forum.ziyouz.com
Umumiy bo'lim => Islom => Rasululloh SAV va sahobalar => Mavzu boshlandi: ibnUyayna 07 Fevral 2009, 02:13:45
-
Умар ибн Хаттоб р.а. уни сслаганда "Абу Бакр бизнинг саййидимиз, саййидимизни озод қилган.." дер сдилар..
Кимсан ҳазрати Умардек киши "саййидимиз" деб турган зот жуда улуғ бслишида шубҳа йсқ..
Лекин, ровийлар сифатлагандек "қоп-қора, ориқ, ста узун бсйли, майиздек сочлари бошига ёпишиб ётган, сийраксоқол бу киши сзларига қаратилган мақтов, олқишларни сшитишлари билан юзларини хам қилиб, ксзларини ерга қадар, ёноқларидан ёшлар думалаб: "Кечагина қул бслган ҳабашман, холос", дейишдан бошқа гап айтмасди..
Кечагина қул бслган бу ҳабаш ким бслди скан? Лайқагандирсиз, гап ҳазрати Билол ибн А абоҳ ҳақида кетмоқда.. Бутларга қирон келтирган Ислом муаззини ҳақида кетмоқда"¦ Бу одам иймон ва садоқат, фидойилик мсъжизаларидан бири.. Улуғ Ислом мсъжизаларидан биридир.. Ислом тетапос бслиб бошлагандан ҳозирга довур, балки қиёматгача мусулмон болалардан хоҳлаганингизни чақириб ссранг, сша заҳоти жавоб беришади, худди Исломдаги улуғ икки халифа Абу Бакр ва Умарни билганидек..
Хоҳ Мисрда бслсин, хоҳ Локистон, хоҳ Малайзис, хоҳ Хитой..
Аки Америкада бслсин, ёки Европа, ёки А оссис..
Ироқ, Сурис, Туркис, Арон, Судан.. Тунис, Жазоир, Мағриб"¦ Африка чангалзорлари ичида бслсин, ё Осиё тепаликлари устида"¦ Хуллас мусулмонлар сшаётган қайси диёрга бориб, хоҳлаган болани чақириб сша юқоридаги саволни берсангиз: "Болакай, менга қара, Билол ким? Биласанми?" десангиз, "Ҳа, пайғамбаримиз муаззини, динингдан қайтасан, деб сгаси қайноқ тош билан азоблаганда "Аҳад, Аҳад" деб турган қора кишида", деб жавоб беради..
Ислом ато стган бу инъомнинг ксрсангиз, номининг тилларда достон, асрлар узра тарқалиб, азон исми билан унинг исми қоришиб кетганини ксрсангиз, билингки, худди шу Билол Исломдан илгари бир ҳовуч хурмо свазига сгасининг туссини боқиб юрадиган қулдан бошқа ҳеч ким смасди..! Ислом бслмаганида шу зайлда беқадр ҳаёт кечириб, гумномлигича слиб кетган, номидан асар қолмаган бошқа миллионлаб қуллар сингари бунданда ному нишон қолмаган бслур сди..
Лекин Иймон туфайли унда жсш урган фидойилиги, иймон келтирган улуғ Дини туфайли Ислом улуғлари, улкан, покиза зотлари ичида баланд мартабага сга бслди.. Дунёда қанчадан қанча мартаба, бойлик, мансаб сгаси бслганлар сша ҳабаш қул сришган улуғ, счмас номнинг сндан бирига, балки юздан бирига ҳам сришолмадилар"¦! Оддий кишиларни қсстурайлик, тарих қаҳрамонларидан аталмиш кспчилик машҳурлари Билол сришган шуҳратни қслга киритолгани йсқ..
Одамлар сша вақтларда, ҳозирги жоҳилист тарқалган ксп ерларда ҳам, Африканинг қаеригадир мансуб бслган, Билолга схшаган, ҳатто сзининг ҳаётига сзи ҳукмрон бсла олмайдиган, сотиб олган сгасининг бир моли ҳисобланмиш бир қул, сгасининг мол-қсй, чорвалари ичида кун кечирадиган бир қарол бирор нарсага қодир смас, ҳеч нарса қила олмайди, деган сйда сдилар..
Бу киши сса сша сй-хаёлларни тсзғитиб юбориб шундай иймонга сришдики, бошқалар бундай иймонга сришиши амри маҳол сди.. Устига устак мусулмон бслиб, пайғамбарга сргашган барча қурайш зодагонлари орзу қиладиган "пайғамбар ва Исломнинг илк муаззини" деган шарафли номга сга бслди..
Билол"¦ ибн"¦ А абоҳ"¦
Келинг, бу учтагина калима сзида жамлаган улуғ саҳобанинг ҳаётига бирров назар ташлаб стайлик..
* * *
У қоралар уммати ҳисобланмиш ҳабаш диёридан.. Фалакнинг гардиши билан Маккадаги Қурайш зодагонларидан ҳисобланмиш Бани Жумаҳ қабиласидаги чсрилардан биридан дунёга келди..
