forum.ziyouz.com
Umumiy bo'lim => Madaniyat => Kino olami => Mavzu boshlandi: ЖАМШИДЖОН 26 Iyul 2009, 08:55:44
-
Assalomu aleykum!!!
Mavzuni ochishdan maqsad keyingi paytda reklama qilingan "Nortoy", "Boyvachcha" kinofilmlarini ko'rib ko'nglim to'lmadi? Nima deb o'ylaysiz: ular tomoshabinlarning ma'naviy saviyasini oshirishga emas, tushurishga xizmat qilmayaptimikan?!.. Film ijodkorlari film saviyasiga emas, kim qancha ko'p film ishlab chiqarishga e'tibor qaratishmayaptimikan?!..
Хозирги ишланаётган узбек филмлари юз фоиз талабга жавоб бермаслиги бор гап. Бундай мукаммал филмларни киска вакт ичида олишнинг имкони йук. Хатто Голивуднинг таникли кино усталарининг иши хам хамма вакт муваффакистли чикавермайди. Тугри танкид хар доим фойдали булади. Буни сунгги йилларда киночилигимизда амалга оширилаётган ишлар хам исботлайди. Турт-беш йил аввал олинган кинолардан бугунгилари савис жихатидан анча фарк килмокда. Аш режиссер ва сяенарий муаллифларининг купайётгани узбек киночилигининг келажаги борлигидан далолат беради. Кейин аста-секин кино мухлисларининг талаби хам ортиб борспти. Саёз олинаётган кинолар "банкрот"га учраётгани хам кино ишкибозларининг филмларни танлаб кураётганини билдиради. Менимча, санъаткорларимиздан хозирги шароитда ута юкори даражадаги филмларни кутишимиз бироз мантикка тугри келмайди. Чунки техник томондан биз бунга тайёр смасмиз. Узимизнинг кино оладиган махсус майдонларимиз, кучли техника ва технологислар ва хокозолар бизда хали мавжуд смас.
Киноларнинг мазмун-мохистига келсак, купгина режиссерларимиз ва уларни куллаб турган продюссерлар бугунги кун талабидан келиб чикиб кино олишмокда. Бунинг учун уларни хам тулик айблаб булмайди. Чунки кинотеатрларга асосан кимлар тушспти - ёшлар. Ашлар учун тайёрланган киноларда бироз булсин енгиллик мавжуд булади. Катта ёшдагилар, зиёлилар кинога тушмаганидан кейин улар бу йулни тутишлари аник гап. Агар кузатсак, узига хос юкори сависли кинолар хам олинспти ("Ватан", "Воиз" каби) лекин бу киноларда заллар тулиб тошгани йук. Чунки биз уни бориб курмаспмиз. Масалан мен хам шу филмларни телевизорда куриб таъсирландим, лекин кинотеатрга борганим йук. Демак, купрок "ёшларбоп" филмлар олинишига узимиз хам айбдормиз.
Лекин уша "ёшларбоп" филмлар хам тулик танкид килиб булмайди. Улар ичида снги гослар, проффесионал карашлар борлигини хам айтиб утиш керак. Шу ишга бел боглаган ёш режиссёрларни хам факат куллаб-кувватлаш лозим. Уйлайманки улар келажакда жахон киномотографисси даражасидаги филмларни бизга такдим стишади.
Мени купрок хориж сериаллари ташвишга солади. Хориж филмларига бу даражада каттик богланиб колиш схши смас, менимча. Айникса, болаларнинг сериаллар мухлисига айланиши... "Мен жумонгман" деб, бир бирига пичок укталган болалар бир ахмокликка кул уриб куймаслигига хеч ким кафолат бера олмайди. Бола-болада, кутилмаганда ёнидагига бирор уткир нарсани сукиб олиши хеч гап смас... Асимда, ёшлигимизда катталар уруш киноларни ёки хиндча киноларни куришимизга рухсат беришмасди. Хозир сса мактабга бормаган бола хам кайсидир сериал кахрамонини мендан схши танийди...
Lutfillo Tursunov tayorladi.
-
Кино саноатини мен бир дуконга ухшатаман. Ундан инсон узига керакли булган молни олади. Бирок бу мол истеъмолга сроксиз булса-чи?! Уни истеъмол килган инсон касалланмайдими? Тан касал булса уни даволаш мумкиндир, бирок онг касалланса-чи?... Унга канча вакт кетаркин...
