forum.ziyouz.com

Umumiy bo'lim => Islom => Islomiy kitoblar => Mavzu boshlandi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:04:36

Nom: Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur. Ming bir fatvo (2-qism)
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:04:36: MING BIR FATVO

2-qism

Musanniflar:
Shamsiddinxon BOBOXON
Shayx Abdulaziz MANSUR

«O’zbekiston milliy ensiklopediyasi»
Davlat ilmiy nashriyoti
Toshkent - 2005

MUNDARIJA

Namozga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156150#msg156150)
Bemorlik, mayyit va dafnga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156306#msg156306)
Zakotga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156343#msg156343)
Ro‘zaga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156379#msg156379)
Haj va umraga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156417#msg156417)
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:05:36: NAMOZGA DOIR FATVOLAR

301-FATVO
Namozni tik turgan holda o‘qishga ojizlik qilgan kishi o‘tirgan holda o‘qishi mumkin. Ojizlik deganda tik tursa o‘ziga biror zarar yetadigan yoki kasali zo‘rayishidan yoxud tuzalishi kechikishidan qo‘rqadigan, tursa boshi aylanib ketadigan bemorlar tushuniladi. Ammo tik turishida hiyol mashaqqat hosil bo‘ladigan bo‘lsa, bu uzr hisoblanmaydi. Shuning uchun birozgina tik turishga qodir bo‘lsa ham namozni tik turgan holda boshlab, ruku’ paytigacha toqat qila olmasa, xohlagan paytida o‘tirib olib, namozni davom ettirishi mumkin.
«Olamgiriya», «Kofiy», «Xulosa»

302-FATVO
Biror narsaga suyanib yoki hassaga tayanib tik turishi mumkin bo‘lsa-da, namozni o‘tirib o‘qishi joiz emas. Albatta, gik holda o‘qishi kerak bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Tabyin»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:09:06: 303-FATVO
Uzr bilan namozni o‘tirib o‘qiydigan odam o‘ziga qulay bo‘ladigan holatda o‘tirishi mumkin. Agar devorga yoki biror insonga suyanib o‘tirishga ehtiyoj sezsa, suyanib o‘tirishi lozim. Ammo yotib olishi mumkin emas.
«Olamgiriya», «Zaxira», «Tabyin»

304-FATVO
Tik turish, ruku’ va sajda qilishga qodir bo‘lmagan kishi namozni o‘tirgan holida imo-ishora bilan o‘qiydi. Ruku’dan ko‘ra sajda ishoratida boshini pastroq egadi. Agar ruku’ bilan sajdada boshi bir xil egilsa durust bo‘lmaydi.
«Olamgiriya», «Qozixon», «al-Bahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:12:54: 305-FATVO
Tik turishga qodir, lekin engashib ruku’ va sajdaga egilishga ojiz kishi namozni tik holda imo-ishora bilan o‘qisa ham bo‘ladi. Lekin o‘tirgan holda o‘qigani yaxshidir. «Sajdai sahv»ni ham imo-ishora bilan bajaradi.
«Olamgiriya», «Qozixon», «Muhit»

306-FATVO
Imo-ishora bilan namoz o‘qiydigan kishi sajdaga egilish uchun biror taxta, yostiq kabi narsalarni baland qo‘yib olishi durust emas. Shunday taqdirda ham boshini ruku’dan ko‘ra sajdada pastroq ega olsa, namozi durust bo‘ladi, lekin narsa qo‘yib o‘qimagani ma’qul. Ammo boshini egmagan holda biror narsani peshonasiga ko‘tarib sajda qilsa, namozi durust bo‘lmaydi. Yerga yostiq qo‘yib olib, unga sajda qilishi mumkin.
«Olamgiriya», «Xulosa», «Muzmarot»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:13:36: 307-FATVO
Peshonasida jarohati bor kishi namozni uzrim bor, deb imo-ishora bilan o‘qishi mumkin emas. Balki burni bilan sajda qilib o‘qishi kerak.
«Olamgiriya», «Zaxira»

308-FATVO
Namozni o‘tirib o‘qishga ham qudrati yetmaydigan odam oyoqlarini qibla tomonga uzatgan holda orqasi bilan yotib, boshi ostiga yostiq qo‘yib oladi. O’ng yoki chap yoni bilan qiblaga qarab yotib olishi ham mumkin. Lekin oldingisi - avlodir.
«Olamgiriya», «Kofiy», «as-Siroj al-vahhoj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:14:32: 309-FATVO
Sog‘lom odam namoz asnosida uzrli bo‘lib qolsa, ya’ni, tik tura olmaydigan xastalikka uchrasa, o‘tirgan holda imo-ishora bilan o‘qishni boshlaydi. O’tirishga ham majoli yetmasa, yotgan holatida davom etadi.
«Olamgiriya», «Tabyin»

310-FATVO
Uzr bilan o‘tirib namoz o‘qiyotgan odam tuzalib qolsa, namozni tik turgan holda davom ettiradi. Bu Abu Hanifa bilan Abu Yusuf (rh.)lar so‘zidir.
«Olamgiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:15:55: 311-FATVO
Imo-ishora bilan namoz o‘qiyotgan odam namoz ichida tuzalib qolsa, qaraladi — agar ruku’ yoki sajdadan keyin bo‘lsa namozini boshidan qayta o‘qiydi. Bordi-yu, ruku’, sajda qilmagan bo‘lsa, o‘qishni davom ettiraveradi.
«Olamgiriya», «Hidoya», «Javhara»

312-FATVO
Boshi bilan ham imo-ishora qilib namoz o‘qishga qodir bo‘lmagan kishi ko‘zlari yoki qoshlari bilan imo-ishora qilib o‘qishga o‘tmaydi. Balki namoz o‘qimay turadi. Sog‘aygach yoki kasali yengillagach, qaraladi — agar bir kechayu kunduzdan ortiq namoz o‘qiy olmagan bo‘lsa, qazosini o‘qimaydi. Agar undan kam bo‘lsa o‘qiydi.
«Olamgiriya», «Qozixon», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:17:29: 313-FATVO
Bemor namozxon qiroat, tasbeh va tashahhudni xuddi sog‘lom odamdek o‘qiyveradi. Faqat o‘tirib-turish, ruku’, sajdalarda farq qiladi. Bordi-yu, mazkurlarni o‘qishga ham toqati yetmasa, ularni o‘qimay, faqat imo-ishora bilan kifoyalanadi.
«Olamgiriya», «Tatarxoniya»

314-FATVO
Bemor kishi qiblaga o‘girilib olishga kuchi yetmasa yoki yordam beradigan odam ham topa olmasa, qaysi tomonga qarab namozini o‘qisa ham bo‘laveradi. Keyin qayta o‘qimaydi. Ammo qiblaga qaratib qo‘yadigan odam bo‘la turib, undan yordam so‘ramay, boshqa tomonga qarab o‘qigan namozi durust emas.
Shuningdek, bemor yotgan to‘shak nopok bo‘lsa va uni o‘zi almashtira olmasa, yordam beradigan odam ham bo‘lmasa, o‘sha to‘shakda namozini o‘qiyveradi. Biroq, odam topsa, albatta, undan yordam so‘rashi shart. Aks holda namozi nodurust hisoblanadi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:17:50: 315-FATVO
Besh vaqt namoz vaqti o‘tgunga qadar hushsiz yotgan odam keyin o‘sha namozlarning qazosini o‘qimaydi. Majnunlikka (ruhiy kasallikka) uchragan kishining hukmi ham xuddi shunday.
«Olamgiriya», «Tabyin»

316-FATVO
Besh vaqt namoz vaqti o‘tgunga qadar aql-hushsiz, mast yotgan odam keyin qazosini o‘qiydi. Shuningdek, dori, nasha, qoradori yoki boshqa giyohlar iste’mol qilishi natijasida bir kecha va kunduz aql-hushsiz yotgan odamdan ham namozlar soqit bo‘lmaydi.
«Olamgiriya», «Xulosa»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:18:03: 317-FATVO
Ramazon oyida ro‘za tutsa, darmoni qurib, namozni tikka holda o‘qiyolmaydigan, ro‘za tutmasa tik turib o‘qiy oladigan odam ro‘za tutib, namozni o‘tirgan holda o‘qishi kerak bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Muhit»

318-FATVO
Ayol kishi bemorlikdan o‘zi tahorat qila olmasa, erining zimmasiga uni tahorat qildirib qo‘yish tushmaydi. Balki tayammum bilan namozini o‘qiyveradi.
«Olamgiriya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:18:24: 319-FATVO
Bemor agar tik turib namoz o‘qisa, peshobi yoki jarohatidan yiring oqib ketadigan bo‘lsa, namozni tark qilishi durust emas.
«Olamgiriya», «Sirojiya»

320-FATVO
Boshini baland ko‘tarishga dushmandan xavfi bor odam, chodirdan tashqari loy yoki yomg‘ir yog‘ayotgan bo‘lsa, chodirning pastligidan tik turib o‘qishning ilojini topmaydigan odamlar namozni o‘tirgan holda o‘qishlari mumkin.
«Olamgiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:19:47: 321-FATVO
Kishi bemorligida qazo qilgan namozlarini sog‘aygach, o‘tirib yoki imo-ishora bilan emas, balki sog‘lom kishidek ruknlarni to‘la bajargan holda o‘qishi shart.
«Olamgiriya», «Muhit»

322-FATVO
Bemor kishi sog‘lom vaqtida o‘qimagan qazo namozlarini sog‘aygach, o‘z holiga qarab, o‘tirgan holda yoki imo-ishora bilan o‘qishi mumkin.
«Olamgiriya», «Sirojiya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:21:38: 323-FATVO
Agar namozxon hatto namoz o‘qiyotganida bir odam yonida o‘tirib olib qachon ruku’ va qachon sajda qilishi kerakligini aytib turmasa namoz o‘qiy olmaydigan darajada faromushxotir bo‘lsa, shunday qilib ham namozni o‘qiyvergani yaxshi.
«Olamgiriya», «Qunya»

324-FATVO
Jum’a namoziga chiqa olmagan bemor imomning forig‘ bo‘lishini kutib, undan keyin peshin namozini o‘qigani yaxshidir. Jum’a namozi o‘qilayotgan vaqtda peshin o‘qish makruhdir.
«Olamgiriya», «Muzmarot»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 02:22:31: 325-FATVO
Shar’an musofir nomini olib, ayrim imtiyozlarga ega bo‘lishi uchun kishi eng kamida uch kecha va kunduzlik yo‘lni bosib o‘tishni niyat qilib yo‘lga chiqqan bo‘lishi kerak. Yilning eng qisqa kunlaridagi uch kunlik yo‘l odamning piyoda yoki tuyaning yurish tezligi bilan o‘lchanadi. Musofirga beriladigan imtiyozlar - to‘rt rak’atli farz namozlarning ikki rak’atga aylanishi, Ramazon ro‘zasini tutish-tutmaslik ixtiyori, poyafzalga uch kechayu kunduz mash tortish mumkinligi, jum’a va ikki hayit namozlarining soqit bo‘lishi kabilardir.
«Olamgiriya», «Sirojiya», «Tabyin»

326-FATVO
Uch kecha va kunduzlik masofa ertadan kechgacha yo‘l yurish bilan belgilanmaydi. Safar masofasi tongda yo‘lga chiqib peshin vaqti kirgunicha yo‘l bosib, so‘ngra bir joyda dam olib, tunab, yana ertasi tongda yo‘lga chiqib, peshingacha yurib, uchinchi kuni ham shu tariqa yo‘l yurish bilan o‘lchanadi. Farsax yoki kilometr bilan o‘lchash sharg emas. Zero, har bir yo‘lningo‘ziga xos qulayligi va qiyinchiliklari bor.
«Olamgiriya», «al-Javhara», «al-Bahr»

Izoh:
Shunga ko‘ra, safar masofasini km bilan belgilashda ulamolar o‘rtasida qadimdan ixtiloflar mavjud. Ba’zilar buni 80, boshqalar 90, ayrim ulamolar 100 km. deb hisoblaydilar.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:23:03: 327-FATVO
Musofirning ko‘zlagan manziliga ikkita yo‘l bo‘lib, biri uzoq, ikkinchisi yaqin. Uzog‘i uch kechayu kunduzlik, yaqini ikki kechayu kunduzlik yo‘l bo‘lsa. Uzog‘i bilan yursagina musofir hisoblanadi.
«Olamgiriya», «Qozixon»

328-FATVO

Uch kechayu uch kunduzlik yo‘lni ulov bilan ikki kunda bosib o‘tgan bo‘lsa ham musofir hisoblanib, to‘rt rak’atli farz namozlarni qasr (ikki rak’at) o‘qiydi.
«Olamgiriya», «Javhara»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:23:28: 329-FATVO
Musofir odam qasr o‘qishi, ya’ni, to‘rt rak’atli farz namozlarni ikki rak’at qilib o‘qishi vojibdir. Bordi-yu, to‘rt rak’at o‘qib, ikki rak’atdan keyin o‘tirgan bo‘lsa, namozi durust hisoblanadi. Lekin keyingi ikki rak’at naflni qo‘shib, salomni kechiktirgani uchun gunohkor bo‘ladi. Oldingi qa’daga o‘tirmagan bo‘lsa namozi buziladi.
«Olamgiriya», «Hidoya»

330-FATVO
Safarda sunnat namozlarini o‘qimaslikka ba’zi ulamolar ruxsat bergan bo‘lsa-da, xavf-xatarli joylarda o‘qimaslik, barqaror, tinch joylarda o‘qishlik avlodir.
«Olamgiriya», «Vajizi Kardariy»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:24:26: 331-FATVO
Musofir namozlarni qasr qilib o‘qishni uyida niyat qilgan vaqtidan boshlab emas, balki yo‘lga tushib, shahri yoki qishlog‘ining chekka uylari ortida qolgan joydan boshlaydi. Safardan qaytganda ham xuddi shu joyga kelganidan keyin qasrni to‘xtatib, to‘la o‘qishga o‘tadi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Tatarxoniya»

332-FATVO
Uch kechayu uch kunduzlik yo‘lga chiqishni niyat qilmay safarga chiqsa-yu, bir oylik yo‘l bosib o‘tgan bo‘lsa ham shar’an musofir hisoblanmaydi. Masalan, otini qidirib uzoq masofagacha izlab borgan odam qancha ko‘p yo‘l bosgani bilan niyatsiz bo‘lgani uchun musofir bo‘lmaydi. Ammo uyiga qaytishda musofirga aylanadi. Zero, safar masofasidagi uyiga borishni niyat qildi.
«Olamgiriya», «Tabyin»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:24:49: 333-FATVO
Musofir safar masofasini bosib o‘tgach, biror shahar yoki qishloqda eng kami o‘n besh kun turishni niyat qilgan holda to‘xtasa, musofirlik imtiyozlari soqit bo‘ladi. Shuningdek, safar masofasini bosib o‘tmay turib biror joyda o‘n besh kun turishni yoki uyiga qaytishni niyat qilsa ham muqimga aylanib, musofirlik imtiyozlaridan xoli bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Hidoya»

334-FATVO
Sahro va dashtu biyobonlarda chodir tikib yashaydigan ko‘chmanchi qabila kishilari agar bir joyda o‘n besh kun va undan ortiq turishni niyat qilsalar, Abu Yusuf (rh.)dan qilingan ikki xil rivoyatdan biriga ko‘ra, ular muqimga aylanadilar.
«Olamgiriya», «Hidoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:25:21: 335-FATVO
Bir shaharga kelgan musofir ishim bitgan kuni qaytaman, degan niyat bilan bir necha yil turib qolsa ham muqimga aylanmaydi.
«Olamgiriya», «Tahzib»

336-FATVO
Musofir 15 kun yoki undan ortiq vaqt ikki manzilda turishni niyat qilsa, qaraladi — agar o‘sha ikki joy o‘ziga mustaqil makonlar bo‘lib, biri ikkinchisiga tobe bo‘lmasa, muqimga aylanmaydi. Agar 15 kun kunduzi bir qishloqda, tunda ikkinchi qishloqda bo‘laman, deb niyat qilsa, tunaydigan qishloqqa kirishi bilan muqimga aylanadi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:25:53: 337-FATVO
Hoji Makka shahriga Zilhijja oyining birinchi kuni kirib kelib, 15 kun yoki ortiqroq turaman, deb niyat qilgani bilan muqim bo‘lib qolmaydi. Zero, oyning sakkizinchi kuni Minoga, to‘qqizinchi kuni Arafotga chiqib ketishi kerak. Demak, 15 kun bir joyda kechmay, bo‘linib qoladi. Shuninguchun musofirligicha qolib, namozlarni qasr qilib o‘qiyveradi.
«Olamgiriya», «al-Bahr»

338-FATVO
Savdogar bir shaharga borib, hojatimni ado etgunimcha 15 kun turaman, deb niyat qilsa, muqimga aylanmaydi. Zero, ertaroq hojati bitsa, yurtiga qaytishi aniq. Demak, 15 kun turishiga ishonchi mustahkam emas. Binobarin, niyat ham barqaror emas.
«Olamgiriya», «al-Bahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:26:12: 339-FATVO
Birovga tobe holda safarga chiquvchilarning musofir yoki muqimga aylanishi ularning rahbariga bog‘liq. Ya’ni, uning niyati va qaroriga qarab, bularning holi o‘zgarib turadi. Masalan, shogirdlar ustoziga, xotinlar erlariga, mardikor xo‘jayiniga qarab ish ko‘radilar. O’zlaricha musofir yoki muqim bo‘lishni niyat qilishlari mumkin emas.
«Olamgiriya», «Muhit»

340-FATVO
Musofir namoz ichida turib, shu shaharda 15 kun yoki undan ortiq turishni niyat qilsa, namozini qasr qilmay, to‘rt rak’at o‘qiydi. Bunda uning yakka o‘qiyotgani yoki imomga iqtido qilib o‘qiyotgani yoxud masbuq ekanining farqi yo‘q.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 07:26:34: 341-FATVO
Namozni kech boshlagani uchun uni tugatmay turib vaqtli chiqsa va shundan keyin musofir 15 kun yoki undan ko‘proq kun turishni niyat qilsa, namozi qasrligicha qoladi. Agar namozni buzib qo‘ysa, shu namozning qazosini ikki rak’at o‘qiydi.
«Olamgiriya», «Xulosa»

342-FATVO
Musofir boshqa musofirlarga imom bo‘lib namoz o‘qiyotganida tahorati singach, orqadan bir musofirni o‘rniga qo‘yib, tahoratni yangilash uchun chiqib ketganidan keyin vaqtincha imomlik qilayotgan namozxon 15 kun shu shaharda turishni niyat qilsa, orqadagilarning namozi qasrdan to‘rt rak’atga o‘zgarmaydi. Birinchi tahorati singan imom agar masjiddan chiqmay turib shunday niyat qilsa, o‘zining ham, iqtido qilgan musofirlarning ham qasr namozlari to‘rt rak’atga o‘zgaradi.
«Olamgiriya», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:28:44: 343-FATVO
Musofir muqimga iqtido etib namoz o‘qisa, qasr qilmay, to‘rt rak’at o‘qiydi. Ammo namozni buzib qo‘yib, qayta o‘zi o‘qimoqchi bo‘lsa, yana qasr qiladi. Agar muqimga nafl niyati bilan iqtido etgan bo‘lsa-yu, namozni buzib qo‘yib, qayta o‘qimoqchi bo‘lsa, to‘rt rak’at o‘qiydi.
«Olamgiriya», «Tabyin»

