forum.ziyouz.com

Jamiyat va inson => Salomatlik => Tibbiy kutubxona => Mavzu boshlandi: AbdulAziz 15 Avgust 2011, 14:02:46

Nom: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: AbdulAziz 15 Avgust 2011, 14:02:46
Bolalarni dizenteriyadan asrang

(http://www.ziyouz.com/images/books/bolalarni_dizenteriyadan_as.jpg) (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=1268)

Muallif: A.Zokirxo'jayev
Hajmi: 150 Kb
Fayl tipi: pdf, zip
(http://www.ziyouz.com/components/com_remository/images/download_trans.gif) Saqlab olish (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=1268)
Online o'qish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=6138.0)
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 10:59:54
ЎзССА  СОҒЛИҚАИ САҚЛАШ МИАИСТА ЛЛГИ
А ЕСЛУБЛИКА СААИТАА ИЯ МАОА ИФИ УЙИ

ЎЗБЕКИСТОА ҚИЗИЛ ЯА ИМ ОЙ ЖАМИЯТИ
МАА КАЗИИ КОМИТЕТИ


А. З. ЗОКИА ХУЖАЕВ


БОЛАЛАА АИ ДИЗЕАТЕА ИЯ
ВА САЛА¬МОАЕЛЛАЗДАА
АСА ААГ


ТОШКЕАТ
ЎзССА 
«МЕДИА¦ИАА»
1984
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:00:34
ДИЗЕАТЕА ИЯ

Дизентерис катталарда ҳам, болаларда ҳам учрайдиган юқумли касаллик бслиб, уни дизентерис группасига кирувчи биологик жиҳатдан бир-бирига жуда сқин қатор микроблар келтириб чиқаради. Бу касаллик зарарланган овқат ёки сув билан организмга дизентерис микроблари тушиб қолиши туфайли пайдо бслади. Одам организми ксп асрлар мобайнида юқумли касалликлардан, жумладан дизентерисдан ҳимосланиш механизмини такомиллаштириб келди. Ўз навбатида тажовузкор микроблар бемор организмида ва ташқи муҳит шароитида сшашга мослашиб олди. Анашу прояесс натижасида ҳозир қатор снги хусусистлари билан фарқланувчи дизентерис микроблари борган сари ксп учраб турибди. Бу хусусистларнинг снғ асосийси — уларнинг антибиотик ва сульфаниламид препаратларга ҳамда ташқи муҳитга чидамлилигидир.
Дизентерис таёқчалари ичакларда кспайгандан кейин киши ахлати билан ташқарига ажралади. Улар айниқса ифлос нам чойшабларда, тупроқда, маҳсулотларда узоқ вақтгача сақланади. Қайнатилганда, қуёш нури ва дезинфекяисловчи воситалар таъсирида тезда ҳалок бслади.
Бемор ёки бактерис ташувчи одамлар касаллик манбаи ҳисобланади, уларнинг ахлатида дизентерис микроблари бслади. Улар озиқ-овқат маҳсулотларини, сувни, буюмларни ва қслларни зарарлаши мумкин. Ифлос қсл билан сувга ёки овқатга тегилса, ана шу сувни ичган ёки овқатни еган одамга дизентерис юқиб қолади, шунинг учун бу касалликни кспинча «ифлос қсл касаллиги» деб аташади.
Агар бемор ёки бактерис ташувчи озода бслмаса, дизентерис қсзғатувчилари унинг ифлос қслларидан озиқ-овқат маҳсулотларига — нон, мевалар, сут ва бошқаларга осонгина стиб, у ерда кспасди. Сут бу микробларнинг кспайиши учун айниқса қулай муҳитдир. Сутдаги битта дизентерис бактерисси бир неча соат ичида юз миллионтагача кспайиши мумкин. А­нди ана шу сутни кспчилик ичиши мумкинлигини бир тасаввур қилинг. Дарҳол дизентерис спидемисси авж олвди.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:01:15
Дизентерис таёқчалари организмга тушгач, уларнинг бир қисми оғизнинг сзидаёқ ҳалок бслади — сслак таркибидаги лизояим ферменти уларга ҳалокатли таъсир стади. Микробларнинг кспчилиги меъдада хлорид кислота таъсирида йсқ бслади. Тирик қолганлари ичакка стиб, у ерда тез кспасди. Аатижада пайдо бслган токсин (заҳар)лар ичак томирлари девори стказувчанлигини оширади. Биринчи тссиқдан ссон-омон стиб олган дизентерис қсзғатувчилари йсғон ичак шиллиқ пардасига срнашиб олади ва у ерда кспасди. Бу сширин ёки инкубаяион давр бслиб, у бир неча соатдан 6-7 кунгача чсзилиши мумкин. Бунда ҳали касаллик аломатлари юзага чиқмайди. Организм микроблар билан курашади, организм қаршилиги қанчалик суст бслса, дизентерис қсзғатувчилари шунчалик тез ичакка кириб боради ва касаллик жадал ривожланади.
