forum.ziyouz.com

Yurtdosh => Hamyurtlar => Andijon viloyati => Mavzu boshlandi: shoir 13 Iyul 2006, 05:02:02

Nom: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 13 Iyul 2006, 05:02:02
Andijon, city and administrative center in far eastern Uzbekistan in Andijon province, at the southeastern edge of the Fergana Valley. Andijon is about 475 km (about 295 mi) east of Toshkent, and about 45 km (about 30 mi) west of Osh, Kyrgyzstan. Andijon is a center for oil production and has a few oil refineries. Cotton growing and processing remain the dominant economic activities.

Andijon sits on an ancient riverbed (Say River) and is known to have existed since the 9th century on a trade route into western China. Andijon was the 15th-century capital of the Fergana Valley, and in the 18th and 19th centuries a part of the Kokand khanate (state), centered in present-day Qŭqon. In 1876 Andijon was captured by Russian forces. The Fergana Valley's last local rebellion against the rule of the Russian tsar took place at Andijon in 1898. An earthquake destroyed most of the old part of the city in 1902, killing more than 4000 people. The Babur Literary Museum is in Andijon. The museum is named after Zahiruddin Muhammad Babur, who was born in Andijon in 1483 and founded the Mughal Empire of northern India. The museum was opened in 1989 on the site of his residence in celebration of the 460th year of publication of his autobiography entitled Baburname, published in English as the Memoirs of Babur. Andijon also has teacher-training, medical, and cotton-growing institutes. (1999 estimate) 323,900.

Encarta Encyclopedia 2004.
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 13 Iyul 2006, 05:02:09
Андижан, город, центр Андижанской области Узбекской ССР. Расположен в юго-восточной части Ферганской долины, на древних отложениях р. Андижансай. Узел железных и шоссейных дорог (ж. д. и автодороги на Ташкент, Наманган, Ош, Джалал-Абад и Коканкишлак). Население 188 тыс. чел. (1970; 85 тыс. в 1939, 131 тыс. в 1959). Машиностроительная (производство машин и оборудования для ирригации и хлопковых предприятий и др.), электротехническая, хлопкоочистительная, маслобойная, гидролизная промышленность. Обувная, швейная и трикотажная фабрики, консервный завод. В А. институты: педагогический, педагогический институт языков, медицинский, хлопководства (кишлак Куйган-Яр); 7 средних специальных учебных заведений. Узбекский театр музыкальной драмы и комедии им. Ахунбабаева, театр кукол. Историко-краеведческий музей. В районе А. — месторождения нефти и газа.

  Известен с 9 в. С 15 в. А., расположенный на караванном пути в Китай, был торговым и ремесненным центром Ферганы. 9 января 1876 взят русскими войсками при завоевании Кокандского ханства. В мае 1898 в А. вспыхнуло Андижанское восстание 1898. В 1902 был сильно разрушен землетрясением, но вскоре отстроился. С начала 20 в. один из крупных экономических и торгово-промышленных центров Туркестана.

Большая Советская энциклопедия
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 13 Iyul 2006, 05:02:25
Andijan  or Andizhan, city (1991 pop. 298,000), capital of Andijan region, Uzbekistan, in the Fergana Valley, on the Andijan-Say River. It is an industrial center in an irrigated area that produces fruits, cotton, and silk. The city is traversed by numerous irrigation canals. It was a major stop on the caravan route between the Persian and Chinese empires. It was seized by Russia in 1876

Columbia Encyclopedia
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 13 Iyul 2006, 05:02:40
Andijan. From the mid-eighteenth century Andijan was a part of the Khanate of Kokand. Andijan was seized by Russia in 1876 in the course of a campaign led by General Mikhail Skobelev to suppress an insurrection directed against the Khan of Kokand, and became part of the new Fergana Province. In 1898 it was the scene of another uprising, this time against the Russians, led by an Ishan from the nearby village of Min-Tyube. A thousand of his Murids attacked the Russian garrison in the early hours of the morning, killing a few soldiers, but the rebellion was easily suppressed. In 1902 most of Andijan was levelled by a severe earthquake, and consequently there are few buildings of historical interest left.

Wikipedia Encyclopedia
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 13 Iyul 2006, 05:02:58
Andijon, also spelled  Andizhan, or Andizan,   city, extreme eastern Uzbekistan. Andijon lies in the southeastern part of the Fergana Valley. The city, which stands on ancient deposits of the Andijon River, dates back at least to the 9th century. In the 15th century it became the capital of the Fergana Valley and, being on the Silk Road caravan route to China, its chief centre of trade and handicrafts.

Britannica Encyclopedia
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 13 Iyul 2006, 05:03:23
АНДИЖАН , город в Узбекистане, центр Андижанской обл. Железнодорожный узел. 298,3 тыс. жителей (1991). Машиностроительная (электротехническое, ирригационное оборудование), легкая (хлопкоочистительная, хлопчатобумажная, обувная, трикотажная, швейная), пищевкусовая промышленность; гидролизный завод. 4 вуза. 2 театра. Известен с 9 в. под названием Андукан, с 1876 в Российской империи.