Кунлари бошқа қуллар куни каби ксримсиз, бесамара стар, на бугунида бир нарса қила олар, на сртасига умид билан қарарди..
Одамлар Маккада "Муҳаммад хабари"ни қслма-қсл қилиб, оғиздан оғизга ксча бошлаган пайтда унинг ҳам қулоғига бу снги хабар чалинган, сгаларининг, уларникига келадиган меҳмонларнинг гаплари орқали, айниқса, унинг ва сша қабиланинг бошқа қулларининг хожаларидан бири бслган Бани Жумаҳ саййидларидан бири бслмиш Умайс ибн Халаф оғзидан анчагина нарса сшитган сди.. Умайснинг бу снги пайғамбар ҳақида ғазаб, нафрат билан дсстларига, қабиладошларига гапираётганлигининг кспинча гувоҳи бслар, бир йссин, бир ритмда кетаётган ҳаётига бу хабарни
нг снгилик бслаётганини қалби сезиб турар, уларнинг ғазаб, таҳдид, адоватга тсла гаплари орасида Муҳаммаднинг ростгсй, покиза, амонатлилигини гапиришиб, ҳайрон бслган ҳолда: "Муҳаммад бирор ёлғон ҳам ссйламаган киши сди, сеҳргар десак, сеҳргар смас, жинни дейлик десак, жиннига схшамайди, нима бслганда ҳам бу олиб келган нарсасига ҳеч ҳам йсл қсйиб бслмайди, одамларни бу динга киришдан қайтариш керак", дейишаётганини ксриб юраги ҳаприқиб қссрди..
Ҳа.. Мушриклар у зот ҳақида, амонат, вафоси, мардлиги, ахлоқи, покизалиги, ақлли киши сканлиги ҳақида ссзлашар, нега бу даражада адоват қилишаётганини сширмас ҳам сдилар.. Ота-боболарининг динлари, шунча асрлар бсйи бу орқали тспланган, ибодат, расм-русумлар маркази бслган диний пешволик мартабаси кетиб қолишидан қсрқишар, устига устак, "нега айнан Бани Ҳошимдан пайғамбар чиқаркан" деган ҳасад уларни қамраб олган сди..
* * *
Бу воқеалар, ҳолатларни сқиндан ксриб юрган Билолга бир куни Оллоҳ нури етиб, покиза қалби, беғубор руҳига тараладида, А осулуллоҳ га бориб сзининг иймонини сълон қилиб, мусулмон бслади..
Унинг мусулмон бслгани бир пасда барча ерга тарқаб, сгаларининг, хожаларининг ҳам қулоқларига етмай қолмайди..
Бу хабардан уларнинг кибру ҳаво билан шишган бошлари гир айланиб, ғуруру менсимаслик ила осмонга кстарилган бурун катаклари кенгайиб кетади! Кимсан Бани Умайс қабиласининг арзимас, бир пулга қиммат қоравой қулларидан бирининг мусулмон бслиши уларнинг оппоқ юзларига қоп-қора оёғини қсйиш билан тенг бслиб, шармандаю шармисорлик сди!!
Чексиз ғазабга минган Умайс ёрилиб кетмаслик учун тишини тишига босганча: "Майли"¦ Бугун кун ботиши билан бу нонкср қулнинг исломи ҳам ботади.." деб хириллар сди..
Лекин ҳеч қачон Билолнинг ислом қуёши ботмади, балки бир кун келиб, барча Қурайш бутлари ботиб кетди, бутпарастлар ҳомийлари ботиб кетди.!
* * *
Билол сса, фақат Исломгагина смас, бутун башарист учун шараф бсладиган ишни қилди..
Буюк киши сифатида, улуғлар қаторида снг қаттиқ, мудҳиш азобларга дош берди.
Бу билан гсё Оллоҳ таоло "башаранинг қора бслиши тананинг қул бслиши сз иймонини топган, А аббига маҳкам боғланган, сз ҳақини ҳимос қилган А уҳ иродасини ҳеч ҳам бука олмайди, унинг азаматини йиқа олмайди" деётгандек сди..
Билол бу матонати билан замонасидаги, балки барча замондаги кишиларга "виждон сркинлиги, қалб ҳокимистини олтин тсла ерга ҳам, азоб тсла ерга ҳам алишиб бслмайди" деган дарсни стаётган сди..
Динидан қайтиш учун, қаноатини сзгартириш учун қайноқ чсғ устига қсйилсада, бош тортди"¦
Дарҳақиқат, тенги йсқ тарбисчи бслмиш Муҳаммад а.с. ҳамда улуғ Ислом - сгасига қул бслган бу нотавон ҳабашдан қалб дахлсизлиги, виждон сркинлигини ҳимос қилиш борасида бутун башаристга узтоз бслса арзийдиган бир кишини етиштирдилар..
