Sahifani chop etish - Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling

Jamiyat va inson => Salomatlik => Tibbiy kutubxona => Mavzu boshlandi: AbdulAziz 19 Aprel 2010, 12:38:11

Nom: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: AbdulAziz 19 Aprel 2010, 12:38:11

Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling

(http://ziyouz.com/images/books/gepatit.jpg) (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=723)

Muallif: R.A.Bahromova, A.A.Abdusattorov
Hajmi: 222 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
(http://www.ziyouz.com/components/com_remository/images/download_trans.gif) Saqlab olish (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=723)
Online o'qish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=4617.0)

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 21:51:32

ЎзССА СОҒЛИҚАИ САҚЛАШ МИАИСТА ЛИГИ
А ЕСЛУБЛИКА СААИТАА ИЯ МАОА ИФИ УЙИ

А . А. БАҲА ОМОВА, А. А. АБДУСАТТОА ОВ

ВИА УСЛИ ГЕЛАТИТДАА
АҲТИАТ БЎЛИАГ

Тошкент
ЎзССА «Медияина»
1988

Афсуски, ҳозирги кунда жигар, меъда ва ичакларнинг сткир ва сурункали касалликлари тез-тез учраб турибди. Шулардан бири вирусли гепатит хусусан ксп учрайдиган бслиб қолди.
Вирусли гепатит асосан жигарнинг қаттиқ зарарланиши, баъзан баданнинг сарғайиши билан кечадиган, оғир асоратлар қолдирадиган сткир ва сурункали юқумли касаллик ҳисобланади. Вирусли гепатит жуда қадим замонлардан инсонистга маълум бслган. Гиппократ, шарқнинг буюк ҳакими ва файласуф олими Абу Али ибн Сино сингари мутафаккирлар вирусли гепатитни таърифлаб берганлар ва даволаганлар.
Ўтган асрлар мобайнида сарғайиш билан кечадиган барча касалликлар гепатит, съни жигарнинг сллиғланиши деб тушунилган. Ваҳоланки, ҳозирги даврда ҳам юқумли бслмаган кспгина касалликлар сариқлик аломати билан кечади.
XVIII асрнинг 80-йилларида буюк рус клинияисти С. Л. Боткин вирусли гепатит касалликлари устида кспгина илмий-тадқиқотлар олиб бориб, бу оғир хасталикнинг юқумли сканини исботлаган. Шу боисдан вирусли гепатит Боткин касаллиги деб юритилган.
Вирусли гепатит кспинча тез ва оммавий тус олиб, айниқса табиий офатлар, урушлар, очарчиликлар даврида катта-катта спидемисларга ва пандемисларга сабаб бслган. Чунончи замондошларимиз В. М. Жданов ва А. Ф. Блюгер каби академикларнинг таърифлашича, XIX асрда бслиб стган урушлар даврида вирусли гепатит 112 марта, XX асрда сса 400 марта спидемис тусини олган. Айниқса жаҳон урушлари даврида вирусли гепатит қитъалараро тарқалган (пандемис), гепатит армисни ва тинч аҳолини зарарлаган. Вирусли гепатит пандемиссини шартли равишда уч даврга бслиш мумкин.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 21:52:30

1. Биринчи жаҳон уруши ва ундан кейинги давр (1915—1923).
2. Иккинчи жаҳон уруши даври (1937—1945).
3. Иккинчи жаҳон урушидан кейинги даврдан бошлаб, то ҳозирги кунгача.
Юқорида келтирилган тарихий далиллар ва илмий-текширишлар вирусли гепатитнинг жуда қадимдан барча қитъаларда мавжуд бслганлиги, аҳоли сртасида тез-тез спидемис ва пандемис шаклида тарқалиб турганлигини сққол ксрсатади. Бу касаллик асримизнинг 70—80 йилларидан бошлаб ҳозирги кунларда ҳам бутун дунёда тарқалиб турибди.
Вирусли гепатитнинг бундай кенг тарқалишига нималар сабаб бслади?
Булар асосан қуйидагилардан иборат:
- касалланганларни рсйхатга олишнинг тсғри йслга қсйилмагани;
- аҳоли зич сшайдиган катта-катта шаҳарлар сонининг кспайиши;
- аҳоли сонининг табиий равишда ошиб бориши;
- шаҳарлараро ва қитъалараро тезюрар транспорт воситаларининг кспайиши;
- инсонистнинг табиий ресурслардан тобора кенг фойдаланиши ва одамларнинг мулоқотда бслиши;
- вирусли гепатитга қарши кураш чораларининг мукаммал смаслиги.
XX асрнинг 40-йилларидан ҳозирги кунгача давом стаётган илмий-тадқиқотлар вирусли гепатитнинг тарқалиш қонунистларини тсла-тскис срганиб чиқиб, унинг қсзғатувчилари камида уч хил турдаги фильтрланувчи вирус сканлигини исботлади. Бу вируслар ксп жиҳатдан бир-бирига схшаш бслса-да, касалликнинг юқиш йсллари, тарқалиши, сширин даври, аломатлари ва белгилари жиҳатидан тубдан фарқ қилади. Бу вирусларнинг бактерислардан фарқи шундаки, уларни фақатгина 30—40 минг марта катталаштириб ксрсатадиган замонавий слектрон микроскопдагина ксриш мумкин.
Ана шу қонунистларга асосланган ҳолда Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ВОЗ) 1974 йилдан бошлаб вирусли гепатитни уч турда: вирусли гепатит А, вирусли гепатит В, вирусли гепатит С деб фарқлашни тавсис стди. Вирусли гепатитнинг барча (А, В, С) турларида клиник белгилар сққол ксзга ксринган, десрли сариқлик билан кечадиган ва ҳеч қандай аломатларсиз, кспинча сарғаймасдан кечадиган турлари бслади. Сарғаймасдан кечадиган тури билан оғриган беморларни сз вақтида аниқлаш ва уларни соғлом одамлардан ажратиш анча қийин. Бундай беморлар соғлом одамлар билан мулоқотда бслиб, сзлари сезмаган ҳолда касаллик тарқатиб юрадилар.
Умуман вирусли гепатитларга қарши курашиш учун улар ҳақида тсғри ва тсла тасаввурга сга бслиш мақсадга мувофиқдир.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 21:55:01

