda, Qur’onning ayni paytda adabiy jihatdan hayratlanarli, betakror uslubga ega ekanligini, uning xitoblari har qachon, har qanday inson guruhlariga qaratilganligini ham ta’kidlash lozim. O’quvchining bilimi va madaniy saviyasi qay darajada bo‘lmasin, Qur’on har kim anglay oladigan aniq va tushunarli bir uslubda yozilgan. Oyatlarning birida Alloh Qur’on haqida quyidagicha vahiy qiladi:
Biz Qur’onni zikr (eslatma) uchun oson qilib qo‘ydik... («Qamar» surasi, 22-oyat)
Qur’onning bu qadar oson anglashiladigan uslubda yozilganiga qaramay, unga hech bir jihatdan taqlid qilishning imkoni bo‘lmagan. Alloh ba’zi oyatlarda Qur’onning betakror tabiatga ega ekanligiga diqqatni tortadi:
Agar bandamiz (Muhammad)ga tushirgan narsamiz (Qur’on)dan shubhada bo‘lsangiz, bas, siz ham unga o‘xshash (birgina) sura (yozib) keltiring va Allohdan o‘zga guvohlaringizni chaqiring - agar rostgo‘y bo‘lsangiz. («Baqara» surasi, 23-oyat)
Yoki: «Uni (Muhammad) to‘qigan», - deydilarmi?! Ayting: «U holda, agar rostgo‘y bo‘lsangiz, unga teng birgina sura keltirib, Allohdan boshqa kimga imkoningiz bo‘lsa, o‘shalarni (yordamga) chorlangiz!» («Yunus» surasi, 38-oyat)
-
Qur’onning mo‘‘jiza ekanligini isbotlovchi sabablardan biri, yuqoridagi oyatlarda ta’kidlangani kabi, inson kuchi bilan unga o‘xshash biror narsani hech qachon yozishning iloji bo‘lmagan-ligidadir. Bu ilojsizlik qanchalik buyuk bo‘lsa, biz ko‘rib turgan mo‘‘jizalar ham shunchalik buyukdir. Shuning uchun Qur’on uslubini asrlar davomida milliardlab insonlar orasidan hech bir kishi taqlid qila olmaganligi uning haqiqiy mo‘‘jiza ekanligining dalilidir. F. F. Arbusnot The Construction of The Bible and The Qur’an (Bibliya va Qur’onning tuzilishi) nomli kitobida Qur’on haqida quyidagicha izohlar keltiradi:
Adabiy nuqtai nazardan Qur’on sof arab tilining yarim nazm va yarim nasr uslubida yozilgan namunasi hisoblanadi. Ma’lum bo‘lishicha, grammatika mutaxassislari ba’zi hollarda Qur’onda qo‘llanilgan ayrim jumla va ifodalarga mos keluvchi o‘z qoidalarini qabul qilganlar va Qur’onga teng bir asar yaratish uchun bir qancha urinishlar qilib ko‘rgan bo‘lsalar-da, bu urinishlarning hech biri bu sohada hanuzgacha amalga oshmagan.257
Qur’onda ishlatilgan so‘zlar ham ma’no, ham ravonlik hamda uslubiy ta’sirchanlik jihatdan o‘ta darajada go‘zaldir. Biroq Allohning amri va taqiqlari nozil qilingan Qur’onning muqaddas bir kitob ekanligiga imon keltirishni istamaydiganlar unga nima uchun rioya etmasliklariga turli bahonalar topdilar. Ular Qur’onni inkor qilish orqali uning go‘zalligidan o‘zlarini olib qochishga harakat qilib ko‘rdilar. Alloh imon keltirmaydiganlarning Qur’on haqida bildirgan fikrlariga qarshi quyidagi oyatlarni vahiy qildi:
(Muhammadga) she’rni ta’lim bermadik va unga (shoirlik) mumkin ham emas. U (vahiy) faqat zikr (eslatma) va aniq Qur’ondir. (U) tirik (aklli) kishilarni ogohlantirish va kofirlarga (azob haqidagi) lafz muqarrar bo‘lishi uchun (nozil qilingan)dir. («Yosin» surasi, 69-70-oyatlar)
-
Qur’onning qofiya tizimidagi ustunlik
Qur’onga taqlid etilmaslik xususiyatini baxsh etadigan jihatlardan biri uning adabiy jihatdan qurilishiga borib taqaladi. Arab tilida yozilganligiga qaramasdan, Qur’on arab adabiyotida qo‘llanilgan shakllarga o‘xshash emas.
Qur’ondagi qofiya tizimi «qofiyalashtirilgan nasr» deyiladi va tilshunoslar Qur’onda qo‘llanilgan bu qofiyani mo‘‘jiza deb ta’riflaydilar. Mashhur ingliz olimi Professor Dtsel M. A. Abbas Qur’onning tilshunoslik jihatdan bir mo‘‘jiza ekanligini isbotlash maqsadida yozgan Sciense Miracles (Fan mo‘‘jizalari) nomli kitobida Qur’onda qo‘llanilgan harflar va qofiya tizimi yuzasidan, grafik va diagrammalar vositasida, keng qamrovli izlanishlar olib bordi. Bu kitobda Qur’ondagi qofiya tizimiga taalluqli ayrim hayratlanarli dalillar keltirilgan.
Ma’lumki, Qur’ondagi 29 ta sura bir yoki undan ko‘proqramziy harflar bilan boshlanadi. Bu harflar «muqatta harflar» yoki «boshlovchi harflar» deb ataladi. Arabcha 29 harfning 14 tasi muqatta harflardan iborat: Qof, Sod, To, Ha, Yo, Sin, Alif, Lom, Mim, Kof, Ayn, Nun, Ro, Ha.
Bulardan Nun harfining «Qalam» surasidagi qo‘llanilishiga e’tibor qaratsak, oyatlarning 88,8% ida Nun harfi bilan qofiyalanganlikni ko‘rishimiz mumkin. «Shuaro» surasining 84,6% i, «Naml» surasining 90,32%i va «Qasas» surasining 92,05% i Nun harfi bilan qofiyalanadi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/101.jpg)
Professor Adel M. A. Abbasning Sciense Miracles nomli kitobi
-
Bu izlanish butun Qur’on bo‘yicha olib qaralganda esa uning 50,08% i Nun harfi bilan qofiyalanganligi ma’lum bo‘ladi. Bosh-qacha qilib aytganda, Qur’on oyatlarining yarmidan ko‘prog‘i Nun harfi bilan yakunlanadi. Shu paytgacha ayni shunday uzunlik-dagi hech bir adabiy asar matnining yarmidan ko‘prog‘ini yolg‘iz bir harf bilan qofiyalashning imkoni bo‘lmagan. Bu nafaqat arab tili, balki boshqa barcha tillarga ham taalluqlidir.
Qur’onning qofiya tizimi umumiy tekshirib ko‘rilganda esa qofiyalarning 80% ga yaqinrog‘i Alif, Mim, Yo va Nun harflaridan tashkil topgan uch tovush (n, m, a) dan iborat ekanligini ko‘ramiz.258 Nun harfidan tashqari, oyatlarning 30% i Mim, Alif yoki Yo bilan qofiyalangan.
Qofiyalarda eng ko‘p qo‘llanilgan to‘rt tovush:
Harf ا ي م ن Jami
Tovushlar a ya m n
Oyat soni 949 246 666 3123 4984
Nisbati (%) 15,22 3,94 10,68 50,08 79,92
Yuqoridagi jadvalda Qur’on qofiya tizimining 72,92% ini tashkil etgan 4 ta harfning nisbiy bir shakldagi taqsimoti qo‘rsatilgan.
-
«Mu’minun» surasi
Qod aflahal-mu’minuuna
Allaziina hum fii solaatihim xooshi’uuna
Vallaziina hum ‘anil-lag‘vi mu’rizuna
Vallaziina hum lizzakaati faa’iluna
Vallaziina hum lifuruujihim haafizuuna
...av maa malakat aymaanuhum fa innahum g‘oyru maluumiina
...faulaaika humul-’aaduuna
Vallaziina hum li amaanaatihim va ‘ahdihim roo’uuna
Vallaziina hum ‘alaa solavaatihim yuhaafizuuna
Ulaaika humul -vaarisuuna
...humfiihaa xooliduuna
Va laqod xolaknal-insaana min sulaalatin min tiinin
Summa ja’alnaahu nutfatan fii qoroorin makiinin
"¦fatabaarok alloohu ahsanul-xolikiina
Summa innakum ba’da zaalika lamayyituuna
Summa innakum yavmal-qiyaamati tub’asuuna ...
Va maa kunnaa ‘anil-xolqi g‘ofiliina
«Nahl» surasi
...yuta’aalaa’ammaa yushrikuuna
... annahuu laa ilaaha illa ana fattaquuni
...ta’aalaa’ammaa yushrikuuna
... fa izaa huva xosiimun mubiinun
...vamanaafi’uvaminhaa ta'kuluuna
Va lakum fiiha jamaalun hiina turihuuna va hiina tusrohuuna
«An’om» surasi
... summallazina kafaruu birobbihim ya’diluuna
... summa antum tamtaruuna
...vaya’lamumaataksibuuna
... illaa kaanuu ‘anhaa mu’riziina
... fasavfa ya'tiihim anbaa'u maa kaanuu bihii yastahzi'uuna
... va ansha'naa min ba’dihim qornan aaxoriina
... in haazaa illaa sihrun mubiinun
... summa laa yunzoruuna
... va lalabasnaa ‘alayhim maa yalbisuuna
...maakaanuubihii yastahzi'uuna
«Rum» surasi
... va laakinna aksaronnaasi laa ya’lamuuna
... va hum ‘anil aaxiroti hum g‘ofiluuna
... va inna kasiiron minannaasi biliqooi robbihim lakaafiruuna
... va laakin kaanuu anfusahum yazlimuuna
... an kazzabuu biaayaatillahi va kaanuu bihaa yastahzi'uuna
... summa ilayhi turja’uuna
... yublisul mujrimuuna
... va kaanuu bishurokaa'ihim kaafiriina
Va yavma takuumussaa’atu yavmaizin yatafarrokuuna
... fahum fii rovzotin yuhbaruuna
«Yunus» surasi
ulaaika ashaab ul-jannati hum fiihaa xoliduuna
ulaaika ashaab un-naari hum fiihaa xoliduuna ...
yu qoola shurokaa'uhum maa kuntum iyyaanaa ta’buduuna ...
in kunnaa ‘an ‘ibaadatikum lag‘oofiliina
vazolla ‘anhum maa kaanuu yaftaruuna ...
faqul afalaa tattaquuna
fa'annaa tusrofuuna
...annahumlaa yu'minuuna
...fa'annaatu'fakuuna
«Ankabut» surasi
... innallooha lag‘oniyyun ‘anil ‘aalamiina
... yu lanajziiannahum ahsanallazii kaanuu ia’maluuna
... faunabbiukum bimaa kuntum ta’maluuna
... lanudxilannahum fissoolihiina
... avalaysalloohu bia’lama bimaa fii suduuril-’aalamiina
... yu laya’lamannal-munaafikiina
... innahum lakaazibuuna
... yu layus'alunna uavmal-qiyaamati ‘amma kaanuu yaftaruuna
... fa'axozahumut-tuufaanu yu humzoolimuuna
«Naml» surasi
... innahum kaanuu qovman fasiqiina
... haazaa sihrun mubiinun
... fanzur kayfa kaana ‘aaqibatul-mufsidiina
... min’ibaadihil-mu'miniina
... inna haazaa lahuval-fazlul-mubiinu
... fahum yuuza’uuna
... Sulaymaanu va junuuduhuu va hum laa yash’uruuna
... yu adxilnii birohmatika fii ‘ibaadikas-soolihiina
«Niso» surasi
"¦innallooha kaana g‘ofuuron rohiiman
"¦innallooha kaana ‘aliiman hakiiman
"¦valloohu g‘ofuurun rohiimun
"¦valloohu ‘aliimun hakiimun
"¦an tamiiluu maylan ‘aziiman
«Moida» surasi
... fain yaxrujuu minhaa fainnaa daaxiluuna
...fatavakkaluuinkuntum mu'miniina
...innaahaahunaa qoo’iduuna
... fafruq baynanaa va baynal-qovmil-faasiqiina
... falaata'sa’alal qovmil-faasiqiina
... qoola innamaa yataqobbalulloohu minal-muttaqiina
... innii axofullooha robbal-’aalamiina
... va zaalika jazaa 'uz-zoolimiina
... faqotalahuu fa'asbaha minal-xoosiriina
... fa'asbaha minan-naadimiina
«A’rof» surasi
... va zikroo lil-mu miniina
... qoliilan maa tazakkaruuna
... fajaa'ahaa ba'sunaa bayaatan av hum qoo'iluuna
... izjaa'ahum ba'sunaa illaa an qooluu innaa kunnaa zoolimiina
... va lanas 'alannal -mursaliina
... vamaakunnaag‘ooibiina
... faulaa'ika humul-muflihuuna
... bimaa kaanuu biaayaatinaa yazlimuuna
... qoliilanmaa tashkuruuna
... lam yakun minas-saajidiina
-
«Tavba» surasi
... innallooha iuhibbul-muttakiina
... va aksaruhum faasiquuna
... innahumsaa'amaakaanuu ya’maluuna
... vaulaa'ika humul-mu’taduuna
... va nufasshlul-aayaati liqovmin ya’lamuuna
... la’allahum yantahuuna
... falloohu ahaqqu an taxshavhu in kuntum mu'miniina
... va yashfi suduuro qovmin mu'miniina
«Baqara» surasi
... va laa xovfun ‘alayhim va laa hum yahzanuuna
... vazkuruu maafiihila’allakum tattaquuna
... lakuntum minal-xosiriina
... faqulnaa lahum kuunuu qirodatan xoosi'iina
... va mav’izotan lil-muttaqiina
... a’uuzubillahianakuuna minal-jaahiliina
... faf’aluumaa tu'maruuna
... innahaa baqorotun sofroou faaqi’un lavnuhaa tasurrun-naziriina
«Oli Imron» surasi
... vattaqulloha la’allakum tuflihuuna
Vattaqun-naarollatii u’iddat lil-kaafiriina
... la’allakum turhamuuna
... u’iddat l il - muttakiina
... valloohu yuhibbul-muhsiniina
... va lam yusirruu ‘alaa maafa’aluuvahum ya’lamuuna
...vani’ma ajrul -’aamil iina
... fanzuruu kayfa kaana ‘aaqibatul-mukazzibiina
... va mav’izotun lil-muttakiina
... va antumul-a’lavna in kuntum mu'miniina
... valloohu laa yuhibbuz-zoolimiina
«Anbiyo» surasi
... falya'tinaa biaayatin kamaa ursilal-avvaluuna
... afahum yu'minuuna
...inkuntumlaa ta’lamuuna
...vamaakaanuu xoolidiina
...vaahlaknal-musrifiina
...afalaata’kiluuna
... va ansha'naa ba’dahaa qovman aaxoriina
... izaa hum minhaa yarkuzuuna
«Nur» surasi
... va maa ulaa'ika bil-mu'miniina
... izaa fariqun minhum mu’rizuuna
... va in yakun lahumul-haqqu ya'tuu ilayhi muz’iniina
... bal ulaa'ika humuz-zoolimuuna
... va ulaa'ika humul-muflihuuna
... faulaa'ikahumul-faaizuuna
... innallooha xobiirun bimaa ta’maluuna
... va maa ‘alar-rosuuli illal-balaag‘ul-mubiina
... faulaa'ikahumul-faasiquuna
«Hijr» surasi
...vamaa yasta'xiruuna
... innaka lamajnuunun
... in kunta minas-soodiqiina
... va maa kaanuu izan munzoriina
... va innaa lahuu lahaafizuuna
Va laqod arsalnaa min qoblika fii shiya’il - avval iina
...kaanuubihii yastahzi'uuna
Kazaalika naslukuhuu fii quluubil-mujrimiina
...vaqodxolat sunnatul -avval iina
... fii ya’rujuuna
... bal nahnu qovmun mashuuruuna
Ikki yuz-uch yuz satrli she’rda bor-yo‘g‘i ikki yoki uch tovush bilan qofiyaviy nasr shakllantirilganda edi, bugungi kun adabiy tanqidchilari bu asarni nodir asar, deb baholashlariga kifoya bo‘ladigan muhim bir sifat unda jo bo‘lgan bo‘lar edi. Shunday ekan, Qur’onning uzunligi, unda berilgan ma’lumotlar va Qur’onning hikmatli izohlarini ko‘zda tutadigan bo‘lsak, undagi qofiyaviy nasriy tizim qo‘llanilgan g‘ayrioddiy uslub yanada aniqroq va go‘zalroq tus oladi. Qur’on haqiqatda turli-tuman fanlarga oid ma’lumotlar bilan to‘la bir ummondir. Diniy va ma’naviy yo‘riqlar, o‘tmishda yashab o‘tgan odamlar hayotidan o‘gitlar, Alloh yo‘llagan payg‘ambarlar va elchilarning xabarlari, tabiiy fanlar va muhim voqealarning tarixiy tafsilotlari shular jumlasidandir. Garchi bu ma’lumotlar shundoq ham ajoyib bo‘lsa-da, ular eng g‘aroyib adabiy marom va ustunlik bilan bayon etilgan. Ilmiy jihatdan teran va turfa masalalarni o‘z ichiga olgan Qur’onda bu qadar oz tovush bilan shunchalik ko‘p qofiyaviy nasr yaratishga inson zakovati bilan erishish mutlaqo mumkin emas. Mana shu nuqtai nazardan, arab tilshunoslari Qur’oni Karimni «shubhasiz hech taqlid etib bo‘lmas», deb ta’riflashlariga ajablanmaslik lozim.
-
TURLI OLIMLARNING QUR’ON HAQIDA BILDIRGAN FIKLARI
Qur’onning adabiy jihatdan mukammalligi va taqlid etilmasligi haqida bildirilgan fikrlardan ba’zilari
Makkaliklar hamon undan mo‘‘jiza talab qilar edilar va Muhammad ajoyib qat’iyat va ishonch bilan, o‘z missiyasining oliy tasdig‘i sifatida Qur’onning o‘ziga murojaat qildi. Xuddi boshqa arablar kabi, ular lison va notiqlik san’atida ustomon edilar. Agar Qur’on o‘shanda uning o‘z asari bo‘lganida edi, boshqa odamlar u bilan raqobat qilgan bo‘lar edilar. Mayli, ular uning kabi o‘n oyat yozsinlar. Agar yoza olmasalar (va aniqki, ular yoza olmaslar), unda Qur’onni aniq bir mo‘‘jiza, deb qabul etsinlar.259 (Oksford universitetining mashhur arabshunosi Hamilton Gibb.)
Adabiy bir yodgorlik bo‘lgan Qur’on o‘z holicha turmoqdadir; u arab adabiyotida tengi yo‘q bir mahsuldir, undagi uslubning na salafi (o‘tmishdoshi) va na xalafi (vorisi) bordir. Barcha davrlar musulmonlari nafaqat uning mazmunan, balki usluban ham taqlid etilmasligini hammaga bildirishda birlashmishdirlar...260 (Hamilton Gibb.)
Qur’onning arab adabiyoti taraqqiyotiga va ko‘plab yo‘nalishlarga ko‘rsatgan ta’siri behisobdir. Uning g‘oyasi, tili, qofiyasi keyingi barcha adabiy asarlarda oz yoki ko‘p miqdorda nufuzga ega bo‘ldi. Uning o‘ziga xos lingvistik xususiyatlari na undan keyingi yuz yil ichida yozilgan nasrlarda va na so‘nggi nasriy yozma asarlarda taqlid etildi. Biroq Qur’onning qisman bo‘lsa ham oliy martabali arab tiliga qayishganligi sabab, u juda tez rivojlantirila olindi va imperatorlik hukumati hamda kengayib borayotgan jamiyatning yangidan-yangi ehtiyojlariga moslashtirila olindi.261 (Hamilton Gibb.)
-
Qur’onning kalimalarini va uning beqiyos ustunligini dalil qilib keltirdi. Aslida, hatto musulmon bo‘lmagan kishilar uchun ham uning tushunarli va jarangdor tilidan ko‘ra hech bir narsa maftunkorroq emas... Uning ajoyib vaznli va go‘zal ohangli bo‘g‘inlarining mukammalligi g‘anim va imonsizlarning bu dinni I qabul qilishlarida katta ahamiyat kasb etib keldi.262 (Pol Kasanovaning L’Enseignement de l’Arabe au Voolege de France (Frantsuz kollejida arab tili ta’limi) nomli maqolasidan.)
Qur’on Jabroil tarafidan Muhammad (s.a.v.)ga aytib turilgan Allohning so‘zma-so‘z bir vahiysidir. U o‘zining hamda Allohning Payg‘ambari Muhammad (s.a.v.)ning rostligidan guvohlik beruvchi bir mo‘‘jizadir. Uning mo‘‘jizaviy xususiyati qisman uning uslubida yotadi - u shu qadar mukammal va yuksakki, na insonlar va na jinlar ularning eng qisqa bir surasiga teng bir sura yoza olmaslar va qisman undagi o‘gitlar mazmuni, kelajak haqidagi bashoratlar va Muhammad (s.a.v.) hech qachon o‘z xohishicha to‘plashi mumkin bo‘lmagan hayratlanarli darajadagi aniq ma’lumotlarda yotadi.263 (Harri Geylord Dormanning Towards Understanding Islam (Islomni anglamoq sari) nomli kitobidan.)
Arab tilidagi Qur’on bilan tanishib chiqqan har bir kishi bu diniy kitobning go‘zalligiga tasannolar aytishda hamfikrdir; uning shaklan savlati shu qadar ulug‘vorki, har qanday Yevropa tiliga tarjima qilinmasin, baribir uni aslidagi kabi anglab yeta olmaymiz.264 (Eduard Montetning Traduction Francaise du Coran (Qur’onning frantsuzcha tarjimasi) nomli kitobidan.)
-
Asl arab tilidagi Qur’on o‘ziga xos bir go‘zallik va joziba sohibidir. Uning lo‘nda va muhtasham uslubi, ko‘pincha qofiyalangan va ma’nodor qisqa jumlalari ta’sirli bir kuch va portlovchi energiyaga ega bo‘lib, ularni so‘zma-so‘z tarjimada ifoda etish o‘ta darajada murakkabdir.265 (Jon Naishning The Wisdom of the Qur’an (Qur’onning hikmati) nomli kitobidan.)
Qur’on universal tarzda, arablarning eng asli va kibori bo‘lgan Quraysh lahjasida, eng go‘zal va sof bir tilda yozilgandir... Qur’onning uslubi go‘zal va ravon... va bir qancha joylarda, xususan, Allohning mahobati va sifatlari ta’rif etilgan paytda ulug‘vor va ko‘rkamlidir... U juda yaxshi muvaffaqiyatga erishar va o‘z tinglovchilarini shu qadar hayratga solar ediki, uning ba’zi muxoliflari buni bir afsun va sehrning ta’siri deb tushunar edilar.266 (Jorj Seylning The Koran: The Preliminary Discourse (Qur’on: Dastlabki va’z) nomli kitobidan.)
