“НУРЧИЛИК” НИНГ АСЛ МОҲИЯТИ
“Нурчилик” харакати узини исломий йўналишдаги ташкилот, деб хисобласа-да, аслида динимизга мутлақ зид бўлган, унинг асосларини бузишга каратилган ғояларни тарғиб қилиб келаётганини таъкидлаш зарур. Хусусан, С.Нурсий фикрича, “Илм учун “Рисолаи Нур”ни ўқиш ва кучириб ёзиш кифоя, бошка ҳеч нарса керак эмас”. Ушбу сўзлардан “Рисолаи Нур”дан бошка барча манбалар дин ва эътиқоднинг асоси сифатида инкор этилаётганини англаш мумкин. Бундай ёндашув “Сизнинг ичингизда икки нарсани қолдирдим. Агар уларни маҳкам тутсангиз, ҳеч адашмайсиз. Булар — Аллоҳнинг китоби ва Менинг суннатимдир”, - деган хадисдаги кўрсатмаларга бутунлай зиддир.
Ҳаракат раҳнамосининг бундай ғоялари ортида ўз тарафдорларини исломнинг асосий манбаларидан узоқлаштириш ва шу йўл билан ўзининг ғайриисломий ғояларини сингдиришдек ғаразли мақсад ётганини англаш қийин эмас.
С.Нурсийнинг издоши Ф.Гюлен хам ўз устозидан қолишмасликка қаракат қилмоқда. Буни унинг ўзини “Актабу-л-кутб”, яъни “Кутбларнинг қутби”, деб эълон қилгани мисолида ҳам кўриш мумкин. Тасаввуфда “Кутб” атамасининг кимларга нисбатан ишлатилиши масаласида турлича ёндашувлар булса-да, купчилик уламолар уни энг буюк авлиёларга нисбатангина ишлатиш мумкин, деб хисоблайдилар. Авлиёлар эса, ўз навбатида, мартабаси жихатидан, авлиёлигини ўзи ҳам, одамлар ҳам биладиганлар (қуйи даража), авлиёлигини ўзи билмайдиган, одамлар биладиганлар (ўрта даража), авлиёлигини ўзи ҳам, одамлар ҳам билмайдиганлар (олий даража) каби тоифаларга бўлинади.
Таъкидлаш жоизки, факат учинчи тоифа авлиёлар кутблар хисобланади. Бу узини бутун дунёга “Кутбларнинг кутбиман”, дея бонг ўраётган Ф.Гюленнинг риёкорлигини кўрсатади.
Ф.Гюлен ўз шахсини муқаддаслаштириш ва оддий одамлар онгини чалгитиш йўлида бу билан ҳам чекланиб қолмаганини алоҳида таъкидлаш зарур.
Маълумки, исломда Қиёматга якин инсонларни яхшиликка чорловчи, уларни ягона ҳак дин байроғи остида бирлаштирувчи “Махдий” (арабча - тўғри йўл кўрсатувчи) ва шайтон билан алоқада бўлган ҳолда одамларни турли сохта муъжизалари билан йўлдан оздириб, куфрга етакловчи “Дажжол” (арабча - фирибгар, алдамчи) ўртасида юзага келадиган кураш хақидаги таълимот мавжуд. Сахих хадисларда Дажжолнинг каерда пайдо булиши ва кандай кўринишга эга бўлиши аниқ баён қилинган. Суннийлик ақидасига кўра, Аллох томонидан танланган зот - Махдийнинг қачон ва қаерда пайдо бўлишини Яратгандан бошқа хеч ким билмайди.
Ушбу ўзгармас тамойилларни менсимаган харакат етакчиси замонавий турк давлатчилиги асосчиси М.К.Отатуркни Дажжол, узини эса Махдий, деб эълон килишдан ҳам тап тортмади. Бу сохта ва маккорона даъвога одамларни ишонтириш мақсадида 1941 йилда таваллуд топган нурчилар рахнамоси узининг туғилган йилини 1938 йил, деб эълон қилди. Бу гуёки, Ф.Гюленнинг туғилиши М.К.Отатурк, яъни Дажжолнинг ўлимига сабаб бўлгани ва унинг Махдий эканининг исботи була олар эмиш.
Айни пайтда, Ф.Гюлен “Максадга эришиш йўлида ҳар қандай ёлғон ва хийла ишлатиш мумкин, то қудратли бўлмагунча, “маънавий жиҳод” орқали ҳаракат килиш лозим”, деган курсатмаларни ҳам бермоқдаки, бундай узбошимчалик билан берилган “фатволар” ҳам исломнинг асл моҳиятига мутлақо зиддир. Зеро, Куръонда “Аллох номидан ёлгон тўқиб, тилларингизга келган ёлгонни гапириб: “Бу ҳалол, бу ҳаром” деявермангиз! Чунки Аллох шаънига ёлгон туқийдиган кимсалар сира нажот топмагайлар” (“Наҳл” сураси, 116, 117-оятлар), деб очик-ойдин баён этилган.