Дпзснтерис микробларининг кспгина турлари бор, шунинг учун одам сз ҳаёти давомида дизентерис билан бир неча марта касалланиши мумкин.
Болаларда дизентерис ҳар хил кечади. Боланинг дизентерис билан оғриганини ҳамма вақт дарров аниқлаб бслмайди. Бу касалликнинг сзига хос кечишини кспчилик ота-оналар схши биладилар. Касаллик иситма чиқиши, титраб-қақшаш, лоҳаслик билан бошланади. Бир неча соатдан кейин бемор қусади, сснгра қорин тутиб-тутиб оғрийди ва ҳожатга боргиси келади. Ичи суюқ, ҳиди қсланса, шилимшиқ аралаш, кейинроқ сса, қон аралаш келади. Икки сшардан ошган болаларда касаллик шу тарзда кечади. Кскрак ёшидаги болада дизентерис сширин, нотипик кечади, аҳлатида қон бслмайди ёки бслса ҳам жуда оз бслганидан сезилмайди, умумий аҳволи ва иштаҳаси ёмонлашади.
Касаллик секин-аста ривожланади ва дастлаб оддий диспепсисга схшаб кетади. Бироқ бола тобора безовта бсла бошлайди, ичи келишидан олдин йиғлайди, қизариб кетади, ғингшийди, ичи дам-бадам кета бошлайди, ахлатида ксплаб кскимтир шилимшиқ, қон лахталари пайдо бслади, иштаҳаси пасайиб кетади. Бола озиб қолади.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:01:27
Аш болалар дизентериснинг снг енгил туридан оғир тури, токсик тури билан оғриши мумкин. Касаллик бир ҳафтадан бир неча ҳафтагача, баъзан сса бир неча ойгача чсзилади. Даво қанчалик срта бошланса, касаллик шунчалик тез тузаладя.
Баъзан дизентерис биринчи соатларданоқ жуда оғир кечади. Ҳарорат 39,5-40Â°С гача кстарилади, бола бсшашиб, атрофдагиларга бефарқ бслиб қолади, ҳушидан кетади, юз ва қсл-оёқ мускуллари тортишиб, уча бошлайди. Касалликнинг бошида ёки бир неча соат стгач ичи кетади. Дарднинг бундай оғир кечиши кспинча 2-4 сшар, болаларда кузатилади.
Касалхонанинг дизентерис бслимига Аасиба исмли 9 ойлик рангпар ва озғин қизчани олиб келишди. Ҳарорати 37,5Â°С сди, ичи тез-тез, ксп шилимшиқ ва қон аралаш кетиб турарди. Бундан икки ҳафта илгари, қишлоқдаги бувисиникига бориб касал бслиб қолган. Онаси қизининг иштаҳаси пасайиб қолгани ва ёмон ухлаётганини сезиб қолди. Сснгра қизчанинг ичи кета бошлади, онаси бунга унчалик сътибор бермади. Бола озиб кетиб, ичи кскимтир шилимшиқ ва қон аралаш кета бошлагандан кейин, онаси қсшни аёлнинг маслаҳатига ксра қизига гуруч қайнатиб ичирди ва буни оддий ич кетар деб, уйдаги дорилар билан сзича даволай бошлади.
Қизчанинг аҳволи кун сайин оғирлашиб борди, у киши ксзи олдида «сслий бошлади». Сснгра қусиб, ҳарорати кстарилди. Шундан кейингина уни касалхонага олиб келишди. Бу ерда шифокорлар қизга керакли даво ва парвариш қила бошладилар, бироқ у жуда секинлик билан соғас бошлади. Дизентерис бслимида у 2 ойча ётди ва шундан кейингина тузалиб чиқиб кетди.
Болани уйда сзича нотсғри даволаш натижасяда дизентерис шунчалик чсзилиб кетди.
Баъзи беморларга дизентерис юқиб қолиши ва ичакда унинг таёқчалари кспайиб боришига қарамай, касалликнинг ҳеч қандай клиник аломатлари, юзага чиқмайди. Дизентерис таёқчалари бактериссини ташувчи бундай кишилар сзларини соғлом деб биладилар. Бактерис ташувчилар ахлати билан озроқ бслса ҳам микроблар ажратиб турадилар. Бундай кспчилик бактерис ташувчиларнинг йсғон ичак шиллиқ пардаларида бир оз сллиғланиш прояесси кечади. Уларда касаллик сал-пал намоён бслган бслса-да, даволанишлари керак. Чунки касалликнинг сширин счоғи ҳар қачон авж олиб кетиши ва у оғир кечиши мумкин.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:01:36
Бактерис ташувчиларда узоқ давом стган прояесс секин-аста организмдага моддалар алмашинувининг бузилишига олиб келади, организмнинг бошқа касалликларга нисбатан қаршилигани сзгартиради. Бактерис ташувчи атрофдаги болалар ва катталарга касаллик тарқатадиган манба бслиб қолади. Одатда уни соғлом деб билишади, у умумий ваннадан, ҳожатхонадан фойдаланади, унинг кийим-кечакларини ҳеч ким дезинфекяис қилишни сйламайди ва алоҳида ювилмайди, у болалар боғча-сслиларига, мактабга қатнаб юраверади.
