O’lim farishtasi bilan uchrashuv onlaridagi hasrat

Ash’as ibn Aslam deydi; «Ibrohim alayxissalom o‘lim farishtasidan so‘radi:
— Ey o‘lim farishtasi! Bitta jon mashrikda, bittasi mag‘ribda bo‘lsa, yer yuzida vabo o‘lati tarqalsa, qaerlardadir ikki qo‘shin to‘qnashsa, shuncha odamlarning jonini qanday olasan?
—   Olloxning izni bilan ruxlarini chaqiraman. Ular darxol mana shu ikki barmog‘im orasida hozir bo‘lishadi.
Keyin yer o‘lim farishtasi oldida lagandek aylantiriladi. O’lim farishtasi uning ichidan xohlagan jonni sug‘urib oladi...»
Vahb ibn Munabbih hikoya qiladi: «O’tgan podshohlardan biri qaergadir sayohatga otlandi. Yurish oldidan u o‘ziga hammani hayratga soladigan kiyim keltirishlarini buyurdi. Olib kelingan kiyim podshohning didiga o‘tirmadi. Darhol bundan ham yaxshirog‘ini keltirishlarini buyurdi. To hayratdan yoqa ushlaydigan darajadagi ajabtovur kiyim keltirgunlaricha bu hol davom etdi. Podshoh ulovni ham shu talab bilan tanladi. Har safar ko‘rsatilayotgan otlarni qaytarib, yanada chnroyliroq yanada xushbichimroq ot keltirishlarini buyuradi. Nihoyat, podshoh antiqa kiyimlar kiyib, eng chiroyli ot ustiga mindi. O’sha paytda Iblis uning burniga dam urdi, podshohning ichi kibrga to‘ldi. Endi uning ko‘zi ko‘r bo‘lib, na atrofdagi otliqlarni, na yo‘ldagi odamlarni ko‘rardi.
Shu payt uvada kiyimda, holi xarob bir kishi yo‘l o‘rtasiga chiqib, podshohga salom berdi. Podshoh uning salomiga alik olmadi. U otning jilovidan ushlab, yo‘lga ko‘ndalang turib oldi. Shunda podshoh:
— Jilovni qo‘yvor! Qattiqjazoga munosib ish qilyapsan,-dedi unga g‘azabnok.
— Senda hojatim bor,- dedi u podshohga.
— Sabr qil otdan tushay.
— Yo‘k, hoziroq, shu hojatimni ravo qilasan. Podshoh ulovning jilovini unga topshirishga majbur bo‘ldi va:
— Ayt xojatingni,- dedi.
— Bu sir!
Podshoh boshini egib unga kulog‘ini tutdi. U sirni ochdi:
— Men o‘lim farishtasiman!
Podshohning rangi o‘zgarib, tili kalimaga kelmay qoldi, Keyin o‘ziga kelib:
— Fursat ber, ahlimni oldiga qaytib, omonatlarimni ado qilay,- dedi o‘lim farishtasiga.
— Yo‘q, Ollohga qasamki, endi sen ahlingni ham, qoldirgan mol-dunyoyingni ham hech qachon ko‘rolmaysan,- dedi o‘lim farishtasi va uning jonini oldi.
Podshoh kurigan yog‘och kabi yerga kuladi.
Keyin o‘lim farishtasi shu ahvolda mo‘min bandasiga yo‘liqdi, unga salom berdi. Mo‘min banda uning salomiga alik oldi.

— Senda hojatim bor,- dedi o‘lim farishtasi unga.
— Aytaqol, qulog‘im senda.
— Yaqinroq kel, dedi o‘lim farishtasi va unga sirni ochdi:
— Men o‘lim farishtasiman!
— Xush kelibsan, marhabo, ey intizor kutilgan zot! Yer yuzida g‘oyib narsalar ichida men uchun eng suyuklisi sensan!