Haqiqat, hikmat va uslub sofligining mo‘‘jizasi...267 (Hazrat R. Bosvort Smitning Mohammed and Mohammedanism (Muhammad Payg‘ambar va Muhammadchilik) nomli kitobidan.)
Qur’on o‘ziga xos go‘zallikning ajib bir vazni va dilni mahliyo qiladigan bir ohangga egadir. Ko‘plab nasroniy arablar Qur’onning uslubi haqida iliq bir zavq bilan so‘z yuritadilar va ko‘pchilik arabshunoslar uning mukammalligini e’tirof etadilar... Haqiqatda, ham nazm, ham nasrda keng va boy bo‘lgan arab adabiyoti ichra u bilan qiyoslana oladigan hech bir narsa yo‘qdir.268 (Alfred Guillaumning Islam (Islomiyat) nomli kitobidan.)
-
Qur’onning ilohiy bir kitob ekanligi va uning insonlarga nisbatan ta’siri haqida bildirilgan fikrlardan ba’zilari
Umuman olganda, Qur’onda eng zukko insonlar, eng buyuk faylasuflar va eng yetuk siyosatdonlar e’tirof etadigan donolikning bir to‘plamiga duch kelamiz... Ammo Qur’onning ilohiy ekanligiga boshqa bir dalil ham bordir; vahiy kelgan kundan boshlab to bugungi kunga qadar o‘tgan butun davr mobaynida uning buzilmasdan saqlanib qolganligi ayni haqiqatdir... Musulmon dunyosi tomonidan takror va takror o‘qiladigan bu kitob imon keltirgan kishida hech qanday horg‘inlikni yuzaga keltirmaydi, aksincha, takrorlash orqali har kun yanada ko‘proq sevib boriladi. Uni tinglagan yoki o‘qigan kishida chuqur bir hayrat va hurmat hissi uyg‘onadi... Shu sababdan, Islomning buyuk va tezkor bir tarzda yoyilishiga sabab bo‘lgan narsa, birinchi navbatda, bu kitobningAllohningkitobiekanligidadir...269 (Laura Vektsiya Vaglerining Apologie de l’Islamisme nomli kitobidan.)
Qur’on ko‘plab mukammal axloqiy tavsiyalar va o‘gitlarni o‘z ichiga olgan. U shunday parchalardan tuzilganki, unda barcha insonlar ma’qullashi shart bo‘lgan hikmatli gaplarsiz biror sahifani topa olmasmiz. Qur’onning bunday parcha-parcha bo‘lib qurilishi hayotdagi har qanday holatlarda barcha insonlarga muvofiq keladigan o‘zaro bir butun matnlar, shiorlar va qoidalarni maydonga keltiradi.270 (Jon Uilyam Dreyperning A History of The Intellectual Development in Europe (Yevropada intellektual taraqqiyot tarixi) nomli kitobidan.)
Qur’on o‘zining kuch, bilim va universal ilohiy taqdir va birlik (ko‘klarning va Yerning sohibi Yagona Allohga bo‘lgan ishonch va e’tiqod) kabi sifatlarga boy Ilohiy tabiat to‘g‘risidagi tushunchalari tufayli, eng yuksak va teran axloqiy qadriyatlar, ibratli dohiyona hikmatlarni o‘zida mujassam etganligi va kuchli millatlar hamda buyuk imperatorliklarning qurilajagini isbotlaydigan bo‘limlarni o‘z ichiga olganligi sababdan uning eng yuqori darajadagi maqtovga loyiq ekanligini tan olmoq lozim.271 (Hazrat J. M. Rodvellning arabchadan tarjima qilingan ingliz tilidagi Qur’on ning so‘z boshisidan.)
-
Bu yerda, shu sababdan, Qur’onning adabiy mahsul sifatidagi ustunligi sub’ektiv va estetik zavqning ba’zi taxminlarga asoslangan tamoyillari bilan emas, balki uning Muhammad (s.a.v.)ning zamondoshlari va vatandoshlariga ko‘rsatgan ta’siri bilan o‘lchanishi kerakdir. Agar u o‘z tinglov-chilarining qalbiga bu qadar kuchli va ishonchli yo‘l topa olgan bo‘lsa, ziddiyatli elementlarni bir vujudga birlashtira olgan bo‘lsa, o‘sha paytga qadar arablarning tafakkuriga hukmron bo‘lib kelgan g‘oyalardan ancha yiroq bo‘lgan g‘oyalar bilan jonlantirilgan bo‘lsa, unda uning notiqligi mukammal bo‘lgan, chunki u yovvoyi qabilalardan madaniyatli bir millatni yaratdi...272 (T. P. Hyugning Dictionary of Islam (Islomiyat lug‘ati) nomli kitobidan joy olgan Doktor Steyngassning so‘zi.)
Arabcha Qur’onning ulug‘vor ritorikasini zaifroq bo‘lsa-da, aks ettiradi, deyish mumkin bo‘lgan bir narsani yaratish uchun kilgan urinishimda men chigal va umuman xilma-xil ritmlarni o‘rganishga ko‘p harakat qildim. Bunga Qur’onning (o‘z xabarlaridan tashqari) insoniyat yaratgan eng buyuk adabiy asarlar orasidan o‘rin olishga bo‘lgan rad etib bo‘lmas talabi ham kiradi. Mazkur juda xarakterli xususiyat oldingi tarjimonlar tomonidan deyarli butunlay nazardan chetda qoldirilgan. Shu sababdan ham ular tayyorlagan narsa ajoyib sayqal berilgan asliga nisbatan zerikarli va maroqsiz bo‘lib tuyulsa ajab emas.273 (Artur J. Arberrining The Koran Interpreted (Qur’on tafsiri) nomli kitobidan.)
Zamonaviy bilimlar asosida u (Qur’on) butunlay ob’ektiv ravishda yaxshilab o‘rganib chiqilganda, takroriy holatlarda allaqachon qayd etilgani kabi, bu ikkisi o‘rtasidagi muvofiqlikni bilib olish mumkin. Muhammad (s.a.v.) zamonidagi biror kishi, o‘sha davrning bilim darajasi hisobga olinganda, bunday xabarlarni yoza olishi mumkin emas, degan xulosaga kelamiz. Bunday mulohazalar Qur’onning nozil etilishida uning yagona o‘rnini ko‘rsatuvchi va faqatgina materialistik fikr yuritishga chorlaydigan biror tushuntirish keltirishga betaraf olim o‘zining qodir emasligini tan olishga majbur qiluvchi dalillarning bir qismidir.274 (Doktor Moris Bukell, Parij universiteti, Jarrohlik klinikasining sobiq mudiri.)
-
... boshlang‘ich nuqtasi sifatida Qur’on o‘z o‘rnini hamisha o‘zgartirmasdan saqlab kelgan... Har kimning anglay olishiga shunchalik aniq, shunchalik tushunarli tilni o‘zida jo etgan bu din chindan-da insonlarning vijdonlariga yo‘l topa oladigan qudratli kuch sohibidir.275 (Eduard Montet, frantsuz olimi.)
... ham kelib chiqishi, ham o‘zining saqlanishi jihatdan mutlaqo yagona, ... hech kimsa jiddiy bir shubha nazarini tashlashga qodir bo‘lmagan Buyuk qudrat to‘g‘risidagi kitobimiz bor.276 (Hazrat Bosvort Smitning Mohammed and Mohammedanism (Muhammad Payg‘ambar va Muhammadchilik) nomli kitobidan.)
... Qur’on vijdon erkinligini ochiqchasiga qo‘llab-quvvatlaydi.277 (Jeyms Michenerning The Misunderstood Religion (Islomiyat: Yanglish anglashilgan din) nomli maqolasidan.)
Adolat tuyg‘usi Islomning eng ajoyib oliy maqsadlaridan biridir, chunki Qur’onni o‘qiganimda hayotning bu dinamik printsiplarini ko‘raman; bular tasavvuf emas, aksinchaunda insonlarning kundalik hayoti uchun butun dunyoga mos amaliy-axloqiy tizimni ko‘raman.278 (Speeching and writings of Sarojini Naidu (Sarojini Naiduning nutqlari va yozuvlari) nomli kitobdan joy olgan The Ideals of Islam (Islomiyatning oliy maqsadlari) mavzusidagi lektsiyadan.)
-
Qur’onni bir manba, bilimlarning boshi, deyilsa hayron bo‘lmasligimiz kerak. Qur’onda osmonlar va Yer, inson hayoti, tijorat va turli hunarlar bilan bog‘liq har bir soha ustida goh-goh to‘xtalib o‘tilgan va bu muqaddas kitobning bo‘limlari yuzasidan tafsirlarni yuzaga keltirgan ko‘plab monografiyalarning yaratilishiga sabab bo‘ldi. Shu taxlitda, Qur’on katta muhokamalarga mas’ul bo‘ldi va bunga bevosita musulmon dunyosidagi fanning barcha sohalaridagi muhtasham taraqqiyot sabab bo‘ldi... Bu yana nafaqat arablarga ta’sir o‘tkazdi, balki yahudiy faylasuflarini ham metafizik va diniy masalalarga arab uslubida munosabatda bo‘lishga majbur qildi. Nihoyat, arab din falsafasi nasroniy sxolastik falsafasini qay tarzda boyitganligi xususida ortiq tortishishga hojat yo‘q.
Islom doirasida bir vaqtlar vujudga kelgan ma’naviy harakat yolg‘iz diniy taxminlar bilan chegaralanib qolmadi. Yunonlarning falsafiy, matematik, astronomik va tibbiy yozma asarlari bilan tanishish bu izlanishlarning davom ettirilishiga yo‘l ochib berdi. Tasvirlovchi vahiylarda Muhammad (s.a.v.) Alloh mo‘‘jizalarining bir parchasi sifatida samo jismlarining harakatiga, ularning insonga xizmat qilish uchun bo‘ysundirib qo‘yilganligiga va shuning uchun ularga sig‘inmaslikka takror va takror diqqatni tortadi. Barcha irqdagi musulmonlar astronomiya ilmini qanday qilib muvaf-faqiyatli davom ettirganliklari ularning asrlar davomida bu ilmning asosiy yoqlovchilari bo‘lganliklaridan anglashiladi. Hatto hozir ham ko‘plab yulduzlar va texnik atamalarning arabcha nomlari qo‘llanilib kelinmoqda. Yevropadagi O’rta asr astronomlari arablarning shogirdlari edilar.
Xuddi shu yo‘sinda, Qur’on tibbiy izlanishlarga ham turtki berdi va umuman tabiat yuzasidan mushohada yuritish va izlanishlar olib borishni tavsiya etdi.279 (Professor Hartvig Hirchfeldning New Researches into the Composition and Exegesis of the Qur’an (Qur’onning tuzilishi va tafsiri yuzasidan yangi tadqiqotlar) nomli kitobidan.)
-
Tan olish kerakki, Qur’on dunyoning eng buyuk ilohiy kitoblari orasida muhim bir o‘rinni egallaydi. Adabiyotning bu sinfiga oid jahonshumul ahamiyatga ega bo‘lgan asarlarning eng yoshi bo‘lsa-da, juda ko‘p insonlarga samarali ta’sir o‘tkazishda unga teng keladigani yo‘q. U inson tafakkurida yangi bir davr va yangi bir xarakterni yaratdi. U dastlab Arabiston yarim orolining bir necha turli cho‘l qabilalarini qahramonlar millatiga aylantirdi va so‘ngra butun Yevropa va Sharq eng buyuk kuchlardan biri sifatida e’tiborga olishi kerak bo‘lgan Muhammad (s.a.v.) dunyosining yirik siyosiy-diniy tashkilotlarini yaratishni davom ettirdi.280 (Hazrat J. M. Rodvellning arabchadan inglizchaga tarjima qilingan Qur’on kitobida G. Margoliut tarafidan yozilgan so‘z boshidan.)
Biz uning (Qur’onning) sahifalarini har safar ochganimizda..., u tezda maftun etadi, hayratda qoldiradi va pirovardida bizning hurmatimizni qozonadi ... Uning uslubi, uning mazmuni va maqsadga muvofiq ravishda..., har doim va chindan-da muhtashamdir... Bu kitob butun davrlar davomida eng kuchli ta’sirga ega kitob bo‘lib qolajak.281 (T. P. Hyug muallifligidagi Dictionary of Islam (Islomiyat lug‘ati) nomli kitobdan joy olgan Gyotening so‘zi.)
-
Ba’zi olimlarning Qur’on haqidagi fikrlaridan
... (Qur’onda) ko‘plab aniqliklar mavjud va xuddi Doktor Mur kabi, men ham buning ilohiy bir ilhombaxsh g‘oya yoki vahiy ekanligiga, ular uni bu xabarlarga boshlaganligiga ishonaman.282 (Doktor T. V. N. Persaud, Manitoba universiteti anatomiya, pediatriya va bolalar salomatligi, akusherlik, ginekologiya va urchitish fanlari professori.)
... Menimcha, genetika va din o‘rtasida hech qanday ziddiyat yo‘q, bilaks din ba’zi an’anaviy ilmiy yondashuvlarga yangilik qo‘shish orqali fanni yo‘naltiradi va Qur’onda shunday xabarlar borki, ular asrlar o‘tgach asosli, deb topiladi va ular Qur’onda Allohdan kelgan bilimni himoya qiladi.283 (Doktor Jou Ley Simpson, akusherlik va ginekologiya, molekulyar va inson genetikasi fanlari professori.)
Olim sifatida men aynan ko‘ra oladigan narsalar bilangina ish yuritaman. Men embriologiya va rivojlanish biologiyasini tushunaman. Qur’ondan men uchun tarjima qilingan kalimalarni ham tushuna olaman. Oldinroq misol keltirganimdek, agarda o‘zimni o‘sha davrga o‘tkaza olganimda edi, bugungi kunda bilganlarim va tasvirlay oladiganlarimni bilgan holda, ta’rif etilganlarni tasvirlay olmagan bo‘lar edim. Shuning uchun bu yerda u (Muhammad (s.a.v.)) yozishga qodir bo‘lgan narsada ilohiy madad ishtirok etgan, degan tushuncha bilan zid keluvchi hech narsani ko‘rmayapman.284 (Doktor E. Marshall Jonson, Tomas Jefferson universitetida anatomiya va rivojlanish biologiyasi fani bo‘yicha iste’fodagi professor.)
-
Ba’zi oyatlar (Qur’on oyatlari) jinsiy hujayra (gameta)larning qo‘shilish paytidan tortib embrionda organlarning rivojlanishi (organogenez)ga qadar tushunarli ta’riflarni o‘z ichiga olgan. Inson taraqqiyotining tasnifi, terminologiyasi va ta’rifi kabi bunday aniq va to‘liq qaydlar ilgari mavjud bo‘lmagan. Har doim bo‘lmasa ham, ko‘p hollarda bu ta’riflar, amaldagi ilmiy adabiyotlarda inson embrioni va homilasi rivojlanishining turli bosqichlari qayd etilishidan oldin ko‘p asrlar muqaddam keltirilgan edi.285 (Jerald S. Gourinjer, Jorjtaun universitetida tibbiy embriologiya bo‘yicha dotsent.)
Insonning rivojlanishi haqida Qur’onda keltirilgan xabarlarga aniqlik kiritishga yordamim tekkanidan juda mumnunman. Menga shu narsa ayonki, bu xabarlar Muhammad (s.a.v.) ga Allohdan kelgan, chunki bu bilimlarning ko‘pchiligi keyingi asrlarga qadar kashf qilinmadi. Bu menga shu narsani isbotlab beradiki, Muhammad (s.a.v.) Allohning elchisidir.286 (Doktor Keyt L. Mur, Toronto universiteti anatomiya va hujayra biologiyasi bo‘limining iste’fodagi professori. Taniqli embriolog va bir qancha tibbiy darsliklar muallifi.)
... Inson embrionining rivojlanish bosqichlari murakkab bo‘lganligi, rivojlanish mobaynida uzluksiz o‘zgarish jarayoni kechishi tufayli, Qur’on va Sunnada qayd etilgan atamalarni qo‘llash orqali yangi bir tasniflash tizimi ishlab chiqilishi mumkin, degan taklif bor. Taklif etilgan bu tizim sodda, tushunarli va amaldagi embriologiyaga oid bilimlarga mos keladi.287 (Doktor Keyt L. Mur, Toronto universiteti anatomiya va hujayra biologiyasi bo‘limining iste’fodagi professori.)
-
So‘nggi to‘rt yil ichida Qur’on va hadislarni jadal Ch/G sur’atlar bilan o‘rganish natijasida inson embrionini tasniflashning ajoyib bir tizimi kashf qilindiki, u milodiy yettinchi asrda qayd etilgani bois...., Qur’ondagi ta’riflarni yettinchi asrdagi ilmiy bilimlarga asoslab bo‘lmaydi...288 (Doktor Keyt L. Mur, Toronto universiteti anatomiya va hujayra biologiyasi bo‘limining iste’fodagi professori.)
Koinotning umumiy kelib chiqishi kabi narsalar haqida u (Muhammad (s.a.v.))ning bilishi deyarli mumkin emas, deb o‘ylayman, chunki olimlar buni juda murakkab va ilg‘or texnologik uslublarni qo‘llash orqali faqatgina keyingi bir necha yil ichida aniklashga muvaffaq bo‘ldilar... 1400 yil muqaddam yadro fizikasi haqida hech narsa bilmagan bir kishi, menimcha, misol uchun, Yer va samolar bitta kelib chiqish tarixiga ega ekanligini yoki biz bu yerda muhokama qilgan boshqa ko‘plab masalalarni o‘zining aqli bilan bilib olishga qodir emas edi.289 (Alfred Kroner, Germaniyadagi Maynz universitetining geofanlar bo‘limi professori. Dunyoning eng mashhur geologlaridan biri.)
Agar siz bularning barchasini birlashtirsangiz va Qur’onda Yer, uning paydo bo‘lishi va umuman, fanga aloqador tarzda berilgan xabarlarning barchasini birlashtirsangiz, siz u yerda berilgan xabarlarning ko‘p jihatlardan haq ekanligini, ularning endilikda ilmiy uslublar bilan tasdiqlanishi mumkinligini ayta olasiz... Qur’onda keltirilgan ko‘plab xabarlar o‘sha paytlarda isbotlana olmas edi, ammo zamonaviy ilmiy uslublar endilikda Muhammad (s.a.v.)ning 1400 yil ilgari aytganlarini isbotlash holatidadir.290 (Alfred Kroner, Germaniyadagi Maynz universitetining geofanlar bo‘limi professori.)
-
Qur’ondan haqiqiy astronomik faktlarni topganimdan juda hayratda ekanligimni aytmoqchiman va bizning nazarimizda zamonamiz astronomlari koinotning juda kichik bir qismini tadqiq qilayotgan ko‘rinadi. Biz o‘z harakatlarimizni juda kichik bir qismni tushunishga qaratmoqdamiz. Chunki teleskoplardan foydalanib, butun koinot haqida o‘ylamasdan osmonning faqat eng kichik qismlarinigina ko‘ra olamiz. Shu sababdan, Qur’onni o‘qish orqali va undagi ma’lumotlarga javob topish orqali, men koinotni o‘rganish uchun o‘z kelajak yo‘limni topa olaman, deb o‘ylayman.291 (Professor Yushidi Kusan, Yaponiyaning Tokio shahrida joylashgan Tokio rasadxonasi direktori.)
Albatta, men uni shundayligicha qoldirishni istardim, biz ko‘rgan narsa ajoyib narsadir, unga ilmiy tushuntirish berish mumkin yoki mumkin emasdir, u yerda biz oddiy bir inson sifatida tushuna oladigan narsadan tashqari, ko‘rgan yozuvlarimizni tushuntirib beradigan nimadir mavjud bo‘lishi ham kerak.292 (Professor Armstrong, NASAda faoliyat ko‘rsatuvchi astronomiya sohasi bo‘yicha professor.)
Bunday turdagi bilimning u zamonlar, ya’ni 1400 yil oldin mavjud bo‘lishini tasavvur qilish qiyin. Balki ba’zi narsalar haqida ular sodda fikrga ega bo‘lgandirlar, ammo bu narsalarni batafsil tasvirlab berishlari juda qiyin. Shu sababli, bu oddiy bir insonning bilimi emasligi aniq Normal bir inson bu hodisani bu qadar batafsil tushuntira olmaydi. Shunday ekan, men ushbu ma’lumotlar g‘ayritabiiy bir manbadan kelgan bo‘lishi kerak, deb tushunaman.293 (Professor Dorja Rao, Saudiya Arabistoni, Jidda shahridagi Qirol Abdulaziz universitetining dengiz geologiyasi bo‘yicha professori.)
-
... Ishonchim komilki, 1400 yil muqaddam Qur’onda ifoda etilgan har bir narsa haqiqatdir va ular ilmiy yo‘llar bilan isbotlanishi mumkin... Bu barcha bilimlarni bilguvchi zot Allohning ilhomidir. Demak, shuni baralla so‘zlash vaqti keldi, deb o‘ylayman: «Allohdan boshqa iloh yo‘q va Muhammad Uning elchisidir.» 294 (Professor Tejatat Tejasen, Tailand, Chiang May shahridagi Chiang May universitetining anatomiya va embriologiya bo‘limi boshlig‘i.)
Qur’on bir necha asrlar ilgari nozil qilingan. U biz kashf qilgan narsalarni tasdiqlaydi. Bu Qur’on Allohning so‘zi ekanligidan dalolat beradi.295 (Professor Joli Samson, ginekologiya va akusherlik fanlari professori.) U (Qur’on) o‘tmishdan, yaqin zamondan va kelajakdan bahs yuritadi. Men Muhammad (s.a.v.) zamonidagi odamlarning madaniy va ilmiy saviyasini bilmayman. Agar bu qadimiy davrda, bizningcha, ilmiy saviya past bo‘lgan bo‘lsa va texnologiya yo‘q bo‘lgan bo‘lsa, unda hozirgi kunda biz o‘qiyotgan Qur’on Allohning nuri ekanligiga hech qanday shubha yo‘q. Alloh uni Muhammad (s.a.v.)ga ilhom etgan. Bundayin mukammal ma’lumot bo‘lganmikin, deya men O’rta Sharqdagi madaniyatning dastlabki tarixini tadqiq qildim. Agar bu qadimiy davrda Qur’on ma’lumotlariga o‘xshash boshqa ma’lumotlar bo‘lmagan ekan, bu Alloh Muhammad (s.a.v.)ni jo‘natgan, degan ishonchni kuchaytiradi; U Muhammad (s.a.v.)ga O’zining behad bilimidan kichik bir qismini yo‘llaganki, biz ularni faqat yaqin-yaqindagina kashf qila oldik, xolos. Biz geologiya sohasi bo‘yicha Qur’on bilan fan mavzusida uzluksiz dialog olib borishga umid qilmoqdamiz.296 (Professor Palmar, AQShda geologiya sohasidagi ko‘zga ko‘ringan olimlardan biri.)
