Бир йигит боғбоннинг рухсатисиз боғга кирди. Дарахтга тепасига чиқиб, уни силкийлай бошлади.
Бу орада боғбон келди.
- Ҳой олчоқ, менинг шунча заҳматлар билан етиштирган меваларни нега сғирласпсан? Сенинг бу қилган ишинг сғирлик дейилади. Қулидан услмаган, ҳеч бслмаса Аллоҳдан қсрқ..., - дес бақира бошлади.
Ўғри сса ғостда сокин ҳолатда:
- Асл сенинг қилган ишинг айб. Аллоҳнинг боғида, Аллоҳнинг қули, Аллоҳнинг берган неъматини ейиши жиност бсладими? Бундай бақириб дод-вой солган сенга уст. Аллоҳнинг сҳсонидан мени маҳрум қилмоқчисан. Уст-а уст..." деганча ишида давом стди. Боғбон хизматчисини чақириб:
- Ойбек, тез арқон билан таёқ келтир, деди.
Хизматкор бу нарсаларни олиб келгач у йигитдан дарахтдан тушириб, сснг арқон билан бир дарахтга боғлади. Сснг унинг калтак билан савалай кетди.
Ўғри:
- Ҳой Аллоҳдан қсрқ! Бир айбсиз, гуноҳсиз қулни нега урасан, бу қилган ишинг катта гуноҳ, - дес додларди.
Боғбон сғри савалар ва ҳам шу ссзларни такрорларди:
- Аллоҳнинг бир қули, Аллоҳнинг бошқа бир қулини Аллоҳнинг калтаги билан калтакласпди. Барчамиз Аллоҳнинг қулларимиз. Хсш, мен фақат Унинг калтаги билан Унинг буйруғини амалга оширмоқдаман холос. Бунинг нимаси гуноҳ?

Қуёш ва Шамол қай бирлари қувватлари баландроқ сканлигини баҳслашишарди. Шамол:
- Мен сенга сзимнинг сендан ксра кучлироқ сканлигимни исботлайман, - деди.
- Майли, ҳаракат қилиб кср, ана у кетаётган одамни ксраспсанми? Унинг устидаги псстинини еча олсанг сенинг кучли сканлигингни тан оламан.
Шамол бу мусобақага рози бслди ва қаттиқ бир куч билан довул кстарди. Аммо шамол қанчалик сзининг шиддатини кучайтиргани сари одам псстинига снада бсрканарди. Шамол бу ишни сплай олмаганини тан олиб четга чиқди. А­нди сса булутлар ортидан Қуёш сз чеҳрасини ксрсатди. Буни ксрган одамнинг юзида хушнудлик ифодалари пайдо бслди. Қуёш ҳар тарафга сз нурларини таратган сари ҳаво исирди. Одам ҳам секин псстинини ечди.
Ғалаба қозонган Қуёш Шамолга: "œДсстлик ва Хушмуомалалик ҳамма вақт Қсполлик ва Зсравонликдан қувватлидир..." деди.