344-FATVO
Jum’a kuni zavoldan oldin yoki keyin safarga otlanish makruh emas. Lekin shahardan chiqib ketguniga qadar jum’a vaqti chiqib ketmasligini bilsa, jum’ani o‘qib, so‘ngra ketishi lozim. Aksincha qilsa, makruhdir.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:29:20: 345-FATVO
Mashoyixlarimiz so‘ziga ko‘ra, ko‘pchilik kishilarda ikki xil vatan bo‘ladi. Birinchisi -vatani asliy. Ya’ni, ahl-oilasi va mol-mulki turadigan vatan. Ikkinchisi — vatani iqomat. Ya’ni, vatani asliydan vaktincha kelib yashaydigan ikkinchi yashash joyi. Bunda kamida 15 kun yashashni niyat qilishi shart. Ko‘piga chegara yo‘q. Vatani asliydan ahl-oilasi bilan ikkinchi vatanga ko‘chib borsa, oldingi joyiga kelganda musofir hukmida bo‘ladi. Ammo ahl-oilasini olib ketmay, ikkinchi yashash joyida yangi oila qursa, har ikki vatanda ham muqim hisoblanadi. Vatani asliy safar bilan yoki boshqa joydagi iqomat joyi bilan yo‘q bo‘lmaydi. Ammo 15 kunlik iqomat joyi safar bilan ham, ikkinchi iqomat joyiga borish bilan ham yo‘q bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Kifoya», «Tabyin»

346-FATVO
Agar vatani asliysida hovli va yerini qoldirib, ahl-oilasi va ko‘chlari bilan boshqa joyga borib vatan tutsa, oldingisi ham vatani asliyligicha qoladi.
«Olamgiriya», «Zohidiy»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:37:32: 347-FATVO
Musofir namoz o‘qiy desa, o‘g‘ri va qaroqchilarning uning narsalarini talab ketishi xavfi bo‘lsa, namozni o‘qimasligi mumkin.
«Olamgiriya», «G’aroib»

348-FATVO
Farz namozini uzrsiz ulov ustida o‘qish joiz emas. Uzr deganda ulovdan tushsa, o‘zi, kiyimi yoki uloviga o‘g‘ri, yirtqich yoki dushman tajovuz qilishidan qo‘rqishi, ulovga qaytib minib olishiga ko‘zi yetmasligi yoki yer loy bo‘lib, quruq joyning yo‘qligi kabilar nazarda tutiladi.
«Olamgiriya», «Sharhul-Kanz», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:39:43: 349-FATVO
Ulov ustida namoz o‘qishga to‘g‘ri kelib qolsa-yu, ulovning ayrim joylariga najosat tekkan bo‘lsa, ba’zi ulamolar egar bilan uzangi pok bo‘lsa zarari yo‘q desalar, boshqalari egarning o‘zi pok bo‘lsa kifoya, debdilar. Lekin «Kanzul-ibod» kitobiga sharh yozgan alloma Badruddin Ayniy ulovdagi najosat qaerda bo‘lishidan qat’i nazar namozga zararsizdir, deganlar.
«Olamgiriya», «Sharhul-Kanz»

350-FATVO
Suzib borayotgan kemaga mingan odam namozni tikka holda o‘qishga qodir bo‘lsa-da, beuzr o‘tirib o‘qishi joiz. Lekin karohati bor. Bu Abu Hanifa (rh.) so‘zlari. Ammo Abu Yusuf bilan imom Muhammad (rh.) lar nazdida joiz emas. Demak, beuzr o‘tirib o‘qilmagani yaxshi ekan. Kema bog‘liq holda suzmay turgan bo‘lsa, barcha ulamolar nazdida ham beuzr o‘tirib o‘qish joiz emas.
«Olamgiriya», «Tahzib»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:40:33: 351-FATVO
Jum’a namozining farzligi Qur’on, Sunnat va Ijmo’ bilan sobit bo‘lgani uchun uni inkor etish kufr hisoblanadi. Jum’aning farz bo‘lishi uchun namozxonda oltita shart topilishi kerak. Ya’ni, shaharda yashash, sihat-salomatlik, hurriyat (ya’ni qul bo‘lmaslik), erkak va balog‘at yoshida bo‘lishlik hamda ko‘z bilan oyoqlarning sog‘lom ekanligidir. Ba’zi ulamolar aqlni ham qo‘shganlar. Lekin shulardan salomatlik, shaharda yashash, hurriyat, erkaklik kabi shartlar topilmagan kishilar jum’a namozini o‘qisalar, joiz hisoblanib, peshin namozi zimmalaridan soqit bo‘laveradi.
Jum’ani ado etish uchun beshta shart belgilangan. Ular — shahar yoki uning xududi, ruxsatnomaga ega bo‘lgan masjid, xutba, jamoat va peshin vaqti.
«Olamgiriya», «Muxtasar», «Badoe», «Kanz»

352-FATVO
Abu Hafsi kabir (rh.) so‘ziga ko‘ra, mardikorning jum’a namoziga borishiga xo‘jayini qarshilik qilishi mumkin. Ammo Abu Ali Daqqoq (rh.)ning nazdida shaharda bo‘lsa, qarshilik qilishga haqqi yo‘q. Lekin jum’aga borib-kelgunicha ishlamagani uchun ish haqqidan ushlab qoladi. Bu ham masjid uzoq bo‘lsagina mumkin. Biroq, yaqin bo‘lsa haqqidan ushlab qolmaydi. Mardikorning jum’aga borib-kelgunicha o‘tgan vakti uchun haq talab qilishi ham nojoizdir.
«Olamgiriya», «Muhit», «al-Bahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:41:58: 353-FATVO
Mujtahidlardan Abu Yusuf, Muhammad va Karxiy (rh.) kabi zotlar bir shaharda bittadan ortiq jum’a o‘qiladigan jome masjidi bo‘lmasligi kerak, degan masalada kengroq izlanish olib borib, bir shaharda ikkita yoki uchtagacha jome masjidi bo‘lishi mumkin, degan qarorga kelganlar. Ammo Imom Muhammad (rh.)ning Abu Hanifa (rh.)dan qilgan rivoyatida bir shaharda uchtadan ortiq jome masjidlarda ham jum’a namozi o‘qilishi mumkin, deyiladi.
«Olamgiriya», «Sanoe»

354-FATVO
Jum’a o‘qilmaydigan kichik qishloqdan shaharga bir kun turish uchun kelgan odam jum’a kuniga to‘g‘ri kelib qolsa, jum’a namozini o‘qishi zarur. Lekin shu kuni uyiga qaytadigan bo‘lib qolsa, jum’a o‘qishi lozim emas. Ammo shunda ham jum’ani o‘qib ketsa, ajrga ega bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Qozixon», «Tajnis»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:42:28: 355-FATVO
Jum’a vojib bo‘lmagan kishilar peshinni jamoat bo‘lib, azon va iqomatbilan o‘qiyveradilar. Shaharda yurgan musofirlar, jum’aga bora olmagan shaharliklar peshin namozini jamoat bo‘lmasdan yakka-yakka holda o‘qiydilar.
«Olamgiriya», «Qozixon»

356-FATVO
Arafotda jum’a namozi o‘qilmaydi. Abu Hanifa va Imom Muhammad (rh.)lar so‘ziga ko‘ra, bir shaharning bir necha joyida jum’a namozi o‘qilishi mumkin. Shu so‘zga amal qilamiz. Kattiq yog‘ayotgan yomg‘ir jum’a namoziga bormaslikka uzr bo‘la oladi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Xulosa»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:43:10: 357-FATVO
Qaysi joyda jum’a namozi o‘qilishining joizligi xususida shak-shubha hosil bo‘lsa, masalan, shahar yoki qishloq ekani aniq bo‘lmagan yoxud shartlarining mukammalligida ixtilof bo‘lgan joylarda jum’a namozidan keyin to‘rt rak’at ehtiyoti peshin namozini ham o‘qib qo‘yishlik lozim. Bunda mabodo jum’a o‘tmay qolsa, peshin namozi uning o‘rniga o‘tishi nazarda tutilgan.
«Olamgiriya», «Kofiy», «Muhit»

Izoh:
Ehtiyoti peshin o‘qish vojib emas. Shuning uchun uni masjidda emas, o‘z uyiga borib o‘qishni aksariyat ulamolarimiz avlo, deb sanaganlar.

358-FATVO
Jum’a namozidan keyin ehtiyoti peshin namozini o‘quvchilar to‘rt rak’atning hammasida «Fotiha» surasidan keyin bir sura qo‘shib o‘qishlari lozim.
«Olamgiriya», «Tatarxoniya», «Ohu»

Izoh:
Zamsura qo‘shishning sababi — mabodo jum’a maqbul bo‘lgan bo‘lsa, bu to‘rt rak’at naflga hisob bo‘lishi kerak. Naflning esa barcha rak’atlarida zamsura o‘qilishi shart.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 23 Yanvar 2009, 09:48:09: 359-FATVO
Jum’a namozidan oldin imomning xutba o‘qishi farz. Xutbaning farzlari bizning hanafiy mazhabimiz bo‘yicha ikkita. Biri — peshin vaqtida, lekin jum’adan oldin o‘qilishi. Ikkinchisi — Allohning zikri. Ya’ni hamdu sano yo tahlil yoki tasbeh aytilishi. Xutbaning sunnatlari 15 ta. Ular — tahoratli bo‘lish, tik turish, qavmga yuzlanish, «Auvzu...»ni ichida aytish, xutbani qavmga eshittirish, hamd bilan boshlash, Allohning zotu sifatlariga xos sanolar o‘qish, ikki shahodat kalimasini o‘qish, Payg‘ambarimizga salavot aytish, pandu nasihat qilish, oyatlardan o‘qish, ikkinchi xutbada hamdu sano va salavotlarni takroran aytish, musulmonlar haqqiga duo qilish, har ikki xutbani qisqaroq o‘qish, ikki xutba orasida biroz o‘tirib olish va hutbani minbarda aytish ham sunnat amallardan debdurlar.
«Olamgiriya», «Sharhi Hidoya», «al-Bahr»

360-FATVO
Agar xutbani aytganidan keyin tahoratini yangilamoqchi bo‘lib, o‘rniga imomlikka boshqa odamni qo‘ymoqchi bo‘lsa, o‘sha odam xutbani eshitgan bo‘lishi shart. Aks holda imomligi durust bo‘lmaydi. Ammo xutba o‘qigan imom namozni boshlagandan keyin tahoratga chiqadigan bo‘lsa, o‘rniga xutbani eshitgan odamni qo‘yishi shart emas.
«Olamgiriya», «Kofiy», «Tahzib»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:25:24: 361-FATVO
Jum’a xutbasini o‘qish uchun imom minbarga chiqishi bilan namozxonlarga har qanday namoz, gap, salavot, yeb-ichish kabi amallar taqiqlanadi. Hatto birov nojo‘ya ish qilayotgan bo‘lsa, uni qaytarish uchun ovoz chiqarmasdan qo‘l bilan ishorat qilish lozim.
«Olamgiriya», «Muhit», «Xulosa»
Izoh:
Shuni bilib qo‘yish lozimki, arablar jum’a xutbasini arab tilida aytadilar. Shuning uchun ular bir yo‘la ikkinchi azondan boshlab, ikkita xutbani o‘qiydilar. Ammo bizning diyorimizga o‘xshash ajam yurtlarida birinchi azongacha mahalliy tilda mav’iza qilinadi. Bu xutba emas. Gapirish kabi ishlar taqiqlanadigan xutba — bu bizda ikkinchi azondan keyingi xutbalardir.

362-FATVO
Jum’a xutbasiga hozir bo‘lganlar tiz cho‘kib o‘tiradimi yo chordona quribmi yoki boshqacha o‘tiradimi, farqi yo‘q. Lekin namozda o‘tirgandek cho‘kkalab o‘tirish mustahabdir.
«Olamgiriya», «Muzmarot», «Me’roj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:25:47: 363-FATVO
Nafl o‘qib turganida imom ikkinchi azondan keyingi xutbani o‘qiy boshlasa, sajda qilmagan bo‘lsa, naflni to‘xtatib, xutbaga quloq soladi. Agar sajda qilib qo‘ygan bo‘lsa, ikki rak’atni tugatib, so‘ngra xutbaga quloq soladi.
«Olamgiriya»

364-FATVO
Imomlikka jum’a xutbasini o‘qigan odam o‘tishi shart emas.
«Naf’ul-muftiy», «ad-Durrul-muxtor»

Izoh:
Bu yerda shart emas, deyilishidan, xutba o‘qigan kishining imomlikka o‘tishining afzalligi ma’lum bo‘ladi. Lekin shart emasligi ba’zi holatlarda yengillik paydo qiladi.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:26:17: 365-FATVO
Bemorga qarab. xizmat qilib turgan kishiga jum’aga borish vojib bo‘lmaydi.
«Naf’ul-muftiy», «ad-Durrul-muxtor»

366-FATVO
Jum’a namozi durust bo‘lishi uchun jamoat bo‘lishi ham shart. Bunda imomdan tashqari kamida uch kishi hozir bo‘lishi kerak. Ularning xutbani tinglagan bo‘lishlari shart emas, balki imomlikka yaroqli kishilardan bo‘lishi zarur. O’zi uch kishi bo‘lsa-yu, biri ayol yoki sag‘ir yoxud imomlikka yaroqsiz bo‘lsa jum’a o‘qilishi durust emas.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:26:36: 367-FATVO
Shaharda uzrsiz jum’a o‘qimaganlar jum’a namozi tugamagunicha peshin namozini o‘qimay turishlari lozim. Bemor va musofirlar ham peshin namozini jum’adan keyin o‘qishlari mustahabdir.
«Olamgiriya», «Kanz», «al-Vajiz»

368-FATVO
Bemor odam kasalligi yengillashgani sababli peshin namozini uyida o‘qiganidan keyin jum’a masjidiga borib, jum’a namozini o‘qisa, o‘qigan peshin namozi naflga aylanadi. Imomni «Attahiyyot» o‘qiyotganida yoki sajdai sahv qilayotganida topsa ham iqtido qilib, jum’ani o‘qiyverishi lozim. Bu Abu Hanifa bilan Abu Yusuf (rh.)lar so‘zidir.
«Olamgiriya», «Nihoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:26:52: 369-FATVO
Ikki hayit namozlari vojib amallar sirasiga kiradi. Uning shartlari jum’a shartlari bilan bir xil. Faqat bularda xutba shart emas, balki sunnat. Xutba jum’ada namozdan oldin o‘qilsa, ikki hayit namozida namozdan keyin o‘qiladi. Ramazon hayitining namozi uzr bilan ertasi kuni o‘qilishi mumkin. Qurbon hayiti namozi uzrli va uzrsiz uch kungacha o‘qilaveradi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Muxtasar»

370-FATVO
Hayit namoziga kech kelib, imomni ruku’da topgan kishi tik holda tahrima takbirini aytgach, qaraydi; agar imom ruku’dan boshini ko‘tarmasidan oldin uchta hayit takbirini aytishga ulgursa, tik holda aytib, keyin ruku’ qiladi. Ulgurmaydigan bo‘lsa, ruku’ga borib, takbirlarni aytib tugatadi. Lekin uch takbirni ruku’da aytganida qo‘llarini ko‘tarmaydi. Bordi-yu, ruku’da takbirlarni aytayotganida imom ruku’dan boshini ko‘tarib yuborsa, imomga ergashib, u ham bosh ko‘taraveradi. Aytilmay qolgan takbirlar soqit bo‘ladi.
«Olamgiriya», «as-Siroj», «Kofiy»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:27:15: 371-FATVO
Hayit namozining birinchi rak’atida imom qiroatdan oldin uch takbir aytishni unutib, qiroat qilib qo‘ygan bo‘lsa, buni qiroatdan keyin aytishi ham mumkin. Agar ruku’ga borganda esiga tushsa, takbirlarni qo‘l ko‘tarmay ruku’da aytsa ham bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Tatarxoniya»

372-FATVO
Qurbon hayiti namozi uzr bilan ertasiga yoki uchinchi kunda o‘qilsa karohiyati yo‘q. Ammo uzrsiz hayitdan keyingi kunlarga qoldirish joiz, lekin makruhdir. Ro‘za hayiti namozini esa, uzrsiz bir kunga kechiktirish ham joiz emas.
«Olamgiriya», «Javhara», «Tabyin»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:27:35: 373-FATVO
Hayit namozi bilan janoza namozini o‘qish bir vaqtga to‘g‘ri kelib qolsa, birinchi bo‘lib hayit namozi, keyin janoza o‘qiladi. Hayit namozining xutbasi janoza namozidan keyin o‘qiladi.
«Olamgiriya», «Kunya»

374-FATVO
Qurbon hayitining arafa kungi bomdod namozidan boshlab «Tashriq kunlari»ning oxirgi kuni asr namozidan keyinigacha har bir jamoat bilan o‘qilgan farz namozidan keyin «Tashriq takbiri» ni bir marta aytish vojib. Uning o‘qilishi quyidagicha: «Allohu akbar, Allohu akbar. Lo iloha illallohu vallohu akbar, Allohu akbar. Valillohil-hamd». U hammaga emas, balki shaharda yashovchi erkak kishilarga, muqimga iqtido qilgan musofir va ayollarga vojib bo‘ladi. Yolg‘iz o‘zi o‘quvchi odam bu takbirni aytmaydi.
«Olamgiriya», «Muxtasar»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:27:52: 375-FATVO
Tashriq takbirini imom aytmasa, iqtido qiluvchilar darhol aytib yubormasdan imomning haqiqatan takbirni unutib qo‘iganiga va aytmasligiga to‘la ishonch hosil qilishlari lozim. Masalan, gapirib yuborishi, boshqa zikr-tasbehlarni boshlab yuborishi, masjiddan chiqib ketishga harakat qilishi kabi holatlar sodir bo‘lsa, shundagina takbirni muqtadiylarning o‘zlari aytadilar.
«Olamgiriya», «Tabyin»

376-FATVO
Quyosh tutilganda jome masjidida yoki keng maydonda jum’a masjidining imomi jamoat bilan ikki rak’at nafl namozi o‘qishi sunnat amallardandir. Qiroat tovushsiz, uzunroq qilinadi. Namozdan so‘ng uzoqduo qilinadi. Agar imom kelmasa, yakka-yakka bo‘lib o‘qiydilar. Lekin Imom Halvoniy (rh.) so‘ziga ko‘ra jum’a, hayitga o‘tib yurgan imom uzr bilan kela olmay, boshqa biror kishining imom bo‘lib o‘qishiga buyursa, joizdir. Qavmga malol keltirmaslik maqsadida imom qiroatni uzun qilsa, duoni qisqaroq qiladi. Duoni uzoq qilmoqchi bo‘lsa, qiroatni qisqaroq qiladi.
«Muxtasar», «Olamgiriya», «Javhara»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:28:14: 377-FATVO
Oy tutilganda ham xuddi Quyosh tutilgandagi kabi ikki rak’at nafl namozi o‘qiladi. Faqat bunda jamoat bilan emas, balki har kim o‘zi yakka holda o‘qiydi. Shuningdek, qattiq shamol, bo‘ron ko‘tarilganda, qor yoki yomg‘ir tinmay qattiq yogaverganda, osmon qizarib ketganda, kunduzni zulmat qoplaganda yoki biror kasallik ommaviy ravishda tarqalganda, zilzilada, chaqmoq ko‘p chaqqanda, yulduzlar ko‘p uchganda, tunda ortiqcha yorug‘lik paydo bo‘lganda, dushmandan xavf kuchayganda ham ikki rak’at nafl namoz o‘qib, Allohdan najot so‘rash tavsiya etiladi. Oy tutilganda va yuqorida eslatilgan holatlarda jamoat bilan emas, balki har kim o‘z uyida o‘qiydi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Sirojiya», «Tabyin»

378-FATVO
O’lim tushagida yotgan og‘ir bemor o‘ng tomoni bilan yotqizilib, yuzi qiblaga qaratib qo‘yiladi. Bu sunnatdir. Osmonga qaratib yotqizib, boshi ostita yostiq qo‘yib, tizzalari ko‘tarib qo‘yilsa ham joizdir. Lekin bu ikki xil yotqizishda bemorga noqulaylik tug‘iladigan bo‘lsa, o‘z holicha qoldiriladi.
O’limi yaqinlashganining belgilari — oyoqlari bo‘shashib ketganidan tizzasini ko‘tarib yota olmasligi, burnining egri shaklga kirishi, yuzining rangi o‘chib, terisining bo‘shashib ketishi va hokazo. Shu kabi alomatlar paydo bo‘lishi bilan unga kalimai shaxodat talqin etiladi. Ya’ni, unga eshittirib, «Ashhadu allo iloha illallohu va ashhadu anna Muhammadan abduhu va rasuluh» kalimalari o‘qib turiladi. Bu mustahab amallardandir. Lekin bemorga «Ayt!» - deb qistalmaydi. Agar bir marta bo‘lsa ham aytsa yoki g‘arg‘ara qila boshlasa talqin to‘xtatiladi.
«Muxtasar», «Olamgiriya», «Hidoya», «Javhara»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:28:42: BEMORLIK, MAYYIT VA DAFNGA DOIR FATVOLAR

379-FATVO
O’limi oldidan bemor mabodo kufr so‘zlarini aytib yuborgan bo‘lsa ham, unga kofir hukmi berilmaydi, balki unga hamma musulmonlar qatori muomala qilinadi.
«Olamgiriya», «Fathul - Qadir»

380-FATVO
O’lim to‘shagida yotgan ogir bemorning joni uziladigan paytda ahli saloh, ulug‘ odamlarning hozir bo‘lib turishi foydadan xoli emas. Uning yonida «Yosin» surasining o‘qib turilishi mustahab amallardandir. Bemorning atrofida xushbo‘y narsalarning muattar hid taratib turishi ham foydalidir.
«Olamgiriya», «Munya», «Zohidiy»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:29:03: 381-FATVO
Joni uzilayotgan bemorning yonida junub yoki hayzli ayollarning bo‘lishiga ruxsat etiladi, ya’ni, bu makruh emas.
«Olamgiriya», «Qozixon»

382-FATVO
Bemorning joni uzilishi bilanoq, uning eng yaqin kishisi ip bilan emas, enli latta bilan iyagini boshiga tortib bog‘laydi. Ko‘zlari ochiq qolgan bo‘lsa, yumib qo‘yadi. Kiyimlari yechib olinib, yerdan balandroqjoyga — taxta yoki so‘ri ustiga yotqizib, usti matoh bilan yopib qo‘yiladi. Issiq kunlarda bo‘lsa, qorniga temir yoki loy qo‘yiladi. O’limi to‘g‘risida odamlarni xabardor qilish ham mustahab ishlardandir. So‘ngra imkoni boricha tezroq mayyitni yuvib, kafanlab, janozasini o‘qib, dafn etiladi. Kasal bo‘lmay, to‘satdan vafotetgan kishi to o‘limi aniqlanmaguncha dafn etilmay turadi.
«Olamgiriya», «Javhara», «as-Siroj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:29:41: 383-FATVO
Mayyit yuvilmay turib, uning huzurida Qur’on tilovat qilish makruhdir.
«Olamgiriya», «Tabyin»

Izoh:
Demak, mayyitga janoza o‘qilmay turib, tashqarida tilovat etish joiz ekan. Lekin bizning diyorimizda dafndan keyin tilovat qilish odati joriydir.