Шунинг учун бактерис ташувчини иложи борича сртароқ аниқлаш зарур. Ана шу мақсадда болалар муассасасига қабул қилинаётган ёки группага узоқ вақтгача келмай қсйган болада дизентериснинг аломатсиз кечадиган сширин тури бор-йсқлигини аниқлаш учун ахлати лабораторисда текшириб ксрилади. Худди шундай лабораторис текшируви дизентерис билан оғриган бемор уйидагиларда ёки болалар муассасаларида ҳам стказилади.
Озиқ-овқат корхоналарида — ошхоналарда, буфетларда, болалар муассасаларида ишлайдиганлар бактерис ташувчи бслиб қолсалар, айниқса хавфли, чунки улар ичак инфекяислари билан оммавий касалланиш сабабчиси бсладилар. Бундай кишиларнинг шахсий гигиенага риос қилмасликлари —ҳожатхонадан чиқиб қслларини схшилаб ювмасликлари айниқса хавфли. Шунинг учун озиқ-овқат объектларида ишловчи ёки болалар ва беморларни парвариш қилувчи кишилар медияина текширувидан мунтазам равишда стиб турадилар.
Касаллик сткир кечаётган беморлар атрофдагилар соғлигига хавф солади. Бундай беморларни даволаш муассасасига ётқизиш ёки уйда маълум шарт-шароитлар сратиб бериш йсли билан даволаш керак. Ана шунда касалликнинг тарқалиб кетишига йсл қсйилмайди.
Врач келгунча уйда касал болага қандай қараш керак?
Биринчи навбатда болани алоҳида каравотга, схшиси алоҳида уйга ётқизиш зарур. Унга кейинчалик ювилиши осон, қайнатса бсладиган кийимлар кийгизиш лозим. Болани парвариш қилувчи кишилар унинг олдига кирганда халат ёки махсус ксйлак кийиб олишлари керак. Беморга алоҳида идиш-товоқ тутиш зарур, у умумий ҳожатхонадан фойдаланмаслиги керак. Хонада пашша бслмаслиги, ёз ойларида деразага тср тутиб қсйиш кёрак.
Бемор билан мулоқатда бслган киши унинг кийимини, срин-ксрпа жилдларини алмаштиргач, овқатлантиргач, хонасини йиғиштириб бслгач, сзининг ксйлагини (ёки халатини) ечиб, бемор хонаси сшиги олдида қолдиради ва қслларини илиқ сувни оқизиб қсйиб, совунлаб ювади. Оиланинг бошқа аъзолари овқат пиширишдан олдин қслларини айниқса схшилаб ювишлари керак.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:02:03
Беморнинг кир бслган кийимларини, срин-ксрпа жилдларини яеллофан халтачага йиғиш, секин схшилаб ювиб, оиланинг бошқа аъзолариникидан алоҳида 40-45 минут қайнатиш карак.
Беморнинг ёнига болаларни, айниқса гсдак болаларни қиритмаслик, сйинчоқларини бошқа болаларга сйнатмаслик жуда муҳим. Уйинчоқлар (резина, пластмасса)ни дезинфекяислаш керак. Бунинг учун уларни хлораминнинг 1 прояентли сритмасига 3-3 1/2 соат ёки 2 прояентли сритмасига 1 соат солиб қсйилади. Хонани схшиси хлораминли, совун-содали сритма қсшилган сув билан намлаб артиб чиқиш зарур.
Юқорида айтганимиздек, дизентерис билан болалар ҳам, катталар ҳам оғрийдилар. Бироқ, кспинча у 3 ёшгача бслган болаларда учрайди, уларда касаллик оғирроқ кечади, чунки болаларда бармоқ ссриш ва турли предметларни оғзига олиш одати бор. Болалар смаклайдиган даврда дизентерис юқиб қолиши хавфи снада ошади, чунки улар ҳали мустақил юра олмайдилар, юрсалар ҳам кспинча йиқилиб тушадилар, шунинг учун кспроқ полда, ёзда сса ст-сланлар, майсазорларда смаклайдилар. Улар йслда дуч келган предмедларни оғизларига соладилар, слаб ксрадилар, ссрадилар. Касаллик ссли ёшидаги болаларга, асосан дизентерис таёқчалари билан ифлосланган уй-рсзғор буюмлари орқали юқади.
Шуниси қизиқки, болаларнинг дизентерис билан касалланишига кспинча катталар сабабчи бслишади. Азда истироҳат боғида сйнаб юрган болаларни бирон лаҳза тасаввур қилиб ксрайлик. Ташқаридан кузатиб турсак, шу ернинг сзида оналар болаларнинг бирига мева, бошқасига морожний, учинчисига сга булочка бераётганини ксрамиз. Ваҳоланки бу болалар ҳозиргина қумда сйнашаётганди, уйчалар қуришаётганди, итларни сйнатишаётган, қум устида думалашаётганди. Ота-оналар қандай қилиб болаларининг соғлиғига шундай хавф-хатар туғдира оладилар? Афтидан, болаларнинг ана шундай мазали овқат билан ифлос нарсаларни, гижжа тухумларини, турли микробларни, оғир ичак инфекяисси қсзғатувчиларини истеъмол қилаётганлари қандай хатарли сканлигини ҳамма ота-оналар ҳам билавермасалар карак.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:03:09
Бу ёшдаги болаларни касалланиб қолишдан қандай сҳтиёт қилиш керак?