Большой Энциклопедический Словарь
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 22 May 2008, 15:22:11
ААДИЖОА — Андижон вилостидаги шаҳар. Вилостнинг маъмурий, иктисодий ва маданий маркази. Ўзбекистоннинг йирик индустриал шаҳарларидан бири. Шаҳар Фарғона водийсининг шарқида. Андижонсой ёқасида, денгиз сатҳидан 450 м баландликда жойлашган. Июлнинг сртача т-раси 27° — 28°, снв.ники — 3°. Аҳолиси 333,4 минг киши (2000). Майдони 74,3 км2. Андижон ш. шим.-ғарбдан Олтинксл тумани ғарбдан Булоқбоши тумани ва жан.-шарқдан Андижон туманс б-н чегарадош.
Шаҳарнинг пайдо бслиши ва номининг келиб чиқиши ҳақида турли хил афсона ва ривостлар мавжуд. Айрим манбаларда шаҳар номи «анди», «адоқ» («азоқ») каби уруғ атамалари б-н боғлиқлиги ксрсатилган. Бир вақтлар бу ерда андилар (ҳиндлар) сшаган ва шаҳарнинг номи «Андукон» деб аталган, деган ривост ҳам бор. А.нинг Арк қисмида (ҳоз. Бобур маҳалласи) ва Шаҳристонда олиб борилган археологик қазишлар натижасида 7 — 8- а.ларга оид буюмларнинг топилиши унинг Ўрта Осиёдаги ксҳна шаҳарлардан бири сканлигини тасдиқпайди. Ўрта асрларда шаҳар Арки мудофаа деворлари б-н сраб олинган. Араб халифалиги даврида Андукон дейилган. А. илк бор ёзма манбаларда 10-а. араб сайёҳлари Ибн Ҳавқал ва Муқаддасий асарларида Андукон шаклида қайд стилган. 11-а.да шаҳар Корахонийлар ҳукмронлиги остига стган. 11—12- а.ларда Фарғона водийсининг йирик савдо ва ҳунармандчилик марказига айланган. Шаҳар мсғуллар истилоси даврида вайрон стилган ва манбаларда қайд стилишича, 13- а. охирларида мсғул хонлари бслмиш Тува ва Хайду томонидан қайта тикланган. А. 14-а. 70-йларида Фарғона водийси б-н бирга Амир Темур давлати таркибига кирган. 15-а. 2-срмидан А. Темурийлар давлатига қарашли Фарғона вилостининг пойтахти бслган. Айниқса Умаршайх Мирзо ва унинг сғли Заҳириддин Муҳаммад Бобур даврида шаҳарда хсжалик, фан, маданист ривож топган. Хусусан, Бобур сзининг машҳур «Бобурнома» асарида А.ни шундай таърифлайди: «Ошлиғи вофир, меваси фаровон, қовун ва узуми схши бслур. Қовун маҳалида полиз бошида қовун сотмоқ расм смас... Андижон ношпотисидан схшироқ ношпоти бслмас. Мовароуннаҳрда Самарқанд ва Кеш (ҳоз. Шаҳрисабз) қсрғонидин сснгра мундин улуғроқ қсрғон йсқтур. Уч дарвозаси бор... Тсққиз тарнов сув кирар. Бу ажабдурким бир ердан ҳам чиқмас... А­ли туркдур»... 1504 й.дан А. шайбонийлар қсл остига стган. 1710 й.да Қсқон хонлиги таркибига кирган ва А оссис Қсқон хонлигини бутунлай босиб олгунига қадар (1876 й. гача) А. беклигининг қароргоҳи бслган.
Шаҳарда маҳаллий халқдан ташқари Шарқий Туркистон (Синьязсн)дан келганлар ҳам сшаган. Шаҳар сзининг ҳунармандчилик буюмлари, ип ва ипак газламалари б-н шуҳрат қозонган.
19-а. срталарида А. 4 даҳага бслинган сди. Ҳар бир даҳанинг қозиси, мингбошиси бслган. Даҳалар оқсоқол бошлиқ маҳаллаларга бслинган. 1877 й.да шаҳарга ёндош Хоқон (Хақан) қишлоғи аҳолиси ксчирилиб срнида рус босқинчилари учун снги шаҳар қурила бошлади. Шаҳар А оссис б-н темир йсл орқали боғлангач (1899), қ.х. маҳсулотларини қайта ишлайдиган дастлабки саноат корхоналари вужудга келди.
1898 й. А.да подшо ҳукумати маъмурларининг зулмига қарши Дукчи А­шон — Муҳаммадали халфа Собир сғли раҳбарлигида халқ қсзғолони бслиб стди. Қсзғолон ниҳостда шафқатсизлик б-н бостирилди, ксплаб бегуноҳ одамлар слдирилди, қсзғолон ташкилотчилари қатл стилди (қ. Андижон қсзғолони).
А. кучли сейсмик зонада жойлашган. 1902 й. 16 дек.да 9 балли зилзила бслиб, маҳаллий аҳоли уйлари бутунлай вайрон бслди (қ. Андижон зилзиласи). 1916 й. А. меҳнаткашлари подшо ҳукуматининг мардикорликка олиш сиёсатига қарши халқ қсзғолонида фаол қатнашди.
Шаҳарда 48 замонавий йирик саноат корхоналари, 63 қурилиш ташкилотлари ва маҳаллий саноат корхоналари ишлаб турибди. «Андижонмаш», «Андижонирмаш» каби акяисдорлик жамистлари пахта з-длари учун ускуналар, қ.х. машиналарига сҳтиёж қисмлар, насослар, универсал юклагичлар, айланма плуглар, ногиронлар учун аравачалар ва б. анжомларни ишлаб чиқаради. А.да ишлаб чиқарилган дизель ва насослар, универсал юклагичлар бошқа мамлакатларга скспорт қилинади. А. корхоналари слектроника («А­лектродвигатель», «А­лектроаппарат» акяисдорлик жамистлари) машиналари ҳам ишлаб чиқаради. «Биокимё» з-дида стил спирти, сфироалдегиднал фракяис, углекислота ва чорва озуғи тайёрланади (қ. Андижон биокимё заводи). Тикувчилик ва пойабзал ф-калари бор. Маҳаллий саноат корхоналари ҳам пойабзал, безакли газлама, мебель ва уй-рсзғор буюмлари и. ч.га ихтисослашган. Андижонда озиқ-овқат саноатининг барча тармоқлари ривожланган.
Шаҳарда 50 қсшма корхона мавжуд (АҚШ, Хитой, Буюк Британис, Корес А еспубликаси, А оссис, Италис, Қирғизистон ва б. б-н ҳамкорликда). Улардан 5 таси «ЎзДА­Уавто» қсшма корхонасига автомобиллар учун бутловчи қисмлар ишлаб чиқаради. Шаҳарда йилдан йилга снги қсшма корхоналар ишга туширилиб, замонавий ва скспортбоп маҳсулотлар и. ч. йслга қсйилмоқда.
Шаҳарда 3000 тага сқин кичик ва срта бизнес субъектлари, 7000 дан зиёд хусусий тадбиркорлик фаолисти б-н шуғулланувчилар бор:
Мустақиллик йилларида шаҳарда бунёдкорлик ишлари ривож топди. Андижон вилости ҳокимисти биноси олдида шаҳарнинг марказий майдони бунёд стилиб, Бобур номи берилди (1991) ва бу ерга унинг от миниб турган ҳайкали срнатилди. Майдон атрофида Охунбобоев номидаги вилост театр биноси, Бобур номидаги вилост кутубхонаси, Аббос Бакиров номидаги кинотеатр, Андижон тиббиёт институтининг бош биноси жойлашган.
Шаҳар марказидан стган снг катта ксча — Алишер Аавоий шоҳ ксчасидир. Алишер Аавоий номидаги маданист ва истироҳат боги 1999—2000 й.ларда қайта таъмирланиб, шарқона шаклда «Арк» дарвозаси бунёд стилди. Боғ ичида рамзий бургутга уйғунлаштириб қурилган томоша иншооти —амфитеатр ниҳостда маҳобатли ксринишга сга. А­ндиликда вилост ва шаҳарнинг снг катта тантаналари шу ерда стказилади. Шаҳарда кейинги йилларда замонавий меъморлик анъаналарида қурилган теннис корти, «Ааврсз» стадиони, асропортдаги депутатларни кутиб олиш ва жснатиш зали, «Автотеххизмат», Чслпон боғи, Марказий банк вилост бош бошқармаси, «Асакабанк» шаҳар молис бслими биноси, А еспублика шошилинч тиббий ёрдам марказининг бслими бинолари, Андижон тиббиёт ин-ти, 4 касб-ҳунар коллежи, 1 академик лияей, «ДА­У Юнител» қсшма корхонаси, ксп қаватли турар жой бинолари ва ксплаб супермаркет, савдо шахобчалари бунёд стилди. Шаҳарда 25 транспорт ва 5 алоқа корхонаси, 10 коммунал ташкилотлари мавжуд. Транспорт воситалари кат-найдиган ксчалар сони 365 та бслиб, уларнинг уз. 770 км ни ташкил стади. Шаҳарда «Ўздунробита», «Камалак— ТВ» ва «ДА­У Юнител» қсшма корхоналар хизматлари свазига аҳоли усли ҳамда пейджинг алоқа воситаларидан фойдаланмоқда.
Шаҳарда 2600 га сқин савдо ва 700 дан зиёд маиший хизмат ксрсатиш шахобчалари мавжуд.
А. мамлакатнинг фан, маданист мар-казларидан бирига айланди. Шаҳарда 4 ин-т, 21 срта махсус, касб-ҳунар таълим сқув юртлари, 47 умумтаълим мактаби ва 86 мактабгача тарбис муассасаси мавжуд. 1999/2000 й.ларда ин-тларда 8816 талаба, срта махсус сқув юртларида 14352, умумтаълим мактабларида 68630 сқувчи таълим олди.
Шаҳарда 3 театр, 25 оммавий кутубхона, 6 клуб, 5 кинотеатр, 5 маданист ва истироҳат боғи, 4 маданист уйи, 3 музей, 3 мусиқа ва санъат мактаби мавжуд (2000). 9 спорт мактаби, 10 стадион, 4 сузиш ҳавзаси, 1 теннис корти (14 майдон), 62 спорт зали ва бир қатор спорт майдонларида аҳоли спорт б-н шуғулланади.
Ад. Шокаримов С. Андижон, Т., 2000.
Бахтиёр Зисев.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: shoir 31 Iyul 2008, 15:01:00
...biri Andijondurkim... Farg‘ona viloyatining poytaxtidur. Oshlig‘i vofir, mevasi farovon, qovun va uzumi yaxshi bo‘lur. Qovun mahalida poliz boshida qovun sotmoq rasm emas. Andijonning noshpotisidin yaxshiroq noshpoti bo‘lmas.
Movarounnahrda Samarqand va Kesh qo‘rg‘onidan so‘ngra mundin ulug‘roq qo‘rg‘on yo‘qtur. Uch darvozasi bor. Arki janub tarafida voqi’ bo‘lubtur. To‘qquz tarnov suv kirar. Bu ajabturkim, bir yerdin ham chiqmas.
Qal’aning girdo-girdi xandaqning tosh yoni sangrezalik shohroh tushubtur. Qal’aning girdo-girdi tamom mahallottur. Bu mahalla bila qal’ag‘a fosila ushbu xandaq yoqasidog‘i shohrohtur.
Ovi qushi dog‘i ko‘p bo‘lur, qirg‘ovuli behad semiz bo‘lur. Andoq rivoyat qildilarkim, bir qirg‘ovulni oshginasi bila to‘rt kishi yeb tugata olmaydur.
Eli turkdur. Shahri va bozorisida turkiy bilmas kishi yo‘qtur. Elining lafzi qalam bila rosttur. Ani uchunkim, Mir Alisher Navoiyning musannafoti, bovujudkim Hirida nash’u namo topubtur, bu til biladur.
Elining orasida husni xeyli bordur. Xoja Yusufkim musiqada mashhurdir, Andijoniydur...

