Sakkizinchi rashha — YODDOSHT — shundayki, undan maqsad, Haq subhanohu va taoloni doimo zavqu shavq bilan yodda tutib, ogoh bo’lishdir. Ba’zilar uni G’OYIB BO’LMAYDIGAN HUZUR degan ibora bilan ham ataydilar. Ba’zi haqiqat ahlining nazarida u shunday bir mushohadadurki, Haq subhanohu va taolo muhabbati ko’ngilni tamoman qamrab oladi, bu esa yoddoshtning hosil bo’lishidan darakdir.

Xoja Ubaydulloh Ahror oxirgi to’rt kalimaning sharhida quyidagilarni aytadi> Yodkard — zikrda qattiq harakat qilish, bozgasht Haq subhanohu va taologa yuzlanib, har gal kalimayi toyyiba — LO ILOHA ILLOLLOHU MUHAMMADUR RASULULLOHni aytganda "œXudovando, maqsudim sensan" deyishdir. Nigohdosht — til bilan aytmay, dil orqali aytish, yoddosht — nigohdoshtda mustahkam turishdir.

Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniyning sakkiz rashha — axloqiy talablariga Xoja Bahouddin Naqshband uchta qo’shganlar:

Vuqufi zamoniy — ya’ni, solik doimo o’z vaqtini sarhisob qilib turishi lozim. Umrining qay qismi yaxshilikka, qay qismi yomonlikka, qay qismi behudaga sarflanyapti — shularni bilishi zarur.

Vuqufi adadiy — ya’ni, solik hamisha zikr payti adadga rioya qilmog’i kerak. Zokir zikr vaqti adadga rioya qilsa, o’z xayolini idora eta biladi.

Vuqufi qalbiy — ya’ni, solik doimo Alloh taoloni zikr etib turishi shart, zokir qalbi hamisha Allohdan ogoh bo’lishi kerak.

Xojajalar ahlining xojasi Abdulxoliq G’ijduvoniy 1179 yilda, 76 yoshida vafot etgan. Qabri G’ijduvon shahrida tabarruk ziyoratgoh hisoblanadi. Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniy mozori onasining oyoq tomonida. Vaqtiyi zamonida ziyoratgoh yonida chillaxona, shuningdek qirq zinali narvon ham bo’lgan. Hozir chillaxona ham, narvon ham yo’q, lekin toshquduq bor.
  Butun dunyoga mashhur Naqshbandiya tariqati xojagonlikdan unib o’sgan. Shu bois ularmolar ul buyuk zot Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniyga SARXALQAYI SILSILAI NAQSHBANDIYA  deb ta’rif beradilar.

  Valiyulloh Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniydan so’ng bu vorislik Xoja Orif Mohi Tobon Revgariy, Xoja Mahmud Anjir Fag’naviy, Xoja Ali Rometaniy, Xoja Muhammad Boboyi Samosiy, Xoja Sayyid Mir Kulol Buxoriy, Xoja Muhammad Bahouddin ibn Sayyid Jaloliddin Naqshband kabi o’z zamonasining mashhur shayxlari tomonidan davom ettirilgan. Va bu ta’limot butun dunyo xalqlari o’rtasida cho’ng shuhrat qozongan.

  Xoja Langar Ato va Xoja So’fiy Cho’yan kabi mo’tabar zotlar Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniyning muridlari hisoblangan. Xoja Langar Ato qabri ayni zamonda ham ziyoratgohdir.

  Xoja Ahmad Sadoqiy — Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniyning birinchi xalifasi. Asli buxorolik. Qabri Buxorodan yigirma chaqirim masofada joylashgan Mog’iyondadir.

Xoja Avliyoyi Kabir — Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniyning ikkinchi xalifasi. Buxorolik, qabri Burji Ayyordadir.

Xoja Sulaymon Karmaniy — Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniyning uchinchi xalifasi. Qabri Karmanada. U o’z zamonasining donishmand shayxlaridan bo’lgan.