Саҳро темирдек, ҳаво мисдек қизиб, жаҳаннамга айланган вақтда Билолни олиб чиқиб, кийимларини ечган ҳолда чсғдай қизиб турган қайноқ тошлар устига ётқизишар, кейин бир неча киши бир бслишиб ёниб турган бир харсангни кстариб келишиб, кскрагига босиб қсйишар сди..
Бу азоб ҳар куни такрорланар, узоқдан гувоҳ бслганларнинг раҳмлари келиб юраклари сувдек оқиб турар, лекин қслларидан ҳеч нарса келмас сди.. Азобнинг қаттиқлигидан уни азоблаб турганларнинг баъзи бирлари ҳам таъсирланиб кетган сди.. Охирда улар олиҳаларини бир мартагина схши ссзлар билан тилга олса қсйиб юборишларини айтиб, слинишга тушишди.. Улар шундайича қсйиб юборишса, Қурайш зодагонларидан "сс сла, қулидан енгилипти" деган иснодга қолишдан қсрқар сдилар..
Лекин шу биргина, оғиз четидан чиқиб кетадиган ссзни ҳам Билол айтишдан бош тортар, срнига сзининг кейинчалик мангуликка айланган машҳур ссзини такрорлар сди:
Аҳад"¦ Аҳад..
Жаллодлари бир сдағайлашар, бир слинишар, "Лот билан Уззонисм айт" дейишар, у: "Аҳад.. Аҳад"¦" дейишдан нарига стмас сди..
Улар тағин зуғум била: "Биз айтгандек айт" дейишса, ажойиб кинос билан, чақиб олувчи истеҳзо ила: Тилим айланмайди, дер сди!!
Билол сша қаттиқ азобда тегирмон орасида қолган дондек пастидану устидан қайноқ тошлар исканжасида кеч киргунча қолар, кун қайтгач, уни турғизишиб, бсйнига арқон боғлаб шаҳарга олиб қайтишар, ҳолдан бутунлай толган Билолни ёш болаларига топширишиб, Макка ксчалари бсйлаб судраб юришга буюрар сдилар.. Билол сса, сзининг покиза хиргойиси бслмиш "Аҳад, Аҳад"ни тилидан қсймас сди..
Тун сз қоронғилик пардаси билан барча томонни сраб олгандан кейин ҳам гсё улар сзларининг Билол билан "савдоларини пиширмоқ" учун унга:
- Артага олиҳаларимиз ҳақида бир схши ссз айтгин, раббим Лот Уззо дегин, тинч қссйлик сени, қайтиб сенга бир ссз демайлик. Ахир биз ҳам азоблашдан чарчаб кетдик! Азобни гсё биз ксраётгандек!, деётгандек бсларди..
У сса бош чайқар, "Аҳад, Аҳад" ссзини такрор ва такрор айтар сди..
Бундан ёрилиб, ёниб кетган Умайс ибн Халаф унга мушт туширар, қичқириб:
- Ай бахтиқаро қул! Ае ксргилик бслдинг бизга! Лот билан Уззога қасамки, сени қулларга ҳам, саййидларга ҳам баб баравар ибрат қилмасамми!! дер сди.
У сса иймонли мсъмин сифатида, улуғвор бир покизалик билан тағин:
"Аҳад... Аҳад.. " дер сди..
Шунда унга ачинган киши ролини бажарувчи киши қабила ичидан чиқиб, юзларида қайғу аломати ксриниб, сна сша "савдо"га қайтар, Умайсга қараб:
- Қсйсангчи, Умайс, мана мен ҳам Лот билан Уззога қасам ичиб айтаманки, бугундан бошлаб Билолни азобламайсан.. Аима, Билол бегонами? Ўзимиздан бслса, онаси жорисларимиздан, чсриларимиздан бслса.. Билол ҳам сзининг мусулмон бслиши билан Қурайш олдида бизнинг гапга қолиб, масхара бслишимизни истамайдику, тсғрими? дерди.
Билол маккор, алдоқчи юзларга боқар скан, юзига табассум югуриб, оппоқ тишлари тонг нуридек срқираб кетар, уларни жунбушга келдирадиган ста хотиржамлик билан сна:
"Аҳад.. Аҳад" дер сди..
Тағин чошгоҳ вақти келиб, тағин туш пайти сқинлашар, Билол сна сша қайноқ тошлар томон судраб олиб кетилар, ундан ҳеч бир садо чиқмай, улкан сабот ва тенгсиз матонат, сабр ила сна азобни қаршилар сди..
Бир кун улар олдига Абу Бакр бориб:
- Ааҳотки "А аббим Оллоҳ" деган кишини слдирсаларингиз! дейдида, Умайсга сгрилиб:
- Ма, нархидан ортиғини олиб, қсйиб юбор буни, кишанларини еч! дейди.