"Boburnoma"dan
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:27:28
ААДИЖОА АВТОМОБИЛА¬ ЎА ИАДИҚЛАА И ЗАВОДИ, Ўз Тонг Хонг — Ўзбекистон-корес қсшма корхонаси. 1997 й.да ишга туширилган. Андижон ш.да жойлашган. Асака автомобиль заводининг турли маркадаги енгил автомобиллари учун сриндиқлар ишлаб чиқаради. Корхона муассислари «Ўзавтосаноат» уюшмаси ва Корес А еспубликасидаги «Тонг Хонг слектрик ЛТД» компанисси. Йиллик лойиҳа қуввати 700 минг сриндиқ.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:27:53
«ААДИЖОА АГА ОФИА МАСИ» АКА¦ИЯДОА ЛИК ЖАМИЯТИ - консерва саноати корхонаси. Андижон ш.да жойлашган. «Ўзмевасабзавотузумсаноатхолдинг» компанисси таркибига киради. Мева консервалари ва шарбатлари, томат қайласи, жем, қиёмлар, турли хилдаги тузлама сабзавот маҳсулотлари ишлаб чиқаради. Корхона 1942 й.да Симферополдан свакуаяис қилинган консерва з-ди негизида Андижон консерва з-ди номи б-н ташкил стилган. 1994 й.дан ҳозирги номда ва очиқ турдаги акяисдорлик жамисти. Дастлаб фақат бочкаларда тузланган помидор, қисман қиём ва повидло ишлаб чиқарган. 1946 й.дан корхонанинг и.ч. қуввати оширилди, турли мева-сабзавот консервалари и.ч. 20 млн. банкага етказилди. 1965—75 й.ларда томат яехлари қайта қурилиб, бир суткада 1000 т гача помидорни қайта ишлаш мумкин бслган автомат линислар срнатилди, корхонанинг йиллик қуввати 106 млн. шартли банка маҳсулотга етказилди. 1991 й.да мева шарбати и.ч. яехи ишга туширилди. Корхонада ҳар йили сртача 40,08 млн. шартли банка маҳсулот ишлаб чиқарилади. Корхона ҳузурида чет сл сармослари асосида «Андижон дурдонаси» мева шарбати ишлаб чиқарадиган «Англо-инвест» ҳамда гсшт консерваси ишлаб чиқарадиган «АА М С» қсшма корхоналари ишлайди. Корхона мева шарбати ва консерва маҳсулотларини скспортга чиқаради.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:28:21
ААДИЖОА БИОКИМА ЗАВОДИ - йирик кимё саноати корхонаси. Андижон ш.да жойлашган. «Ўзкимёсаноат» уюшмаси таркибига киради. Дондан ректификаяисланган озиқ-овқат (стил) спирти ишлаб чиқаради. А еспубликадаги озиқ-овқат, тиббиёт, атир-упа ва б. саноат тармоқларини спирт б-н таъминлайди. Корхона 1953 й.да Андижон гидролиз з-ди сифатида ташкил стилган ва чигит шулхаси, шоли қобиғидан техник стил спирти, озуқа ачитқилари, ксилит, нитролигнин ва б. маҳсулотлар ишлаб чиқарди. 90-й.лар бошидан атроф муҳитга салбий таъсирини ҳисобга олиб з-днинг ишлаб чиқариш йсналишини сзгартириш ишлари бошланди ва 1994 й.дан гидролиз саноати и.ч. қувватлари тсхтатилди. 1991—94 й.ларда стил спирти и.ч. қувватлари қурилиб, корхонанинг 1-навбати 1994 й.дек.да ишга туширилди (лойиҳа қуввати йилига 915 минг дал стил спирти). 1995 й. сент.дан корхонанинг (йиллик лойиҳа қуввати 877 минг дал бслган) 2-навбати қурилиши бошланди ва 1999 й.да ишга туширилди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:28:49
ААДИЖОА БОЛАЛАА  ВА АШЛАА  ТЕАТА И, Аббос Бакиров номидаги Андижон давлат болалар ва ёшлар театри — болалар ва ёшлар театри. 1990 й. 1 дек.да «Истиқбол» театр-студисси асосида ташкил бслган. «Темир хотин» (Ш. Бошбеков) спектакли б-н очилган. Театрнинг асосчиси ва бадиий раҳбари Маннон Ҳамидов бошчилигида Қ. Мадаминов, М. Турғунов, М. Мадраҳимова, Т. А сзиева, М. Холдоров, Ф. Мамасодиқова, адабий смакдош Зиё Аажмий кабилар театрнинг дастлабки ижодкорларидир. «Балойи нафс» (М. Асадуллаев), «Ҳазон бслган гул» (X. Қозоқова), «Яхшивой ва Амонвой» (Б. Ихтиёров), «Дилижон дайдилари» (М. Ҳамид), «Мсъжизалар олами ёхуд Саноъи нафиса» (3. Аажмий) ва б. театрда саҳналаштирилган дастлабки спектакллардир. «Севги афсонаси» (О. Холдор), «Тсйлар муборак» (Ў. Ҳошимов), «Афандининг беш хотини» (И. Содиқов) комедислари, «Алвидо болалик» (Т. Малик) фожиавий драмаси, «Ҳаёт сшик ортида» (С. Сирожиддинов) трагикомедисси, шунингдек А­. Собировнинг «Буқоқнинг кснгли» ҳажвий томошаси б-н театр сз мавқеини мустаҳкамлаб олди. Театр сз режиссурасида замонавийлик ва томошавийликнинг сзига хос турмушбоп уйғунлигини, содда ва айни бир пайтда нозиқ дид б-н пурмаъно асарлар сратиш маҳоратига сришди. «Ааргис фожиаси», «Шайтон ксли ёнида» (И. Юмагулов), «Касотлар» (А­. Собиров), «Занжирбанд шеър» (3. Аажмий), «Қирол Лир» (У. Шекспир), «Бугуннинг Ҳамлети» (М. Ҳамид) сингари спектакллар театрнинг кейинги йиллар ижод маҳсулидир.
Ашларни маънавий камол топишида сз ҳиссаларини қсшиш, стмишимизнинг буюк тарихини ҳаққоний акс сттириш, миллий театр анъаналарига содиқ қолиб, устозлар йслидан бориш театрнинг асосий мақсадидир. М. Убайдуллаева, С. Улуғов, Б. Мирзакаримова, Ш. Абдуллаева, В. А сзиматов, С. Бойхонбоева, А. Ҳакимов, М. Иброҳимова, В. Турдиев, С. Мирзаев ва б. театрнинг етакчи актёрларидир.
Салоҳиддин Сирожиддинов.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:29:13
ААДИЖОА ВИЛОЯТ АДАБИАТ ВА САААªАТ МУЗЕЙИ — Андижон ш.даги сзбек адабиёти ва санъати асарлари тупланган муассаса. 1989 й. вилост слкашунослик музейидан ажралиб чиқиб мустақил фаолист ксрсата бошлаган. Андижон ш.даги меъморий ёдгорлик Аҳмадбек ҳожи меҳмонхонаси (музей маъмуристи ва санъат булими) ҳамда Арк ичи (адабиёт булими) меъморий ёдгорлигида жойлашган. 1975 й. Ўзбекистон Қслёзмалар ин-ти адабиёт музейининг Андижон булими сифатида Ҳ. Сулаймонов ташаббуси б-н Андижон жоме масжиди мажмуасида очилган. 1978 й.дан вилост улкашунослик музейи ихтиёрида, тасвирий ва амалий санъат булими ташкил стилди. Музейнинг умумий жамғармаси 3718 та бслиб, адабиётлар (2565 та), тасвирий ва амалий санъат асарлари (1000 дан ортиқ) тупланган. Музейда республика ва вилост миқёсидаги турли даврларда халқ усталари томонидан сратилган амалий санъат намуналари, тасвирий санъат асарлари, шарқ мутафаккирлари қслёзма ва тошбосма асарлари, ҳоз. давр адабий муҳитини акс сттирувчи материаллар сақланади. Жумладан, Бобур бслимида Бобур ҳаёти ва ижодига оид бой материаллар, тарихий манбалар тупланган; Жомийнинг «Девон»и, А. Бедилнинг «Куллиёт»и ва б. қслёзма асарлар диққатга сазовор. Музейда турли мавзуда ксргазмалар ташкил қилинади.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:29:41
ААДИЖОА ВИЛОЯТ ЎЛКАШУАОСЛИК МУЗЕЙИ — Андижон ш.даги музей. Вилост қ.х. ютуқлари ксргазмаси асосида ташкил стилган (1934). Музейда Фарғона водийсидаги халқ тарихи, маданисти, водийнинг табиати, табиий бойликлари, халқ хсжалиги ютуқлари, вилост меҳнат ва иқтисодий алоқаларини акс сттирувчи ксргазмалар, муҳим тарихий ҳужжат ва ашёвий далиллар, 300 га сқин тасвирий санъат асарлари, 1000 дан зиёд амалий санъат буюмлари ва б. бор. Музейда слка табиати, моддий-маънавий маданисти тарихини сзида акс сттирган 30 мингдан ортиқ ноёб скспонатлар сақланади (2000). А.в.с.м.нинг туманлар (Асака, Шаҳрихон, Қсрғонтепа, Улуғнор, Жалақудуқ ва б.) да бслимлари мавжуд. Музей 1982 й.да барча қулайликларга сга бслган замонавий бинога ксчиб стди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:30:06
«ААДИЖОА ДОА МАҲСУЛОТЛАА И» АКА¦ИЯДОА ЛИК ЖАМИЯТИ - озиқ-овқат саноати корхонаси. Андижон ш.да жойлашган. «Ўздонмаҳсулот» давлат-акяисдорлик корпораяисси таркибига киради. 1964 й. Андижон ун комбинати сифатида ташкил стилган. 1994 й.дан ҳозирги номда ва очиқ турдаги акяисдорлик жамисти. Асосан ун ва чорва учун аралаш ем маҳсулотлари ишлаб чиқаради. Бир йилда 68500 т ун, 73000 т аралаш ем и.ч. қувватига сга. 1967 й. корхонада слеватор (дон сақлаш бслими), 1968—69 й.ларда аралаш ем яехи ишга туширилди. 1984— 89 й.ларда асосий и.ч. ускуналари Швейяариснинг «Бюллер» фирмасининг технологик линислари б-н алмаштирилди ва и.ч. қувватлари оширилди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:30:32
ААДИЖОА ЖОМЕ МАСЖИДИ МАЖМУАСИ — меъморий ёдгорлик (19- а. охири). Масжид, Мадраса ва минорадан иборат. Мадраса бош тарзи шарққа қаратиб қурилган. Тарзининг сртасида пештоқ қад кстарган. Унинг икки ёнида безакдор минора бор. Бурчакларида гумбазли дарсхоналар, уларнинг сртасида икки қаватли ҳужралар жойлашган. Биринчи қаватнинг текис деворларида тсрт бурчакли дарчаларга панжаралар ишланган. Иккинчи қаватдаги ҳужраларнинг меҳробий равоқлари бош тарзига ксркамлик бахш стади. Масжид мажмуанинг ғарбий қисмида жойлашган. Унинг тарҳи тсғри бурчакли хонақоҳ ва уч томони қатор устунли, шифти безакдор айвондан иборат.
Минора (бал. 32 м) ҳовлида жойлашган. Асоси саккиз қиррали, ёзма нақдши турунжлар ва кошин б-н пардозланган. Жомега бешта (жан.да битта, шим. ва шарқдан иккитадан) дарвоза орқали кирилган. А.ж.м.м. қурилишида Исахон, Ю. Мусаев ва б. усталар қатнашган. 1902 й.ги зилзилада шикастланган. Бинолар 1971 - 74; 1999-2000 й.ларда таъмирланган.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:30:54
ААДИЖОА ЗИЛЗИЛАСИ - Ўрта Осиёда содир бслган кучли зилзилалардан бири. 1902 й. 16 дек. соат 10 да рсй берган. Бу зилзиладан Андижон ш. ва унинг атрофидаги қишлоқлар катта талафот ксрган. Ер кетма-кет уч марта силкиниб, биринчиси 8 — 9 балл, 1 — 1,5 минутдан сснг иккинчиси 9 баллдан ортиқ ва сна 30 минут стгач, учинчиси 8 — 9 балл бслди. 50 минг киши сшайдиган Андижон ш. б-н атроф қишлоқларда ксп жойлар вайронага айланди. Зилзилада 4652 киши нобуд бслди. Зилзила натижасида Андижондан 5 — 6 чақирим наригача бслган т.й. излари сгилиб қолди. Андижон ст-ссидаги паровоз ва поезд вагонлари изларидан четга суриб ташланди. 16 дек.дан сснг ҳам бир неча ой давомида Андижонда ер қимирлаб турди. Зилзила оқибатида Андижон ва унинг атрофида сни 10 см гача бир неча ёриқлар пайдо бслди. Айрим ерларда ер сатҳи 70 см гача чсқди. А.з. Жан. Фарғона флексураси — узилиш чизиғи бсйлаб содир бслган. Зилзила маркази Қораёрда (40,7° ш.к. 72,2° шқ.у.да) жойлашган.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:31:15
ААДИЖОА ИА А ИГАА¦ИЯ МАШИААСОЗЛИГИ ЗАВОДИ, «Андижонирмаш» — ирригаяис учун турли машиналар ишлаб чиқарувчи з-д. 1956 й.да Андижон ш.да «Автотрактордеталь» з-ди (1941) негизида курилган. З-д асосан ер текислайдиган машиналар, юклагичларнинг осма жиҳозлари, гидрояилиндрлар, манипулсторлар, виб-ропресслар ва б. ирригаяис техникаси ишлаб чиқаради.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:31:42
«ААДИЖОА» МЕҲМОАХОААСИ -Андижондаги замонавий бино. Ўзбекистон давлат лойиҳалаш ин-тида ишланган лойиҳа асосида миллий меъморлик анъаналаридан фойдаланиб қурилган (1967, меъмори А. Ҳожибеков). Бино уч қаватли. Биринчи қаватда маъмурий ва маиший хизмат ксрсатиш хоналари, қаҳвахона ва б. хсжалик хоналари, иккинчи ва учинчи қаватида меҳмонлар учун 200 сринли хоналар жойлашган. Меҳмонхона тепасига ишланган устунли шийпон, бош бинога тақаб курилган ресторан, юқорисидаги айвон-чойхона бинога ксркамлик бахш стган. «А.» м. жойлашган Бобур номидаги маркази й майдонда Андижон театри ва кинотеатр маъмурий бинолар б-н уйғунлаштирилиб схлит меъморий ансамбль сратилган.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:32:07
ААДИЖОА МУҲААДИСЛИК-ИҚТИСОДИАТ ИАСТИТУТИ - иқтисодчи ва муҳандислар тайёрлайдиган олий сқув юрти. Андижон ш.да. Тошкент давлат иқтисодиёт ун-тининг Андижон бслими негизида 1992 й.да барпо қилинган Андижон иқтисодиёт ва бошқарув ин-ти ҳамда Андижон муҳандислар тайёрлаш скспериментал сқув-и.ч. маркази негизида 1995 й. 5 июнда ташкил топди. Ин-т таркибидаги кундузги «Бошқарув», «Иқтисодиёт», «Му-ҳандислик» ф-тлари ва сиртқи ф-тда 10 таълим йсналиши бсйича бакалаврлар ва 3 мутахассислик бсйича магистрлар тайёрланади. 1999/2000 сқув йилида 3,5 мингдан ортиқ талаба таълим олди; 18 кафедрада 245 проф.-сқитувчи, жумладан 12 фан д-ри ва проф., 75 фан номзоди, дояент ишлади. Ин-т аспирантурасида 20 га сқин аспирант таҳсил олмоқда. Ин-т кутубхонасида 120 мингдан зиёд асар сақланади (2000). Иқтисодиёт ва техника-технологис соҳалари бсйича илмий кадрлар ҳам тайёрланади. Илмий ишлар нашр стади. 2000 й.гача 11 мингдан ортиқ мутахассислар тайёрланди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:32:32
«ААДИЖОА ЛОЛА¬КАСИ» - сзбек халқ чолғу куйи ва айнан шу номдаги рақс. 20-й.лардан бошлаб андижонлик созанда ва актёр Ориф Гармон Тошматов талқинида оммавийлашган. «А.п.» 2/4 (ёки 4/4) мусиқа слчови, одатда соф мажор тоналлиги, шсх сийрати б-н ажралиб туради. У, бир томондан сзбек мумтоз куйлари (мас, «Ааво чархи»)га, иккинчи томондан сса бошқа халқлар (жумладан рус) фольклори намуналарига оҳангдош. «А. п.» сурнай, қсшнай, шунингдек гармон товушқаторига хос диатоник тузилмалари, одат тусидаги куй йсналишларини сзида уйғунлаштирган. Андижонда «Андижон полькаси» халқ рақс ансамбли ташкил стилган (1957).

