Ибн Аббос розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: «Бир киши Аабий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб: «Аёлим қсл узатувчининг қслини ман қилмайди», деди.
«Уни сзингдан ғариб қил», дедилар.
«Аафсим унга сргашишидан хавф қиламан», деди.
«Ундан фойдаланиб юр», дедилар у зот».
Абу Довуд ва Аасаий ривост қилган.
Шарҳ: Ушбу ҳадисдаги, «аёлим қсл узатувчининг қслини ман қилмайди», деган жумлани, сркаклардан сзини олиб қочмайди ёки моли мулкни ҳаддан ташқари исроф қилади, деб икки хил таъвил қилинган.

Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ундоқ хотинни талоқ қилиб юборишга маслаҳат берганлар. Лекин, ср хотинини талоқ қилса ундан кснгил уза олмай, сзи қийналишини баён қилган. Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам, ундоқ бслса ундан фойдаланиб юравер, деганлар.

Шундан, қслни ман қилмаслик, молу мулкни исроф қилиш маъносида сканлиги келиб чиқади. Чунки, Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам сркак кишининг қслини қайтармайдиган аёл билан бирга сшайверишни маслаҳат беришлари мумкин смас.

ХУЛОСА

Муносиб келин ҳақида келган ҳадиси шарифларни срганганимиздан кейин хулоса қилиб айтадиган бслсак, Ислом дини уйланишдан олдин умр йслдошини танлашга алоҳида сътибор беришга чақирган скан. Чунки, шу йсл билангина оиланинг пойдевори мустаҳкамланган бслади. Шу йсл билан оила қуришдан ксзланган софлик, унсу улфат, бахт-саодат ва хотиржамликка сришилиш сшиги очилади. Умр йслдошини танлашда сса, унинг сифатлари ичида диндорлик, аҳли солиҳлик, одоб-ахлоқ ва мустақимликка биринчи срин берилиши керак скан.
Чунки, никоҳ ва оила қуриш умр савдоси. Бир умрга керак нарса. Диндорлик умр стиши билан қувватланиб борадиган нарса. Одоб-ахлоқ, аҳли солиҳлик умр стиши билан сайқаллашиб, зиёдалашиб борадиган нарса.
Ушбу сз соҳибига доимо йслдош ва доимий схшилик келтирувчи сифатларга сга бслган умр йслдошини танлаш оила қуришдаги снг муҳим омиллардан бири ҳисобланади. Бошқа сифатлар сса вақтинчалик ва кибру ҳаво ҳамда ғурурга сабаб бслиши мумкин сифатлар.
Шунинг учун ҳам Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам сзларининг Имом Ибн Можа, Баззор ва Байҳақийлар ривост қилган ҳидисларида:
«Аёлларни ҳуснлари учун никоҳингизга олманг, сҳтимол у (ҳусн) уларни ҳалок қилар. Ва уларни моли учун ҳам никоҳингизга олманг, сҳтимол у (мол) уларни туғёнга кетказур. Уларни дин учун никоҳингизга олинг. Албатта, диндор қора, хунук чсри афзалдир», деганлар.
Мусулмон киши сзига схши умр йслдоши танлар скан оиласини мустаҳкам бслиши, оила аъзоларининг бахтиёр бслиши билан бирга бслажак фарзандлар ва уларни муносиб мусулмонлар қилиб сстиришни ҳам ксзда тутиши керак.
Уламоларимиз барча ҳужжат ва далилларни срганиб чиқиб ҳамда бошқа омилларни ҳисобга олиб муносиб келин танлашда қуйидаги нарсаларга сътибор бериши кераклигини таъкидлаганлар:

1. Диндорлик.
2. Серфарзандлик.
Бу сифат қариндош уруғ аёлларга қараб билинади.
3. Аввал турмуш қурмаган бслиши.
4. Диндор ва қаноатли оиладан бслиши.
5. Ҳасаби-насаби схши бслиши.
6. Ҳуснли бслиши.
А­рнинг кснгли тсқ бслади. Муҳаббат қссди. Бошқаларга қарамайди.
7. Қариндошлардан бслмаслиги.
Қариндошга уйланса, болалари заифҳол бслиш сҳтимоли кучли. Яна, Аллоҳ ксрсатмасин, келишмовчилик бслиб қолса, қариндошлик алоқаларига футур етиши ҳам мумкин. Бегонадан бслса, болалар заифҳол бслмайди. Куёв келиннинг баҳонаси билан уларнинг қариндош-уруғлари ҳам қуда-анда бсладилар, ижтимоий алоқалар ривожланади.
8. Бир хотиндан зиёда қилмаслик.
Чунки, кспхотинликнинг машмашаси ҳам ксп. Шартларини бажо қилиш ҳам қийин.

Manba[url]

Risoladagi turmush o'rtog'i birinchi navbatda ota-onangizni hurmat qilsin ekan.

                                             А­А  КИШИ ШАФҚАТЛИ БЎЛАДИ

Қуръони каримда бундай баён қилинади: "œЎз жинсларингиздан сизлар учун жуфти ҳалоллар сратиб берди, токи улар билан ҳаловатлик турмуш қургайсизлар. Ўрталарингизда меҳр-муҳаббат туйғусини пайдо қилди. Бу сса Аллоҳнинг биру борлигининг нишоналаридандир. Ақл-идрокли фикр юритувчилар учун бунда ксп ишорат ва аломатлар бордир" (А ум, 21).

Оила инсоннинг дунёвий саодати қсрғонидир. Унда доимо тинч-тотувлик давом стиши учун ср ва хотин сзларининг вазифалари, бурчларини тслиқ адо стиб боришлари лозим.

Уйланиш нистидаги киши сзига жуфти ҳалол танлаш вақтида, қиз (аёл)нинг фақат ҳуснига ёки бойлигига алданиб қолмасдан, унинг хулқу одоби, дину диёнатига албатта аҳамист бериши лозим. Чунки баъзилар қизнинг ота-онаси бойлигига қизиқиб уйланади. Сснг миннат балосига гирифтор бслади. Аёлнинг ҳусну жамолига учиб уйлангач, афсус-надомат чекканлар ҳам учраб туради.

Шу боис динимиз ахлоқ-одобли, оқила, иболи, ҳаёли жуфти ҳалол танлашга буюради. Бинобарин, қиз боланинг схши рсзғор соҳибаси, келажакда сз фарзандларига суюкли, меҳрибон она бслишида диндорлигининг катта таъсири бор.

Лайғамбаримиз (алайҳиссалом) марҳамат қилганлар: «Албатта, Аллоҳ таоло аёллар билан схши муомалада бслишингизни тавсис стади. Чунки улар сизларнинг оналарингиз, қизларингиз ва холаларингиздир...» (Табароний ривости); "œҚизлари ксп уйда барака бслади" (Ажлий ривости).
Шундай скан, уларни съзозлаш, ҳурмат қилиш ва уларга шафқатли бслиш инсоний бурчимиз сканини асло унутмайлик.

Ҳар бир инсон учун снг азиз ва мсътабар зот унинг онасидир. А асулуллоҳдан (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Муовис ибн Ҳайда: "œА А асулуллоҳ, снг аввало кимга схшилик қилай", деб ссраганида, у зот: "œОнангга, онангга ва сна онангга, сснг отангга схшилик қил", деганлар.
Яратганнинг қудрати ва ҳикмати туфайли дунёдаги барча мавжудот жуфт-жуфт бслиб ҳаёт кечиради. Бундай ҳаёт натижаси слароқ снги авлод дунёга келади. Аллоҳ таоло инсонни сркак ва аёл жинсидан сратган скан, уларни сзи ксрсатиб берган шаръий никоҳ асосида оила қуришга буюради.