ВИА УСЛИ ГЕЛАТИТ А

Гепатитнинг бу турини қсзғатувчи вируслар снтеровируслар группасига киради, ташқи муҳит шароитига анча чидамли. Беморнинг нажасида, зарарланган сувда, озиқ-овқат маҳсулотларида, чиқиндиларда ва турли уй-рсзғор буюмларида, сйинчоқларда икки ҳафтагача тирик сақланади. Вируслар физик ва химисвий таъсиротларга анча чидамсиз. Масалан, 100Â° С да қайнатилганда 5 минутда, 1,1 ваттли ультрабинафша нур таъсирида 1 минутда слади. Химисвий моддалардан 3% ли оддий хлорамин, 1—1,5% ли ДТСГК препарати, 3% ли лизол ва бошқа дезинфекяисловчи моддаларнинг сритмалари вирусларни 30 минутда слдиради.

Касаллик манбаи фақат бемор одам ҳисобланади. Касалликнинг сширин даври охирида ва унинг белгилариюзага чиқишидан олдинги (продромал) даврда вируслар беморнинг нажаси билан ксплаб ажралади. Ана шу даврда бемор атрофидаги соғлом одамлар учун жуда хавфли ҳисобланади. Кспинча касалликнинг клиник аломатлари юзага чиқиб, бадан сарғас бошлагач, вируслар атроф-муҳитга жуда кам ажралади ёки умуман ажралмай қолади.
Демак, касаллик ривожланиб, бемор сарғайгач, вируслар сз қора ишини қилиб бслган, съни жигар зарарланган бслади. Бу даврга келиб беморлар снди сзларини бирмунча енгил ҳис қиладилар ва атрофдагиларга касаллик юқтиришда унча хавфли бслмайдилар. Касалликнинг биринчи белгилари юзага чиқмасдан 2—10 кун олдин вируслар бе-мор қонида айланиб юради ва клиник аломатлар пайдо бслгандан 1—2 кун стгач, қондан ҳам йсқолади.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 21:55:17

Юқиш механизми ва йсллари. Вирусли гепатит А ни қсзғатувчи вируслар организмга ифлос қсл ва ташқи муҳит воситасида фақат оғиз орқали юқади. Шунинг учун бу баъзан ифлос қсл касаллиги, деб ҳам юритилади. Бемор шахсий ва умумий гигиена қоидаларига қатъий амал қилмаганда нажаси ва сийдиги билан атроф-муҳитни, озиқ-овқат маҳсулотларини, уй-рсзғор буюмларини ифлослантиради. Ана шундай ифлосланган ташқи муҳитдан одамлар сзлари билмаган ҳолда касалликни юқтириб оладилар. Айниқса дарё, плсж, бассейн, ҳовуз, қудуқлар, водопровод иншоотлари, умумий овқатланиш корхоналари, ошхоналар, болалар муассасалари (боғча, ссли, мактаб) бемор ахлати ва сийдиги билан ифлосланганда гепатит тез ва ёппасига тарқалиб, спидемис тусини олади. Вирусларни фақат бемор одамлар ташиб юриб, бошқаларга юқтиради.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 21:55:30

Касалликнинг ривожланиши. Вируслар соғлом одам организмига оғиз орқали тушгач, меъда шираси таъсирида қисман ҳалок бслади. Қолган қисми сса меъдадан ингичка ичакларга стиб, у ердаги лимфа безлари орқали қонга ссрилади. Вируслар қон оқими билан жигарга бориб жойлашиб олади-да, унинг ҳужайраларини зарарлаб, емира бошлайди, ҳужайраларда кспайиб, тспланади. Ана шу 1—2 кун ичида жигар ҳужайралари шишиб, емирилган ҳужайралардан вируслар сна қайтадан қон оқимига стади ва бошқа орган ҳамда тсқима ҳужайраларига тарқалади. Бу жойлардаги ҳужайраларни ҳам емириб, кспас боради. Жигар ҳужайралари шишиши натижасида ст йсллари беркилиб қолади. Бу жараён сз навбатида ст суюқлиғининг димланиб қолишига сабаб бслади. Жигар шишиб катталашади ва оғрийди. Димланиб қолган ст суюқлиғи сзининг табиий йслларидан сн икки бармоқ ичакка чиқа олмагач, қонга ссрилади. Қон оқими орқали сса бутун орган ва тсқималарга тарқалиб шимилади ва ниҳост тери ости ёғ қаватида срийди. Ана шунда бемор сарғасди.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 21:56:37

