forum.ziyouz.com

Jamiyat va inson => Oila va jamiyat => Mavzu boshlandi: Хадича 01 Yanvar 2013, 18:30:46

Nom: Farzandingiz jizzakimi yoki qo'rqoq?
Yuborildi: Хадича 01 Yanvar 2013, 18:30:46
Assalomu alaykum.

Bu mavzu ochishdan maqsad,ushbu savol juda ko'pchilik Ota-Onalarni muamosi ekanligini hisobga olib,zora birodarlarimizga foydasi tegsa,degan umiddamiz. Zero, Farzand tarbiyasi o'ta nozik ish. Bu huddi mavjlanib turgan dengizga qiyos bo'lib, goho to'lqinlanib toshadi, goh sokin bo'lib oqadi. Bunga mos va hos harakatlana bilish uchun gohida ushbu dengizni kezib o'tgan Tajribalilarni beg'araz maslahatiga muhtoj bo'lamiz.

Kuzatganlardan kelib chiqib shuni aytish mumkinki, goh bola payti iqtidorli bo'lgan bola vaqt o'tgach o'zgarib,o'zgacha yengil hayot tizimiga ilinib qoladi. Goh yoshligida sho'x bo'lgan bolalar,keyinchalik kamgap,yuvosh bo'lib qoladi. Bunga biror stress, biror janjal yoki yaqin odamini yo'qotish,yoki do'stlar ta'sir qilishi mumkin. Ba'zan yuvosh bo'lgan bola ham,biror kasallikni boshidan o'tqazgach jizzaki,yig'loqi,qo'rqoq bo'lib qolishi mumkin. Bu borada balkim har bir bolaga induvidual yondashib chora ko'rish kerakdur....

Lekin,baribir odam eng avval o'zga Ota-Onalarni farzandi bilan bo'lgan muammolar bilan tanishib,ma'lum bir yo'nalishni topishga harakat qiladi.

Bu mavzuda birodarlarimizni farzandini hozirgi ijobiy ahloqi keyinchalik o'zgarmasligi, yoki ma'lum bir jizzakilik, yig'loqi,qo'rqoqlik,qizg'anchiqlik va boshqa minus taraflari keyinchalikka ijobiy yo'lga o'zgarishi uchun kerakli maslahatlar,hayotiy misol yoki psixolog maslahatlari bilan,dinda bolani axloqini sayqallash yo'llari haqda ishonchli manbalardan maslahatlar beramiz.

Zero, xushxulq bola jamiyatni dur-u gavhari, Ota-Onani sevinchi. Farzandga vaqtida berilgan xushaxloq,tarbiyasidagi o'zgarishlarni vaqtida topilgan ijobiy natijasi ila kelajakda,oxiratda Xushaxloq va Xushodob farzandni Ota-Onasi bo'lishga erishish naqadar suyukli...

  Alloh boshlagan ishimizni hayrli qilsin.
Nom: Javob: Farzandingiz jizzakimi yoki qo'rqoq?
Yuborildi: Abdulhafizaka 01 Yanvar 2013, 18:56:15
 Боланинг инсон сифатида шакилланиши учун оилада ота-онанинг сзаро бир-бири билан муносабатлари жуда ахамистли рол сйнайди.
Куни-кеча www.ovoza.com сахифасидаги мана бу маÒ›олани сÒ›иб Ò›аттиÒ› таъсирлангандим мавзуни ксриб сизларга хам илиндим:
Аега бундай Ò›илдинг, Ò²уснора?!
Хонани синчиклаб ксздан кечираётган терговчининг нигоÒ³и бир четда турган дафтарга Ò›адалди. Уни Ò›слига олди. Дафтарнинг биринчи саÒ³ифасида шундай ссзлар битилганди:
"œМен дунёда жуда ёлÒ“изман. Ота-онаси йсÒ› етимча дейсизми. ЙсÒ›-йсÒ›, ота-онам бор. Бор-у, менга йсÒ›дай туюлади. А­симни таниганимда ака-опаларим анча улÒ“айиб Ò›олишган сди. Оиламизнинг суснчиÒ“и бслиши керак бслган отамиз Ò³аммамизни бир олам ташвишларга ксмиб ташларди. Аегадир борган сари отамдан йироÒ›лашиб бораётгандекман. Кун бсйи хаёлларга Ò“арÒ› бслиб юраман. Уйнинг ташвишлари, мактабдаги сÒ›ишдан бошÒ›а сзим англаб етолмайдиган Ò›андайдир бегона туйÒ“улар менга сира тинчлик бермайди. Буларнинг Ò³аммаси отам туфайли..."
 