А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) турмушга чиқадиган қизларнинг ота-оналарига ҳам тавсислар берганлар: "œҚачон сизлар (қизингизга) келган совчининг дину диёнатидан ва хулқидан рози бслсангиз, дарҳол унга қизингизни беринг. Агар шундай қилмасангиз, ер юзида фитна-фасод кспайиб кетади".

Мазкур ҳадисга биноан, бслажак келин-куёв бир-бирларини ссраб суриштиришлари жоиздир. Чунки бу иш келажакда оиланинг снада мустаҳкам ва бахтли бслишига хизмат қилади. Уйланиш нистидаги йигит билан қиз бир-бирларини ксришлари ҳам жоиз. Бунга қуйидаги ҳадис далилдир: Муғийра ибн Шуъба (розийаллоҳу анҳу) айтадилар: «Мен бир аёлга совчи қсйган сдим. А асулуллоҳ менга: "œУни ксрдингми?" дедилар. Мен: "œЙсқ", дедим. Шунда: "œУни ксргин, чунки ксриш орангизда муҳаббат пайдо бслишига сабаб бслади", дедилар».
Уйланишдан мақсад вақтинчалик кснгилхушлик смас, балки насл қолдиришдир.

Аикоҳ ср зиммасига хотинга маҳр бериш мажбуристини юклайди. Ҳанафий мазҳабига биноан маҳрнинг снг озининг миқдори сн дирҳамдан кам бслмаслиги керак. Аммо ундан ксп бслиши келин-куёвнинг сзаро келишувларига ҳавола. Маҳр ср томонидан бслғуси турмуш сртоғига унинг никоҳига кирганлиги учун бериладиган, кейин ҳам қайтариб олинмайдиган совғадир. Маҳр хотиннинг хусусий мулкидир.

Қуръони каримда бундай дейилади: "œХотинларга маҳрларини мамнунлик билан берингиз! Агар сзлари ундан бирор нарсани ихтиёрий равишда кечса (берса)лар, сизлар уни бемалол қабул қилаверингизлар" (Аисо, 4).

Аикоҳ тсйи шариатимизда жорий бслиб, унда исрофга йсл қсймаслик лозим. Уламолар шариат манъ стган нарсага қилинган ҳар қандай харажат исрофдир дейишган.

А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): "œА­нг баракотли никоҳ оз харажат қилинганидир", деб марҳамат қилганлар. Баъзилар тсйни дабдабали қилиш билан фарзандларининг бахтини смас, балки сзларининг обрсларини сйлайдилар. А иёкорлик билан қилинган ҳар қандай ишда асло барака бслмайди.

Абдураззоқ ЮАУС,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси
сринбосари

Manba

Risoladagi turmush o'rtoq qanday bo'lishi lozim?

Shu borada yana bitta fikr"¦

Hozirgi real hayotimizga qarab kengroq mulohaza yuritadigan bo’lsak, bir faktni tan olish kerakki, hozirda, hijobli qizlar O’zbek qizlarinig juda ozchilik qismini (~5-10%) tashkil qiladilar (Ularning saflari ko’payishini Alloh taolodan soraymiz). Qolgan klassik stilda kiyinadiganlari (ya’ni, shim, mini-yubka kiymaydiganlari) haqida noto’g’ri xulosa chiqarib, (uylanish ma'nosida) ularni chetlab o’tish ham durust bo’lmasa kerak, menimcha.

