16

Bo‘lak uyda o‘tirmish bo‘lak domla oldiga keldilar.
Birov kelindan so‘rab keldi.
Kelin vakilini akasiga berdi.
Kelin akasi domla qoshiga cho‘k tushdi.
Kuyov keldi. Qaynog‘asi hurmati uchun yuziga belbog‘ tutdi. Yerga qarab o‘tirdi.
Dasturxonda bir chinni kosa suv bilan ikkita tandir non bo‘ldi.
Domla bolish uzra kitob ochdi. Qiroatli-qiroatli xutba o‘qidi. Xush talqin-xush talqin xutba o‘qidi:
— Alhamd-u lillahil-lazi ja’alan. Nikoha fasilam baynal halali valharom kama qolallohu: fankixu      ma taba lakum minan-nisai. Va qola Rasulullohi,         an-nikah-u sunnati av faman rog‘iba an sunnati falaysa minni. An-nikohi rog‘ibun val  mankuhatu marg‘ubatun val mahr-u a’lo ma tarozayo. aqulu qovli haza va astag‘firullohal g‘offaro li va lakum. (Halol bilan harom o‘rtasida nikohni bino etgan Ollohi taologa hamd-u sanolar bo‘lsin. Qur’onda Olloh deydi: o‘zingizga yoqqan ayollardan nikohlab olinglar. Payg‘ambarimiz hadislarida demishlar: oila qurish mening sunnatim. Kim undan yuz o‘girsa, u mendan emas. Kuyov yaxshi ko‘ruvchi, kelin yaxshi ko‘rilgan, o‘rtalaridagi mahr roziliklariga binoandir. Shu so‘zimni aytib, o‘zim va sizlar uchun Ollohdan kechirim so‘rayman.)
Domla kelin akasidan vakil so‘radi:
— Sizkim, Esonboy Abdiboy o‘g‘li, singlingiz Oymomo Abdiboy qizini Qoplonboy Qurbonboy o‘g‘liga shar’iy xotinlikka berdingizmi?
— Ha, berdim, — dedi aka.

Domla, endi kuyovdan so‘radi:
— Sizkim, Qoplanboy Qurbonboy o‘g‘li, Oymomo Abdiboy qizini o‘zingizga shar’iy xotinlikka qabul qildingizmi?
— Qabul qildim.
Domla suvdan bir ho‘pladi.
Kuyov-da bir ho‘pladi.
Nikoh suvidan kuyov jo‘ralar-da ho‘pladi.
Domla kuyovlik burchlarini aytdi:
— Olti oy tashlab ketmaslik, achchiq shapaloq urmaslik, yalang oyoq qo‘ymaslik, halol yurish-turish... Shu shartlarni qabul qildingizmi?
— Ha, — deya bosh irg‘adi kuyov.
— Ha, kifoya emas. Qabul qildim, deb ayting.
— Qabul qildim.
— Barakallo.

17

Nikoh o‘qilish mobaynida onasi kuyov yelkasiga beqasam chopon yopdi. Beqasam yelkasidan igna bilan ip o‘tkazib-ip o‘tkazib oldi.
Bu, kuyov-qayliq hamisha birikib yursin, ajra¬lib ketmasin, degani bo‘ldi.
Ip uchlarini tugmadi.
Kelin-kuyov taqdir-peshonasi tugilmasin, deya shunday qildi.
Hamisha bug‘doyday serob bo‘lsin, bola-chaqali bo‘lsin deya, kuyov boshi uzra bir hovuch bug‘doy sepdi.

18

Kuyov oshnalari bilan chimildiqqa yo‘l oldi.
Oyog‘ida baland poshnali g‘archillama etik bo‘ldi. Yelkasida beqasam, belida shoyi belbog‘ bo‘ldi. Boshida qo‘qoncha do‘ppi bo‘ldi.
Chimildiqli uy to‘la ayol bo‘ldi.
Kuyov ayollar orasidan yurdi. Chimildiqda tik turdi.
Kuyov yolg‘iz turmasin deya, oshnalaridan birovi yonida yo‘ldosh bo‘ldi.

19

Kelin poyandozni bir-bir bosib keldi.
Yuzlarida oppoq harir bo‘ldi. Boshida ipak ro‘mol bo‘ldi.
Egnida beqasam kamzul, atlas ko‘ylak bo‘ldi. Oyoqlarida kavush bo‘ldi.
Kelin peshonasida tillaqosh bo‘ldi.
Tillaqosh jimjimador ko‘zlari yorug‘da yalt-yalt etdi.
Quloqlarida zirak bo‘ldi. Ko‘kraklarida sakkiz kumush nishonli zebigardon bo‘ldi.
Zebigardon feruzalari tovlandi, bodomlari tovlandi.
To‘yxonani kiyik o‘t bilan olqor isi oldi.
Olqor bilan kiyik o‘t qizlar qulog‘ida bo‘ldi, ko‘kraklarida bo‘ldi.
Qizlar kelinga bo‘lishdi, bo‘zbolalar kuyovga bo‘lishdi:
— Ko‘zingga qara, ko‘zingga qara! — deyishdi.
Emishki, yo kuyov, yo kelin birinchi bo‘lib birovi oyog‘ini bossa, ana shu ro‘zg‘orda umr bo‘yi o‘ktam bo‘ladi!
Kelin, kuyov oyog‘idan ko‘z uzmadi. Chapiga qarab yurdi. Chap oyog‘i bilan kuyov oyog‘ini bosmoqchi bo‘ldi.
Kuyov epchillik bilan o‘ng oyog‘ini tortib oldi.
Kelin oyog‘i ko‘rpachani bosib oldi.
Kuyov chaqqonlik qilib, kelin oyog‘ini bosdi.
Bo‘zbolalar g‘olibona qah-qah urdi:
— Kuyov bosdi, kuyov o‘ktam! — dedi.