Терговчи бу марÒ³ума Ò›изга тегишли сканлигини англагач, сÒ›ишда давом стди.
 
"œОтам... Бу ссзни ёзспман-у Ò›улоÒ›ларим остида унинг бир-биридан устсиз ва куракда турмайдиган сскишлари жаранглагандай бслди. Мен бу сатрларни срим кечада, Ò³амма ухлагандан кейин ёзспман.
Дугоналарим сз оталари олиб берган совÒ“а-саломларни ксрсатиб фахрлансалар, оталари айтиб берган Ò›изиÒ›арли сртак ва Ò³икосларни айтиб маÒ›танганларида Ò³авасим келади. Менинг отам бслса... Майли, бизни сркалатмасин, майли, кийим-кечаклар Ò³ам олиб бермасин. Майли, ишламасин, унинг бир ссмига зор смасмиз. Лекин бизнинг тинчимизни бузмасин. Онаизоримизни Ò³аÒ›оратлаб, хсрламасин.
Отамизнинг тутмишини ксриб, афсусланаман. Чунки унинг "œхурмача" Ò›илиÒ›лари туфайли акаларим уйланолмай, опаларим сса Ò›ари Ò›из бслиб стиришибди. Ойдай Ò³усни бслган опаларимга келган совчилар Ò³ам, онам бечора келин Ò›идириб борган хонадон бекалари Ò³ам отамизнинг аÒ³волини ксргач, дарÒ³ол фикридан Ò›айтишибди. Ўз фарзандлари таÒ›дири, туйÒ“уларига бефарÒ› Ò›арайдиган ота Ò³ам бслар скан-да, дейман афсусланиб.
 
Отам тайинли касб-корнинг бошини тутмаган. Бсйни ёр бериб бирон ерда тузук-Ò›уруÒ› ишламаган. Аима смиш, соÒ“лиги кстармасмиш. Устозимиз "œБекорчидан Худо Ò³ам безади. БироÒ› бемаъниликлар негизида бекорчилик ётади", деб тсÒ“ри айтган скан. Мана, отам сзи каби "œулфат"лари билан чойхонадан бери келмайди ёки уйда сралашиб, оила аъзоларимизнинг Ò³ар биридан "œÒ›ийиÒ›" Ò›идиради, бслар бслмасга вайсаб, Ò³атто муштумзсрликка Ò³ам бориб етади. Арзимаган баÒ³она билан онамизга мушт кстараверади, Ò³аммамизни Ò³аÒ›оратлаб, "œУй меники, уйдан чиÒ›", деб ксчага Ò³айдайди.
 
ТсÒ“риси, бундай Ò³аётдан безор бслиб кетдим. Бу галги жанжал уйимизда совун Ò›олмаганлигидан бошланди. Отам онамга "œКийимларимни ювиб Ò›сй", деб буюрди. "œУйда совун Ò›олмабди. Ò²озир олиб келаман", деган онамнинг гапи бсÒ“зида Ò›олди. Отамиз даÒ³анаки жангни бошлаб юборди. Шу кеча Ò³аммамиз кечки овÒ›атни емадик. Чунки кснглимизга Ò›ил сиÒ“масди. Кундузги жанжални сслаб, уйÒ›ум келмади. Отамиз ксзимга ёмон ксриниб кетаверди. Дод-войлар, ур-сурлар ксз олдимда Ò›айта жонланарди. Òšслида пичоÒ› ушлаб, ксзи Ò›онга тслган отам Ò³аммамизни ксчага Ò³айдади. Сснгра Ò›слига илинган Ò›урол — тешани олиб..."
Терговчи йигитнинг бардоши етмади. У марÒ³уманинг дафтарини оÒ³иста стол устига Ò›сйди.
 
Ксз олдимда гоÒ³ оталарининг бемеÒ³р Ò›слларига, гоÒ³ азиз тани хор бслаётган онаизорининг Ò›слларига ёпишаётган, бсйи-бастига тенг бслиб Ò›олган фарзандлар гавдаланди.
 