Chunki ularning ichida iymon-e’tiqodli, hijobga moyillari ham juda ko’p. O’zlari normal, yaxshi oiladan, faqat ularda biroz diniy ilm (xususan hijob haqidagi ilm) va shijoat, ayrimlarida esa sharoit etishmayotganga o’xshaydi, nazarimda. Ana shu qizlarni uyg’otish, tarbiyalash kerak (tarbiyalasa bo’ladi menimcha), chunki ular O’zbek qizlarinig juda ko’pchilik qismini tashkil qiladilar"¦

Shu o’rinda endi uylanmoqchi bo’lgan yigitlarga (o’zim ham ichida borman) bir ojizona real maslahat (fikr). Siz hijobli qizga uylanmoqchisiz, avvalo izlayotganingiz topilsin. Biroq, mobodo, ko’nglingizdagidek qizni topolmayotgan bo’lsangiz, siz qidirayotgan qiz mana shu odmi, klassik stilda kiyinadigan qizlarni ichidan chiqib qolishi ham mumkin, bilib bo’lmaydi... Muhimi ozi pokdamon, dindor (hijobga moil), farosatli, gapni tushinadigan aqlli qiz bo’lsin!.. Yuragingiz jizzz etsin, eng asosiysi"¦

 
Man ham o'z fikrimni keltirmoqchiman.
U turmush o'rtoqmi, erkakmi, ayolmi, kim bo'lsayam, muhimi bandaligini, bir ojiz qulligini biladigan va shuni doim yodida tutadigan bo'lishi lozim deb o'ylayman.
Agar u har ishida Alloh uni ko'rib turganini bilib tursa va Robbisidan qo'rqib yashasa olam guliston!
Sababi bundey insonni qo'lidan yomonlik kemiydi. Agar u erkak bo'lsa islomdegi bo'ynidegi oilasi oldiagi vazifalarini bilib ularga amal qilishga baholi qudrat xarakat qiladi.
Agar u ayol bo'lsa, u ham huddi shunday...

Yuqoridagi fikrlarni o'qib ko'rdim.Darhaqiqat to'g'ri haqqoniy fikrlar.Turmush quradigan ikki  inson eng muhimi bir birini tushunib yashashi kerak.
Risoladagi turmush o'rtog'i qanday bo'lishi kerak?
Risoladagi degan so'zni insonga nisbatan ishlatish biroz erish tuyuldi.Ayniqsa turmush o'rtog'i.Namoz uqisa,hudodan qurqsa kifoya desak u RISOLADAgidek bo'ladimi?Men hayotimda qancha guvohi bulganman namozhon yoshlarni ajrashib ketganiga.Turmush qurish bir biriga qarash emas,ikkovlashib bir tomonga qarash demakdir.
Forumni kuzatib shunga guvoh bo'ldimki,bu yerda hamma kitobiy shariy tilda gapiradi.Lekin real hayotdagi vaziyat  umuman boshqacha.Kelinglar faqat kitobiy tildamas hayotta orttirgan tajribalarimiz asosida munozara qilaylik?
Turmush o'rtoq qanday bo'lishi lozim?
Turmush o'zi nima aqlimiz yetadimi?Baht o'zi nimaligiga aqlimiz yetadimi?Bahtning nima ekanligini anglab olomay turib qanday qilib o'zga odamni bahtli qilish mumkin?
Tabiat qonunlariga zid ravishda qo'shilish ajrashishning boshlanishidir...Shuning uchun ham ajrashishlar ko'payib ketmayaptimi?Biz yoshlar ko'proq yengil hayotga ruju qo'ymayapmizmi?
Ana shu tabiatning qonunlariga muvofiq mos keladigan juftni qaerdan topish mumkin?
Ana shu savollarni har kim o'ziga berib ko'rsa qoniqarli javob ololadimi?
Men o'zimga o'zim berib ko'rdim:
Risoladagi turmush o'rtog'im qanday bo'lishi lozim?
E'tiqodli,savodli,bo'yi baland,chiroyli,hayotimni farovon ta'minlay oladigan.....
Keyin o'zimga aytdim tuhta!
Bandasan urinma Xudo bo'lishga.
Mana oddiy misol.Birgina qishloqi oddiygina qizning idealidagi turmush o'rtog'i?Endi o'ylab ko'ring 10 miliondan ziyod turmush quradigan uzbek yigit qilzari turibdi...
Men faqat o'z qarichim bilan o'lchayapman...
(fikri ojizim uchun uzr)

turmush o'rtog'i.Namoz uqisa,hudodan qurqsa kifoya desak u RISOLADAgidek bo'ladimi?Men hayotimda qancha guvohi bulganman namozhon yoshlarni ajrashib ketganiga.