Касалликнинг кечиши ва аломатлари. Вирусли гепатит А касаллигининг клиник кечиши шартли равишда тсрт даврга бслиниб, сзининг турли-туманлиги, турли хил кечиши, белги ва аломатлари билан характерланади.
Яширин даври. 7 кундан 50 кунгача, кспинча 15—30 кун давом стади. Бу даврда касалликнинг ҳеч қандай белги ва аломатлари кузатилмайди. Касалликни юқтирган одам амалда соғлом ҳисобланади ва соғлиғидан шикост қилмайди. Юқорида келтирилганидек, бу даврда вируслар фақат кспайиб, тспланади.
Сариқлик олди даври бир ҳафта (5—7 кун) давом стади. Бу даврда касалликнинг енгил-елпи, унча ксзга ташланмайдиган белгилари юзага кела бошлайди. Бу даврни аниқлаш анча қийин, шу туфайли касал киши одамлар орасида бемалол мулоқотда бслиб юраверади. Асосан ана шу даврда вирусларни атрофга ажратиб, касалликни юқтириб юради. Бемор сзини лоҳас сезиб, ёмон ҳис қила бошлайди, ҳоли қурийди, иштаҳаси бузилади, овқатни ксрганда кснгли айнайди, уйқуси нотинч бслади, сержаҳл, камҳаракат, инжиқ бслиб қолади. Бундай пайтда беморнинг ксз оқига синчковлик билан қаралса, унинг сал сарғайганини, сийдикнинг ранги сзгариб, қуюқлашиб қолганини, нажас рангсизланганини ксриш мумкин. Ана шу тариқа касаллик ривожлана боради.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:15:16

Сариқлик олди даври турлича бошланиши ва кечиши мумкин. Шулардан снг ксп учрайдиганлари гриппсимон, диспептик, астеновегетатив ва ревматизмсимон ёки сохта ревматик сариқлик олди даврларидир. Бундай турларда белгилар умумий ва алоҳида-алоҳида бслиши мумкин.
Гепатит гриппсимон бошланганда умумий аломатлар билан бирга тана ҳарорати 38Â° С ва ундан юқори кстарилиб кетади, юқори нафас йсллари сллиғланади. Бурун битади, бурундан сув оқади, бемор аксириб, йсталади, томоғи оғрийди ва бутун аъзои-бадани титраб-қақшайди.
Диспептик турида меъда-ичак йсли фаолисти бузилади. Беморнинг иштаҳаси пасасди, кснгли айнаб, овқатни ксрганда қайт қилгиси келади, ичи кетади ёки қабзист бслади. Ўнг қовурға остида оғриқ сезилади, баъзан қаттиқ оғриқ безовта қилади. Бемор тилини караш боғлайди, жигар катталашади.
Астено-вегетатив турда бемор сзини лоҳас сезади, камҳаракат бслиб қолади. Уйқуси нотинч бслади, кундузи кспроқ уйқу босади, кечаси сса уйқусизлик қийнайди. Айниқса, касал бола инжиқ, йиғлоқи, бефарқ бслиб қолади. Айрим ота-оналар бу аломатларни сркаликка йсйиб, касал болани врачга ксрсатиш срнига уни ҳатто жазолайдилар ҳам. Аатижада касаллик оғир кечади ва узоққа чсзилади, турли асоратлар пайдо бслади.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:16:43

А евматизмсимон турда бошқа умумий клиник белгилар билан бирга катта бсғимлар ва мускуллар қақшаб оғрийди, ревматизмга хос белгилар намоён бсладики, бу ревматизмнинг қайталаниши деган нотсғри хулосага олиб келади. Сариқлик олди даври қандай кечмасин, ана шу давр охирида сийдик ранги сзгариб, қуюқлашади, нажас рангсизланади. Ксз оқи ва шиллиқ қаватлар сарғасди. Жигар шишиб, катталашади, қонда биохимисвий сзгаришлар кузатилади, бошқа белги ва аломатлар сққол ксзга ташлана бошлайди. Бу сариқлик даври аломатларидир.
Сариқлик даври срта ҳисобда 7—15 кун, съни 1—2 ҳафтагача давом стиши мумкин. Анг аввал ксз оқи, юмшоқ танглай, сснгра бошқа аъзоларнинг шиллиқ қаватлари, юз териси, гавда, қсл ва оёқ териси сарғасди. Сариқлик тез кспайиб, бир ҳафта ичида бутун тери ва шиллиқ қаватлар сарғайиб кетади. Сариқлик даврида жигар шишиб, катталашади. Жигар пайпаслаб ксрилганда катталашган бслади, юзаси қслга силлиқ ва қаттиқ уннайди. Ўнг қовурға остидаги оғриқ анча кучайган бслади. Сариқлик сзининг снг юқори чсққисига чиққан бслишига қарамай, беморнинг қснгли айнаши, қайт қилиши каби дастлабки аломатлар сусайиб, йсқола боради.
Вирусли гепатит А касаллиги енгил, сртача оғирликда ва оғир кечиши мумкин. Бунда камдан-кам ҳолларда касаллик қайталаниши, сурункали турга стиши мумкин.
Агар бемор сз вақтида врачга мурожаат қилмаса, тсғри даволанмаса, режим ва парҳезга риос қилмаса, ичкилик ичса, аччиқ ва шср маҳсулотларни есверса, жигар яиррози пайдо бслиши мумкин.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:17:56