Qur’onda tog‘larning yer yuzini mustahkamlash funktsiyasiga ega ekanligi haqidagi muhokamadan so‘ng: Ishonchim komilki, bu (Qur’onning ma’lumoti) juda-juda g‘alati va deyarli imkonsiz, mening chindan ham ishonchim komilki, agar siz aytayotgan narsa haq bo‘lsa, demak, bu kitob (Qur’on) e’tiborga olish kerak bo‘lgan juda qimmatli kitobdir, men sizning fikringizga qo‘shilaman.297 (Professor Syavda, okean geologiyasi sohasida Yaponiyada va butun dunyo miqyosida mashhur yapon olimi.)
-
Qur’on haqida bildirilgan boshqa fikrlardan namunalar
Har bir narsajuda ko‘p ma’noni anglatar edi. Bu Qur’onning go‘zalligi; u sizdan chuqur mulohaza qilish va aql yuritishni talab etadi... Men Qur’onni yana va yana o‘qishni davom ettirganimda, u duo, yaxshilik va ehson haqida so‘zladi. Men musulmon emas edim, ammo men o‘zim uchun yagona javob Qur’on ekanligini va Alloh uni men uchun ham jo‘natganligini ang-ladim.298 (Yusuf Islom (Ket Stivens), sobiq ingliz pop musiqa yulduzi.)
«Allohga taslim bo‘lgan kishi» sifatida «musulmon» V ekanligimdan umidvor bo‘lsam-da, men odatdagi ma’noda musulmon emasman, ammo ishonchim komilki, Qur’on va boshqa Islomiy tushunchalar qayd etilgan manbalar ilohiy haqiqat joy olgan yirik zaxiradir, undan men va boshqa g‘arbliklar hali ko‘p narsalarni o‘rganishlari darkor va «Islom shubhasiz kelajakdagi yagona dinning tamal toshini qo‘yuvchi eng quvvatli nomzoddir.»299 (Islam and Christianity today (Bugungi kunda islom va nasroniylik) nomli kitobdan.)
Islom dinini qabul qilishimda muhim va aniq ahamiyat kasb etgan manba Qur’on edi. Men Islom dinini qabul qilishimdan oldin g‘arbcha tanqidiy fikr yuritish ruhi bilan Qur’onni o‘rgana boshladim... O’n uchdan ortiqasr ilgari vahiy qilingan bu kitobda (Qur’onda) ma’lum oyatlar mavjud bo‘lib, ular eng zamonaviy ilmiy tadqiqotchilar o‘rgatgani kabi aynan bir xil tushunchalardan saboq beradi. Bu shubhasiz, o‘z dinimni o‘zgartirishimga sabab bo‘ldi.300 (Ali Selman Benuast, Frantsiya, tibbiyot fanlari doktori.)
-
Men har bir dinning muqaddas kitoblarini o‘qib chiqdim. Islomda duch kelganim - mukammallikni hech qaerdan topa olmadim. Muqaddas Qur’on men o‘qigan boshqa har qanday kitoblar bilan taqqoslanganda, xuddi gugurtga taqqoslangan Quyosh kabidir. Men qattiq ishonamanki, haqiqatga tamomila «yopilmagan» aql bilan Allohning so‘zlarini o‘qigan har qanday kishi musulmon bo‘lg‘usidir.301 (Sayfuddin Dirk Uolter Mosig.)
Qur’onni kuchli qilgan xususiyatlardan biri shundaki, musulmon yoki har qanday inson Qur’onni qo‘liga olib, har qanday bir sahifani ochib o‘qiganida, hayotning mazmuniga oid bo‘lgan biror xabarni olur.302 (Mashhur dinshunos Jon Espozito.)
Dunyodagi butun olimlar va ma’lumotli kishilarni birlashtirib, yagona, to‘g‘ri va insonlarni saodatga eltuvchi Qur’onning printsiplariga asoslangan bir tuzum qurajagimga oz fursat qoldi, deb umid qilaman.303 (Frantsuz imperatori Napoleon Bonapart.)
-
XOTIMA
QUR’ON ALLOHNING VAHIYSIDIR
Bu kitobda ko‘rib chiqilgan barcha masalalar bizga bitta ochiq haqiqatni namoyon qiladi: Qur’on, payg‘ambarlarning oxirgisi Muhammad (s.a.v.) ga vahiy qilingan bu g‘ayrioddiy kitob ilhombaxsh va haqiqiy bilimlar manbaidir. Har bir tarixiy, ilmiy yoki arxeologik ma’lumot kashf qilinar ekan, Islomning kitobi (u qaysi fanni nazarda tutishidan qat’i nazar) Allohning so‘zi ekanligi o‘z isbotini topmoqda. Ilmiy mavzular bo‘yicha dalillar va o‘tmish hamda kelajak haqida bizga yetkazilgan yangiliklar, Qur’on nozil etilgan paytda hech kim bila olmagan faktlar uning oyatlarida bildirilgan. Yettinchi asr Arabistonida mavjud bo‘lgan texnologiya va bilim saviyasi bilan biz bu kitobda batafsil muhokama qilgan ma’lumotlarni, misollarni bilib olish umuman mumkin emas edi. Ushbularni yodda tutgan holda, keling, quyidagi savollarni o‘zimizga berib ko‘raylik:
Yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi atmosferamizning yetti qatlamdan iborat ekanligini bilishi mumkin edimi?
Yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi embrion o‘sib, chaqaloqqa aylanadigan turli rivojlanish bosqichlarini va so‘ngra uning ona qornidan dunyoga kelishini batafsil bilishi mumkin edimi?
Hozirgi zamon olimlari faqatgina so‘nggi o‘n yilliklar ichida «Halokatli siqilish» g‘oyasini olg‘a surgan ekan, yetginchi asr Ara-bistonida yashagan biror kishi, Qur’onda ta’kidlanganidek, koi-notning «muntazam kengayib borayotgan»ligini bilishi mumkin edimi? Har bir shaxsning barmoq izlari betakror, mutlaqo yagona ekanligini zamonaviy texnologiya va zamonaviy ilmiy uskunalardan foydalanib, faqat yaqindagina kashf qilgan ekanmiz, yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi bu haqiqatni bilishi mumkin edimi?
-
Yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi embrion o‘sib, chaqaloqqa aylanadigan turli rivojlanish bosqichlarini va so‘ngra uning ona qornidan dunyoga kelishini batafsil bilishi mumkin edimi?
Hozirgi zamon olimlari faqatgina so‘nggi o‘n yilliklar ichida «Halokatli siqilish» g‘oyasini olg‘a surgan ekan, yetginchi asr Ara-bistonida yashagan biror kishi, Qur’onda ta’kidlanganidek, koi-notning «muntazam kengayib borayotgan»ligini bilishi mumkin edimi? Har bir shaxsning barmoq izlari betakror, mutlaqo yagona ekanligini zamonaviy texnologiya va zamonaviy ilmiy uskunalardan foydalanib, faqat yaqindagina kashf qilgan ekanmiz, yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi bu haqiqatni bilishi mumkin edimi?
Ieroglif yozuvlarni tarjima kilish tafsilotlari (va usullari) faqatgina bundan ikki asr ilgari kashf qilingan ekan, yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi Fir’avnning eng tanikli yordamchilaridan biri Homonning roli haqida bilishi mumkin edimi?
Yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi «Fir’avn» so‘zining Tavrotda ta’kidlanganidek, miloddan avvalgi 14-asrdan oldin emas, balki faqatgina shu davrdan boshlab ishlatilganligini bilishi mumkin edimi? Yettinchi asr Arabistonida yashagan biror kishi so‘nggi o‘n yilliklar ichida NASA sun’iy yo‘ldoshi fotosuratlaridan foydalanish orqali kashf qilingan Ubar va Iramning ustunlari haqida bilishi mumkin edimi?
Bu savollarga berilishi mumkin bo‘lgan yagona javob shunday: Qur’on Qodir Alloh, barcha narsalarning Yaratuvchisi va hamma narsani O’zining cheksiz bilimiga jamlagan Zot, Parvardigorimizning so‘zidir. Oyatlarning birida Alloh «Agar (u) Allohdan o‘zganing huzuridan (kelgan) bo‘lsa edi, unda ko‘pgina qarama-qarshi gaplarni topgan bo‘lur edilar» («Niso» surasi, 82-oyat), deb aytadi. Qur’ondan joy olgan har bir ma’lumot bu ilohiy kitobning sirli mo‘‘jizalarini oshkor qiladi.
Inson zoti Alloh tomonidan nozil qilingan bu Ilohiy kitobga ishonishni davom ettirishi, uni qalbi ochiqlik bilan, o‘zining hayotidagi bitta va yagona yo‘riqnoma sifatida qabul etishi nazarda tutilgan. Alloh Qur’onda bizga quyidagicha xabar beradi:
Ushbu Qur’on Allohdan boshqa kimningdir tomonidan to‘qilgan bo‘lishi mumkin emas. Balki u (butun) olamlar Parvardigori tomonidan (kelgan), shubhasiz, o‘zidan oldingi narsa (ilohiy kitoblar)ni tasdiqlovchi va batafsil (bayon etilgan) kitobdir. Yoki: «Uni (Muhammad) to‘qigan», - deydilarmi?! Ayting: «U holda, agar rostgo‘y bo‘lsangiz, unga teng birgina sura keltirib, Allohdan boshqa kimga imkoningiz bo‘lsa o‘shalarni (yordamga) chorlangiz!» («Yunus» surasi, 37-38-oyatlar)
Mana bu Biz nozil qilgan muborak Kitob (Qur’on)dir, unga ergashingiz va taqvoli bo‘lingiz, toki rahm qilingaysiz. («An’om» surasi, 155-oyat)
-
ILOVA
EVOLYUSIYA NAZARIYASINING YANGLISH EKANLIGI
Darvinizm, ya’ni evolyutsiya nazariyasi olamning yaratilishi to‘g‘risidagi haqiqatni inkor etish maqsadida olg‘a surilgan edi, biroq u aslida samarasiz, ilmiy asoslanmagan bir safsatadan boshqa hech narsa emas. Hayot jonsiz materiyadan tasodifiy ravishda paydo bo‘lgan, degan da’vo bilan maydonga chiqqan bu nazariya koinotdagi va tirik jonzotlardagi aniq bir ilohiy yaratilganlikning ilmiy dalillari orqali chippakka chiqdi. Shu taxlitda, Allohning koinotni va undagi tirik jonzotlarni yaratganligi haqidagi haqiqatni fan tasdiqladi. Evolyutsiya nazariyasini saqlab qolish uchun bugungi kunda amalga oshirilayotgan targ‘ibot va tashviqot ishlari faqatgina ilmiy dalillarni buzib ko‘rsatish, noto‘g‘ri talqin etish va aldov hamda fan niqobi ostidagi yolg‘onlarga asoslangan.
Ammo bu targ‘ibotlar haqiqatni yashira olmaydi. Evolyutsiya nazariyasining ilm-fan tarixidagi eng buyuk yolg‘on ekanligi so‘nggi 20-30 yillardan buyon ilm-fan dunyosida juda ko‘p tilga olinmoqda. 1980 yillardan so‘ng amalga oshirilgan tadqiqotlar, xususan, darvinizmning da’volari butunlay yanglish ekanligini oshkor qildi va bu haqiqat ko‘p sonli olimlar tarafidan e’tirof etildi. Ayniqsa, Amerika Qo‘shma Shtatlarida biologiya, biokimyo va paleontologiya kabi turli sohalarda faoliyat ko‘rsatuvchi ko‘plab olimlar darvinizmning asossizligini rasmiy tan oldilar va hayotning kelib chiqishini tasvirlash uchun aqliy dizayn tushun-chasidan foydalandilar. «Aqliy dizayn» deganda Allohning barcha tirik jonzotlarni yaratganligi tushuniladi.
Evolyutsiya nazariyasining barbod bo‘lishi va olam yaratilishining dalillarini ko‘plab asarlarimizda ilmiy nuqtai nazardan batafsil o‘rganib chiqdik va hamon shu taxlitda davom ettirmoqdamiz. Ushbu mavzuga jiddiy ahamiyat berilar ekan, bu yerda uni umumlashtirish katta manfaat keltiradi, degan fikrdamiz.
-
Darvinizmning ilmiy inqirozi
Bu ta’limot tarixi qadimgi Gretsiyaga borib taqalsa-da, evolyutsiya nazariyasi o‘n to‘qkizinchi asrga kelib keng rivojlantirildi. Uni dunyo ilmining eng qizg‘in mavzusiga aylantirgan eng muhim manba 1859 yilda nashr qilingan Charlz Darvinning «Turlarning kelib chiqishi» nomli kitobi edi. Bu kitobda u Allohning Yer yuzidagi turli tirik jonzotlarni alohida-alohida qilib yaratganligini inkor etdi. Darvinning fikriga ko‘ra, barcha tirik jonzotlarning umumiy bir ajdodi bo‘lgan va vaqt o‘tishi bilan kichik o‘zgarishlar natijasida ular turli-tuman shakllarga kirgan. Darvinning nazariyasi aniq bir ilmiy topilmaga asoslanmagan edi; uning o‘zi tan olganidek, u bor-yo‘g‘i bir «faraz» edi, xolos. Bundan tashqari, Darvin o‘zining «Nazariyadagi murakkabliklar» nomli kitobidagi katta bir bobda nazariya ko‘plab keskin savollar qarshisida muvaffakiyatsizlikka uchraganini e’tirof etadi.
Darvin bor e’tiborini yangi ilmiy kashfiyotlarga qaratdi va bu kashfiyotlar mazkur murakkabliklarni hal qilishga yordam beradi, deb umid qildi. Ammo uning umidlariga qarshi o‘laroq, ilmiy topilmalar bu murakkabliklarning ko‘lamini kengaytirib yubordi. Darvinizmning ilm-fan qarshisidagi mag‘lubiyati uchta asosiy mavzu ostida izohlanishi mumkin:
1. Bu nazariya Yerda hayot qanday paydo bo‘lganligini tushuntirib
beraolmaydi.
2. Ilmiy topilmalar shu narsani ko‘rsatadiki, nazariya tomonidan olg‘a surilgan «evolyutsion mexanizmlar» hech qanday evolyutsion kuchga ega emas.
3. Qazilma hayvon qoldiqlari evolyutsiya nazariyasi o‘rtaga tashlagan g‘oyaning butunlay aksi bo‘lib chiqdi.
-
Birinchi mushkul bosqich: hayotning paydo bo‘lishi
Evolyutsiya nazariyasi bundan taxminan 3,8 milliard yil ilgari Yer yuzida paydo bo‘lgan yolg‘iz bitta jonli hujayradan barcha jonli turlarning kelib chiqqanligini faraz etadi. Yolg‘iz bir hujayra qanday qilib millionlab murakkab jonli turlarni keltirib chiqarishi mumkinligi, agar shunday evolyutsiya yuz bergan bo‘lsa, nima uchun uning izlari qazilma hayvon qoldiqlarida kuzatilmaganligi kabi ayrim savollarga ushbu nazariya javob bera olmaydi. Shunday bo‘lsa-da, eng avvalo, bizning quyidagicha savol so‘rashimiz o‘rinlidir: O’sha «birinchi hujayra»ning o‘zi qanday vujudga kelgan?
Evolyutsiya nazariyasi yaratilganlikni va har qanday g‘ayritabiiy mudoxalani rad etishi bois, u «birinchi hujayra» hech qanday tartib, reja yoki dasturlarsiz tabiat qonunlari asosida, tasodifiy ravishda paydo bo‘lgan, degan g‘oyani ilgari suradi. Mazkur nazariyaga ko‘ra, jonsiz materiya tasodiflar natijasida jonli hujayrani paydo qilgan bo‘lishi kerak. Biroq bunday da’vo, biologiyaning eng inkor etib bo‘lmas qonunlariga muvofiq kelmaydi.
-
«Hayot hayotdan kelib chiqadi»
O’zining kitobida Darvin hayotning paydo bo‘lishi masalasida to‘xtab o‘tmagan. Uning davridagi fanning ilk tushunchalari tirik jonzotlar juda sodda bir tuzilishga ega ekanligi to‘g‘risidagi farazga asoslangan edi. O’rta asrlarda keng tarqalgan «o‘z-o‘zidan paydo bo‘lish» nomli nazariyaga ko‘ra voqealarning bir-biriga tasodifan to‘g‘ri kelib qolishi bilan birlashgan jonsiz orga-nizmlar tirik organizmni yuzaga keltirgan, deb hisoblanar edi. Hasharotlar ovqat qoldiqlaridan, sichqonlar esa bug‘doydan paydo bo‘lgan, degan faraz odatiy tus olgan edi. Bu nazariyani isbotlash uchun qiziq tajribalar o‘tkazildi. Iflos bir mato ustiga bir oz bug‘doy qo‘yildi va undan oz fursat o‘tgach sichqonlar paydo bo‘ladi, deb faraz qilindi.
Shunga o‘xshab, sasigan go‘shtda qurtlarning paydo bo‘lishi ham o‘z-o‘zidan paydo bo‘lish hodisasidan bir dalil, deb taxmin qilinar edi. Ammo keyinroq qurtlar go‘shtda o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmaganligi, balki ular pashshalar tarafidan ko‘zga ko‘rinmas lichinkalar shaklida tashib keltirilganligi ma’lum bo‘ldi.
Darvin o‘zining «Turlarning kelib chiqishi» nomli kitobini yozgan paytda, bakteriyaning jonsiz materiyadan vujudga kelgan bo‘lishi mumkinligi haqidagi aqida ilm-fan olamida keng miqyosda qabul qi-lingan edi.
Biroq Darvinning kitobi bosib chiqa-rilgandan so‘ng besh yil o‘tgach, Lui Paster uzoq izlanishlar va tajribalardan so‘ng, o‘z natijalarini e’lon qildi. Bu natijalar Darvin nazariyasining negizi bo‘lgan o‘z-o‘zidan paydo bo‘lish to‘g‘risidagi tasavvurning noto‘g‘riligini isbot qildi. 1864 yilda Sorbonnada qilgan muvaffaqiyatli ma’ruzasida Paster shunday degan edi: «O’z-o‘zidan paydo bo‘lganlik to‘g‘risidagi ta’limot bu oddiy tajribaning qaqshatqich zarbasidan hech qachon o‘zini o‘nglay olmaydi.» 304
Uzoq vaqtlargacha evolyutsiya nazariyasining xayrixohlari bu kutilmagan yangilikka qarshilik ko‘rsatib keldilar. Biroq ilm-fan olamidagi taraqqiyot tirik mavjudot hujayrasining murakkab tuzilishga ega ekanligiga oydinlik kiritgach, hayotning tasodifiy ravishda vujudga kelgan bo‘lishi mumkinligi haqidagi g‘oya hattoki undan-da battarroq ahvolga tushib qoldi.
-
Yigirmanchi asrdagi asossiz urinishlar
Yigirmanchi asrda hayotning paydo bo‘lishi mavzusini davom ettirgan birinchi evolyutsio-nist, taniqli rus biologi Aleksandr Oparin bo‘ldi. 1930 yillarda olg‘a surgan turli tezislari bilan u jonli hujayraning tasodifiy ravishda paydo bo‘lishi mumkinligini isbotlashga harakat qildi. Ammo bu izlanishlar muvaffaqiyatsizlikka uchradi va Oparin quyidagicha e’tirof etishga majbur bo‘ldi:
Afsuski, hujayraning kelib chiqish muammosi ehtimol organizmlar evolyutsiyasi ustida olib borilgan butun izlanishdagi eng qorong‘i nuqtadir.305
Oparinning evolyutsionist izdopshari bu muammoni hal qilish uchun tajribalar o‘tkazishga urinib ko‘rdilar. Eng mashhur tajriba 1953 yilda amerikalik kimyogar Stenli Miller tomonidan amalga oshirildi. Miller ibtidoiy Yer atmosferasida mavjud bo‘lgan bo‘lishi mumkin, deb o‘ylagan gazlarni tajriba qurilmasida aralashtirib hamda aralashmaga energiya qo‘shib, oqsillar strukturasida mavjud bir necha organik molekulalar (aminokislotalar)ni sintezladi.
O’sha yillar evolyutsiya sha’niga qo‘yilgan muhim bir qadam sifatida tanishtirilgan bu tajriba bir necha yil o‘tmasdan asossiz deb topildi, chunki tajribada qo‘llanilgan atmosfera haqiqiy Yer sharoitidagidan juda katta farq qilar edi.306
Uzoq sukut saqlagandan so‘ng, Miller o‘zi qo‘llagan atmosfera muhiti noreal ekanligini e’tirof etdi.307
Butun yigirmanchi asr mobaynida hayotning kelib chiqishini tushuntirish uchun barcha evolyutsionistlarning qilgan urinishlari muvaffaqiyatsizlik bilan yakun topdi. San-Diego Skripps instituti geokimyogari Jeffri Bada 1998 yilda Earth (Yer) nomli jurnalda chop etilgan maqolada bu haqiqatni shunday ta’kidlaydi:
Bugun yigirmanchi asrni ortda qoldirar ekanmiz, biz hanuz yigir-manchi asrga qadam qo‘yganimizda mavjud bo‘lgan eng katta hal qilinmagan muammo qarshisida turibmiz: Yerda hayot qanday paydo bo‘lgan?308
-
Hayotning murakkab tuzilishi
Hayotning paydo bo‘lishi xususidagi evolyutsiya nazariyasining bunday mushkul ahvolda yakun topishiga bosh sabab, hattoki eng sodda hisoblangan jonli organizmlar ham aql bovar qilmas darajada murakkab tuzilishga ega ekanligidadir. Tirik jonzotning hujayrasi inson qo‘li bilan yaratilgan har qanday texnologik mahsulotdan ko‘ra murakkabroqtsir. Bugungi kunda, hatto dunyoning eng taraqqiy etgan laboratoriyalarida ham, organik kimyoviy moddalarni birlashtirish orqali biror tirik hujayrani yaratib bo‘lmaydi.
Bir hujayraning paydo bo‘lishi uchun talab etiladigan shartlarning miqdori shunchalik ko‘pki, unga shunchaki tasodiflar or-qali, deb tushuntirish berib ketish aslo mumkin emas. Hujayraning strukturaviy elementlari bo‘lgan oqsillarning tasodifiy ravishda sintezlanish ehtimoli 500 aminokislotalardan tashkil topgan o‘rtacha oqsil uchun 10950 da 1 dir. Matematikada 1050 da 1 dan kichik ehtimollik amaliy nuqtai nazardan «imkonsiz» hisoblanadi.