 ...Чекка вилостлардан бирида бслиб стган бу Ò›отиллик тафсилотлари жамланган жиност иши билан танишганимга анча бслди. Бу оила фожиаси Ò³аÒ›ида ёзишга негадир Ò›слим бормади. БироÒ› сндигина 16 ёшга кирган Ò²усноранинг аснчли таÒ›дири менга тинчлик бермади. Чунки А устам каби бемеÒ³р оталар орамизда онда-сонда бслса-да, учраб туради. Уларнинг Ò›илмишларини сшитган Ò³ар Ò›андай инсоннинг Ò›алби ларзага келади.
 
 Ò²авохон Лирназарова А устам Лирназаров билан турмуш Ò›ураётганда бошига шунча кулфатлар тушиши етти ухлаб тушига кирмаганди. Ò²авохон келин бслиб келган кунининг сртасигаёÒ› Ò›аттиÒ› адашганлигини англади. "œШунинг учун унга сÒ›ин атрофидаги Ò›излар турмушга чиÒ›ишмаган скан-да", дес ичидан Ò›иринди стди. Сснг онасининг "œСабр таги сариÒ› олтин" деган гапларини сслаб шайтонга Ò³ай берди. Балки инсофга келиб Ò›олар, деб схши нист Ò›илди. Ò²авохон шу тариÒ›а тишини тишига Ò›сйиб сшай бошлади. Орадан бир неча йиллар стди. Бирин-кетин бир-биридан ширин фарзандлари туÒ“илди. Ò²авохон сÒ“ил-Ò›изларининг орзу-Ò³авасини ксриш нистида далада астойдил меÒ³нат Ò›илди. Кечалари бировларнинг ксрпа-тсшагини Ò›авиб, Ò›сллари Ò›онталаш бслиб кетса-да, бировга тиш ёрмади.
 
 Аммо оила бошлиÒ“и... А устам Лирназаров табиатан анча бераÒ³м, Ò›илдан Ò›ийиÒ› ахтариб жанжални пулга сотиб оладиган, ичкилик деса сзини томдан ташлайдиганлар хилидан сди. Бирор ерда ёлчитиб ишламади Ò³ам. У кейинги йилларда ичкиликка ружу Ò›сйди. Бундан ташÒ›ари, у десрли Ò³ар куни уйга маст Ò³олда келиб, жанжал чиÒ›арар, хотини Ò²авохонни Ò³ар хил баÒ³оналар билан уриб-сскиб, Ò³аÒ›оратлаб кун бермасди. Ò²авохон бечора "œÒ›сй" деган сари А устам Ò›ср оларди. Онасининг пинжига кириб йиÒ“лаётган фарзандлар Ò³ам А устамнинг тепкиларидан бебаÒ³ра Ò›олишмасди. Аобакор ота тузалиш срнига ашаддий жанжалкашга, шафÒ›атсиз золимга айланди. Ò²авохон бир неча марта ажрашмоÒ›чи бслиб ота-онасиникига кетиб Ò³ам ксрди.
 Аммо бир стак бола билан Ò›аерга Ò³ам сиÒ“арди. Бундан Ò³аволанган А устам кун сайин шафÒ›атсиз ва раÒ³мсиз инсонга айлана борди. Унинг бу Ò³олати кун сайин кучайиб, азоб-уÒ›убатларга чидашнинг иложи бслмай Ò›олди. Ò²авохонга А устамни деб бахти бойланиб Ò›олган фарзандларининг Ò›исмати алам Ò›иларди. Унинг кейинги пайтларда одамови бслиб Ò›олган кенжатойи Ò²уснорага раÒ³ми келарди. "œШугинага жуда Ò›ийин бслди-да. Òšсли калталик Ò›урсин. Шу Ò›изим шоир бсладиган ксринади, сÒ›итолмадим-да", деб ксп афсусланарди.
 