Юқорида айтганимиздек, касалликнинг сарғаймасдан кечадиган тури ҳам бслади. Бундай беморларни вақтида аниқлаш қийин, шу туфайли улар вирусларни атроф-муҳитга тарқатиб юрадилар.
Бемор врачга мурожаат қилиши лозим. Шунда у тез ка-салхонага ётқизилади ва ҳар бир беморга сз ҳусусистларини ҳисобга олган ҳолда дарҳол даво қилина бошлайди. Вирусли гепатитларнинг барча турларида беморларга кср-па-тсшак режими ва парҳезга қатъий риос қилиш буюри-лади.
Соғайиш даври срта ҳисобда 2—4 ҳафта давом стади, касалликнинг барча клиник белгилари аста-секин йсқола боради ва беморлар сзларини схши ҳис қила бошлайдилар. Кейинги ҳафталарда сариқлик десрли йсқолади, жигар нормал ҳолатга келади, оғриғи қолади. Беморлар касалхонадан умумий аҳволи схшиланиб, сариқлик йсқолганда, жигар нормал ҳолатга келганда ва қонда биохимисвий ксрсаткичлар нормаллашганда чиқарилади.
Вирусли гепатит А билан оғриб, касалхонадан чиққан бемор десрли 1—1,5 ойда соғайиб кетади. Баъзан бутун-лай соғайиш 2—3 ойга бориши ёки баъзи асоратлар қолиши мумкин. Бундай пайтда асоратлар сабабини аниқлаш мақсадида беморлар албатта сз даволовчи врачларига мурожаат қилишлари керак.
Беморларни касалхонадан чиқариш олдидан даволовчи врач керакли режим ва парҳез тсғрисида маслаҳат беради. Ана шуларга қатъий риос қилгандагина бу касалликдаж тсла фориғ бслиб кетиш мумкин.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:18:38

Диспансер назорати. Вирусли гепатитларнинг қайси тури билан оғриб стганликдан қатъи назар, болалар ва катта ёшдаги одамлар ҳаммаси касалхонадан чиққач, маълум» муддат мобайнида диспансер назоратида туришлари керак. Бундан асосий мақсад касалликнинг қайталаниши, сурункали турга стиши, жигарда, ст пуфагида, ст йслларида бслиши мумкин бслган турли асоратларнинг олдини олиш ва тсла-тскис даволашдир.
Вирусли гепатитинпг А турида катта ёшли одамлар касалхонадан чиққач, бир ойдан сснг сзлари даволанган касалхонага бориб, даволаган врачга мурожаат қилиб, биринчи диспансер текширувидан стишлари лозим. Агар бундай одамлар схши соғасётган, барча клиник ва биохимисвий ксрсаткичлар нормал бслса, диспансер назоратидан чиқарилади. Агар улар соғлиқларидан шикост қилиб, аҳволлари схши смаслигини айтсалар, сна уч ой давомида сзлари сшаб турган жойдаги поликлиника, амбулаториснинг юқумли касалликлар кабинетида диспансер назоратида бсладилар. Диспансер кузатуви олиб бораётган врач беморнинг аҳволи ва шикостларига қараб турли клиник, биохимисвий лабораторис текширишлари стказиши ёки стказмаслиги мумкин.
Вирусли гепатит А билан оғриб стган бола касалхонадан чиққач, бир ойдан сснг сзи ётиб чиққан касалхонада даволаган врачига бориб, биринчи диспансер текширувидан стади. Бундай бола схши соғайиб бораётган, барча клиник ва биохимисвий ксрсаткичлар нормада бслса, 3 ва 6 ойдан кейин сзи сшаб турган жойдаги поликлиника ёкв амбулаторис педиатрига бориб, иккинчи ва учинчи диспансер назоратидан стади. Агар бола организмида бирор сзгариш бслиб, клиник ва биохимисвий ксрсаткичлар нормада бслмаса, у сзи даволанган касалхонага қайтадан ётқизилиб, тсла-тскис соғайгунча даволанади.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:19:25

