Qimmat momolar topib-topib gapiradi!
Muqaddas chaqalog‘i iyagiga barmog‘ini nuqib-nuqib erkalatdi. Nuqib-nuqib suydi:
— Chu-chu-chu, shakar bubagim, novvot bubagim, chu-chu-chu. Iyagida chuqurchasi-da bor, asal bubagimning, chu-chu-chu. Xolangga qarab bir kul. Kul, kul! Xola, meni kelin qilmaysizmi, de.
Mohichehra o‘pka-gina qildi:
— Seni kelin qilmayman, — dedi. — Kelganimda biron marta-da kulmaysan. Qobog‘ingdan qor yog‘ilib turadi.
— Kelin qilmaganingizni-da ko‘rayin, xola. Hali o‘g‘lingizning boshini shunday aylantirayin-shunday aylantirayin...
Qimmat momo tag‘in tizzasiga shapatilab-sha-patilab kuyinchaklik qildi.
— Uf-f-f, shuginalar ena bo‘lgisi kelmasa-ya, Oymomo, shuginalar-a! — dedi.
Oymomom Qimmat momo gapini eshitib-eshitmaslikka oldi. Miq etmay joyidan turdi. Ayollar tarafga yurdi.
Qimmat momo Oymomo ketidan qarab-qarab qoldi.
Qimmat momo murod-maqsadiga yetolmadi. Gapi nishonga tegmadi. Tegsa-da, chala tegdi.
Qimmat momo endi indamay keta beradimi? Yo‘q, indamay keta bermaydi. Bordi-yu, indamay ketsa... tobi qochib qoladi! Yegani-da tatimaydi, ichgani-da tatimaydi. Aza tutadi!
Oymomo yomondan qoch-da qutul, yo, ton-da qutul, deya ketdimi?
Ketadi-ya, ketadi! Ketganini-da ko‘radi!
Qimmat momo hali murodiga yetadi, hali huzur qiladi...

25

— El-xalq adir-qirlarga oqib-oqib kela berdi.
Nima uchun el-xalq aynan adir-qirlarga kela berdi?

26

Emishki, bir Buqa bo‘lar emish. Buqa podada yurajak buqalardan emas emish.
Buqa... Muqaddas Buqa emish!
Muqaddas Buqa samo nur-ziyolardian yaratilgan emish.
Muqaddas Buqa shoxlari-da shunchaki suyak emas emish. Muqaddas Buqa shoxlari.. oltindan emish! Muqaddas Buqa tuyoqlari-da shunchaki tuyoqlar emas emish. Muqaddas Buqa tuyoqlari... kumushdan emish!
Muqaddas Buqa bir o‘zi yurmas emish. Muqaddas Buqa bir aravani tortib yurar emish.  Muqaddas Buqa aravasida... oy ortib yurar emish!
Muqaddas Buqa odamzotga ko‘rinmas emish! Hamisha ko‘zdan pana bo‘lib yurar emish. Shu boisdan Muqaddas Buqani ko‘rish g‘oyatda mushkul emish.
Muqaddas Buqa qayerlarda ko‘rinish berar emish? Falakda ko‘rinish berar emish. Ufqda ko‘rinish berar emish.
Muqaddas Buqa nima karomat ko‘rsatar emish?
Qaysi inson Muqaddas Buqani bir ko‘rsa bo‘ldi, o‘sha inson xohish-irodalari ijobat bo‘lar emish! Bor orzu-umidlari bajo bo‘lar emish!
Muqaddas Buqa shunchaki bir ko‘rinib keta bermas emish-da. Bordi-yu, inson nazariga tushib qolsa... Muqaddas Buqa... bo‘kirar emish!
Muqaddas Buqa bir bor bo‘kirsa... yil behosil kelar emish. Ekin-tikindan qut-baraka ketar emish. Oqibat, tanqischilik bo‘lar emish...
Xudo yorlaqab, Muqaddas Buqa ikki bor bo‘kirsa... yil serhosil kelar emish, yil sermahsul kelar emish. To‘kin-chochinlik bo‘lar emish...

27

El-xalq ana shu Muqaddas Buqani bir ko‘rish orzusida adir-qirlarga sayillab kelar emish!
Boisi, adir-qirlar yuksak-da! Osmon-u falakka yaqin-da.!
Osmon bilan ufq adir-qirlardan kaftday ko‘rinib turadi-da!

