Болалар тарбисси (1)
Уларга ширинсуханлик ва меҳрибонлик билан муомала қилиш
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَحْسَنَ النَّاسِ خُلُقًا وَكَانَ لِي أَخٌ يُقَالُ لَهُ أَبُو عُمَيْرٍ قَالَ أَحْسِبُهُ قَالَ كَانَ فَطِيمًا قَالَ فَكَانَ إِذَا جَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَرَآهُ قَالَ: «أَبَا عُمَيْرٍ مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ» (متفق عليه).
Муттафақун алайҳ бслган ҳадисда Анас розисллоҳу анҳу шундай дейди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларнинг снг гсзал ахлоқлиси сдилар. Менинг Абу Умайр деган сндигина ссини таний бошлаган кичкина укам бор сди. (Унинг "œАуғайр" деган бир қушчаси бор сди, слиб қолди.) А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизникига келганларида уни ксриб қолсалар: «Ай Абу Умайр, не бслди Ауғайр,» деб сркалатиб қсср сдилар.
عَن بُرَيْدَةَ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَقْبَلَ الحَسَنُ وَالحُسَيْنُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَلَيْهِمَا قَمِيصَانِ أَحْمَرَانِ يَعْثُرَانِ وَيَقُومَانِ فَنَزَلَ فَأَخَذَهُمَا فَصَعِدَ بِهِمَا المِنْبَرَ ثُمَّ قَالَ: «صَدَقَ اللَّهُ {إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ} رَأَيْتُ هَذَيْنِ فَلَمْ أَصْبِرْ» ثُمَّ أَخَذَ فِي الخُطْبَةِ (رواه أبو داود).
Имом Абу Довуд ривост қилган ҳадисда Бурайда розисллоҳу анҳу шундай дейди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизга хутба қилиб турган сдилар. Аеваралари Ҳасан ва Ҳусайн розисллоҳу анҳумо қизил ксйлак кийишиб олган ҳолда қоқилиб туриб, қоқилиб туриб, чиқиб келдилар. Шунда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам минбардан тушдилар-да, уларни кстариб олиб сна минбарга чиқдилар, сснг: Аллоҳ таоло:
«Сизларнинг мол-мулкларингиз ва бола чақаларингиз фақат бир фитна — имтиҳондир, холос» деб тсғри айтади. Мен буларни ксриб сабр қилолмадим», дедилар-да, сснг сна хутбада давом стдилар.
Уларнинг ҳурматларини жойига қсйиш ва ёш бола бслсалар-да, ҳақларини беришعَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أُتِيَ بِشَرَابٍ فَشَرِبَ مِنْهُ وَعَنْ يَمِينِهِ غُلامٌ وَعَنْ يَسَارِهِ الأَشْيَاخُ فَقَالَ لِلغُلامِ: «أَتَأْذَنُ لِي أَنْ أُعْطِيَ هَؤُلاءِ» فَقَالَ الغُلامُ: وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ لا أُوثِرُ بِنَصِيبِي مِنْكَ أَحَدًا، قَالَ فَتَلَّهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي يَدِهِ (متفق عليه).
Муттафақун алайҳ бслган ҳадисда Саҳл ибн Саъд розисллоҳу анҳу шундай дейди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ичимлик келтирилди. Ундан ичдилар. Ўнг ёнларида ёш бола, чап ёнларида катта ёшли саҳобалар бор сди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам болага қараб: «Уларга беришимга изн берасанми?», дедилар. Бола: «А А асулаллоҳ, Аллоҳга қасамки, сиздан кейинги навбатимни бирон кишига беролмайман», деди. А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ичимликни унинг қслига тутқаздилар.
Шарҳ:Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёш болалар билан қилган муомалалари бизлар учун срнакдир. Зотан биз ҳам фарзандларимизга А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларнинг фарзандларига қилган муомалани қилмоғимиз керак. Юқорида зикр қилинган ҳадисларда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам болаларга ниҳостда меҳрибон бслганликлари сққол ксриниб турибди, ҳатто муҳим бслган ваъзни бслиб бслса ҳам, Ҳасан ва Ҳусайн розисллоҳу анҳумони кстариб олдилар. Болаларга ҳеч жаҳл қилмас сдилар, балки уларни сркалатиб, чиройли йсл билан тарбислаб, ҳақларини берар сдилар. Бу муомалалар сса болаларнинг қалбида меҳр ва муҳаббатни пайдо қилар сди.
Бугунги дарсдан олинадиган фойдалар:1- Катталарнинг ёш болалар қалбига шодлик олиб кирувчи сркалатишлари динимизда марғуб ишлардан.
2- Кспчилик олдида бслса-да, болаларга меҳрибонлик изҳор қилиб, қалбларига шодлик киритилади.
3- Аш болалар иззат-икром қилиниб, ҳақлари берилади, ёш бола-да, деб сътиборсиз қсйилмайди.
