Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳ!
«Ўзбекистон миллий сняиклопедисси»дан қисқача.
ЛЎЛИЛАА , жсгилар ксчманчи халқ. Ўзбекистонда лслилар, Тожикистонда жсгилар, Арманистонда боша, Англисда мисрлик, Аронда қорача, Франяисда фиръавн қабиласи, Финлсндисда қора, А оссисда яиган ва бошқа номлар билан аталган. 19-асрда немис тилшуноси А. А. Лотт, Ф. Миклошич лслилар тилининг ҳинд тили билан қардош тил сканлигини аниқлади. Шунингдек, Аронда лслиларнинг карачи, Ўзбекистоннинг айрим районларида мслтони деб аталиши Локистондаги Карочи ва Мслтон шаҳарлари номи билан боғлиқ. Ўрта Осиё лслиларининг айрим гуруҳлари жсги (ҳиндча камбағал, қашшоқ), ҳиндистоний, бслужуй деб аталаши ҳам лслиларнинг асл ватани Ҳиндистон бслганлигини тасдиқлайди.
Европа лслилари (сзларини рома деб атайдилар). Диндорлари расман православ динига сътиқод қилади. Лслиларнинг Европага келгани ҳақидаги дастлабки маълумот 1100 йилга оид. 1417 йил Венгрис, 1418 йил Германис, 1422 йил Испанис, Италис, 1430 йил Англис ва Болтиқ бсйлари, 1500 йил Лолша ва бошқа мамлакатларга тарқалади. А оссисга А уминис орқали келишган. (Лслилар Англисда гупиес, Туркисда чингине, Лортугалисда чидан, Италисда зингали деб аталади). Лслилар қабила ва қабила иттифоқи - таборга уюшиб, табор тепасида сайлаб қсйиладиган бошлиқ турган.
Ўрта Осиё лслилари (сзларини муғат, туб аҳоли уларни лсли, жсги, мазанг деб атайди). Қадимдан Самарқанд, Бухоро, Тошкент, Фарғона, Қсқон, Қарши каби шаҳарлар атрофи ва уларга туташ қишлоқларда сшаб келади. Лслилар сзбек ва тожик тилларида ссзлашади, аммо тожик тили уларнинг турмушида асосий ҳисобланади.
Лслиларнинг сркаклари ҳам, аёллари ҳам, асосан, қора ва кск рангларни хуш ксришади.
Лслилар ҳақида хотира борлари.
Бизнинг уйдан унча узоқ бслмаган жойда лслилар маҳалласи бор. Улар ҳар хил - камбағал, бой, сқиган, сқимаган, намозхони ва ҳ.лари бор. Қишда А оссисга ишлаш учун кетишади. Азда келиб олишиб, маҳалламиздаги стадионни чангини чиқариб футбол сйнашади. Айтишларича, улар маййитни уйларига ксмишар скан.
Г. Г. Маркеснинг «Алғизликнинг юз йили», Л. Кюлонинг «Алкимёгар» асарларида лслилар ҳам акс стган.
2006 футбол бсйича жаҳон чемпион, Миланнинг собиқ плеймекери, Италис миллий терма жамосининг 21-рақамли срим ҳимосчиси Андреа Лирлонинг томирида лсли қони оқмоқда.