— Nimani xohlaysan? Hojatlaring bo‘lsa, bemalol ado qilishing mumkin.
—Yo‘q! Olloh taoloning diydoridan ulug‘roq va suyukliroq hojat bormi! - dedi mo‘min banda.
— Ayt joningni qanday shaklda olishimni istaysan?
— Sen men istaganday jonimni olishga qodirmisan?
— Ha, men shunga buyurilganman.
— U xolda ozgina muxlat ber, tahorat olay ibodat qilay. Boshim sajdaga qo‘yilgan payti jonimni ol.
Darxaqiqat shunday bo‘ldi: mo‘min banda boshini sajdaga qo‘ygani zahoti o‘lim farishtasi uning jonini oldi».
Abu Bakr ibn Abdulloh Muzaniy deydi: «Bani isroillik bir kishi ko‘p mol-dunyo to‘pladi. Ajali yaqinlashgach, o‘g‘illa-riga dedi:
— Qani, to‘plagan mol-dunyolarimdan bir qismini menga ko‘rsatnng-chi!
Otlar, tuyalar, qullar, cho‘rilar va boshqa mulk, boyliklarining xilma-xnlidan keltirib, unga ko‘rsatishdi. Shuncha boyliklarining qolib ketayotganiga achinib, hasrat bilan yig‘ladi. Uning ko‘z yosh to‘kayotganini ko‘rgan o‘lim farishtasi:
— Nega yig‘layapsan? Bu boyliklarni senga ato etgan Zotga qasamki, to badaningdan joningni sug‘urib olmaguncha, bu uydan chiqmayman!-dedi.
— Menga muhlat ber, boyliklarimni tarqatay.
— Zinhor! Muhlating tugab bitdi. Ajaling yetishidan bu-run qaerda eding?!
Keyin o‘lim farishtasi uning jonini oldi».

Rivoyat qilinadiki, bitta boy to‘plagan butun mol-dunyosini bitta ham qoldirmasdan bekitib qo‘ydi. Qasr kurdirib, unga ikkita mustahkam eshik o‘rnattirdi. Eshikka qo‘riqchilar qo‘y-ildi. So‘ngra ahlini to‘plab, ular uchun taom hozirlatdi. Taxtga oyoqlarini chalishtirib o‘tirib, ahliga bokdi: ular yoggpasiga taomlanardi. Taomdan so‘ng ularga va o‘ziga xitoban dedi:
— Ey nafs! Ne’matlardan istaganingcha bahramand bo‘l. To‘plagan mol-dunyoyim yillar bo‘yi senga kifoya qiladi.
Xo‘jayin bu so‘zini aytib, tugatar-tugatmas, egnida uvada janda, bo‘yniga miskinlarnikidek to‘rva osib olgan kishi eshik qokdi. Tungi sukunatni buzib, shiddat bilan qoqilayotgan eshikning ovozida qandaydir vahima bordek. Ko‘rimsiz ahvoliga qaramasdan shunchalik salobatga ega, atrofga qutqu solayotgan bu miskin kim o‘zi?!
Xo‘jayin endi to‘shakka cho‘zilgan edi. Qullar eshik oldiga chopib borib, u miskindan so‘rashdi:
— Nima ishing bor?
— Xo‘jayiningizni chaqiringlar.
— Xo‘jayinimiz sendek miskinni qabul qilarmikin?
— Qabul qiladi!
Qandaydir bir miskin eshik tagiga kelib, xo‘jayinni chaqirayotganini aytishdi.
— Nega quvib solmadinglar!-dedi ularga xo‘jayin. Shu payt eshik avvalgidanda shiddatliroq taqillay boshladi. Qorovullar yana eshik tomon otilishdi.
— Xo‘jayiningizga xabar bering, men o‘lim farishtasiman, degan dahshatli tovushdan go‘yo qasr titrab ketdi. Soqchilar qo‘rqinchdan qotib qolishdi. Ulkan bir musibatning yaqinlashganini his qilgan xo‘jayin ham yuvosh tortib qoldi va dedi;
— Unga yumshoqlik bilan aytib ko‘ringchi, mening o‘rnimga boshqa birortasining jonini olmasmikin?