384-FATVO
Homilador ayol o‘lib qolsa va qornidagi bolaning qimirlagani ma’lum bo‘lsa, Imom Muhammad (rh.)ning so‘ziga ko‘ra, onaning qornini yorib, bola chiqarib olinadi.
«Olamgiriya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:30:12: 385-FATVO
Mayyitni yuvish tiriklar zimmasidagi vojib amallardandir. Bir marta yuvish vojib. Uch bor yuvish sunnat. Mayyit xilvat joyda to‘la yechintirilib, taxta ustiga yotqizilgan holda yuviladi. Taxta bir yoki uch, yoxud 5 marta mijmar (isiriqqa o‘xshash ud nomli xushbo‘y giyoh) bilan dudlangan bo‘lishi lozim. Mayyitning avrati (kindigidan to tizzasigacha) biror matoh bilan yopib qo‘yiladi. Ba’zi ulamolar faqat g‘aliza avrati yopilsa kifoya, sonlari ochiq qolsa zarari yo‘q, deydilar.
«Olamgiriya», «Zahiriya», «Hidoya»

386-FATVO
Mayyit yuvilganda istinjo ham qildiriladi. Bu Abu Hanifa (rh.)ning so‘zidir. G’assol buning uchun qo‘liga latta o‘rab oladi. So‘ngra balog‘at yoshida bo‘lsa, tahorat ham qildiradi. Og‘iz-burunlari chayilmaydi. Yuzidan boshlab iliq suv bilan yuviladi. Ba’zi ulamolar og‘iz-burni suv bilan yuvilmasa-da, g‘assol barmog‘iga yupqa lattani o‘rab, lab va tishlarini artib tozalaydi, burniga ham o‘sha barmog‘ini tiqib, yetgan joyigacha artadi, deydilar. Boshiga mashham tortiladi. Chap va o‘ngiga ag‘darib yuviladi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Javhara», «Qozixon», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:30:33: 387-FATVO
Mayyit yuvib bo‘lingach, o‘tqizib, qorni asta silab qo‘yiladi. Biror narsa chiqsa, faqat o‘sha joyi yuvib qo‘yiladi, xolos. Soch va soqoli taralmaydi, tirnoqlari olinmaydi, mo‘ylabi ham qaychilanmaydi, qo‘ltiq osti yunglari ham yulinmaydi.
«Olamgiriya», «Muhit»

388-FATVO
Mayyit suv ostidan topilgan bo‘lsa ham u g‘usl qildiriladi. Ammo suvdan olmay turib g‘usl qildirish niyati bilan jasadni u yoq-bu yoqqa to‘ntarib, so‘ngra olinsa, bu g‘usl o‘rniga o‘tadi.
«Olamgiriya», «Tajnis», «Badoe»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:30:54: 389-FATVO
Jasad uzoq turib qolgani tufayli aynib, qo‘l bilan silashning imkoni bo‘lmasa, ustidan suv quyib yuvilaveradi.
«Olamgiriya», «Tatarxoniya»

390-FATVO
Tug‘ilgan chaqaloq ovoz chiqarib yoki qimirlab, so‘ngra o‘lgan bo‘lsa, unga nom ham qo‘yiladi, yuvib, janoza ham o‘qiladi. O’lik holda tug‘ilgan chaqaloqqa nom qo‘yilmaydi, janoza o‘qilmaydi, yuvib, bir lattaga o‘rab ko‘miladi. Chaqaloqning tirik tug‘ilgani to‘grisida tuqqan ona yoki tug‘dirgan doyaning guvohligi qabul qilinadi.
«Olamgiriya», «Hidoya», «Muzmarot»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:31:15: 391-FATVO
Murdaning yarmidan ko‘p qismi boshsiz yoki yarim qismi boshli holda topilsa, u yuvib, kafanlab, janoza o‘qilib ko‘miladi. Jasadning ko‘p qismi topilib, janoza bilan ko‘milgandan keyin qolgan qismlari topilsa, bu qismlariga janoza o‘qilmasdan lattaga o‘rab ko‘mib qo‘yilaveradi. Yarim qismi boshsiz yoki jasad uzunasiga- ikkiga bo‘lingan bo‘lib, biri topilgan bo‘lsa ham yuvilmaydi, janoza ham o‘qilmaydi, balki lattaga o‘rab dafn qalinadi.
«Olamgiriya», «Muzmarot», «Izoh»

392-FATVO
Murdaning musulmon yoki kofirligi noma’lum bo‘lsa, qaraladi — agar u musulmonlar diyorida topilgan bo‘lsa yoki musulmonligiga dalolat qiladigan biror alomati bilinsa, yuvib, janoza bilan dafn etiladi. Musulmonlik alomatlariga xatna qilinganligi, soqoli xina bilan bo‘yalgani kabilar kiradi.
«Olamgiriya», «Me’rojud-diroya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:31:37: 393-FATVO
Kemada o‘lgan kishi (qirg‘oq uzoq bo‘lsa) yuvib, kafanlab, janozasi o‘qilgach, tosh kabi og‘ir narsa boglab turib, suvga tashlab yuboriladi.
«Olamgiriya», «Me’rojud-diroya»

394-FATVO
Musulmon podshohga itoat qilmay, unga qarshi chiqib qurollanib olgan isyonchilar (bogiylar) hamda qaroqchilar jang asnosida o‘lsalar, yuvilmaydilar va ularga janoza ham o‘qilmaydi.
«Olamgiriya», «Xizona»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:31:57: 395-FATVO
Mayyitni yuvuvchi g‘assol tahoratsiz bo‘lsa ham joiz, lekin tahoratli bo‘lishi yaxshidir. Agar u junub yoki hayzli ayol yoxud kofir bo‘lsa, makruhlik ila joiz bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Me’roj», «Zohidiy»

396-FATVO
G’assol ishonchli kishilardan bo‘lib, mayitning ayb-nuqsonlarini fosh qilmaydigan, yaxshi sifat va alomatlarinigina gapiradigan kishi bo‘lishi tavsiya etiladi. Masalan, mayyitning yuzi qizarib ketgani, xushbo‘y hid taratgani kabi alomatlarni gapirsa yaxshi. Ammo yuzi qoraygani, noxush hid taratgani, shaklu surati o‘zgarib ketgani kabi sifatlarini aytmagani ma’qul.
«Olamgiriya», «Javhara»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:32:29: 397-FATVO
Erkaklar jasadini erkaklar, ayollar jasadini ayollar yuvadi. Norasida o‘g‘il bolani ayollar, norasida qiz bolani erkaklar yuvishi mumkin. Ayollar erlarini yuvishlari mumkin. Ayollarni erlari yuvmaydilar. Bu bizning hanafiy fuqaholarimizning xulosalaridir.
«Olamgiriya», «as-Siroj al-vahhoj»

398-FATVO
Ayollar ichida bir erkak kishi o‘lib qolsa, uni suv bilan yuvmaydilar, balki ayollar ichida mahrami yoky xotini bo‘lsa, ulardan biri qo‘li bilan tayammum qildiradi. Agar ulardan boshqa begona ayollar tayammum qildiradigan bo‘lsalar, qo‘llariga latta o‘rab oladilar.
«Olamgiriya», «Me’roj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:32:46: 399-FATVO
Mayyit yuvilgandan keyin uni kafanlash farzi kifoya amallardandir. Erkak kishiga sunnat bo‘yicha uch qavat kafan bichiladi:
1.   Izor (ishton). Uning uzunligi boshining tepa qismidan oyoqlarining ostigacha.
2.   Qamis (ko‘ylak). Bo‘ynidan oyoqlarigacha.
3.   Lifofa (choyshab). Uning uzunligi ham izorning uzunligichadir.
Ba’zi fuqaholar marhum olim kishilardan bo‘lsa, unga salla ham kiydirib qo‘yilgani yaxshi, ya’ni, mustahab debdilar. Bunda sallaning pechi yuztomoniga tushirib kiydiriladi.
Izor bilan lifofaning o‘zi ham kafanlikka kifoya qiladi. Ayol kishiga ham sunnat bo‘yicha uch qavat (izor, qamis, lifofa) kafan bichiladi. Faqat unga ximor (ro‘mol) va ko‘kragidan sonlarigacha yetadigan xirqa (qiyiq) qo‘shiladi. Ael kishiga izor, lifofa, ximorning o‘zi ham kifoya qiladi. Faqat zarurat holatlardagina erkakka bir qavat, ayolga ikki qavat kafan bichish mumkin.
«Muxtasar», «Olamgiriya», «Hidoya», «Javhara»

400-FATVO
Qabristonga dafn uchun borganlar to tobut yelkalardan yerga qo‘yilmaguncha o‘tirib olishlari makruhdir. Agar tuproq tortilguncha o‘tirmay, tik tursalar, yanada yaxshiroq bo‘ladi.
«Muxtasar», «Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:33:06: 401-FATVO
Mayyitga janoza namozini o‘qish farzi kifoyadir. Bir kishi — xoh u erkak bo‘lsin, xoh ayol — janozasini o‘qisa, qolgan musulmonlarning zimmasidan soqit bo‘ladi. Hech kim o‘qimasa, hamma gunohkor bo‘ladi. Jum’a, hayit namozlarida adad xususida shart qilingan jamoat janoza namozida shart emas. Lekin jamoat qancha ko‘p yig‘ilsa, shuncha yaxshi.
«Olamgiriya», «Nihoya», «Tatarxoniya»

402-FATVO
O’zini o‘zi o‘ldirgan odam juda katta gunoh qilib qo‘ygan bo‘lsa-da, mo‘‘min-musulmonligining e’tibori bilan Abu Hanifa, Imom Muhammad va Imom Halvonâ„–Y (rh.)lar nazdida ung‘a janoza o‘qilaveradi. Ammo ota-onasidan birini qasddan o‘ldirgan odam o‘lsa, unga janoza o‘qilmaydi.
«Olamgiriya», «Tabyin», «Nihoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:33:37: 403-FATVO
Mayyit o‘limi oldidan janozamni falon kishi o‘qisin, deb vasiyat qilgan bo‘lsa, bu vasiyati shar’iy hisoblanmagani uchun uni ijro etish lozim bo‘lmaydi.
«Olamgiriya», «Muzmarot»

Izoh:
Lekin mayyitning egalari o‘sha vasiyat etilgan odamning imomlik qilishiga rozi bo‘lishsa va boshqa tomondan ham qarshilik bo‘lmasa janozaga o‘tishi mumkin.

404-FATVO
Shom namozi paytida janoza hozir bo‘lib qolsa, shomningfarzidan keyin janoza o‘qiladi. Undan so‘ng shomningsunnati o‘qiladi.
«Olamgiriya», «Kunya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:34:13: 405-FATVO
Janoza namozining niyatini dilga keltirib, yana til bilan ham aytsa, boshqa namozlardagi kabi yaxshi. Ammo shoshilinch paytida imomning janoza to‘g‘risida o‘ylab qo‘yishi va iqtido qiluvchilarning «imomga iqtido qildim», deb qo‘yishining o‘zi kifoya qiladi.
«Olamgiriya», «Muzmarot»

406-FATVO
Bizning hanafiy mazhabimizga ko‘ra, janoza namozida «Fotiha» surasi o‘qilmaydi. Mabodo o‘qilganda ham qiroat niyati bilan emas, sano niyati bilan o‘qiladi. Yana janoza namozining to‘rt takbirininghammasida qo‘l ko‘tarmaymiz. Balki faqat birinchi takbirda qo‘l ko‘taramiz.
«Olamgiriya», «Muhit», «Sharhi Kanz»

Izoh:
Takbirlarni aytayotgan paytda ayrim kishilarning boshini osmonga bir bor ko‘tarib qo‘yishlari bid’at ishlardandir.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:34:46: 407-FATVO
Mayyitlar ko‘p bo‘lsa, imom ixtiyorlidir -xohlasa har biriga alohida janoza o‘qiydi, xohlasa hammasiga bir niyat bilan bir marta o‘qiydi. Mayyitlar imomning ro‘parasidan boshlab, dastlab katta yoshli erkaklar, ularning ortidan norasida o‘g‘il bolalar, so‘ngra ayollar qo‘yiladi. Agar hammasi bir jinsdan bo‘lsa, yoshi ulug‘rog‘i yoki ilmlirog‘idan boshlab qo‘yiladi.
«Olamgiriya», «Me’roj», «Fathul-Qadir»

408-FATVO
Agar mayyit janozasiz yoki yuvilmay ko‘mib qo‘yilgan bo‘lsa, ba’zi ulamolar uch kungacha, deganlar, lekin necha kun o‘tgan bo‘lishining ahamiyati yo‘q, balki murda aynib, titilishga o‘tmaganiga umid bo‘lsa, qabr ochilib, mayyit chiqariladi va yuvilmagan bo‘lsa yuvib, janozasi o‘qiladi va qayta dafn qilinadi.
«Olamgiriya», «Sirojiya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:35:31: 409-FATVO
Mayyitni dafn qilish ham farzi kifoyadir. Qabr lahad shaklida kavlanishi sunnatdir. Ya’ni, ikki metr atrofida chuqur kavlab tushilgandan keyin qibla tomondan mayyit uchun alohida joy tayyorlanadi. Uning chuqurligi ko‘krak barobari bo‘lishi kerak. Agar undan ham chuqur bo‘lsa, yanada yaxshi. Eni yarim qomat, ya’ni, bir metrga yaqin bo‘lishi lozim.
«Olamgiriya», «Muhit», «Javhara», «Muzmarot»

410-FATVO
Agar qabrni lahad shaklida kavlashga yerning yumshoqligi yoki qumli tuproq bo‘lgani bois imkon bo‘lmasa, «shaqq» shaklida, ya’ni, yerma go‘r kavlab, dafn etish ham mumkin. Bunda ariq qazigandek yer ochiladi va ikki yoni xom g‘ishtlar bilan urib chiqiladi. Mayyit qo‘yilgach, ustiga tegmaydigan qilib yog‘och, taxta yoki shox-shabbalardan «ship» yasab, ustidan tuproqtortiladi.
«Olamgiriya», «Me’roj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:36:14: 411-FATVO
Shayx Abu Bakr Muhammad ibn Fazl (rh.)ning bergan fatvosiga ko‘ra, ba’zi yumshoq tuproqli yerlarimizda lahad yoki yorma qabr kavlashning imkoni bo‘lmagani uchun nimadan bo‘lsa ham tobut (quti, sandiq) yasab, mayyitni unga solib ko‘mish mumkin. Agar temirdan yasalsa, uning ichiga birinchi tuproq to‘shaladi, ustki qismi yorma qabr usti kabi yopib, loy bilan suvab qo‘yiladi. Mayyitning o‘ng va chap tomonlariga xom g‘isht teriladi. Shunday qilinsa, lahadga o‘xshatilgan bo‘ladi. Lahadga pishiq g‘isht ishlatish makruhdir.
«Olamgiriya», «Qozixon»

412-FATVO
Ayol kishi murdasini lahadga qo‘yishga hammadan ko‘ra uning mahramlari haqliroq va yaxshiroqdir. Agarda ulardan keyin mahram bo‘lmagan qarindoshlari avlodir. Ulardan hech kim bo‘lmasa yoki qo‘yishni uddalay olmasa, begonalar qo‘yishi joiz bo‘ladi. Ayollar qabrga tushirilmaydi.
«Olamgiriya», «al-Bahr», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:36:45: 413-FATVO
Qabr yerdan bir qarich baland qilib ko‘tarilib qo‘yiladi. Ustki qismi nam o‘tkazmaydigan qurilish vositalari bilan berkitilmasligi tavsiya etiladi. Qabr ustiga imorat qurish, ustida o‘tirish, uxlash, bosib yurish, tahorat ushatish, ko‘karib turgan giyohlarni yulish yoki chorva mollarini o‘tlatish makruh ishlardan sanaladi. Qabr toshi o‘rnatish va mayyit to‘g‘risida ba’zi muhim ma’lumotlarni yozib qo‘yishga ayrim ulamolar joiz deb fatvo berganlar.
«Qozixon», «Olamgiriya»

Izoh:
Maqbara shiklash, qabr toish qo‘yib, unga yozuvlar bitish masalasidagi ulamolarning ixtilofi asosan oddiy musulmonlarning qabrlari to‘g‘risida bo‘lgan. Ammo mashhur aziz-avlielar, dunyoga tanilgan olimu-ulamolarning qabrlari esa, ziyoratchilar ruhiy taassurot olsin, keyingi avlod uchun ularning mozorlari ibrat manbai bo‘lsin, degan ezgu maqsadda o‘zlari vasiyat qilmagan va xohlamagan bo‘lsalar-da, boshqalar tomonidan tiklansa, obod qilinsa, buning zarari yo‘q, balki ko‘p manfaatli jihatlari borligi uchun ruxsat berilgan.

