ФАА ЗААД—КЎАГИЛ МЕВАСИунинг пишиб етилиши учун сса вақт керак.
Донишмандлар: "Ҳар бир дарахтнинг меваси бор, кснгилнинг меваси сса фарзанддир", дейдилар. Фарзандлар ҳам мева каби бир ширинликдир. Шундан бслса керак, дилбандимизга бор-будимизни тутамиз: меҳру муҳаббатимиз, молу давлатимиз уларга. Бола ссзи болдан олинганмикан, уларни асалим деб сусмиз, съзозлаймиз. Шу боис, баъзан тахирини ҳам сезмаймиз... Болалар. Келажагимизу қувончимиз, ишонч боғимиз, суснч тоғимиз. Аътироф стиш керак: иқтидорли болалар ксп, жуда-жуда ксп. Мактаб партасидаёқ икки-уч тилни срганаётган, компьютерни пухта сзлаштираётган, бир йилда сакраб икки-уч синф илгарилаётганларни ксриб, беихтиёр, "туф, туф-е ксз тегмасин", деб қсссан. Кейинги вақтларда болалар орасида санъат шайдолари, расм чизадиган, шеър ёзадиганлар ҳам жуда кспайди. Ҳаваскорлар орасида сзига хос, стли мисралар, теша тегмаган ташбеҳлар ишлатадиганлари борки, умид уйғотади. Лекин... уларнинг барчасига, ҳатто бор-йсғи биттагина шеър ёзганига, ё бировнинг шеърини ксчириб олганига ҳам ота-оналари снг зср шоир, ноёб истеъдод сгаси деб қарашади. Машҳур шоирлар шеърини тап тортмай ксчириб, сзиники қилиб китоб чиқарган боласи "муваффақистидан" ҳам боши осмонда. Уларни тушунса бслади. Ахир, ҳар кимники сзига, ой ксринар ксзига. Аммо сз касбининг билимдони бслган сқитувчиларда ҳам машҳур мисралар шубҳа уйғотмайди, сқимагани, билмаганидан ачинасан.
Боласи зсрлигига сзини ишонтириб, хуш-хурсанд юргани-ку майли, уларни идорама-идора олиб юришади, мукофотлардан умидворлик смас, даъвогарлик қилишади... Уларнинг кспчилиги тстиқушларни сслатади: бирам бийрон, бирам бурро, таржимаи ҳоли, танишувни, ҳатто оддий гапни ҳам шеър билан айтишади. Шу сринда "сқиб ташлашади" дейиш сринлироқ, чамамда. Улар билан суҳбатлашсангиз, оддий савол-жавобларга ҳам нсноқлиги равшан бслади. Сабаби, "шпаргалка" йсқ, олдиндан ёдлаб, ҳозирланмаган-да. Шу боис, йиллар стиб, бу истеъдодли-вундеркидлардан дом-дарак чиқмайди, кспчилиги жимиб кетишади. Ҳақиқатан ҳам улардан камдан-кам ҳолларда ёрқин юлдузлар чиқади. Ямайка қсшиғи билан дунёни ҳайратга солган А обертино Лореттини бир ссланг-а... Ҳар бир боланинг иқтидори 14 ёшга тслгандан кейингина маълум бсларкан. Ўсмирлик ва балоғат ёши сртасидаги стиш даврида боланинг нафақат гавда тузилиши, балки фикрлаши, хотираси, табиати ҳам сзгараркан. Болалигида унча ксзга ташланмаган сртамиёна саналганлар истеъдодсиз дегани ҳам смас, улардан ёрқин истеъдод сгалари, буюклар чиқмайди дегани ҳам смас. Шунинг учун болаларни - аълочими, сртамиёна ё паст сзлаштирувчи, уддабурон ё уқувсизроқ баб-баравар схши ксрайлик, меҳр берайлик кспроқ. Меҳр, муҳаббат шундай илоҳий туйғуки, кснгилнинг снг мудроқ торларини жунбушга келтиради ва бу ҳаракат, албатта, баракали бслади. Тарихий ҳақиқат шуки, Лушкин "икки"чилардан бслган, Айнштейн бир синфда икки йил сқиган, Аьютон ёмон сқигани учун сқишга лаёқатсиз деб мактабдан ҳайдалган, Ломоносов биринчи синфга борганида ссмир бслган. Яхши фикрлай олмагани учун сқитувчиси Адисонни "сшак" деб ҳақоратларкан. Шунинг учун ёмон сқийдиган ёки алоҳида ажралиб турмайдиган бола ёмон одам бслади дегани смас. Шундай ҳам "бобо-бола", "буви-қиз"лар кспайиб кетди. Ана шу покликка гард қсндирмаслик катталар зиммасида. Бу масъулистни чуқур англаб, уларнинг сз хоҳиш-қизиқиши, имконистлари, кучи ва қобилистига қараб йсналтирайлик. Оллоҳ пешонасини срқиратиб, қалбини нурлантириб ато стган бслса, бизу сиз озгина қсллаб юборсак, бугун бслмаса, сртага, албатта, сзини ксрсатади. Баъзан биз илғамаган сифатлари срқ стиб намоён бсладики, ҳайратдан ёқа ушлаб қоласиз. Мактабнинг сркатойи бслмаган, репетиторларга қатнаш срнига далада кетмон чопиб юрган фарзандларимизнинг олийгоҳларга юқори ксрсаткичлар билан сқишга кираётганлари бунга сққол мисол. Фақат... унгача сз майлига қсйинг. Фарзандингизга сз хоҳишингизни мажбурлаб тиқиштирманг, унинг истагини ҳам ҳисобга олинг. Имкон беринг, бсйнидан бойланган овга срамаслигини унутманг, азиз ота-оналар! Мустақил фикрлашга сргатинг. Мустақилликни ҳам мустақил фикрлайдиган инсонлар мустаҳкамлайди. Мақоламиз бошида фарзанд кснгил меваси дедик, меванинг пишиб етилиши учун вақт керак, биз—ота-оналарга сса сабр...
Бахшанда Болтаева,"Аторуд" газетаси бош муҳаррири.
Бухоро вилости, Ғиждувон шаҳри.