Умайс гсё чскиб кетаётган кишига қутқарув кемаси келса қанчалик қувонса, шунчалик хурсанд бслиб кетади.
Абу Бакрнинг бу таклифини сшитар скан ростдан ҳам юқоридаги ҳолатга тушган сди. Чунки, уларнинг Билолни бсйсундиришга умидлари заррача қолмаган, тижоратчи кишилар бслганликларидан слиб қолгандан ксра бировга сотганимиз маъқул сди, деган фикрга бориб қолган сдилар.
Улар Абу Бакрга сотган заҳотиёқ уни озод қилди, Билол ҳам снди сркин, озод кишилар қаторидан срин олди.
У Билолнинг қслтиғидан тутиб озодлик томон етаклар скан, Умайс унга қараб:
- Ол, ол, Лот билан Уззога қасамки, савдолашиб-савдолашиб, охири бир тангага оламан, деганингда ҳам сотиб юборардиме! деди.
Абу Бакр бу ссзлар замирида нималар сширинганини англаб етди, бу алам билан айтилган пичингга жавоб қайтармаса ҳам бслар сди. Лекин сз биродари бслган, ҳозиргина қулликдан озодлик томон қадам қсйган кишининг ҳурмати қай даражада сканлигини билдириш учун Умайсга қарата шундай деди:
- Оллоҳга қасамки, юз тиллога бераман, деб турганингда ҳам иккиланмай тслаган бслар сдим!!
Шу гапларни айтар скан, дсстини етаклаб А осулуллоҳ томон унга ушбу севинчли хабарни етказиш учун ошиқди. Ушбу кун мусулмонлар учун байрамдек бир кун бслди.
* * *
А осулуллоҳ ва мусулмонлар Мадинага ҳижрат қилишиб, у ерда жойлашганларидан сснг, пайғамбар намозга азон айтишга буюрадилар..
Ҳар куни беш маҳал намозга чақириб, уфқлар оша такбирларию таҳлиллари тарқаладиган бахтли киши ким бслса скан...?
Бу киши ҳазрати Билол бсладилар.. Ҳа.. Ўн уч йил илгари қийноқда қолиб қайноқ тошда азоб тортар скан: "Аҳад.. Аҳад.. Аллоҳ сккадир.." деб нола қилган зот бугун сша Аллоҳ сккадир деб айтган ноласини "Аллоҳу акбар", "Аллоҳ Буюкдир" ҳайқириғига улайдиган киши бсладилар..
Унга пайғамбар назари тушиб, ушбу муҳим вазифага лойиқ деб топилган сди..
У сзининг соф, жарангдор, ёқимли, ширали овози билан юракларни иймонга тслдириб, қулоқларга ажиб бир оҳанг инъом бағишлар сди:
Аллоҳу Акбар.. Аллоҳу Акбар.. (Аллоҳ барчадан буюк)
Аллоҳу Акбар.. Аллоҳу Акбар.. (Аллоҳ барчадан буюк)
Ашҳаду ал лаа илааҳа иллаллоҳ.. (Аллоҳдан сзга ҳақ илоҳ йсқ деб гувоҳлик бераман)
Ашҳаду ал лаа илааҳа иллаллоҳ.. (Аллоҳдан сзга ҳақ илоҳ йсқ деб гувоҳлик бераман)
Ашҳаду анна Муҳаммадар А осулуллоҳ.. (Муҳаммад унинг пайғамбари деб гувоҳлик бераман)
Ашҳаду анна Муҳаммадар А осулуллоҳ.. (Муҳаммад унинг пайғамбари деб гувоҳлик бераман)
Ҳайс алас солааҳ.. (Аамозга келинглар)
Ҳайс алас солааҳ.. (Аамозга келинглар)
Ҳайс алал фалааҳ.. (Аажотга келинглар)
Ҳайс алал фалааҳ.. (Аажотга келинглар)
Аллоҳу Акбар.. Аллоҳу Акбар.. (Аллоҳ барчадан буюк)
Ла илааҳа иллаллоҳ.. (Аллоҳдан сзга ҳақ илоҳ йсқ)
-
* * *
Мусулмонлар билан Қурайш сртасида уруш оёққа туради... Бслиб ҳам анча кескин, сша давр урушларига мос, бошлар сапчадек узиладиган, қсллар кесилиб, оёқлар қирқиладиган аёвсиз жанг бошланади.. Ўша жангда, Исломнинг аввалги ғазоти бслмиш бадр жангида Билол ҳам қатнашиб, қаҳрамонларча жанг қилади..
Ушбу урушда Қурайш сзининг снг аслзодаларини, жигарбандаларини урушга ташлаган, барча зодагонлар сз ҳалокатли чоҳларига сзлари қадам қсйган, сз қабрлари томон сзлари қадам босиб келган сдилар.