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:32:55
«ААДИЖОА ЛОЛА¬КАСИ» ХАЛҚ А АҚС ААСАМБЛИ - Андижон ш. маданист уйида 1957 й.да ташкил қилинган. 1983 й. «халқ ансамбли» унвони берилган. Ансамблнинг асосий мақсади сз ижоди давомида сзбек йигитлар рақсини қайта тиклаш, ривожлантириш, ёшларга сргатишдир. А епертуари сзбек халқ куй, қсшиқ ва рақсларидан иборат. 40 нафар ижрочиси бор (1997). «Марҳабо, талантлар», «Чашма», «А ақс» ксрик ва телетанловлари ғолиби. Ансамбль ижодий фаолисти ҳақида «Мен рақсга тушмоқчиман» номли телефильм ишланган. А. Мелибоев, С. Абдумажидов, А. Юнусов, М. Мсминов, В. Қодиров, М.Қодиров ва б. ансамблнинг етакчи раққослари. Ансамблнинг бадиий раҳбари — Абдуғаффор Қодиров. Испанис, Болгарис, Украина, Озарбайжон, Грузис, Молдавис мамлакатларида гастролда бслган.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:33:18
ААДИЖОА «СЕМУА Ғ» ТА ИКОТАЖ АКА¦ИЯДОА ЛИК БИА ЛАШМАСИ - енгил саноат корхонаси. «Ўзбекенгилсаноат» давлат уюшмаси таркибига киради. 1966 й.да Андижон ш.да ишга туширилган. 1966—95 й.ларда Андижон трикотаж ф-каси, Андижон трикотаж и.ч. бирлашмаси номлари б-н аталган. 1996 й.дан ҳозирги номда. А­ркаклар, аёллар, болалар трикотаж кийимлари, спорт кийимлари ишлаб чиқаради. Йиллик лойиҳа қуввати 12 млн. дона трикотаж кийимлари. Корхонада Франяиснинг «Альфа» фирмаси б-н ҳамкорликда чет сл сармоссини жалб стиб, жаҳон андозаларидаги трикотаж кийимлари ишлаб чиқарадиган қсшма корхона ташкил стилди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:33:44
ААДИЖОА ТЕАТА И, Йслдош Охунбобоев номидаги Андижон вилост мусиқали драма ва комедис театри — тснғич сзбек профессионал театрларидан. 1919 й. носб.— дек.ида Ҳамза Ҳакимзода Аиёзий бошчилигида «Ягона труппа» номи б-н расман иш бошлаган. Труппанинг ташкилий, ижодий такомилида Т. Жалилов, А. Азимов (Оташ), Б. Файзиев, Орифжон Тошматов (Ориф Гармон), М. Аажмиддинов, Исҳоққори Каримов каби созанда, бастакор ва ҳофизлар, шунингдек С. Зиёев, М. Каримов, Б. Машрабий, А. Исроилов, Ф. Бойбеков сингари ижодкорлар муносиб ҳисса қсшганлар. 1924 й. театр «Умид» труппаси номи б-н Андижон маориф бслими ихтиёрига олинади. Труппага А. Исматов, Қ. Охунов, Ҳожи Зуннун каби актёрлар қсшилади. Дастлаб репертуар асосини маърифий руҳдаги ҳажман катта бслмаган асарлар ташкил сттан. Труппа сафида созанда ва овозли актёрларнинг борлиги жамоага соф драма қатори мусиқали драма спек-таклларини сратиш имконини берди. «Ҳинд ихтилочилари» (А. Фитрат), «Ладаркуш» (М. Беҳбудий), «Арқиной» (Чслпон), «Фидоий муҳаббат» (Ш. А асулзода), «А­рк болалари», «Етим ва етима» (Ғ. Зафарий), «Лолахон» (К. Яшин) каби спектакллар мусиқавий ифодага, халқ қсшиқларига бойлиги б-н томо-шабин сътиборини қозонди. Ҳамзанинг «Заҳарли ҳаёт», Уйғурнинг «Туркистон табиби» каби асарлари ҳам срин олди. Театрга тажрибали реж.лардан М. Тожизода, Али Ардобус, X. Қориев — Ўғизлар таклиф стидяи. 1920 й.лар ре-пертуаридан рус босқинчилигига қарши оҳанг б-н суғорилган баъзи пьесаларнинг учраши алоҳида сътиборга лойиқ. К. А амзийнинг «Ватан қаҳрамо-ни», занжирбанд стилган она тимсолида «олами Турон» образини ифода стувчи «Она Ватан», Беҳбудийнинг «Ладар-куш» каби асарлари шулар жумласидан-дир. 1927 й.да театр Андижон ш. давлат труппаси номи б-н қайта тузилади. Унга стнографик — коняерт ансамблидан М. Қориёқубов, Тамарахоним, Г. А аҳимова, Қсқон театри артистларидан М. Қслдошев, Л. Саримсоқова, С. Хсжаев, У. Абдуллаев, 1929 й. Ҳ. Аосирова, М. Азизова, Ш. А аҳимова каби санъаткорлар келиб қсшилади. К. Яшин адабий смакдош, Т. Жалилов мусиқа раҳбари стиб тайинланади. «Ҳалима» (F. Зафарий), «Лайли ва Мажнун» (Хуршид), «Аршин мол олон» (У. Ҳожибеков), «Икки бойга бир малай» (К. Гольдони), «Ҳужум» (В. Ян), «Маликаи Турандот» (К. Гояяи) каби спектакллар труппанинг профессионал саҳна маҳорати ошишида, сз ижодий қиёфасига сга бслишида муҳим роль сйнади. 1931 й.да театрга Й. Охунбобоев номидаги Иккинчи сзбек давлат драма театри номи берилди. Театрнинг 30-й.лардаги ижодий ривожида бадиий раҳбар И. Каримов, директор М. Қориёқубов, мусиқа раҳбари Т. Жалилов, адабий смакдош С. Абдулла, реж. А . Султоновлар фаолисти алоҳида сътиборга молик бслди. Бош ролларни сйнаган А. Бакиров, Ҳ. Аминова («Аомус ва мухаббат», «Макр ва муҳаббат»да Ғулом, Онахон, Фердинанд, Луиза), А. Исматов («А устам»да А устам), Ш. А аҳимова, М. Юнусов, А. Иброҳимов («Ойхон», «Гулсара»да) ва б. йирик драма актерлари сифатида ижод стдилар. 1937 й. Исҳоқ қори Каримов, А . Султонов, С. Сайфий, А . А аҳимий халқ душмани сифатида қораланиб, ҳибсга олиндилар ва 1939 й.га қадар биронта ҳам спектакль қсйилмади. 1940 й. В. Азимов саҳнага қсйган «Тоҳир ва Зуҳра» спектакли театр ҳаётида снги босқичга айланди. У. Шекспирнинг «А омео ва Жульетта» фожиасининг илк бор А.т.да қсйилиши театрнинг улкан имконистларга сга сканлигини ксрсатди. «Шоҳи ссзана» (А. Қаххор), «Юрак сирлари» (Б. А аҳмонов), «Аурхон», «А авшан ва Зулхумор» (К. Яшин), «Қароқчилар» (Ф. Шиллер), «Чин мухаббат» (О. Ақубов), «Алишер Аавоий» (Уйғун, И. Султон), «Холисхон» (Ҳамза) каби спектакллар снлаб истеъдодли актёрлар етишиб чиқишида сзига хос мактаб бслди. А. Аминова, М. Убайдумаева, 60— 70-й.ларда Ҳ. Охунова, У. Ауралиев, Ҳ. Олимжонов, С. Улуғов, М. Қодиров, М. Бойматова ва б. актёрларнинг театрга келиб қсшилиши репертуарнинг бойишига, жаҳон драматургиссининг йирик намуналарига срин беришга имкон сратди. «Қирол Лир», «А ичард III» (У. Шекспир), «Меҳробдан чаён» (А. Қодирий), «Сув келтирган азиз» (А. Сафаров), «Юракдаги тош» (3. Муҳиддинов), «Она қизим» (Шуҳрат), «Бобур» (3. Муҳиддинов), «Бой ила хизматчи» (Ҳамза), «Фарғона тонг отгунча» (М. Исмоилий), «Тошболта ошиқ» (Ҳ. Ғулом), «Темир хотин» (Ш. Бошбеков), «Аодира» (Ҳ. А аззоқов), «Чорраҳа» (А. Жаббор), «Алла» (Т. Минуллин), «Зебуннисо» (Уйғун) ва б. театрда қсйилган снг схши спектакллардир. Театрда А. Аминова, Ҳ. Олимжонов, О. Саидбурҳонов, F. Ҳожиқулов, М. Бойматова, А. Ҳакимова, М. Йслдошева, С. Умаров, О. Махмудова, X. Солиев, X. Юнусов, Ш. То-жибоева каби санъаткорлар фаолист ксрсатмоқдалар. Театрнинг бош режиссёри ва бадиий раҳбари — Толибжон Ҳамидов (1997).
Сотимбой Турсунбоев.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:34:13
ААДИЖОА ТИББИАТ ИАСТИТУТИ — умумий амалиёт врачи ва врач-педиатрлар тайёрлайдиган олий сқув юрти. 1955 й.да ташкил стилган. Ин-тда даволаш, педиатрис ва врачлар малакасини ошириш ф-тлари, 55 кафедра, олий малакали ҳамширалар тайёрлаш бслими, тайёрлов бслими, лияей-интернат, аспирантура ва докторантура, марказий и.т. лабораторисси, клиник лаб.лар, сқув музейлари, кутубхоналар (332 минг дан зиёд асар) мавжуд. Ин-тда 2150 талаба сқийди; 375 сқитувчи (49 фан д-ри, проф., 184 фан номзоди, дояент) дарс беради; 4 Ўзбекистонда хизмат ксрсатган фан арбоби (И.Ю. Ибодов, Ҳ.Қ. Салоҳиддинов, Г.Ф. Коротько, СЮ. Турсунов) фаолист ксрсатади. Ин-т ташкил топгандан буён 22569 олий маълумотли врач, 107 фан д-ри, 502 фан номзоди тайёрланди, 8800 олий маълумотли врач малакасини оширди (2000).
Ин-т қошида 1971 й.да проф. Ю.О. Отабеков номидаги клиник касалхона (746 сринли) ташкил стилган. Касалхонада замонавий диагностик ва тиб-бий аппаратуралар б-н жиҳозланган 41 та бслимда 1062 малакали мутахассис ва ходим меҳнат қилади (2000). Техник ахборот б-н таъминлаш бслимида сқув-методик қслланмалар, илмий ва маъруза матнлари тспламлари чоп стилади. Ин-т «Тиббиёт гулшани» газ. нашрига сга. Ин-т негизида республика лимфологис ва вертебрологис илмий марказлари, ички касалликлар бсйича ихтисослашган кенгаш ташкил стилган. Ин-т 2000 й.да снги бинога ксчиб стди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:34:40
ААДИЖОА ТИЛЛАА  ЛЕДАГОГИКА ИАСТИТУТИ, Чслпон номидаги Андижон давлат педагогика институти — филолог педагог-мутахассислар тайёрлашга ихтисослашган олий сқув юрти. Андижон ш.да. Чслпоннинг 100 йиллиги муносабати б-н 1997 й.да ин-тга унинг номи берилди. Андижон педагогика ин-ти рус тили ва адабиёти ҳамда чет тиллар ф-ти асосида 1966 й. ташкил стилган. Ин-тда 3 та — инглиз тили, роман-герман тиллари, тиллар ф-ти ва 16 кафедра бор. Бундан ташқари замонавий ахборот маркази, 3 компьютер синфи, 2 лаб., 250 мингдан зиёд китоб жамғармасига сга кутубхона, 200 сринли қироатхона. 16 фан кабинетлари, спорт зали, сузиш ҳавзаси мавжуд. 1999/2000 сқув йилида 1345 талаба таҳсил олди; 205 сқитувчи (шу жумладан, 6 фан д-ри, 49 фан номзоди) ишлади. Ин-т таркибида 200 сқувчига сга бслган лияей, мактабгача тарбис муассасалари учун инглиз тили бсйича мураббий-трейнери ҳамда таржимон мутахассислиги берувчи икки йиллик педагогик касб курслари фаолист ксрсатади (2000).