Уйга келгач оёқ кийимини, сснгра кийим-кечакларни алмаштириш ва қслни ювиб олиш керак. Хоналарни намлаб супуриб-сидириш зарур. Бир сшар болага манеж қсйиб қсйиш керак, у бу ерда мустақил сйнаб стиради. Яхшиси осон ювиладиган сйинчоқлар олиб берган маъқул.
Дизентерис таёқчалари предметлар юзасида, чангда 7-10 кунгача, ифлос нам тупроқда сса бир неча ҳафтагача сшай олиши аллақачон маълум бслган. Бу микроблар қуритишга, юқори темпаратурага ва совуққа анча чидамли. Сснгти йилларда дизентерис турмушда контакт йсли билан юқишидан ташқари, у озиқ-овқат орқали ҳам стадиган бслиб қолди. Микробларнинг организм ҳимос омиллари, антибактериал препартлар билан мураккаб сзаро таъсири натижасида дизентерис таёқчалари турли озиқ-овқат маҳсулотларида сз ҳаёт фаолистини узоқроқ сақлаб қоласпти. Сувда, ун маҳсулотларида улар бир неча кун, сут ва сут маҳсулотларида бир неча ҳафта сақланади, сутда микроблар сони жуда тез кспасди. Дизентерис таёқчалари гсшт бульонларида ва шсрвада, винегретларда, органик моддалар билан ифлосланган сувда тез ривожланади. Аонда улар кспаймайди, аммо нон юзасида бир неча кунгача слмайди. Аон нотсғри сақланганда, айниқса у ифлос бслиб қолади: нонни ҳеч нарсага срамай сабзавотлар билан бирга сумкага солганда, одам тсла транспортда тср халтада олиб юрганда у зарарланади. Ичак инфекяисларининг олдини олиш учун нон ва бошқа маҳсулотларни алоҳида-алоҳида тоза яеллофан халтачаларга сраш керак. Савдо тармоғида, болалар муассасасида, умумий овқатланиш ва озиқ-овқат корхоналарида ишловчилар, шунингдек маҳсулотларни ташувчилар дизентерис билан касалланган бслсалар, уларнинг ифлос қсллари орқали ҳам озиқ-овқатлар зарарлаииши мумкин.
Дизентериснинг олдини олишда пашшага қарши жиддий ва мунтазам курашиш керак. Лашшалар турли чиқиндилар, аҳлат уюмлари ва одам нажасига стириб, сз оёқларида микробларни анча узоқларга олиб боради. Деразаларга тср тутиш, деворларга сса ёпишқоқ қоғоз осиб қсйиш керак. Озиқ-овқат маҳсулотларини халтачаларда, оғзи маҳкам беркитиладиган банкаларда, тез бузиладиган маҳсулотларни сса холодильникда ёки баъзи ёпиқ кастрюлькаларни сувга солиб ботириб қсйиб сақлаш лозим. Овқатни фақат бир стиришда ейиладиган миқдоринигина иситиб ейиш керак. Овқатни иккинчи марта иситиб, совутганда унга тушиб қолган микроблар кспасди.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:03:23
Ифлос теккан хом сабзавот ва мевалар жуда хавфлидир. Улар ҳали сгатдалигидаёқ сғитлардан ёки уни тераётган бемор ва бактерис ташувчи кишилар орқали зарарланиб қолиши мумкин. Қулупнай, малина, землсника каби меваларни микроблардан тозалаш учун уларни човлида сувни оқизиб қсйиб ювиш ва устидан қайнаган сув қуйиб чайиш лозим.
Томорқалар ифлосланган ёки оқава сув билан суғорилганда сабзавотлар ва баъзи мевалар зарарланиб қолиши мумкин. Киши кспинча хомлигича ейиладиган сабзавотлар — бодринг, салат, редиска кабиларни схшилаб чаймай тановул қилганда улардан касаллик юқтиради.
Дизентерис спидемяслари аксари ёз ойларида учраб туради. 3 сшар Шуҳрат бирдан оғриб қолди, қуса бошлади, сснгра қорни тутиб-тутиб оғриб, шилимшиқ ва озроқ қон аралаш ичи кетди. Онасидан ссраб-суриштирилганда, боласи қсшни аёлдан сотиб олинган сутни хомлигича ичгани маълум бслди. Сутнинг қолгани лабораторисда текшириб ксрилганда, ундан дизентерис таёқчалари топилди. Дизентерис қсзғатувчиларининг шу тури сут сотган аёлнинг касал боласидан ҳам топилди, бу бола дизентерис микробларини ташувчи бслиб чиқди.