Shunda o‘lim farishtasi uning huzurida hozir bo‘lib:
— Mol-dunyoyingni nima qilsang, o‘zing bilasan. Men sening joningni olish uchun bu yerda hozirman. To joningni olmaguncha ketmayman,- dedi.
Xo‘jayin butun mol-dunyosini shu yerga keltirishlarini bu-yurdi. So‘ngra boyliklariga qarata:
— Sizga Ollohning la’nati bo‘lsin! Siz emasmi, meni Rabbimning ibodatidan chalg‘itgan va Rabbim bilan oramizni to‘sgan?! - deya so‘ka boshladi.
Shunda Olloh molga nutk, ato etdi:
— Meni so‘kma, muttaqiy kishilar sultonlar eshigidan quvilgan bir paytda, sen emasmi, meni vosita qilib, sultonlar huzuriga shoshilgan?! Sen emasmi, meni shohona aysh-ishratlarga sarflab, yomonlik yo‘lida sochgan?! Agar xayr uchun meni infoq etsang, kim sening yo‘lingni to‘sa olardi? Men ham Odam farzandi yanglig‘ tuprokdan yaraldim. Kimdir savob tomon, kimdir azob tomon yo‘l oladi.

Keyin o‘lim farishtasi bu mol egasining jonini oldi. Jon-siz banda yerga kuladi».
Vahb ibn Munabbihdeydi: «O’lim farishtasi yer yuzida mio li yo‘q shafqatsiz, zolim kishining jonini oldi. Keyin os-monga ko‘tarildi. Farishtalar undan;
— Sen jonini olganlar ichida o‘ta rahmingni keltirganlari ham bormi? - deb so‘rashdi.
— Yer yuzida qaysidir bir sahroda qolgan ayolning jonini olishga buyurildim. Ayolning ko‘zi yoriyotgan edi. Ushanda u ayolning naqadar g‘arib va nochorligini ko‘rib achindim. Mittigina chaqaloqning esa kimsasiz sahroda yolg‘iz, qarovsiz qolayotganiga juda raxmim kelgan edi,- dedi o‘lim farishtasi.
Shunda farishtalar unga:
— Hozir sen jonini olgan, yer yuzidagi eng zolim kishi — sening rahmingni keltirgan o‘sha chakaloq bo‘ladi,- deyishdi.
— Subhanolloh! Hikmatlari latif Zotning xohlagani bo‘lur,- dedi o‘lim farishtasi».
Hasan Basriy deydi: «O’lim farishtasi har kuni har bir uy atrofini uch marotaba aylanadi. Agar bu uylarning birortasida rizqi tugagan, ajali yetgan kishi bo‘lsa, o‘lim farishtasi uningjonini oladi. Ulgan odamning yaqinlari yig‘lab, oh-faryod qilishadi. Shunda o‘lim farishtasi eshikning ikkita ke-sakisiga yottishib deydi:
— Ollohga qasamki, bu marhumning rizqini men yemadim, umrini men tugatmadim, ajal paymonasini men to‘ldirmadim. Albatta oldingizga qaytaman. To birortangiz qolmaguncha bu yerga kelaveraman.
Ollohga qasamki, agar odamlar o‘lim farishtasini mana shu yerda ko‘rib, uning shu so‘zlarini eshitsa, albatta, o‘likni unutib, fakat o‘zlari uchun ko‘z yosh to‘kkan bo‘lar edilar».
Yazid ibn Rakkoshiy deydi: «Bani isroillik eng shafqatsiz bir kishi xonasida yolg‘iz, tashvishlardan xoli holda o‘tirgan edi. Shu payt uning huzuriga notanish bir odam kirdi, darhol unga g‘azabnni to‘kib-sochdi:
— Kimsan, kim seni xonamga kiritdi?!

