forum.ziyouz.com

Yurtdosh => Hamyurtlar => Samarqand viloyati => Mavzu boshlandi: muxbir 13 Fevral 2010, 09:30:34

Nom: Bulung'ur tumani haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 13 Fevral 2010, 09:30:34
БУЛУАҒУА  ТУМААИ — Самарқанд вилостидаги туман. 1926 й. 29 сент. да ташкил стилган. Б. т. шим.да Жиззах вилостининг Ғаллаорол тумани, шарқда Бахмал тумани, ғарбда Самарқанд вилостининг Жомбой тумани, жан.гарбда Тойлоқ тумани, жан.да Ургут тумани ва жан.шарқда Тожикистон б-н чегарадош. Майд. 0,76 минг км2. Аҳолиси 116,8 минг киши (2000). Б. т.да 1 шаҳар (Булунғур) ва 7 қишлоқ фуқаролари йиғини (Бешқстон, Кулчабий, Аавоий, Соҳибкор, Фозил Йслдош, Ўртабулоқ, Қилдон) бор. Маркази — Булунғур ш.

Табиати. Б. т. Туркистон тизмасининг жан.ғарбидаги тоғ оралиғи ботиғида жойлашган. Ер юзаси текислик. Туман шаркуна Ғубдинтоғ бор. Ер усти тузилиши тоғ олди текисликлари, адирлар, паст тоғлардан иборат бслиб, мутлақ бал. 800— 1000 м. Иқлими континентал, қуруқ иклим. Янв.нинг сртача т-раси —0,3°, июлники 25,5". Йилига 377—467 мм ёғин тушади. Вегетаяис даври 210—230 кун. Адирларда Ахтамбулоқ, Карабкибулоқ, Мирзабулоқ каби булоқлар бор. Туман ҳудудидан Булунғур, Янгибеш, Қораариқ, Қорасув, Лолвонариқ, Тустортар, Оқтепа, Оқариқ каби ариқ ва каналлар стади. Қумлоқ ва бсз тупроқлар тарқалган. Шувоқ, сфемер, сфемероидлар ссади. Тсқайзорлар бор. Аввойи ҳайвонлардан бсри, чисбсри, тулки, қуён, бсрсиқ, паррандалардан тустовуқ, каклик, бедана сшайди.
Аҳолиси, асосан сзбеклар, шунингдек рус, тожик, украин, татар, корейс ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. 1 км2 га 157 киши тсғри келади. Шаҳарликлар 23,2 минг киши, қишлоқ аҳолиси 93,6 минг киши.
Б.т.да срта асрларда хонларнинг Бедана қсруғи деб аталувчи дам оладиган жойи бслган.
Б.т. ҳудудида 1451 й.да Самарқанд ҳукмдори Мирзо Абдулло 6нАбу Саид қсшинлари сртасида катта жанг бслган. Жангда Мирзо Абдулло қсшини енгилгач, Абу Саид Самарқанд тахтини сгаллаган.

