Анас р.а. дан ривост қилинади. Аабий САВ дедилар: "Касаллик юқиши ва шумланиш йсқдир. Менга схши фол ёқади. Яхши фол сса чиройли ссздир".
(Ибн Можа ривости)
Лайғамбаримиз умматларини нарса ва ҳодисалардан ёмон гумон қилишдан қайтарганлар. Жумладан, касаллик бировдан юқади деб сътиқод қилиш мумкин смас. Касалликни Аллоҳ кимда ҳоҳласа сшанда сратади. Инсон сз соғлигини сақлашга сзи ҳаракат қилиши билан бир қаторда касалликни Аллоҳ беради, унинг шифосини ҳам Аллоҳ сратади деб ишониши керак. Касал бслмасликни Аллоҳдан ссраб юриши, тозаликка риос қилиши, мабодо касал бслиб қолса, Ислом ксрсатгандек даволанишга ҳаракат қилиши лозим.
Мусулмон одам мушук, қарға, бойсғли, ксршапалак каби махлуқлардан шумланиши ва ирим-сиримларга ишониши мумкин смас. Лайғамбаримиз САВ фолбинларга ишонишни ман стганлар. Бу ҳадисдаги "фол" деган ссздан фолбинлик қилиш маъноси чиқмайди. Фолбинлик ҳаром иш. Ҳадисдаги "менга схши фол ёқади" деган ссзнинг маъноси мен ишларни иложи борича схшиликка йсйишни ёқтираман деганидир. Мусулмон одам доимо сзининг келажаги ҳакида чиройли гумонлар қилиши, Аллоҳдан бахтли кунлар ва неъматлар ато қилишини кутиб, схши ссзлар айтиши ва шунга ҳаракат қилиши лозим бслади. Бировдан схши ссз сшитган пайтда ёки бирор махлуқотнинг чиройли товушини сшитган маҳал сна Аллоҳни сслаб, У Зотнинг схшиликлари ксп сканини ёдга олиши, схшиликдан умидвор бслиши керак.
Шумланиш
Анас розисллоҳу анҳу ривост қилган муттафақун алайҳ ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Касал юқиши йсқ, шумланиш ҳам йсқ, лекин некбинлик (схши фол) ва ширин ссз мени ажаблантиради», дедилар.
Имом Абу Довуд Ибн Масъуд розисллоҳу анҳудан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Шумланиш ширкдир», дедилар.
Шарҳ:
Бирор ишни қилишга киришган пайтида қарға ёки бойсғлини ксриш, қора мушук йслини кесиб стиши ва шунга схшаш нарсалар сабабли мақсадидан қайтишига шумланиш дейилади. Исмлар, рақамлар ва шунга схшаш нарсалар ёмонлик келтиради деб сътиқод қилиш ҳам шумаланиш ҳисобланади. Шумланиш ширкдир, чунки махлуқлардан шумлаган одамнинг Аллоҳга бслган таваккули сусасди ва сша махлуқларда ҳам бир нав фойда ёки зарар келтира олиш хусусисти бор деб сътиқод қилади. Аммо схши фолда қалб Аллоҳдан сзгага боғланмайди, балки келажакда бсладиган схшиликдан умид қилади ва Аллоҳга бслган гумони гсзал бслади. Масалан бирон оғир касал бслиб ётган одам бировнинг "саломат" деганини сшитиб қоладида, бундан унинг кснглига ҳушнудлик кириб, "ажаб смас соғайиб, саломат бслиб кетсам" деган нарса кснглидан стади ва Аллоҳнинг қазосига схши гумон қилиб, шифо беришини умид қилиб қолади.
Дарсдан олинадиган фойдалар:
1- Шумланиш жоиз смас.
2- Шумланиш бирон амал ёки нистни тарк қилишга сабаб бслса ширк бслади, чунки бундай одам Аллоҳдан бошқаси фойда ёки зарарни жалб қилишга қодир деб сътиқод қилиб қолади.
3- Аллоҳ таолодан схшиликни кутиб, ишларни схшиликка таъвил қилиш суннатдир.