— Shu yerning Egasi meni bu xonaga kiritdi,-dedi notanish odam bamaylyxotir. — Meni biron joyga kirishim uchun hech qanday to‘siq yo‘q. Men podshoxlardan izn so‘ramayman. Sultonlarning kuch-qudratidan hayikmayman. Na beshafqat zolim, na itoatsiz shayton menga qarshi chiqa oladi.
Shunda u zolimning qo‘llari shalvirab, ko‘rquvdan zir tit-ray boshladi, hatto yuz tuban yiqildi. Keyin boshini ko‘tarib, xoru zalil holda:
— Demak, sen o‘lim farishtasisan, shundaymi? - dedi.
— Ha!
— Muhlat ber tavba qilay.
— Muddating tugadi, nafaslaring sanoqdi soating bitdi.Kechiktirishga aslo yo‘l yo‘q!
— Meni qaerga olib ketasan?
— Qilgan amallaring qoshiga va o‘zing uchun tayyorlagan uyingga!
— Axir men solih amal qilib ulgurmadim, o‘zim uchun yaxshi uy xam hozirlamadim-ku?!
— U holda bosh terilarini sidirib olguvchi olov — do‘zaxga ketasan!
So‘ngra o‘lim farishtasi uning jonini oldi. Jonsiz jasad o‘z ahli oldida kuladk. Kimdir bu o‘lik uchun o‘kirib, kimdir ho‘ngrab yig‘ladi.
Agar ular xotimaning yomonligini bilganlarida bundan-da qattiqroq yig‘lagan bo‘lar edilar».
A’moshdan rivoyat qilinadi: «Sulaymon ibn Dovud huzuriga o‘lim farishtasi kirdi va shu yerda o‘tirganlardan biriga uzoq tikilib qoldi. O’lim farishtasi tashqariga chiqqach, u kishi:
—   Bu kim? - deb so‘radi.
—   — O’lim farishtasi,-dedi Sulaymon ibn Dovud.
 — U xuddi biror ishi bordek menga juda ko‘p tikildi.
— Xo‘sh nimani istaysan?
— Meni undan xalos et.Sulaymon ibn Dovud shamolga bu kishini Hindistonning
eng chekka joyiga eltib qo‘yishini buyurdi. Shamol amrni darhol bajardi.
O’lim farishtasi ikkinchi marotaba kelganida, Sulaymon ibn Dovud undan:
— Yonimda o‘tirgan kishilardan biriga nimaga buncha ko‘p tikilding?-deb so‘radi.
—   Ha, juda ajablandim. Axir Hindistonning chekka bir joyida bu kishining jonini olishga buyurilgandim. Buyruq-ning adosiga juda oz vaqt qolgan edi. Ajabo! U esa sening huzuringda o‘tirardi?! - deya javob berdi o‘lim farishtasi».
                                 

                                           To‘rtinchi bob

Rasululloh sallallohu alayhi vasallam va xulofoi roshidinlarning vafotlari

Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning vafotlari
Biling! Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning hayotlari va vafotlarida, fe’llari va so‘zlarida go‘zal namuna bor. Ul zotning jamiki holatlari tushungan kishilar uchun ibrat, qalb ko‘zi ochiq insonlarga nurafshon yo‘ldir. Chunki Olloh taologa u zotdan mukarram kishi yo‘q. Chunki u zot Olloh taoloning xalili, habibi, eng yaqin do‘stidir. Chunki u Olloh taoloning tanlagani, rasuli, payg‘ambaridir.
Qarang, mulohaza qiling! Suyukli Payg‘ambarning umri poyoniga yetib, muddati tugagach, Olloh taolo u zotga bu dunyoda yana ozgina, atigi bir daqiqa muhlat berdimi? Ulim soati yetgach, lahza kechiktirdimi?!