414-FATVO
Tiriklik vaqtida o‘zi uchun qabr kavlatib qo‘yishning zarari yo‘q, aksincha, bu savobli ishdir.
«Olamgiriya», «Muzmarot»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:37:07: 415-FATVO
Dafndan keyin darhol tarqab ketmay, biroz vaqt duo, tilovati Qur’on bilan o‘tirish mustahab ishlardandir. Imom Muhammad (rh.) qabristonda Qur’on tilovat qilishning karohati yo‘q, deb fatvo bergan. Mashoyixlarimiz buning mayyitlarga foydasi bo‘lgani uchun shu fatvoni qabul qilganlar.
«Olamgiriya», «Muzmarot», «Javhara»

416-FATVO
Zarurat yuzasidan bir qabrga ikki-uch kishining jasadi dafn etilishi mumkin. Agar ular turli jinsdan bo‘lsalar, qibla tomonga katta yoshdagi erkak, undan keyin norasida o‘g‘il bola, uidan keyin ayol kishi qo‘yiladi va oralarini ajratib turish uchun tuproq tashlanadi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:37:30: 417-FATVO
Qabrdagi mayyit chirib, tuproqqa aylangani ma’lum bo‘lsa, shu qabrga boshqa mayyitning qo‘yilishi mumkin. Shuningdek, bu kabi qabrlar o‘rnida dehqonchilik qilish va imorat solib, foydalanish joizdir.
«Olamgiriya», «Tabyin»

418-FATVO
Mayyit qiblaga qarab yotqizilmagan yoki chap yoni bilan yotqizilgan yoxud boshi oyoq tomonga qilib qo‘yilgani ma’lum bo‘lsa, qaraladi — agar lahadning og‘zi g‘isht bilan berkitilgan bo‘lsa-yu, tuproq tortilmagan bo‘lsa, ochib sunnat bo‘yicha o‘zgartirib chiqiladi. Ammo tuproq tortilgandan keyin bilinsa, qabr ochilmaydi.
«Olamgiriya», «Tabyin»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:38:05: 419-FATVO
Qabr ichida kimningdir qiymati bir dirhamlik biror narsasi qolib ketgan bo‘lsa ham tuproq tortilgan bo‘lsa-da, qayta ochib, birovning omonati qaytariladi.
«Olamgiriya», «Qozixon», «al-Bahr»

Izoh:
Bir dirham tilla 3,12 g.

420-FATVO
Musibat yetgan xonadon egalariga uch kungacha bir marta ta’ziya bildirib qo‘yishlik yaxshi ishlardan sanaladi. Ta’ziya bildirish deganda «Marhum yoki marhumani Alloh o‘zining rahmati va mag‘firatiga sazovor qilsin, gunohlarini kechirsin. Sizga Alloh sabr bersin», kabi so‘zlar bilan dillarga tasalli berish tushuniladi. Musulmon odam kofirga va kofir odam musulmon kishiga o‘ziga yarasha so‘zlar bilan ta’ziya bildirishi joiz.
«Olamgiriya», «Muzmarot», «Zahiriya», «as-Siroj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:38:40: 421-FATVO
Kimningdir vafot etishi bilan musibat yetgan xonadon ahli uydan chiqmay, uch kungacha aza tutib o‘tirishlari va ta’ziyaga keluvchilarni kutib-kuzatib turishlari mumkin. Faqat darvoza oldida kursi va to‘shaklarda o‘tirib yoki tik turib, ta’ziyachilarni kutish eng xunuk odatlardandir.
«Olamgiriya», «Zahiriya»

Izoh:
Bunga qaraganda bizning shu kabi odatlarimizni isloh etish lozimga o‘xshaydi. Haqiqatan, darvoza oldida ta’ziyachi kutish degani, albatta, hammaning kelishi shart, degandek bo‘ladi. Ammo darvozani ochiq qoldirib, uch kungacha ichkarida o‘tirish esa, birinchidan, kamtarlik alomati. Zero, kamtar odam odamlarni ovora qilish, vaqtlarini olishdan iloji boricha o‘zini saqlaydi. Ta’ziyaga kela olmaganlardan xafa ham bo‘lmaydi. Ikkinchidan, ko‘chadan shoshilinch ravishda o‘tib borayotgan vaqti tang kishilar xijolatsiz o‘tadi. Ta’ziyaga kelish ham xolis bo‘ladi.

422-FATVO
Aza tufayli ayollarning qora kiyim kiyishlarining zarari yo‘q. Erkaklarga bu mumkin emas. Ammo musibatga toqatsizlik qilib, yuz va ko‘llarini qoraga bo‘yash, yoqa yirtish, yuzni tirnab qon chiqarish, boshiga tuproq sochish, son va ko‘kraklariga urib faryod solish, qabristonga chiroq yoqish kabi ishlar botil va johiliyat odatlaridandir.
«Olamgiriya», «Muzmarot»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:38:58: 423-FATVO
Musibatzada xonadon ahli uchun taom tayyorlab yedirish joiz. Uchinchi kuni ziyofat berish nojoiz ishlardandir.
«Olamgiriya», «Tabyin», «Tatarxoniya»

Izoh:
Musibat ahlining ko‘ngliga ovqat tayyorlab yeyish sig‘maydi. Shuning uchun qo‘shnilar taom hozirlab, berib tursalar, ayni savob ish qilgan bo‘ladilar. Hatto mayyit chiqqan xonadonda sharoit ko‘tarsa, bir chekkada qozon osib, ovqat tayyorlab, musibat ahli, uzoqdan kelgan mehmonlar, xizmat bilan ovora bo‘lib, chiqib ovqatlanib kelishga imkoniyat topolmay turgan kishilarga ham berilsa, buning hech qanday zarari yo‘q. Faqat isrofgarchilik bo‘lmasa, to‘y ziyofatiga o‘xshab qolmasa bo‘lgani. Zero, zarurat yuzasidan yengillik baxsh etish dinimizga xos xususiyatlardandir.

424-FATVO
O’zini yoki mol-mulkini dushman va o‘g‘ridan himoya qilayotib nima bilandir o‘ldirilsa, musulmonlar yoxud zimmiylarning jonini saqlab qolish harakati asnosida o‘ldirilsa, dushmanning o‘t ochishi bilan kemadagi musulmonlar kuyib o‘lsa, ularning hammasi shahid hisoblanadi. Ular yuvilmasdan, kiyimlari bilan birga janoza o‘qilib, dafn etiladilar. Kiyimlarida qondan boshqa najosat bo‘lsa, o‘sha joyi yuviladi. Kafanlikka yaraydigan kiyimlaridan boshqa barcha narsalari yechib olinadi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:39:17: 425-FATVO
Shaharda qotili noma’lum jasad topilsa yoki jang maydonida og‘ir yaralanib, tashqariga tirik holda chiqqach, dunyoviy gapdan gapirib, ovqatlanib, biror ichimlik ichib yoki uxlab, davolanib, vasiyat qilib, salqinlab yoki bir namoz vaqti o‘tgunicha tirik turib, so‘nfa jon bersa, bu kabi shahidlar yuvilib, keyin janozalari o‘qiladi. Bog‘iylik va qaroqchilik qilgani tufayli o‘lim jazosiga mahkum etilganlar yuviladilar, lekin ularga janoza o‘qilmaydi.
«Muxtasar», «Olamgiriya»

426-FATVO
Mozor va qabristonlarni ziyorat qilish erkak va ayollarga barobar joiz, hatto, savobli ishlardandir. Payshanba, jum’a va shanba kunlari ziyorat qilinsa, mayyitlar sezib turarkan. Faqat ziyorat odoblariga rioya qilinib, bid’at ishlardan saqlanish shart.
«Raddul-muhtor» matni va hoshiyasi
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:39:36: 427-FATVO
Mozor va qabriston ziyoratining odoblaridan biri — mayyitning oyoq tomonlaridan kelib, salom bergach, tik turgan holda duo qilishdir. Payg‘ambarimiz (a.s.) «Jannatul Baqe» qabristonini ziyorat qilganlarida shunday qilar edilar. Agar oyoq tomondan kelishning imkoni bo‘lmasa, boshqa tomonlardan kelish mumkin. Salom bergandan keyin shunday deydi: «Assalomu alaykum, dora qavmin mo‘‘minin. Va inno in shoallohu bikum lohiqun». Agar arabcha ayta olmasa, uning tarjimasi: «Assalomu alaykum, ey mo‘minlar diyori! Biz ham, inshoalloh, sizlarga qo‘shilajakmiz». Shundan keyin bilsa «Yosin» surasi yoki o‘n bir marta «Ixlos» surasi yoxud bilgan sura va oyatlarini o‘qib, savobini mayyitlar ruhiga hadya etadi.
«Raddul-muhtor» matni va hoshiyasi

428-FATVO
Kimiki, nafl ro‘za tutib yoki nafl namoz o‘qib, xayr-sadaqa qilib, savobini mayyitlar ruhiga hadya etsa, Ahli sunna val-jamoa e’tiqodiga ko‘ra, yuborgan savobi ularga yetadi.
«Raddul-muhtor» hoshiyasi
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:39:56: 429-FATVO
Qur’on tilovatining savobini Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga hadya etish joizligiga ko‘pchilik ulamolar ittifoq qilganlar.
«Raddul-muhtor» hoshiyasi

430-FATVO
O’limidan oldin o‘zi uchun kafan tayyorlab qo‘ygani kabi qabr kavlatib qo‘yishi ham joiz, balki savobli ishdir. Umar ibn Abdulaziz, Rubayyi’ ibn Xaysam va boshqa ulug‘ zotlar shunday qilgan ekanlar.
«Raddul-muhtor» matni va hoshiyasi
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:40:17: 431-FATVO
Musibat yetgan xonadon ahli va qarindoshlarining yig‘lashlari mumkin. Faqat og‘izlaridan kufrona, shikoyatomuz gaplar chiqmasligi shart. Agar Allohdan nolib yig‘lasalar qattiq gunohkor bo‘lurlar. Mabodo mayyit yig‘lashga vasiyat qilgan bo‘lsa, u ham qabrida azoblanadi.
«Raddul-muhtor» matni va hoshiyasi

432-FATVO
Mayyitning peshonasiga «Bismillohir Rahmonir Rahim», ko‘kragida «lo iloha illallohu Muhammadun Rasululloh», deb siyoh bilan emas, quruq ko‘rsatgich barmoq bilan yozib qo‘yishlik foydadan xoli emasligida yirik ulamolar ittifoq qilganlar. Lekin peshona, kafan, ko‘krak kabi joylarga oyat va Allohning nomlarini siyoh bilan yozib qo‘yishga ko‘pchilik ulamolar ruxsat bersalar, ayrimlari chirib, yiringta aylanadigan joyda oyat va Allohning ismlari yozilmagani ma’qul, deb qarshilik bildirganlar.
«Raddul-muhtor», «Navodirul-usul»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:40:39: 433-FATVO
Boshqa jamoat bilan o‘qiladigan namozlarda birinchi safda turish afzal, janoza namozida esa, oxirgi safda turish afzal. Zero, bu tavoze (kamtarlik) belgisidir.
«Bazzoziya»

434-FATVO
Mayyit qabrga qo‘yilib, qaror topgandan keyin Munkar va Nakir atalmish ikki farishta kelib, u bilan savol-javob qilishi haq. Agar yirtqich yeb ketgan bo‘lsa ham, uning qornida so‘roq qilinadi. Uzoq joyga olib ketish uchun biror qutiga o‘xshagan narsaga solib qo‘yilgan mayyit to-olib borilib, dafn qilinmagunicha so‘roq qilinmay turadi. Barcha omonat ruhi topshirilgan inson so‘roq qilinadi. Hatto chaqaloq ham bundan mustasno emas. Uning javob berishida Alloh taolo ilhom bilan yordam beradi.
«Bazzoziya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:40:58: 435-FATVO
Masjidga xarj qilish uchun odamlardan to‘plangan pul mablag‘ini masjid xodimi o‘zining shaxsiy ehtiyojiga ishlatib, so‘ngra o‘ringa-o‘rin o‘zining mablag‘idan to‘lab qo‘yishi joiz emas.
«Bazzoziya»

436-FATVO
Mast qiluvchi ichimlik ichib mast bo‘lgan holdagi musulmon odamni noma’lum shaxs zulman (nohaq) urib o‘ldirib ketgan bo‘lsa, u shahid hisoblanadimi yoki yo‘qmi, degan masalada hanafiy va shofiiy mazhablari ulamolari shahid bo‘ladi, deb javob aytganlar. Dalil sifatida shahidlikning shartlari unda topildi. Mast holda bo‘lmasin yoki gunoh ustida o‘ldirilgan bo‘lmasin, degan shart hech qaerda qayd etilmagan, deb ta’kidlaydilar. Shartlar mukallaflik (ya’ni, oqil, bolig‘, musulmon bo‘lish), zulman qatl qilinish, xun to‘lanmasligi, junub bo‘lmaslik va irtisos bo‘lmasligi.
«Fatovoyi xayriya», «Sharhi ar-Ravz»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:41:20: 437-FATVO
Mayyitlar qabrlari bir-biridan uzoq yoki yaqin bo‘lishidan qat’iy nazar o‘zaro ziyoratlaShib turadilar. Bu xususda hadislar vorid bo‘lgan. Tiriklarning qilib yurgagn yaxshi-yomon ishlari vafot etgan yaqinlariga ko‘rsatib turiladi. Tiriklarning qilayotgan amallari Allohga dushanba va payshanba kuni, payg‘ambarlar va avliyolarga jum’a kuni ko‘rsatib turiladi. Ularning yaxshi ishlaridan ular shodlanadilar.
«Bayon lin-nos»

438-FATVO
Dafn etilgan marhum va marhumalarning ruhlari o‘z jasadlari bilan aloqadordirlar. Ularning o‘zaro aloqasi uyqudagi odamning o‘z ruhi bilan bo‘ladigan aloqasidan ham kuchliroqdir. Mo‘minlarning ham, kofirlarning ham ruhlari o‘z jasadlari huzurida, qabriston hududida bo‘lib turishlari to‘g‘risida rivoyatlar bor. Shuningdek, ba’zi solih kishilarga marhumlarning vafot etganlaridan keyingi kechirgan holatlari ayon qilingan.
«Bayon lin-nos»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:41:40: 439-FATVO
Oyat va hadislarga ko‘ra, sehr-jodu qadimdan bor narsa. Uni yomon niyatda o‘rganish, o‘rgatish va shug‘ullanish, Allohningxohishisiz ham ta’sir etadi, deb e’tiqod qilish kabira gunohlardan hisoblanadi. Mohiyagini bilib olish uchun o‘rganib qo‘yish, odamlarning mushkulini oson qilish maqsadida undan to‘g‘ri foydalanishga Imom Buxoriy, Imom Shofiiy kabi mujtahid olimlar ruxsat berganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) yahudiy Labid ibn al-A’sam tomonilan sehrlanganlari to‘g‘risida ulamolar ixtilof qilganlar. Bu xususda qat’iy hukm chiqarilmagani ma’qul.
«Bayon lin-nos», «Tafsiri Roziy»

440-FATVO
Duoxonlik, azoimxonlik, dam solish kabi odatlar qadimdan hamma xalqda mavjud. Bu narsalar ichida shar’an ruxsat etilgan va etilmaganlari bor. Islom ta’limoti bu ishlardan shariatga zidlarini taqiqlagan, mos keladiganlarini aniqlab bergan. Masalan, duoxon yoki azoimxon bemorga yoki boshiga biror tashvish tushgan kishiga oyatlardan o‘qib, dam solsa, hadislarda kelgan duolardan o‘qib, shifo tilasa, joiz, balki, sunnat. Ammo kufrona so‘zlar, ma’nosiz to‘qima duolar o‘qib dam solish taqiqlanadi. Ibn Hajar al-Asqaloniy so‘ziga ko‘ra, ulamolar ijmo’ qilganlarki, dam solishning uch sharti bor:
1. Allohning kalomidan, ism va sifatlaridan o‘qish;
2. Arab tilida yoki boshqa tilda bo‘lsa ham ma’nosi shar’iy bo‘lishi;
3. Duo va dam solish mustaqil ravishda ta’sir qilmasligi, balki, Allohning izni va taqdiri bilan ta’sir qiladi, deb e’tiqod qilish.
«Bayon lin-nos»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:42:02: 441-FATVO
Oyatlar, Allohning ism va sifatlari yozilgan tumorlarni taqish hanafiy, molikiy, shofiiy va xanbaliy mazhablari ulamolari nazdida joiz sanalgan. Bu to‘g‘rida taqiq kelgan hadis shirk yozilgan tumorlarga oid, deb ta’vil qilganlar. Ezib-ichki to‘g‘risida, agar oyatlardan bo‘lib, uni yozgach, suv bilan yuvib, ichilsa yoki yuvinilsa joizligi ta’kidlangan. Ibn Abbos (rz.) tug‘ishga qiynalgan ayolga shunday qilishga buyurganlari naql qilingan.
«Bayon lin-nos», «al-Mavsua al-fiqhiyya»

442-FATVO
Kasallikning sog‘ odamga yuqishi mumkinligi hadisi sharifdan ma’lum. Unda «Biror yerda vabo kasali tarqalgani haqida eshitib qolsangiz, u yerga bormang. O’zingiz yashayotgan joyda vabo tarqalsa, undan qochib chiqib ketmang» deyilgan. Boshqa bir hadisda: «Kasal yuqishi yo‘q narsa...», — deyilgan. Lekin bu hadisda Allohning izni va taqdirisiz yuqish yo‘q, degan ma’noni nazarda tutganlar, deb ta’vil qilinadi.
«Bayon lin-nos», «Zodul-maod»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:42:19: 443-FATVO
Xatmi Qur’on, xudoyi yoki ehson nomi bilan qori va mullolarni uyiga taklif etib, amri ma’ruf, nahyi munkar, tilovat qilingach, mehmonlarni kuzatish asnosida qori va mullolarga mezbon tomonidan berilgan pul yoki boshqa narsalarni olish joizmi, degan masalada mutaaxxirin ulamolar, jumladan, Imom Saraxsiy, Mavlono Abdulhay (rh.)lar agar oldindan shu narsalarni berish sharti bilan kelgan bo‘lsalar joiz emas. Ammo hech qanday shartsiz, mezbon o‘zi ko‘nglidan chiqarib, hadya tariqasida bersa olish joiz, deb fatvo bergan ekanlar.
«Aynul-ilm», «Komiliya»

444-FATVO
Dafn etilgan mayyit shar’iy uzr bilan ochilib, boshqa joyga ko‘chirib, dafn etilishi mumkin. Masalan, egasidan ruxsat olinmagan birovningeriga dafn etilgan bo‘lib, yer egasi norozilik bildirib turgan bo‘lsa, qabr ostini namlik yoki suv egallagan bo‘lsa yoki g‘ayridinlar yurtiga dafn etilgan bo‘lsa. Hanafiy mazhabida bo‘lgan Malika Shohsuvor (oxirgi Usmoniy xalifa Sulton Abdulmajid-P ning xotini) Frandiya qabristonidan olib kelinib, Misrga dafn etilgani tarixdan ma’lum.
«Dorul-ifto», Misr, «Sahihi Buxoriy», «Olamgiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:44:29: 445-FATVO
Mayyitning qornini yorish masalasida, shar’iy uzr bilan bo‘lsa, joiz deyilgan. Masalan, mayyit zaharlanib o‘lgan bo‘lsa, uni aniqlash, gumon qilingan odamni tuhmatdan xalos qilish kabi sabablar bilan ichki a’zolari ochib tekshirib ko‘rilishi joiz.
«Dorul-ifto», Misr

446-FATVO
Tirik insonning biror a’zosini shu a’zoga muhtoj bemorning hayotini saqlab qolish uchun tibbiy amaliyot bilan ko‘chirib o‘tkazish joiz. Lekin shu shart bilanki, a’zo beruvchining hayotiga zarar yetmasa, majburan emas, ixtiyoriy ravishda bersa, shundan boshqa muolaja mumkin bo‘lmasa va amaliyot har ikki tomon uchun muvaffaqiyatli chiqishi odatda bo‘lib turgan bo‘lsa.
Islom fiqhi akademiyasi yig‘ilishining qarori.
Makka, 1985
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:45:13: 447-FATVO
O’lik insonning biror a’zosini shu a’zoga muhtoj bemorning hayotini saqlab qolish uchun tibbiy amaliyot bilan ko‘chirib o‘tkazish joiz, balki avlodir. Faqat a’zosi olinuvchi mayyit tirikligida ruxsat bergan bo‘lishi shart.
Islom fiqhi akademiyasi yig‘ilishining qarori.
Makka, 1985