Кези келганда шуни таъкидлаб стиш керакки, болалар касалхонадан чиққач, баъзи ота-оналар уларни диспансерга олиб бормайдилар. Аатижада бола турли асоратларни оёқда стказиб, оқибатда бир умрга ишга сроқсиз бслиб қолади.
Касалликнинг оғир ёки енгил стганлигига қараб, барча беморлар касалхонадан чиққач, 2—4 ҳафта давомида меҳнатга лаёқатсиз ҳисобланади, шу муддат стгандан кейин уларга ВКК қарори билан ишга ёки сқишга бориш учун рухсат берилади. А бслмаса, беморнинг аҳволига қараб касаллик варақаси муддати узайтирилади.
ВКК қарорига ксра вйрусли гепатит А билан оғриб стганлар 3 ойдан 6 ойгача оғир жисмоний меҳнат қилмасликлари, командировкаларга.бормасликлари, оғир спорт машғулотларидан ва дала ишларидан озод қилинишлари шарт. Булардан ташқари, олти ой давомида профилактик смлаш (қутуришга ва қоқшолга қарши смлашлар бундан мустасно), бслар-бслмасга турли уколларни олиш, планли операяислар қилдириш, кучли дори-дармонлар, алкоголли ичимликлар ичиш қатъисн ман қилинади. Вирусли гепатит билан оғриб стган ёш болаларни тсла-тскис даволаш мақсадида ихтисослаштирилган санаторий типидаги боғча ва сслиларга топшириш керак.
Вирусли гепатит билан касалланиб стган одамлар камида 6 ойдан бир йилгача, зарурат бслганда врач маслаҳати билан бундан ортиқ муддатга парҳез тутишлари зарур. Гепатитдан тузалаётган одамлар витаминларга, микрослементларга, оқсилларга, углеводларга бой хилма-хил овқатлардан оз-оздан кунига 3—4 маҳал ейишлари лозим. Овқатлар илиқ, озода, снги тайёрланган (айниқса ёзнинг иссиқ кунларида) бслиши лозим.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:20:07

ВИА УСЛИ ГЕЛАТИТ В

Вирусли гепатит В бемор сз вақтида схши даволанмаганда жигарнинг ва бутун органларнинг чуқур жароҳатланиши ҳамда оғир асоратлар қолиши билан кечади. Вирусли гепатитлар орасида кспинча сурункали турга айланиб, оғир асоратлар қолдиради. Салмоғи жиҳатидан сса вирусли гепатит А дан сснг иккинчи сринда туради.
Гепатит Вни қсзғатувчи вируслар қуритиш ва музлатишга, физик ва химисвий. таъсиротларга ста чидамли бслади. 120Â°С да 0,5—1 атмосфера босими таъсирида 45 минутда, 180Â°С да қуруқ буғ таъсирида 60 минутда, 100Â°С да қайнатилганда 30 минутда слади. Қуритилган ёки музлатилган ҳолатда бир неча ойлар, ҳатто сн йиллаб тирик сақланади. Бемор одам қонида ва барча чиқиндиларида узоқ йилларгача слмайди.
Ўткир ва сурункали турда касалланган беморлар ва вирус ташиб юрувчи одамлар касаллик манбаи ҳисобланадилар, Вирусли гепатит В вирусини ташиб юрувчилар донор сифатида бошқа одамлар учун айниқса хавфли ҳисобланадилар. Беморлар сса касалликнинг сширин давридан тортиб, соғайгунча, баъзан соғайгандан сснг ҳам вирус ташиб юрадилар. Хуллас, бу касалликда беморлар касалликнинг барча даврларида, ҳатто соғайгандан кейин ҳам касаллик манбаи бслиб қолаверадилар.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:20:33

Юқиш йсллари. Касаллик қсзғатувчи вируслар организмга кспинча схши стерилланмаган шприялар ва бошқа медияина асбоб-ускуналаридан, турли медияина муолажалари қилганда, вирус ташиб юрувчи донор қонини қабул қилганда, мсйчинак, қайчи, устара, пакки ва косметика ашёларини стерилламасдан ишлатганда юқади. Бундан ташқари, касаллик беморнинг ахлати, сийдиги ва турли чиқиндилари билан ифлосланган уй-рсзғор буюмлари, ифлос қсллар орқали юқиши ҳам мумкин. Касалликнинг тарқалишида айниқса баъзи сартарошлар ва медияина ҳамширалари муҳим роль сйнайдилар. Чунки бундай сартарош ва ҳамширалар асбоб-ускуналарни, шприяларни схши стерилламай, соч-соқол тарошлайдилар, турли уколлар қиладилар.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:22:18

Касалликнинг ривожланиши. Вируслар организмга тери ва шиллиқ қаватлар, оғиз бсшлиғи орқали тушгач, қон оқими билан жигарга жойлашиб олади. Жигар ҳужайраларида кспайиб тспланади ва жигар ҳужайраларини емиради. Емирилган ҳужайралардан сна қон оқими билан бутун орган ва аъзо тсқималарига тарқалиб, чуқур жароҳатлайди. Касаллик ривожланишининг қолган жараёни худди вирусли гепатит А дагидек кечади. Бу касалликда ҳам сширин даврдан бошлаб, сариқлик олди даври, сарғайиш даври, клиник кечиш ва соғайиш даврлари фарқланади.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:22:34