Hujayraning yadrosida joylashgan va barcha irsiy ma’lu-motlarni saqlaydigan DNK molekulasi aql bovar qilmas darajadagi ma’lumotlar bankidir. Agar DNKda kodlangan ma’lumotlar qog‘ozga tushirilgudek bo‘lsa, u har biri 500 varag‘dan iborat tax-minan 900 jildlik entsiklopediyani o‘z ichiga oladigan ulkan bir kutubxonani barpo qilgan bo‘lar edi.
Shu asnoda juda qiziq bir ikkilantiradigan holat yuzaga keladi: DNK o‘zining aynan nusxasini faqatgina ba’zi maxsus-lashtirilgan oqsillar (fermentlar) yordamida ishlab chiqishi mumkin. Ammo bu fermentlarning sintezi faqat DNKdagi kodlangan ma’lumotlar orqaligina amalga oshishi mumkin. Ularning ikkalasi ham bir-biriga bog‘liq bo‘lganligi bois, aynan nusxa ishlab chiqilishi uchun ular bir vaqtning o‘zida mavjud bo‘lipshari shart. Bu esa hayot o‘z-o‘zidan paydo bo‘lgan, degan farazni boshi berk ko‘chaga kiritib qo‘yadi. Kaliforniyadagi San-Diego universitetida faoliyat yurituvchi e’tiborli evolyutsionist, professor Lesli Orgel bu haqiqatni Scientific American nomli Amerika ilmiy jurnalining 1994 yil sentyabr oyi sonida shunday e’tirof etadi:
Tuzilish jihatdan o‘ta murakkab bo‘lgan oqsillar va nuklein kislotalar (RNK va DNK)ning har ikkalasi bir vaqtning o‘zida va bitta joyda o‘z-o‘zidan paydo bo‘lganligini aqlga sig‘dirish juda qiyin. Ammo bularning birisi boshqasisiz bo‘lishi ham mumkin emas. Shunday ekan, bir qarashda, hayot aslida hech qachon kimyoviy yo‘llar bilan paydo bo‘lmagan, degan xulosaga kelish mumkin.309
Shubhasiz, agar tabiiy sharoitlar ta’siri ostida hayotning paydo bo‘lishi mumkin bo‘lmasa, unda hayotning g‘ayritabiiy yo‘l bilan «yaratilgan»ligi tan olinmog‘i kerak. Bu haqiqat asosiy maqsadi yaratilganlikni rad etish bo‘lgan evolyutsiya nazariyasini oshkora chippakka chiqaradi.
-
Evolyutsiyaning tasavvuriy mexanizmlari
Darvinning nazariyasini inkor qiladigan ikkinchi muhim nuqta shundaki, nazariya orqali «evolyutsion mexanizmlar» deb olg‘a surilgan har ikkala tushuncha haqiqatda hech qanday evolyutsion kuchga ega emasligi anglab yetildi.
Darvin o‘zining asossiz evolyutsiyasini butunlay «tabiiy tanlanish» mexanizmiga bog‘ladi. Uning bu mexanizmga bergan ahamiyati uning kitobi nomidan ham yaqqol ko‘rinib turar edi: Tabiiy tanlanish vositasida turlarning kelib chiqishi, ...
Tabiiy tanlanish deganda, kuchliroq bo‘lgan va o‘z makonlarining tabiiy sharoitlariga ko‘proq moslashgan tirik jonzotlarning hayot uchun kurashda omon qolishi tushuniladi. Misol uchun, yirtqich hayvonlarning hujumi tahdidi ostida yashaydigan bug‘ular to‘dasi orasida tezroq yugura oladigan bug‘ulargina omon qoladi. Shu sababdan, bug‘ular to‘dasi tezroq va kuchliroq individuumlardan tashkil topadi. Ammo, shak-shubhasiz, bu mexanizm bug‘ularning evolyutsiya qilishiga va o‘zlarini hayvonlarning boshqa turlariga, masalan, otlarga aylantirishiga sabab bo‘la olmaydi. Shu bois, tabiiy tanlanish mexanizmi hech qanday evolyutsion kuchga ega emas. Darvinning o‘zi ham bu haqiqatdan xabardor edi va u o‘zining «Turlarning kelib chiqishi» nomli kitobida buni quyidagicha e’tirof etadi:
Foydali individual farklar yoki o‘zgarishlar ro‘y bermaguncha tabiiy tanlanish hech narsa qila olmaydi.310
-
Lamarkning ta’siri
Demak, bu «foydali o‘zgarishlar» qanday ro‘y berishi mumkin edi? Darvin bu savolga o‘sha paytdagi fanning ibtidoiy tushunchasi nuqgai nazaridan javob berishga harakat qildi. Darvindan oldin yashab o‘tgan frantsuz biologi Jan Batist Lamark (1744-1829) ning fikriga ko‘ra, tirik mavjudotlar o‘zlarining hayot davri davomida orttirgan xususiyatlarini, ya’ni jismoniy o‘zgarishlarni keyingi naslga o‘tkazgan. Uning ta’kid-lashicha, nasldan-naslga orttirib borilgan bu o‘zgarishlar yangi turlarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘lgan. Misol uchun, Lamarkning fikriga ko‘ra, jirafalar antilopalardan kelib chiqdan; ular baland daraxtlarning barglarini yeyishga intilganlari bois, ularning bo‘yinlari nasldan-naslga uzaya borgan.
Darvin ham shunga o‘xshash misollar keltirgan. Masalan, «Turlarning kelib chikishi» nomli kitobida uning ta’kidlashicha, ovqat izlab suvga sho‘ng‘iydigan ba’zi ayiqlar vaqt o‘tishi bilan kitlarga aylangan.311
Biroq Gregor Mendel (1822-1884) tomonidan kashf qilingan va yigirmanchi asr genetika fani tasdiqlagan irsiyat qonunlari orttirilgan xususiyatlar keyingi nasllarga o‘tganligi to‘g‘risidagi afsonani butkul barbod qildi. Shu taxlitda, tabiiy tanlanish evolyutsion bir mexanizm sifatida o‘z qadrini yo‘qotdi.
-
Neodarvinizm va mutatsiyalar
Darvinistlar yechim topish maqsadida 1930 yillarning oxirlarida «Zamonaviy sintetik nazariya» yoki ko‘proq neodarvinizm nomi bilan ma’lum bo‘lgan g‘oyani oldinga surdilar. Neodarvinizm tabiiy tanlanishga qo‘shimcha ravishda «foydali o‘zgarishlar sababi» bo‘lgan mutatsiyalarni, ya’ni jonzotlarning genlarida radiatsiya kabi tashqi omillar yoki ko‘payishdagi xatolar natijasida shakllangan buzilishlarni ham o‘z ichiga olar edi.
Bugungi kunda butun dunyoda evolyutsiyani himoya qiladigan model neodarvinizmdir. Bu nazariya Yer yuzidagi millionlab jonzotlar, bu organizmlarning ko‘plab murakkab organlari (masalan, quloqlar, ko‘zlar, o‘pka va qanotlar) «mutatsiyalar», ya’ni irsiy buzilishlarni boshdan kechirish jarayoni natijasida shakllangan, degan farazni o‘rtaga tashlaydi. Ammo bu nazariyani zaiflash-tiradigan ochiq bir ilmiy haqiqat mavjud: mutatsiyalar jonzotlarning rivojlanishiga sabab bo‘lmaydi, aksincha, ular har doim jonzotlarga zarar yetkazadilar.
Buning sababi juda oddiy: DNK juda murakkab tuzilishga ega va har qanday tasodifiy ta’sir unga faqat zarar yetkazishi mumkin, xolos. Amerikalik genetik B. G. Ranganatan buni quyidagicha izohlaydi:
Birinchidan, chinakam mutatsiyalar tabiatdajuda kamdan-kam holatlarda uchraydi. Ikkinchidan, genlarning strukturasidagi o‘zgarishlar tartibli emas, aksincha tasodifiy bo‘lgani uchun ko‘pchilik mutatsiyalar zararlidir; o‘ta tartibli tizimdagi har qanday tasodifiy o‘zgarish yaxshilikka emas, balki yomonlikka tomon bo‘ladi. Misol uchun, agar zilzila biror binoning o‘ta tartib bilan kurilgan strukturasini larzaga keltirsa, bu binoning konstruktsiyasiga ehtimol tuzatib bo‘lmas tasodifiy o‘zgarish sodir bo‘lgan bo‘lar edi.312
Afsuski, shu kunga qadar foydali bo‘lgan, ya’ni organizmdagi irsiy ma’lumotlarni rivojlantirgan biror mutatsion namuna kuzatilmagan. Barcha mutatsiyalarning zararli ekanligi isbotlangan. «Evolyutsion mexanizm», deb tanishtirilgan mutatsiyalar aslida jonzotlarga zarar yetkazadigan va ularni yaroqsiz, nogiron qilib qo‘yadigan irsiy bir holat ekanligi anglab yetildi. (Inson zotida mutatsiyaning eng ko‘p uchraydigan natijasi saratondir, ya’ni rak kasalligidir.) Albatta, buzuvchi bir mexanizm «evolyutsion mexanizm» bo‘la olmaydi. Tabiiy tanlanish esa, Darvinning o‘zi ham e’tirof etganidek, «o‘zicha hech narsa qila olmaydi». Bu haqiqat bizlarga tabiatda «evolyutsion mexanizm»ning mavjud emasligini ko‘rsatadi. Zero evolyutsion mexanizm mavjud emas ekan, unda «evolyutsiya» deb ataladigan tasavvuriy jarayonning sodir bo‘lganligi ham mumkin emas.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/102.jpg)
Tasodifiy mutatsiyalar insonlar hamda boshqa jonzotlarda nuqsonga aylanadi. Chernobil falokati mutatsiyalarning ta’sirlari haqida qo‘zlarni ochuvchi hodisadir.
-
Qazilma hayvon qoldiqlari: oraliq shakllardan asar yo‘q
Evolyutsiya nazariyasi tomonidan faraz qilingan stsenariyning sodir bo‘lmaganligiga eng yaqqol dalil qazilma hayvon qoldiqlaridir.
Evolyutsiya nazariyasiga ko‘ra, har bir jonli tur o‘z o‘tmishdoshidan rivojlanib vujudga kelgan. Dastavval mavjud bo‘lgan turlar vaqt o‘tishi bilan boshqa shaklga kirgan va shu yo‘sinda barcha turlar paydo bo‘lgan. Boshqacha qilib aytganda, bu transformatsiya, ya’ni bir shakldan boshqa yangi shaklga aylanish jarayoni millionlab yillar davomida asta-sekin sodir bo‘lgan.
Agar shunday bo‘lsa, bu transformatsion davr ichida ko‘plab oraliq turlar mavjud bo‘lgan va yashagan bo‘lishi kerak.
Masalan, o‘tmishda yarim baliq-yarim sudralib yuruvchilar yashagan bo‘lishi, ya’ni ular mavjud baliqlik xususiyatiga qo‘shimcha ravishda, sudralib yuruvchilik xususiyatini orttirgan bo‘lishi kerak. Yoki bo‘lmasa, mavjud sudralib yuruvchilik xususiyatiga qo‘shimcha ravishda ayrim qushlik xususiyatini orttirgan ba’zi sudralib yuruvchi qushlar mavjud bo‘lgan bo‘lishi kerak. Bular o‘tish bosqichida yashaganligi bois, yaroqsiz, qusurli, majruh jonzotlar bo‘lishi kerak. O’tmishda yashab o‘tgan, deb ishonilgan bu nazariy jonzotlarni evolyutsionistlar «o‘tish davri shakllari» nomi bilan ataydilar.
Agar shunday hayvonlar o‘tmishda yashagan bo‘lsalar, ular son va tur jihatdan millionlab, hatto milliardlab bo‘lishi kerak edi. Bundan ham muhimrog‘i, bu g‘alati jonzotlarning qoldiqlari arxeologik qazilmalarda topilishi kerak edi. Darvin «Turlarning kelib chiqishi» kitobida shunday tushuntirish beradi:
Agar mening nazariyam to‘g‘ri bo‘lsa, bir guruhtsagi turlarning barchasini bir-biriga bog‘lagan sanoqsiz o‘gish davri turlari shubhasiz yashagan bo‘lishi kerak... Shunday ekan, ularning ilgari yashaganliklarining dalili faqatgina qazilma hayvon qoldiqlari orasidan topilishi mumkin.313
-
Darvinning puchga chiqqan umidlari
O’n to‘qqizinchi asrning o‘rtalaridan buyon evolyutsionistlar butun dunyodan hayvon qoldiqlarini topishga astoydil bel bog‘lagan bo‘lsalar-da, hanuzgacha o‘tish davri shakllari kashf qilinmadi. Barcha hayvon qoldiqlari, evolyutsionistlarning umidlariga qarshi o‘laroq, hayotning Yer yuzida to‘satdan va qusursiz bir bichimda paydo bo‘lganligini tasdiqlaydi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/113.jpg)
Mashhur ingliz paleontologi Derek V. Eyjer, hatto evolyutsionist bo‘lsa ham, bu haqiqatni shunday e’tirof etadi:
Agar qazilma hayvon qoldiqlarini xohturlar yoki sinflar darajasida bo‘lsin, batafsil o‘rganib chiqsak, biz qayta-qayta bosqichma-bosqich evolyutsiyaga emas, balki bir guruhning boshqasi evaziga to‘satdan portlab chiqqanligiga duch kelamiz.314
Bu shu narsani anglatadiki, qazilma hayvon qoldiqlari barcha jonli turlar mukammal shakllangan holda, hech qanday oraliq shakllarsiz to‘satdan paydo bo‘lganligidan dalolat beradi. Bu Darvin taxminlarining butunlay aksidir. Shuningdek, bu jonli turlarning yaratilganligini ko‘rsatuvchi juda kuchli dalil hamdir. Jonli turlarning hech qanday evolyutsion ajdodlarsiz, to‘satdan va har bir detaligacha mukammal holda paydo bo‘lganligiga berilishi mumkin bo‘lgan yagona izoh ularning yaratilganligidir. Bu inkor etib bo‘lmas haqiqat juda taniqli evolyutsionist biolog Duglas Futuyma tomonidan ham shunday e’tirof etiladi:
Yaratilish va evolyutsiya - jonzotlarning kelib chiqishi haqida berilishi mumkin bo‘lgan izohlar ularning ikkisi o‘rtasida halak. Organizmlar yo yer yuzida to‘liq rivojlangan shaklda paydo bo‘lgan, yoki bunday emas. Agar bunday bo‘lmasa, ular avval mavjud bo‘lgan turlardan, ayrim o‘zgarishlarni bosib o‘tish orqali rivojlangan bo‘lishlari kerak. Agar ular to‘liq rivojlangan bir shaklda paydo bo‘lgan bo‘lsa, u holda ular chindan ham cheksiz kuch sohibi bo‘lgan bir akl tomonidan yaratilgan bo‘lishi kerak.315
Hayvon qoldiqlari jonzotlarning to‘liq rivojlangan va mukammal bir holatda Yer yuzida paydo bo‘lganligini ko‘rsatadi. Bu shuni anglatadiki, «turlarning kelib chiqishi», Darvinning taxminlaridan farqli o‘laroq, evolyutsiya emas, balki yaratilishdir.
-
Inson evolyutsiyasi haqidagi ertak
Evolyutsiya nazariyasi tarafdorlari tomonidan eng ko‘p muhokama qilinadigan mavzu insonning kelib chiqishi mavzusidir. Bu mavzudagi darvinchilar da’vosi zamonaviy insonning maymun-simon jonivorlardan paydo bo‘lganligini asos qilib olgan. 4-5 million yil avval boshlangan, deb asossiz taxmin qilingan bu evolyutsion jarayon davomida, zamonaviy inson va uning ajdodlari orasida ayrim «o‘tish davri shakllari» mavjud bo‘lgan, deb faraz qilinadi. Butunlay tasavvuriy bo‘lgan bu stsenariyga ko‘ra, to‘rt asosiy «toifa» sanab o‘tiladi:
1. Australopithecus
2. Homo habilis
3. Homo erectus
4. Homo sapiens
Evolyutsionistlar insonning ilk maymunsimon ajdodlarini «janubiy maymun» ma’nosini anglatuvchi Australopithecus nomi bilan ataydilar. Bu jonzotlar yo‘q bo‘lib ketgan qadimiy maymun turlaridan boshqa hech narsa emas. Angliya va AQShlik Lord Solli Zukerman va professor Charlz Oksnard ismli ikki dunyoga mashhur anatomistlar tomonidan turli Australopithecus namunalari ustida olib borilgan keng miqyosdagi tadqiqot bu maymunlar yo‘q bo‘lib ketgan oddiy maymun turlariga tegishli ekanligini va ularning insonlarga hech qanday o‘xshash tomoni yo‘q ekanligini ko‘rsatdi.316
Evolyutsionistlar inson evolyutsiyasining keyingi bosqichini «homo», ya’ni «inson» deb ta’riflaydilar. Ularning da’vosiga ko‘ra, Homo seriyasidagi jonzotlar Australopithecus ga qaraganda ancha rivojlangan. Evolyutsionistlar bu mavjudotlarning turli qoldiqlarini ma’lum bir tartibda ketma-ket joylashtirish orqali tasavvuriy bir evolyutsiya sxemasini tuzdilar. Bu sxema tasavvuriydir, chunki bu turli sinflar o‘rtasida biror evolyutsion bog‘liqlik borligi hech qachon isbotlanmagan. Yigirmanchi asrning eng muhim evolyutsionistlaridan biri bo‘lgan Ernst Mayr o‘zining One Long Argument (Uzoq bir mubohasa) nomli kitobida «hayotning yoki Homo sapiens ning kelib chiqishi kabi tarixiy jumboqlar o‘ta murakkabdir va hatto yakuniy, qoniqarli tushuntirishlarga ham qarshi turishi mumkin», deb ta’kidlaydi.317
Bog‘lovchi zanjirni Australopithecus > Homo habilis > Homo erectus > Homo sapiens tarzida ifoda etish bilan evolyutsionistlar bu turlarning har biri bir-birining ajdodi ekanligini nazarda tutadi. Biroq paleoantropologlarning yaqindagi kashfiyotlari Australopithecus > Homo habilis va Homo erectus bir vaqtda dunyoning turli qismlarida yashaganligini oshkor qildi.318
-
Bundan tashqari, insonlarning Homo erectus deb tasniflangan ma’lum bir bo‘g‘ini hozirgi zamonlarga qadar yashagan. Homo sapiens neandarthalensis va Homo sapiens sapiens (zamonaviy inson) bir vaqtning o‘zida bitta hududda yashagan.319
Mazkur holat, albatta, ular bir-birining ajdodi bo‘lgan, degan da’voning asossiz ekanligini ko‘rsatadi. Garvard universitetida faoliyat yurituvchi paleontolog Stefen Jey Gould, o‘zining evolyutsionist bo‘lishiga qaramay, evolyutsiya nazariyasining bu mushkul ahvolini quyidagicha izohlaydi:
Agar bir-biri bilan parallel bir shaklda yashagan uch xil gominid (A. Africanus baquvvat australopithecines va H.habiles) shajaralari bo‘lsa, aniqki ularning hech biri boshqasidan kelib chiqmagan, u holda bizning shajaramizga nima bo‘ldi? Bundan tashqari bu uchalovining hech qaysisi o‘zlarining yer yuzidagi hayoti davomida hech qanday evolyutsion moyillikni namoyon etmaydilar.320
Qisqasi, ommaviy axborot vositalari va darsliklardan joy olgan ba’zi tasavvuriy «yarim maymun-yarim inson» mavjudotlarning turli rasmlari yordami bilan, ya’ni ochiqchasini aytganda, targ‘ibot vositasida «qo‘llab-quvvatlanadigan inson evolyutsiyasining stsenariysi ilmiy asosga ega bo‘lmagan ertakdan boshqa hech narsa emas.
Bu mavzuda yillab tadqiqot o‘tkazgan va Australopithecus qoldiqlarini 15 yilcha o‘rgangan Buyuk Britaniyadagi eng mashhur va e’tiborli olimlardan biri Lord Solli Zukerman, o‘zining evolyutsionist bo‘lishiga qaramasdan, nihoyat, maymunsimon mavjudotlarning odamga aylanishini ko‘rsatadigan shajara aslida mavjud emas, degan xulosaga keldi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/107.jpg)
Evolyutsionist gazeta va jurnallar tez-tez ibtidoiy insonning rasmlarini chop etib turadilar. Bu rasmlarning birdan-bir manbai rassomning tasavvuridir. Evolyutsion nazariya ilmiy ma’lumotlar bilan shunday ezib tashlandiki, bugungi kunda jiddiy matbuotda ularni tobora kamroq uchratmoqdamiz.
-
Zukerman, shuningdek, qiziq bir «fanlar spektri»ni ham yaratdi. U ilmiy deb o‘ylagan sohalardan tortib ilmiy emas deb o‘ylagan sohalarga qadar ularni bu spektrda aks ettirdi. Zukermanning mazkur spektriga ko‘ra, fanning eng ilmiy sohalari (ya’ni aniq ma’lumotlarning mavjudligidan kelib chiqqan holda) kimyo va fizikadir. Ulardan so‘ng biologik fanlar va so‘ngra ijtimoiy fanlar keladi. Spektrning eng «ilmiy emas», deb hisoblanadigan oxirgi qismida esa, Zukermanning fikriga ko‘ra, telepatiya va oltinchi sezgi kabi «o‘ta sezgir idrok etish qobiliyati» tushunchalari va nihoyat «inson evolyutsiyasi» joy oladi. Zukerman o‘zining bunday mulohazasini shunday izohlaydi:
So‘ngra ob’ektiv haqiqatdan chiqib, o‘ga sezgir idrok etish qobiliyati yoki insonning suyak qoldiqlari tarixini tushuntirib berish kabi biologik fan deb hisoblanmish sohalarga kirganimizda, evolyutsiya nazariyasiga sodiq kimsa uchun har narsa mumkin bo‘lishini va (evolyutsiyaga) ashaddiy sodiq kimsalar ba’zida bir vaqtning o‘zida bir qancha qarama-qarshi mulohazalarga ishona olishini ko‘ramiz.321
Inson evolyutsiyasi ertagi o‘z nazariyasiga ko‘r-ko‘rona sodiq bo‘lgan bir qator insonlar tomonidan qazib olingan ba’zi hayvon qoldiqlariga berilgan taxminiy tushuntirishlardan iborat, xolos.
