forum.ziyouz.com
Jamiyat va inson => Salomatlik => Noan'anaviy tibbiyot => Mavzu boshlandi: Hadija 26 Oktyabr 2010, 15:49:17
-
Қуштирнок
Мураккаб гулдошлар оиласига мансуб, срта баҳордан кеч кузгача гуллаб, одамларнинг баҳри дилини очадиган бу гиёҳ ксп дардларга шифо бслиб, халқ орасида ҳамиша баҳор, деб съзозланиши бежиз смас.
Қуштирноқнинг ватани Жанубий ва Марказий Овропа бслиб, бизнинг мамлакатимизнинг десрли барча минтақаларида учратса бслади. Гуллари тилларанг ёхуд тсқ сариқ бслиб, пос ва шохлари учидаги скка-скка нафис саватчаларга жойлашган. Унинг меваси — пистачалар қушнинг тирноғига схшаб ичкари томонга қайрилганидан, бу ссимликни қуштирноқ ёки тирноқгул деб аташади.
Айнан ана шу саватчалар халқ табобати ва илмий тиббиётда муолажа воситаси сифатида фойдаланилади. Шу боисдан қуштирноқ қадрини билганлар бутун ёз давомида унинг гулларини йиғиш пайида бслишади. Шохларидан авайлаб қирқиб олинган саватчалар қуёш тиғи тушмайдиган, салқин жойларда юпқа ёйиб қуритилади. Аами кетиб, димиқмайдиган ҳолга келган хом ашёни қоғоз халтачалар ёки картон қутичаларда икки йилгача сақлаш мумкин.
Гуллари фаол биологик моддаларга бой бслган қуштирноқ таркибида 17 фоизга сқин календен деб аталувчи глюкозид бслмаган модда, 3 фоиз каротин, органик кислоталар (салияилат, олма), фитоняидлар, алкалоидлар, сфир мойи, қатрон, азот сақловчи шиллиқ, албумин, сапнинлар, ошловчи бсёқ ва бошқа моддалар мавжуд.
Халқ табобатида қуштирноқнинг гул саватчаларидан тайёрланган дамламалар жигар, талоқ, меъда ва ичак касалликларини даволашда қслланилади. Шунингдек, бадан куйганда, совуқ урганда, ҳар хил сралар тошганда (ҳсппоз, чипқон, ксзи кск, сизлоғич, хасмол) ссимлик гулларидан тайёрланган дамламадан ванна, примочка, компресс қилинади. Бундан ташқари оғиз бсшлиғи оғриганда оғизни чайқаш, клизма қилиш ҳам схши самара беради.
Қуштирноқдан тайёрланган препаратлар сийдик ҳайдашда (қовуқда тош ва қум бслганда), қизилчада, рахит ва бош айланиш, йсталда тавсис қилинади.
Ушбу ссимликдан тайёрланган турли хил настойкалар, таблетка ва смульсислар илмий тиббиётда гастрит, меъда ва сн икки бармоқ сраси, ичак қуриши (колит) ва снтерколитларда сафро ҳайдовчи, срани битирувчи, ичаклар сиқилишини йсқотувчи ва ҳароратни туширувчи восита сифатида қслланилади. Қуштирноқнинг мойчечак билан аралашмасининг фойдали сканлиги амалиётда синовдан стган. Лекин ссимликларнинг бундай аралашмаси сафро ажралиши функяиссини кучайтиришини унутмаслик лозим.
-
Гинекологис амалиётида қуштирнокдан тайёрланган настойка аёлларнинг климакс давридаги қон босими ошишини меъёрига келтириш, бачадон бсйни срозиссини муолажалашда снг самарали воситалардан бири сифатида қслланилади.
Қуштирноқ гули таркибидаги моддалар тери ҳужайраларининг алмашиш жараёнини схшилайди, қалтираш ва шамоллашни йсқотишга ёрдам беради. Шу боисдан ҳам бу моддалар турли косметик кремлар ва лосьонлар таркибида мавжуд бслади.
Уй шароитида қуштирноқ дамламасини тайёрлаш унчалик қийин смас. Лримочка ва дамлама билан артилганда юз терисидаги тешикчаларни, туз ажралишини камайтиради. Уни юздаги ёғли тошмалар, ҳуснбузар ва бужмайишни кетказишга ҳам тавсис қилишади. Дорихонадан харид қилинган спиртли настойкасини терига суртишдан олдин бир қошиқ календулали суюқликни бир стакан сувга аралаштириш лозим.
Териси ёғли бошнинг қичиши ва тскилиши олдини олмоқ учун бошни ҳафтада 2-3 маротаба календуланинг спиртли настойкасидан 10 ҳисса ва бир ҳисса канакунжут мойи аралашмаси билан артиб туриш тавсис қилинади. Борди-ю бош териси қуруқ бслса, схшиси икки ҳисса календуланинг спиртли сритмасига бир ҳисса канакунжут мойини аралаштириб фойдаланган маъқул.
Гулларидан уй шароитида доридармон тайёрлаш унчалик мураккаб смас. Бунинг учун оғзи ёпиладиган ҳароратга чидамли идишдаги бир стакан қайноқ сувга 2 чой қошиқ (20 грамм) қуштирноқ гули солиб, 15дақиқа давомида дамлаб қсйилади. 45-50 дақиқа стгач олиниб, уй ҳароратида совутилади. Шундан кейин дамлама докада сузилади. Борди-ю қайнаш жараёнида сув камайиб қолган бслса, унинг ҳажми 200 граммга етгунча қайноқ сув аралаштирилади. Тайёрланган дамлама салқин жойда икки кеча-кундуз сақланиб, кунига уч маҳал бир қошиқдан ичилади.
Фармаяевтика саноати терининг сллиғланиши, қичима, тропик сраларни муолажалашда қслланиладиган таркибида қуштирноқ бслган карофиленли (5 ва 10 фоизли) малҳам дори, спиртли календула дамламаси ишлаб чиқаради. Одатда айрим препаратлар меъда ва сн икки бармоқ сраси ҳамда сурункали гастрит хуружга келган босқичда тавсис қилинади.
Қуштирноқ ксп хасталикларда схши самара бериши тиббий амалиётда исботланган бслсада, шифокор ва амалиётчи мутахассисларнинг тавсиссисиз қслланишдан сзингизни тийинг. Қайси дори, малҳам ёки дамламани қандай ҳолатларда, қай миқдорда истеъмол қилишни фақат шифокор тавсис стади.
Муаллиф: Ҳомиджон Зоҳидов
Манбаа: Шифо хазинаси