ЎзССА СОҒЛИҚАИ САҚЛАШ МИАИСТА ЛЛГИ
А ЕСЛУБЛИКА СААИТАА ИЯ МАОА ИФИ УЙИ
ЎЗБЕКИСТОА ҚИЗИЛ ЯА ИМ ОЙ ЖАМИЯТИ
МАА КАЗИИ КОМИТЕТИ
А. З. ЗОКИА ХУЖАЕВ
БОЛАЛАА АИ ДИЗЕАТЕА ИЯ
ВА САЛА¬МОАЕЛЛАЗДАА
АСА ААГ
ТОШКЕАТ
ЎзССА
«МЕДИА¦ИАА»
1984
САЛА¬МОАЕЛЛЕЗ — ХАВФЛИ КАСАЛЛИК
Ҳозирги даврда мамлакатимизда ҳамда кспгина хорижий мамлакатларда сальмонеллез касаллиги айниқеа ёш болалар сртасида тарқалгани кузатилмоқда.
Бу касалликни сальмонелла микроблари қсзғатади. Бу микроблар табиатда жуда кенг тарқалган, ҳозир уларнинг 2 мингдан ортиқ тури аниқланган. Шулардан 105 хили бизнинг мамлакатимизда учрайди. Бу микробни биринчи марта 1885 йилда Америка олими Сальмон слган ҳайвондан ажратиб олди, шунинг учун бу касаллик унинг номи билан аталади.
Сальмонелла микроблари одам ва ҳайвонларда касаллик пайдо қилади. Касалликни ҳайвонлар, қушлар ва балиқлар тарқатади.
Сальмонеллалар касал ҳайвон, қуш ва балиқ ичакларида кспайиб, қонига стади, бутун орган ва тсқималарига тарқалади. Микроблар касал ҳайвон нажаси, сийдиги ва сути билан ажралади. Касал ҳайвон ксринишдан соппа-соғга схшайди.
Сальмонелла сичқон, каламуш чиқиндилари билан ифлосланган сув ва ем-хашак орқали юқади. Касаллик одамларга асосан қорамоллардан, чсчқалардан стади. Сальмонеллалар, от, қсй ва счкиларда ҳам учрайди.
Ит ва мушуклар ташқи ксринишдан соғлом бслгани билан сальмонелаларни тарқатади. Сальмонеллалар болалар организмига гсшт, балиқ, тухум, сут ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотлари билан тушади. Бу микроблар ҳаво иссиқ пайтида гсшт ва сут маҳсулотларида жуда тез кспайиб кетади (шунинг учун уларни схшилаб пишириб истеъмол қилиш керак). Шунга қарамай, овқатнинг ксриниши ва таъми десрли сзгармайдй. Бундай овқатни еган одамлар касал бслиб қолади. Касаллик оммавий тус олиб кетиши билан хавфлидир. Касалликви пашша ҳам тарқатади. Чунки пашша касал ҳайвон чиқиидилари бор жойларда кспасди.