Ҳайвонларнинг тилини тушанган Ҳазрати Сулаймон алайҳиссалом ҳузурларига келган киши ёлвориб:
- А­й Аллоҳнинг Аабийси, менга ҳайвонлар тилини сргатинг. Мен уларни нималар ҳақида ссзлашишларини билишни истайман, - деди.
- Йсқ, сен уларнинг ссзларига сабр қила олмайсан, ҳикматини тушунмайсан, дедилар. Аммо киши илтимос қилиб ссрайвергач Сулаймон алайхиссалом унга ҳайвонлар тилини сргатдилар. Мамнун ҳолда уйига келган киши хсроз билан ксппакнинг ссзлашишига қулоқ тутди. Кучук ёнидаги хсрозга дерди:
- Хсроз, дсстим, сен арпа ва буғдойга қорнинг тусди. Ер титсанг сенга емиш ксп, менинг сса қорним жуда очиб кетади. Шу овқат қолдиқларини қолдирсанг бсларди. Хсроз сса:
- Сабр қил, сртага бу ерга хсжайиннинг слган сшагини олиб келадилар. Туйганингча гсшт ейсан.
Киши бу гапларни сшитгач, шошганича сшакни олиб бозорга олиб бориб сотади. Ўз сзигадан хурсанд бслиб:
- Яхшики ҳайвонлар тилини тушунаман, бир балодан омонда қолдим, - деган ҳаёллар билан уйга қайтди.
А­ртаси куни сна хсроз билан кучукнинг ссзлашувига қулоқ солди. Кучук хсрозга таъна қиларди:
- Қани хсжайиннинг сшаги слади туйиб гсшт ейсан дегандинг?
Хсроз жавоб берди:
- Хсжайиннинг сшаги уни сотиб олган бечора кишининг қслида слди. Хсжайин очксзлик қилиб уни сотганди. Аммо хафа бслма, бу сафар хсжайиннинг оти слади. Шунда ксп гсшт ейсан, қорнингни туйдирасан.
Киши сна шошганича отини етаклаб бозорга йсл олди. Уни сотиб қайтар скан сна шу фикрлар ҳаёлидан старди:
"œЯхшисмки ҳайвонлар тилини биламан...". сртаси куни сна мароқли ссзлашувнинг гувоҳи бслади. Бу сафар кучук хсрозга қаттиқроқ овоз билан таъна қиларди.
- Хсроз, сен мени сна алдадинг. Қани ҳсжайиннинг оти слади дегандинг?
- Хсжайиннинг оти уни сотиб олган бечоранинг қслида слди. Хафа бслма, бу сафар ундан ҳам каттароқ зиёфат меҳмони бсламиз.
Бу ссзларга кучук ишонқирамай:
- Яна менга ёлғон гапираспсан.
Аммо хсроз:
- Йсқ, бу галл ёлғон йсқ. Бу галгиси қатъий. Чунки, бу сафар хсжайиннинг сзи вафот топади. Молига келиши керак бслган бу бало снди сзининг бошига келади. Унинг ортидан маъракалар қилиниб, ошлар пиширилади, ортганини бизга тскишади.
Бу ссзларни сшитган одам сзини қссрга жой топа олмай қолади. Ўнгга сслга сзини урар скан, бу балони олдини ола олмаслигини тушунади. Шу кеча у хасталаниб тонгга қадар қазо қилади. Унинг ортидан пиширилган овқатлар дастурхонга тортилади. Қолдиқлари сса ҳайвонларга тскилади. Бу орада хсроз:
- Инсонлар, молларига келган балога афсус чекиб оҳ урадилар. Афсуски, бундан ҳам мен учун бир ҳайр бордир, деб сйламайдилар ҳам. Аллоҳнинг берган тақдирига шукр стмай, ношудлик қиладилар. Сснгра молларига келган бало жонларига ҳам келади, аммо пушаймондикдан снди фойда йсқ...

Буюк бир чинор дарахти ёнида бир қовоқ новдаси буй ксрсатди. Баҳор илгарилаган сари ссимлик чинорга сралиб юксала бошлади. Амғирлар ва қуёшнинг нурлари таъсирида жуда тез сниб, чинор дарахтининг снг юксак шохигача бсй чсзди.
Бир куни бунчалар тез фурсатда бу буюк чинордек ссганида мамнун ҳолда чинордан ссради:
- Ҳой дарахт, счен қанча ойда бунчалар юксакларга кстарилдинг?
- 82 йилда, - деди дарахт.
- 82 йилдами? - дес гулларини тебратиб кулди қовоқ, - Мен сса бу юксакликларга 2 ойда сришдим!
- Тсғри, - деди дарахт, тсғри"¦
Кунлар кунларни қувиб куз ҳам илк шамоллари билан келди. Қовоқ дастлаб қуриб сснг сса спроқларини тска бошлади, совуқ бошлангани сари унинг танаси қуриб йсқ бслиб борарди. Бир куни андиша билан чинордан ссради:
- Менга нима бсласпди?
- Ўласпсан, - деди скинч билан чинор.
- Аега?
- Менинг 82 йилда кстарилган юксаклигимга сен 2 ойда кстарилишга ҳаракат қилганинг учун"¦

Мадина Зарипова