 Ўша машъум фожиа рсй бергандан бир кун олдин оÒ›шомда А устам Ò³овлига бешиктерватардек тебраниб кириб келди. Арзимаган нарсадан жанжал чиÒ›ариб, Ò³овлини бошига кстарди. Ò²авохонни Ò³овлини зир айлантириб Ò›увлади. Уни тартибга чаÒ›ирмоÒ›чи бслган фарзандларига Ò›араб оÒ“зидан тупук сачратиб баÒ›ира кетди:
 
 — Ò²о, номус Ò›иладиган бслиб Ò›олдиларми? Сенлар ор-номуслию мен номуссиз бслдимми? Ò²амманг йсÒ›ол!
 Ксзимга ксринмаларинг! Ò²е...
 
 Инсоний Ò›иёфасини йсÒ›отган А устам Лирназаровнинг оÒ“зидан оÒ› ит кириб Ò›ора ит чиÒ›арди.
 
 ...А­рта тонгда снграган она фарёди Ò³амманинг Ò›албини ларзага солди:
 
 — Онанг слсин, болам! Аега бундай Ò›илдинг, Ò›изгинам!..
 
 Ò²уснора тандирхонада сзини осиб Ò›сйганди...
 
 А устам Лирназаров-ку, Ò›илмишига сраша жазосини олди. Агар у Ò³алол меÒ³нат Ò›илиб, пул топганда, рсзÒ“орни бутлаб Ò›сйганида, Ò›сни-Ò›сшнилар, юрт отаси Ò³исобланмиш маÒ³алла оÒ›соÒ›оллари "œÒšсшнинг тинч — сен тинч" деган наÒ›лга амал Ò›илганларида, "œÒ²ой нодон, инсофинг борми? Сен отасан. Бекорчиликдан нима наф? Ò²адеб бемаврид жанжал чиÒ›араверасанми", деганларида бунчалик оÒ“ир оÒ›ибат юз бермасмиди... Òšолаверса, уйлари ёнма-ён жойлашган Ò›сни-Ò›сшнилар фарзандларнинг бсзлашини, Ò²авохоннинг аччиÒ› фарёдини сшитмаган бслишлари мумкин смас. Бизнинг фикри ожизимизча, "œА­р-хотиннинг уриши — дока рсмолнинг Ò›уриши" деган лоÒ›айдлик туфайли Ò²усноранинг гулдек умри хазон бслди.
 Азиз юртдошлар! Дунё А устам Лирназаров каби ёмон одамларга тслиб кетмаган. Ò²авохон каби оилам, фарзандларим деб сшаётган сабр-бардошли инсонлар Ò³ам борлигини, булут ортидан албатта Ò›уёш чиÒ›ишини Ò³амиша ёдимизда тутайлик.
 
Ò²абиба Ўктам.
Манба:  www.ovoza.com
 
Nom: Javob: Farzandingiz jizzakimi yoki qo'rqoq?
Yuborildi: Хадича 01 Yanvar 2013, 19:48:04
Savollarga ruhshunos Nigora Shomurodova javob bergan.

- E'tibor bersam, 3 yashar o'g'lim ko'chada tengdoshlari bilan o'ynayotganida ularga nisbatan o'zini tajovuzkor tutadi. Uyda biz-yaqinlari bilan o'ynaganda esj yuvosh bolaga aylanadi. Buning sababi nima? Nega o'g'lim tengdoshlari bilan yaxshi munosabatda bo'lmaydi ?
Sohiba Matkarimova, Xiva tumani

- Xavotirlanishga asos yo'q: o'g'lingiz o'zini yoshiga munosib tarzda tutyapti. Odatda 2-3 yoshda,ayniqsa,bog'chaga bormaydigan bolalar yaqinlari va o'zlariga tanish insonlar bilan o'ynashga o'rganib qolgan va ularda "birgalikdagi o'yin" haqida tasavvur mavjud emas. Qolaversa,kattalar bilan o'ynayotganda bola hamisha e'tibor markazida bo'ladi. Tengdoshlari bilan o'ynaganida esa u umumiy qoidalarga bo'ysunishga majbur bo'ladi va o'zini doimgidek e'tibor markazida his qilmaganidan siqila boshlaydi. Shuning uchun boshqa bolalarga yon bermaslik maqsadida tengdoshlarini o'z qoidalariga bo'ysundirishga urinadi.
O'g'lingizga ertak va multqahramonlar misolida ko'pchilik orasida o'zini qanday tutish kerakligini vazminlik bilan tushuntiring. Faqat ehtiyot bo'ling,bu bilan boladagi yetakchilik sifatini yo'qqa chiqarmang. U bilan rolli o'yinlar o'ynab,harakatlarini to'g'rilab boring. Bola tengdoshlari bilan tez-tez va ko'proq muloqotda bo'lishiga harakat qiling.