Хсжалиги. Б.т.да 11 қ. х. маҳсулотларини қайта ишлаш саноат корхонаси, шу жумладан 8 таси узумни қайта ишлашга, 2 таси консерва маҳсулотлари и. ч.га, 1 таси мева ва сабзавотларни қуритишга ихтисослашган. Самарқанд болалар оёқ кийимлари и.ч. корхонасининг филиали, Булунғур терини қайта ишлаш корхонаси, Самарқанд «Гелион» з-ди филиали бор.
Қ. х.нинг асосий тармоқлари токчилик, пиллачилик, чорвачилик, ғаллакорлик, сабзавотчилик, картошкачиликдан иборат. Қ.х.да суғориладиган ерлар 19 минг га, скинзорлар 31 минг га, шу жумладан 5877 га ерга ток, 2000 га ерга сабзавот, 750 га ерга картошка, 14525 га ерга ғалла, 2144 га ерга мевали дарахтлар скилган. Б.т.да 20 ширкат хсжалиги, 33 деҳқон ва фермер хсжалиги ва б. хужаликлар бор (2000). Туман ширкат ва шахсий хсжаликларида 41,6 минг кррамол, 30,6 минг қсй ва счки, 42,0 минг парранда боқилади (2000). Тошкент — Бухоро т. й. нинг 19 км Б.т.дан стган ва тслиқ слектрлаштирилган. Б.т. дан Олмаота — Тошкент — Термиз автомобиль нули стган бслиб, уз. 22 км.
1999/2000 сқув йилида 66 умумий таълим мактабида 31,6 минг сқувчи, 2 касбҳунар лияейида 1058 сқувчи таълим олди. 45 оммавий ва болалар кутубхонаси, халқ театри, «Ашлик» ашула ва рақс ансамбли, «Чавки» фольклор стнографик халқ ансамбли, 70 ҳаваскорлик тсгараги ва болалар мусиқа мактаби фаолист курсатади. 15 маданист уйи, 460 сринли 2 касалхона ва диспансер, спидсмисга қарши ст-с, хсжалик ҳисобидаги профилактик зарарсизлантирувчи ст-с, 4 поликлиника, 36 фельдшеракушерлик, 7 қишлоқ врачлик пунктлари бслиб, уларда 236 врач, 539 срта маълумотли тиббий ходим ишлайди (2000). 1933 й.дан «Булунғур ҳаёти» туман газ. чиқади.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Bulung'ur tumani haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 13 Fevral 2010, 09:30:52
БУЛУАҒУА  — Самарқанд вилостидаги шаҳар (1973 й.дан). Булунғур тумаш маркази. Б.дан Самарқандгача 31 км. Яқин т.й. станяисси — Булунғур. Б.ни Катта Ўзбекистон тракти кесиб стади. Денгиз сатҳидан 736 м баландликда. Аҳолиси 23,5 минг киши (2000). Б.да 7 саноат корхонаси (вино, сут, ғишт з-длари), халқ истеъмоли моллари, ҳунармандчилик, уйрсзғор буюмлари ишлаб чиқарувчи кичик хусусий корхоналар, 6 умумий таълим мактаби, меҳмонхона, кутубхоналар, халқ театри, касалхона, туғруқхона ва б. бор.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан
Nom: Re: Bulung'ur tumani haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 13 Fevral 2010, 09:31:21
БУЛУАҒУА  ДОСТОАЧИЛИК МАКТАБИ — Булунғур тумани (Самарқанд вилости)даги бахшилик санъати маркази. Бунга мансуб бахшилар қаҳрамонлик достонларини ижро стиш б-н машҳур бслганлар. Бу мактаб репертуаридаги достонлар соддалиги, ста анъанавий ва нисбатан архаиклиги б-н ажралиб туради. 18—20-а.ларда сшаган Амин бахши, Муҳаммад шоир, Чини шоир, Товбузар шоир, Қурбонбек шоир, Султонмурод, Йслдошбулбул, Йслдош Мулла Мурод уғли, А аҳимбулбул, Жсра шоир, Дсстёр Хсжаёр сғли, Хсжаназар бахши, Фозил Йслдошсғли, Арлақаб Бекназар сғли каби снлаб йирик достончиларни бирлаштирган бу мактаб вакиллари Булунғур, Жомбой, Лойариқ, Ғаллаорол, Зомин, Жиззах атрофларида достончилик қилиб юрганлар. Улар достонларни асосан дсмбира, баъзан қсбиз жсрлигида ижро , сттанлар. Бу мактаб вакилларидан ёзиб олинган «Алпомиш», «Адгор», «Юсуф билан Аҳмад», «Машриқо», «Балогар
дон», «Аурали», «Ширин билан Шакар», «А устам», «Муродхон», «Зевархон» ва б. достонлар бадиий услуби жиҳатидан Б. д. м.га хос хусусистларни сзида мужассам стган. Б. д. м. вакиллари Фарғона водийсидаги сзбек достончилари, жумладан Янгиқсрғон туманидаги Қслбуқон достончилари ижодининг шаклланишига ижобий таъсир ксрсатган.
Ад: Мирзаев Т., Собиров О., Имомов К., Ўзбек халқ оғзаки постик ижоди, Т., 1980.

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан