Йўл бўлсин кизлар?
Хотин-кизларимизнинг бугунги юриш-туришларини кўриб шундай дегим келади: йўл бўлсин, кайси томонга караб кетяпсиз? Негаки, чекиш кусур эмас, хуснга, ичиш айб эмас, безакка айланиб бораётгандек. Аслида хар бир окибатнинг ўзига яраша сабаблари бўлади. Лекин назокат ахлининг бу каби иллатларга ружу кўйишаётган дурустрок сабаб ахтариб топиш мушкул.
Якинда бир дўстим изнинг ишхонасида сухбатлашиб турганимизда хонага хамкасабаларидан бири кириб келди. У сумкасидан бир кути сигарета чикариб, тортмасига ташларкан, атрофдагиларнинг изох кутаётганини сезгандек кўшиб кўйди: "Ойимларникига кетаётгандим, сумкамни ковлаганимда кўриниб колмасин, деяпман". - Чеккингиз келмасаям, ўзингизни мажбурлайсиз-а? - гап ташлаган бўлди дўстимиз. - Йўк, ўрганиб колганман. Энди бизани "круг" да чакмасаям бўлмайдиде.
Бу аёл кўринишидан ёши кирк бешларнинг устида.
Тахминимиз тўгри чикди. Дўстимизнинг айтишича, икки фарзанди хам оила кургудек экан. Энди ўзингиз бир ўйлаб кўринг, "нуфузли" доирасида викор учун тамаки чекаётган аёл фарзандига буни таъкиклармикин? Ёки! онасининг сигарета буруксатишини кўраверган ўгил - киз ундан "ранг" олмайдими? Энг ёмони, баъзи ёшлар! онгида оммадан ажралиб туриш учун чекиш керак экан, деган тасаввур уйгониб бўлган. Шу боис, бугунги ўспиринларнинг орасида лабига сигарета кистирмайдиганларини топиш мушкул. Уларнинг ичида киз болаларнинп кўпайиб бораётгани эса келажагини хар кандай кишини ташвишга солиб кўймайди. Хар холда соглом онадан соглом фарзанд тугилажагини хеч ким инкор этмаса керак.
Аммо шу даражага етдикки, айрим замонавий хонимчалар бу каби иллатлардан нари ўтаётганларни калака килишаяпти хам. Ўйлаб коласан, аслида кимнинг ахволи кулгига лойик? Кизлик латофатини улоктираётганларнингми ёки...
"Эркаклаб кетишибди"
- Уятдан ўлиб бўлдим, - дейди кашкадарёлик Курбоной момо лабини тишлаганча, - болам томошалаб келасиз, деб кўярда - кўймай судраб келганди. Томошаси курсин, замон - замон бўлиб бунакасини кўрмагандим. Тавба, бўйнинг сингур кизлар эркаклаб кетишганми, "дейман... Ўгил билан! кизни фарклолмайсан. Бегонани кўйинг, жувонмарг неварамни айтмайсизми. Нима эмиш, агар бундай кий-инмаса, дугоналари кулармиш. Кистовимдан сўнг эпакага кела колди.
Рости, бугун Кумушбибини излаб кўзлар толди. Отабекни кўмсаганлар-чи?
Курбоной момонинг таъбири билан айтганда, кизлар эркаклаб кетишган, йигитлар эса нозиклашиб. Бу гап исботнинг хожати бўлмаса керак. Негаки, сочини йигитларнинг шимига "бартер" килган сахий кизларимиз энди зиракларини хам уларга инъом этишган кўринади. Шу боисми, кейинги пайтларда йигитлар орасида янги киёфа - реппэрлар сафи кенгайиб бораяпти. Кизларнику асти кўяверинг. Ёкавайронлиги етмагандек, энди корнини очиб, киндикларини кўз - кўз килишга ўтишган. Кўча - кўйда бундай тоифадаги ўзбек йигит - кизларини кўрганда хайрон бўламан. Нахот уларни назорат киладиган ота - онаси бўлмаса? Ахир улар хам осмондан тушиб колмаган. Кимнингдир кизи, синглиси, борингки, кўни - кўшниси. Ёки бир бола тарбиясига етти махалла масъуллиги ўтмишга айландими?
Бунинг сабабини ёшларнинг ўзлари замон билан боглашади. Уларнинг фикрича, давр билан хамнафас бўлиш керак. Тўгри, цивилизация кайсидир маънода миллийликни емириши хакикат. Аммо бу кўр - кўрона таклид, аллакимлардан андоза олиш, дегани эмасда. Эхтимол, бунда телевидениенинг "ёрдами" катта бўлаётгандир. Чунки менталитетимиздан анчайин йирок бўлган телесериаллару, ажнабий клипларни суяги котмаган болаларимиз "мирикиб" томоша килишмокда. Улар майликуя, эстрадамизга сукилиб кираётган баъзи кўшикчиларнинг клипларини айтмайсизми. Ундаги айрим сахналарни кўрган илон пўст ташлайди. Хохлаймизми - йўкми, бу ёшларга ўзгача дунёни таргиб килаётир. Окибат кизларимиз дагаллашиб, йигитларимиз майинлашиб кетмокда.
Дехкончиликдан бохабар киши яхши билади. Полиз - сабзавот экинларининг эркаклаб кетганлари юлиб ташланиб тозаланади. Аммо юкоридаги холатда-чи?
Ишкибозликми ёки...
Халкимиз санъатсевар. Бу кўп бор айтилган. Доимо санъат ахлининг иззат - хурматини жойига кўйиб келишгани хам бор гап. Хакикий санъатни кадрлаши эса айни хакикат. Неажаб-ки, ана шундай нозик дидли халкимиз андишапик килибми ёхуд ноиложликданми, ишкилиб миллий эстрамиз кушандаси бўлган хонандаларни кўллаб – кувватлашаяпти. Хатто спорт майдонларини томошабинга тўлдириб уларнинг концертларини уюштираяпти хам. Ана шундай тадбирлардан бири якинда Хива туманида бўлди. Эхтимол, ўзбекларнинг Майкл Жексони деб ном олган бу хонанданинг фалон пуллик дастуридан кимлардир манфаатдордир. Майли, бу бошка масала. Биз мулохаза килмокчи бўлганимиз...
Хонанда тушмагур стадионнинг у бошидан бу бошига югуриб муком килганиданми ёки унинг кўшикларига ерликлар шунчалик чанкокми, томо-шабинлар бирпасда жонланди - колди. Тўгрироги, жунбушга келди. Дастлаб кўшилиб хиргойи килган кизларнинг кайсисидир дастхат олиш учун ўзини отган. Бирга суратга тушолмаган киз(лар)нинг йигисигиси. Хуллас, назоратчиларни уриб - йикитгудек талваса. Ажабланарлиси, уларнинг орасида бир рўзгорнинг боши бўлган ёши катта аёллар хам бор...
Ўйлаб коласан, кизларимиз качондан бошлаб уятни кўйиб, ўзини санъаткорнинг оёгига отяпти? Андишасисини йигиштириб, ўртага чикиб хонандани ўпяпти? Нега эрта - индин бир оилани эплайдиган кизларимиз жамоат жойида аюханнос солаяпти? Кизларимиздаги ўзбекона ибо, хаё каерда колди?
Орамизда буни ишкибозлик, мухлисликка йўювчилар хам топилар Аммо ишкибозлик бу нарсалар билан белгиланмайди - да! Катталарнинг айтишича, Комилжон Отаниёзов, Олмахон Хайитова, Отажон Худойшукуровларни тинглаб, сел бўлганлар хам ўрнидан сакраб кетмаган. Хотин - кизларимиз даврага югуриб хам чикишмаган. Ана шундай забардаст санъаткорлар юрти - Хоразм ёшлари бугун кимни олкишламокда? Ёки шунчалик эстетик савиямиз пасайиб бўлдими? Майли, санъаткорнинг "ялангоч" яллолари ўзининг савиясига хавола. Лекин качонгача назоратчиларнинг куршовида тадбирларни ўтказамиз? Бунга ким айбдор аслида?...
Саид РАХМОНОВ
Manba