Yo‘q! Muhlat bitgach, bandalarning jonlarini olishga vakil qilingan mukarram farishtalar Rasululloh sallallohu alayhi vasallam huzuriga jo‘natildi. Yaratuvchisining amriga muntazir farishtalar pok jasaddan pok ruhni olib, uni rahmatu rizvonga, eng go‘zal yaxshiliklar sari eltishga, bu pok ruhni Rahimu Rahmon bo‘lmish zotning yaqiniga, sidq maqomiga ko‘tarishga oshikdilar.Shunchalik ulug‘ martabalarga ega bo‘lsalarda, jon chikdr paytidagi shiddat Rasululloh sallallohu alayhi vasallamni chetlab o‘tmadi. Qiynaldilar, ingradilar, iztirob chekdilar. Ranglari o‘zgardi, peshonalaridan ter toshdi, ko‘kraklari tez-tez ko‘tarilib tusha boshladi. Bu holatga tikilgan ko‘zlarga yosh to‘ldi, ho‘ngrab yubordilar. Bu holatga guvoh ko‘ngillar g‘amga botdi, erib okdilar.

O’lim qarshisida shoh ham gado ham barobar. Haqqa yordamchi, xalqqa jannat haqida xushxabar beruvchi, do‘zaxdan ogohlantiruvchi Payg‘ambar ham takdir oldida ojiz. O’lim farishtasi buyurilganiga bo‘ysundi, «lavhul-mahfuz»da bitilganini ado etdi.Ollohning huzuridagi «maqomi mahmud» sohibi, Kavsar hovuzining egasi Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning o‘lim onlaridagi holati mana shu! Holbuki, u zot qabrdan eng avval chiqadigan, kiyomat kunida shafoat sohibi bo‘la-digan zotdir.
Ajabo! Nega o‘limdan g‘ofilmiz?! Oldimizda nimalar bo‘lishini bilmaymiz-u, shahvatlarga asir bo‘lamiz. Ma’siyat va yomonliklarni o‘zimizga do‘st tutamiz. Nima uchun sayyidul-mursalin, imomul-muttaqin, habibu rabbil-olamin bo‘lgan Muhammad alayhissalomning o‘limidan ibrat olmaymiz?! Bal-ki, «dunyoda abadiy qolamiz» degan o‘y yoki «shuncha yomon fe’llarimiz bilan ham Ollohning huzurida mukarram bo‘lamiz», degan gumon bizni aldayotgandir?
Hayhot! Balki, aniq bilamiz: barchamiz jaxannamga kirguvchimiz. Jahannamdan faqat muttaqiylargina najot topadi. Ha, jahannamga borishimiz xususida zarracha gumonimiz yo‘q. Lekin undan qay birimiz chiqamiz, buni bilmaymiz.
Yo‘q! Balki, biz nafsimizga zulm etdik, yomonliklar qilib yaxshilikka ko‘z tiqdik. Biz muttaqiy ham emasmiz! Butun olam-larning Parvardigori dedi:
«Sizlardan har biringiz unga (jahannamga) tushguvchidirsiz. (Bu) Parvardigoringiz (amriga binoan) vojib bo‘lgan hukmdir. So‘ng taqvo egalarini (undan) qutqarurmiz va zolim kimsalarni tiz cho‘kkan hollarida (jahannamda) qoldirurmiz» (Maryam surasi, 71-72-oyatlar).
Demak, har bir banda o‘ziga nazar solsin: u zolimlarga yaqinroqmi yoki muttaqiylarga?