- Ikki o'g'lim bor. To'ng'ichim 3 yoshda, kenjam esa endi 1 oylik bo'ldi. U ukasi tug'ilganidan buyon tuvakka bormaydigan odat chiqardi. Nima qilsam bo'ladi?
Oliya Turobova
Toshkent shahri


- Bu-qizg'anish holati. O'g'lingiz uka yoki singilli bo'lgan barcha bolalarda bo'lgani kabi stress holatini boshdan kechirmoqda. Bunday paytda bolalar rivojlanish borasida biroz orqaga ketadi. Bolaga ko'proq e'tibor qarating. O'zini yolg'iz his qilmasligiga harakat qiling. Uni ukasiga namuna qilib ko'rsatib,chaqaloqqa nisbatan mehr uyg'otishga urining.
Nom: Javob: Farzandingiz jizzakimi yoki qo'rqoq?
Yuborildi: Хадича 03 Yanvar 2013, 15:01:57
 Quloqsiz bolalarning Ota Onalariga 7 ta maslahat.

Sizning bolangiz
doim xarxasha qilib, jo’rttaga injiqlik
qilayotgandek bo’ladimi?

Bu tabiiy
hol. Go’dak o’ziga ishonch bilan va
quvnoq o’sishi uchun o’zining
hissiyotlari va xulq-atvorini nazorat
qilishiga o’rgatishi ham zarur.
Barchasi bolalikdan boshlanadi, siz
bolangizni sekin-asta oilangiz uchun
odat bo’lib qolgan ovqatlanish
tartibiga ko’niktirib borasiz. Keyinroq
esa uni uyqu oldidan mustaqil
tinchlanishiga va qisqa vaqt ichida
o’zi bilan o’ynashga o’rgatasiz.
Go’dak yura boshlaganidan so’ng siz
uning har jihatdan mustaqilligini
orttirasiz. Bolada xarakter va vijdonni
tarbiyalar ekansiz, bu uning
maktabgacha bo’lgan yoshida juda
muhim ahamiyat kasb etadi.
Intizom — bu bamisli ota-onalarning
farzandlariga beradigan qo’llanmasi
bo’lib, bolalar undan hayot uchun
zarur tajribalarni o’rganishadi. Bu
jiddiy, sermashaqqat ish va u bilan
o’qtin-o’qtin shug’ullanish mumkin
emas
Bolalar sho’xligining oldini oling
Siz go’dagingizga gullarga
tegmasligini bir necha marta iltimos
qildingiz, ammo nima uchun siz
xonadan chiqishingiz zahoti u
gullarga tashlanadi va uzishni
boshlaydi?


Muammo: 1,5 yoshgacha bo’lgan
go’daklar o’z impulslarini to’liq
nazorat qilishga hali qodir
bo’lmaydilar. Shuningdek ular ongli
ravishda gapga quloq solmaslikni
ham uddalay olishmaydi va boshqa
odamlarning fikrlashi va xohishlari
ularning shaxsiy fikrlaridan
boshqacharoq bo’lishi mumkinligini
ham unchalik tushunishmaydi.
Ularning eng katta istagi esa albatta,
olamni anglashdir. Endigina yurishni
boshlagan go’daklar atrofdagi barcha
narsaning ta’mini totib ko’rishga,
ularga tegib ko’rishga harakat
qilishadi. Go’daklarga yangi
tovushlar, yangi narsalar qiziq
tuyuladi. Shu tufayli ularga "œTegma!"
deb doim aytaverish qat’iyyan
mumkin emas, axir ular sezgi orqali
yangi bilimlarni qo’lga kiritadilar-da.