28

Ayollar o‘ynay berdi-o‘ynay berdi. Oxir-oqibat, holdan toydi.
Ilik uzildi vaqti-da!
Shunda, Xursandoy otli polvonqomat bir ayol davra kirdi. Ayollarni bitta-bittadan o‘yinga tortdi. O‘zini ketiga tashlovchi ayollarni qo‘ltig‘idan dast ko‘tarib davra olib keldi.
Xursandoy qaysiki ayolni davra olib kelsa, o‘sha ayol bilan qo‘shilib-qo‘shilib o‘ynadi. Horish-charchash nimaligni bilmadi.
Xursandoy uch yasharligida otadan sag‘ir qoldi. Onasi boshqa er qildi. Xursandoy o‘gay ota qo‘lida katta bo‘ldi. Shu bois, suyagi mehnatda qotdi. Oqibat, polvonsuyak bo‘ldi!
Qimmat momo o‘yladi-o‘yladi, ana shu gapni topdi!
— Bo‘y-bastini qarang... Ming qilsayam... ikki erkakning zurriyoti-da... — deya sasidi.
Buni eshitmish Xursandoy fe’li aynidi. Ko‘nglidagi sayil xushvaqtligi, sayil xurramligi xufton bo‘ldi.
Qimmat momoga olayib-olayib qaradi. Ammo yomon gapirmadi.
O‘ynab gapirsang ham, o‘ylab gapir!
Navro‘zda yomon gapirib bo‘lmaydi!
Navro‘z haminqadar shod-xurramlikda o‘tsa, haminqadar xush-xushvaqtlikda kechsa...
Yer-u falak-da haminqadar saxiy bo‘ladi!
Osmon-u falakdan mo‘l-ko‘l yomg‘ir yog‘adi!
Yer-u zamin-da bo‘liq-bo‘liq hosil beradi!

El-yurt kelajak Navro‘zgacha xush-xushvaqtlikda kun ko‘radi, rohat-farog‘atda kun ko‘radi!
Xursandoy davraga ko‘z soldi-ko‘z soldi, ayollar orasida mung‘ayib o‘tirmish Oymomoni ko‘rib qoldi. Oymomoni davra yetaklab keldi.
Oymomo o‘zini keyiniga tashladi.
— Men o‘yinni bilmayman! — deya zorlandi.
— Nima, biz o‘yinni bilamizmi? — dedi Xursandoy. — «Bahor» ansamblida o‘ynab kelib edikmi?
Oymomo ro‘moli uchlarini yelvagay qildi. Barmoqlarini lablari bilan namladi.
Oymomo nozlanib-nozlanib o‘ynadi. Barmoqlarini qirsillatib-qirsillatib o‘ynadi. Shunday xushro‘y o‘ynadi-shunday xushro‘y o‘ynadi!
Davra jo‘shdi, davra:
— Kishtala-kish, kishtala-kish, kishtala-kish! — deya chapak chaldi.
Qimmat momo Oymomo o‘yiniga qaradi-qaradi-da, o‘zicha bosh irg‘adi.
— Shunday xushro‘y ayol tirnoqqa zor-a, tirnoqqa-ya! — dedi.
— Unday demang-e, — dedi bir momo.
— Kuyganimdan gapiraman-da, Sora momo, kuyganimdan! — dedi Qimmat momo. — Bo‘lam-da, ming qilsayam, bo‘laginam-da!
— Bo‘langiz bo‘lsa-da, demang!

Qimmat momo darrov gapni burdi. Birdan... hiring-hiring kuldi.
— Hazil-da, Sora momo, hazil-da. Hazil gapniyam bilmaysizmi! — dedi.
Qimmat momo o‘xshatib-o‘xshatib vovaylo qildi:
— Uf-f-f! — dedi. — Xudo itga bergan tirnoqni, bitga bergan tirnoqni nima qilardi deng, shu bo‘laginamgayam bersa!
Yer yorilmadi, Oymomo yerga kirib ketmadi!
Boshi uzra o‘ynatmish qo‘llarini ohista-ohista tushirdi. Kaftlari bilan yuzlarnii bekita-bekita, davradan chiqib jo‘nadi.
Navro‘zlari zahar-zaqqum bo‘ldi! Navro‘zlari burnidan buloq bo‘ldi!
Ufq qorayib-qorayib keldi. Qop-qora bulutlar ko‘pirib-ko‘pirib toshdi. Bulutlar toshib-toshib keldi, bulutlar yoyilib-yoyilib keldi.
— Ana, kelayapti, ana, — dedi el.
Kelajak Muqaddas Buqa bo‘ldimikin? Ko‘pirib toshmish qop-qora bulutlar Muqaddas Buqa aravasi g‘ildiraklari ostidan o‘rlayaptimikin?