Нурчиларнинг етакчилари ўз қарашлари, ғоялари ва кўрсатмалари билан ислом асосларини бузиш йўлида тизимли иш олиб бормоқдалар. Бунга Ф.Гюленнинг Туркияда чоп этиладиган газеталардан бирида келтирилган “Жаҳаннам эшигини кулларим билан тусиб, менга эргашганларнинг ҳеч бири унга тушмаслигига ваъда бераман”, деган фикрлари хам мисол бўла олади.
Маълумки, Қуръони каримда “Барча шафоат (оқлов) фақат Аллохникидир” (“Зумар” сураси, 44-оят) ҳамда “Унинг изнисиз бирор шафоат қилувчи бўлмас” (“Юнус” сураси, 3-оят), деган курсатмалар очиқ-ойдин баён этилган.
Ислом таълимотига биноан шафоат (арабча - ҳимоя қилиш, далолат килиш) Қиёмат куни Аллох пайгамбарларга ва ўзи танлаган инсонларга берадиган махсус имтиёз хисобланади. Фақат Қиёмат куни Аллох изн берган ана шундай кишиларгина айрим гунохкор мусулмонларнинг гунохлари кечирилишини сўраш хукукига эга бўладилар. Бу хақда Куръони каримнинг “Марям” сурасининг 87-оятида “(У кунда) фақат Раҳмон наздида аҳд (изн) олган кишиларгина (гунохкор муминларни) шафоат қилишга эга бўлурлар”- дейилади.
Юқоридаги мулохазалар бу дунёда хеч кимнинг шафоатчиликни даъво килишга хаққи йўқлигини курсатади. Шу билан бирга, улардан Ф.Гюлен кандай юксак мақомни истаб қолганини ҳам англаш қийин эмас.
Нурчилар Ватан тушунчасини хам бутунлай инкор этадилар. Хусусан, Ф.Гюлен фикрича, “Бутун Ер юзи Аллохнинг мулки, уни бу меники, бу сеники, деб булиб олишга хеч кимнинг хаққи йўқ”.
Маълумки, купгина диний-экстремистик харакатлар “Ислом географик булинишларни тан олмайди”, “Фикр саёзлашиб борган сари одамлар уртасида Ватан, ватанпарварлик каби тушунчалар пайдо була бошлайди”, деган турли нотугри гояларни таргиб киладилар. Нурчиларнинг Ватан тушунчасининг инкор этиши эса уларнинг узаро хаммаслак эканини курсатади. Демак, Ватан тушунчасини инкор этиш, исломга эмас, балки динни байрок килиб олган экстремистик харакатларга, уларнинг рахнамолари карашларига хос хусусиятдир. Зеро, тарихга назар ташлар эканмиз, ислом дини таркалган худудлар вилоят, амирлик, улкаларга булинганининг гувохи буламиз. Пайгамбаримиз хаётлик даврларида хам шундай булган.
Хулафои рошидин Умар ибн Хаттоб эса мусулмон улкаларини вилоятларга булиш буйича ислохотларни амалга оширган эди. Минглаб сахобалар бу тадбирга гувох, булишган, лекин улардан хеч бири уни Куръон ва Пайгамбарнинг суннатига тугри келмаслигини айтмаган. Бу эса амалга оширилган тадбирнинг шариатга мувофиклигидан далолат килади.
Ислом маданияти ривожига бекиёс хисса кушган Имом Бухорий, Имом Термизий, Абу Лайс Самаркандий, Бурхониддин Маргиноний, Абул Муъин Насафий, Каффол Шоший каби буюк мутафаккирларимиз узларининг тахаллусларини киндик конлари тукилган юрт номи билан боглаганлар. Мазкур мисол хам мукаддас динимизда Ватанга булган муносабатнинг, инсон уз Ватанига кандай эхтиром билан караши лозимлигининг ёркин намунаси була олади.
Халкимизда “Ватанни севмок имондандир”, дейилиши бежиз эмас. Демак, инсон узи тугилиб усган юрти, ёр-дустлари ва якинлари билан богловчи Ватанини севиш, уни ардоклаш имон даражасига кутарилмокда. Ватанни химоялаш исломда фарзи айн
- эркак ва аёлларга тенг бажариш зарур булган амал даражасига кутарилгани хам унинг нечоглик улуг ва мукаддаслигидан далолат беради. Модомики шундай экан, унга мухаббат куйиш, унинг равнаки йулида куч- гайрат сарфлаш барча килиши лозим булган вожиб амалдир.
Шундай экан юкоридаги фикрлар ислом асосларига зид булиш билан бир каторда кишиларда Ватан, ватанпарварлик туйгусини йук килиш ва уларни факат Ф.Гюленга итоаткорлик рухида тарбиялашга каратилганини кайд этиш лозим.
С.Нурсий томонидан яратилган ва харакат таянадиган “Рисолаи Нур” китоби асосида ишлаб чикилган махфий низомда кайд этилган “Ла илаха иллаллох, Мухаммадун расулуллох” калимасининг “Ла илаха иллаллох...” кисминигина айтиш жаннатга кириш учун кифоя килади”, - деган фикрлар эса нурчиларнинг ислом асосларини бузишда кай даражага етганликларнинг ёркин мисоли була олади.
Ушбу караш Куръондан кейинги иккинчи манба - Сунна (хадис)ни очикдан-очик инкор этишини англаш кийин эмас. Имоннинг калб ва тил билан тасдиклаш зарур булган етти шартидан бирортасини инкор килган киши мусулмон хисобланмаслигини инобатга оладиган булсак, юкоридаги ёндашувнинг асл мохияти ойдинлашади. Бунга Куръони каримнинг “Бакара” сурасининг 285-оятидаги муминларнинг “Аллохга, фаришталарига, китобларига ва пайгамбарларига бирортасини ажратмасдан (хаммасига)...” имон келтириши зарурлиги хамда “Нисо” сурасининг 150, 151-оятларидаги “...Аллох билан пайгамбарлари уртасини узишни хохловчилар, бирига ишонамиз, бирига ишонмаймиз, деб уртача йул тутувчилар...”, “ана ушалар хакикий кофирлар”, деган курсатмалар далил була олади.
Юкорида кайд этилган, тахлил килинган фикрлар “Нурчилик” харакатининг ислом асосларини бузиш йулида тизимли ва тадрижий фаолият олиб бораётганини курсатса, унинг экстремистик мохияти нафакат унинг гояларида, балки гаразли максадлар йўлида террорчи ва экстремистик ташкилотлар билан урнатган алокаларида хам куринади. Жумладан, айрим хорижий тахлилчилар маълумотларига кура, нурчилар “Бизнинг конимиз тукилса-да, ислом шарафи юксалсин!” деган шиорга амал киладиган, "Кулранг бурилар" (“Туркия миллий харакати жангари ёшлар жамоаси ташкилоти”, 1965 йилдан “Миллий харакат партияси”) билан мустахкам алокалар ўрнатган. Мамлакатда парокандаликни келтириб чикариш максадида “беманзил” террорчилик амалиётларини уюштириб, автобус, шахар транспорт бекатлари, кафе, ресторан ва жамоат жойларида портлашлар содир этган, куплаб сиёсатчи, олим ва журналистлар хаётига зомин булган “Кулранг бурилар” бугунги кунда хам жахон буйича 37 та харбий лагерга эгалик килиб келмокда.
1970 йилда асос солинган, Туркияни исломлаштириш гоясини илгари сурадиган “Милли Гюруш” (Миллий караш) харакати етакчиларидан Угусхан Аслтуркнинг “Жиходни тарк этган жамоа залолатга тушар, биз эса шу залолатда колдик, яна кайта иззат топишимиз учун барчамиз биргаликда жиход килишимиз керак. Аллохнинг амри шудир. Бадиуззамон хазратлари барчамизнинг устозимиз ва уни энг буюк миллатпарвар сифатида тан олишимиз керак”, деган сузлари эса С.Нурсий гояларининг бошка ташкилотлар учун хам харакат дастурига айланаётганини курсатади.
“Буюк Шарк ислом фронти” “жиҳодчи” ташкилоти рахбари Солих Мирзабек углунинг “Шуни аник айта оламанки, бугун бизнинг фронтимиз С.Нурсий ҳазратларининг орзулари руёбидир”, деган сузлари эса бундай хулосанинг уринли эканини тасдикдайди.
Нурчилар “Ислом шариатидан ташкарида булган конун-коидалар адолатсиз, шунинг учун хозирда дунёвий давлатларда жазо муддатини утаётган жиноятчилар айбсиз ва улар зулм остида”, деб хисоблайдилар. Бу каби гояларнинг мазмун-мохияти хакида гап кетар экан, энг аввало, улар “Хизбут-Тахрир ал-исломий” каби диний-экстремистик ташкилотларнинг “Бугунги турмушнинг ёмонлиги, мусулмонларнинг ночорлиги сабаби халифанинг йуклигида, биз халифаликни урнатсак, хаёт бутунлай узгаради. Бу - жиход”, - деган асоссиз чакирикларига мазмунан мос келишини таъкидлаш зарур. Бу "Нурчилик”нинг замонавий диний-экстремистик ташкилотлар билан хаммаслак эканини яна бир марта исботлайди.
Айни пайтда, юкоридаги каби карашлар нурчиларнинг мавжуд тузумга нисбатан норозилик кайфиятини уйготишдек гаразли максадлар йулида Хатто жиноятчи элементлар билан хам хамкорлик килишга тайёрлигини курсатади.
“Зулмат гирдоби” китобидан.
Найнаво жомеъ масжиди имоми Р.Омонов