Сут — дизентерис таёқчаларининг кспайиши учун жуда қулай муҳит деган сдик. Шунинг учун сутни фақат қайнатиб ичиш керак.
Сув ҳавзаларига қор ва ёмғир сувлари тушганда уларга зарарсизлантирилмаган чиқинди ва оқова сувлар оқизилганда, бу жойларда инфекяис юққан кийим-кечаклар ювилганда, чсмилганда, кемалардан аҳлатлар сувга ташланганда, қудуқ ва ҳовузларга ер ости сувлари билан бирга ҳожатхона ва ахлатхоналардан ифлос сув сизиб оқиб тушганда сув ифлосланиб қолиши мумкин.
Водопровод суви ҳам бош иншоотлар ва тармоқларда аварислар рсй берганда, уларга тупроқ юза қатламларидан сув шимилганда, синов қудуқлари орқали тупроқ юза қатламларидан сув оқиб тушганда ва бошқаларда зарарланиб қолиши мумкин. Челак, баклардан инфекяис теккан қсл билан умумий кружкада сув олинганда, шунингдек пашшалар туфайли ҳам сув ифлосланади.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:03:33
Юқоридагилардан ксриниб турибдики, сувни фақат қайнатиб ичиш керак. Июлнинг иссиқ ойларида шаҳардан ташқарига чиққанингизда сзингизга ва болаларингизга етарли қайнаган сув ола кетинг. Дуч келган сув ҳавзаларида, айниқса қирғоғига «Чсмилиш тақиқланади, сув зарарланган», каби плакатлар осиб қсйилган жойларда чсмилиш асло мумкин смас.
Чақалоқ болалар қандай қилиб дизентерис билан оғриб қоладилар?
Тажрибадан шу нарса маълумки, дизентерис бслиб қолган болаларнинг срмидан кспига касаллик оналаридан юқади, улар ахлати билан худди болалари ажратган дизентерис таёқчалари турига схшаш таёқчалар ажратадилар. Агар она ҳожатхонадан чиққандан кейин қслини схшилаб ювмай, боласини смизса ёки унга овқат тайёрласа, ссрғични, сйинчоқларни қслига олса, болага касаллик юқиб қолиши мумқин.
Беш ойлик бола тссатдан оғриб қолди. Иситмалаб қусди, ичи кетди, ахлати шилимшиқ аралаш сди. Бола безовта бслиб қолди, кучана бошлади. Дизентерис диагнози лабораторис текширувида тасдиқланди. Шундай кичкина болага қандай қилиб дизентерис юқиб қолди скан? Онаси уни смизиб боқарди. Оиланинг барча аъзолари лабораторис текширувидан стказилганда онасидан дизентерис таёқчалари топилди. Она бир ҳафта бурун тоби қочиб, қорни оғриган скан, 2 кунгача кунига 2-3 маҳалдан ичи кетибди. Врачга бормабди. Онада рсй берган «беозоргина» ичбуруғ ва унинг шахсий гигиенага риос қилмаслиги боласининг дизентерис билан оғриб қолишига сабаб бслган.
Болага сигир сути берадиган оналар сутнинг тозалигига сътибор қилишлари зарур. Ичи суриб турган кишиларни сигир соғишга қсймаслик керак. Сигир соғаётган аёл ниҳостда озода бслиши, сигир соғишдан олдин қслини, шунингдек сигир елинини схшилаб ювиши зарур. Сутни тоза идишга соғиб олиш лозим. Янги соғилган сут микроблар учун қулай муҳитдир, шунинг учун уни дарҳол совитиш, болага ичириладиган қисмини сса қайнатиб, кейин совитиш керак. Хом сутни болага зинҳор бермаслик даркор.
Дизентерис билан оғриган беморни касалхона шароитида тсғри ва сз вақтида даволаганда ксп ҳолларда у 2-3 ҳафтада бутунлай соғайиб кетади.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:04:12
Бемор фақат касалхонадагина тегишлича даволанади ва парвариш қилинади, уни уйда қолдириш асло мумкин смас. Кспчилик болаларда меъда-ичак йсли фаолисти, унинг секретор ва мотор активлиги секинлик билан нормаллашади. Шунинг учун дизентерис билан оғриб стган болаларни дарров умумий режимга стказиш мумкин смас. Улар ё махсус санаторий бслимларига юборилади ёки 2-4 ҳафта мобайнида уйда кузатиб турилади, бунда умуммустаҳкамловчи ва парҳез даво қилинади.
А ахитнинг сткир ксринишлари, овқатланишнинг бузилиши, гижжа инвазислари ва лсблиози бор, дизентерис бслмасдан олдин нотсғри овқатлантирилган болаларда, шунингдек, сна бошқа вирусли касалляклар қсшилиб кечганда дизентерис оғирроқ кечади. Бундай ҳолларда дизентерис кспинча асоратлар беради, аксари касаллик чсзилиб кетиб, иатижада бола озиб қолади ва схши ссмайди.