Echim: uyingizni va bog’ingizni bola
uchun bemalol harakatlanadigan va
har doim "œyo’q!" degan xitobni
eshitmaydigan holatda xavfsiz qilib
qo’ying. Agar boshqa joyga qo’yib
bo’lmaydigan va tez sinadigan
buyumlar, masalan bog’ingizdagi
o’simliklar go’dakni jalb qiladigan
bo’lsa, uning diqqatini yanada
qiziqarliroq boshqa ob’ektga
qaratishni o’ylab ko’ring. Misol
uchun, jigarbandingizdan o’tloqda
o’sib yotgan momaqaymoqni uzib
olishni yoki undagi uchar
pufakchalar bilan o’ynashni
so’rashingiz mumkin.
Go’dakning hissiyotlarini hurmat
qiling
Go’dak shodonlik bilan parkdagi
arg’imchoqda uchmoqda, aynan shu
paytda siz u uchun dahshatli bo’lgan
jumlani qo’llaysiz: «Azizim, uyga
ketish vaqti bo’ldi!». Shu gapdan
so’ng bir lahzada mashmasha
boshlanadi. Siz xunob bo’lasiz, yig’ini
bas qilishni va tezda uyga otlanishini
talab qilasiz, aks holda hech qachon
bog’ga olib kelmaysiz. Bola yanada
qattiqroq yig’laydi va arg’imchoqqa
mahkamroq yopishadi.


Muammo: u ikki yoshga to’lganmi,
yoki ikki yuz ikkigami, uni urishsa va
nimadir qilishga majbur qilishsa,
albatta hech kimga yoqmaydi. Mana
nima uchun jahli chiqqan boladan
itoatkorlik talab qilinishi ko’p
hollarda jazavaga tushishga olib kelar
ekan.


Echim: Farzandingizning o’z hislariga
ega bo’lish huquqini tan oling.
Vaziyatga uning ko’zlari bilan qarang.
Sizning farzandingiz bog’da qolishni
xohlagani uchun jahlingiz chiqdi.
Ammo nahotki uning bog’da qolishni
istashi yomon bo’lsa? Bolangizga
shunday deyishga harakat qilib
ko’ring: «achchig’ing chiqayotganini
tushunib turibman, chunki qolishni
istayapsan, men esa seni uyga
ketishga undayapman. Ammo
chindan ham uyga ketish payti
keldi». Keyin ehtiyot bo’lib, ammo
ishonch bilan bolani ko’taring va uni
mashinaga olib boring yoki uy
tomon etaklang. Bu yoshda so’zdan
ham ko’ra harakat kattaroq o’rinda
turishini esdan chiqarmang.
Go’dakning tuyg’ulariga qarshi
bormang va uni ko’ndirishga harakat
qilmang. «Bizningcha, bu juda oddiy,
biroq ko’pgina ota-onalar go’daklari
o’z hissiyotlari bilan yashashiga
qiyinchilik bilan yo’l qo’yishadi,
chunki ularni g’amgin ko’rishlarini
xohlashmaydi. Biroq agar ota-ona o’z
farzandining tuyg’ularini anglasa va
ularni boshqarishni o’rgansa, u holda
bola gapga ko’nadigan bo’lib qoladi»,
− deydi oilaviy ruhshunos Olesya
Agranovich.
Gapirmang, balki namuna ko’rsating.
Siz tanish ona bilan bolalar
maydonchasida gaplashib turibsiz,
shu onda sizning go’dagingiz baland
va tantanali qichqiriq bilan
diqqatingizni jalb qiladi. Siz o’girilasiz
va bir yarim yashar farzandingiz
boshqa bir go’dakning sochlariga
chang solayotganligining guvohi
bo’lasiz. Siz yugurib borasiz, ularni
ajratasiz va qattiqqo’llik bilan tanbeh
berasiz: «Sochidan tortma! Soch dan
tortma!»


Muammo: Sizning bolangiz
"œSochidan tort!" jumlasini, ya’ni
aynan siz istamayotgan narsani
eshitadi va buning o’rniga u nima
qilish kerakligini tushunmaydi.


