forum.ziyouz.com
Ilm va ziyo => Ma'rifat => Mavzu boshlandi: Nurdinboy 02 May 2011, 16:51:28
-
Yaqinda Muzaffar_ do'stimizning "Qanday u o'zbek matbuoti???" mavzusini o'qib menda ham bugungi adabiy jarayonimizda yaratilayotgan asarlarning ahvol-ruhiyasi haqida mavzu ochish fikri paydo bo'ldi.
-
Ma'lumingizkim, bugungi kun adabiy jarayonimiz jadallik bilan taraqqiy topib, unda ko'plab badiiy asarlar yaratilmoqda. Nazar Eshonqul, Hurshid Do'stmuhammad, Salomat Vafo, Ulug'bek Hamdam, Luqmon Bo'rixon, Abdunabi Hamro... va hokazo. Mundarijaning sanog'i yo'q. Biroq, ayrim ijodkorlarimizning ijodlari sabab mundarijamizda salmog' yo'q.
-
Misoldan olib qarasak, xususiy nashrlar va tijoriy gazetalarimizni ko'pini saviyasiz asarlar bosib ketdi. Kitob do'konlarida muqovasi bir-biridan go'zal kitoblar ko'payganki, ko'rib ko'zing quvonsa, o'qib ta'bing hiralashadi. Ularga ketgan harajat, qog'ozlarga achinasan.
Masalan: Yaqinda Nabijon Hoshimov nomli yangi ijodkor paydo bo'ldi va juda ko'plab kitoblar "yozib tashladi".
"Alamli muhabbat qissasi", "Toptalgan gulbadan", "Gastarbayder Musabek", "Arosat dunyo" - 1,2, "Yovvoyi kelin", "Chimildiqli uy nolasi"... ehhe sanab sanog'iga yetib bo'lmaydi. Lekin qissalarda badiiylik mezonlari ko'ra olmaysiz. Asosan, quruq bayon, voqealar ortidan quvish, shov-shuvli narsalar, bayonchilik... holatlari ko'zga tashlanadi.
-
Sizningcha qanday. Bularning ijodi shu tarzda saviyasiz shaklda davom etaveradimi???
-
Nuriddinbek, adabiyot ham, matbuot ham bir-biriga yaqin sohalar.
Siz aytgan holat hamma davrda bo'lgan. Bu narsa har davrda siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy sabablarga bog'liq bo'lgan.
Ayni davrning iqtisodiy va maishiy talabi "Daydi qizning daftari", "Toptalgan gulbadan" kabi badiiy jihatdan puxta emas, lekin oldi-qochdi, bozor odamlaribop mafiya, jinoyatchilik, fahsh, "sevgi-muhabbat" mavzulariga mos asarlar bo'lib, hozircha ularning bozori yurib turibdi. Lekin bu vaqtinchalik xolos.
E'tibor bergan bo'lsangiz, Sovet davrida "zamona qahramoni" degan tushuncha bo'lar, o'sha davrning qahramoni kommunist ishchi-dehqon edi. Aynan shular haqida ne-ne romanlar bitilmadi. Lekin ularni hozir birov o'qiyaptimi? Albatta yo'q. Lekin ular o'z davrida matbuotni bezagan, maktab darsliklariga ko'rk bergan. O'sib kelayotgan yoshlar ana o'sha mafkura ostida tarbiyalangan.
Bu holat yaqin o'tmishimizdan ham avval, hatto Navoiy zamonida ham bo'lgan. Hukmdorni vasf etadigan, uni ko'kka ko'taradigan asarlar xonlar tomonidan rag'batlanilgan. Lekin u asarlar o'sha yozilgandan buyon chang ostida qolishga mahkum bo'lgan. Ularni ham hozir hech kim o'qimaydi. Bu usulda ham ikki xil yondashish bo'lgan. Navoiy kabi mutafakkirlar ham hukmdorni maqtagan, lekin maqtov orasida unga tanbeh ham berilgan, uning ishlaridan norozilik izhor etilgan.
Demak, hozirgi bozorbop asarlar ertaga qayta o'qilishiga hech kim kafolat bermaydi. Yaxshi asarlar esa, mayli, u 5 yilda bitta yozilsin, lekin uni 50 yildan keyin ham sevib o'qiyveriladi.
Yana bir masala, yaxshi asarlarning ko'p yozilishi bilan ham yuqoridagidek past saviyalik asarlar kamayib qolmaydi. Ularning ham vaqtinchalik bo'lsa-da o'z o'quvchisi bor.
Hamma gap o'zimizda: kitobni tanlay bilishda. Boshqalarga ham tavsiya eta olishda. Zero, insonning tabiati shunday: ko'pgina yaxshi narsalar tursa-da, avval yomonini ko'rgisi keladi...
-
Биздаги хавотирнинг боиси шуки, бугунги кун ёшлари бундай "сарис‹ адабиёт" "дурдоналарини" "бадиий асар намунаси" деб тушуниб с‹олаётганликларида.
Таҳлил ва талқин турлича бслгани учун насрнинг ҳам, назмнинг ҳам, лснда қилиб айтганда ссз санъати деб аталмиш адабиётнинг ксплаб имконистлари ва очилмаган қирралари талайгина. Адабиётни чегаралаш, маълум бир қобиққа солиш — совет давридаги тузумнинг ишлари сди, бироқ истиқлол ҳур фикрлилик, снги бир ссз айтиш, снгиликлар сратишдек имконист бслиб турган бир паллада сзбек насридаги айрим оқсоқликар кишини беиҳтиёр таажжубга солади, сйлантиради, сз навбатида ғазаблантиради ҳам. Бугунги кундаги айрим ижодкорларимиз томонидан срататилаётган асарларнинг кспи бирёқламалик ва кср-ксроналикнинг маҳсули бслиб, фақатгина бир қобиғда қолиб кетаётганлигини ксриб ҳайратланмай иложинг йсқ. Ўзбек адабиётида ҳозиргидек бир ёқламалик, маҳдуд талқинлар авж олган смас.
Маҳдулик ссзи сзбек тилининг изоҳли луғатида — чекланганлик чекланиб қолиш деган маъносида келган. "œИлғор адабиёт ҳар қандай маҳдудликни, сз доирасида сралашиб қолишликни рад стади". (Газетадан).
"œБир ёқламалик ва ижодий маҳдудлик мени ташвишлантира бошлади". (Ф.Жсраев) (Ўзбек тилининг изоҳли луғати 2-жилд, 573-бет)
-
Хусусан саргузашт-детектив жанрдаги адабиёт намуналари бугунги кунда "œбозор адабиёти"нинг снг олди маҳсулотларидан бслиб қолди. Мен сснгги пайтларда сратилган ксплаб саргузашт-детектив асарларни сқиб чиқдим. Шуни аниқ ишонч билан айта оламанки, бугунги адабий жараёнда сратилаётган детектив асарларнинг кспчилиги адабиёт талабларига жавоб бера олмайди. Бу ҳам камлик қилгандай айрим ижодкорларимизнинг адабиётни, ижодни бозорга айлантириб ташланганликлари (!) ачинарли ҳол. Газеталарда сонма-сон, бобма-боб босилаётган, китоб дсконлари пештаҳталарига тслиб кетган бозори чаққон китобларимизни бир стиришда сқиб чиқасиз, лекин ундан оламжаҳон нарсалар олиш тугул, ҳатто битта ибратли, чиройли жумла ҳам топа олмайсан киши. Воқеалар, воқеалар ва фақат қуруқ тасвирлардангина иборат. Аа қаҳрамонлар руҳисти, на бадиий тасвир воситаларини топасиз. Мантиқ тарозусинику айтмаса ҳам бслади. Шоввоз қаҳрамонлар ҳақида керак бслса икки-учта китоблар ёзилаётгани ҳеч кимга сир смас.
Ҳозирда бу жанрга қизиқувчи ижодкорларнинг сони ортиб бормоқда. Албатта бу нарса кишини қувонтиради, жанр имконистлари жуда кенг, бироқ шоир айтганидек "œБисёр бслса агар бол ҳам беқадр". Сависсизлик, бир ёқламалик, кср-ксроналик такрорийлик, жиддий бир жанрлардан ҳисобланмиш детектив адабиётнинг обрссига, қолаверса, китобхоннинг дидига таъсир қилмай қсймайди ва оқибатда жиддийроқ ёзилган асарлар, классик адабиёт намуналарига тишини стмайдиган қилиб қсйиши ҳеч кимга сир смас.
-
Бу ҳусусида ксплаб гаплар гапирилди, мақолалар сълон қилинди. Жумладан журналист Шодмон Отабек "œЎзбекистон адабиёти ва санъати" газетасининг 2008 йил 10 октсбр сонида сзининг "œАдабиёт бозорга мослашади...ми?" мунозарали мақоласида бу ҳусусида куйиб пишиб гапириб стди. Бироқ Шодмон ака бирининг қоши, бирининг ксзи деган ҳолда бундай ижодкорларнинг номларини зикр қилишга истиҳола қилганларми, ҳар қалай улар ҳақида умумий гапларни гапириб стгиш билангина чекланганлар.
"œБизнинг шоввоз "œдетектив"чиларимиз назаримизда жуда осон йслдан боришмоқда. Бу жанрнинг ҳам сз қонунистлари борлигини ҳисобга олишмаспти. Ҳудди кампир пайпоқ тсқигандек қисқа фурсатда саргузашт асарларни тсқиб ташлошмоқда. Дсконларда битта муаллифнинг беш-олтита шунақа китоблари қатор туриши одайи ҳол бслиб қолди" (Шодмон Отабек, ЎзАС 2008 йил 10 октсбр)
Аҳмаджон Мелибоев (Аҳмад Оға) ҳам "œИкки йсл: ё бозор, ё адабиёт" (ЎзАС 2009 йил 4 декабр) мақоласида ҳам бу мавзуда ссз юритиб, жумладан ёзувчи Аабижон Ҳошимовнинг ижодига тсхталиб стганлар. Бироқ Аҳмад Оға Шодмон Отабекдан фарқли слароқ сзининг мақоласида бир қадар очиқ танқидий фикрларини билдирган.
"œАабижон Ҳошимов истеъдодсиз, адабиётга даҳли йсқ, шунчаки бир ҳаваскор каламкаш бслганида, мен бу гапларни асло ёзмаган бслардим. У анчайин шаклланган, қалами қайралган, сқувчига айтадиган гапи бор ёзувчи. Фақат озроқ қунт қилса, қслёзмаларини муҳокамага қсйиб, билдирилган мулоҳазалар асосида қайта-қайта ишлашга одатланса бслди, адабиётимизни снги-снги асарлар билан бойитадиган ёзувчига айланиши шубҳасиз".(Аҳмад Оға. ЎзАС 2009 йил 4 декабр).
-
Ауриддин Исмоилов, Олижон Хайит, Азамат Коржонов, Ориф Фармон каби бугунги "бозор адлабиёти дарга"ларинингларнинг ижодлари хам айни шу холатда.
Балки Уткир Хошимов айганларидек улар китобхон синовидан утганлари билан балки вакт синовидан утолмаслар. Лекин адабиётни сависсиз асарларга тулдириб кетадилар.
Бу хакда туликрок http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=5886.new#new (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=5886.new#new)
-
Ўта ва ста долзарб мавзу!
Яқиндагина "Ўткан кунлар"нинг русчасини қидириб китоб дсконларини кезиб ташладим.
Шу бахона унча мунча снги ва сски асарлар билан сиртдан бслсада танишдим.
Биласизми, китоб дсконларида Дейл карнеги, туш таъбирлари, дайди қизни дафтари каби тузи паст алламбало нарсалар тиқилиб кетибди. Лекин "Ўткан кунлар" йсқ...
(Хайристки ан-Аасафий биродаримизни ксмаги билан у хам топилди).
Аътибор беринг, умри қисқа асарлар сқиб бслингандан кейин қаерларга ташланади: айтгани одам услади...
агар хақиқий бадиий қийматга сга юқори сависли асар бслса китоб шкафимизнинг тсридан жой олади.
Замонамиз Ўзбек насри деганда хайристки Тохир Малик, Ўткир Хошимов , Худоберди Тсхтабоев каби давримизнинг улуғ қаламкашлари бор. Улар бор скан бизга хали юқори даражадаги бадиий асар муаммоси бслмайди. :)
Фақат уларни аввало сзини топиб кейин сса унга вақт топибсқий олиш муаммоси бслади холос.
Ахир биз "вақти тиғиз, иши ксп казо-казо" одамлармизку....
-
Ауриддин Исмоилов, Олижон Хайит, Азамат Коржонов, Ориф Фармон каби бугунги "бозор адлабиёти дарга"ларинингларнинг ижодлари хам айни шу холатда.
Балки Уткир Хошимов айганларидек улар китобхон синовидан утганлари билан балки вакт синовидан утолмаслар. Лекин адабиётни сависсиз асарларга тулдириб кетадилар.
Бу хакда туликрок http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=5886.new#new (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=5886.new#new)
Nurdinboy, fiklaringizga qo`shilaman, biroq siz yuqorida sanab o`tgan ijodkorlarning yaxshi asarlari ham yo`q emas. Jumladan Azamat Qorjovovning ba'zi qissalarini sevib, ichiga kirib ketib o`qib chiqqanmanki, asti qo`yaverasiz. E'tibor berib qarasangiz bu yosh adibning asarlarida o`zgacha bir yo`nalishni ko`rasiz.
Balki muammo aslida boshqa narsadadir? Balki "bugungi o`zbek nasri avvalgidek emas, juda past!" deb baho berayotgan, "O`tkan kunlar" mazasiga o`rganib qolgan, "eng yaxshisi shu!" deb turib olgan o`quvchi XXI asr "taomnoma"sidagi "taom"larning mazasini qabul qila olmayotgandir?
to`g`ri, hozir "gonorar uchun" ijod qiladigan ijodkorlar, o`quvchi talabiga ko`ra yozilgan asarlar ko`paygandan-ko`paygan, biroq yaxshilab qarab, kuzatib chiqsangiz, o`sha "sariq adabiyot" ichidan ham yam-yashil asarlarni topib olasiz.
-
Shuxrat ketidian quvib yozilayotgan asarlarni soni kupayib ketdi!
Bu bolalab ketgan asarlarni ko'pi chet elga taqlidga o'xshab ketadi!
Yaqinda ko'rinmas odam degan kitobni uqidim ROMAN deb yozib quyilgan bo'lsada personajlar hayoti unchalik yoritib berilmagan! Qaysidir kinoga o'xshatma shaklida yozilgan!
Butun boshli kitobda faqat 1 ma'noli so'z o'qidim!
Ko'zingiz ko'r bo'lsa ham, ko'ngil ko'ziz ko'r bo'lmasin.
Taniqli yozuvchilarimiz ham talaygina lekin ularni asarlari ham ko'zga chalinmay qoldi.
Primqul Qodirov, Said axmad, O'tkir Xoshimov, Nusrat Raxmat, Toxir Malik asarlarini juda sevib o'qiyman.
Yanngi avlod kitoblarini o'qishga unchalik hohish ham yo'q!
-
Ўта ва ста долзарб мавзу!
Яқиндагина "Ўткан кунлар"нинг русчасини қидириб китоб дсконларини кезиб ташладим.
Шу бахона унча мунча снги ва сски асарлар билан сиртдан бслсада танишдим.
Биласизми, китоб дсконларида Дейл карнеги, туш таъбирлари, дайди қизни дафтари каби тузи паст алламбало нарсалар тиқилиб кетибди. Лекин "Ўткан кунлар" йсқ...
(Хайристки ан-Аасафий биродаримизни ксмаги билан у хам топилди).
Аътибор беринг, умри қисқа асарлар сқиб бслингандан кейин қаерларга ташланади: айтгани одам услади...
агар хақиқий бадиий қийматга сга юқори сависли асар бслса китоб шкафимизнинг тсридан жой олади.
Замонамиз Ўзбек насри деганда хайристки Тохир Малик, Ўткир Хошимов , Худоберди Тсхтабоев каби давримизнинг улуғ қаламкашлари бор. Улар бор скан бизга хали юқори даражадаги бадиий асар муаммоси бслмайди. :)
Фақат уларни аввало сзини топиб кейин сса унга вақт топибсқий олиш муаммоси бслади холос.
Ахир биз "вақти тиғиз, иши ксп казо-казо" одамлармизку....
"O'tgan kunlar"ning ruschaga ikki xil tarjimasi bor. Birinchisi, L. Bat ning tarjimasi, bir necha yillar avval tarjima qilingan. Maslahatim, uni topsangiz ham, o'qimang. Tarjima judayam quruq chiqqan, o'zbekona muhitni tarjimon yetarli darajada ta'minlay olmagan, kerakli so'zlarni qo'llay olmagan.
Ikkinchi tarjima esa, adashmasam, 2009 yilda, Safarov Muhammadnodir aka tomonidan qilingan... Shuni o'qib chiqishingizni maslahat beraman. Judayam yaxshi chiqqan tarjima... yaqinda "Sharq ziyokori"da ko'rdim.
-
Мен шоир деган номни жуда улуғ санар сдим. Шунинг учун ҳам матбуотга узоқ вақтгача шеърларимни берган смасман.
ЧАА ХИЙ
balki bu zotdan o'rnak olishlari kerakdir...
-
Shuxrat ketidian quvib yozilayotgan asarlarni soni kupayib ketdi!
Bu bolalab ketgan asarlarni ko'pi chet elga taqlidga o'xshab ketadi!
Yaqinda ko'rinmas odam degan kitobni uqidim ROMAN deb yozib quyilgan bo'lsada personajlar hayoti unchalik yoritib berilmagan! Qaysidir kinoga o'xshatma shaklida yozilgan!
Butun boshli kitobda faqat 1 ma'noli so'z o'qidim!
Ko'zingiz ko'r bo'lsa ham, ko'ngil ko'ziz ko'r bo'lmasin.
Taniqli yozuvchilarimiz ham talaygina lekin ularni asarlari ham ko'zga chalinmay qoldi.
Primqul Qodirov, Said axmad, O'tkir Xoshimov, Nusrat Raxmat, Toxir Malik asarlarini juda sevib o'qiyman.
Yangi avlod kitoblarini o'qishga unchalik hohish ham yo'q!
Yangi avlod yozuvchilarning hammasi ham siz aygandek emas. Ulug'bek Hamdam, Nazar Eshonqul, Luqmon Bo'rixon, Nosir Jo'rayevlar yangi avlod yozuvchilari. Ular adabiyotimizda chinakam estetik hodisa bo'la oladigan asarlar yaratayaptilar.
-
Ауриддин Исмоилов, Олижон Хайит, Азамат Коржонов, Ориф Фармон каби бугунги "бозор адлабиёти дарга"ларинингларнинг ижодлари хам айни шу холатда.
Балки Уткир Хошимов айганларидек улар китобхон синовидан утганлари билан балки вакт синовидан утолмаслар. Лекин адабиётни сависсиз асарларга тулдириб кетадилар.
Бу хакда туликрок http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=5886.new#new (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=5886.new#new)
Nurdinboy, fiklaringizga qo`shilaman, biroq siz yuqorida sanab o`tgan ijodkorlarning yaxshi asarlari ham yo`q emas. Jumladan Azamat Qorjovovning ba'zi qissalarini sevib, ichiga kirib ketib o`qib chiqqanmanki, asti qo`yaverasiz. E'tibor berib qarasangiz bu yosh adibning asarlarida o`zgacha bir yo`nalishni ko`rasiz.
Balki muammo aslida boshqa narsadadir? Balki "bugungi o`zbek nasri avvalgidek emas, juda past!" deb baho berayotgan, "O`tkan kunlar" mazasiga o`rganib qolgan, "eng yaxshisi shu!" deb turib olgan o`quvchi XXI asr "taomnoma"sidagi "taom"larning mazasini qabul qila olmayotgandir?
to`g`ri, hozir "gonorar uchun" ijod qiladigan ijodkorlar, o`quvchi talabiga ko`ra yozilgan asarlar ko`paygandan-ko`paygan, biroq yaxshilab qarab, kuzatib chiqsangiz, o`sha "sariq adabiyot" ichidan ham yam-yashil asarlarni topib olasiz.
Azamat Qorjonovning yozganlarini bir yil avval "Bekajon" gazetasida, "A'lo kayfiyat" jurnalini eski sonlarida ko'rganman. Birrov ko'z ham yugurtirgandim. Yo'q bu "zamonaviy taomga" og'iz o'rganmasakan Lobar! Demoqchimanki, Azamat Qorjonovning ham milliy adabiyotimizda sevib o'qiladigan asar yaratganini ko'rmadik. Siz, Tog'ay Murodni sevib o'qiyman, degandiz, to'g'rimi? Ayni shunday shavq bilan o'qiladigan asarini ko'rmadim. Lekin juda ko'plab qissalar yozgan.
Keyin, "O`tkan kunlar" mazasiga o`rganib qolgan, "eng yaxshisi shu!" deb turib olgan o`quvchi XXI asr "taomnoma"sidagi "taom"larning mazasini qabul qila olmayotgandir? debsiz. Birinchi kursligimda Nuriddin Ismoilovni ham, Nabijon Hoshimovni ham... hullas boshqalarini ham o'qidim. Lekin keyinchalik klassik asarlarni o'qishga ancha qiynaldim. Sababini ko'rayapsizmi! Bunday asarlar kitobxonni didini o'ldiradi. Yaxshi hamki ustozlarimizning maslahati bilan bunaqa bemaza narsalarni o'qishni vaqtida to'xtatdik. Bugungi kun kitobxonlarni shunaqa bemaza kitoblarning mazasiga o'rganib qolishidan qo'rqish kerak.