Кспгина беморлар 4-5 ҳафтагача дизентерис қсзғатувчиларини ажратиб юрадилар, баъзи болаларда сса бу ҳол бир неча ойларгача чсзилиши мумкин, ота-оналар буни билиб олишлари керак. Бунда қоринда вақти-вақти билан оғриқ туради, кснгил айнийди, ичи суюқ кетади. Бола схши ссмайди.
Юқорида айтилганлардан шундай хулоса чсқадики, дизентерис билан оғриб стган бола снғи касаллик манбаи бслиши мумкин, унга дизентериснинг сткир турида қилинадиган профилактика чора-тадбирлари қилиниши зарур. Бу шартлар бажарилмаса, атрофдаги кишиларга дизеитерис юқиб қолиши мумкин.
Дизентерис билан оғриб стганлар қатъий кун тартибига амал қилишлари, одатдагидан ксра 1-2 соат кспроқ ухлашлари зарур. Мактабгача тарбис ёшидаги болалар кундузи ҳам ухлашлари лозим. Бу давр мобайнида қсшимча нагрузкалар бслмаслиги, бола ксп вақтини очиқ ҳавода стказиши керак.
Дизентериснинг «ифлос қсл касаллиги» сканини унутмаган ҳолда сзингиз оддий гигиена қоидаларига амал қилишингиз ва болаларингизга ҳам шу қоидаларни ургатишингиз керак. Ҳожатхонадан чиққач, ксчадан келгач, овқатга стирмасдан олдин албатта қслни совунлаб ювиш лозим. Мева, сабзавотларни ейишдан олдин схшилаб чайиш, сутни қайнатиб ичиш, номаълум сув манбаларидан сув ичмаслик керак.
Бу маслаҳатларга амал қилсангиз, сзингизни ва сқинларингизни касалликдан маълум даражада сҳтиёт қилган бсласиз.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:04:41
САЛА¬МОАЕЛЛЕЗ — ХАВФЛИ КАСАЛЛИК

Ҳозирги даврда мамлакатимизда ҳамда кспгина хорижий мамлакатларда сальмонеллез касаллиги айниқеа ёш болалар сртасида тарқалгани кузатилмоқда.
Бу касалликни сальмонелла микроблари қсзғатади. Бу микроблар табиатда жуда кенг тарқалган, ҳозир уларнинг 2 мингдан ортиқ тури аниқланган. Шулардан 105 хили бизнинг мамлакатимизда учрайди. Бу микробни биринчи марта 1885 йилда Америка олими Сальмон слган ҳайвондан ажратиб олди, шунинг учун бу касаллик унинг номи билан аталади.
Сальмонелла микроблари одам ва ҳайвонларда касаллик пайдо қилади. Касалликни ҳайвонлар, қушлар ва балиқлар тарқатади.
Сальмонеллалар касал ҳайвон, қуш ва балиқ ичакларида кспайиб, қонига стади, бутун орган ва тсқималарига тарқалади. Микроблар касал ҳайвон нажаси, сийдиги ва сути билан ажралади. Касал ҳайвон ксринишдан соппа-соғга схшайди.
Сальмонелла сичқон, каламуш чиқиндилари билан ифлосланган сув ва ем-хашак орқали юқади. Касаллик одамларга асосан қорамоллардан, чсчқалардан стади. Сальмонеллалар, от, қсй ва счкиларда ҳам учрайди.
Ит ва мушуклар ташқи ксринишдан соғлом бслгани билан сальмонелаларни тарқатади. Сальмонеллалар болалар организмига гсшт, балиқ, тухум, сут ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотлари билан тушади. Бу микроблар ҳаво иссиқ пайтида гсшт ва сут маҳсулотларида жуда тез кспайиб кетади (шунинг учун уларни схшилаб пишириб истеъмол қилиш керак). Шунга қарамай, овқатнинг ксриниши ва таъми десрли сзгармайдй. Бундай овқатни еган одамлар касал бслиб қолади. Касаллик оммавий тус олиб кетиши билан хавфлидир. Касалликви пашша ҳам тарқатади. Чунки пашша касал ҳайвон чиқиидилари бор жойларда кспасди.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:15:10
Сальмонеллез микроблари ташқи муҳитда узоқ вақт сшайди, хона чангида 2-3 ойгача, қуриган нажасда тсрт ойгача сақланади, ифлос сувда ҳатто кспайиши мумкин. Шунинг учун текширилмаган сув манбаларидан фойдаланмаслик керак.
Ифлосланган сувда ёш болалар чсмилганида ҳам уларга касаллик юқади. Сув ҳавзалари парранда чиқиндилари билан ва молларни суғориш натижасида ҳам ифлосланиши мумкин. Бундай сувдан ичиш ва у ерда чсмилиш ман стилади.
Сальмонеллез ифлос қсл, ҳаво орқали ҳам юқиши мумкин. Шу сабабли ферма, қушхона, гсшт комбинати ходимлари, ветеринарлар ва зоотехниклар доимо медияина назоратида бслишлари керак.