Кечиши ва аломатлари. Вирусли гепатит В асосан аста-секин ривожланиши, оғир клиник кечиши ҳамда кспроқ сурункали гепатит, жигар яиррози каби оғир асоратлар қолдириши билан характерлидир. Вирусли гепатит В турли даврларининг узоққа чсзилиши ва жигар чуқур жароҳатланиши билан бошқа вирусли гепатитлардан тубдан фарқ қилади. Яширин даври олти ҳафтадан олти ойгача, кспинча 60 кундан 120 кунгача чсзилади.
Касаллик аста-секин бошланади. Сариқлик олди даврининг оғир турида ҳарорат юқори даражага кстарилади, астено-вегетатив ва диспептик аломатлар гепатит А га нисбатан кспроқ учрайди. Беморнинг иштаҳаси пасайиб, овқатни ксрганда кснгли айнайди, қайт қилади, қабзист бслади, сснгра ичи кетади. Унг қовурға остида оғирлик сезилади ва бу ерда оғриқ кучасди. Баъзан кечалари катта бсғимлар қаттиқ оғрийди, тери қичишади, баъзан сса сшакеми тошиши мумкин. Жигар пайпаслаб ксрилганда сезиларли даражада катталашгани ва қаттиқлашгани аниқланади.
Сариқлик даври бир кундан, бир неча ҳафтагача чсзилади.
Сариқлик даврида барча клиник белги ва аломатлар узоқ вақт ривожланиб, сариқлик 2—3 ҳафта ичида сзининг спг юқори чсққисига сришади. Бу даврда беморнинг тинкаси қурийди, дармонсизланади ва юқорида айтилган барча белгилар зсрас боради. Баъзан тана ҳарорати юқори бслиб, бсғимлардаги оғриқ сақланиб қолади.
Соғайиш даври ҳам анча узоққа чсзилади, аломатлар аста-секин йсқола боради, жигарда биохимисвий жараёнлар тиклана бошлайди.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:22:46

Агар бемор врачга тез мурожаат қилмаса, режим ва парҳезга сътибор бермаса, алкоголли ичимликлар, турли аччиқ ва шср, қовурилган, консерваланган сткир овқатларни еса, жигар комаси вужудга келиб, жигар ириб кетади ёки касаллик сурункали турга айланади. Беморга касалликнинг оғир-енгиллигига қараб алоҳида даволаш воситалари белгиланади. Бемор албатта шифохонага ётқизиб даволанади.
Гепатит В билан оғриб стганлар 12 ой давомида поликлиника ёки амбулаторис қошидаги юқумли касалликлар кабинетида диспансер назоратида туришлари керак. Бемор касалхонадан чиққандан кейин бир ой стгач, сша касалхонага бориб, даволанган врачга сзини ксрсатиб, тек-ширтириши шарт. Қейин бир йилгача ҳар уч ойда врач назоратидан стиб туриши керак.
Гепатит В билан оғриб стган одамлар касалхонадан чиққач, 4—5 ҳафтадан кейин ишга ва сқишга боришлари мумкин. Бундай одамлар 6 ойдан 12 ойгача, керак бслганда ундан ҳам ортиқ муддатга оғир жисмоний меҳнатдан, спорт машғулотларидан ва қишлоқ хсжалик ишларидан озод стиладилар.
Юқорида айтганимиздек, олти ой давомида профилактик смлаш (қутуришга ва қоқшолга қарши смлаш бундан мустасно), планли операяислар қилдириш ман стилади. Гепатит В билан оғриб стган аёлларга бир йил давомида ҳомиладор бслиш тавсис стилмайди.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:23:46

ВИА УСЛИ ГЕЛАТИТ С

Бу касаллик ҳам клиник ва спидемиологик жиҳатдан гепатит А ва В га схшаш кечади. Гепатит С қсзғатувчилари тсғрисида амалий медияина ҳали тсла тасаввурга сга смас. Шунга қарамасдан, гепатит С устида олиб борилган илмий тадқиқотлар бу асосан қон воситасида, беморларнинг нажаси, сийдиги ва бошқа турли чиқиндилари билан ифлосланган сув, озиқ-овқатлар ҳамда уй-рсзғор ашёлари воситасида юқиши исботланган,
Гепатит С кспроқ срта ёшдаги (19—29), ишга лаёқатли одамларни зарарлайди. Касаллик ёз ва куз ойларида ксп тарқалади. Ўғил болаларни суннат (хатна) қилганда, қиз болалар, қулоғини тешганда, баданнинг турли қисмларига игна ва туш бсёғи билан ҳар хил расмлар ва ёзувлар солганда, сартарошхонада соч тарошлаганда, соқол-мсйлов олдирганда, қош терганда, қсл ва оёқ тирноқларини пардозлаганда асбоблар схши стерилланмаган бслса, вирусли гепатит В ва С осонгина юқиб қолади. Демак, гепатит С ҳам кспроқ тери ва шиллиқ қаватларнинг бузилиши билан кечадиган барча жараёнларда юқади.
Кези келганда шуни айтиш керакки, вирусли гепатит билан оғриган баъзи беморлар сртасида бит ютиш, совуқ сувда чсмилиш, билак ва бсйинга қаҳрабо доналарини тақиб юриш, сувдаги тирик балиқларга тикилиб стириш, тил тагини тилдириш, қоқтириш каби урф-одатлар мавжудки, булар илмий ва амалий жиҳатдан асосланмагандир. Бу одатлар беморни тузатиш срнига аҳволини оғирлаштириб, турли асоратларга сабаб бслади.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:24:17

ЛАА ҲЕЗ

Бемор ейдиган овқатлар хилма-хил, витаминларга, микрослементларга, оқсилларга ва углеводларга бой ҳамда осон сингадиган бслиши шарт. Вирусли гепатит билан оғриганларга суюқлиқ ичиш режими белгиланади. Беморлар иложи борича кспроқ суюқлиқ ичишлари керак, зеро суюқлиқ моддалар алмашинуви чиқиндилари ва касаллик натижасида келиб чиққан заҳарли моддаларни организмдан ювиб чиқаради. Глюкозанинг 5% ли, ош тузининг 0,8% ли физиологик сритмалари, ширин чой, асал чой, наъматак ва сули дамламаси, врач тавсис стган турли минерал сувлар оз-оздан тез-тез ичиб турилади. Узум, срик, олма каби кспгина мева ва сабзавотлар шарбати айниқса фойдали.
Врач дори-дармонларни организмдаги интоксикаяис даражасига, касалликнинг енгил ёки оғирлигига, беморнинг ёши ва бошқа хусусистларига қараб алоҳида белгилайди. Вирусли гепатит билан оғриганларга ксп дори буюрилавермайди, чунки буларсиз ҳам жигар чуқур жароҳатланган бслади. Демак, вирусли гепатитда жигарни турли дорилар, заҳарловчи моддалар таъсиридан асраш асосий даволовчи воситадир.
Беморга қорамол, бузоқ, товуқ ва қуён гсштларидан қайнатма шсрва, сҳна, дслма тайёрлаб бериш мумкин. Сут ва сут-қатиқ маҳсулотларининг барча турлари (қайнатилган ёки пастеризаяис қилинган сут), қатиқ, кефир, сузма, творог, сметана (аҳён-аҳёнда қаймоқ) ни истеъмол қилиш, мева ва сабзавотлардан кспроқ табиий ҳолда ейиш айни муддаодир. Болалар кунига 30—40 г, катта ёшли одамлар сса 50—70 г сариёғ, ҳафтада 1—2 марта тухум сариғи ейишлари мумкин.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:25:26

Консервланган, маринадланган, дудланган, қовурилган, аччиқ ва шср озиқ-овқат маҳсулотларининг барча турлари, қсй, срдак, ғоз, чсчқа гсштлари, кондитер маҳсулотларидан шоколад, конфетларнинг барча турлари, какао, кофе, пирожний, торт, музқаймоқ истеъмол қилиш ман қилинади. Айниқса хантал, гармдори, саримсоқ, зарчава, сирка каби зираворларни овқатга ишлатиш, спиртли ичимликларнинг барча турлари, ҳатто пиво ичиш асло мумкин смас.
Вирусли гепатит билан оғриб стган одамлар, айниқса касалхонадан чиққач, ёзнинг иссиқ кунларида офтоб уришидан, иссиқлаб кетишдан, намгарчилик пайтида ёмғир ва қорда қолиб, совқотишдан сҳтиёт бслишлари лозим.
Касалхонадан чиққандан кейин беморнинг умумий аҳволи схши, лабораторис ксрсаткичлари нормал бслса, олти ойдан сснг Трускавеяк, Боржоми, Ессентуки, Лстигорск ва Железноводск каби санаторий-курортларга бориши мумкин.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:25:56

Вирусли гепатитларнинг олдини олиш чоралари. Ҳар қандай юқумли касалликларга қарши курашишда медияина ходимлари билан бирга кенг жамоатчилик онгли равишда қатнашса мақсадга мувофиқ бслади. Зеро, ҳар бир инсоннинг соғлиғи сз қслидадир. Вирусли гепатитларга қарши курашиш умумсанитарис ва медияина чораларидан иборат. Ҳар бир одам, кенг жамоатчилик касаллик бор ёки йсқлигидан қатъи назар, сзи сшайдиган турар жойларни (хоналарни, ошхонани, ҳовлини), уй-рсзғор буюмларини, айниқса сув ҳавзаларини, водопровод иншоотларини, болалар боғча-сслиларини, мактабларни, умумий овқатланиш муассасаларини, жамоат йиғиладиган жойларни тоза тутиши, жуда ҳам озода сақлаши керак. Ана шунда вирусли гепатит билан бир қаторда бошқа юқумли ичак касалликларининг камайишига ва ниҳост бора-бора йсқ бслиб кетишига имкон туғилади.
Вирусли гепатитнинг дастлабки белгилари аниқланиши биланоқ бемор дарҳол атрофдаги одамлардан, айниқса ёш болалардан, ҳомиладор аёллардан алоҳидалаб қсйилади ва юқумли касалликлар шифохонасига юборилади. Касаллик қанчалик тез аниқланиб, бемор касалхонага қанчалик срта ётқизилса, у шунчалик енгил, асоратсиз кечади. Бемор билан мулоқотда бслган соғлом одамлар сртасида, касаллик чиққан уйда ва болалар муассасасида — боғча ва сслиларда, мактабларда 35 кун давомида медияина кузатуви олиб борилади ва карантин сълон қилинади.
Медияина кузатуви олиб бораётгаи участка врачи, педиатри ва спидемиологнинг ксрсатмасига мувофиқ (лозим топилганда), бемор билан мулоқотда бслган ҳар бир одамнинг қсл бармоғидан оз миқдорда қон олиб, лабораторисда текширилади. Карантин даврида болаларни бир группадан иккинчи группага, бир синфдан иккинчи синфга ва бошқа болалар муассасасига стказиш, снгидан бола қабул қилиш, турли уколлар қилиш, тишларни санаяис қилиш мумкин смас.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:26:24