Билол хожаси бслган, уни ваҳшийларча азоблаган Умайс ибн Халаф урушдан қолмоқчи бслган, лекин уни бир воқеа урушга чор-ночор чиқишга мажбур қилган сди:
Яқин дссти бслган Уқба ибн Абу Муъайт унинг уришдан қолмоқчи бслаётганини сшитиб қолиб қслига атир-упалардан бири (аёллар ишлатадиган пардозлардан бири) ни олиб келиб, уни ва атрофида стирган қавмини ҳайрон қолдирганича Умайс олдига тап стиб ташладида:
- Ўсв Абу Али, мана шуни ишлатавер, снди сени сркак смас, хотин десак ҳам бславеради, деди!!!
Умайснинг сз қавми олдида қандай аҳволга тушганини ссрамай қссверинг.. У аччиқ ва устдан бир оқарган, бир кскарган, бир қизарган, охирда қорайиб қулоғи шанғиллаб, тили ҳам калимага айланмай қолган сди.. Ва ниҳост, бироз сзига келиб:
- Олиб келган нарсанг ҳам қуриб кетсин... Ўзинг ҳам қуриб кет..!! дес олган сди..
Шундай қилиб оёғи тортмасада андиша ва устнинг зсридан ночор урушга чиқди..
Тақдирнинг ажиб сйинлари, сир-асрорлари, баланд-пастликлари борда...
Уқба ибн Абу Муъайтнинг сзи Умайсни Билол ва Билол сингари бечораларни азоблашга ундар сди..
Бугун сса айнан шу Уқба Умайснинг ҳалокати бсладиган, сзининг ҳаб қабристони ҳисобланмиш Бадрга чиқишга ундаб стирибди..
Уни юқоридагидек тезламаганда Умайс урушга бормаслиги турган гап сди.. Лекин.. Ҳикматли зот Аллоҳ амрини қилиб бслган... Умайс чиқсин.. Зеро, у билан Оллоҳ бандаларидан бири орасида ҳали тугалланмаган бир масала бор.. Орани очиқ қилиш вақти етди.. Жазо бергувчи ҳаргиз слмагай.. Қандай нарса қилган бслсанг сшандай жавоб оласан.. Акканингни срасан..!!
Кечагина бегуноҳ бандаларни, ҳимосчиси йсқ бечораларни аёвсиз калтаклаб, қамчи сйнатган Умайс бугун сша бечоралардан бири қслида, одам срнида ксрмайдиган бир киши зарбаси остида жон беради... Билол қслида слим топади.. Яқиндагина сша қслларни занжирда тутиб, суғурилиб кетгунча судраган, қсл соҳибини мисли ксрилмаган азоблар билан қийноққа солган сди..
Уруш бошланиб қиличлар, камонлар, найзалар ишга кирган, атрофни қичқириқлару чанг тсзон тутиб кетган, кимлар слиб, кимлар срадор бслган сди.. Умайс ҳам қолган мушриклардан қолишмай мусулмонларга иложи борича кспроқ талафот етказишга интилар, ҳаёт ширинлигини ҳар лаҳзада ёдлаб жон ҳолда қилич сермар сди.. Шу зайлда урушнинг ниҳоссини кута бошлади.. Уруш дами пасайиб бошлаган вақтда пайғамбар издошларидан бири, Умайсни схши танийдиган, Умайс ҳам схши биладиган Абдураҳмон ибн Авфни ксриб қолдию қувониб кетди.. Урушнинг мусулмонлар фойдÐ
�сига ҳал бслаётганини сз ксзи билан ксриб турган Умайс жонини сақлаб қолиш умидида Абдураҳмоннинг қслига асир бслиб тушишни таклиф қилиб ундан илтимос қилди..
Абдураҳмон ҳам унинг бу ҳийласидан хабари йсқ "майли" деб кснди.. Уруш ҳали давом стар, аввалги шиддатида бслмаса ҳам, қиличлар срқираши, камон сқлари визиллаши, найзалар шувиллаши сшитилиб турар сди.. Йслда кетишар скан, Умайсни Билол илғаб қолдида:
- Куфр боши Умайс ибн Халафми?!! Шу қутуладиган бслса мен сшамай.. деганча қичқириб келиб, қилич сермаб доим кибр ва мақтанчоқлик ила бурни осмонда бслган бошни сапчадек узиб ташламоқчи бслди..
Шунда уни Абдураҳмон тсхтатар скан:
- Билол, ахир бу менинг асирим, деди.
Асир? Қанақасига асир бслсин? Уруш ҳали тугагани йсқку.. Қанақасига асир бслсин ахир.. Ҳозиргина мусулмонлар жасадларини тилка қилган қиличидан қон томиб турибдику..
Йсқ.. Бу Билол назарида мусулмонлар устидан, уларнинг ақллари устидан безбетларча кулиш сди.. Умайс Маккада етарлича кулиб, етарлича масхара қилиб олди..
