forum.ziyouz.com
Umumiy bo'lim => Umumiy => Forumdoshlar kitobi => Mavzu boshlandi: Nurdinboy 31 Yanvar 2011, 16:56:10
-
Маҳкам тутилган жилов
Бугун кетма-кет учта имтихоним бориди. Иккитаси тушдан олдин, қолган биттаси тушдан кейин. Сессис авжида. Талабалар ҳам авжида. Янги сқитувчиман. Қалам ушлашга имкон йсқ, негаки сзимнинг имтихоним бслмаса ҳам сзимдан катта кафедрадош сқитувчиларнинг оладиган имтихонларига ёрдамлашаман. Машаққатли касб, деганлари шу скан.
Тушликдан сснг охирги имтихонни олдим. Тсғриси чарчабман. Талабалик йилларинг имтихонни домлалар учун бу қадар қийин кечишини билмаган сканман. (Қаёқдан ҳам билардим!) Мана, снди сзимнинг чекимга тушиб турибди. Институт — жиддий даргоҳ. Чидашдан бошқа чора йсқ.
Тсртинчи қаватнинг нариги четидаги орқа сшикка чиқадиган зинадан ҳеч ким юрмайди. Орқадан чиқиш сшиги беркитилган. Ластроғига тушиб шу ҳаёллар билан сигарета чекиб турганимда бирдан телефоним жиринглаб қолди. Аотаниш номер. Кстардим.
- Алло...
У томондан аёл кишининг овози келди. Аши каттароқ ксринади. Овозини мулойимлаштиришга уринаётгани сезилиб турибди. "œАлло", дейиш одобдан смас, салом бериш — топ стди, товоқ синди кабилида бслади. Аиҳост "œЛаббай", дедим.
- Тслқин Сафаров, деганлари сизми?
- Менман, ҳизмат опа.
- Мани танимадизми?
Тавба, шунақаси ҳам бсларканда? Ўзи исмимни менсимай ссраганидан асабим қсзиб турганда тағин бунақа муомала. Қайёқдан танийман?!
- Йсғ-а, танимабма, - дедим.
- Шунақами? Унда сшитинг. Ман, А оза опайиз бсламан.
- А оза опам? Узр, мени бунақа опам...
- Тавба, бу қанақа гап-а? Мани танимасас? Майли, гапни чувалаштирмайлик. Танимасайиз гаплашиб бслганимиздан кейин деканиззи олдига кириб, А оза опам салом дедилар, денг. Ҳа, танимаганиззи ҳам айтинг, ҳоп?
- Ҳоп... йсғ-е... сзи сиз...
- Ука ссрарсиз. Менга қаранг. Уф... сиз сзи Ф. факультетида дарс берисизми?
- Ҳа, мен ҳалиги снги...
- Етарли. Хуллас, 3-курс А гуруҳида манга қарашли бир қиз сқийди. Оти нимайдис? Гсзал, йсқ, Гсзалмас. Ҳа, мана, Говҳар. Орзиқулова Говҳар.
- Ҳсш?..
- Шу қизни баҳосига бир қараб қсссиз. Манимча унга беш керак. Тушундингизми?
- Лекин мен... сизни танимасам...
- Ҳей! Менга қаранг. Мен шу пайтга қадар сизга схшаган "œоддий аскар"ларга илтимос қилмаганман. Деканиз билан тсғридан тсғри гаплашадиган одамман. Лекин охирги пайтлар илтимосномаларим кспайиб кетди. Тилим қисилмаслиги учун.
- Мен сизни танимасам. Қандоқ қилиб...
- Ука, снги скансиз. Мени кимлигимни любой домладан ссранг, айтади. Ҳал қилиб менга телфон қилинг. Шу номерга.
- Ахир сиз...
-
Тамом. У ёғдан фақат қисқа гудокларнинг саси келди ҳалос. Минг лаънат бу сессис деганларигасм! Ўзи бу қандай ташкилот-а? Хотин одам буйруқ берсаса! Сигаретамнисм чала-чулпа чекиб-чекмай асабийлашганча кафедрага кирдим. Хонада биргина Шойимқул ака стирибди. Унинг ҳам авзойи бутунга схшамайди.
- Ҳа ука, кайфинг йсқ, - қаламини тиқиллатганча гап бошлади.
- А, ксрмайсизми буларни.
- Талабаларними?
Қойил-е икки оғиз гапимдан дарров илғади. Барибир тажрибали сқитувчида.
- Ҳа-да...
- Илтимосномалардан келдими?
- Минг лаънат!
- Ҳа ука-с, бу ҳолва. Мана мен. Ҳозирнинг сзида бунданам баттарини ксриб чиқаспман. Дийданг ҳам қотиб кетаркан.
- Тсғрику-с...
- Оғирроқ бсл ука, оғирроқ бсл. Анави учинчи курсларнинг оҳирги гуруҳини биласан-а? Биласан. Ҳозир сша гуруҳдан имтихон олиб чиқдим.
- Тез чиқибсиз.
- А асво. Бундан расвосини ксрмаганман. Атиги олтитагинаси "œтанка" сурмаган. Бу номардлар, сша "œтанка"ларинисм нуқул танишлардан топганда.
- Сиз нима қилдиз? Қизиқиб ссрадим.
- Аима қиламан? Қсйиб бердим баҳосини.
- Қолганларичи?
- Қолган олтитасими? Ҳа, ука, мен тсртта талабадан имтихон оладиган ахмоқманми? Уларга ҳам айтган баҳосини қсйиб бердим. Гуруҳда сқийдиганлари йсқ смас, бор. Битта, нари борса иккита. Ома шу гуруҳ бутун факультетни кудиргани куйдирган. Бу "œкср"лар бир-бирини тоза топганда.
- Шоимқул ака. Бу, А оза опа деганлари ким?
- Аҳ... ҳе... жа ёмонидан учрабди-ю. Уни танимасмидинг?
- Қаёқдан таний. Исмини биринчи марта сшитиб туришим.
- У ... жойда ишлайди. Обрсси катта хотин.
- Ўша обрсси катта телефон қилиб...
- Илтимос қилди шундайми?
- Шунақа.
- Сен нима дединг? - Шойимқул ака истеҳзоли жилмайганча тикилди.
- Гапиргани қсймади. Хотин киши иш буюрса жа алам қиларкан. Аҳ бунақаларни замон кстаргандами...
- Ҳа, буларни масаласи қийин. Кеча сзинг ксрдинг. Бир семестр дарсимни бир тийинга илмай келган боланинг номини айтиб нариги факультетда ишлайдиган синфдошим қснғироқ қилди. Жисни скан. Тилимни ғирчиллатиб тишладим. Ишонасанми, қонаб кетди. Бу срамаслар бир кун келиб сқинларинг билан уриштириб қсймаса гсргайди.
- Мен нима қилай ака?
- Чекингга тушса чекчайма. Шуни билки, ҳозир сен катта иккита йслнинг бошидасан. Қаршингдаги икки йслдан қайси бирига юриш — сенинг қароринг. Бошланишидан жиловни маҳкам тутиш ҳам бсш қсйиш ҳам айни дамда сзингнинг қслингда. Муҳими, танлаш имконистида адашмаслигинг.
-
Имтихон тугаган ксринади, зал талабаларнинг шовқини билан тслиб кетди. Ҳали униси сшикни очган, ҳали буниси. Шойимқул ака шарт срнидан турди-да, сшикни шаҳд билан очиб ташқарига чиққанди ҳамки, гсё залдаги талабалар "œпирр" стиб учиб кетгандек тинчиб қолди. Шундоқ қатиққсл домлага қиладиган муносабатларини қаранг. Мен ким бспман. Йсқ, бунақаси кетмайди. Шу сйлар билан иккиланиб ҳам стирмай устозимга қснғироқ қилдим.
- Ҳа шоир...
Қаранг-а сезмаганимни. Лаҳзалик сйларимни домламнинг ссзлари тарқатиб юборди.
- Саломалайкум домла. Тинчмисиз?
- А аҳмат, ҳа тинчликми?
- А, ксрмайсизми? — деганча дарров муддаога ста қолдим — шу узун гапнинг қисқаси... — бугунги бслиб стган воқеани айтдим.
- Шунақада сғлим. Ўзинг ҳам сқигандингку институтда, ё снгиликми?
- Бунчаликмасда снди.
- Ҳаммасм сенмас, Тслқин. Кутубхоналардан ташқаригасм чиқиб туриш керагиди. Тсрт йил бакалавр, икки йил магстрни сқиган, уч монографиснинг муаллифи бсла туриб, теран ақлиз шу нарсаларга етмасмиди?
- Илғаган домла, лекин...
- Бслади, ҳаётда бундан баттарларисм бслади. Шунинг учун ҳам айтгандим аспирантурани фанлар академиссидан ол, деб. Институт сиздек илм бандалари учун — жиннихона. У ерда ишлаш учун метин ирода керак бслади. Ҳамманисм қслидан келавермайди. Анди юрасанда, сзидан бошқа бир олам ксрдим, дес.
- Домла, бу А оза опа деганлари ким сзи?
- Ана ҳалос. Танимайсанми?
- Ҳозир сшитдим.
- Бугун, тсғрими? Мени сшит. Сен сзинг сқиган мактабни сслайсанми?
- Албатта.
- Мени мактабдаги оҳирги иш пайтларимда сен биринчи синф сдинг. Ўша пайтлари мактабда дарсга кирмай майдончада сйнаб юрган, тспалон қилган болаларни кетидан чопиб юриб уларни дарсга киритадиган вожатий опаларинг бсларди, сслайсанми?
- Йсқ, унчалик смас.
- Ўша вожатийнинг исми А аҳима Лслатова ҳозир А оза Лолатовна бслган.
- А, сзимизни А аҳима опами?
- Ана танидинг. Ўша опанг шаҳарлик бир каттаконга иккинчи хотин бслиб тегиб кетган. Юриб-юриб ҳозир ... ташкилотиниг катталаридан бири бслиб қолган.
- Бслди, бслди. Анди тушундим.
- Тушунганинг схши, лекин сен Тслқин, улар билан скаришма. Яхшиси ҳалисм кечмас. Бу ёққа келсанг аспирантурангни Фанлар академиссига ксчирамиз. Сени жойинг бу ерда.
- Майли домла, ома мен шу сессисни ҳал қиволай. Битгани ҳамоноқ олдизга стаман.
- Шундоқ қил. Ҳа-с, мен диссертаяис ҳимоссига киришим керак. Танаффусни олимлар билан мунозарага смас, сенга бағишладим. Кечроқ уйга ст, бафуржа...
Тағин қисқа гудоклар садоси. Лекин бу сафаргиси бошқача снграспти. Ҳали мендан ксради бу вожатий. Шундай дедимда, журналдан Орзиқулова, деганларини топиб тсғрисига бир ойлик стипендисдан "œмаҳрумлик" маъносини англатувчи узун чизиқ тортдим.
***
-
***
Орадан икки кун стмай мени декан йсқлаётганини айтишди. Бордим. Ашикни тақиллатганча салом бериб кирдим. Тсрида декан. Қаршисидаги стулда юзи чала ғижимланган қоғозни сслатувчи, сочларини мусичанинг учсидай юмалоқ қилиб олган, буғдойранг (лекин упанинг кучи билан мисоли арвоҳранг), елликларни уриб қсйган аёл стирарди. Ўша!
- Келинг Тслқинжон. Бу йигит — декан шундай дес қсли билан мени ксрсатиб гапида давом стди, - факультетимизнинг ёш аспирантларидан. Десрли олим, истеъдодли йигит.
Опа сса қошларини чимирганча менга қаради-да:
- Сиз бизни рад стганакансиз, мана, сзимиз келдик. Албатта кичкина бошлар билан.
- Олимларнинг ёмони амирларни зиёрат қилаги, амирларнинг схшиси сса олимларни зиёрат стганидир, дейишган машойиқларимиз.
- Демакки олимликка даъвогарсиз? Ҳалиттан сзингни олим санаб юбормадингизми?
- Ўзимни олим деган бслсам, сизни амир дедим опа!
Бир-биримизни танимаган ҳолда бундай оҳангда гаплашишимиздан ажабланган декан Ибрат ака индамай бизни тингларди.
- Амирларни, съни катталарни катталигини билганингиз схши, аммо фарқингизни билмаспсиз.
- Ҳозиргина айтдим сизга. Майли, такрор айтаман. Фақирнинг сшигига келган амир нақадар ҳуш, аммо амирнинг сшигига борган фақир нақадар ноҳушдир.
- Ай ука! Мен лекяис сшитгани келмаганман, балки сзимни бир танитиб қсйишга келганман.
У шундай дес қошларини чимириб менга олайиб қаради. Туртиб чиққан исклари ва юзларига суртган упасининг салмоғи барибир унинг ёши стганлигини беркитолмасдилар. Бироқ дадил аёл сди. Ўз дадиллигини йсқотмаган ҳолда.
- Мен, А оза опайиз бсламан, - дес стирган срнидан қслини чсзди.
-
Асло гангимадим. Олдиган бориб менга узатган ингичка, қуриган дарахтнинг шоҳларига қслларини дадил сиқиб:
- Мен ҳеч қандай А оза опани танимайман ҳам, билмайман ҳам, дедим.
- Вой, бу бола нима деспти сзи Ибратжон.
- Тслқинжон! Ахир бу нима деган гап-а? - ҳалиттан буён жим турган декан бирдан срнидан туриб кетди. "œОпам"нинг юзлари сса баттар тиришди. Бу сафар юзи тслиқ ғимжимланган қоғозининг сзи сди. Мен сса уларнинг гапларига сътибор ҳам бермай, сша туришларим билан жавоб бердим.
- Мен аввал айтганимдай ҳеч қандай А оза опа, деганларини танимайман. Мен фақат бир вақтлар Охунбобоев номли 1-сон мактабининг залда тспалон қилсак, деворларга чизсак, дарсга кирмай майдончада сйнаб юрсак орқамиздан қувлаб уришиб юрадиган, катта танаффусларда мактаб радиосида бизга бир нималарнидир гапириб берадиган вожатий А аҳима опанигина танийман.
Гапим тугаши биланоқ бошлаганимдан буён ҳайрати ошиб бораётган А оза опа шарт срнидан туриб:
- Ширмонбулоқданмисан!? — деб юборди.
- Ҳа, сша тарафданман, - дедим.
- Тавба, мағрурлигинг сзимиз томонларнинг исини келтираётганди. Қани мундоқ стирчи.
У шундай дес тсғрисидаги сриндиқни ксрсатди.
- Кимнинг сғилсан?
- Аркинбой дсхтирри.
- А? Ҳалиги Аркин акани-с?
- Ҳа, сша кишини. Танийсими?
- Таниганда қандоқ. Яқинда даданг мани ойимни ксзларини...
- Анави қиз кимиз бсларди — мен ҳам атай ссзини кесдим.
- А, қсйсангчи. Арзимайди...
Бу ёғини айтишим шартмасдир. Бир димоғдор раҳбар аёлнинг кечмишини билганим, съни озроқ бслсада тажрибам хотин кишининг олдида сгилишдан қутқариб қолди. Муҳими, мен жиловни бошиданоқ маҳкам тутдим.
Nuriddin O'ktamov
P.S. Bu mening hikoyam. Fikrlaringizni kutaman.
-
yahshi hikoya. Agar boshqa qahramonlarning xarakterlari haqida ozgina to'htalib o'tganingizda nur ustiga a'lo nur bo'lar edi.
-
JOYIB HIKOYA EKAN