Qop-qora ufq guldur-guldur etdi, qop-qora ufq gumbur-gumbur etdi.
— Keldi, ketdik, keldi! — dedi el.
Guldur-guldur etmish Muqaddas Buqa aravasimikin? Muqaddas Buqa aravasini taraqlatib-taraqlatib haydab kelayaptimikin?
Qop-qora ufq yarq-yurq etdi, qop-qora ufq yalt-yalt etdi.
Muqaddas Buqa aravasi g‘ildiraklari tog‘-toshlarga urilib-urilib, chaqin chaqyaptimikin? Yo Muqaddas Buqa kumush tuyoqlari chaqir toshlarga tegib-tegib, o‘t chaqnayaptimikin?
— Hozir yomg‘ir yog‘adi! — dedi el.
Qop-qora bulutlar ichra oppoq bir nima bir yo‘qoldi-bir ko‘rindi. Muqaddas Buqa aravasida ortib yurmish oy qalqib-qalqib kelayaptimikin?
El-xalq uy-uyiga tarqaldi.
Navro‘zchilar ko‘ngli ko‘klam bo‘ldi.
Oymomo ko‘ngli... hamon qish bo‘ldi!

III
     
Oy to‘lishib qoldi.
Yoz oydini oppoq bo‘ldi.
Falak kavkabiston bo‘ldi.
Kavkabistonda bir yulduz yulduzzor oralab sayr etdi. Bu, yer yo‘ldoshi bo‘ldi.
Olis-olislardagi chiroqlar yulduzlarday miltilladi.
Adir biqinidagi bahaybat yong‘oq barglari mungli shitirladi. Chigirtkalar chirilladi...
Bir qush zardoli shoxlarini shitirlatib-shitirlatib uchdi.
Yo‘ng‘ichqapoyada otlar kirt-kirt o‘tlaydi.
Otlar pishqirdi, otlar kishnadi.
Otlar tarsillatib-tarsillatib yer tepindi.
Tun jarchisi boyo‘g‘li uzib-uzib ovoz berdi.
— Momosi, shu tevarakda odam bor shekilli... Momosi, hovlimizdagi zardolilar suvga cho‘lp-cho‘lp tushadi. Zardolilarni ko‘chada bolalar ushlab yeydi...

1

Oqshom vaqti Oymomo onamiz tosh bilan katak og‘zini yopdi. Katakka cho‘nqayib o‘tirdi.
Shunda, endi toy-toy bo‘lmish uloq bir yiqilib, bir turib kela berdi. Quloqlarini qoqaman deya, tag‘in bir yiqilib turdi.
Oymomo onamiz zavqlanib kuldi. O‘ng qo‘lini uloqqa cho‘zdi. Barmoqlarini o‘ynatdi. Uloqni o‘ziga chorladi:
— Kel, chigi-chigi-chigi. Kel, toy-toy-toy.. — dedi.
Uloq Oymomo onamiz barmoqlarini yaladi. Murg‘ak-murg‘ak boqdi.
Uloqqa termulib o‘tirmish onamiz xayoliga endi tetapoya bo‘lmish go‘dak keldi...
Shu vaqt daricha g‘iyqillab ochildi. Bola ko‘tarib olmish Robiya hamsoyasi keldi.
— Ay, hamsoya, elagingizni berib turing. Bizniki teshilib qolibdi, — dedi.
Oymomo onamiz oshxonadan elak olib kelib berdi.
Robiya hamsoyasi supaga cho‘k tushdi.
— Yo, pirim, picha damimni olayin, — dedi.
Keyin, eshitmish-bilmish ig‘volardan gapirdi. Ta’bi xushlamovchi ayollar g‘iybatini qildi.
Elakka bormish ayolning ellik og‘iz gapi bor, bo‘ldi!
Ichini bo‘shatib ketdi. Xiyoldan keyin tag‘in keldi.