20

Kelin-kuyov yonma-yon turdi.
Bo‘zbolalar kelin-kuyov poyida davra qurdi. Qizlarga hazil-mutoyiba gaplar otdi.
Ko‘ngillar ko‘ngillarni izladi, ko‘zlar ko‘zlarni izladi.
Ko‘zlar xushtor-xushtor boqdi, g‘amzali-g‘amzali boqdi.
Ko‘zlar o‘ynadi, ko‘zlar chorladi.
Ko‘ngillar entikdi, ko‘ngillar orziqdi.
Qaysidir ko‘ngil oshiq bo‘ldi, qaysidir ko‘ngil ma’shuq bo‘ldi.
Qaysidir ko‘ngilda ko‘hna dard qaytalandi.
Qaysidir ko‘ngilda dard shu lahzadan boshlandi!

21

Peshonalarda manglaydo‘zilar yal-yal bo‘ldi.
Solinchaklarda bodomnusxa kumush gajaklar, oynador baldoqlar halqa-halqa bo‘ldi.
Ko‘kraklarda tumorlar, nozigardonlar, uch qatorli shokilalar, to‘rt qator shokilalar, to‘rt qator-u besh nishonli marjonlar shoda-shoda bo‘ldi.
Boshlarda ottuyoq ro‘mol, sholro‘mol, balxiro‘¬mol, qulmiro‘mol, shotutro‘mol, simro‘mol, harir ro‘mollar havolandi.
Bodomcha, iroqi do‘ppilar, chorgul, baxmaltepa do‘ppilar g‘uj-g‘uj bo‘ldi.
Elimiz kamalakni matoga ko‘chirdi. Oti atlas bo‘ldi.
Ana, atlas onalarimiz, opa-singillarimiz, qizla¬rimiz egnida tovlandi.
Atlasda o‘ziga loyiq rangi bo‘ldi, rangiga loyiq nomi bo‘ldi: Sakkiztepkilik, Marg‘ilon xonatlasi, Samarqand oqshomi, Marg‘ilon mash’ali, Farg‘ona yo‘llari, Layli, Guli, Shirin, Mahliqo, Shotikapak, Shodiqara, Qo‘chqorshohi, Tiri kamon, Oltin kalit...
Bir yil to‘rt fasl bo‘ldi. Fasllar ranglarga mo‘l bo‘ldi: bahor — gulzor, yoz — oftob, kuz — munis, qish — marmar...
Elimiz fasllarni matoga ko‘chirdi: Hamisha bahor, Bog‘-u bo‘ston, Rayhon, Gul va Navro‘z, Gulnamozshom, Bargikaram...
Atlas — elimiz tarixi. Atlasda elimiz kechirmish hayitlari bor, fojialari bor.
Atlas — qo‘shiq, elimizning azaliy ham so‘ngsiz qo‘shig‘i!

22

It g‘irillatar,
Kampir o‘ldi,
Soch siypatar,
Qo‘l ushlatar bo‘ldi.

23

Oyna ko‘rsatar baridan-da zavqli bo‘ldi, baridan-da gashtli bo‘ldi!
Kayvoni ayol kelin-kuyovga oyna tutdi.
Kelin-kuyov yuzlarini oynadan olib qochdi. Kelin qarasa kuyov qaramadi, kuyov qarasa, kelin qaramadi!
Kayvoni ayol kelin-kuyov boshini yonma-yon ushladi. Yuzlarini oynaga qaratib turdi.
Bir-birlari bilan aytishmaganlariga-da qo‘y¬madi!
Kuyov kelin aksi bilan, kelin kuyov aksi bilan pichirlashib aytishdi:
— Bizni voyaga yetkazmish ota-onamizga ming bor qulluqlar bo‘lsin.
— Akamiz bilan yangamizga undan-da ko‘p.
— Bir-birimizga o‘la-o‘lgunimizcha sodiq bo‘¬laylik.
— Undan keyin-da shunday bo‘laylik.
— O‘g‘il-qizlarimiz...
— Bir etak bo‘lsin!

24

Chimildiq tushdi.
Kuyov-qayliq chimildiq ichida qoldi.
Ikkita momo chimildiq sirtida qoldi.
Momolar urchuq yigira-yigira, o‘z kechmish-   laridan gapirdi, qayliq bo‘lmish davrlardan gapirdi.
Momolar mijja qoqmadi. Kuyov-qayliqni qo‘¬riqlab o‘tirdi.
Chimildiqda o‘tirmish kuyov qaylig‘i qoshiga bordi.
Qayliq bir chimildiqqa qaradi, bir kuyovga qaradi. Bu qarashda mana bunday dedi:
«Xolisroq o‘tirsin, momolardan uyatdir».
Kuyov qaylig‘iga o‘pka-gina bilan tikildi. Bu tikilish mana bunday dedi:
«Ha, deyish shunchalar mushkulmi? Oshno¬larim sarg‘ayib somon bo‘ldi».
Qayliq miyig‘ida tabassum balqidi.
«Darrov ha, desak kelin o‘lib turgan ekan, deydilar».
«Chin, men darrov ha, debman. Miq etmay o‘tira bersam bo‘lardi».
«Indamay tura berish kuyovlar emas, kelinlar rasmi. Aslida, birinchi so‘rov-da ha, degimiz bor...»