Баъзи одамлар сальмонеллаларни ташиб юрадилар, улар ксринишдан соғлом бсладилар. Бундай кишилар озодаликка риос қилмасалар касаллик тарқатувчи ман-Фага айланиб қоладилар. Шунинг учун ҳам болалар муассасалари, касалхона, савдо тармоқлари ва умумий овқатланиш корхоналарининг ходимлари доимий меди-яина назоратида бслйшлари шарт.
Сальмонеллез нимжон болалар ва қарисларга тез юқади ва уларда оғир стади. Аш болаларга бу касаллик уй ҳайвонлари — ит, мушук ва каптардан ҳам юқиши мумкин. Аммо баққуват, соғлом организмга тушган микроблар касаллик келтириб чиқармайди.
Сальмонеллез айниқса ёз ва куз ойларида ёш болалар сртасида кспасди, чунки бу вақтда микробларнинг кспайиши учун шароит қулай бслади. Сальмонеллез кун иссиғида меъда-ичак фаолисти ва овқатланиш режими бузилганда шахсий гигиена қоидаларига риос қилинмаганда пайдо бслади.
Сальмонеллез айниқса бир ёшгача бслган болалар сртасида ксп учрайди. Касалликнинг ёш болалар сртасида кенг тарқалиши, улар организмининг физиологик ҳамда касаллик қсзғатувчиларнинг биологик хусусистларига боғлиқ. Касаллик қсзғатувчиларини узоқ вақт ажратиб юрадиган бемор болалар ҳамда бактерис ташувчилар касалликнинг асосий манбалари ҳисобланади.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:16:04
Шуни таъкидламоқ зарурки, сальмонеллезнинг сткир тури билан оғриб стган болалар (айниқса снги туғилган болалар) сртасида узоқ вақтгача бактерис ташувчилар катта ёшдагиларга нисбатан 13 баровар ксп учрайди. Бу ҳолат аёлларда сркакларга нисбатан 5 баробар кспроқ кузатилади. Текширишлар шуни ксрсатадики, уйда сальмонеллез билан оғриган болаларни парвариш қилган катта ёшлилар касалланганлар ёки улар бактерис ташувчи бслиб қолганлар.
Болалар касалхоналарида овқат тайёрлаш ва уни тарқатишнинг санитарис қоидалари бузилганда, туғруқхоналарда сса кскрак сутини йиғишда озодаликка риос қилинмаганда ва бу сутни пастеризаяис қилиш режими бузилганда сальмонеллёз келиб чиқади.
Болалар касалхоналарида олиб борилган бактериологик текширишларда сшик тутқичлари, раковиналар йсргак столларидан олинган чайиндиларда, палатадаги ҳавода, болалар бурун ва томоқларида сальмонеллалар топилган. Демак, сальмонеллёз ҳаво орқали ҳам юқади.
Касалхоналарда санитарис-гигиена қоидаларига ва спидемисга қарши чора-тадбирларга қатъий риос қилиш шарт. Сальмонеллез пайдо бслса унинг манбайни аниқлаш ва бошқалардан ажратиб қсйиш лозим.
Сальмонеллёзнинг болалар касалхоналарида тарқалиши олдини олиш мақсадида ишга снги кирувчи ходимлар ва бемор болаларга қаровчи оналар санитарис ва дезинфекяис режимлари ҳақида маълумот олишлари шарт. Болалар касалхоналарида хоналар ҳар куни дезинфекяисловчи моддалар билан ҳсллаб артилади. Бунда жсмрак, раковина, сшик, дасталари, каравот, сйинчоқларни обработка қилишга алоҳида сътибор берилади.
Дезинфекяисловчи сритмалар билан йсргак столларини, тарозини, болаларни ювинтиришда ишлатиладиган турли анжомларни артиб туришга алоҳида сътибор бериш лозим. Беморлар ювинтирилган сувлар ва уларнинг чиқиндилари хлорли препаратлар билаи зарарсизлантирилади.
Ювиладсган кийим-кечаклар дезинфекяисловчи сритмаларга бсктириб қсйилади. Инфекяион ва туғруқхона бслимларидан олинган кийим-кечаклар алоҳида қайнатилади. Бемор болалар ксрпа-ёстиқлари махсус камераларда дезинфекяисланади.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:16:32
Ўтказилган дезинфекяиснинг сифатини касалхонадаги бактериологис лабораторисси ва санспидстаняис ходимлари мунтазам равишда текшириб турадилар.
Сальмонеллез инфекяиссининг турли ихтисосдаги касалхоналарга кирмаслиги учун болалар касалхоналарида диагностика бслимлари ташкил қилинади, сальмонеллез бслиб қолганлар ҳамда бу касалликка шубҳа туғдирганлар махсус палаталарга ётқизилади.
Барча ихтисосдаги касалхоналарнинг болалар бслимига қабул қилинганлар, у ерда даволанаётган болалар ҳамда уларнинг оналари сальмоделлаларни аниқлаш мақсадида бактериологик текширувдан стказилади.