448-FATVO
Tirik inson organizmining biror qismini o‘zining boshqa bir joyiga ko‘chirib olib o‘tkazish zarurat yuzasidan joiz. Masalan, terisi, suyagidan olib boshqa-joyiga ulash, yamash mumkin.
Islom fiqhi akademiyasi majlisining qarori.
Makka, 1985

449-FATVO
Bemorningjismoniy sog‘lig‘ini tiklash maqsadida sun’iy suyaklar o‘rnatish, yurak, o‘pka, jigar kabi ichki a’zolarga tutqichlar yasab qo‘ydirish joiz.
Islom fiqhi akademiyasi majlisining qarori.
Makka, 1985.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:45:36: ZAKOTGA DOIR FATVOLAR

450-FATVO
Boyligi shariat belgilab qo‘ygan ma’lum bir miqdorga, ya’ni, nisobga yetgan musulmon kishi bir yil o‘tishi bilan asliy hojatlaridan ortiqcha boyligining qirqdan bir qismini, ya’ni, 2,5 foizini shar’an belgilab qo‘yilgan joylarga berishi farzi ayndir. Nisob 84 gr. tilla qiymati bilan barobar mablag‘dir. Zakotni beuzr kechiktirib berish gunohdir. Zakotni ajratayotgan yoki berayotgan paytda niyat qilish shart. Demak, shu ajratgan yoki berayotgan narsam sadaqa yoki ehson emas, zakotdir, deb niyat qilinadi. Ammo yilning oxiriga kelib, shu bir yil mobaynida bergan sadaqalarimni zakot deb niyat qildim, desa, bu niyati o‘tmaydi. Butun boyligini sadaqa qilib yuborsa, niyat shart emas. Zakotga ham o‘taveradi.
«Olamgiriya», «Muxtasar»

451-FATVO
Faqir kishiga bergan qarzidan kechib yuborsa, o‘sha qarzda turgan boyligydan beradigan zakotidan qutiladi. Agar bir qismidan kechsa, o‘sha qismidan "beradigan zakoti soqit bo‘ladi. Agar boy kishidagi qarzini unga hadya qilib yuborsa, uning zakoti soqit bo‘lmaydi.
«Olamgiriya», «Tabyin»

452-FATVO
Bir faqirga boy kishi falon kishiga bergan qarzimni borib, o‘zingga olgin, deb zakotni niyat qilsa joizdir.
«Olamgiriya», «al-Bahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:46:07: 453-FATVO
Miskinga pul berib, tilida hiba (hadya) yoki qarz, deb aytib, dilida zakot, deb niyat qilsa, zakotga o‘tadi.
«Olamgiriya», «al-Bahr», «Qunya»

454-FATVO
To‘liq bir yil majnun (jin tekkan, ruhiy kasal-likka uchragan) bo‘lsa, zakot vojib emas. Ammo bir yil behush yotgan boyga zakot vojib. Yilning boshi va oxirida majnunligi ketgan bo‘lsa, zakot vojib bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Javhara», «al-Kofiy», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:46:31: 455-FATVO
Garovga qo‘ygan boyligi modomiki, garovga olgan kishi qo‘lida ekan, undan zakot berish vojib emas.
«Olamgiriya», «al-Bahr»

456-FATVO
Yashabturgan uylari, kiyib turadigan kiyimlari, uy jihozlari, minilib turgan ulov, oziq-ovqat, pardoz buyumlari (agar tilla, kumushdan yasalmagan bo‘lsa), gavhar, marjon, yoqut, zumrad (agar sotish uchun saqlanmayotgan bo‘lsa), olimning foydalanib turgan kitoblari, kasb-hunar asboblari kabi narsalardan zakot berilmaydi. Bo‘yoqchining idishdagi bo‘yoqlari, teri oshlovchining idishdagi yog‘laridan zakot beriladi. Kirchiningsovunlaridan zakot berilmaydi.
«Olamgiriya», «Javhara», «Kifoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:47:01: 457-FATVO
Fiqh ilmi bilan shug‘ullanadigan olimning uyidagi kitoblari juda katta mablag‘ga teng bo‘lsa ham agar ulardan foydalanib turishga muhtoj bo‘lsa, bu kitoblardan zakot berishi vojib emas. Lekin zarur bo‘lmaydigan kitoblarining qiymati nisobga yetsa, ulardan zakot berishi vojibdir.
«Olamgiriya», «Mabsut»

458-FATVO
Odamlardan qarzdor odam agar boyligidan qarziga beradigan bo‘lsa, nisobdan kamayib qoladigan bo‘lsa, unga zakot vojib emas. Masalan, birovdan bir nisob miqdorida qarz olgan, lekin qo‘lida besh nisob miqdorida boyligi bor. U to‘rt nisob hisobidan zakot beradi. Ammo nazr, kafforat, fitr sadaqasi, haj puli kabi Allohning haqlari ham zimmasidagi qarzi hisoblanadi. Lekin bu qarzlar zakotga to‘sqinlik qilmaydi. Ya’ni, mazkur joylarga sarf qilsa, nisobdan kamayib qolish ehtimoli bo‘lsa ham zakot beraveradi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:47:33: 459-FATVO
Bo‘yniga olmay yurgan qarzdorga qarshi hujjati yo‘q odam bir necha yildan keyin hujjatga ega bo‘lib qolsa va qarzni undirib olsa, o‘tgan yillar uchun zakot vojib emas.
«Olamgiriya», «Tabyin»

460-FATVO
Qarzdor uzoq joyga qochib ketsa, qaraladi - agar qarz bergan odam uni topib kelishga-qodir bo‘la turib, harakat qilmasa, zakot soqit bo‘lmaydi. Topib kelishga imkoniyati bo‘lmasa, undagi puldan zakot bermaydi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:47:51: 461-FATVO
Zakotda yil hijriy sana hisobi bilan o‘lchanadi (354 kun). Yilning boshi va oxirida zakot nisobi mavjud bo‘lib, o‘rtasida nisobdan kamayib turishi zakotni soqit qilmaydi.
«Olamgiriya», «Hidoya»

462-FATVO
Yil davomida tijorat mollarining jinslari o‘zgartirib turilishi zakot beriladigan yilning ham o‘zgarib, yangilanib turishiga sabab bo‘lmaydi. Ammo chorva mollari yil davomida almashtirib turilsa, yil hisobi oxirgisidan boshlab e’tiborga olinadi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:48:30: 463-FATVO
Nisob egasining boyligiga yil davomida qaysi yo‘l bilan bo‘lsa-da, foyda qo‘shilib borsa, hammasi umumiy boyligiga qo‘shilib, zakot ajratilaveradi. Masalan, tijoratdan tushgan foyda, meros, hadya yo‘li bilan tushgan mablag‘lar kabi. Ammo qo‘y, echki, tuya kabi boshqa jinsdan qo‘shilgan narsalar qo‘shilmaydi. Yil to‘lishi bilan tushgan mablag‘ va foydalar yangi yil hisobidagi nisobga qo‘shib hisoblab boriladi. Ya’ni, bir yil to‘lmagunchaulardan zakot berilishi vojib emas. Lekin to‘lmagan yil va keyingi bir necha yil hisobidan bir nisob egasi bo‘lgan odam oldindan zakotlarini berib qo‘yishi mumkin.
«Olamgiriya», «Javhara», «Muxtasar», «Qozixon»

464-FATVO
Yil davomidagi foyda va qo‘shimcha daromadlar nisobga yetgan boyligiga qo‘shiladi. Nisobga yetmagan boyligiga qo‘shib hisoblanmaydi. Agar nisobga yetmagan moliga yangi daromadni qo‘shganida nisobga yetadigan bo‘lsa, qo‘shib shu kundan boshlab iil o‘tishini kutadi.
«Olamgiriya», «Badoe»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:49:06: 465-FATVO
Nisobga yetgan chorva mollariga yil to‘lishi bilan zakotini berib bo‘lgach, mollarni sotib yuborsa, yarim yil to‘lgan mavjud pulni nisobga qo‘shib hisob-laydimi yoki yo‘qmi, degan masalada Abu Hanifa (rh.) nazdida qo‘shib hisoblamaydi, balki, unga yangidan yil hisobini boshlaydi. Ammo Abu Yusuf bilan Imom Muhammad (rh.)lar nazdida mollarning pulini ham mavjud nisobga qo‘shib, ikki nisobga zakot beradi. Bu ixtilof chorva mollari alohida nisobga yetgan taqdirda e’tiborga olinadi. Bordi-yu, nisobga yetmagan bo‘lsa, hammalarining nazdida ham nisobga qo‘shib hisoblanaveradi.
«Olamgiriya», «Javhara»

466-FATVO
Yerining xarojini (zakotini) to‘lab bo‘lgach, sotib yuborsa, pulini asliy nisobga qo‘shib hisoblab, zakot ajratadi.
«Olamgiriya», «Badoe»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:49:27: 467-FATVO
Pul mablag‘i nisobga yetgach, zakotini berib, qolgan pulga chorva mollarini sotib olsa, mulkidagi boshqa chorva mollariga-qo‘shib hisoblamaydi. Zero, u zakoti berilgan moldir. Bu Abu Hanifa (rh.) so‘zlaridir.
«Olamgiriya»

468-FATVO
Tijorat niyati bilan boqayotgan qo‘ylarining qiymati nisobga yetar edi. Lekin ular yil to‘lmay turib o‘lib qoldi. Ularning terilarini shilib, oshlab, qiymatini hisoblasa, nisobga yetayapti. Yil to‘lishi bilan undan zakot beradi.
«Olamgiriya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:50:42: 469-FATVO
Tijorat niyati bilan saqlanayotgan meva sharbati bir yil o‘tmasdan mayga, so‘ngra sirkaga aylangach, qiymati nisobga yetsa ham yil oxirida undan zakot berilmaydi.
«Olamgiriya», «Qozixon»

[b[470-FATVO[/b]
Ikki nisob egasi pulini yaxshi hisoblab ko‘rmay ikki yarim nisob hisobidan zakot berib bo‘lganidan keyin bilib qolsa, ikki nisobdan ortig‘ini keyingi yil hisobiga o‘tkazib qo‘yaveradi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:51:07: 471-FATVO
Turli nav chorva mollari nisobga yetgan odam ularning bir-ikki navidan zakot berganidan keyin shu zakoti berilgan mollar o‘lib qolsa, bergan zakoti qolgan mollarining zakotiga o‘tmaydi.
«Olamgiriya», «Muhit»

472-FATVO
Yil to‘lmay oldindan berilgan zakotni qabul qilgan faqir yil-oxiriga yetmay boy bo‘lib qolsa, yo o‘lib qolsa yoki dindan qaytib murtad bo‘lsa, berilgan zakot o‘z kuchini yo‘qotmaydi.
«Olamgiriya», «as-Siroj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:51:30: 473-FATVO
Zakot farz bo‘lgan odam uni ado etmay turib vafot topsa, zakot soqit bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Muhit»

474-FATVO
Chorva mollarining erkagu urg‘ochisidan nisobga yetgach, zakot beriladi. Lekin sharti yarim yildan ortiq dalada, o‘tloqda boqilgan bo‘lishi va maqsadi sutidan foydalanish, naslini ko‘paytirish, semirtirish, bahosini oshirish bo‘lishi belgilangan. Hayvonlarni boqishdan maqsadi ularda yuk tashish, minish bo‘lsa, zakot vojib bo‘lmaydi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:51:49: 475-FATVO
Chorva mollarini sotib foydalanish, ya’ni, tijorat niyati bilan boqayotgan bo‘lsa, ularning qiymatini pulga hisoblab, zakot chiqaradi, necha bosh ekaniga qarab emas.
«Olamgiriya», «Badoe»

476-FATVO
Chorva mollarini tijorat niyati bilan sotib olib, keyinroq sotish niyatidan qaytib, boqishni niyat qilsa, shu keyingi niyat qilgan kunidan e’tiboran yil hisobini boshlaydi. Ya’ni nisobga yetgan bo‘lsa, ularning qiymatiga emas, necha bosh ekaniga qarab zakot ajratadi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:52:32: 477-FATVO
Chorva mollarining turiga va adadiga qarab zakot belgilanadi. Masalan, har beshta tuyaga beshtadan qo‘y. 25 ta tuyaga bitta bir yoshdan ikkinchi yoshga qadam qo‘ygan bo‘taloq. 36 ta tuyaga ikki yoshdan o‘tib, uchinchi yoshga qadam qo‘ygan bo‘taloq beriladi va hokazo. Qo‘y va echkining 40 tasiga bir yoshlik bitta qo‘y, 120 taga yetgach, ikkita qo‘y va hokazo. Sigir 30 taga yetgach, bir yoshlik buzoq, 40 taga yetgach, ikki yoshdan uch yoshga qadam qo‘ygan g‘unajin va hokazo. Har bir urg‘ochi otdan bir dinor yoki nisobga yetadigan qiymatining 40 dan bir foizi beriladi. Otlar erkak-urg‘ochi aralash bo‘lsa, ulardan zakot beriladi. Ammo faqat erkak otlar bo‘lsa, ulardan zakot berilmaydi. Lekin tijorat uchun boqayotgan bo‘lsa zakot beradi.
«Olamgiriya», «Muxtasar», «Kofiy»

Izoh:
Chorva mollarining adadiga qarab zakot berish to‘g‘risida batafsil to‘xtalmadik. Chunki bu to‘grida tarjima qilingan fiqh kitoblarida keng mamumot berilgan.

478-FATVO
Eshak, xachir, qoplon, o‘rgatilgan itlardan tijorat uchun saqlanayotgan bo‘lsagina zakot beriladi. Tuya, sigir, qo‘y, echkilarning bir yoshga to‘lmagan bolalari alohida boqilayotgan bo‘lsa, ulardan zakot berilmaydi. Ammo ularga bitta katta yoshlisi qo‘shilsa ham hammasi unga tobe bo‘lib qoladi va nisob uchun hisobga olinadi. Masalan, 39 ta qo‘zi bilan bitta uch yoshga qadam qo‘ygani bo‘lsa, bir qo‘y zakotga ajratiladi.
«Olamgiriya», «Sirojiya», «Hidoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:52:57: 479-FATVO
Tilla bilan kumush xoh ishlov berilgan, taqinchoq yoki buyum holatiga keltirilgan, xoh yombi holida, xoh tabiiy qazilma holatida bo‘lsin, nisobga yetsa, zakot berilaveradi. Tillaning nisobi - 20 misqol, ya’ni, 84 gr. Kumushning nisobi - 200 dirham. Bir dirhamning vazni - 3,17 gr. Demak, 84 gr tilla narxi zakot berish vaqtida necha so‘mga to‘g‘ri kelsa, nisob o‘sha miqdorda belgilanadi.
«Olamgiriya», «Xulosa», «al-Fiqh al-islomiy»

480-FATVO
Tilla bilan kumushda qiymati emas, vazni e’tibor qilinadi. Masalan, kumushdan yasalgan ko‘zaning og‘irligi 150 dirham, qiymati 200 dirham bo‘lsa, zakot vojib bo‘lmaydi. Tillada ham misqollar vazni e’tiborga olinadi.
«Olamgiriya», «Sharhi Kanz»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:53:14: 481-FATVO
Tilla va kumush boshqa metallar bilan aralashgan bo‘lsa, aniqlab ko‘riladi; agar tilla va kumush 50 foizdan ortig‘ini tashkil etsa, sof oltin yoki sof kumushdek e’tibor qilinadi. Kam kelsa, soxta hisoblanadi. Barobar kelsa, ehtiyot jihatidan zakot berish tavsiya etiladi.
«Olamgiriya», «Xulosa», «Qozixon»

482-FATVO
Tilla bilan kumush aralash bo‘lsa, qaysi birining vazni nisobga yetsa, o‘shanisidan zakot berilaveradi. Kumushi oz, tillasi ko‘p bo‘lsa, hammasi tilla deb baholanadi.
«Olamgiriya», «Tabyin»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:53:33: 483-FATVO
Sariq mis chaqalar qancha ko‘p bo‘lsa ham zakot berilmaydi. Ammo ularni tijoratga ishlatish niyatida saklayotgan bo‘lsa-yu, miqdori nisobga yetsa, shundagina zakot beradi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Sharhi Viqoya»

484-FATVO
Tilla bilan kumushning miqdori bir nisobga yetgach, ikkinchi nisobga yetgunga qadar har qirq dirhamidan bir dirham, to‘rt misqolidan ikki qiyrot qo‘shimcha zakot ajratadi. Bu Abu Hanifa (rh.) so‘zlari. Ikki imom va Shofiiy (rh.)lar nazdida nisobdan ortig‘idan ham qirqdan bir hisobida zakot qo‘shib berilaveradi.
«Olamgiriya», «Hidoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:54:15: 485-FATVO
Tilla bilan kumushning nisoblari komil bo‘lishi uchun boshqa tijorat buyumlarining qiymati ham qo‘shib hisoblanadi. Kumushning nisobini to‘ldirish uchun tilla unga qo‘shib hisoblanadi.
«Olamgiriya», «Muxtasar»

486-FATVO
Uy jihozlari, ro‘zg‘or buyumlari, asbob-uskunalardan faqat tijorat uchun saqlanayotganlarining umumiy qiymati nisobga yetsa, ulardan zakot beriladi. Ular qaysi joyda bo‘lsa, o‘sha joydagi narx-navo bilan hisoblab chiqiladi.
«Olamgiriya», «Javhara»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 07:55:58: 487-FATVO
Dur, yoqut, gavhar kabi qimmatbaho toshlar uchun zakot berilmaydi. Ammo ular tijorat uchun saqlanayotgan bo‘lsa, zakot beriladi. Tilla va kumush taqinchoqsifatida ishlatilayotgan bo‘lsa ham nisobga yetadigan bo‘lsa, zakot berilaveradi.
«Olamgiriya», «Javhara»

488-FATVO
Zakot bergan-bermagani haqida shak-shubha qilgan kishi, bermagan bo‘lishim kerak, deb jazm qilib, zakotni qaytadan beradi.
«Olamgiriya», «Sirojiya», «al-Bahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:02:13: 489-FATVO
Tijorat mollarini bir xil jinsda ushlab turmasdan bir necha bor boshqa jinsdagi mollarga almashtirib turishning zakot nisobiga ta’siri yo‘q. Ya’ni yangidan yil hisobini boshlamaydi, balki, bir xildagi mol nisobidek hisob qilinaveradi. Shuningdek, nisobga bir yil to‘lishi bilan uni qarzga berib yuborishi ham zakotni soqit qilmaydi.
«Olamgiriya», «al-Bahr»

490-FATVO
Tuyalardan zakot berilganda erkagidan emas, urg‘ochisidan beriladi. Qo‘ylardan berilganda esa, erkak-urg‘ochisining farqi yo‘q.
«Olamgiriya», «Tuhfa», «as-Siroj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:03:27: 491-FATVO
Zakot, kafforat, fitr sadaqasi, ushr, nazr kabi to‘lovlarda beriladigan narsa yoki hayvon o‘rniga ularning qiymati miqdorida pul bilan to‘lash ham mumkin.
«Olamgiriya», «Hidoya»

492-FATVO
Boyligi zakot nisobiga yetmaydigan kambag‘al odam zakot berishni havas qilib, birovdan qarzga pul olib, zakotni ado etgach, harakat qilib qarzini uzishga aqli yetsa, shunday qilgani afzal. Shu niyat bilan qarz olib, zakot bergandan keyin qarzni qaytarmay turib vafot etsa, oxiratda Alloh taolo unga qarz bergan kishini rozi qilib, qarzdan ozod qilishining umidi bor. Ammo qarzni qaytarishga kuchi yetmasligini bila turib, qarz olishi durust emas.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:04:18: 493-FATVO
Bir kishi ikkinchi kishiga zakot nisobiga yetadigan pulni hiba tariqasida bergach, bir yil to‘lishi bilan bergan hibasini qaytarib olsa, har ikki tomon ham shu yil uchun zakot bermaydi.
«Olamgiriya», «Qozixon»