Echim: Kichkintoyning qo’lchasini o’z
kaftingizga qo’ying, u bilan o’zining
sochlariga ohista qo’l tekkizing va
"œUlarni nozik siypala!" deb ayting.
«Agar gap tartib-intizom haqida
ketayotgan bo’lsa, bolalar bu yoshda
quruq so’zdan ko’ra harakatni
yaxshiroq tushunishadi, − deya
ta’kidlaydi oilaviy ruhshunos Olesya
Agranovich. − ularga unday qilish
kerak emasligi haqidagi pand-
nasihatni bergandan ko’ra nima
qilish kerak va mumkinligini
yumshoqlik va xotirjamlik bilan
ko’rsatib berish ko’proq samara
beradi».
Nom: Javob: Farzandingiz jizzakimi yoki qo'rqoq?
Yuborildi: Хадича 03 Yanvar 2013, 15:08:14
Davomi...
       Qoidaga amal qiling


  Siz qoida o’rnatdingiz: unga ko’ra siz
uyqu oldidan unga ertak o’qib
berishingizdan avval go’dagingiz
sizga o’yinchoqlarini yig’ishtirishga
yordam berishi shart. Ammo odatiy
tartibga rioya qilaman deb siz tez-tez
charchaysiz va o’yinchoqlarni
o’zingiz yig’ishtirib qo’ya qolasiz.
Keyin navbatdagi uyqu oldidan
xatoingizni eslab qolasiz va
kichkintoyingizni barchasini o’z
joyiga qo’yishiga majbur qilasiz. U
esa polga yotib olib, hiqqillashni
boshlaydi. Kubiklarni o’zingiz
yig’ishtirasiz va "œO’zingni yomon
tutyapsan. SHu sababli bugun
kechqurun xech qanaqa ertak
aytilmaydi!" deysiz. SHu onning
o’zidayoq jazava boshlanadi.


   Muammo:   «Tuturiqsizlik o’z-o’zidan
ixtiloflarni keltirib chiqaradi, axir bir
yoshli boladan to o’smirgacha, har
biri ruxsat etiladigan narsalarning
aniq chegarasini bilishni istaydi», −
deydi oilaviy ruhshunos Olesya
Agranovich. Agar biz aniq
qoidalardan tez-tez chekinadigan
bo’lsak, bolalarda yolg’on hislar
qaror topishi mumkin, bu bilan ular
xavfsizlik hissini yo’qotishadi. «O’zini
himoyalangan sezishi uchun
bolalarga bu oldindan aytilishi zurur
bo’ladi», − deb izoh beradi Olesya
Agranovich.
Har bir qadami kuzatuv ostida
bo’ladigan bolalar shaxsiy qaror
qabul qilishni hech qachon o’rgana
olishmaydi.


   Echimi: Har doim amal qilinishi lozim
bo’lgan bir nechta mustahkam oila
qoidalarini tanlab oling. «Hamma
narsaga qoida o’rnatib chiqish shart
emas. Siz o’z oldingizga yuksak
namunadagi bolani tarbiyalashni
maqsad qilib qo’yishingizga hojat
yo’q, − deydi oilaviy ruhshunos
Olesya Agranovich. — Sizning
vazifangiz − o’zining ham,
begonaning ham chegaralarini
tushunadigan va hurmat qiladigan,
o’ziga ishonadigan insonni
o’stirishdan iborat». Qoidani
tushuntiring va uni buzishdan kelib
chiqadigan oqibat haqida albbata
gapirib bering. Shunday qilingki,
buning oqibati go’dak xulq-atvori
bilan bog’liq bo’lsin, u sababini va
oqibatini aniq tushunib olishi kerak.
Misol uchun, agar qoida "œovqat bilan
o’ynama!" tarzida yangrasa, mantiqiy
xulosaga ko’ra oxir-oqibat uning
tarelkasini tortib olasiz. Agar
o’zinikini ma’qullayversa, oqibati
nima bo’lishi mumkinligi haqida
ogohlantiring: agar u qoidani
buzishni tanlasa, u bu bilan birga
kelib chiqadigan natijani ham
tanlagan bo’ladi.
Nom: Javob: Farzandingiz jizzakimi yoki qo'rqoq?
Yuborildi: Хадича 03 Yanvar 2013, 15:14:43
Davomi...

       Buyruq bermang, iltimos qiling
..!
 
Sizning uch yashar o’g’lingiz katta
opasining oldiga keladi, qora
flomasterni oladi va uning rasmiga
qalin chiziq tortadi. Siz flomasterni
olasiz: «Hozirning o’zida kechirim
so’ra!» deysiz.