-
Darvin formulasi
Shu paytga qadar ko‘rib chiqqan barcha dalillardan boshqa, keling, endi bir marotaba bo‘lsa ham, evolyutsionistlarning qanday aqidaga ega ekanliklarini hatto bolalar ham tushunadigan sodda bir misol bilan o‘rganib chiqamiz:
Evolyutsiya nazariyasi hayotning tasodifan paydo bo‘lganligini ta’kidlaydi. Bu da’voga ko‘ra, jonsiz va shuursiz atomlar birlashib hujayrani paydo qilgan va so‘ngra ular bir amallab boshqa jonzotlarni, shujumladan, insonni ham yaratgan. Keling, shuhaqda bir oz mulohaza yuritaylik. Jonzotlarning tarkibiy elementlari bo‘lgan uglerod, fosfor, azot va kaliy kabi elementlarni bir joyga to‘plaganimizda, bor-yo‘g‘i bir uyum paydo bo‘ladi. Bu atom uyumiga har qancha ishlov berilmasin, u hatto bitta bo‘lsa ham jonzotni shakllantira olmaydi. Agar xohlasangiz, keling, shu mavzuda bir «tajriba» ta’rifini keltiramiz va evolyutsionistlar nomidan, ular «Darvin formulasi» nomi ostida barala ovoz chiqarmasdan aslida nimani da’vo qilayotganliklarini tekshirib ko‘ramiz:
Deylik, evolyutsionistlar jonzotlarning tarkibida mavjud bo‘lgan fosfor, azot, uglerod, kislorod, temir va magniy kabi ko‘plab moddalarni katta bochkalarga solsinlar, bundan tashqari, ular bu bochkalarga odatdagi sharoitlarda mavjud bo‘lmaydigan, lekin zaruriy deb hisoblanadigan moddalarni ham solsinlar. Ular bu aralashmaga istaganlaricha tabiiy sharoitlar ostida hosil bo‘lishi mumkin bo‘lmagan aminokislotalar va bir donasining paydo bo‘lish ehtimoli 10-950 bo‘lgan oqsillarni qo‘shsinlar. Bu aralashmalarga istaganlaricha issiqlik va namlik bersinlar. Istalgan, har qanday texnologik jihatdan ishlab chiqilgan qurilmalar bilan ularni qorishtirsinlar. Bu bochkalar yonida eng mashhur olimlarni biriktirib qo‘ysinlar. Bu mutaxassislar mazkur bochkalar yonida milliardlab, hatto trillionlab yillar navbatchilik qilib kutsinlar. Insonning paydo bo‘lishi uchun zarur deb hisoblangan har qanday sharoitlarni erkin holda qo‘llasinlar. Nima qilishlaridan qat’i nazar, ular bu bochkalardan insonni, deylik elektron mikroskop ostida o‘z hujayrasining tuzilishini tekshiradigan bir professorni yetishtira olmaslar. Jirafalar, sherlar, arilar, kanareykalar, otlar, delfinlar, atirgullar, orxideyalar, liliyalar, chinnigullar, bananlar, apelsinlar, olmalar, xurmolar, pomidorlar, qovunlar, tarvuzlar, anjirlar, zaytunlar, uzumlar, shaftolilar, tovuslar, qirg‘ovullar, rang-barang kapalaklar yoki shular kabi boshqa millionlab jonzotlarni yetishtira olmaslar. Haqiqatan ham, ular bu jondorlarning hatto bitta bo‘lsa ham hujayrasini qo‘lga kirita olmaslar.
Qisqasi, shuursiz atomlar birlashib hujayrani paydo qila olmaydi. Ular biror yangicha qaror qilib hujayrani ikkiga bo‘la olmaydi, so‘ngra boshqa qarorlar qabul qilib elektron mikroskopni birinchi bo‘lib ixtiro kilgan va so‘ng mana shu mikroskop ostida o‘z hujayrasining tarkibini o‘rganadigan professorlarni yarata olmaydi. Materiya ongsiz, jonsiz bir uyumdir va u Allohning a’lo darajadagi yaratishi bilangina jonlanadi.
Buning aksini da’vo etadigan evolyutsiya nazariyasi esa aqlga tamoman zid bir safsatadir. Evolyutsionistlarning da’volari yuzasidan bir oz bo‘lsa ham mulohaza yuritish, yuqoridagi misol kabi, bu haqiqatni oshkor etadi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/108.jpg)
-
Ko‘z va quloqdagi texnologiya
Evolyutsiya nazariyasi tomonidan javobsiz qolgan boshqa bir mavzu esa ko‘z va quloqdagi sezgining a’lo sifatli ekanligidir.
Ko‘z to‘g‘risidagi mavzuga o‘tishdan oldin, keling, «Biz qanday ko‘ramiz?» degan savolga qisqacha javob beraylik. Biror jismdan chiqadigan yorug‘lik nurlari ko‘zning to‘r pardasiga teskari bo‘lib tushadi. Bu yerda, bu nurlar hujayralar tarafidan elektr signallarga aylantiriladi va miyaning orqa qismidagi bir kichik nuqtaga, ya’ni «ko‘rish markaziga» uzatiladi. Bu elektr signallar shu markazda bir qancha jarayonlardan so‘ng tasvir sifatida idrok etiladi. Mana shu texnik ma’lumotlarni yodda tutgan holda, keling, bir oz fikr yuritaylik.
Miya yorug‘likdan ajratib qo‘yilgan. Bu shuni anglatadiki, uning ichki qismi tamomila qorong‘i bo‘lib, u joylashgan yerga umuman yorug‘lik yetib bormaydi. Shu sababli, «ko‘rish markazi»ga hech qachon yorug‘lik tegmaydi va u yer hatto siz bilgan eng qorong‘i joy ham bo‘lishi mumkin. Ammo siz mana shu qorong‘i joyda yop-yorug‘ dunyo siyratini ko‘rasiz.
Ko‘zda hosil bo‘ladigan tasvir shunchalik aniq va ravshanki, hatto XX asr texnikalari ham bunday tasvirni olishga muvaffaq bo‘la olmagan. Misol uchun o‘qiyotgan kitobingizga, uni ushlab turgan qo‘llaringizga qarang, so‘ngra boshingizni ko‘tarib, atrofingizga nazar tashlang. Siz hech qachon mana shunday aniq va ravshan tasvirni boshqa biror joyda ko‘rganmisiz? Hattoki dunyodagi eng katta televizor ishlab chiqaruvchi kompaniyalar tomonidan ishlab chiqarilgan eng zo‘r televizor ham siz uchun bunday aniq tasvirni uzatib bera olmaydi. Bu uch o‘lchovli, rangli va o‘ta aniq tasvirdir. 100 dan ortiq yillardan buyon, minglab muhandislar bu aniqlikka erishishga harakat qilmoqdalar. Mana shu maqsadda fabrikalar, ulkan inshootlar barpo etildi, ko‘plab tadqiqotlar amalga oshirildi, rejalar va konstruktsiyalar qurildi. Yana televizor ekraniga va qo‘lingizda ushlab turgan kitobingizga qarang. U yerda aniqlik va ravshanlikdagi katta farqni ko‘rasiz. Bundan tashqari, televizor ekrani sizga ikki o‘lchovli tasvirni ko‘rsatsa, siz o‘zingizning ko‘zingiz bilan uch o‘lchovli manzarani teranlik bilan kuzatasiz.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/109.jpg)
Ko‘z va quloqni kamera va ovoz yozish jihozlari bilan qiyoslaganimizda, bu organlarning yuqori texnologiyaga ega mazqur mahsulotlarga qaraganda ancha murakkab, ancha muvaffaqiyatli ekanligi va anchayin kusursiz konstruktsiyaga ega ekanligini ko‘ramiz.
-
Ko‘plab yillardan buyon, o‘n minglab muhandislar uch o‘lchovli televizor yaratishga va ko‘zning ko‘rish sifatiga erishishga harakat qilib kelmoqdalar. Ha, ular uch o‘lchovli televizor sistemasini yaratdilar ham, ammo uni maxsus uch o‘lchovli ko‘zoynaksiz ko‘rishning imkoni yo‘q; bundan tashqari, u faqat sun’iy uch o‘lchovlidir, xolos. Orqa fon ancha xira, oldingi fon esa xuddi qog‘oz bezaklar kabi ko‘rinadi. Ko‘zniki kabi aniq va ravshan tasvirni ishlab chiqishning hech qachon imkoni bo‘lmagan. Kamera va televizorlarning har ikkalasida ham tasvir sifati yo‘qoladi.
Evolyutsionistlarning da’vosiga ko‘ra, bunday aniq va ravshan tasvirni keltirib chiqaradigan mexanizm tasodifan yuzaga kelgan. Agarda kimdir xonangizda turgan televizor tasodiflar natijasida paydo bo‘lgan, uning barcha atomlari birgalashib, tasvir ko‘rsatadigan bu qurilmani hosil qilgan desa, nima deb o‘ylagan bo‘lardingiz? Minglab odamlar qila olmagan narsani shuursiz atomlar qanday amalga oshira olardi?
Modomiki ko‘zga nisbatan ancha ibtidoiy tasvirni ko‘rsatadigan qurilma tasodifan paydo bo‘lmagan ekan, unda ayonki, ko‘z va ko‘z ko‘radigan tasvir ham tasodifan paydo bo‘lmagan. Xuddi shu holat, quloqqa ham tegishlidir. Tashqi quloq mavjud tovushlarni quloq chanog‘i orqali tutib oladi va ularni o‘rta quloqqa yo‘llaydi, o‘rta quloq tovush tebranishlarini kuchaytirib uzatadi va ichki quloq bu tebranishlarni elektr signallarga o‘girib miyaga jo‘natadi. Xuddi ko‘zdagi kabi, eshitish faoliyati miyadagi eshitish markazida yakunlanadi.
Ko‘zdagi holat quloq uchun ham ayni haqiqatdir, ya’ni miya xuddi yorug‘liqda bo‘lgani kabi, tovushdan ham ajratib qo‘yilgan. U hech qanday tovushni ichkariga kiritmaydi.
Shuning uchun, tashqari qanchalik shovqin bo‘lmasin, miyaning ichkarisi batamom sokin bo‘ladi. Shunga qaramay, eng aniqtovushlar miyada his etiladi. Butunlay sokin miyangizda siz simfoniyalar tinglaysiz va g‘ala-g‘ovur joydagi barcha shovqinlarni eshitasiz. Ammo o‘sha onda aniq bir qurilma miyangiz ichidagi tovush darajasini o‘lchagudek bo‘lsa, u yerda butunlay sokinlik hukm surayotganligi ma’lum bo‘lar edi.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/110.jpg)
Darvin ko‘z haqida hatto o‘ylashni ham xohlamagan edi. Ko‘zning tasodifiy ravishda sodir bo‘lishi mumkin emas, chunki ko‘z mukammal va juda murakkabdir. Ko‘zni Alloh yaratganligi ochiq haqiqatdir.
-
Tasvir xususidagi holat kabi, aslidek aniqtovush ishlab chiqish va uning nusxasini yaratishga o‘nlab yillar davomida harakat qilib ko‘rildi. Bu urinishlarning natijasi ovoz yozish jihozlari, yuqori sifatli tovush chiqaruvchi sistemalar va tovushni his etuvchi sistemalardir. Bu texnologiyalar va ular ustida ishlayotgan minglab muhandis hamda mutaxassislarning borligiga qaramasdan, quloq orqali idrok etiladigan tovushning aynan o‘zidek tiniq va aniq bo‘lgan hech qanday tovushga erishilgani yo‘q. Musiqaviy asboblar sanoatidagi eng katta korxona tomonidan ishlab chiqarilgan eng yuqori sifatli tovush chiqaradigan sistema haqida o‘ylab ko‘ring. Hatto bu qurilmalarda ham ovoz yozilganda uning bir qismi yo‘qoladi yoki bo‘lmasa, yuqori sifatli tovush chiqaruvchi sistemani qo‘shganingizda musiqa boshlanishi oldidan har doim pishillagan tovushni eshitasiz. Ammo inson vujudi texnologiyasining mahsuli bo‘lgan tovush o‘ta tiniq va aniqdir. Inson qulog‘i hech qachon yuqori sifatli tovush chiqaruvchi sistemada bo‘lgani kabi pishillagan tovush yoki atmosfera shovqinlari jo‘r bo‘lgan bir tovushni idrok etmaydi, aksincha, u tovushni qanday bo‘lsa o‘shanday, tiniq va aniq his qiladi. Bu inson yaratilgan kundan buyon shu zayldadir.
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/111.jpg)
Biz butun hayotimizni miyamizda kechiramiz.Bizko‘radigan odamlar, biz hidlaydigan gullar, biz tinglaydigan musiqalar, biz tatib ko‘radigan mevalar biz ko‘llarbilanhisqiladigan namliklar - bularning barchasi miyada «haqiqat»ga aylanadigan taassurotlardir. Ammo u yerda hech qanday rang, tovush yoki suratlar mavjud emas. Biz elektr impulslari muhitida yashaymiz. Bu nazariya emas, balki biz tashqi dunyoni qay tarzda idrok etishimizga beriladigan ilmiy bir izohdir.
Bugungi kunga qadar inson qo‘li bilan yaratilgan hech qanday tasvirli yoki tovushli apparat hissiy ma’lumotlarni idrok etishda ko‘z va quloq kabi sezuvchan hamda muvaffaqiyatli bo‘lmagan. Ammo har qachon ko‘rish va eshitish haqida gap ketar ekan, bularning zamirida juda buyuk bir haqiqat borligini ta’kidlashimiz joiz.
-
Miyaning ichida ko‘radigan va eshitadigan shuur kimga oid?
Miya ichida rang-barang dunyoni kuzatadigan, simfoniyalar, qushlarning xonishlarini tinglaydigan hamda atirgullarning muattar hidlarini hidlaydigan kim?
Insonning ko‘zlaridan, quloqlaridan va burnidan keladigan stimulyatorlar elektrokimyoviy nerv impulslari sifatida miyaga safar qiladi. Biologiya, fiziologiya va biokimyo kitoblarida bu tasvirlarning miyada qanday hosil bo‘lishiga doir ko‘plab tafsilotlarni o‘qishingiz mumkin. Ammo siz ularda hech qachon eng muhim bo‘lgan bir haqiqatga duch kelmaysiz. Bu elektrokimyoviy nerv impulslarini tasvirlar, tovushlar, hidlar va hissiy voqealar sifatida miyada idrok etadigan kim?
(http://ziyouz.com/rasmlar/books/harun_yahya/112.jpg)
Miyaning ichida ko‘z, quloq va burunga hech qanday ehtiyoj sezmasdan bularning barchasini idrok etadigan shuur mavjud. Bu shuur kimga oid? Albatta, bu shuur nervlarga, yog‘ qatlamiga va miyani tashkil etadigan neyronlarga oid emas. Shu sababdan ham hamma narsa materiyadan tashkil topgan, deb ishonuvchi darvinchi materialistlar bu savollarga javob bera olmaslar.
Chunki bu shuur, Alloh tomonidan yaratilgan ruhdir. Ruh tasvirlarni kuzatmoq uchun na ko‘z, tovushlarni eshitmoq uchun na quloqqa ehtiyoj sezar. Bundan tashqari, u o‘ylash uchun miyaga ham ehtiyoj sezmas.
Bu oshkora va ilmiy haqiqatni o‘qigan har bir inson miyaning ichidagi bir necha santimetr kublik qop-qorong‘i makonda butun koinotni uch o‘lchovli, rangli, soyali va charog‘on qilib sig‘dirgan zot, hamma narsaga Qodir Alloh ekanligini anglamog‘i, Undan qo‘rqmog‘i va Undan panoh izlamog‘i darkor.
-
Materialistcha bir ishonch
Shu paytga qadar biz havola etgan ma’lumotlar evolyutsiya nazariyasining ilmiy kashfiyotlarga nomuvofiq ekanligini ko‘rsatadi. Nazariyaning hayotning kelib chiqishi haqidagi da’vosi fan bilan uzviy emas, u ilgari suradigan evolyutsion mexanizmlar evolyutsion kuchga ega emas. Jonzotlarning tosh qotgan qoldiqlari oraliq shakllarning hech qachon mavjud bo‘lmaganligini ko‘rsatadi. Shu bois, albatta, evolyutsiya nazariyasi ilmiy asoslanmagan bir g‘oya sifatida chetga surib qo‘yilishi kerak. Xuddi shu yo‘sinda butun tarihdan Yer-markazli koinot modeli kabi ko‘plab g‘oyalar ilm-fan kun tartibidan chiqarib tashlangan edi.
Ammo evolyutsiya nazariyasi fanning kun tartibida saqlab turilmoqda. Hatto ba’zi insonlar nazariyaga qarshi qaratilgan tanqidlarni «fanga hujum», deb talqin qilishga harakat qiladilar. Nima uchun?
Bunga sabab, evolyutsiya nazariyasi ba’zi doiralar uchun aslo voz kechib bo‘lmas dogmatik bir mafkura ekanligidadir. Bu doiralar materialistik falsafaga ko‘r-ko‘rona berilganlar va ular darvinizmni tabiatning amal kilish usulini tushuntirib berish uchun olg‘a sursa bo‘ladigan yagona materialistik tushuntirish bo‘lganligi sababli qabul qiladilar.
Qiziq tomoni shundaki, ular buni ba’zan ochiqchasiga ham tan oladilar. Garvard universitetida faoliyat yurituvchi mashhur genetik va to‘g‘ri so‘z evolyutsionist Richard S. Levontin o‘zining «avval va birinchi navbatda materialist va so‘ngra esa olim» ekanligini e’tirof etadi: Bizni dunyoga materialistik nuqtai nazardan tushuntirish berishga majbur qiladigan narsa ilmiy uslublar va qoidalar emas, balki aksincha, materializmga o‘zimizning apriori sodiqligimiz bilan, ichki hisga qanchalikqarshi bo‘lishidan qat’i nazar materialistik tushuntirishlarni ishlab chiqaradigan tadqiqot mashinasi va bir qator kontseptsiyalarni yaratishga majburmiz. Bundan tashqari, materializm mutlaqdir, shunga ko‘ra, biz Ilohiy bir g‘oyaning sahnaga chiqishiga izn bera olmaymiz.322
Bu so‘zlar materialistik falsafaga sodiqlik hakdiga darvinizmning sakdanib kelinayotgan bir dogma ekanligini ochiq e’tirof etadi. Bu dogma materiyadan boshqa hech qanday borliqning yo‘qligini ta’kidlaydi. Shu sababdan ham u jonsiz, shuursiz materiya hayotni yaratgan, deb bahs yuritadi. U millionlab jonli turlar (masalan, qushlar, baliqlar, jirafalar, qoplonlar, hasharotlar, daraxtlar, chechaklar, kitlar va insonlar) yog‘ayotgan yomg‘ir, chaqmoq yashinlari va h.k. kabi materiyalar o‘rtasidagi o‘zaro ta’sir natijasida jonsiz materiyadan kelib chiqqan, degan da’voni qattiq turib himoya qiladi. Haqiqatda esa, bu ham aqlga, ham fanga to‘g‘ri kelmaydigan qoidadir. Ammo darvinistlar xuddi yuqorida aytib o‘tilganidek, «Ilohiy bir g‘oyaning sahnaga chiqishiga izn bermaslik» uchun uni himoya qilishni davom ettirmoqdalar.
Tirik jonzotlarning kelib chiqishiga materialistik nuqtai nazardan qaramaydigan har qanday kishi bu oshkora haqiqatni ko‘rishi tabiiy: Barcha tirik mavjudotlar hamma narsaga Qodir Qudratli Zot, barcha narsani Bilguvchi va buyuk akd Sohibi, Yaratganning asarlaridir. Yaratgan - butun koinotni yo‘qdan bor qilgan, unga qusursiz, eng mukammal bir shaklni ato etgan va butun tirik mavjudotlarni yaratib shakllantirgan Allohdir.
-
Evolyutsiya nazariyasi: Dunyodagi eng kuchli afsun
Bid’atga berilmagan va hech qanday bir g‘oya ta’siri ostida qolmagan, faqatgina o‘z aqli va mantig‘ini ishlatgan har qanday kishi bilim va madaniyatdan yiroq jamiyatning xurofotlarini yodga tushiradigan evolyutsiya nazariyasidagi ishonch imkonsiz bir g‘oya ekanligini yaqqol anglaydi.
Yuqorida qayd etib o‘tilgani kabi, evolyutsiya nazariyasiga ishonganlar katta bir bochka ichiga tashlangan bir qancha atomlar va molekulalar fikr, aql yuritadigan professorlar va universitet talabalarini, Eynshteyn va Galiley kabi olimlarni, Hemfri Bogart, Frenk Sinatra va Luchano Pavarotti kabi san’atkorlarni, shuningdek, antilopalarni, limon daraxtlari va chinnigullar kabi o‘simliklarni vujudga keltiradi, deb o‘ylaydilar. Ustiga-ustak, bu bema’ni safsataga ishonganlar olimlar, professorlar, madaniyatli va bilimdon kishilardir. Shu bois, bu nazariya uchun «dunyo tarixining eng kuchli afsuni» degan ifodani ishlatmoq joizdir. Chunki dunyo tarixida u kabi insonlarni bu darajada aqlidan ozdirgan, aql va mantiq bilan mulohaza yuritishga ularga imkon bermagan, xuddi ularning ko‘zini bog‘lagandek, haqiqatni ulardan pinhon tutgan biror-bir ishonch yoki g‘oya bo‘lmagan. Bu hatto qadimgi misrliklarning Quyosh tangrisi Raga, Afrikadagi ba’zi qabilalarning totemlarga, Saba’ xalqining Quyoshga, Ibrohim Payg‘ambar (a.s.) qavmining o‘z qo‘llari bilan yasagan butlariga, Muso Payg‘ambar (a.s.) qavmining oltindan yasalgan buzoqqa sig‘inishlaridan ham yomonroq va aqlga sig‘mas darajadagi so‘qirlikdir.