494-FATVO
Bir kishi zakot berish vaqti kirganiga qaramay, zakot bermay yurgan vaqtida bir kambag‘al uning boyligidan ruxsatsiz zakot niyatida olishi mumkin emas. Agar olsa, molning egasi undan qaytarib olishga haqqi bor. Bordi-yu, kambag‘al ishlatib yuborgan bo‘lsa ham baribir zomin bo‘ladi. Ya’ni zimmasiga tushadi.
«Olamgiriya», «Tatarxoniya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:09:28: 495-FATVO
Podshohlik tomonidan olingan turli yig‘imlar hamda musodara etilgan mollarni zakot hisobiga o‘gkazish joiz yoki nojoiz ekani to‘g‘risida ulamolar ixtilof kilishgan. Durust gap shuki, mol egasi zakot deb niyat qilsa o‘tadi.
«Olamgiriya», «Muzmarot»

496-FATVO
Zakot pulini ajratib, qo‘lida ushlab turgan paytida kambag‘allar kelib, so‘rab o‘tirmay talab ketishsa, shuningdek, beraman deb turgan zakot puli qo‘lidan yerga tushib ketishi bilan bir kambag‘al kelib uni olsa va bunga boy rozi bo‘lsa, har ikki misolda ham zakot bergan bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Xulosa»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:12:05: 497-FATVO
Boy bir kishiga pul berib, nafl sadaqa sifatida tarqatib yuborishni buyurgach, o‘sha pulni zakot deb niyat qilsa va shundan keyin boyagi kishi pulni sadaqa qilib yuborsa, zakotga o‘tadi.
«Sirojiya»

498-FATVO
Bir boy o‘z hisobidan boshqa bir boyning nomidan zakot berib yuborgach, u bilib ijozat bersa, faqirga bergan bo‘lishi sharti bilan durust bo‘ladi.
«Sirojiya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:13:18: 499-FATVO
Boyning kambag‘alda bir nisob miqdorida qarzga bergan puli bor. Unga zakot niyati bilan qirqdan bir miqdorda pul berib, qolgan qarzini undirib olsa joiz emas.
«Sirojiya»

500-FATVO
Boydan zakot puli (qirqdan bir) miqdorida qarzi bor kambag‘alga o‘sha pulni zakot niyati bilan hadya qilib yuborsa, zakotga o‘tmaydi. Qarzini undirib olishning shar’iy hiylasi quyidagicha: unga zakot niyati bilan pul berib, so‘ngra qarzini undirib oladi.
«Sirojiya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:14:54: 501-FATVO
Qo‘lida yarim nisob boyligi bo‘lib, odamlarda ham yarim nisob miqdorida qarzga bergan puli bor odam zimmasiga zakot berishlik vojibdir.
«Bazzoziya»

502-FATVO
Birovga omonatga pul qo‘ygandan keyin o‘sha odam kim ekanini unutib qo‘ygan bo‘lsa, zakot beradigan vaqti o‘tib ketgandan keyin omonat saqlovchi odamning kimligi esiga kelsa va u notanish odam bo‘lsa, o‘tgan yil uchun zakot bermaydi. Bordi-yu, u odam eskidan o‘zining tanishi bo‘la turib, esidan chiqargan bo‘lsa, esiga tushgandan keyin o‘tgan yil uchun zakot beradi.
«Bazzoziya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:17:07: 503-FATVO
Xotiniga berishi vojib bo‘lmish mahrning bir qismi nasiya qoldirilgan bo‘lib, erning xotiniga uni berish niyati yo‘qbo‘lsa, o‘sha mablag‘ ham boyligiga qo‘shib hisoblanib, zakot beriladi.
«Bazzoziya»

504-FATVO
Bandalardan qistab turiluvchi qarzi bo‘lishi (basharti qo‘lidagi pulini qarziga bersa, nisobga yetmay qolsa) zakotni soqit qiladi. Bunga berilmagan zakot puli, ushr, xaroj, berilmagan savdo puli, ijara haqi, mahram sanalmish qarindoshlarning nafaqasi kiradi. Qistalmay, vijdoniga havola qilinuvchi qarzlar zakot bermaslikka sabab bo‘lmaydi. Bunga nazr, kafforat, haj puli kabilar kiradi.
«Bazzoziya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:27:29: 505-FATVO
Odamlardan qarzdor, lekin niyatida uni ado etishlik bo‘lgan odam bexos o‘lib qolsa, qiyomat kuni javobgar bo‘lmaydi. Zero, qodir bo‘la turib, to‘lashni cho‘zgani yo‘q.
«Bazzoziya»

Izoh:
Bu yerda gap qarzini uzishga yetadigan meros qoldirmagan, shuningdek, otasining qarzlarini o‘z zimmasiga oladigan o‘g‘illari yoki boshqa odami bo‘lmagan qarzdor to‘g‘risida ketmoqda.

506-FATVO
Abu Hanifa va Imom Muhammad (rh.)lar nazdida boy erning kambag‘al xotiniga zakotberilmaydi. Shuningdek, otasi boy bo‘lgan norasida o‘g‘ilga ham berilmaydi. Balog‘at yoshida bo‘lsa berish joiz. Yana boyning balog‘atga yetgan kambag‘al qiziga ham zakot berilmaydi.
«Bazzoziya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:28:33: 507-FATVO
O’g‘li boy bo‘lmish kishining kambag‘al otasiga zakot berishi mumkin. Abu Yusuf (rh.) nazdida, agar u boy oila qaramog‘ida yashayotgan bo‘lsa, unga zakot berilmaydi.
«Bazzoziya», «Qozixon»

508-FATVO
Bir necha hovlisi, do‘konlari va ko‘p mikdorda g‘allasi bo‘lsa ham o‘zi va oilasining bir yillik xarajatiga yetib-etmay turgan bo‘lsa, shunday odam ham zakot olishi joiz. Bu Imom Muhammad (rh.) so‘zidir.
«Bazzoziya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:31:18: 509-FATVO
Bir necha kishi bir kambag‘alga zakotlarini bergandan keyin uning qo‘lida nisob miqdorida mablag‘ yig‘ilib qolsa, shundan keyin unga zakot berish joiz emas. Agar berilsa, zakot ado etilgan bo‘lmaydi. Ammo faqirning zimmasida qarzi bo‘lsa, o‘sha miqdorga yetgunicha olishi joiz.
«Bazzoziya»

510-FATVO
Faqirlarga berib kelish uchun yuborilgan vakilga zakot puli berib yuborilganidan keyin u zakotni o‘zining balog‘atga yetgan va yetmagan muhtoj farzandlari yoki xotiniga bersa joiz. Lekin o‘ziga hech narsa olib qolmasligi lozim.
«Bazzoziya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:34:27: 511-FATVO
Zakotni qarzdor kishiga berish uni faqir kishiga bergandan ko‘ra yaxshiroqdir.
«Bazzoziya»

512-FATVO
Hovlidagi mevali daraxtlarning mevasidan ushr berilmaydi, balki dalasidagi daraxtlarining mevasidan ushr beriladi. Zero, hovlidagi narsalar undagi imoratlarga tobe hisoblanib, ulardan zakot yoki ushr olinmaydi.
«Bazzoziya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:34:50: 513-FATVO
Xaroj beriladigan yerga tok eksa, to tok meva berishga boshlagunga qadar tokka emas, balki faqat yerga xaroj to‘lab turadi.
«Bazzoziya»

514-FATVO
Boyligini daladagi yeriga yashirib ko‘mib qo‘yib. so‘nfa bir necha yil topa olmay yurgandan keyin topsa, o‘tgan yillar uchun undan zakot berilmaydi. Ammo uyining biror joyiga yashirib qo‘ygan boyligini bir necha yil topa olmay yurgan odam topgach, o‘tgan yillar uchun undan zakot beradi.
«Furuq al-Karobisiy», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:35:15: 515-FATVO
Zakotga to‘rtta o‘rtacha qo‘y o‘rniga vaznda ularga teng keladigan uchta semiz qo‘y berish joizdir. Ammo ikkita qurbonlik qo‘ylari o‘rniga bitta semiz qo‘y berish joiz emas.
«Furuq al-Karobisiy»

516-FATVO
Uzoq safardagi boy kishi musofir bo‘lishidan qat’i nazar yurtida qoldirgan boyligidan zakot beradi. Zero, uning vakili yoki unga qarashli boshqa kishilar uning izni va buyrug‘i bilan zakotni berishlariga imkoniyati bor.
«Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:35:47: 517-FATVO
Birovga bergan besh nisobga yetadigan pul mablag‘idan bir yil o‘tgach kechib yuborsa, o‘sha mablag‘ zakoti soqit bo‘ladi.
«Qozixon»

518-FATVO
Qarz olgan odamda nisobga yetadigan yoki undan ortiq qarz puli bo‘la turib, o‘sha miqdordagi pulni unga hiba (hadya) qilib yuborsa va uni zakot deb niyat qilsa-qilmasa undagi moli hisobidan zakot bergan bo‘ladi.
«Qozixon»

519-FATVO
Ba’zi fuqaholar nazdida bir kunga yetadigan oziq-ovqati bor yoki kasb-hunar qilishga qodir yoxud nisobning to‘rtdan bir miqdoricha boyligi bor kishilarning tilamchilik qilishlari joiz emas.
«Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:36:51: RO’ZAGA DOIR FATVOLAR

520-FATVO
Ro‘za uch turli bo‘ladi - farz, vojib, nafl. Farz sanaluvchi ro‘za ikki xil - muayyan farz, ya’ni, Ramazon oyi ro‘zasi bilan kafforatuchun tutiladigan ro‘za va Ramazon oyida uzrli tutilmagan ro‘za qazosi. Vojib ham ikki xil - muayyan nazr va qachon hamda qanchaligi tayin etilmagan nazr. Qolgan ro‘zalar nafl hisoblanadi.
Ro‘zaning vaqti tong yorishgan vaqtdan boshlab, to quyosh botguniga qadardir. Saharlik qilayotganida tong yorishgani yoki yorishmaganida shak qilib qolsa, darhol yeb-ichishni to‘xtatadi. Bordi-yu, yeb-ichishda davom etaversa, lekin tong yorishgandan keyin ham yeb-ichishda davom etgani aniq bo‘lmasa, ro‘zasi durust. Agar aniqlansa, bir kuniga bir kun qazosini tutadi. Kafforat lozim emas.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir», «Tabyin»

Izoh:
Bu masala taqvim, soat keng joriy bo‘lmagan davrlarga to‘g‘ri keladi. Ammo bizning asrimizda shak qilishga o‘rin yo‘q. Qo‘lida taqvimi, soati bo‘la turib, aniq belgilab qo‘yilgan vaqtidan keyin ham yeb-ichaversa, albatta, ro‘zasi hisobga o‘tmaydi. Ro‘za kafforati bir kuniga 60 kun ro‘za tutish yoki 60 nafar miskinga taom berishdan iboratdir.

521-FATVO
Agar ikki kishi tong otganiga, yana ikki kishi tong otmaganiga guvohlik berganlaridan keyin yeb-ichishni to‘xtatmagan bo‘lsa, so‘ngra oldingilarning gapi rost chiqsa, ham qazo, ham kafforatni ado etadi Agar tong otdi, deb bir guvoh, tong otmadi, deb yana bir guvoh aytganidan keyin yeb-ichsa va oldingi guvohning gapi rost chiqib qolsa, bir kun ro‘za qazosi vojib bo‘ladi. Kafforat vojib bo‘lmaydi. Zero, tong otganiga bitta guvohning gapi to‘liq hujjat bo‘la olmaydi.
«Olamgiriya», «Qozixon»

522-FATVO
Quyosh botdi, deb ikki kishi, botgani yo‘q, deb ikki kishi guvohlik berganidan keyin og‘zini ochib yuborgan ro‘zadorga quyosh botmay turib iftorlik qilgani ma’lum bo‘lib qolsa, qazo vojib, kafforat vojib emas.
«Olamgiriya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:37:58: 523-FATVO
Ro‘zaning farz bo‘lish shartlari — islom dinida bo‘lish, aql, balog‘at, sog‘liq, o‘z yurtida bo‘lib, safarga chiqmagan bo‘lish, niyat, hayz va nifosdan pok bo‘lishdir. Niyat aslida dil bilan bo‘ladi. Lekin til bilan ham aytish sunnatdir.
«Olamgiriya», «Kofiy», «Nihoya», «an-Nahr al-foiq»

524-FATVO
Ramazon kechasida turib, saharlik qilishning o‘zi ro‘za niyati o‘rniga o‘tadi. Zero, diliga ro‘za tutishni keltirish niyatga o‘tar edi. Saharlik qilgan odamning diliga o‘z-o‘zidan ro‘za tutish niyati keladi. Bizning mazhabimizda Ramazon tutaguncha har kuni niyat yangilab turiladi. Niyatning vaqti quyosh botgan vaqtdan boshlab, to ertasi kuni qiyom vaqtigachadir.
«Olamgiriya», «Xulosa», «Qozixon»

Izoh:
Shuning uchun iftorlik duosini o‘qiyotganda ertangi ro‘za niyatini ham qilib qo‘yish ayni ehtiyotkorlikdir. Zero, saharlikka tura olmasa, o‘sha niyati kifoya qiladi.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:38:15: 525-FATVO
Ramazon ro‘zasini nafl niyati yoki umuman ro‘za niyati bilan tutish ham mumkin. Muayyan nazr, nafl ro‘za niyatining hukmi ham xuddi shunday. Lekin safarda va bemorlikda tutilgan ro‘za uchun qaysi ro‘zaga niyat qilayotganini aniqlab, tayin qilib qo‘yishi shart.
«Muxtasar», «Olamgiriya», «al-Jome as-sag‘ir»

526-FATVO
Qazo ro‘zasi, kafforat uchun tutiladigan ro‘za, tayin etilmagan nazr ro‘zasi uchun tong otmasdan ollin tunda niyat qilish shart.
«Muxtasar», «Niqoya», «as-Siroj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:39:08: 527-FATVO
Ramazon oyi hilolini (birinchi kuni chiqqan yangi oyni) yakka o‘zi kurgan odam, garchi boshqalar buni inkor etsalar ham ertasi kundan ro‘za tutishi vojib. Agar tutmasa, bir kun qazosini tutib beradi. Hayit hilolini yakka ko‘rgan kishi ham, guvohligi o‘tmagani uchun ertasi kuni ham ro‘za tutadi. Agar tutmasa, qazosini tutib beradi.
«Muxtasar», «Qozixon», «Ixtiyor»

Izoh:
Ro‘za hiloli uchun ham, hayit-hiloli uchun ham kamida ikki erkak yoki bir erkak bilan ikki ayol kishining guvohligi zarur. Bizning asrimizda hilolni ko‘rib, ro‘za tutish va hilolni ko‘rib, hayitni belgilash masalasida butun islom olamining ulamolari ittifoqda emaslar. Zero, keyingi vaqtlarda paydo bo‘lgan zamonaviy astronomik jihozlar, quyosh, oy hisoblarini taqvimlar bilan yuritishning keng joriy bo‘lgani ko‘pchilik ulamolarda zamonaviy taqvimlarga moyillik paydo qilgan. Masalan, Saudiya mamlakatida «ru’yati hilol»ga oid hadisi sharifga qattiq amal qilinishi natijasida har yili Ramazon oyining birinchi kuni, taqvimda qanday yozilganidan qat’i nazar, yangi oy hilolini ko‘rgan guvohlar so‘ziga binoan e’lon qilinadi. Natijada bizning mintaqamizga o‘xshagan ko‘plab taqvimga binoan oyni belgilovchi musulmonlar diyorlarida ba’zan Saudiya bilan bir xil emas, balki boshqa-boshqa kunlarda ro‘zani boshlash yoki hayitni e’lon qilish hollari davom etmoqda. Vaholanki, har bir mamlakat o‘zining iqlimiga qarabhilol ko‘rinishini belgilab, o‘zining hisob-kitobi bo‘yicha ro‘za va hayit kunlarini belgilashi joiz ekani «Badoe as-sanoe» kitobida keltirilgan.

528-FATVO
Ramazon hilolini ko‘rib, 29 kun ro‘za tutgan bir shahar ahliga bir guruh kishilar kelib, falon shaharning aholisi hilolni sizlardan bir kun oldin ko‘rishibdi, shunga ko‘ra, bugun ro‘zaning 30-kuni, deb aytsalar, ularning tapiga amal qilinmaydi. Zero, hilolni ularning o‘zlari ko‘rgan emas, balki, boshqalarning ko‘rganini naql qildilar.
«Qozixon», «Olamgiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:39:37: 529-FATVO
Ramazon hilolini ko‘rmasdan ro‘zani boshlab, 28-kuni Shavvol hilolini ko‘rib qolgan kishilar, Sha’-bon oyi hilolini ko‘rib, 30 kun hisoblagan bo‘lsalar, bir kun qazo tutadilar. Bordi-yu, 29-kuni Shavvol hilolini ko‘rib qolsalar, qazo lozim emas. Ammo Sha’bon hilolini ko‘rmasdan, uni 30 kun hisoblab, ro‘zani boshlagan bo‘lsalar, ikki kun qazo tutadilar.
«Xulosa», «Olamgiriya»

530-FATVO
Hilolni ko‘rgan holda Ramazon oyidan 29 kun tutib, hayit e’lon qilgan shahar ahli ichida kasalligi tufayli ro‘za tutmagan kishi bo‘lsa, u ham 29 kun qazo tutadi. Bordi-yu, u shahar ahlining 29 kun ro‘za tutganidan bexabar bo‘lsa, 30 kun qazosini tutaveradi.
«Olamgiriya», «Muhit»

Izoh:
Ramazon oyi taqvim bo‘yicha ZOkun bo‘lsa-da, Sha’bon oyi oxirida Ramazon ro‘zasi bir kun keyin boshlanadi. Shu sababli Ramazon ba’zan 29 kunga qisqaradi. Shunday uzr sababli tutilmagan bir kunning qazosi tutilmaydi. Shuningdek, Ramazonning oxirida Shavvol hiloli oldinroq ko‘rinib qolsa ham ro‘za to‘xtatiladi, tutilmay qolgan kun qazosi tutilmaydi. Shuning uchun ba’zi yillarda ro‘za 28 kun tutiladi.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:43:40: 531-FATVO
Ro‘zadorligi esida yo‘q kishi biror ovkat yeb kuysa yo ichimlik yoki dori ichib qo‘ysa yoxud jinsiy aloqa qilib qo‘ysa, ro‘zasi ochilmaydi. Ammo shu ishlardan birortasini qasddan qilsa, ro‘zasi ochiladi. Keyin u har bir kunning qazosi bilan birga kafforat sifatida muttasil ravishda 60 kun ro‘za tutib beradi yoki 60 ta och kishi (miskin) qornini to‘yg‘izadi. Ro‘zador ayolini jinsiy aloqaga majburlagan bo‘lsa, o‘zi 60 kun kafforat, ayoli bir kun qazo ro‘zasini tutadilar. Ayoli rozilik bergan bo‘lsa, u ham 60 kun kafforat ro‘zasini tutadi.
«Olamgiriya», «Hidoya»

532-FATVO
G’izo uchun yeyiladigan yoki dori sifatida iste’mol qilinadigan narsalarni g‘izo va dori niyati bilan qasddan iste’mol qilsa, ham qazo, ham kafforat vojib bo‘ladi. Ammo mazkur narsalarni boshqa niyat, boshqa maqsadda iste’mol qilsa, kuniga-kun qazo ro‘zasini tutadi. Lekin kafforat lozim emas. Hayvon go‘shti yoki yog‘ini xomicha yesa ham ro‘za ochiladi.
«Olamgiriya», «Xizonatul-muftin»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:54:36: 533-FATVO
Daraxt barglari ichida tok bargi kabi yangi unib chiqqan paytida yoki har doim yeyiladiganlari bor. O’shalardan yeb qo‘ysa, ham qazo, ham kafforat vojib bo‘ladi. Agar odatda yeyilmaydigan daraxt yoki giyoh barglaridan yesa, ro‘zasi ochiladi. Lekin ro‘za qazosini tutadi, kafforat lozim emas.
«al-Bahr», «Olamgiriya», «Tabyin»

534-FATVO
Uzumningbir dona urug‘ini chaynab yutsa, ham qazo, ham kafforat vojib bo‘ladi. Chaynamay yutsa, faqat qazo vojib bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 08:55:27: 535-FATVO
Tuz yesa, faqat qazo vojib bo‘ladi. Ammo tuz yeb yurish odati bor odam bo‘lsa, ham qazo, ham kafforat vojibdir. Lekin tuz yegan ro‘zadorga ham qazo, ham kafforat vojib bo‘ladi, degan fatvolar ham bor. Binobarin, bunda ehtiyotkorlik lozim bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Tabyin», «Xulosa», «Sharhi Niqoya»

536-FATVO
Ro‘zadorligi esida yo‘q ovqatlanayotgan kishini ko‘rib qolgan odam qaraydi - agar u kechgacha ro‘zasini bemalol yetkazadigan kishidek tuyulsa, ro‘zani eslatadi. Aks holda makruh ish qilgan bo‘ladi. Bordi-r, u keksa odam bo‘lib, chamasida kechgacha ro‘zasini yetkaza olmaydigan bo‘lsa, ro‘zani eslatmasligi joiz.
«Olamgiriya», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:01:37: 537-FATVO
Birovning majbur qilishi sababli yoki ro‘zaligi esida bo‘la turib, ehtiyotsizlik bilan (xataan) ro‘zasini ochib qo‘ysa, qazoning o‘zi vojib, kafforat lozim emas.
«Olamgiriya», «Qozixon», «Muxtasar»

Izoh:
Ehtiyotsizlik, deganda, masalan, tahorat yoki g‘usl qilayotganda tomog‘idan suv o‘tib ketishi kabilar tushuniladi. Agar ro‘zadorligi esida yo‘q bo‘lsa, ro‘zasi ochilmaydi.