   Muammo: «Kichkintoylar noto’g’ri
ish qilishgani, o’zlari buni sezishi va
tezroq tuzatishlari kerakligi haqida
pand-nasihat qilib, biz ularning
shaxsiy xatolarini o’rganish
imkoniyatidan mahrum etamiz, −
deydi Olesya Agranovich. − Go’dak
"œkechir" deyishi mumkin, ammo bu
bilan u hech nimani his etmaydi.
Xo’sh, ular bu bilan nimani
o’rganishadi? Atrofdagilardan
ma’qullov eshitish uchun yaxshisi
yolg’on gapirish kerakliginimi? »


   Echim: To’g’ri maqsadga o’tib unga
savollar bering: «Nima yuz berganini
gapirib ber-chi? Opang nimani his
qildi? Sen nimani his etding?
Vaziyatni tuzatish uchun nima qilish
kerak deb o’ylaysan?» «SHu yo’l
bilan siz go’dakni mulohaza
yuritishga va mustaqil qaror qabul
qilishga o’rgatasiz, − deb
tushuntiradi Olesya Agranovich. —

Bizning asosiy vazifamiz − bolalarga
nimani o’ylashlari zarurligini emas,
qanday o’ylash zarurligini
o’rgatishdan iborat».
Salbiyni ijobiyga aylantiring

2,5 yoshli go’dak o’zining
mustaqilligini (va sizning sabringizni)
amalda sinab ko’ryapti. Siz esa
o’zingizni ancha siyqasi chiqqan
plastinkaga o’xshatyapsiz: «Jurnal
stolchasiga chiqma!», «Oyingni
kompyuteriga suv quyma!»


Muammo: Agar go’dak "œyo’q" so’zini
har doim eshitaversa, u bu so’zni
fahmlashni bas qiladi. Xuddi
aeroport atrofida yashayotganlar
samolyot shovqinini his qilishni bas
qilganidek.


  Echim: Ijobiy jumla yordamida
chegara o’rnating. Misol uchun,
"œgulchelakdan o’yinchoqqa suv
quyma" jumlasi o’rniga— «Kel,
gullarga suv quyamiz!» Ijobiy ifoda
orqali go’dakka tanbeh bersangiz, siz
unga o’zini yaxshi tutishi
mumkinligini uqtirgan bo’lasiz. Agar
go’dak "œyo’q" so’zini hadeb
eshitavermasa, o’zi ham ularni kam
qo’llaydigan bo’ladi.
Yaxshi narsalarga diqqatni
kuchaytiring
Bir yoshli go’dak o’z tarelkasini va
qoshig’ini polga tashlamaydi. 1,5
yoshda stolga emas, qog’ozlarga
chizadi, 3 yoshida esa o’z
mashinachasini boshqa bolalarga
qizg’anmasdan o’ynash uchun berib
turadi.


  Muammo: Bola boshqalarning
e’tiborini ularga jalb etadigan
harakatlarni qaytaradi. Agar siz
e’tiborni go’dakning "œyomon"
qiliqlariga jalb qilib, "œyaxshilariga"
e’tiborni kamaytirsangiz, go’dak
o’zining yomon hatti-xarakati
hayotdagi muvaffaqiyatini
ta’minlaydi, deb hisoblaydigan
bo’ladi.


 Echim: Ular qachon o’zlarini yaxshi
tutishsa, buni ularga tushuntiring.
Har doim ularning harakatlaridagi
kamchiliklarni qidirishga urinmang,
doim ijobiy qiliqlariga e’tibor
qarating! Ammo me’yorni ham
biling: har besh daqiqada maqtab
turish ham uncha to’g’ri kelmaydi.
Onalar uchun taym-aut
Go’dakni ma’lum muddatga
yakkalatib qo’yish — jazolashning
uncha yaxshi yo’li emas. Agar siz
charchoqni sezsangiz, bola xavfsiz
joyda, misol uchun karavotchasida,
o’zining xonasida ekanligiga amin
bo’ling. YOki bo’lmasa 5-10 daqiqalik
erkin vaqtdan katalogni varaqlash,
bir chashka choy ichish yoki nafas
olish gimnastikasi bilan shug’ullanib,
unumli foydalaning. O’z holatingiz
haqida qayg’urish juda muhim, agar
charchab qolsangiz, u holda to’g’ri
qaror chiqarish ancha mushkul
bo’ladi.

Manba: wday.ru/parents-online/