Aslida, Alloh bu aqlsizlik haqida Qur’onda ta’kidlab o‘tgan. Alloh ba’zi insonlarning qalblari yopilajagi va ular haqiqatni ko‘rishga ojiz bo‘lib qolajaklari haqida bir qancha oyatlarda xabar bergan. Bu oyatlardan ba’zilari quyidagilardir:
Haqiqatan, kufr (imonsizlik)dagi kishilar — ularni ogohlantirsangiz ham, ogohlantirmasangiz ham, ularga baribir - imon keltirmagaylar. Ularning dillari va kuloqlariga Alloh muhr urib qo‘ygan. Ko‘zlarida esa parda (bor). Ular uchun ulkan azob (tayyorlab qo‘yilgandir)! («Baqara» surasi, 6-7-oyatlar)
Jahannam uchun jinlar va insonlarning ko‘pchiligini yaratganmiz. Ularda qalblar bor, (lekin) ular bilan «anglamaydilar». Ularda ko‘zlar bor, (lekin) ular bilan «ko‘rmaydilar». Ularda quloklar bor, (lekin) ular bilan «eshitmaydilar». Ana o‘shalar hayvonlar kabidirlar. Balki ular (yanada) adashganroqdirlar. Ana o‘shalar g‘ofillardir. («A’rof» surasi, 179-oyat)
Bordi-yu, ularga osmondan bir darvoza ochib qo‘ysagu, undan (osmonga) ko‘tarila boshlasalar ham, «shaksiz, bizlarning ko‘zlarimiz bog‘lanib qoldi, balki bizlar sehrlanib qolgan qavmdirmiz», - degan bo‘lur edilar. («Hijr» surasi, 14-15-oyatlar)
-
Bu afsunning shunchalik keng jamiyatni asoratda ushlab turgan-ligi, insonlarni haqiqatdan naqadar yiroqda tutganligi va uning 150 yil mobaynida buzilmaganligi qanchalik hayratlanarli ekanligini so‘zlar bilan ifodalab bo‘lmaydi. Bir yoki bir necha odamning imkonsiz stsenariylarga, bema’nilik va mantiqsizlik bilan to‘la da’volarga ishonishi mumkinligini tushunsa bo‘lar. Ammo shuursiz va jonsiz atomlarning to‘satdan birlashishga qaror qilib tartib, intizom, aql va shuurli bir benuqson tizim bilan ishlaydigan koinotni, hayot uchun uyg‘un, har turli xususiyatlar sohibi bo‘lgan Yer deb atalmish sayyorani va behisob murakkab tizimlar bilan to‘la jonli mavjudotlarni paydo qilganligiga ishonadigan butun dunyo odamlari uchun uning «sehr» ekanligidan boshqabirizohyo‘qdir.
Aslida Qur’on Muso Payg‘ambar (a.s.) va Fir’avn o‘rtasidagi voqeani ateistik falsafalarni qo‘llab-quvvatlovchi ba’zi odamlar haqiqatda boshqalarga afsun orqali ta’sir qilishlarini ko‘rsatish uchun hikoya qiladi. Fir’avnga haqiqiy din haqida aytishganda, u Muso Payg‘ambar (a.s.)ga o‘z afsungarlari bilan bahslashishni buyuradi. Muso Payg‘ambar (a.s.) ular bilan uchrashgach, ularga o‘z qobiliyatlarini birinchi bo‘lib namoyish qilishlarini aytadi. Oyatlar davom etadi:
(Muso): «Tashlangiz!» - dedi. Bas, tashlagan edilar, odamlarning ko‘zlarini sehrlab, ularni cho‘chitib yubordilar - ulkan sehr keltirdilar. («A’rof» surasi, 116-oyat)
Ko‘rib turganimizdek, Fir’avnning afsungarlari Muso Payg‘ambar (a.s.) va unga ergashganlardan tashqari barchani alday oldilar. Ammo Muso Payg‘ambar (a.s.)ning dalili afsunning ta’sirini yo‘qotadi yoki xuddi oyatda ta’kidlanganidek, «ularning soxtalarini komiga torta boshlaydi».
-
Musoga: «Asoingni tashla!» - deb vahiy qildik. Birdan u ularning soxtalarini komiga torta boshladi. Bas, haqiqat voqe buldi, ularning qilgan ishlari esa botil bo‘ldi. («A’rof» surasi, 117-118-oyatlar)
Oyatda qayd etilgani kabi, odamlar o‘zlarining afsun ta’siri ostida qolganliklarini va ko‘rgan narsalari bir illyuziya ekanini anglab yetishgach, Fir’avnning afsungarlari bor ishonchni yo‘qotdilar. Bugungi kunimizda ham, shunga o‘xshash afsun ta’siri ostida qolgan va ilmiy niqob ostidagi bu bema’ni da’volarga ishonib, butun umrini ularni himoya qilishda o‘tkazgan kimsalar o‘z xurofiy g‘oyalaridan voz kechmas ekan, ular ham haqiqat yuzaga chiqqanda hamda afsunning kuchi qirqilganda tahqirlanadilar. Aslini olganda, dunyoga mashhur ingliz yozuvchisi va faylasufi Malkolm Maggiridj ham shunday ta’kidlagan edi:
Ishonchim komilki, evolyutsiya nazariyasi, ayniqsa, u tegishli bo‘lgan sohalar, kelajakdagi tarix kitoblarida eng buyuk latifalardan biri bo‘lib qolgusidir. Kelajak avlod bu qadar asossiz va shubhali bir gipotezaning haddan tashqari ishonuvchanlik bilan qabul etilganini hayrat ila qarshi olgusidir.323
Bu kelajak uzoq emas, aksincha, odamlar tez orada «tasodif»ning iloh emasligiga shohid bo‘larlar va orqaga, evolyutsiya nazariyasiga dunyodagi eng yomon yolg‘on va eng dahshatli afsun sifatida nazar tashlarlar. Bu afsun butun dunyo insonlarining gardanidan allaqachon ag‘darilishni boshlagan. Uning haqiqiy basharasini ko‘rgan ko‘plab insonlar bu aldamchi afsunga qay tarzda ilakishib qolganlaridan hayrat va taajjubdalar.
(Ular) dedilar: «Zoti poking haqqi, bizda O’zing bildirganingdan o‘zga ilm yo‘qdir. Albatta, Sen ilmli va hikmatli zotdirsan». («Baqara» surasi, 32-oyat)
-
MANBALAR
1. S. Vaqar Ahmed Husayni, The Quran for Astronomy and Earth Exploration from Space (Astronomiya va kosmosdan turib Yerni o‘rganishda Qur’on), 3-nashri (Yangi Dehli: Goodword Press: 1999), 103-108.
2. «Edvin Xabbl»; www.time.com/time/time100/scientist/profile/hubble.html
3. Filipp Boll, «Black Crunch Jams Universal Cycle» (Mash’um Halokatli siqilish koinot davrini tig‘izlaydi), Nature, 23 dekabr, 2002; Doktor Devid Uaythaus, «Universe is «doomed to collapse» (Koinotning «yakun topishi muqarrar»), BBC News Online, 22 oktyabr, 2002, http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/2346907.stm; va Mark Shvarts, «Cosmic «big crunch» could trigger an early demise of our universe» (Kosmik «Halokatli siqilish» koinotimizning halokatini boshlab berishi mumkin), Stanford Report, 23 sentyabr, 2002.
4. Mark Shvarts, «Cosmic «big crunch» could trigger an early demise of our universe» (Kosmik «Halokatli siqilish» koinotimizning halokatini boshlab berishi mumkin), Stanford Report, 25 sentyabr, 2002.
5. Mahdi La’li, A Comprehensive Exploration of the Scientific Miracles in Holy Qur’an (Muqaddas Qur’ondagi ilmiy mo‘‘jizalarni har tomonlama o‘rganish), (Kanada: Trafford Publishing: 2003), 35-38.
6. Abu A’la Maududi, «Tafhimul Quran»; www.enfal.de/tefhim/
7. Doktor Mazhar U. Kazi, 130. Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), (Nyu-York, AQSh: Crescent Publishing House: 1998), 53.
8. Digitale Ausgabe LexiRom (LexiRom raqamli ifodalar), Meyers Lexikon in drei Banden (Uch tomli Meyer entsiklopediya) (Manxaym: Bibliographisches Institut &F. A. Brockhaus AG, 1995).
9. Karl Sagan, Cosmos, (Avenel, NJ: Wings Books: aprel, 1983), 5-7.
10. Karl Giberson, «The Anthropic Principle» (Antropikprintsip), Journal of Interdisciplinary Studies 9 (1997). (Og‘ma yozuv qo‘shildi. )
11. Jorj F. Ellis, «The Anthropic Principle: Laws and Environments» (Antropik printsip: qonunlar va atrof-muhitlar), The Anthropic Principle (Antropik printsip), F. BertolavaU. Kuri, (Nyu-York: Cambridge University Press, 1993), 30. (Og‘ma yozuv qo‘shildi. )
12. Pol Deyvis, Superforce: The Search for a Grand Unified Theory of Nature (Oliy kuch: tabiatning ahamiyatli birlik nazariyasini izlash), 1984, 184.
13. Stefen Hoking, A Brief History of Time (Vaqtning qisqa tarixi), (London: Bantam Press, 1988), 121-125.
14. Maykl Denton, Nature’s Destiny: How the Laws of Biology Reveal Purpose in the Universe (Tabiatning taqdiri: Biologiya qonunlari qanday qilib koinotdagi maqsadni ochib beradi), (Nyu-York: The Free Press, 1998), 12-13.
15. Yuqoridagi manbadan, 11.
16. «The Elemental Forces of the Universe» (Koinotning asosiy kuchlari); www.pathlights.com/ce_encyclopedia/01-ma10.htm#Elemental Forces
17. World Book Encyclopedia (Jahon entsiklopediya kitobi), 2003; hissador: Kennet Brecher, f. f. d. , Boston universitetida astronomiya va fizika fanlari professori.
18. Bilim ve Teknik (Fan va texnologiya jurnali), iyul 1983.
19. «Effects of Rotation (Coriolis Effect)» (Aylanish ta’sirlari (Koriolis ta’siri), Vudrou Uilson Milliy do‘stlik fondi; www.woodrow.org/teachers/esi/1998/p/weather/Corriolis.htm
20. Maykl Paduirni, «Atmospheric Layers» (Atmosferaqatlamlari), 1996, http://royal.okanagan.bc.ca/mpidwirn/atmosphereandclimate/atmslayers.html
21. «Numerical Prediction Models used by NWS» (Shimoli-g‘arbiy shtatlarda ishlataladigan Raqamli oldindan aytish modellari), Integrated Publishing; www.tpub.com/weather3/4-27.htm
22. «The Incredible Design of the Earth and Our Solar System» (Ep va Kuyosh sistemamizdaga akl bovar qilmas dizayn); www.godandscience.org/apologetics/designss.html
23. «The Quran and Modern Physics» (Qur’on va zamonaviy fizika); http://webhome.idirect.com/~alila/Writings/Physics.htm
24. «Inside the Earth» (Ep qa’rida); http://pubs.usgs.gov/publications/text/ inside.html
25. Prof. Zig‘loul Rag‘ib El-Naggar, «The Miraculous Qur’an» (Mo‘‘jizaviy Qur’on); www.wamy.co.uk/announcements3.html
26. Karolin Shiits, Robert Gardner va Samuel F. Houe, General Science (Umumiy fan), (Nyuton, MA: Allyn and Bacon Inc. , 1985), 305.
27. www.beconvinced.com/science/quranmountain.htm
28. Frank Press va Raymond Siver, Earth (Ep), 3-nashri (San-Frantsisko: W. H. Freeman & Company, 1982).
29. M. J. Selbi, Earth’s Changing Surface (Yerning o‘zgaruvchan yuzasi), (Oksford: Clarendon Press: 1985), 32.
30. Shiits, Gardner va Haue, General Science (Umumiy fan), 305.
-
31. Powers of Nature (Tabiatning qudrati), (Vashington: National Geographic Society: 1978), 12-13.
32. «Press Release» (Matbuot taqdimoti), Shvetsiya fazo fizikasi instituti, 9 mart, 2001; www.irf.se/press/press_010309eng.html
33. «Solar Wind Blows Some of Earth’s Atmosphere into Spacemen: shamollari Yer atmosferasidan oz-oz mikdorda kosmosga uchirib ketadi), NASA; http://science.nasa.gov/newhome/headlines/ast08dec98_1.htm
34. Yuqoridagi manbadan.
35. Kazi, 130 Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), 115.
36. Jon Nobl Uilford, «Ages-Old Icecap at North Pole Is Now Liquid, Scientists Find» (Shimoliy Qutbdagi mangu muz qoplamlari endilikda suyuqlik, olimlar shunday deb topishdi), New York Times, 19 avgust, 2000; www.planetwaves.net/polar_NYT.html
37. «Earth Fact Sheet» (Ep haqidagi haqiqat); http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/earthfact.html
38. «Arctic Explorers» (Arkgika tadqiqotchilari), 23 iyun, 2000; http://tea.rice.edu/schauer/6.23.2000.html; Tetsuzo Seno, Satoru Honda, «Mantle Convection and The Global Sea Level: When Did Plate Tectonics Begin on The Earth?» (Mangiya konvektsiyasi va dengizning global darajasi: Yerda plita tektonikasi qachon boshlangan?); www.eri. u-tokyo. ac. jp/seno/sealevel_abst.html; «Mantle Convection» (Mantiya konvektsiyasi), http://theory.uwinnipeg.ca/mod_tech/node195.html; Prof. Zigloul El-Naggar, «Scientific Signs in the Qur’an: Examples from the Area of Earth Sciences» (Qur’onning ilmiy alomatlari: Yer to‘g‘risidagi fanlar sohasidan misollar); www.nekkah.com/Main/EngPage/Scientific_Signs_in_the_Quran.htm
39. Kazi, 130 Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), 110-111; ra www.wamy.co.uk/announcements3.html, Prof. Zig‘loul Rag‘ib El-Naggarning nutqidan.
40. Yuqoridagi manbadan.
41. Prisilla Frish, «The Galactic Environment of the Sun» (Kuyoshning galaktik muxdti), American Scientist, yanvar-fevral, 2000; www.americanscientist.org/template/AssetDetail/assetid/21173?fulltext=true
42. Maykl J. Dengon, Nature’s Destiny (Tabiatning taqdiri), (Erkin matbuot: 1998), 198.
43. «Highlights» (Eng qiziq joylar); www.inm-gmbh.de/cgi-bin/frame/frameloader.pl?sprache=en&url=http://www.inm-gmbh.de/htdocs/technologien/highlights/highlights_en.htm
44. «Nanotechnology successfully helps cancer therapies,» IIC Fast Track, Nanotech News from Eastern Germany, Industrial Investment Council («Saratonni davolashda nanotexnologiya katta yordam beradi,» IIC Tezkor liniya, Sharqiy Germaniyadan nanotexnologiya yangiliklari, Sanoat Investitsiyasi Kengashi), oktyabr, 2003; www.iic.de/uploads/media/NANO_FT_Nov2003_01.pdf
45. Benjamin Libet, «Unconscious cerebral initiative and the role of conscious will in voluntary action» (Bexabar bo‘lganda miyaning harakati va ixtiyoriy harakatda atayin xohishning roli), Behavioral and Brain Sciences, 1985, 529-566.
46. Melih Kafa, «Conscious» (Ong); www.genetikbilimi.com/genbilim/bilincbeyninkuklasi.htm
47. «Conscious mind and free will» (Ongli akl va erkin xohish); http://faculty.virginia.edu/consciousness/new_page_8.htm#5.10.%20Free%20will%20as%20the%20possibility%20of%20alternative%20action
48. Henning Genz, «Nothingness: The Science of Empty Space» (Yo‘qlik: bo‘sh fazo haqidagi fan), 205, ww.2think.org/nothingness.shtml
49. C. A. Vanna, «Miracle: Quran: The Living Miracle» (Mo‘‘jiza: Qur’on: tiriklik mo‘‘jizasi), The Revival 5, 2-nashr, www.therevival.co.uk/Revival_issue/vol5_iss2_quran_miracle.htm
50. L. M. Ledermann va D. N. Shramm, «Demonstration: Die Bausteine der Materie», 1989; http://i115srv.vu-wien.ac.at/physik/ws95/w9560dir/w9561d10.htm
51. «First Double Pulsar Found» (Birinchi qo‘shaloq pulsar topildi), 9 yanvar, 2004; www.atnf.csiro.au/news/press/double_pulsar/
52. Leysester Fizika va astronomiya ta’limi departamenti; www.star.le.ac.uk/astrosoc/whatsup/stars.html; Ottava universiteti; www.site.uottawa.ca:4321/astronomy/index.html#Sirius; Garvard-Smitsoniya Astrofizika Markazi; http://cfa-www.harvard.edu/~hrs/ay45/ Fall2002/ChapterIVPart2.pdf
53. «Exposes Astronomiques, La troisiume loi de KEPLER»; http://www.astrosurf.com/eratosthene/HTML/exposetheoastro.htm
54. http://www.dharma.com.tr/dkm/article.php?sid=87
55. Husayni, The Quran for Astronomy and Earth Exploration from Space (Astronomiya va kosmosdan turib Yerni o‘rganishda Qur’on), 175-182.
56. Digitale Ausgabe LexiRom (LexiRom raqamli ifodalar). 57. Kit C. Heydorn, f. f. d, «Philipp Lenard: Brushing the Teardrops from Rain» (Filipp Lenard: yomg‘irdan ko‘z yoshlarini artib); www.islandnet.com/~see/weather/history/lenard.htm
58. Richard A. Anges, The Atmosphere (Atmosfera), 3-nashri, (Kolumbiya: Charles E. Merrill Publishing Company: 1981), 268-269; Albert Millers, Jak C. Tompson, Elements of Meteorology (Meteorologiya elementlari), 2-nashri, (Kolumbiya: Charles E. Merrill Publishing Company: 1975), 141.
59. Antes, The Atmosphere (Atmosfera), 269; Millers va Tompson, Elements of Meteorology (Meteorologiya elementlari), 141-142.
60. Brayn J. Ford, «Brownian Movement in Clarkia Pollen: A Reprise of the First Observations» (Klarka changida Broun harakati: dastlabki kuzatuvlar reprizasi), The Microscope (Mikroskop), 1992, vol. 40, no. 4, pp. 235-241; http://www.brianjford.com/wbbrowna.htm
-
61. C. Donald Ahrens, Meteorology Today: An Introduction to Weather, Climate and Environment (Bugungi kun meteorologiyasi: ob-havo, iklim va muhitga kirish), 3-nashri, (Av. Pol: West Publishing Company: 1988), 437.
62. Athar Lila, «The Quran and Modern Physics» (Qur’on va zamonaviy fizika), 10 dekabr, 1998; http://webhome. idirect.com/~alila/Writings/Physics.htm.
63. Yuqoridagi manbadan.
64. Richard A. Deyvis, Principles of Oceanography (Okeanologiya printsiplari), (Don Mills, Ontario: Addison-Wesley Publishing Company), 92-93.
65. Danni Elder, and Jon Pernetga, Oceans (Okeanlar), (London: Mitchell Beazley Publishers: 1991), 27.
66. M. Grant Gross, Oceanography, A View of Earth (Okeanografiya, Yerga nazar), 6-nashr, (Englvud Klifs: Prentice-Hall Inc. : 1993), 205.
67. Rod P. Siley, Trent D. Stefens va Filip Teyt, Essentials of Anatomy & Physiology (Anatomiya va fiziologiya asoslari), 2-nashri, (Av. Luis: Mosby-Year Book Inc. : 1996), 211; Charlz R. Nobak,N. L. Strominger va R. J. Demarest, The Human Nervous System, Introduction and Review (Insonning nerv tizimi, kirish va sharh), 4-nashri, (Filadelfiya: Lea & Febiger: 1991), 410-411.
68. Siley, Stefens va Teyt, Essentials of Anatomy & Physiology (Anatomiya va fiziologiya asoslari), 211.
69. Patrik Glin, God: The Evidence, The Reconciliation of Faith and Reason in a Postsecular World (Xudo: dalil, imon keltirish va azaliy dunyodan sabab), (Kaliforniya: Prima Publishing: 1997), 80-81.
70. Herben Benson va Mark Stark, Timeless Healing (Umrbod sog‘ayish), (Nyu-York: Simon & Schuster: 1996), 203.
71. Yuqoridagi manbadan, 193.
72. Glin, God: The Evidence, The Reconciliation of Faith and Reason in a Postsecular World (Xudo: dalil, imon keltirish va azaliy dunyodan sabab), 60-61.
73. Jennifer Desay, «Stanford Forgiveness Project’s Dr. Frederic Luskin studies why learning to forgive might be good for the body as well as the soul» (Stanford Kechirimlilik loyihasidagi Doktor Laskin nima uchun kechirimlilikni o‘rganish tana hamda qalb uchun yaxshi bo‘lishi mumkinligini tadqiq qiladi), Almanac, (Almanax) 9 iyun, 1999; www.almanacnews.com/morgue/1999/1999_06_09.forgive.html
74. Yuqoridagi manbadan.
75. Fredrik Laskin, f. f. d. , «Forgiveness» (Kechirimlilik), Healing Currents Magazine, sentyabr-okgyabr, 1996; www.stanford.edu/~alexsox/4_steps_to_forgiveness.htm
76. Yuqoridagi manbadan.
77. Klaudiya Kalb, «Faith & Healing» (Imon va sog‘ayish), Newsweek, 10 noyabr, 2003; http://msnbc.msn.com/id/3339654/site/newsweek
78. Uilyam J. Kromi, «Anger is Hostile to Your Heart» (Jahl yuragingiz dushmani), Harvard Gazette; www.news.harvard.edu/gazette/1996/11.07/AngerisHostileT.html
79. Yukoridagi manbadan.
80. Piter Lavell, «Anger trigger to heart disease found?» (Jahl yurak xastaligini keltirib chiqaradi?), ABC Science Online, 5 avgust, 2003; www.abc.net.au/science/news/stories/s915243.htm
81. Yuqoridagi manbadan.
82. Yukoridagi manbadan.
83. Mark Henderson, «Anger Raises Risk of Heart Attack» (Jahl yurak xuruji xavfini oshiradi), The Times, London, 24 aprel, 2002; www.rense.com/general24/anger.htm
84. Yuqoridagi manbadan.
85. Akar Baltas va Zuhal Baltas, Stres ve Basa Cikma Yollari (Stress vauni boshqarish yo‘llari), 15-nashri, 162.
86. Jeyn E. Brodi, «Tool of survival is deadly for heart» (Yashash quroli yurak uchun o‘ta muhim), The New York Times, 23 may, 2002; www.iht.com/articles/58687.html
87. Akar Baltas va Zuhal Baltas, Stres ve Basa Cikma Yollari (Stress vauni boshqarish yo‘llari), 159.
88. Yuqoridagi manbadan, 169.
89. Kit L. Mur va boshq. , Human Development as Described in the Qur’an and Sunnah (Qur’on va Sunnada tasvirlanganidek insonning rivojlanishi), (Makka: Qur’on va Sunnaning ilmiy alomatlari bo‘yicha komissiya, 1992), 36.