Solih salaflarimizning siyratiga nazar soling, keyin o‘zingizga boqing! Ular qanchalik yuksak darajaga erishmasinlar, Olloxdan qo‘rqquvchi edilar. So‘ngra Payg‘ambarlar sayyidi, muttaqiylar yetakchisi Muhammad sallallohu alayhi vasallamning holatiga diqqat qiling: dunyodan ajralish onlarida u zot naqadar g‘ussaga ko‘mildilar! Jannati ma’voga borayotgan bo‘lsalar ham ahvol naqadar shiddatli bo‘ldi.Olloh undan rozi bo‘lsin, Ibn Mas’ud deydi: «Bu dunyodan ajralish onlari yaqinlashgan bir paytda Rasululloh sallallohu alayhi vasallam bizga qaradilar, ko‘zlaridan yosh oqib, dedilar:
— Marhabo, xush kelibsiz! Sizlarga Ollohning salomi bo‘lsin. Olloh sizni panohiga olsin. Olloh sizga nusrat bersin. Olloxdan taqvo qilishni sizga vasiyat qilaman. Sizlarni Ollohga topshiraman. Albatta, men sizlar uchun Olloh tarafidan tanlangan ochiq-oydin ogohlantirguvchiman. Ollohning o‘lkalarida, Ollohning bandalari orasida Ollohga kibru havo qilsangiz. Ajal yaqinlashdi, Ollohga qaytamiz. Qaytadigan joyimiz — «sidratul-muntaho», «jannatul-ma’vo», «ka’sul-uvfo» dir. Bas, men (dunyodan o‘tganim) dan so‘ng diningizga kirganlarga salomimni yetkazing, ularga Ollohning rahmati bo‘lishini ayting» (Al-Bazor rivoyati).
Rivoyat qilinadiki, « Rasululloh sallallohu alayhi vasallam o‘lim onlarnda Jibril alayhissalomdan so‘radilar:
— Mendan so‘ng ummatimning ahvoli qanday bo‘ladi?
Shunda Olloh taolo Jibril alayhissallomga vahiy etdi: «Habibimga xushxabar ber. Ummati ichida uni uyaltirmayman. Hashr kunida u qabrdan eng avval chiqadigan insonlardan bo‘ladi va Mahshargoxda to‘planganlarning sayyidi qilinadi. To uning ummati kirmagunicha boshqa ummatlarga jannatga kirish haromdir».

— Ana endi ko‘zim kuvonchga to‘ldi, dedilar Rasulullox sallallohu alayxi vasallam» (Tabaroniy rivoyati).Oisha roziyalloxu anho dedilar: «Rasululloh sallallohu alayhi vasallam yettita qudukdan keltirilgan yetti mesh bilan o‘zlarini g‘usl qildirmog‘imizni buyurdilar. Shunday qildik,Rasululloh biroz orom oldilar. Masjidga chiqib, odamlarga namoz o‘qib berdilar. Uhud ahliga mag‘firat tilab, ularning haqqiga duo qildilar. Ansorlarga vasiyat qilib, dedilar;
— Ey muhojirlar jamoasi! Ansorlar menga boshpana bergan, ishonchimni qozongan kishilardnr. Bas, hurmat egalarini, ya’ni ularning muhsinlarini e’zozlanglar, xatolarini kechiringlar.
Keyin dedilar:
— Bir bandaga yo dunyoni yo Olloh huzuridagi narsalarni tanlash ixtiyori berildi. U Olloh huzuridagi narsani ixtiyor kildi.
Shunda Abu Bakr roziyallahu anhu yig‘ladi, Olloh rasulining bu so‘zlari o‘ziga tegishli ekanini sezgan edi.
— Tinchlan, ey Abu Bakr. Masjiddan ko‘chaga ochilgan eshik-larning barchasi yopilsin, Illo, Abu Bakrning eshigi ochik qoldirilsin. Chunki men uchun Abu Bakrdan afzalroq bir do‘st kishi borligini bilmayman» (Dorimiy rivoyati).
Oisha roziyallohu anho dedilar: « Rasululloh sallallohu alayhi vasallam mening xonamda, men bilan bo‘ladigan kuni qo‘llarimda jon taslim qilgan edilar. O’lim onlarida Olloh mening va Rasulullohning tupuklarini jamladi.