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:35:04
ААДИЖОА «ТОЖМЕТАЛЛ» АКА¦ИЯДОА ЛИК ЖАМИЯТИ - пахта тозалаш саноати машинасозлиги корхонаси. Андижон ш.да жойлашган. «Ўзмашсаноат» уюшмаси таркибига киради. 1992 й.да «Коммунар» механика з-ди тарзида ташкил стилган. 1997 й. окт.дан ҳозирги номда ва очиқ турдаги акяисдорлик жамисти. Лахта тозалаш з-длари учун технологик жиҳозлар ва машиналар (бунт бузгичлар, тола тозалаш машиналари, линтерлар, чигитдан толани ажратадиган (жин) машиналари учун арралар, саноат вентилсторлари), асбоб-ускуналар, сҳтиёт қисмлар, халқ истеъмоли товарлари ишлаб чикаради. Корхонада ишлаб чиқариладиган технологик линислар ва б. маҳсулотлар МДҲдаги пахтакор мамлакатларга скспорт қилинади.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:35:32
ААДИЖОА УАИВЕА СИТЕТИ, Заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги Андижон давлат университети — илмий ва педагог кадрлар тайёрлайдиган олий сқув юрти. Ўзбекистон А еспубликаси Лрезиденти фармонига асосан 1992 й. 15 мартда Андижон пед. институти (1936 й. асос солинган) негизида Андижон ш.да ташкил стилган. 1990 й. 19 апр.да Заҳириддин Муҳаммад Бобур номи берилган.
Ун-тда 11 ф-т (мат., физика, кимё, биол., тарих, пед., филол., жисмоний маданист, ҳуқуқ-иқтисод, сиртқи таълим ва малака ошириш), 31 кафедра, 31 сқув ва 10 илмий лаб., 4 компьютер синфлари, расадхона бор. Халқаро интернет тармоғига сга кутубхонада 300335 асар сақланади (2000). Ун-т қошида академиклияей ва лияей-интернат мавжуд. Ун-тда 18 ихтисослик (мат., тадбиқий мат. ва информатика, физика, касб таълими, биол., кимё, геогр., скологис, сзбек филол.си, тарих, ҳуқуқшунослик, иқтисодчи-педагог, жисмоний тарбис, чизмачилик, тасвирий ва амалий санъат, бошланғич таълим ва тарбисвий иш, мусиқачи-педагог, пед. ва психологис, мактабгача ва оилавий таълим) бсйича мутахассислар тайёрланади. Ун-тда магистратура, аспирантура (сзбек тили, ватан тарихи, сримстказгичлар физикаси, биокимё, фалсафа, замонавий ва миллий адабиёт), докторантура (сзбек тили, ватан тарихи, срим стказгичлар физикаси), сримстказгичлар физикаси бсйича ихтисослаштирилган илмий кенгаш фаолист ксрсатади. 1999/2000 сқув йилида 3100 талаба таълим олди; 297 сқитувчи, жумладан 22 фан д-ри ва проф., 104 фан номзоди ва дояент ишлади. Ун-т фаолисти С.З. Зайнобиддинов, А.Қ. Қосимов, F.X. Абдуллаев, А.А. Абдуллаев, А .Т. Шамсутдинов, Г.К. Дубовский, Ҳ. А аззоқов, И. Лслатов, А. Аурмонов, 3. Қутибоев, Қ. Ларпиев, С.А. Воҳидова каби проф.-сқитувчилар номи б-н боғлиқ. Ун-тнинг «Ҳумо» ашула ва рақс ансамбли, кичик босмахонаси, «Андижон университети» ксп нусхали газ., спорт мажмуи мавжуд. Жисмоний тарбис ф-ти талабаларидан 82 таси мамлакат терма жамоаси аъзолари. 1 таси бокс бсйича жаҳон ва олимпиада чемпиони (М. Абдуллаев), 1 таси жаҳон чемпиони (Ў. Ҳайдаров), 1 таси олимпиада сйинлари бронза медали совриндори (С. Михайлов) (2000).
Ун-тда Фан-техника давлат қсмитасининг грантлари, «Сорос» ва б. жамғармалар б-н ҳамкорлик натижасида ҳар йили 5 млн. ссмлик иш бажарилган. 2000 й.гача ун-тда 30 мингдан зиёд мутахассис тайёрланди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:35:59
ААДИЖОА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИАСТИТУТИ — қ.х. мутахассислари тайёрлайдиган олий сқув юрти. Андижон туманининг Куйганёр шаҳарчасида жойлашган. Ин-т 1964 й.да Тошкент ирригаяис ва қ.х.ни механизаяислаш инженерлари ин-ти бслими асосида барпо стилган Андижон пахтачилик ин-ти негизида 1992 й. 28 февр.да ташкил стилган. Ин-т таркибида агрономис, агроинженерлик, иқтисодиёт, сиртқи ва малака ошириш ф-тлари ва 21 кафедра мавжуд бслиб, 10 таълим йсналиши бсйича бакалаврлар тайёрланади. Булар — агрономис, мева-сабзавотчилик ва токчилик, ссимликларни ҳимос қилиш, ипакчилик, зоотехнис, агроинженерлик, сув хсжалиги ва мелиораяис, иқтисодиёт, бухгалтерис ҳисоби ва аудит, агроинженерлик бсйича касбий педагогик тайёргарлик таълим йсналишларидир. Ин-т қошида академик лияей, лияей-интернат ва сқув-илмий и.ч. хсжалиги фаолист ксрсатади (2000).
1999/2000 сқув йилида ин-тда 3 минг атрофида талаба сқиди; 200 проф.-сқитувчи, жумладан 1 акад., 7 фан д-ри, проф., 100 дан ортиқ фан номзоди, дояент ишлади. Ин-т ташкил стилгандан бери 12 мингдан ортиқ мутахассис тайёрлади; 4 минг раҳбар кадрлар ва мутахассислар қайта тайёрланди (2000). Ин-т олимлари томонидан дарслик, сқув қслланма, илмий-методик тспламлар нашр стилади.
Ин-т олимлари хорижий мамлакатларнинг нуфузли олий сқув юртлари б-н сқув жараёнини такомиллаштириш ва и.т. ишларни ҳамкорликда олиб бориш борасида алоқалар срнатган. Жумладан Шотландис қ.х. коллежи ва TEMRUS-DESPES лойиҳаси бсйича Аидерландиснинг Вагениген ун-ти б-н ҳамкорлик қилади; шунингдек Тошкент ирригаяис ва қ.х.ни механизаяислаш инженерлари ин-ти олимлари б-н ҳамкорликда BASIS лойиҳасида ҳам иштирок стади.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:36:23
ААДИЖОА ҚЎҒИА ЧОҚ ТЕАТА И, Андижон вилост «Лола» қсғирчоқ театри — болалар театри. 1968 й. апр.да А еспублика давлат қсғирчоқ театри кршидаги студис битирувчилари асосида ташкил бслган. Театр сзбек ва рус гуруҳидан иборат. Театр қисқа вақт ичида сз ижодий йсли ва услубига сга бслди. «Шавкатнинг саргузаштлари», «Буюк қурбақача», «Малахит қутича», «Алпомиш», «Тошкент— 66» каби спектакллар саҳналаштирилди. Театр саҳнасидан «Устабилармон Тимчо», «Шоҳ ва тегирмончи», «Қувноқ хсрозчалар» каби чет сл асарлари срин олди. 80-й.лар театр болаларни дсстликка, ҳалолликка, ватанпарварликка ундовчи асарларни саҳналаштирди. «Баҳромнинг мероси», «Ўткир шохли буқача», «Дсст бола ва сз бола», «Шаҳзод ва Қундуз», «Олтин жсжача» ва б. шулар жумласидан. «Мен снди каттаман», «Алдоқчи қарға», «Котик ва Мотик», «Шоҳ лайлак» кабилар ҳам театрнинг снг схши спектаклларидан. Ўзбекистонда хизмат ксрсатган артистлар Б. Жабборов, Л. Айсина, артистлардан М. Йслдошева, Л. Аикольскас, 3. Мамасиддиқов, Ф. Сайисломова, А. Чсққиев каби актёрлар ижод қилмоқдалар. «Олтин дельфин» халқаро фестивалида театр бронза медали совриндори бслган (Варна, 1981). Театрнинг бадиий раҳбари — Б. Жабборов (1997).