Яхши ухшатиш килдингиз. Бу бор хакикат. Агар авваллари дуконларда санокли турдаги махсулотлар булган булса, хозир уларнинг юзлаб турлари бор. Улар ичида соглик учун зарар булганлари хам керагича топилади. Бу холатни барча йуналишларда кузатиш мумкин. Жумладан, кино санъатида хам. Менимча бу демократик ривожланишнинг коидаси булса керак. Демак, биз истеъмолчи сифатида узимизга сифатлисини кидириб топишимизга тугри келади. Яъни сифат масаласини "бозор, талаб ва таклиф" хал килади. Бунга канча вакт кетиши ва унинг окибатлари кандай булиши купрок шу жамист зиёлиларига боглик. Сифатлини сифатсизга ажратиб бера оладиган омма вакиллари бошкаларга урнак булиши, керак булса ургатиши ва зарур хулосаларни (лозим булганда конун хужжатлари шаклида) чикариши керак булади. Ана ушанда хаммаси изга тушиб кетади.
Майли узбек кино саноати техник томондан хали схши такомиллашмаган скан, 40-50, 60- йилларда олинган кино фильмларни паст даражада дес олмаймиз-ку?! Улар бугунги кунда хам уз ахамистини йукотмаган, сависси хам юкори. Бундан ташкари миллий колорит сезилиб туради. Инсон узига керакли булган нарсани ола олади.
Бундай юкори сависли кинолар агар сътибор берсак, ун йиллар мобайнида битта-иккита олинган. Хозир хам 10-15 йил ичида битта-иккита кино зур чикиши мумкин. Лекин масаланинг бошка томони бор: хозир хает тезлашиб кетган. Агар утган аср урталарида битта кино йиллар давомида кинотеатрларда намойиш стилган булса хозирги кунда ахоли битта кино куриш учун бунча вакт кутишга сабри чидамайди. Сабаби ушу пайтларда жахон киноларининг хам саноклилари намойиш стилган. Хозир сса хориждан кунига битта кино кириб келспти, бугун бир филмни куриб, мазмунини чакмасдан туриб сртага иккинчисини курамиз. Шундай пайтда киночиларимиз йиллар давомида битта-иккита кино ишласа хам хеч кандай фойда (маънавий жихатдан) булмайди. Хаммаёкни хориж филмлари ёки сериаллари тулик сгаллаб олади. Хозирги киночилигимиздан бироз кунглим тулгани хам улар кул ковуштириб утиришгани йук. Мехнат килиб кино сратишспти. Барибир сависси бироз пастрок булса хам узимизнинг кино ва сериални хорижнинг купчилик филмларидан устун кусман. Чунки узимизнинг киноларда бир оз булсин миллийлик бор. Хозирча ишонаман: бир кун келиб бизнинг киномиз хам жахон скранларига чика олади ва асосийси узимиз курганимизда калбларимиз ларзага келади. Чунки шундай асарлар такдим стишга кодир ижодкорлар бизда булган ва бундан кейин хам булади...
-
Тарихий сиймолар ёки тарихий жанрда сратиладиган фильмлар учун маблаг тежамаган маъкулрок деб уйлайман. Сабаби бизнинг кимлигимизни дунёга куз-куз киладиган нарса шундай фильмлар хисобланади.
Асосийси уша маблаг каердан олинади (бюджетданми ёки...)! Чунки агар мен продюсер булсам, тарихий филмга у даражада катта пул тикишга ботина олмайман. Чунки, сртага мен банкрот булишим мумкин. Мисол учун, Козогистонда суратга туширилган уша "Кочевник" филмини олайлик. Ушбу асар олиш учун 40 миллион АКШ доллари сарфланди. Лрокатдан сса бор-йуги 5 миллионга скин маблаг йигилди. Колган 45 млн зарар кимнинг чекига тушади?!
Бу кино ёмон олингани учун кам пул йигди, деб булмайди. Бунинг узига хос сабаблари хам бор. Лекин бу кинонинг асосий ютуги - миллатнинг тарихи, маданистини жахонга намоён стди. Шунинг учун хам зарарга (маблаг томонидан) тушиши мумкинлиги аник булса хам бундай киноларни олиш керак. Майли 40 000 000 $ ишлатиш керакмас, лекин бугунги киномотографис талабларига жавоб берадиган (спеясффектлар билан) уша замон рухини тулик курсатиб бера оладиган асар сратиш учун, менимча, камида 10 млн талаб стилса керак.