90. Kit L. Mur, Developing Human (Rivojlanayotgan inson), 3-nashri (W. B. Saunders Company: 1982), 364a.
-
91. Doktor Mark Hill, «This is an educational resource developed for learning concepts in embryological development» (Bu embriologik rivojlanish mavzuida o‘quv kontseptsiyalari uchun ishlab chiqilgan ta’limiy manbadir); http://anatomy.med.unsw.edu.au/cbl/embryo/Notes/git4.htm; «Abdominal Wall Defect Repair» (Qorin devori nuqsonini tuzatish); www.yoursurgery.com/ProcedureDetails.cfm?BR=1&Proc=74
92. «Reproductive System» (Reproduktiv tizim), MJC; http://virtual.yosemite.cc.ca.us/uyeshiros/AP50/Repro.htm
93. Kazi, 130 Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), 84.
94. Basic Human Embryology (Inson embrioloshyasi asoslari), 3-nashri, 1984, 64.
95. Kevin Griffin, «The Elemental Composition of Life» www.ldeo.columbia.edu/dees/ees/life/lectures/lect21.html
96. Kazi, 130 Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), 96-97.
97. Lorens Pernoud, J’attends un enfant, (Parij: Pierre Horay: 1995), 138.
98. Kazi, 130 Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), 78-79.
99. «High-Risk Newborn-The Benefits of Mother’s Own Milk» (O’ta qaltis yangi tug‘ilgan go‘dak - Ona sutining foydalari), Yuta universiteti Salomatlik fanlari markazi; www.uuhsc.utah.edu/healthinfo/pediatric/Hrnewborn/bhrnb.htm
100. Yuqoridagi manbadan.
101. C. Billaud, European Journal of Clinical Nutrition (Yevropa klinik oziklanishjurnali), 1997, 51-tom, 520-526.
102. «Breast milk «does cut heart risk»« (Ko‘krak suti «yurakka tug‘iladigan xavfning oldini oladi»), 1 mart, 2004; http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/3523143.stm
103. «Breast milk helps reduce obesity» (Ko‘krak suti o‘ta semirib ketishni kamaytirishda yordam beradi), 2 may, 2004; http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/3673149.stm
104. Yuqoridagi manbadan.
105. Tim Uitmayr, «IQ Gain from Breastfeeding» (Ko‘krak suti bilan emizishdan erishilgan ARK); http://abcnews.go.com/sections/living/DailyNews/breastfeeding990923.html
106. «Breakthrough in Cancer Research» (Saraton kasalligi tadqiqotida muhim kashfiyot); www.mediconvalley.com/news/Article.asp?NewsID=635
107. Piter Raditski, «Human Breast Milk Kills Cancer Cells» (Inson ko‘krak suti saraton hujayralarini o‘ldiradi), Discover 20, son 06, iyun 1999.
108. Reks D. Rassell, «Design in Infant Nutrition» (Bola oziqlanishidagi go‘zallik); www.icr.org/pubs/imp/imp259.htm
109. «What is a fingerprint?» (Barmoq izi nima o‘zi?); www.ridgesandfurrows.homestead.com/fingerprint.html
110. Hayvanlar Ansiklopedisi - Bocekler (Hayvonlar entsiklopediyasi - hasharotlar), (Istanbul: C. B. P. C. Publishing Ltd. /Phoesbus Publishing Company: 1979), 97.
111. Kazi, 130 Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), 68-69.
112. «Honey A Source of Antioxidants» (Asal - antioksidlovchilar manbai), Journal of Apicultural Research, 1998, 37:221-225, www.nutritionfarm.com/health_news/1998/antioxidants4.htm; Janet Raloff, «The Color of Honey» (Asalning rangi), www.sciencenews.org/sn_arc98/9_12_98/Bob1.htm.
113. Anji Knoks, «Harnessing honey’s healing power» (Asal bog‘lash - sog‘aytiruvchi quvvat), 8 iyun, 2004; http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/3787867.stm
114. «Honey As Medicine-Australia Produces A World’s First!» (Dori-sifat asal - Avstraliya jahonda birinchi ishlab chiqaruvchi!), San Diego Earth Times, yanvar, 2000; www.sdearthtimes.com/et0100/et0100s17.html.
115. «Hurma» (Xurmo); www.geocities.com/SoHo/Easel/3809/hurma.htm
116. «Date and Health» (Xurmo va sog‘liq), www.sgp-dates.com/date.htm
117. «Break Your Fasting On Dates» (Nonushtani xurmolar bilan qiling); http://198.65.147.194/English/Science/2000/7/article5.shtml; Capa Blaffer va S. Syu Karter, «Mothering and Oxytocin Hormonal Cocktails for Two» (Ona mehri va iyush kishilik oksitotsin gormonal kokteyl); www.people.virginia.edu/~rjh9u/oxytocin.html
118. The Independent Newspaper, 9 iyun, 1995.
119. «Date and Health» (Xurmo va sog‘lik); www.sgp-dates.com/date.htm
120. «Date Palm» (Xurmo palmasi); www.telmedpak.com/agricultures.asp?a=agriculture&b=date_palm
-
121. Yuqoridagi manbadan.
122. «Nutrition» (Ozuqa); www.californiafigs.com/nutrition/
123. Yuqoridagi manbadan.
124. Yuqoridagi manbadan.
125. Doktor Jou A Vinson, «The Functional Food Properties of Figs» (Anjirning funktsional ovqat xossalari), Cereal Foods World, fevral 1999, 44-tom, 2-son.
126. Yuqoridagi manbadan.
127. «California Figs» (Kaliforniya anjirlari); www.californiafigs.com/industry/page2.html.
128. Yuqoridagi manbadan.
129. Bilim ve Teknik (Fshva texnologiya), sentyabr, 1998, 86.
130. «Mega EPA 1000mg (EPA/DHA fish oil concentrate)» (Mega EPK (EPK/DHK) baliq yog‘i kontsentrati); www.ventris.org.uk/health_ supplements_biocare_s-e52760.htm
131. «Omega-3 fats and intelligence» (Omega-3 yog‘lari va aql); www.homeschoolmath.net/other_topics/fats-intelligence.php
132. Holub BJ, «Fish oils and cardiovascular disease» (Baliq yog‘lari va yurak-qon tomir kasalligi), CMAJ 1989, 141:1063; Konnor VE, «The importance of n-3 fatty acids in health and disease» (H-3 yog‘ kislotalarining sog‘lik va kasallikka ahamiyati), Am J Clin Nutr 2000; 71 (1 Suppl): 171S-5S; Angerer P. , von Shaki C. , «n-3 Polyunsaturated fatty acids and the cardiovascular system» (H-3 polito‘iinmagan yog‘ kislotalari va yurak-qon tomir tizimi), Curr Opin Lipidol 2000; 11 (1): 57-63.
133. «Fish test for heart attack risk» (Yurak xuruji xavfiga «baliq» sinovi), BBC News, 26 iyun, 2004, http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/3837329.stm
134. «Mother’s fish diet boost to baby» (Onaning baliq bilan ovqatlanishi bolani rivojlantiradi), BBC News, 24 iyun, 2004, http:// news.bbc.co.uk/1/hi/health/3835657.stm
135. «Omega-3 Fatty Acids» (Omega-3 yog‘ kislotalari); www.umm.edu/altmed/ConsSupplements/Omega3FattyAcidscs.html?cfA3F3B2C5=bmVuNjE4Mzpnb29keWVhcl9lbWVhX2ludGVybmV0Ok9S3oVvl46l1fxb71Iaai4=
136. Archives of General Psychiatry (Umumiy psixiatriyadan arxivlar), oktyabr, 2002; 59: 913-919.
137. «Arthritis & Other Inflammatory Disorders» (Artrit va boshqa yallig‘lanuvchi kasalliklar); www.omega-3info.com/arthritis.htm
138. Scientific Encyclopedia (Ilmiy entsiklopediya), 207.
139. European Journal of Clinical Nutrition (Yevropa klinik oziqlanish jurnali), aprel 2002, 56: 114-120.
140. Archives of Internal Medicine 1998 (1998 yilgi ichki tibbiyot arxivlari); 158: 1181-1187.
141. Keyz A. , Menotti A. , Karionen MJ, «The diet and 15-year death rate in the Seven Countries Study» (Parhez va yetti mamlakatda 15 yillik o‘lim foizi tadqiqoti), Am J Epidemiol 124: 903-915 (1986); Uillett VS, «Diet and coronary heart disease» (Parhez va koronarit yurak xastaligi), Monographs in Epidemiology and Biostatistics 15: 341-379 (1990); Jahon Sog‘liqni saklash tashkiloti, «Diet, nutrition, and the prevention of chronic diseases» (Parhez, ozuqa va surunkali kasallikning oldini olish), JSST Tadqiqot Guruhi hisoboti, WHO Technical Report Series 797, Jeneva 1990.
142. «The importance of the ratio of omega-6/omega-3 essential fatty acids» (Omega 6/omega-3 muhim yog‘ kislotalarining ahamiyatlilik darajasi); www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=12442909&dopt =Abstract
143. Journal of the American Heart Association (Amerika yurak Salomatligi assotsiatsiyasi jurnali), sentyabr, 1999.
144. Archives of Internal Medicine 1998 (1998 yilgi ichki tibbiyot arxivlari); 158: 41-45.
145. American Journal of Clinical Nutrition 1999 (Amerika klinik oziqlanish jurnali - 1999); 70: 1077-1082.
146. Yuqoridagi manbadan.
147. Diane H. Morris, f. f. d. , «Importance of Omega-3 Fatty Acids for Adults and Infants» (Omega-3 yog‘ kislotalarining kattalar va go‘daklar uchun ahamiyati), A Health and Nutrition Primer, 28-34.
148. Doktor Jozef Merkola, «Infant Formula Fortification Protocol» (Go‘dak sun’iy ovqatini mustahkamlash bo‘yicha bayonnoma); www.mercola.com/2000/oct/22/infant_formula.htm
149. Muammer Kayahan, «Saglikli Yasam ve Zeytinyagi» (Sog‘lom hayot va zaytun moyi), Bilim Teknik, aprel 1995, 48.
150. Yuqoridagi manbadan.
-
151. Yuqoridagi manbadan.
152. The Olive Tree World (Zaytun daraxtlari dunyosi); www.olivetree.eat-online.net/framehealth.htm
153. Prof. Fehmi Tunsel, Bilim Teknik (Fan va texnologiya), yanvar, 1993.
154. Barbara A. Brehm, «Your Health and Fitness» (Sizning sog‘ligingiz va tetiklik), Fitness Management Magazine, 1990.
155. Kasliin Mullen, Some Benefits of Exercise (Mashq qilishning foydalari), (Medical Times C. Brown Publishers: 1986).
156. EduardO. Uilson, Sociobiology: The New Synthesis (Cotsiobiologiya: yangi sintez), (Angliya: The Belknap Press of Harvard University Press: 1975), 123.
157. Rassell Frvdman, How Animals Defend Their Young (Hayvonlar o‘z bolalarini qanday himoya qiladi), (AQSh: Penguin USA: 1978), 69.
158. Yuqoridagi manbadan, 66-67.
159. FrederikPratter, «Stories from the Field Offer Clues on Physics and Nature» (Fizika vatabiat bo‘yicha sohaviyjavobsahifalari), Christian Science Monitor; www.biomimicry.org/reviews_text.html
160. «Biomimicry» (Biomimikriya); www.bfi.org/Trimtab/spring01/biomimicry.htm
161. Mishell Nijhuis, High Country News, 6 iyul, 1998, 30-tom, 13-COH, www.biomimicry.org/reviews_text.html
162. «Biomimicry Explained: A Conversation with Janine Benyus» (Biomimikriya tushuntiriladi: Janin Benius bilan suhbat), www.biomimicry.org/faq.html
163. Bilim ve Teknik (Fan va texnologiya), avgust, 1994, 43.
164. Filip Boll, «Life’s lessons in design» (Dizaynda hayot saboqlari), Tabiat 409 (2001): 413-16; www.nature.com/cgi-taf/DynaPage.taf?file=/nature/journal/v409/n6818/full/409413a0_fs.html&filetype=&_UserReference=C0A804EF465069 D8A41132467E093F0EDE99.
165. «Biomimicry: Secrets Hiding in Plain Sight» (Biomimikriya: ochiq manzarada yashiringan sirlar), NBL (New Bottom Line) 6, 22-son, 17 noyabr, 1997; www.natlogic.com/resources/nbl/v06/n22.html
166. Janin M. Benius, Biomimicry: Innovation Inspired by Nature (Biomimikriya: tabiatdan ilhrm-lanib yaratilgan yangiliklar), (Nyu-York: William Morrow and Company, Inc. : 51998); www.biomimicry.org/reviews_text.html
167. EdHant, «Biomimicry: Genius that Surrounds Us» (Biomimikriya: bizni o‘rab turgan buyuk donolik), Tidepool, www.biomimicry.org/reviews_text.html
168. Robin Esner, «Biomimetics: Creating Materials from Nature’s Blueprints» (Biomimetika: tabiat modellaridan materiallar yaratish), The Scientist, 8 iyul, 1991; www.the-scientist.com/yr1991/july/research_910708.html
169. Jim Robbins, «Engineers Ask Nature for Design Advice» (Muhandislar dizayn uchun tabiatdan maslahat so‘raydilar), New York Times, 11 dekabr, 2001.
170. «The Reach of the Desert Locust» (Sahro chigirtkasi bosib o‘tadigan masofa); http://earthob-servatory.nasa.gov/Study/Locusts/locusts2.html
171. Tez-tez so‘rab turiladigan savollar, sahro chigirtkasi haqida ma’lumot berish xizmati; www.fao.org/NEWS/GLOBAL/LOCUSTS/LOCFAQ.htm#q5
172. National Geographic 165, 6-son, 777.
173. Bert Halldobler va Eduard O. Uilson, The Ants (Chumolilar), (Kembrij: Harvard University Press: 1990), 227.
174. Yuqoridagi manbadan, 244.
175. Bilim ve Teknik (Fan va texnologiya), 234-son, may, 1987, 17.
176. Kazi, 130 Evident Miracles in the Qur’an (Qur’onning 130 yaqqol mo‘‘jizasi), 108.
177. Yuqoridagi manbadan.
178. Bosim jarohatlarini davolash (Sog‘liqni saqlash siyosati va tadqiqoti agentligi: 1994).
179. Kennet Deyvis, JR. , «The Acute Effects of Body Position Strategies and Respiratory Therapy in Paralyzed Patients with Acute Lung Injury» (Gavdani tutish strategiyasining o‘tkir ta’sirlari va o‘pka shikasti bilan og‘riydigan falaj bemorlarda nafas olish yo‘llari muolajasi), Critical Care 5 (2001): 81-87; www.biomedcentral.com/1364-8535/5/81/abstract
180. «Melatoning the Growth Hormone» (O’stiruvchi gormonni melatonlash), Health Journal; www.bodyandfitness.com/Beauty/Anti-Aging/melatonin1.htm
-
181. «Melatonin» (Melatonin), www.stenlake.com.au/ShowDocument.asp?DocumentId=53
182. Doktor Uilyam H. Filpott va m. f. d. Sharon Taplin, «Therapeutic Sleep» (Terapevtik uyqu); www.magneticjewelryoriginals.com/thersleep.html
183. Marshall Breyn, «How Sleep Works» (Uyqu qanday amal qiladi), http://fitness.howstuffworks.com/sleep.htm?printable=1
184. «Light, Temperature and Humidity» (Yorug‘lik, Temperatura va Namlik), Texas qishloq xo‘jaligini kengaytirish xizmati, Texas A va M universitet tizimi kollej stantsiyasi, Texas; http://aggie-horticulture.tamu.edu/ greenhouse/nursery/guides/ornamentals/light.html
185. «Night-time on Venus» (Venerada tungi vaqt), 18 yanvar, 2001; http://beta.physicsweb.org/article/news/5/1/10
186. Medical Encyclopedia (Tibbiy entsiklopediya), Gamiltondagi Robert Vud Jonson universiteti shifoxonasi; www.rwjhamilton.org/Atoz/Encyclopedia/article/000133.asp
187. «Heraclius», (Irakliy) Wikipedia; http://en.wikipedia.org/wiki/Heraclius
188. Uorren Tredgould, A History of the Byzantine State and Society (Vizantiya davlati va jamiyati tarixi) (Palo Alto, CA: Stanford University Press: 1997), 287-99.
189. Yuqoridagi manbadan.
190. «Heraclius 610-641» (Irakliy); http://fstav.freeservers.com/emperors/heraclius.html
191. Tredgould, A History (Tarix), 287-99.
192. «Mediterranean Sea From Yarmuk to Poitiers» (Yarmukdan va Poytiergacha O’rtaer dengizi); http://web.genie.it/utenti/i/inanna/livello2-i/mediterraneo-1-i.htm; Maykl MakNeyl, «Crusades IV - The Byzantine Crusades» (Salb yurishlari IV - Vizantiya Salb rohiblari); http://impearls.blogspot.com/2003_12_07_impearls_archive.html; and «Heraclius» (Irakliy) http://en.wikipedia.org/wiki/Heraclius
193. «The Lowest Part on the Face of the Earth» (Ep yuzasining eng past qismi), www.beconvinced.com/science/QURANLOWEST.htm.
194. Bernard Reych, f. f. d. , «Dead Sea» (O’lik dengiz), World Book Encyclopedia, 2003, Jorj Vashington universiteti.
195. «Archaeology» (Arxeologiya); www.angelfire.com/az/miracles/Archaeology.html
196. Imom al-Taboriy, Taberi Tefsiri (Taboriy tafsiri), (Istanbul: Umit Yayincilik), 5:2276.
197. Anil Anangasvami, «Teleporting larger objects becomes real possibility» (Kattaroq jismlarning teleportatsiyasi haqiqatga aylanadi) New Scientist, 6 fevral, 2002.
198. Doktor Deyvid Uaytxaus, BBC News Online, 17 iyun, 2002.
199. «Atom Experiment Brings Teleportation a Step Closer» (ATOM tajribasi teleportatsiyaning bir qadam yaqinlashishiga olib keladi), Reuters, 26 sentyabr, 2001; www.space.com/businesstechnology/technology/quantum_teleportation_010926.html
200. Jeyms Shults, «Teleporting, the Quantum Way» (Teleportatsiya qilish, Kvantcha usul), Space News, 12 oktyabr, 2000.
201. Elis Hankok, «A Primer on Smell» (Hid alifbosi) Johns Hopkins Magazine, sentyabr, 1996.
202. MiaShmvdeskamp, «Plenty To Sniff At» Scientific American, mart, 2001, www.sciam.com/2001/0301issue/0301techbus1.html
203. «Electronic Nose» (Elekgron burun), 6 oktyabr, 2004, http://science.nasa.gov/headlines/y2004/06oct_enose.htm?list1037616
204. «Climate Change Adding Stress to Scarce Water Resources» (Iqlim o‘zgarishi suv manbalari tanqisligini kuchaytirmoqda) DevNews Media Center, 5 iyun, 2003; http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentMDK:20114416~menuPK:34457~pagePK:34370~piPK:34424~ theSitePK:4607,00.html
205. «Water-The Essence of Life» (Suv - hayotning mohiyati), DevNews Media Center, 17 may, 2002; http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentMDK:20044610~menuPK:34459~pagePK:64003015~piPK: 64003012~theSitePK:4607,00.html
206. «Solutions for a Water-Short World» (Suv taqchil bo‘lgan dunyo uchun yechimlar), www.infoforhealth.org/pr/m14edsum.shtml
207. «Water-Scarce Countries» (Suv tanqis bo‘lgan mamlakatlar) excerpted from Sustaining Water: Population and the Future of Renewable Water Supplies; www.cnie.org/pop/pai/water-14.html
208. «Creation of an International Groundwater Resources Assessment Centre (INGRACE)-an information note» (Xalqaro yer osti suv manba-larini aniklash markazining yaratilishi - ma’lumot qaydi), IAH (International Association of Hydrogeologists) News and Information Online; www.iah.org/articles/mar2000/art002.htm
209. «Groundwater» (Ep osti suvi), http://ap.world.water-forum3.com/themeWwf/en/themeShow.do?id=36
210. «The Importance of Groundwater» (Ep osti suvining ahamiyati); http://pasture.ecn.purdue.edu/~agenhtml/agen521/epadir/grndwtr/importance.html
-
211. Jon S. Bey, «Design of the «Army Ant» Cooperative Lifting Robot» («Chumoli armiyasi» hamkorlikda ko‘taruvchi robot loyihasi); http://armyant.ee.vt.edu/ paper/robo_mag.html
212. Izrail A. Vagner, «My Travels With my A(u)nts: Distributed Ant Robotics» (Chumolilarim bilan bo‘lgan sayohatlarim: Chumoli robotlarini tarqatdim); www.cs.technion.ac.il/~wagner/pub/thesis abs eng.html
213. «Energy and Matter» (Energiya va materiya), Fundamentals of Physical Geography; www.physicalgeography.net/fundamentals/6a.html
214. UolterVresjinski, Aegyptische Inschriften aus dem K. K. Hof Museum in Wien (Venadagi Hof muzeyidan Misr yozuvlari), (Lipzik: J C Hinrichs’sche Buchhandlung: 1906).
215. Germann Rank, Die Dgyptischen Personennamen, Verzeichnis der Namen (Misrlik oilalarning ismlari, Ismlar ro‘yxati), Verlag Von J J Augustin in Gltickstadt, Band I, 1935, Band II, 1952.
216. Brigashya muzeyi, Misr papirusi â„–6.
217. Galina Stolyarova, «City Scientists Say Red-Sea Miracle Can Be Explained» (Shahar olimlari aytadilarki, Qizil dengiz mo‘‘jizasini tushuntirib berish mumkin), The St. Petersburg Times, 20 yanvar, 2004; www.sptimes.ru/archive/times/936/top/t 11445.htm; Galina Stolyarova, «Mathematicians Dissect a Miracle» (Matematiklar mo‘‘jizani tahlil qildilar) The Moscow Times, 21 yanvar, 2004; www.themoscowtimes.com/stories/2004/01/21/003.html
218. Yuqoridagi manbadan.
219. «The Plagues of Egypt» (Misr o‘lati), Admonitions of Ipuwer 2:5-6 (Ipuverning nasihatlari 2:5-6); www.mystae.com/restricted/streams/ thera/plagues.html
220. Admonitions of Ipuwer 2:10 (Ipuverning nasihatlari 2:10); www.mystae.com/restricted/streams/thera/plagues.html
221. Admonitions of Ipuwer 5:12 (Ipuverning nasihatlari 5:12; www.geocities.com/regkeith/linkipuwer.htm
222. Admonitions of Ipuwer 10:3-6 (Ipuverning nasihatlari 10:3-6); www.geocities.com/regkeith/linkipuwer.htm
223. Admonitions of Ipuwer 6:3 (Ipuverning nasihatlari 6:3); www.students. itu.edu.tr/~kusak/ipuwer.htm
224. Admonitions of Ipuwer (Ipuverning nasihatlari); www.mystae.com/restricted/streams/thera/plagues.html
225. Admonitions of Ipuwer 2:10 (Ipuverning nasihatlari 2:10); www.geocities.com/regkeith/linkipuwer.htm
226. Admonitions of Ipuwer 3:10-13 (Ipuverning nasihatlari 3:10-13); www.geocities.com/regkeith/linkipuwer.htm
227. Admonitions of Ipuwer 2:11 (Ipuverning nasihatlari 2:11); www.geocities.com/regkeith/linkipuwer.htm
228. Admonitions of Ipuwer 7:4 (Ipuverning nasihatlari 7:4); www.geocities.com/regkeith/linkipuwer.htm
229. Rabbi Mordechay Becher, «The Ten Plagues - Live From Egypt» (O’n o‘lat - to‘g‘ridan-to‘g‘ri Misrdan), Ohr Somayach Institutions; www.ohr.org.il/special/pesach/ipuwer.htm
230. Elias Karim, «Qur’anic Accuracy vs. Biblical Error: The Kings & Pharaohs of Egypt» (Bibliyadagi xatolar va Qur’ondagi aniqliklar: Misr Qirollari va Fir’avnlari); www.islamic-awareness.org/Quran/Contrad/External/josephdetailhtml; Dr. Abu Ameenah Bilal Philips, «An Aspect of the Qur’aan’s Miraculous Nature»; www.islaam.com/Article.asp?id=40
231. Verner Keller, Und die Bibel hat doch recht (Bibliya tarix sifatida; Kitoblar kitobining tasdig‘i), (Nyu-York: William Morrow: 1964), 25-29.