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:36:45
«ААДИЖОААҒМОЙ» АКА¦ИЯДОА ЛИК ЖАМИЯТИ — озиқ-овқат саноати корхонаси, Андижон ш.да жойлашган. «Ўзёғмойтамакисаноат» уюшмаси таркибига киради. Лахта чигитидан мой, хсжалик совуни, шулха, кунжара ва б. маҳсулотлар ишлаб чиқаради. 1907—54 й.ларда Андижон ёғ з-ди, 1954—94 й.ларда Андижон ёғ-мой комбинати, 1994 й. дек.дан ҳоз. номда ва очиқ турдаги акяисдорлик жамисти. 1907 й. «Т. К. Соловьев ва унинг компанисси» хусусий фирмаси томонидан ташкил стилган (суткасига 50 т чигитни қайта ишлаш қувватига сга бслган). 1930—31 й.лар қисман қайта жиҳозлаш ишлари стказилиб, чигитдан тук аж-ратиб олувчи яех ва буғ қозони, таъмирлаш яехи, лаб. қурилди, иш қуввати суткасига 200 т чигитни қайта ишлашга етказилди. 1949 й.дан узлуксиз скстракяис усули б-н ёғ олиш сзлаштиридди. 1960 й.да совун яехи ишга туширилгач, и.ч. ксрсаткичлари уч баравар ошди. 1962 й. дан ёғни соапстокдан ёг кислоталарини дистиллсяис усули орқали олиш яехи ишга туширилди, натижада совун сифатини схшилашга сришилди. 1983—93 й.ларда корхонанинг асосий и.ч. яехлари замонавий хорижий технологик линислар б-н жиҳозланди. 1975—96 й.ларда корхонанинг қуввати суткасига 540 т чигитни қайта ишлашга ва 85 т хсжалик совуни и.ч.га етказилди.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:37:06
«ААДИЖОАКАБЕЛА¬» АКА¦ИЯДОА ЛИК ЖАМИЯТИ — слектр техника саноати корхонаси, Андижон вилостининг Хонобод ш.да жойлашган. «Ўзслтехсаноат» уюшмаси таркибига киради. 1985—94 й.ларда «Андижонкабель» и.ч. бирлашмаси. 1994 й.дан ҳоз. номда ва очиқ турдаги акяисдорлик жамисти. Турли маркадаги кабеллар, слектр ускуналари ва слектр тармоқлари учун симлар — мис, жез (мис ва рух қртишмаси), никель симлари ва симтсрлари, халқ истеъмоли товарлари ишлаб чиқаради.
1982—85 й.ларда корхонанинг 1-нав-бати, 1987 й.да 2-навбати қурилиб, ишга туширилган. Корхонанинг 2-навбати ишга туширилгандан кейин қуввати йилига 823 минг км слектр симлари, 520 минг м2симтсрлар и.ч.га ет-казилди. 1988 й.да Финлсндиснинг «Аокис» фирмасида тайёрланган линислар срнатилди ва йилига 30 минг шартли км шаҳар телефон кабеллари и.ч. сзлаштирилди. 1986 й.да корхонанинг филиали бслган Тополино рсзғорбоп кабель маҳсулотлари з-ди ишга туширилган.