538-FATVO
Kunduzi uxlayotgan ro‘zador uyqusirab, suv ichib qo‘ysa, ro‘zasi ochiladi. Kafforatsiz, faqat qazosini tutibberadi.
«Olamgiriya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:02:28: 539-FATVO
Odatda yeyilmaydigan - tosh, tuproq, danak, paxta, hashak, qog‘oz kabi narsalarni yutib yuborsa, ro‘zasi ochiladi. Lekin kafforatsiz, faqat qazosini tutib beradi.
«Olamgiriya», «Tabyin», «Xulosa»

540-FATVO
Tishlari orasida qolgan taom qoldiqlarini yutsa, ular no‘xotdan katta bo‘lmasa, ro‘zasi ochilmaydi. Ammo opidan tashqariga chiqarib, so‘ngra qayta og‘ziga solib yutsa, no‘xotdan kichik bo‘lsa ham ro‘zasi ochiladi. Kafforat vojib bo‘lish-bo‘lmasligida ixtilofli fatvolar mavjud. Vojib bo‘lmasligiga Abul-lays Samarqandiy (rh.)dan rivoyat bor.
«Olamgiriya», «Xulosa»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:12:00: 541-FATVO
Tish orasidagi bir dona kunjutni yutib yuborsa, kichik bo‘lgani uchun ro‘zasi ochilmaydi. Ammo uni og‘zidan chiqarib, so‘ngra yana qayta og‘ziga solib yutsa, ro‘za ochiladi. Kafforat vojib bo‘lish-bo‘lmasligida ixtilof bor. Agar tish orasidagi bir dona kunjutni chaynasa, ro‘zasi ochilmaydi. Lekin chaynab yutganida tomog‘ida uning mazasini sezsa, ro‘zasi ochiladi. Boshqa har qanday taom, don yoki boshqa chaynalgan kichik narsalar shu qoidaga qiyos qilinaveradi.
«Olamgiriya», «Muxtasar», «Qozixon», «Fathul-Qadir»

542-FATVO
Og‘iz so‘lagini tashqariga chiqarmay yutsa ro‘zasi ochilmaydi. Tashqariga chiqarib olib, so‘ngra qayta og‘ziga solib yutsa, ro‘zasi ochiladi.
«Olamgiriya», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:12:44: 543-FATVO
Og‘zini suv bilan chaygandan keyin qolgan suv yuqini og‘iz so‘lagiga-qo‘shib yutib yuborsa, shuningdek, dimog‘iga kelgan burun suyukligini tomog‘iga tortib yuborsa, ro‘zasi ochilmaydi.
«Olamgiriya», «Muhit»

544-FATVO
Qonni yutib yuborsa, kafforatsiz qazoning o‘zini tutadi. Tishlarning milkidan chiqqan qonni so‘lak bilan qo‘shib yutib yuborsa, qon bilan so‘lakdan qaysi biri ortiqyoki kam miqdorda bo‘lishiga qaraladi. Agar qon ortiq bo‘lsa yoki so‘lak bilan barobar bo‘lsa, ro‘za ochiladi. Bordi-yu, so‘lak ortiqbo‘lsa, ochilmaydi.
«Olamgiriya», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:13:20: 545-FATVO
Gazlama to‘quvchisi ish jarayonida bo‘yalgan ip tolalarini og‘ziga solganida ko‘kmi, qizilmi, sariqmi, boshqa rangmi og‘ziga yuqib, so‘laklariga aralashib tomog‘idan o‘tib ketsa, ro‘zasi ochiladi.
«Olamgiriya», «Xulosa»

546-FATVO
Tomog‘iga chang, tutun, pashsha, chivin kabi narsalar kirsa ro‘zasi ochilmaydi. Shuningdek, ehtilom bilan ham ro‘za ochilmaydi.
«Muxtasar», «Olamgiriya», «Izoh al-Kirmoniy»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:13:57: 547-FATVO
Bir-ikki tomchi ko‘z yoshi yoki yuzidan oqqan ter og‘ziga kirib, tomog‘idan o‘tib ketsa, ro‘zasi ochilmaydi. Ammo bu mikdordan ziyod bo‘lib, og‘zida ko‘pgina sho‘rlikni sezsa ro‘zasi ochiladi.
«Olamgiriya», «Xulosa»

548-FATVO
Badanning tabiiy teshikchalaridan (ikki maxrajdan boshqa kirgan moy, suv kabi narsalar bilan ro‘za ochilmaydi. Ko‘zigadori tomizganda garchi tomog‘ida uning mazasi bilinsa ham ro‘za ochilmaydi.
«Olamgiriya», «an-Nahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:20:28: 549-FATVO
Og‘zi to‘la qussa, kafforatsiz qazoning o‘zini tutib beradi. Bordi-yu, uni qaytarishga kuchi yetmaydigan darajada kuch bilan kelsa, ro‘za ochilmaydi.
«Muxtasar», «an-Nahr»

550-FATVO
Huqna qildirish, burun bilan dorini dimoqqa tortib yutish, quloqqa yog‘tomizish kabilar bilan ro‘za ochiladi va kafforatsiz qazo vojib bo‘ladi. Agar qulog‘iga suv kirib ketsa, ro‘zasi ochilmaydi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Hidoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:22:05: 551-FATVO
Go‘shtni ipga bog‘lab turib yutib, darhol qaytarib tortib olsa, ro‘za ochilmaydi. Bir cho‘pning uchini tomog‘idan o‘tkazsa-yu, ikkinchi uchini qo‘lida ushlab turgan bo‘lsa, so‘ng qayta tortib chiqarsa, ro‘za ochilmaydi. Ammo cho‘p tomoqdan o‘tib, ichida qolib ketsa ro‘za ochiladi.
«Olamgiriya», «Badoe», «Xulosa»

552-FATVO
Suv bilan istinjo qilayotganida ehtiyotkorlik lozim bo‘ladi. Aks holda ostidan suv kirib, ro‘zasining ochilib ketishiga sabab bo‘lishi mumkin.
«Olamgiriya», «al-Bahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:23:19: 553-FATVO
Oq saqichni chaynab, so‘lagini yutsa ham ro‘zasi ochilmaydi, lekin makruh sanaladi. Qora saqichni chaynab, so‘lagini yutsa, ro‘zasi ochiladi.
«Olamgiriya», «Qozixon», «Muhit»

Izoh:
Oldingi vaqtlarda oq saqich tarkibiga hech qanday shirinlik mahsulotlari qo‘shilmas edi. Shuning uchun uni chaynaganda hech narsa ajralib chiqmas edi. Hozirgi oq saqichlar (jvachkalar) tarkibida turli xil shirinlik moddalari mavjud. Shuning uchun hozirgi saqichlarni chaynab, tupugini yutsa, ro‘zasi ochiladi. Bemaza qora saqichlar hozirda chaynalmaydi.

554-FATVO
Uzrsiz taom tuzini totib ko‘rish, bozordan meva sotib olayotganda tanlash uchun totib ko‘rish makruh ishlardandir. Uzrli bo‘lsa, makruh emas. Masalan, erining xulqi yomonligidan taomning tuzini totib ko‘rishga majbur bo‘lsa, xo‘jayinning urushishidan qo‘rqib, bozor mevalarini totib ko‘rib xarid qilsa, makruh emas. Shuningdek, yosh bolaga ovqatni chaynab beradigan odam yo‘qligidan ro‘zador bo‘la turib, o‘zi chaynab berishi uzr hisoblangani uchun makruh sanalmaydi.
«Olamgiriya», «an-Nahr al-foiq»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:23:53: 555-FATVO
Ro‘zador odamning kunduz kuni (beuzr) cho‘milishi, boshidan suv quyishi, suvga tushib o‘tirishi, xo‘l kiyimga o‘ralib olishi ayrim ulamolar nazdida makruh sanalgan. Abu Yusuf (rh.) esa, bu kabi ishlar makruh emas, deb fatvo bergan.
«Olamgiriya», «Muhit»

556-FATVO
Saharlik qilish mustahab amallardandir. Uning vaqtitunningoltinchi qismi hisoblanadi. Iftorlikni shom namozidan oldin, vaqt kirishi bilan qilish, saharlikni esa, oxirgi vaqtigacha davom ettirish mustahabdir. Iftorlikduosini o‘qib, ertasi kun ro‘zasi uchun ham niyat qilib qo‘yish sunnat amallardandir.
«Olamgiriya», «as-Siroj», «Me’roj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:26:41: 557-FATVO
Ikki hayit kunlari, tashriq kunlari (qurbon hayiti arafasidan boshlab 5 kun davomida) nafl ro‘za tutish makruhdir. Ro‘za hayitidan keyin olti kun shavvol oyida ro‘za tutish mustahab amallardandir. Lekin paydar-pay emas, balki har haftada ikki kundan tutish lozim bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Zahiriya»

558-FATVO
Bir yilning barcha kunlarida, hatto taqiqlangan kunlarida ham qoldirmay ro‘za tutish makruhdir. Ammo taqiqlangan kunlari tutmay, qolgan kunlari tutsa makruh emas. Shuningdek, iftorlik qilmasdan bir necha kun nafl ro‘za tutish ham makruhdir. Nafl ro‘zaning eng afzali bir kun tutib, bir kun tutmaslikdir.
«Olamgiriya», «Xulosa»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:27:22: 559-FATVO
Ataylab emas, balki, odatda tutib yurgan kunlari davomiga to‘g‘ri kelib qolsa, shanba, yakshanba, navro‘z, mehrjon kunlari nafl ro‘za tutishning karohati yo‘q.
«Olamgiriya», «Zahiriya», «Muhit»

560-FATVO
Nafl ro‘zani ayol kishi eridan beruxsat tutishi joiz emas. Mardikor ro‘za tutsa, ishga zarari tegadigan bo‘lsa, xo‘jayindan ruxsat olib tutishi lozim bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:28:33: 561-FATVO
Musofir ramazon ro‘zasini tutmay, safardan qaytgach, kuniga-kun qazo tutib berishiga ruxsat etilgan. Lekin ro‘za tutsa qiynalmaydigan bo‘lsa, yana hamrohlari ham ro‘zador bo‘lishsa, u ham ro‘za tutgani afzal. Ammo ovqatlanish xarajatlari o‘rtada sheriklik bo‘lsa-yu, hamrohlari ro‘za tutmay, kunduzlari ovqatlanishadigan bo‘lsa, u ham ro‘za tutmagani afzal.
«Olamgiriya», «Zahiriya»

562-FATVO
Musofir ro‘zador holida vataniga qaytib kelsa yoki boshqa shaharda 15 kundan ortiqturishni niyat qilsa, quyosh botgunga qadar ro‘zasini ochmay turadi. Agar ochib yuborsa, makruh va o‘sha kunning qazosi ham vojib bo‘ladi. Muqim kishi kunduzi safarga chiqadigan bo‘lsa, shu kuni ro‘za tutishi lozim. Agar ro‘zasini ochib yuborsa kafforatsiz qazo vojib bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Muxtasar», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:29:39: 563-FATVO
Ramazon oyida tutolmay qolgan qazo ro‘zalari zimmasida turib, nafl ro‘za tutishi makruh emas.
«Olamgiriya», «Me’roj»

564-FATVO
Agar qasddan ro‘za tutmagan kuni nogoh xizmat safariga chiqib ketgan bo‘lsa kafforat zimmasidan soqit bo‘lmaydi. Zero, safar keyin ma’lum bo‘ldi.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:31:03: 565-FATVO
Bemor kishi halok bo‘lishidan yoki kasali kuchayib ketishidan qo‘rqsa, ro‘za tutmasligi mumkin. Keyin qazosini tutib beradi. Hatto sog‘lom holatdagi odam ham agar ro‘za tutsa kasal bo‘lib qolishini bilsa, tutmasligi joiz.
«Olamgiriya», «Muhit», «Muxtasar», «Tabyin»

566-FATVO
Homilador, bola emizadigan ayol, hayz va nifosdagi ayollar ro‘za tutmaydilar. Lekin keyin qazosini tutadilar. Agar ayol odati bo‘yicha hayzi keladigan kuni qasddan ro‘za tutmasa va o‘sha kuni hayzi kelmasa ham qazo, ham kafforat vojib bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Zahiriya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:32:58: 567-FATVO
Agar ro‘za tutsa, ochlik va tashnalikdan halok bo‘lishi yoki aqldan ozishining xavfi bo‘lsa, shuningdek, havoning yuqori haroratida qurilish ishlarida xizmat qilishlikka podshohlik tomonidan buyurilgan bo‘lsa va bunday sharoitda ro‘za tutish halokatga yoki aqldan ozishlikka olib kelishi mumkin bo‘lsa, bularning har biri ro‘za tutmaslikka uzr bo‘ladi. Keyin kafforatsiz qazosini tutib berilaveradi.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir»

568-FATVO
Shayxi foniy sanaluvchi erkak va ayollar ro‘za tutmasdan har bir kun uchun bir miskin taomi miqdorida fidya to‘lab qo‘yadilar. «Shayxi foniy» deb, kundan-kunga jismonan zaiflashib borayotgan keksalarga aytiladi. Fidyani ramazon oyining boshida yoki oxirida berish mumkin.
«Olamgiriya», «Hidoya», «al-Bahr»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:33:27: 569-FATVO
Kasallik yoki safar tufayli ro‘za tutmay yurgan kishi sog‘aymay yoki uyga qaytmay turib-vafot etib qolsa, zimmasidan qazo soqit bo‘ladi. Lekin shunda ham o‘limi oldidan merosxo‘rlariga fidya berishni vasiyat qilgan bo‘lsa, uni ijro etish joiz. Qoldirgan merosining uchdan biri hisobidan fidya ajratiladi. Ammo kasal sogaygandan keyin yoki musofir uyiga qaytgandan keyin qazo qilgan ro‘za kunlari miqdoricha yashasa, qazolarini o‘zi tutadi. Agar tutmasdan o‘sha miqdordagi kunlarni o‘tkazib yuborgandan keyin o‘lim to‘shagida yotib qolsa, fidya berishni merosxo‘rlariga vasiyat qilib qo‘yishi vojibdir. Fidya har bir kun uchun 2 kg bugdoy yoki 4 kg arpa yoki ularning qiymati miqdoridagi pul mablag‘i. Agar vasiyat qilmagan bo‘lsa-yu, varasalar o‘zlaricha fidya bersalar ham joiz. Ammo vojib emas. Fidya o‘rniga boshqalarning ro‘za tutib berishi joiz emas.
«Olamgiriya», «Badoe», «Hidoya», «Qozixon»

570-FATVO
Nafl ro‘zani ham uzrsiz ochib yuborish joiz emas. Mehmonga borish, mezbon bo‘lish kabilar uzr hisoblanadi. Agar mehmondorchilik qilinayotgan joyda hech kim ranjib qolmaydigan bo‘lsa, nafl ro‘zasini ochmagani ma’qul. Aks holda ro‘zani ochib keyin qazosini tutib beraveradi. Imom Halvoniy (rh.) so‘ziga ko‘ra, keyin qazosini tutib bera olishiga ko‘zi yetmasa, ro‘zasini ochmaydi. Yana bu gaplarga zavol vaqtigacha bo‘lsagina amal qilinadi. Ammo zavoldan keyin bo‘lsa, katta uzr bo‘lmagunicha ochmaydi. Masalan, agar ochmasa, ota-onaning norozi bo‘lib qolishlariga sabab bo‘lsa.
«Olamgiriya», «Kofiy», «Muhit», «Sharhi Viqoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:34:01: 571-FATVO
Ro‘za tutsa namozni tik turib o‘qishga kuchi yetmaydi, o‘tirib o‘qishga majbur bo‘ladi. Ro‘za tutmasa, namozni tik turib o‘qishga qodir. Bunday odam ro‘za tutib, namozni o‘tirib o‘qiyveradi. Shunday qilganda har ikki ibodatni bajargan bo‘ladi.
«Bazzoziya»

572-FATVO
Musofir ro‘za tutmagan holda uyiga qaytsa, to quyosh botgunga qadar ovqatlanmay turishi vojib. ShunIngdek, hayzdan kunduzi pok bo‘lgan ayol, shak kuni ro‘za tutmay turganda ro‘zaning birinchi kuni ekani aniqlanib qolgan, ehtiyotsizlik bilan ro‘zasi ochilib ketgan, majburiy ravishda ro‘zasi ochilgan kishilar ro‘zam ochildi-ku, deb ovqatlanavermasdan iftorlik vaqtigacha xuddi ro‘zadorlardek o‘zlarini yeb-ichish va jinsiy aloqadan tiyib turishlari vojibdir.
«Olamgiriya», «Xulosa», «Fathul- Kadir»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:34:45: 573-FATVO
Hayz va nifosdagi ayollar, bemor va musofirlar o‘zlarini ro‘zadorlardek ko‘rsatib, ro‘za tutmaganliklarini odamlardan sir tutishlari lozim emas.
«Olamgiriya», «Xulosa»

574-FATVO
Nafl ro‘zani tutishga kirishish bilan uni ochib yubormasdan quyosh botgunga qadar yetkazishlik vojib bo‘ladi. Agar o‘z ixtiyori yoki boshqa sabab bilan ro‘zasi ochilib ketsa, qazosini tutib berishi vojibdur. Masalan, nafl ro‘za tutgan ayol kunduzi hayz ko‘rib qolsa, ro‘zasi ochilib ketgani uchun o‘sha kunning qazosi ham vojib bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Hidoya», «Nihoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:35:22: 575-FATVO
Qazo ro‘za tutishning niyatini tong otgandan keyin qilsa, durust emas. Lekin nafl ro‘za deb niyat qilsa, imom Nasafiy (rh.) so‘zlariga ko‘ra, joiz. Agar shunday niyat qilgandan keyin ro‘zasini ochib yuborsa, qazosini tutib berishi vojibdir.
«Olamgiriya», «Xulosa»