O’shanda birodarim Abdurahmon qo‘lida misvok bilan Payg‘ambar alayhissalom huzurlaryaga kirgan edi. Rasululloh sallallohu alayhi vasallam Abdurahmonning qo‘lidagi misvokka qaradilar.
— Uni sizga olib beraymi?- dedim. Boshlari bilan «ha» ishoratini klldilar. Misvokni og‘izlariga qo‘ydim, qattiqlik qildi. — Yumshatibroq beraymi?-dedim. «Ha» ishoratini qildilar. Yumshatib berdim.
Rasululloh yenlarida turgan suvli idishga qo‘llarini tiqib: «Ollohdan o‘zga iloh yo‘q! Albatta o‘lim talvzsasi, o‘limning achchig‘i bor»- dedilar. Keyin qo‘lini yuqoriga ko‘tarib aytdilar:
— Ar-rafikul a’lo, ar-rafikul a’lo.
— Ollohga qasamki Rasululloh sallalloxu alayhi vasallam ortiq bizni xohlamayaptilar-dedim» (Muttafaqun alayh).

Said ibn Abdulloh otasidan rivoyat qiladi: «Ansorlar Payg‘ambar alayhissalomning ahvoli og‘irlashganini ko‘rishgach, masjid atrofida to‘plana boshlashdi. Abbos roziyallohu anhu Pay-g‘ambar alayhissalomning oldilariga kirib, u zotga tashqarida ansorlar payg‘ambarining holidan tashvish chekib qayg‘urayotgan-larini bildirdi. Xonaga keyinroq kirgan Fazl va undan so‘ng kelgan Ali roziyallohu anhu ham shu xabarni yetkazdi.Rasululloh sallallohu alayhi vasallam qo‘lini uzatdilar. Ular Rasulullohning qo‘lidan ushladilar.
— Nima deyapsiz?-dedi Rasululloh sallallohu alayxhi vasallam.
— Ulib qolishingizdan ko‘rqyapmiz, dedik.
Erlari Payg‘ambar alayhissalomning uyi tevaragida to‘plana-yotganini ko‘rgan ayollar nimanidir sezib, baqirib yig‘lashardi.
Rasululloh sallallohu alayhi vasallam o‘rnidan qo‘zg‘aldilar, Ali va Fazlga suyanib xonadan chiqdilar, oldda Abbos yo‘l boshlab bordi. Payg‘ambar alayhissalom oyoqlarini zo‘rg‘a sudrab bosardi, to minbargacha bordilar va birinchi zinaga o‘tirdilar. Odamlar Rasululloh sallallohu alayhi vasallam atrofiga jamlanishdi.
Payg‘ambar alayhissalom so‘zlarini Olloh taologa hamdu sano aytish bilan boshlab dednlar«Ey insonlar! Aytishlaricha, menga yuzlangan o‘limdan qo‘r-qayotgan ekansiz. Sizning bu ishingiz go‘yo o‘limni inkor qilish kabidir. Payg‘ambaringizning o‘limini tan olmayapsiz. O’zimga va sizlarga yetadigan o‘limning xabarini bermadimmi? Ajabo! Mendan oldin yuborilgan payg‘ambarlarning birortasi ummati orasida mangu yashab qolganmi, men orangizda abadiy kolsam?! Ogoh bo‘ling! Albatta men Rabbimga qaytuvchiman, sizlar ham unga qaytuvchisiz.
Muhojirlarning avvalgilariga yaxshi munosabatda bo‘lishlaringizni tavsiya etaman. Muhojirlar ham o‘zaro yaxshi bo‘lsinlar. Chunki ulug‘ va qudratli Olloh deydi:
 Asr  (vaqti) ga qasamki, (barcha) inson ziyon-baxtsizlikdadir. Faqat iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan, bir-bilariga xaq (yo‘li)ini tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina (najot topguvchilardir)»(Val-Asr surasi, 1-3- oyatlar).