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 08:37:31
«ААДИЖОААОМА» - Андижон вилости ҳокимлигининг ижтимоий-сиёсий газ. Андижон ш.да сзбек тилида ҳафтада 2 марта чиқади. Дастлаб «Кизил қсшчи ва деҳқон» номи б-н (1921 й. 30 майдан), кейинчалик турли номларда («Дархон», «Лахта фронти»; 1938—91 й.ларда «Коммунист») нашр қилинган. 1992 й.дан ҳоз. номда. Газ.да турли даврларда Чслпон, Асқад Мухтор, Сайда Зуннунова, Олимжон Холдор каби ёзувчилар, таниқли таржимон А устам Абдураҳмонов фаолист ксрсатган. Турли йилларда таҳриристда меҳнат қилган Ғуломжон Зайнобитдинов, Облоқул А­гамов, Каримжон Йслдошев, Юсуфжон Ғиёсов, Собиржон Шока-римов, Муҳаммаджон Абдукаримов, Муқимжон Аиёзов, Маҳмуджон Аорхсжаев, А аҳбархон Файзибоева, Тслқинбой Сатимов, Абдумутал Абдуллаев, Заҳриддин Муҳитдинов, Фозилжон Сиддиқов, Махпиратхон Тожихалиловалар А еспубликада хизмат ксрсатган маданист ходими, А еспубликада хизмат ксрсатган журналист фахрий унвонларига сазовор бслишган. Газета таҳ-риристи ташаббуси б-н 1970-й.ларда ташкил стилган ишчи ва қишлоқ мухбирлари мактабини 2000 й.га қадар 1000 дан зиёд тингловчи битирди.
«А.» Андижон вилостининг ойнаси сифатида бу ерда бслаётган йирик қурилишларнинг бориши ҳақида батафсил мақолалар ёритган. Жумладан, Андижон сув омбори қурилиши, Катта Фарғона канали қурилиши, тсқимачилик ва енгил саноат қурилишлари, «Антекс» ҳамда бошқа қсшма корхоналар қурилишлари доимий равишда газетанинг диққат марказида турган. 2000 й. 31 майда «А.» ва «Андижанскас правда» газ.лари бирлашган тахриристи ташкил стилди. Таҳриристда иқтисодиёт, агросаноат, хатлар ва оммавий ишлар, ижтимоий масалалар ва маънавист ҳамда спорт бслимлари ишлаб турибди. Ўзбек тилидаги газ.нинг адади 4 мингдан ортиқ (2000).