Бемор билан мулоқотда бслган 1 ёшдан 14 ёшгача бслган болаларга гаммаглобулин ёки иммуноглобулин укол қилинади, бу тадбир касалликнинг олдини олишда муҳим роль сйнайди. Бу муолажа бемор билан мулоқотда бслган биринчи ҳафтада жуда схши фойда келтиради. Гепатит В ёки С билан оғриган беморлар билан мулоқотда бслганларга гаммаглобулин ёки иммуноглобулин укол қилиш тавсис стилмайди. Касаллик чиққан уйда ва болалар муассасасида, бемор бслган жойларни, у фойдаланган барча буюмларни, ксрпа-тсшак, идиш-товоқларни дезинфекяис қилиш шарт. Дезинфекяисни катта шаҳарларда дезинфекяис станяислари, қишлоқда сса санитарис-спидемиологис станяиссидаги дезинфекяис бслимлари ва бслинмалари бажаради. Айрим ҳолларда уй-жой ва сшаш шароитлари жуда схши бслган хонадонларда аҳолининг сзига дезинфекяис қилишга рухсат стилади. Бундай шароитда албатта дезинструктор ёки спидемиолог ёрдамчиси хонадондаги бирор кишига дезинфекяис стказиш шарт-шароитларини схшилаб тушунтириб беради.
Гепатит В ва С ни юқтирмаслик учун иложи борича ҳуда-беҳудага укол қилдиравермаслик лозим. Укол қилдириш шарт бслиб қолганда қсни-қсшни, таниш-билиш медияина ҳамширалари хизматидан воз кечиш ва фақат поликлиника, амбулаторис, касалхона ва бошқа медияина муассасаларида даволанишга ҳаракат қилиш керак. Соч тарошлаш, соқол-мсйловни қириш, қош териш, қсл ва оёқ тирноқларини пардозлашга мслжалланган асбоб-усукуналарни фақат стериллаб, сснгра ишлатишни талаб қилиш керак. Уйда ҳар бир одамнинг косметика асбоблари ва гигиена буюмлари алоҳида бслиши мақсадга мувофиқдир.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:26:35

Кейинги пайтларда ссмирлар, ёшлар, катта ёшлилар орасида ҳам гиёҳвандлик учраб турибди, Ааркотик моддаларни укол қилиш фақат вирусли гепатитнинг смас, балки тери-таносил ҳамда қон касалликларининг тарқалишига олиб келмоқда. Ааркоманисдек сояиал иллатга қарши курашиш ҳар бир инсоннинг олий гражданлик бурчидир.
Юқумли ичак касалликлари тарқалишида пашша ва суваракнинг аҳамисти жуда катта. Лашша чиқиндига, ҳожатхонага, ахлатга қсниб, танаси ва оёқларига турли ифлос нарсаларни илаштириб олади-да, уй-рсзғор буюмларига, усти очиқ қолган озиқ-овқат маҳсулотларига қсниб, микроб ва вирусларни юқтиради. Аатижада бу озиқ-овқатларни истеъмол қилган ва шу буюмларни ишлатган одам юқумли ичак касаллигини юқтиради. Шунинг учун ҳам пашша ва суваракларни йсқотиш керак.
Лашша кспаймаслиги учун чиқиндиларни махсус ажратилган жойга ташлаш лозим. Ахлат ташлайдиган жойларнинг таги бетонланган бслиши ёки қопқоқли контейнер идишлардан фойдаланиш керак. Лашшалар хоналарга учиб кирмаслиги учун ойнага сим тср ёки дока тутиб қсйиш, ёҳуд қоғозни узун-узун қилиб кесиб ёпиштириш мақсадга мувофиқ бслади. Лашша ва суваракларга қирон келтирувчи заҳарли химикатлардан 5% ли хлорофос, карбофос, шунингдек дихлофос ёки «Лрима» каби асрозоль баллонлар ишлатилса, барча ҳашаротлар қирилади. Суваракка қарши қуйидаги заҳарли химикатлар ишлатилади. Хлорофоснинг 3—4% ли сувдаги сритмаси, флуяид, пиретрум, бундан ташқари, борат кислотага шакар ва тухум қсшиб тайёрланган хсрак сувараклар кспасдиган тирқишларга сепиб қсйилса, уларга ҳалокатли таъсир ксрсатади.

Nom: Re: Virusli gepatitdan ehtiyot bo'ling
Yuborildi: Ansora 19 Aprel 2010, 22:26:45

Бу заҳарли химикатларни жуда сҳтиётлик билан ишлатиш зарур. Чунки бу химикатлар ҳашаротларгагина таъсир қилиб қолмай, балки одамлар ва уй ҳайвонларини ҳам заҳарлаши мумкин.
Хулоса қилиб, сна такрор айтамизки, юқумли ичак касалликларига қарши курашда шахсий ва умумий гигиена қоидаларига, озодаликка қатъий риос қилиш катта роль сйнайди. Бунинг учун турар жойлар, уй-рсзғор буюмларини тоза тутиш, ичимлик сув ва бошқа сув ҳавзаларини ифлос қилмаслик керак.
Юқоридагиларга риос қилганда юқумли ичак касалликлари, жумладан вирусли гепатит кенг тарқалмайди.