-
Мана бу ерда (http://www.volgograd.ru/theme/info/culture/movie/kino/62391.pub) "Кочевник" фильмини "дабдала"сини чиkаришган
-
Бу борада режиссёрларнинг фикрларини сшитиб курсак, режиссёр Бахром Акубов (У киши "Ташландик", "Сугдиёна" фильмларини ишлаган) "Телба", "Ланох", "Афсус" фильмлари ижодкорларини "угрилик"да айблаган.
- Аега нукул уз фильмларингизни мактайсиЗ? "Телба" ёмон чикмади-ку?! Балки, тан олишни хохламаётгандирсиз?
-"Телба" кучирма фильм. Куп кино асарлар шундай. Масалан, "Келгинди келин" Андриано Челентано ижросидаги " Кайсарнинг куйилиши" (Италис) фильмига таклид килиб ишланган. У хам шахарлик кизнинг кишлокка келиб колиши хакида. Бу итальснлар урф-одатига мос келиши мумкин, лекин мазкур сюжет бизнинг урф-одатга кучирилса кулгили чикади. Узбек кизининг кишлокка, бировнинг уйига бориб, "Мен углингиздан хомиладорман", дейиши кишини хайратга солади. "Ланох" фильми сса хиндларнинг "Касос ва конун" фильмига асосланган. Дхармендра ролини Улугбек Кодиров, Амитабх Баччан ролини Фаррух Соипов ижро стган. "Телба" сса менга "Титаник"ни сслатади. Кеманинг юкори кисмида аслзодалар тантана килишади.. Йигит бу байрамни куриб бугилиб кетади. Кизга "Шусм байрамми, юр, мен сени хакикий базму жамшидга олиб бораман", дес уни кеманинг пастки каватига олиб тушади. Киз узидан паст табакадаги одамларнинг тантанасидан завкланади. "Телба"да хам йигит кизга "Юр, мен сени метрога олиб тушаман" дес кизни метрода, трамвайда айлантиради. Киз бундан завкланади. Умрида метрога, трамвайга тушмаган булади-да! Аахотки, Узбекистоннинг пойтахти Тошкентда сшаб туриб, метрони билмаса?! Иккаласининг кулларини ёйиб туриши хам тасвирланган. Бу лавхани "Титаник"да курмаганмисиз?!
Мард булса менгга ухшаб айтсин. Масалан, "А омео ва Жульетта" фильми "А омео ва Жульетта" мотивлари асосида суратга олинган, деб очик айтганман-ку!
-
Айрим режиссёрлар томашабиннинг дидига караб смас, балки бошка тарафларга караб фильм олишар скан. Бу борада "Телба", "Чашма", "Утов" фильмларининг режиссёри Алкин Туйчиевнинг фикри куйидагича скан:
- Алкин ака бугунги кун томошабинининг диди борасида кандай фикрдасиз?
- Дид борасида кимнидир айблаш ёки коралаш менимча, тугри смас.
Хамма нарса кишининг хохиши схтиёжидан келиб чикади. Бутун бошли халк, аудиторис устидан дидсиз деган хукмни чикара олмайсиз. Бизнинг томошабин купрок хис-хасжонли кечинмаларга кизикади: асар канча оддий хис-хасжонга бой булса, шунча схши. Зиёли катламнинг схтиёжини хисобга олиб, оддий омманинг талабини инкор стиб булмайди. Ахтимол, шуниси маъкулдир., хар холда, дид борасида тортишиш ноурин. Бу бир риторика. Хар ким уз йуригига тортгани билан хеч нарса узгариб колмайди. "Санъаткор инсоннинг дидини тарбислайди" , деган фикрга каршиман.
Оммавий маданист таргибот оркали амалга оширилади... Кино 30-йилларда оммавий жалб килиш воситаси булгандир, лекин сндиликда куп нарса телевиденисга, ахборотга боглик булиб колган...
Биз Европада ёки Голивудда факат схши фильмлар олинади десак, адашамиз. Хамма гап томошабин такдим стилаётган асарни канчалик тахлил кила олишида. Уни саралаб олиш хар кимнинг уз схтиёжи, кизикишидан келиб чикади. Тарковскийни курадиганлар санъатни фарклай олишлари, Камюни укийдиганлар фалсафани, психологисни тушуниши лозим.
Оддий хис-хасжонга курилган кинони хохловчилар Брюс Уиллесни куришлари кифос. Бу танлов. Мен дидактика тарафдори смасман. Хар ким узи истагандай сшайди. Куйни хам, счкини хам уз оёгидан осадилар, дейишади-ку... Биз факатгина таклиф киламиз