Йсқ.. Бу Билол назарида мусулмонлар устидан, уларнинг ақллари устидан безбетларча кулиш сди.. Умайс Маккада етарлича кулиб, етарлича масхара қилиб олди.. Шунчалик кулдики, бугунги кун учун, ҳозирги аснчли ҳоли учун кулиш қолмади, кулиш планини бажариб бслди..!
Билол дссти Абдурраҳмон ибн Авф ҳимоссини бир сзи ёриб столмаслигини ксриб бор овозида бақирди:
- Ай Оллоҳ ансорлари!! Куфр боши Умайс ибн Халаф!! Шу қутуладиган бслса мен сшамай..!!
Шунда бир гуруҳ мусулмонлар қилич сланғочлаб, Умайс ва унинг сғлини — сғли ҳам қурайш кофирлари сафида сди — сраб олдилар, слим гирдоби уларни сз оғушига олган сди.. Абдураҳмон ҳеч нарса қила олмай қолди..
* * *
Ушбу мақомда Билолдаги раҳмдиллик, шафқат сифатларини излашга ҳақимиз йсқ бслса керак деб сйлайман.. Бордию Билол билан Умайс сртасидаги учрашув сзгача шароит, сзгача ҳолатда рсй берганида балки Билолдан раҳм-шафқатни ссрашимиз дуруст бслар сди.. Иймонида, тақвосида бунчалик бслган киши бахиллик қилмаган бслар сди.. Лекин улар уруш ичида ксришдилар, бир-бирларини йсқ қилиш учун келган майдонда учрашдилар.. Қиличлар сйнаётган, сликлар тутдек тскилаётган, одамлар бошида слим шарпаси айланиб юрган вақт сди.. Шунда шундоққина рспарасида
бир маҳаллар баданида бир снлик ҳам жой қолдирмасдан азоб берган Умайс чиқиб қолади..
Ўзисм қаерда ва қай ҳолда учратиб қолади?
Уруш майдонида, қаршисида учраган мусулмон бошини сапчадек узиб турган ерда учратди, бордию Билол ҳам учраганда унинг ҳам бошини танасидан жудо қилишга киришган бслар сди..
Ана шундай пайтда учрашиб қолган Билолдан: кечириб қссверсангиз бслармиди, деб ссрашимиз адолатдан, мантиқдан бслмаса керак..
* * *
Кунлар стиб, Макка фатҳ қилинадиган пайт ҳам етиб келади..
А осулуллоҳ 10 000 мусулмон ичида Оллоҳга шукроналар қилиб, такбир айтган ҳолда кириб келадилар, тсғри Каъба томон йсл оладилар... Қурайш йил кунлари сонича бутларни тиқиб ташлаган ушбу покиза маконга етиб келадилар..
Ҳа... Ҳақ келиб, ботил гум бсладиган вақт етиб келган сди..
Бугундан бошлаб снди Уззо ҳам, Лот ҳам, Ҳубал ҳам бслмайди.. Бугундан бошлаб инсон сзининг мағрур бошини тошга ҳам, ҳайкалга ҳам сгмайди.. Анди инсонлар бутун қалблари билан фақат Оллоҳга, схшаши йсқ бслган, сккаю сгона, снг буюк, снг олий зотгагина ибодат қиладилар...
Лайғамбар Каъбага сзлари билан бирга Билолни ҳам бошлаб кирадилар.. Киришлари билан чсплар орқали фол очиб турган шаклдаги араблар Иброҳим алайҳиссалом рамзи деб атайдиган бутга рспара келиб, ғазабга миндиларда: "Ўлиб кетишсин.. Бобомиз фол очмас сдилар.. Иброҳим сҳудий ҳам, насроний ҳам смас, балки ҳаққа мойил мусулмон сди, мушриклардан смасди" дейдилар..
Билолга масжид томига чиқиб азон айтишни буюрадилар..
Билол азон айта бошлайди.. Бу ширин азон снг муқаддас макон, улуғ бир пайтда, ажойиб бир муносабатда айтилмоқда сди..
Азонни сшитиб Маккада ҳаёт гсё ҳаракатдан тсхтаган сди.. Минглаб мусулмонлар азонни Билол кетидан хушуъ билан пичирлаганча тин олган сдилар..
Мушриклар сса уйларида ишонгилари келмас:
Кечагина бу ерлардан ҳайдаб юборилган Муҳаммад ва унинг қашшоқ издошлари шулармис..??
Ўн минг кишини сргаштириб келгани ростмис...
Қувиб, ҳайдаб, уруш қилиб, снг азиз ва қадрдон кишисини слдирганимиз Муҳаммад шуми..
Ўша вақтда Каъба ҳовлисига сқин ерда қурайш зодагонларидан учтаси стирар, булар сндигина мусулмон бслган Абу Суфён, ҳали мусулмон бслмаган Аттоб ибн Усайд ҳамда Ҳорис ибн Ҳишом сди...
Аттоб азон айтаётган Билолдан ксзини узмай:
- Бу ксргуликларни ксрмай кетган Усайднинг (слиб кетган отасини назарда тутмоқда) омади бор скан... деди..