232. Maks Mallouen, Noah’s Flood Reconsidered (Nuh to‘foni qayta ko‘rib chiqildi) (Iroq: XXVI-2: 1964), 70.
233. Keller, Und die Bibel hat doch recht, 23-32.
234. «Kish» (Kish), Britannica Micropaedia 6, 893.
235. «Shuruppak» (Shuruppak), Britannica Micropaedia 10, 772.
236. Maks Mallouen, Early Dynastic Period in Mesopotamia, Cambridge Ancient History 1-2, (Mesopatamiyada ilk sulola davri, Kembrij qadimiy dunyo tarixi 1-2) (Kembrij: 1971), 238.
237. Jozef Kempbell, Eastern Mythology (Sharqona afsonalar), 129.
238. Bilim ve Utopya (Fan va Utopiya jurnali), iyul, 1996, 176. Footnote, 19.
239. Tomas H. May II, «Ubar, Fabled Lost City, Found by LA Team» (Ubar, afsonaviy yo‘qolib ketgan shahar, arxeologlar guruhi tomonidan topildi) The Los Angeles Times, 5 fevral, 1992.
240. Kamal Salibi, A History of Arabia (Arabiston tarixi) (Caravan Books: 1980).
-
241. Bertram Tomas, Arabia Felix: Across the «Empty Quarter» of Arabia (Arabia Felix: Arabistonning «bo‘m-bo‘sh choragi» bo‘ylab), (Nyu-York: Schrieber»s Sons: 1932), 161.
242. Charlin Krabb, «Frankincense», Discover, yanvar, 1993.
243. Keller, Und die Bibel hat doch recht, 75-76.
244. «Le Monde de la Bible» (Bibliya dunyosi), Archeologie et Histoire, iyul-avgust, 1993.
245. G. Ernest Rayt, «Bringing Old Testament Times to Life» (Tavrot davrini hayotga qaytarib), National Geographic 112, dekabr, 1957, 883.
246. Hommel, Explorations in Bible Lands (Bibliya yerlaridagi tadqi-qotlar) (Filadelfiya: 1903), 739.
247. «Marib» (Ma’rib), Islam Ansiklopedisi: Islam Alemi, Tarihi, Cografya, Etnografya ve Bibliyografya Lugati (Islom entsiklopediyasi: islom olami, tarixi, geografiyasi, etnografiyasi va bibliografiyasi lug‘ati) 7, 323-339.
248. Maududi, Tafhimul Qur’an 4, Insan Yayinlari (Istanbul), 517.
249. Keller, Und die Bibel hat doch recht, 230.
250. «Hicr» (Hijr), Islam Ansiklopedisi: Islam Alemi, Tarihi, Cografya, Etnografya ve Bibliyografya Lugati (Islom entsiklopediyasi: islom olami, tarixi, geografiyasi, etnografiyasi va bibliogra-fiyasi lug‘ati) Vol. 5/1, 475.
251. Fillip Hitti, A History of the Arabs (Arablar tarixi) (London: Macmillan: 1970), 37.
252. «Scientific Miracles» (Ilmiy mo‘‘jizalar); http://monak2.tripod.com/Peaceonline/id1.html
253. Ismail Yakit, Turk-Islam Kulturunde Ebced Hesabi ve Tarih Dusurme (Turk-Islom madaniyatvda abjad hisobi va tarixni chiqarib olish), 36.
254. Yuqoridagi manbadan, 56.
255. «The Celtic Wheel of the Year Calendar» (Yil taqvimining kelt g‘ildiragi) www.iol.ie/~plugin/stonecal.htm
256. Robert Nemirof, Jerri Bonnell, «Astronomy Picture of the Day Index - Solar System: Comets: Halley» (Kun ko‘rsatkichi - Quyosh sistemasining astronomik tasviri: kometalar: Galley), http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/halley.html 257. F. F. Arbutnot, The Construction of the Bible and the Koran (Bibliya va Qur’onning tuzilishi) (London: 1985), 5.
258. Doktor Adel M. A. Abbas, Ann P. Fretvell, Science Miracles, No Sticks or Snakes (Fan mo‘‘jizalari, na hassa va na ilonlar bor) (Beltsvill, Merilend, AQSh: Amana Publications: 2000), 13.
259. H. A. P. Gibb, Islam-A Historical Survey (Islom - tarixiy izlanish) (Oxford University Press: 1980), 28.
260. H. A. P. Gibb, Arabic Literature - An Introduction (Arab adabiyoti - Kirish) (Oxford at Clarendon Press: 1963), 36.
261. Yuqoridagi manbadan, 37.
262. Pol Kasanova, «L’Enseignement de I’Arabe au College de France» (Frantsiya kollejida arab tili ta’limi), Lecon d’overture, 26 aprel, 1909. 263. Harri Geylord Dorman, Towards Understanding Islam (Islomni anglamoq sari) (Nyu-York: 1948), 3.
264. Eduard Montet, Traduction Francaise du Coran (Qur’onning frantsuzcha tarjimasi), Kirish (Parij: 1929), 53.
265. Jon Naish, M. A. (Okson), D. D. , The Wisdom of the Qur’an (Qur’onning hikmatlari) (Oksford: 1937), so‘zboshi 8.
266. Jorj Seyl, The Koran: The Preliminary Discourse (Qur’on: Dastlabki va’z) (London va Nyu-York: 1891), 47-48.
267. Hazrat R. Bosvort Smit, Mohammed and Mohammadanism (Muhammad Payg‘ambar va Muhammadchilik), www.ndirect.co.uk/~n.today/disc160.htm
268. Alfred Guillaum, Islam (Islomiyat) (Penguin Books: 1990 [qayta nashri]), 73-74.
269. Lauri Vektsiya Vagleri, Apologie de I’Islamisme, 57-59.
270. Jon Uilyam Dreyper, A History of the Intellectual Development of Europe (Yevropada intellektual taraqqiyot tarixi) (London: 1875), 343-344.
-
271. Hazrat J. M. Rodvell, Qur’on (London: 1918), 15.
272. T. P. Hyugaing Dictionary of Islam (Islomiyat lug‘ati) nomli kitobidan joy olgan Doktor Steyngassning so‘zi, 528.
273. Artur J. Arberri, The Koran Interpreted (Qur’on tafsiri) (London: Oxford University Press: 1964), 10.
274. Moris Bukell, The Qur’an and Modern Science (Qur’on va zamonaviy fan), 1981, 18.
275. Eduard Montet, Parij, 1890; Quoted by T. W. Arnold in The Preaching of Islam (Islomning xutbasi) (London: 1913), 413-414.
276. Hazrat R. Bosvort Smit, Mohammed and Mohammadanism (Muhammad Payg‘ambar va Muhammadchilik), (London: 1874).
277. Jeyms Michener «Islam: The Misunderstood Religion» (Islomiyat: Yanglish anglashilgandin), Reader’s Digest, may 1955, 68-70.
278. Lectures on «The Ideals of Islam» (Islomiyatning oliy maqsadlari), Speeches and Writings of Sarojini Naidu (Sarojini Navduning nutelari va yozuvlari mavzusvdaga lektsiyadan) (Madras: 1918), 167.
279. Hartvig Xirchfeld, f. f. d. , New Researches into the Composition and Exegesis of the Qur’an (Qur’onning tuzilishi va tafsiri yuzasidan yangi tadqiqotlar), (London: 1902), 9.
280. G. Margoliug, Hazrat J. M. Rodvellning Qur’on kitobiga so‘z boshidan) (Nyu-York: Everyman’s Library: 1977), 7
281. T. P. Xyug muallifligidagi Dictionary of Islam (Islomiyat lug‘ati) nomli kitobdan joy olgan Gyotening so‘zi, 526.
282. This is the Truth (By haqiqat) nomli videotasmadan; www.islamguide.com/ch1-1-h.htm
283. Yuqoridagi manbadan.
284. Yuqoridagi manbadan.
285. Yuqoridagi manbadan.
286. Video tape entitled This is the Truth (Bu haqiqat) nomli videotasmadan; www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
287. Yuqoridagi manbadan.
288. Yuqoridagi manbadan.
289. Yuqoridagi manbadan.
290. Yuqoridagi manbadan.
291. Yuqoridagi manbadan.
292. Yuqoridagi manbadan.
293. Yuqoridagi manbadan.
294. http://islamweb.net/english/new/week15/(10)THELEADERSOFMODERN.htm
295. Yuqoridagi manbadan.
296. Yuqoridagi manbadan.
297. YuKoridagi manbadan.
298. «What they say about Islaam, the Qur’an and Muhammad» (Ularning Islom haqida bildirgan fikrlari: Qur’on va Muhammad); www.al-sunnah.com/call_to_islam/articles/what_they_say_about_islaam.html
299. V. Montgomeri Uott, Islam and Christianity Today (Bugungi kunda Islom va nasroniylik), (London: 1983), 9.
300. «What they say about Islaam, the Qur’aan and Muhammad» (Ularning Islom haqida bildirgan fikrlari: Qur’on va Muhammad); www.al-sunnah.com/call_to_islam/articles/what_they_say_about_islaam.html
-
301. Yuqoridagi manbadan.
302. Jon Espozito, Jakelin Blesning «People Want to Know, So Koran is Best Seller» (Odamlar bilishni istaydi, demak, Qur’on juda mashhur kitob) kitobida keltirilgan parcha, USA Today, 27 noyabr, 2001.
303. Napoleon Bonapart, Kristian Cherfilsning Bonaparte et Islam (Bonapart va Islom) kitobida keltirilganparcha, (Parij, Frantsiya: 1914), 125.
304. Sidney Foks, Klaus Douz, Molecular Evolution and The Origin of Life (Molekulyar evolyutsiya va hayotning paydo bo‘lishi), W. H. Freeman and Company, San Frantsisko, 1972, 4.
305. Aleksandr I. Oparin, Origin of Life (Hayotning paydo bo‘lishi), Dover Publications, Nyu-York, 1936, 1953 (qayta nashri), 196.
306. «New Evidence on Evolution of Early Atmosphere and Life» (Ep atmosferasi va hayotning evolyutsiyasi xususida yangi dalillar), Bulletin of the American Meteorological Society, 63-jild, noyabr, 1982, 1328-1330.
307. Stenli Miller, Molecular Evolution of Life: Current Status of the Prebiotic Synthesis of Small Molecules (Hayotning molekulyar evolyutsiyasi: kichik molekulalarning biologiyagacha bo‘lgan sintezining hozirgi holati), 1986, 7. 308. Jeffri Bada, Earth (Yer), fevral 1998, 40.
309. Lesli E. Orgel, «The Origin of Life on Earth» (Yerda hayotning paydo bo‘lishi), Scientific American, 271-jild, oktyabr, 1994, 78.
310. Charlz Darvin, The Origin of Species by Means of Natural Selection, The Modern Library (Tabiiy tanlanish vositasida turlarning kelibchiqishi,zamonaviy kutubxona), Nyu-York, 127.
311. Charlz Darvin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition (Turlarning kelib chiqishi: birinchi nashr faksimile), Harvard University Press, 1964, 184.
312. B. G. Ranganasan, Origins? (Kelib chiqishlar?), Pensilvaniya: The Banner of Truth Trust, 1988, 7.
313. Charlz Darvin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition (Turlarning kelib chiqishi: birinchi nashr faksimile), Harvard University Press, 1964, 179.
314. Derek A. Ajer, «The Nature of the Fossil Record» (Qazilma hayvon qoldiklari tabiati), Proceedings of the British Geological Association, 87-jild, 1976, 133.
315. Duglas J. Futuyma, Science on Trial (Sinovdagi fan), Pantheon Books, Nyu-York, 1983. 197.
316. Solli Zukerman, Beyond The Ivory Tower (Fil suyagi minorasidan tashqarida), Toplinger Publications, Nyu-York, 1970, 75-14; Charlz E. Oksnard, «The Place of Australopithecines in Human Evolution: Grounds for Doubt» (Inson evolyutsiyasida Australopithecines ning o‘rni: shubhaga asoslar), Nature, 258-jild, 389.
317. «Could science be brought to an end by scientists’ belief that they have final answers or by society’s reluctance to pay the bills?» Scientific American, dekabr 1992, 20.
318. Alan Uolker, Science, 207-jild, 7 mart 1980, 1103; A. J. Kelso, Physical Antropology (Tabiiy antropologiya), 1-nashr, J. B. Lipincott Co. , Nyu-York, 1970, 221; M. D. Likey, Olduvai Gorge, 3-jild, Cambridge University Press, Kembrij, 1971, 272.
319. Jeffri Kluger, «Not So Extinct After All: The Primitive Homo Erectus May Have Survived Long Enough To Coexist With Modern Humans» (Butunlay yo‘qolib ketgani yo‘q: Ibtidoiy Homo Erectus Zamonaviy insonlar bilan bir vaqtda yashash uchun uzoq vaqtlardan buyon jon saklab kelgan), Time, 23 dekabr, 1996.
320. S. J. Gould, Natural History (Ta-biiy tarix), 85-jild, 1976, 30.
321. Solli Zukerman, Beyond The Ivory Tower (Fil suyagi minorasidan tashqarida), 19.
322. Richard Levonshn, «The Demon-Haunted World» (Arvoh oralagan dunyo), The New York Review of Books, 9 yanvar, 1997, 28.
323. Malkolm Maggeridj, The End of Christendom (Nasroniy dunyosining yakuni), Grand Rapids: Eerdmans, 1980, 43.
-
MUNDARIJA
Nashriyotdan (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155052#msg155052)
Muhtaram o‘quvchilarga (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155053#msg155053)
Muallif haqida (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155054#msg155054)
So‘zboshi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155055#msg155055)
BIRINCHI KITOB:
Allohning Qur’ondagi ilmiy mo‘jizalari
Koinotning yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155057#msg155057)
Kengayib borayotgan koinot (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155058#msg155058)
Koinotning yakun topishi va halokatli siqilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155060#msg155060)
Issiq tutundan yaralish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155062#msg155062)
Osmonlar va Yerning ajralishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155063#msg155063)
Osmonlar va Yer o‘rtasidagi narsalarning yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155064#msg155064)
Koinotdagi mukammal muvozanat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155065#msg155065)
Koinotdagi uyg‘unlik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155067#msg155067)
Quyosh, Oy va yulduzlar orasidagi strukturaviy farqlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155076#msg155076)
Orbitalar va aylanayotgan koinot (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155077#msg155077)
Quyoshning harakat traektoriyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155079#msg155079)
Oyning orbitasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155080#msg155080)
Qamariya (Oy) yilini hisoblash (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155081#msg155081)
Tortishish kuchi va orbital harakatlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155081#msg155081)
Yerning sharsimonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155110#msg155110)
Yerning geoid shakli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155112#msg155112)
Yer va fazoning diametrlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155113#msg155113)
Atmosfera qatlamlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155114#msg155114)
Yaxshi himoyalangan osmon (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155116#msg155116)
Gumbaz qilib yaratilgan osmon (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155119#msg155119)
Qaytaruvchi osmon (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155120#msg155120)
Yerning qatlamlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155122#msg155122)
Yerning o‘zidagi yukni yuzaga chiqarishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155124#msg155124)
Tog‘larning roli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155125#msg155125)
Harakatdagi tog‘lar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155128#msg155128)
Quyoshning chiqishi va botishidagi turli nuqtalar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155130#msg155130)
Yerning atrofidan yemirilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155131#msg155131)
Yorilayotgan yer (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155134#msg155134)
Mo‘jizaviy temir (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155135#msg155135)
Neftning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155139#msg155139)
Vaqtning nisbiyligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155140#msg155140)
Olti kunda yaratilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155141#msg155141)
Taqdir haqiqati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155143#msg155143)
Yaratilishda juftliklar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155144#msg155144)
Atomdan kichik zarralar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155203#msg155203)
Qora tuynuklar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155205#msg155205)
Pulsarlar: pulsar yulduzlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155206#msg155206)
She’ro yulduzi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155208#msg155208)
Yorug‘lik va zulmat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155210#msg155210)
Olovsiz yonish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155212#msg155212)
Bulutlarning og‘irligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155214#msg155214)
O’lchovli miqdordagi yomg‘ir (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155234#msg155234)
Yomg‘irning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155235#msg155235)
Yerning harakatga kelishi va ko‘pchishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155240#msg155240)
O’lik yerga qayta hayot bag‘ishlaydigan yomg‘irlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155242#msg155242)
Do‘l, momaqaldiroq va chaqmoqning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155243#msg155243)
Urug‘lantiruvchi shamollar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155245#msg155245)
Shamol paydo bo‘lishining bosqichlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155247#msg155247)
Ertalab fotosintez jarayoni qanday boshlanadi? (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155248#msg155248)
Qo‘shilmas dengizlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155250#msg155250)
Dengizlarning qorong‘i tublari va ichki to‘lqinlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155251#msg155251)
Bizning harakatlarimiz uchun mas’ul hudud (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155253#msg155253)
Allohni zikr etish bilan qalblar orom olur (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155254#msg155254)
Islom odobiga ko‘ra kechirimlilik va uning sog‘likka foydasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155255#msg155255)
Ibodat qilish bemorning sog‘ayishini tezlashtiradi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155259#msg155259)
Stress va ruhiy tushkunlik: dinga amal qilmaslikning oqibatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155262#msg155262)
Insonning yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155292#msg155292)
Insonlarning suvdan yaratilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155301#msg155301)
Loydan yaratilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155302#msg155302)
Genni programmalashtirish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155303#msg155303)
Hayz ko‘rish davri (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155305#msg155305)
Homiladorlik va tug‘ilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155307#msg155307)
Inson tana a’zolarining rivojlanish ketma-ketligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155308#msg155308)
Sutning paydo bo‘lishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155309#msg155309)
Mo‘jizaviy qorishiq ona suti (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155310#msg155310)
Barmoq izida yashiringan shaxsiyat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155314#msg155314)
Urg‘ochi asalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155316#msg155316)
Asaldagi mo‘jiza (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155317#msg155317)
Xurmo va uning Qur’onda tasvirlanganidek iste’mol qilinishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155320#msg155320)
Anjir: mukammalligi yaqindagina kashf qilingan meva (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155325#msg155325)
Baliq: ozuqaning bebaho manbai (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155328#msg155328)
Cho‘chqa (go‘shti) va uning sog‘likka zarari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155334#msg155334)
Zaytun: shifobaxsh o‘simlik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155336#msg155336)
Yurak tomirlari jarrohligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155343#msg155343)
Harakat, yuvinish va suv ichishning sog‘likka foydalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155350#msg155350)
Mikroskopik hayotning mavjudligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155352#msg155352)
Hayvon jamoalarining mavjudligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155353#msg155353)
Biomimetika: jonzotlar loyihasidan g‘oya olib (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155355#msg155355)
Gala bo‘lib harakatlanadigan chigirtkalar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155359#msg155359)
Chumolilar aloqa tizimi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155360#msg155360)
Oziq-ovqat sikli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155362#msg155362)
Uyqu paytida quloqlar faol (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155363#msg155363)
Uyqu paytida harakatlanishning muhimligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155364#msg155364)
Tundagi kamharakatlilik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155365#msg155365)
Yuqoriga ko‘garilgan sari nafasning siqilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155366#msg155366)
IKKINCHI KITOB:
Qur’ondagi bashoratlar
Kirish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155439#msg155439)
Vizantiya imperiyasining g‘alabasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155440#msg155440)
Fir’avn jasadining saqlanishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155443#msg155443)
Makkaning fath etilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155444#msg155444)
Isroil qavmining kibrga berilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155446#msg155446)
Fazoning tadqiq etilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155448#msg155448)
Oyga sayohat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155449#msg155449)
Zamonaviy transport vositalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155450#msg155450)
Samolyot texnologiyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155451#msg155451)
Tasvirning uzatilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155452#msg155452)
Hidning uzatilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155454#msg155454)
Elektrdan foydalanish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155457#msg155457)
Artezian buloqlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155458#msg155458)
Texnikada chumolilar armiyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155460#msg155460)
Atom energiyasi va parchalanish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155462#msg155462)
UCHINCHI KITOB:
Qur’onda qayd etilgan tarixiy dalillar
«Homon» va Qadimgi Misr yodgorliklari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155463#msg155463)
Muso Payg‘ambar (a.s.) va dengizning ikkiga bo‘linishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155466#msg155466)
Fir’avn va uning atrofidagilari boshiga tushgan kulfatlar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155471#msg155471)
Qur’onda «Fir’avn» so‘zi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155501#msg155501)
Muso Payg‘ambar (a.s.)ning sehrgarlikka yo‘yilishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155502#msg155502)
Nuh to‘foni (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155503#msg155503)
Iram shahri (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155510#msg155510)
Sodom va Gomorra shaharlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155512#msg155512)
Saba’ xalqi va Arim seli (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155516#msg155516)
Al-Hijr xalqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155520#msg155520)
TO’RTINCHI KITOB:
Allohning Qur’ondagi matematik mo‘jizalari
Qur’onda so‘zlar takroriyligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155521#msg155521)
Qur’onda raqamli hisoblar (Abjad hisobi) (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155526#msg155526)
Qur’onda 19 mo‘jizasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155538#msg155538)
BESHINCHI KITOB:
Qur’onning adabiy jihatdan mukammalligi
Qur’onning taqlid etilmasligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155540#msg155540)
Turli olimlarning Qur’on haqida bildirgan fikrlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155546#msg155546)
XOTIMA:
Qur’on Allohning vahiysidir (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155561#msg155561)
ILOVA:
Evolyutsiya nazariyasining yanglish ekanligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.msg155563#msg155563)
-
Allohning Qur'oni karimdagi mo'jizalari
(http://ziyouz.com/images/books/kuran_mujizeleri.jpg) (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=318)
Muallif: Horun Yahyo
Hajmi: 4,54 Mb
Fayl tipi: pdf, zip
(http://www.ziyouz.com/components/com_remository/images/download_trans.gif) Saqlab olish (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=318)
Online o'qish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3213.0)