Tabiat qonunlariga zid ravishda qo'shilish ajrashishning boshlanishidir...Shuning uchun ham ajrashishlar ko'payib ketmayaptimi?Biz yoshlar ko'proq yengil hayotga ruju qo'ymayapmizmi?
Ana shu tabiatning qonunlariga muvofiq mos keladigan juftni qaerdan topish mumkin?

Assalomu aleykum!
Men ham siz aytganizdek bu yerdagi barcha fikrlarni öqib chiqdim. Ammo sizni mana bu fikrlarizga töhtalib qoldim, aniqrog'i öquvsizligim uchundir yaxshi tushunmadim. Allohdan qörqsa kifoya qiladimi deb aytibsiz, albatta hammasidan ustunrog'i aslida shu-ku. Allohdan qörqsa albatta Namoz öqiydi, Allohdan qörqsa har qanday holatda ham yolg'ondan uzoqda böladi(bu oilani mustahkam bölishida eng asosiy narsalardan biri), Allohdan qörqsa hech kimning haqiga hiyonat qilmaydi(ayolini haqlaridan ham qörqadi bunday inson va albatta shunga yarasha yöl tutadi), Allohdan qörqsa halol va haromni farqiga boradi, qilayotgan ishlaridaginamas hatto yeyayotgan har bir luqmasini halol-haromligini ajratadi(buni farzandlariga ham odat emas qonun qilib körsatadi, bu ham oilani haqiqiy va mustahkam ekanligiga ishorat)!

Kegingi jumlalarizga ham birinchisi javob böladi deb öylayapman, chunki Namozhon oiladan chiqqan har bir farzand(qalbida Alloh qörqusi bor bölgan) avvalo özini kimligi va qanday oilaga mansub ekanligini bilgani uchun siz aytgandan yengil hayotga ruju qöymaydi chunki uni qalbida Alloh qörqusi bor, u tushunadi, u aniq biladi unday hayot yölidan ketishlikni ohiri qanday yakun topishini. Shuning uchun ham har bir bosayotgan qadamini hisob-kitob qiladi. Harom va Halol nima ekanligini tushuntirib borilgan farzandlar hech qachon hayotlarida qoqilmay qadam bosadilar inshaAlloh.
Kördingizmi Allohdan qörqishlik Oilani qanchalik mustahkam qilar ekan!
Bu ham meni shaxsiy fikrlarim, agar qaysidir bir kalimasi dilizga og'ir botsa, dilizni rahjitsa uzrimni qabul qilasiz.
Barchamizda solih va soliha umryöldoshlardan nasib qilsin.

Shayxa Umm Abdillaah al-Waadi’yyahning
“Naseehatee lin Nisaa” kitoblari asosida tayyorlandi.

al-Hamdu-Lillaahi Rabbil-'Aalameen was-Salaatu was-Salaamu 'alaa Ashrafil-Anbiyaa.e wal-Mursaleen, wa ba'd:

Abu Hurayra (radiallohu anhu)dan rivoyat qilinadi, Rasululloh sallallahu alayhi vassallam: “Ayol kishiga to’rtta sababga ko’ra uylaniladi: boyligi, nasabi, husni va dini. Siz dindorini tanlang, shunda baraka topasiz” dedilar. [ Imom Al Buxoriy (9/132), Muslim (2/1086)]

Hadisning ma’nosi:

Erkak kishi har hil sabablarga ko’ra uylaniladi, va bular to’rttadir:
1.uylanayotgan ayolning boyligi
2.ayolning nasl-nasabi
3.ayolning go’zal husni
4.va dindorligi