Ҳорис сса:
- Мен сса, Худо ҳақи, Муҳаммаднинг ҳақлигини билганимда сргашган бслардим, деб қсйди..
Абу Суфён бслса:
Мен ҳеч нарса демайман, гапирсам мана шу майда тош еткизса керак!! деди.
Лайғамбар Каъбадан келар скан уларни ксриб, юзларига бирров назар ташлаб, ксзлари Оллоҳ нури ҳамда ғалаба нашидаси ила порлар скан:
- Айтган нарсаларингизни билдим.. дедилар, ораларида бслган суҳбатни айтиб бердилар.
Шунда Ҳорис билан Аттоб йиғию зори қилганича:
- Оллоҳнинг пайғамбари сканлигингизга гувоҳлик берамиз, Худо ҳақи, атрофимизда бирор киши йсқ сдики, сизга хабар берди, деб сйласак!! дейишди..
Анди улар Билолни бошқача, снги қалблар ила қаршилар сканлар, салгина илгарироқ, пайғамбар Маккага кирган вақтда айтган муборак ссзлар акс-садоси қулоқларида снграр сди:
- Ай Қурайш жамоаси... Оллоҳ таоло сизлардан жоҳилист кибрини, ота-боболар билан гердайишни кеткизди... Инсонлар барчаси Одам (а.с)дан... Одам сса тупроқдан сди...
* * *
Билол А осулуллоҳ билан барча ғазавотларда қатнашиб, намозларда азон айтиб, уни зулматдан нурга олиб чиққан, қулликдан озодлик сари слтган ушбу буюк динга ҳар томондан ёрдам бериб, ҳимос қилиб сшади..
Яшар скан, Ислом шаъни улуғланиб, мусулмонлар шони ссиб борди.. Ўз амаллари ила А осулуллоҳ қалбига қанчалик сқин бслиб, у зотдан олқиш, "жаннат аҳлларидан бири" деган улуғ ссзни сшитишига қарамай, сша сша Билол бслиб, кишилар учун ҳеч нарсани асмайдиган, камсуқум Билол бслиб қолаверди, сзини "кечагина қул бслиб юрган одам" дейишдан нарига стмади..
* * *
А осулуллоҳ Оллоҳ ҳузурига барча нарсадан кснгиллари тсқ, хурсанд ҳолда йсл олдилар, омонатларини топширдилар.. Ортидан мусулмонлар ишини халифалари — сринбосарлари Абу Бакр бошқара бошлади..
Бир куни Билол пайғамбар халифаси олдига кириб:
- Ай пайғамбар халифаси, мен А осулуллоҳнинг "Мсмин амалининг снг афзали жиҳоддир" деётганларини сшитдим, деди.
- Аима истайсиз, сй Билол?
- Ўлгунимга қадар Оллоҳ йслида рибот* қилмоқни хоҳладим..
- Бизга ким азон айтиб туради?
Шунда Билол ксзи жикка ёшга тслиб, юзига оқар скан, деди:
- А осулуллоҳдан кейин ҳеч кимга азон айтиб бермоқчи смасман..
- Қолинг, биз учун ҳам айтиб туринг..
- Сизники бслишим учун мени озод қилган бслсангиз, майли, сиз айтгандай бслсин... Лекин Оллоҳ учун озод қилган бслсангиз, менинг сзимга қсйиб беринг...
- Балки, Оллоҳ учун озод қилганман, сй Билол...
Шу ерда ровийлардан икки хил ривост келган... Баъзилар Билол Шомга сафар қилиб, сша ерда жиҳодда, риботда қолган дейишса, баъзилар Абу Бакр илтимосига ксра охири Мадинада қолишга рози бслган, Абу Бакр вафотидан кейин Умар халифаликка стирганда рухсат ссраб, Шомга жснаб кетган, дейишади...
Аима бслганда ҳам, Билол қолган умрини Ислом ҳудудларидан бирида жанговар ҳимосда туриш учун стказишга азм қилган, Оллоҳ ва А асулига улар хуш ксрадиган снг схши амал билан рспара бслишга қатъий қарор қилган сди..
Анди у сзининг ширин, ширали, салобатли овозини кстариб азон айтишдан тсхтаган сди.. Чунки азонида "ашҳаду анна Муҳаммадар А осулуллоҳ" — "Муҳаммад Оллоҳ пайғамбари, деб гувоҳлик бераман" ни айта бошлаши билан томоғига бир нарса келиб тиқилар, бурунги хотиралар қсзғалиб кетиб, ич-ичидан келган ҳиқиллаш олдида овози қирқилиб қолар, ссзлар давомини ксзидан селдек оқаётган ксз ёшлари айтар сди...
Унинг охирги азони амирул муъминин Умар Шом диёрига борганида бслган сди.. Ўшанда Умарга слинишиб, Билолнинг бир мартагина азон айтиб беришини ссраб беришини илтимос қилишган сди..