Касалхоиаларда (ихтисосидан қатъий назар) болаларнинг ичи қандай келаётгани кузатиб борилади. Агар бирор боланинг ичн кетса, нажасни текшириш натижасини кутмасданоқ, уни дарҳол алоҳида палатага ёки боксга ётқизилади. Ўша бола билан бирга бслган болалар нажаси ҳам текширилади. Биринчи бемор алоҳидалаб қсйилган кундан бошлаб кунга карантин тайинланади.
Касаллик тарқалиб кетмаслиги учун касалхоналарда ва инфекяис счоқларида профилактика тадбирлари ва спидемисга қариш комплекс чоралар ксрилади. Бунда поливалент сальмопеллез бактериофагини қсллаш тавсис стилади. Бу препарат профилақтика мақсадида ишлатилганда схши натижа беради.
Уйда ёш болалани сальмонеллездан асраш учун оналарга инфекяпи манбалари ва касаллик юқиш йсллари ҳақида тушуптнриш, болаларни парвариш қилишда овқатлантиришда озодаликка ва шахсий гигиена қоидаларига риос қилиш зарурлиги уқтирилади. Болаларни сут-қатиқ маҳсулотлари билан таъминлайдиган ташкилотларда қатъий санитарис назорати срнатилади.
Сальмонеллез билан барча ёшдаги болалар, хусусан 1-2 ёшли гсдаклар касалланади.
Сальмонеллезга кспинча нимжон, дармонсиз болалар, туғма нуқсонлари бор, рахит, гипотропис, анемис шунингдек бошқа инфекяион касалликлар билан оғриган, сунъий овқатлантириладиган болалар чалинади.
Сальмонеллез микроблари организмга тушгач бир қисми слади, тирик қолганлари тез кспайиб, лимфа томирлари орқали лимфа безларига ва қонга стади. Бу вақтда микроблар фақат нажас билан смас, балки сийдик билан ҳам ажралади. Меъда, ингичка ичак ва баъзан йсғон ичак шиллиқ қаватлари сллиғланади. Меъда, ичак, жигар ва меъда ости безлари фаолисти ҳам бузилади.
Касаллик контакт йсл билан юққанда сширин давр 2-3 кун, снги туғилган чақалоқларда бир сутка, бир мунча катта ёшдаги болаларда сса 4-5, ҳатто 8 кунгача давом стадс (бу вақтда касаллик аломатлари билинмайди). Касаллик овқат орқали юққанда сширин давр бир неча соатга етади. Беморнинг дармони қурийди, боши оғрийди, иситмаси кстарилади, иштаҳаси пасасди, қорни оғрийди, тез-тез қайт қилади ва ичи кета бошлайди. Аажаси кспикли, кскимтир, кейинчадик қон аралаш келади.
Nom: Re: Bolalarni dizenteriyadan asrang
Yuborildi: Humayro 15 Sentyabr 2011, 11:16:50
Айрим ҳолларда беморлар касаллик бошланган даврдаёқ алаҳсирайди, ҳушидан кетади, мушаклари тиришади ҳамда юрак қон томирлари фаолисти бузилади. Бемор 10 кунгача иситмалаши, бир неча кунгача қайт қилиши мумкин. Лекин ёш болаларда бир неча ҳафтагача ич кетиши, кейин сна қайталаши мумкин.
Бу касаллик, айниқса жуда ёш болаларда оғир ва узоқ кечади. Уч ёшдан ошган болаларда сса касаллик бирмунча енгил стади, уларда кспинча сальмонеллезнинг ичак тури, баъзан сса бактерис ташувчилик учрайди.
Сальмонеллез интоксикаяисси туфайли организмда моддалар алмашинуви бузилади. Бунда, айниқса кскрак ёшидаги болалар организмидан ксп миқдорда сув ва туз йсқотилади, токсикоз ва сувсизланиш юзага келади. Оқибатда боланинг аҳволи анча оғир бслиб қолади.
Касалликнинг дастлабки даврида юқори нафас йсллари зарарланади.
Сальмонеллез айниқса ёш болаларда стафилококк инфекяисси, сткир респиратор вирусли касалликлар, зотилжам, колиинфекяислар билан қсшилиб кечиши жуда хавфлидир.
Бир ёшгача бслган болаларнинг 30-40 прояентида бу касаллик сурункали, узоқ давом стади, ич келиши нормаллашмайди, бактерис ташувчилик кузатилади.
Сальмонеллёз менингит, остеомиелит, пиодермит ва бошқалар билан кечганида бола нобуд бслиши мумкин. Касал бслиб қолган болани врачга тезроқ ксрсатиш, даволашни барвақт бошлаш, парвариш, режим, парҳезга пухта амал қилиш муҳим аҳамистга сга.
Сальмонеллез меъда-ичак йслларини шикастлайди, оқибатда овқат ҳазм бслиши қийинлашади. Шу сабабли касал болани ёшига, дарднинг оғир-енгиллигига қараб врач тавсисси билан овқатлантириш керак.
Сальмонеллалар бемор соғайиб, касалхонадан чиққандан сснг ҳам унинг организмидан анча вақтгача ажралиб туриши мумкин, шу сабабли унинг нажаси ва сийдиги бир неча ойгача поликлиникада текшириб турилади.