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси
Nom: Re: Andijon shahri haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: AbdulAziz 13 Aprel 2010, 12:01:29
Етти пора қасабаси бор; беши Сайҳун суйининг жануб тарафида, икки шимоли жонибида. Жанубий тарафидаги қасабалар бир Андижондурким, васатта воқе бслубтур, Фарғона вилостининг пойтахтидур. Ошлиғи вофир, меваси фаровон, қовун ва узуми схши бслур. Қовун маҳалида полиз бошида қовун сотмоқ расм смас. Андижоннинг ношпотисидан схшироқ ношпоти бслмас. Мовароуннаҳрда Самарқанд ва Кеш қсрғонидин сснгра мундин улуғроқ қсрғон йсқтур. Уч дарвозаси бор. Арки жануб тарафида воқе бслубтур. Тсққуз тарнов сув кирар. Бу ажабтурким, бир ердин ҳам чиқмас. Қалъанинг гирдо-гирди хандақнинг тош ёни сангрезалик шоҳроҳ тушубтур. Қалъанинг гирдо-гирди тамом маҳаллоттур. Бу маҳалла била қалъаға фосила ушбу хандақ  ёқасидоғи шоҳруҳтур. Ови қуши доғи ксп  бслур, қирғовули беҳад семиз бслур. Аидоқ ривост қилдиларким, бир қирғовулни ускунасини тсрт киши еб тугата олмайдур. А­ли туркдур. Шаҳр ва бозорисида турки билмас киши йсқтур. А­лининг лафзи қалам била росттур.
Ани учунким, Мир Алишер Аавоийнинг мусаннафоти бовужудким Ҳирийда нашъу намо тонибтур, бу тил биладур.
А­лининг орасида ҳусн хейли бордур. Юсуф Хожаким  мусиқида машҳурдур. Андижонийдур. Ҳавосининг уфунати бор. Кузлар сл безгак ксп бслур.

«Бобурнома»дан