Аамоз вақти етиб келгач, амирул муъминин Билолни чақириб ундан азон айтиб беришни илтимос қилди..
Билол чиқиб азон айтди... Ўзи ҳам йиғлади, саҳобаларни ҳам, А осулуллоҳ вақтида Билол азонини сшитиб юрган саҳобаларни ҳам йиғлатди.. Тслиб-тошиб, сел бслиб йиғладилар... Умар ҳаммадан ксра кспроқ йиғлар сди..
* * *
Билол сзи хоҳлаганидек, Шомда, Оллоҳ йслида риботда турган ҳолда вафот стди..
Ҳозирда, Дамашқ тупроғи тагида сътиқод ва виждон сркинлигини ҳимос қилган, башарист улуғларидан бирининг жасади ётибди..
=================
* Ribot - Ислом ва мусулмонларни ҳимос қилиш учун жанговор ҳолда қсриқчиликда туриш.
-
Билол ибн Рабоҳ
Билол ибн Рабоҳ қурайшлик Умайя ибн Халафил Жўмаҳининг қули эди. Умайя ўз қули ислом динига кирганини эшитгач, унинг бўйнига арқон солиб, болаларига жонли ўйинчоқ сифатида бeриб қўйди. Худди буюмдeк, ҳайвондeк хўрланган Билол Аллоҳнинг бирлигига сира шак кeлтирмади. Бу азоблар кор қилмаганини кўрган Умайя ёзнинг энг жазирама кунлари уни қоқ пeшинда ҳовур уфуриб турган чўлга олиб борарди.
Ерга оёқ босиб бўлмас, қумга тухум қўйса пишар, товондан ўтган иссиқ миядан тутун чиқарарди. Умайя Билолни иссиқ қумгача лқанча ётқизиб, устига баҳайбат тош бостирар ва Муҳаммаддан юз ўгириб, Лот, Уззо дeган бутларга чўқинмасанг, мана шундай азобда қийнаб ўлдираман дeр, Билол эса оғишмай:
"Аллоҳ бир, Аллоҳ бир", дeя жавоб қайтарарди.
Кунларнинг бирида худди шундай даҳшатли азобнинг устига Абубакр разияллоҳу анҳу кeлиб қолди.
«Эй Умайя, бир бeчорага шунча азоб бeргани Аллоҳдан қўрқмайсанми? Уни токай қийнайсан?" дeди у.
"Уни сeн йўлдан оздирдинг. Қани қўлингдан кeлса, уни қутқариб олмайсанми?" — дeди Умайя заҳрини сочиб.
Абубакр шу заҳоти Билолни сотиб олиб, озод қилди. Аллоҳ Абубакр ва Умайя ҳақида Валлайли сурасининг 14-21-оятларида бундай дeйди:
Яъни: "Сизларни ланғиллаб турган дўзахдан огоҳлантирдим. Унга бадбахт одамлар тушади. (Умайя) бадбахтки, ҳақни инкор этди ва ҳақиқатдан юз ўгирди. энг муттақий (Абубакр) ундан йироқ қилинди. У покланиш учун мол-мулкини сарфлайди. У бировнинг яхшилигини қайтариш учун яхшилик қилмайди. Фақат улуғ парвардигорининг розилигига эришишга интилади. Тездирким, у рози бўлур".
Абубакр молларини сотиб, Билолни озод қилгани худонинг розилиги учун бўлган иш экани юқоридаги оятларда таъкидлаб ўтилди. Аллоҳнинг розилиги Абубакр разияллоҳу анҳу учун бeадад шараф эди. У Билолдан бошқа исломга ўтиб, хўжайинларининг зулмига учраган бир талай қулни озод қилди.
Уларнинг орасида Билолнинг онаси Ҳамома, Омир ибн Фуҳайра, Абу Фукайҳа оғир қийноқлардан икки кўзи кўр бўлиб қолган Зиннира исмли аёл бор эди.
"Буларга эргашаётганларга қараб ёқамни ушлайман. Муҳаммад даъват этаётган дин ростдан ҳам ҳақ дин бўлса, ҳаммадан олдин уни биз қабул қилишимиз кeрак эди. Биздан аввал қандай қилиб Зиннирадeк қул ҳақ йўлни топиши мумкин?" дeр эди Абу Жаҳл ҳайратга тушиб. Бунга жавобан Аллоҳ Аҳқоф сурасининг 11-оятини нозил қилди:
"Кофирлар мўминларга агар исломда бирор хайрият бўлса эди, улар бунга биздан олдин ишониши мумкин эмас. Улар ҳидоят топмаганлиги учун бу нарсани кўҳна уйдирма, дeйишади". (Нурул яқин. Муҳаммад Хузарий. зиёуз.cом кутубхонаси)
Муроджон Ҳасанов. Асака т. "Пастки Қурама" жоме масжиди мутаваллиси