576-FATVO
HazratAli (rz.)ning«Ro‘zangizningbirinchi kuni qurbonlik qiladigan kuninggizdir», degan so‘zlari xususida fuqaholarimiz shunday xulosa qilganlar. Masalan, «Olamgiriya»da qurbon hayiti ramazon oyiningbirinchi kuniga qarabbelgilanmaydi. Ya’ni, payshanba kuni ro‘za tutilgan bo‘lsa, qurbon hayitining arafa kuni ham payshanba kuniga to‘g‘ri kelib qolsa, to aniqlanmaguncha shu kuni qurbonlik qilish joiz emas. Zero, Hazrat Ali (rz.)ning mazkur so‘zlari o‘sha yilning o‘ziga xos bo‘lib, abadiylikni kasb etmasligi mumkin, deyilgan. Xuddi shu ma’no «Qozixon», «Bazzoziya» kitoblarida ham ta’kidlangan. Demak, obdon aniklanmaguncha ro‘za bilan qurbonlik kuni bir kunga to‘g‘ri keladi, degan gapga amal qilish joiz emas ekan. Ayrim yillarda tasodifan to‘g‘ri kelib qolishi mumkin. Lekin har yili emas.
«Olamgiriya», «Qozixon», «Bazzoziya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:36:12: 577-FATVO
Ado etilishi farz qilingan ro‘zalar o‘n uch xildir. Ulardan yettitasi kun ora emas, paydar-pay tutilishi vojib. Ular ramazon ro‘zasi, xun kafforati, «zihor» kafforati, qasam kafforati, ramazon ro‘zasi kafforati, muayyan nazr va muayyan qasam ro‘zalari. Olti xil ro‘zada paydar-pay tutish vojib emas. Ular - ramazon ro‘zasining qazosi, haj ibodatidagi «mut’a» ro‘zasi, hajda sochini muayyan vaqtidan oldin oldirgani uchun tutiladigan ro‘za, hajda ov qilib qo‘ygani uchun tutiladigan ro‘za, mutlaq (tayinsiz) nazr ro‘zasi va qasam ro‘zasi. Ramazon oyida qazo bo‘lgan ro‘za kunlarini paydar-pay tutish-tutmasligi ixtiyoriy bo‘lsa-da, paydar-pay tutgani yaxshi. Bunda zimmasidagi qarzini tezroq ado etgan bo‘ladi.
«Olamgiriya», «al-Bahr», «as-Siroj»

578-FATVO
Laylatul-qadr kechasi Abu Hanifa (rh.) nazdida ramazon oyida kechadi. Lekin muayyan bir kechada emas. Ba’zan oldin, ba’zan keyinroqkelaveradi. Abu Yusuf bilan Imom Muhammad (rh.)lar nazdida har yili muayyan bir kechada keladi. Laylatul-qadr kechasini topib, undan bahramand bo‘lishga harakat qilish mustahab amallardandir.
«Olamgiriya», «Me’roj», «Fathul-Qadir»

Izoh:
Imom Bag‘aviy o‘zining tafsirida yozishiga ko‘ra, Ramazon oyining nechanchi kechasi Lailatul-qadr ekani Alloh va Rasuli tomonidan sir tutilgan. Lekin sahobalar Rasul (a.s.)dan uni aniqlab berishlarini so‘rayverganlaridan keyin dastlab oyning uchinchi o‘n kunligida, deb, keyinroq toq kechalaridan izlash kerakligini aytganlar. Oxiri bu muborak kechaning alomatlarini aytganlaridan so‘ng 27-kecha degan xulosaga kelganlar.

579-FATVO
Ramazon oyi tugab, hayit kunining tong‘i yorishishi bilan fitr sadaqasini berish vojib bo‘ladi. U ikki kg bug‘doy yoki mayiz yoki 4 kg xurmo yoki arpa deb belgilangan. Fitr sadaqasi zakot nisobi miqdorida boyligi bo‘lgan musulmonlar zimmasiga vojibdir. Bunda zakotdagi kabi boyligining o‘sib turishi (numuvv) shart emas. Demak, nisobga ega, lekin zakot berish vojib bo‘lmagan kishilar ham fitr sadaqasini berishlari kerak. Uni o‘z hisobidan va balog‘atga yetmagan faqir bolalari nomidan beradi. Xotini, katta yoshdagi bolalari va boy farzandlari uchun bermaydi. Balki ular o‘zi beradi. Fitr sadaqa-sini beruvchi odam sadaqa qabul qilmaydi, zimmasiga qurbonlik va yaqin qarindoshlarining nafaqasi ham vojib bo‘ladi. Fitr sadaqasini hayit kuni bera olmagan odamning zimmasidan u soqit bo‘lmaydi, balki keyinroq bo‘lsa ham ado etadi.
«Muxtasarul -viqoya»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:36:45: HAJ VA UMRAGA DOIR FATVOLAR

580-FATVO
Haj ibodati aqli raso, balog‘at yoshidagi sog‘lom musulmon kishi zimmasiga yo‘lga qodir bo‘lsa, umrida bir marta ado etish farzdir. Borib-kelishga har tomonlama qodir bo‘lishi bilan o‘sha yili borishi vojib bo‘ladi. Imom Muhammad (rh.) nazdida o‘sha yili borishi shart emas. Umrining oxirigacha borsa kifoya. Lekin vaqtida, tezroqborgani yaxshi. Boshqa fuqaholar nazdida qodir bo‘lgan yili bormasdan taxirga tashlasa, gunohkor bo‘ladi. Xususan, sog‘lig‘i davom etishidan umidi oz bo‘lgan kishi kechiktirmagani avlo. Kechiktirib qilgan hajji ham hisobga o‘tadi. Qodir bo‘lgan yillari bormasdan kechiktirib yurganda vafot etsa, dunyodan gunohkor holda ketgan bo‘ladi.
Hajning farz bo‘lishi shartlaridan biri — ulov bilan oziq-ovqatga qodyr bo‘lishdir. Shuningdek, oila a’zolari uchun borib kelguniga qadar yetadigan nafaqaga ham qodir ekanligidir. Nafaqa o‘rtacha miqdorda bo‘lishi nazarda tutilgan. Qo‘lidagi mablag‘i hajga yetarli, lekin uylanish niyati ham bo‘lsa, uylanishni keyinga qo‘yib, hajga borishi lozim.
«Olamgiriya», «Tabyin», «Muxtasar», «Xizona»

581-FATVO
Yashayotgan uyini sotib, arzonroq uy sotib olsa, ortgan puli haj safari xarajatiga yetadigan bo‘lsa, uyni sotishi lozim bo‘lmaydi. Shuningdek, hovlisidagi ortiqcha uylarni sotib, puliga hajga borishi lozim emas. Agar o‘zi shuni xohlab, sotib hajga borsa, bu ham avlodir.
«Olamgiriya», «Qozixon», «Izoh»

582-FATVO
Sog‘liq ham hajning farz bo‘lishi uchun shart qilingan. Surunkali kasalga chalingan, ko‘zi ojiz, falaj, ikki oyog‘i kesilgan kabi kishilarga haj vojib emas. Ularni boshqa odamlar haj qildirib qo‘yishlari ham vojib emas, og‘ir kasal bo‘lsa, hajji badalga vasiyat qilishi ham lozim emas. Shuningdek, katta yoshli notavon kishilar, bemorlarga ham haj lozim emas. Bu Abu Hanifa, Abu Yusuf, Muhammad (rh.)lardan qilingan rivoyat. Oxirgi ikki imomdan yana mazkur uzrli kishilarga ham haj qilish vojib, degan rivoyat ham bor. Agar ular birovlarga haj qildirsalar joiz, basharti o‘sha ojizlik davom etib tursa. Bordi-yu, ojizlik ketib, qudrat hosil bo‘lsa, o‘zlari qaytadan haj qilishlari vojib.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:37:17: 583-FATVO
Yo‘lga qodir, soglom odam hajga bormay yurganida nogoh surunkali kasalga yoki falajga aylanib qolsa, xarajatini to‘lab, hajji badal qildirishi lozim. Agar uzrli, notavon bemor kishilar qiyinchilikka qaramay o‘zlari hajni ado etsalar, hajlari hisobga o‘tadi. Sog‘ayganlaridan keyin qaytadan haj qilishlari lozim emas.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir»

584-FATVO
Yurti bilan Makka shahri o‘rtasidagi safar masofasi (90-100 km) bilan teng yoki ortiqbo‘lsa ayol kishiga hajga birga borib keladigan mahram bo‘lishi shart qshshngan. Mahram - eri yoki o‘rtalarida nikoh ravo bo‘lmaydigan erkak qarindoshlaridan biri. Karindoshligi nasab yo emikdoshlik yoki qudachilik jihatidan bo‘lishi mumkin. Musulmon bo‘lishi shart emas. Oqil, bolig‘, ishonchli bo‘lsa kifoya. Nikoh farqiga bormaydigan majusiy mahramlikka yaramaydi.
«Olamgiriya», «Xulosa», «Qozixon», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:38:01: 585-FATVO
Mahram bo‘lib hajga hamroh sifatida borib keluvchi kishining ovqat va yo‘l xarajatlari ayolning zimmasidadir. Ayol kishida yo‘lga qodirlik va mahram mavjud bo‘lsa, erining ruxsatisiz ham farz sanaluvchi hajga borishi joiz. Ammo nafl sanaluvchi haj safariga erining ruxsatisiz borishi joiz emas. Mahram topilmagani uchun erga tegib, uni olib ketishi vojib emas.
«Olamgiriya», «Qozixon»

586-FATVO
Ayol kishiga qo‘yilgan shartlardan yana biri - iddada o‘tirgan ayollardan bo‘lmasligidir. Iddasi eri o‘lgani yoki taloq qilingani sababli bo‘lishining farqi yo‘q. Agar hajning yo‘lida eri o‘lib yoki taloq bilan idda o‘tirishga to‘g‘ri kelib qolsa, yetgan joyidagi shahardan iddasi tugaguncha chiqmasligi lozim.
«Olamgiriya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:39:38: 587-FATVO
Hajni ado etish uchun ham uchta shart mavjud. Ular — ehrom, makon va zamon. Hajning ruknlari (farzlari) — Arafotda bo‘lish, «tavofi ziyorat» (Ka’ba tavofi) va ehromga niyat bilan kirish. Vojiblari - Muzdalifada turish, Safo bilan Marva orasida (etti bor) yurish, shaytonga tosh otish, tavofi sadr va soch oldirish yoki qisqartirish. Sunnatlari — tavofi qudum, unda yoki farz tavofida «raml» (kerilib yurish), ikki ko‘k mil orasida shitob yurish, Minoda tunash (nahr kunlari), Minodan Arafotga qo‘yosh chiqkandan keyin jo‘nash, Muzdalifadan Minoga tong otmasdan burun jo‘nash, Muzdalifada tunash, uchta tosh otiladigan jamarotlarda belgilangan tartibda tosh otish ham sunnat amallardandir.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir», «Muxtasar», «al-Bahr»

588-FATVO
Hajning odoblari — hajga otlangan odam avvalo qarzlarini ado etib qo‘ysin. Hajga borish xususida aqlli, dono kishilarga maslahatsolsin. Istixora qilsa yanada yaxshi. So‘ngra tavba-tazarru bilan niyatni xolis qilsin. Birovning omonati bo‘lsa, egasiga topshirsin. Rozi-rizolik so‘rasin. Namoz va ro‘zalarini qazosi bo‘lsa, ado etsin. Xato va kamchiliklari uchun nadomat chekib, qayta takrorlamaslikka azmu qaror qilsin. Faxrlanish, riyokorlik, maqtanishdan saqlansin. Garchi haromdan topilgan pul bilan haj qilsa ham hajning farzi zimmasidan soqit bo‘lsa-da, lekin haloldan yiqqan puliga hajga borishga harakat qilsin. O’zining pulidan shubhasi bo‘lsa, birovdan qarz olib haj qilsin va o‘z pulini qarziga to‘lasin. Hajda tijorat bilan ham shug‘ullansa, savobi kamayib qolmaydi. Lekin tijoratni aralashtirmagani avlo.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:41:29: 589-FATVO
Hajda modomiki, ehromda ekan, behuda, fahsh so‘zlardan, fisqu fujur ishlardan, janjalu nizolardan, ov qilishdan, xushbo‘y narsalar sepish, tirnoq olish, yuzini yopish, bosh kiyim kiyish, boshni shampun bilan yuvish, soch oldirish yoki qisqartirish, tikilgan kiyim, salla kiyish, poyafzal kiyib yurish kabilardan saqlanish vojibdir. Cho‘milish, salqin joyda dam olish, beliga hamyon bog‘lash kabi ishlar joiz.
«Muxtasarul - Viqoya»

590-FATVO
Ota-onadan biri rozilik bermasa ham hajga borish makruhdir. Ammo ular farzandning xizmatiga muhtoj bo‘lmasalar, hajga borishning zarari yo‘q. Ota-ona yo‘qligida bobo va momolar ularning hukmidadirlar. Shuningdek, nafaqasiga muhtoj xotini, bolalari, qarindoshlari uning hajga borishini yoqtirmasalar ham, borib-kelgunicha moddiy tomondan qiynalib qolmasliklariga akli yetsa, hajga ravona bo‘lishi joiz. Ota soqoli chiqmagan o‘g‘lini hajga yuborishga rozi bo‘lmasligi mumkin. Ammo farz bo‘lgan hajning adosi ota itoatidan avlo. Otaga itoat qilish nafl bo‘lgan hajdan avlodir.
«Olamgiriya», «Muhit»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:42:14: 591-FATVO
Miyqotlardan faqat ehrom bilan o‘tiladi. Miyqotga yainlashmasdan oldin ehromga kirish joiz. Faqat taqiqlangan ishlarni qilmaslik shart bo‘ladi. Agar bu qo‘lidan kelmaydigan bo‘lsa, Miyqotga yaqinlashganda ehromga kirgani avlo.
«Olamgiriya», «Javhara»

592-FATVO
Miyqotdan uzoqroq boshqa joydan o‘tishga to‘g‘ri kelib qolsa, uning to‘g‘risiga kelgan joydan boshlab ehromga kirish joizdir. Dengiz orqali Makkaga boruvchi hojilar ham Miyqot barobariga kelganlarida ehromga kirishlari lozim. Agar ikki Miyqot oralig‘idan o‘tishga to‘g‘ri kelsa, Makkadan uzoqrog‘i barobariga kelganda ehromga kirgaii avlodir.
«Olamgiriya», «Muhit», «as-Siroj»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:42:42: 593-FATVO
Makkalik hojilarning haj uchun Miyqoti Ka’baning haramidir. Umra uchun esa haramdan tashqarida ehromga kiriladi. «Tan’im» degan joy ular uchun afzaldir. Boshqa mamlakatlardan Makkaga keluvchilar xoh ibodat uchun bo‘lsin, xoh boshqa ish uchun bo‘lsin, ehromsiz kirishlari joiz emas. Agar ehromsiz kirsa, zimmasiga haj yoki umra tushadi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Hidoya»

594-FATVO
Ehromga niyat bilan kirishi bilan «talbiya» («labbaykallohumma labbayk...») aytishi kerak. «Talbiya» o‘rniga tasbeh, hamd, tahlil, tamjid kabi kalimalarni o‘qisa joiz. «Talbiya»ni arabchasiga yaxshi aytolmasa ham o‘taveradi. Agar boshqa tilda aytsa ham joiz. Lekin arabchasi afzal. Niyat, ehrom va talbiya birga bo‘lishi shart.
«Olamgiriya», «Muhit», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:43:16: 595-FATVO
Qora toshni o‘pishda ikki qo‘l kaftlarini ung-a qo‘yib turib o‘padi. O’pishda o‘qiladigan maxsus duoni o‘qiydi. Agar toshni o‘pishda birovga ozor berib qo‘yadigan bo‘lsa, qo‘llari bilan toshni silab, qo‘llarini o‘padi. Buning ham iloji bo‘lmasa, hassaga o‘xshash kaltak uchini uzokdan toshga tekkizib, shu joyini o‘padi. Tosh oldida izdihom katta bo‘lib, yaqinlashishning iloji bo‘lmasa, uzoqdan ikki qo‘lining kaft tomonlarini tosh tomon cho‘zib, takbir, tahlil, hamd va salavot aytadi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Fathul-Qadir»

596-FATVO
Ka’ba tavofini tugatgach, Ibrohim (a.s.) maqomi oldiga kelib, ikki rak’at namoz o‘qiydi. Agar u yerda odam ko‘p bo‘lib, o‘qish qiyin bo‘lsa, masjidning xohlagan yeriga borib o‘qishi mumkin. Bu ikki rak’at namoz bizning mazhabimizda vojib. Shuninguchun uni masjidning tashqarisida bo‘lsa ham, qoldirmay o‘qib olish kerak. Uning birinchi rak’atiga «Qul yo ayyuhal-kofirun» surasini, ikkinchi rak’atiga «Ixlos» surasini zamsura sifatida o‘qiydi. Namozdan so‘ng maqom ortiga kelib, hojatlarini so‘rab, Allohga iltijo qiladi.
«Olamgiriya», «Zahiriya», «Qozixon»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:45:21: 597-FATVO
Safo bilan Marva o‘rtasida «sa’y» qilish, ya’ni, yetti bor yurib chiqish tavofdan keyin ijro etiladi. Agar oldin sa’y qilgan bo‘lsa, tavofdan keyin takrorlaydi. Safodan Marvagacha yurishi bir marta, Marvadan Safogacha yurishi ikkinchi martagacha o‘tadi. Sa’yni Marvadan boshlasa, Safogacha yurib borgani bir martaga o‘tmaydi. Ehromdan chiqqandan keyin, hatto bir necha oydan so‘ng sa’y qilsa ham sa’yi joiz bo‘ladi.
«Olamgiriya», «Muhit», «Zaxira»

598-FATVO
Safo bilan Marva o‘rtasida sa’y qilishda betahorat yoki junub holatida bo‘lsa ham sa’yi durust hisoblanaveradi. Aslida Ka’bada qilinmaydigan haj amallari (manosiklari) uchun tahorat shart emas. Masalan, sa’y, Arafotda, Muzdalifada turish, shaytonga tosh otish kabilar Ka’badan tashqarida bajariladigan bo‘lgani uchun tahoratli bo‘lish shart qilinmagan.
«Olamgiriya», «Sharhut-Tahoviy»
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:46:04: 599-FATVO
Ka’bani tavof qilib turganida yoki Safo bilan Marva o‘rtasida yurib sa’y qilayotganida namozga iqomat (takbir) aytilib qolsa, darhol tavof va sa’yni to‘xtatib, namozga keladi. Janoza o‘qish uchun ham sa’yni to‘xtatib keladi. Janozadan keyin qolgan sa’yni davom ettiradi.
«Olamgiriya», «Fathul-Qadir»

* * *
Kitobning uchinchi qismida haj va umraga doir fatvolarning davomi, emikdoshlik, nikoh, talok, qasam, savdo-sotiq, foiz, omonat saqlash, talon-taroj qilish, garovga qo‘yish, kafillik, havola, vakolat, shirkat, qo‘shma tijorat, dehqonchilik, suvdan foydalanish, qo‘riq yer ochish, vaqf, karohiyat, ichkiliklar, hayvon bo‘g‘izlash, qurbonlik, ov, topib olingan narsalar, bedarak ketgan odam, qozilik, guvohlik berish, iqror bo‘lish, da’vogarlik, sulh tuzish, oliy jazolar, o‘g‘rilik, jihod, jinoiy ishlar, xun to‘lash, zo‘rlash, vasiyat va boshqa turli mavzularga doir fatvolar yozilyjak, inshoallohu taolo.
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:54:00: MUNDARIJA

Namozga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156150#msg156150)
Bemorlik, mayyit va dafnga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156306#msg156306)
Zakotga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156343#msg156343)
Ro‘zaga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156379#msg156379)
Haj va umraga doir fatvolar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.msg156417#msg156417)
Nom: Re: MING BIR FATVO (2-qism). Shamsiddinxon Boboxon, Abdulaziz Mansur
Yuborildi: AbdulAziz 24 Yanvar 2009, 09:54:54: Ming bir fatvo - 2-qism

(http://ziyouz.com/images/books/fatvo2.jpg) (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=317)

Muallif: Shamsiddin Boboxon, Abdulaziz Mansur
Hajmi: 375 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
(http://www.ziyouz.com/components/com_remository/images/download_trans.gif) Saqlab olish (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=317)
Online o'qish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3234.0)