Xoja Orif Ar-Revgariy — Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniyning to’rtinchi xalifasi.
  Revgariy qishlog’i Buxorodan 36-38 chaqirim masofada joylashgan. Bu manzil Shofirkon shahridadir.
  Xoja Orif yuz yildan ziyod umr ko’rib, 1259 yilda vafot etgan. Qabri ziyoratgohdir.

                                         Xoja Yusuf Hamadoniy

    Xoja Yusuf Hamadoniy 1049 yilda Hamadonda tavallud topganlar. To'liq ismlari - Abu Ya'qub Yusuf ibn Ayyub Hamadoniy. U kishi Xojagon-Naqshbandiya tariqatining asoschisi bo'lib, tasavvuf ta'limotning O'rta Osiyoda yoyilishida alohida jonbozlik ko'rsatgan yirik mutasavvif, muhaddis olim va orif zot. Abu ishoq Sheroziy,Abu Ali Farmadiy,Abdulloh Juvayniy,Hasan Simnoniy kabi olimu oriflardan ta'lim olganlar. U zotningf 4 ta shogirdlari quyidagilar:
 
  Xoja Abdulloh Baraqiy - Xorazmiy, Xoja Hasan Andaqiy -Buxoriy,Xoja Ahmda Yassaviy va Xoja Abdulxoliq G'ijduvoniy.

  Xoja Yusuf Hamadoniy 1141 yilda 92 yoshda vafot etganlar.

HAMADONIY Yusuf (1048, Hamadonning Buzanjird qishlog‘i - 1141, Afg‘onistonning Bomiyon sh.) - tasavvufning yirik namoyandasi, mashhur olim. Bag‘dodda Abu Ishoq Sheroziydan tahsil olgan. Isfahon, Samarqand, Buxoroda o‘z bilimini oshirgan. Tasavvufni Abu Ali Faryumodiy, Abdulloh Juvayniy va Hasan Simnoniydan o‘rgangan. Zamonasining yetuk allomalari Abdulqodir Giloniy (G’avsul-a’zam), Imom Razzoliy, shayx Hamiduddin Multoniy b-n muloqotda bo‘lgan. 30 marta haj ziyoratiga borgan. H. Buxoroda uzoq muddat yashab, Ahmad Yassaviy va Abdulxoliq Rijduvoniyni tarbiyalab, voyaga yetkazgan. U keyinchalik xojagon-naqshbandiya tariqatining bosh shiorlariga aylangan "xush dar dam", "nazar bar qadam", "safar dar vatan", "xilvat dar anjuman" qoidalarini ishlab chiqqan. Xalifalaridan 4 nafari: Xoja Abdulloh Barqiy (Barraqiy) Xorazmiy, Xoja Hasan Andoqiy Buxoriy, Xoja Ahmad Yassaviy, Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniy ustozidan so‘ng muridlarning tarbiyasi b-n shug‘ullanganlar. H. "Rutbat ul-hayot"("Hayot mezoni"), "Kashf", "Risola dar odobi tariqat", "Risola fi annal-kavna musaxxarun lil/inson", "Risola dar axloq va munojot" kabi asarlarni yozgan. "Hayot mezoni" risolasi o‘zbek tilida ham nashr qilingan (T., 2003).
Hirotdan Marvga qaytayotganda Bomiyon sh.da vafot etgan. Keyinchalik xoki muridlari tomonidan Marv sh.ga ko‘chirilib, qayta dafn etilgan. H. haqida Abdulxoliq Rijduvoniy, Farididdin Attor, Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy o‘z asarlarida muhim ma’lumotlar keltirishgan.  "Islom ensiklopediyasi"
 
 
 

Hoja Yusuf Hamadoniy:

"Nafsoniy va shaytoniy sevgi bilan Rahmoniy sevgi o'rtasidagi farq shuki, mahluqot sevgisidan o'zidan ketish va devonalik yuzaga keladi, Alloh sevgisidan esa ko'ngilda farosat, hikmat va ma'rifat hosil bo'ladi".

      Naqshbandiya tariqatining asoschisi "œBaho ul - Haq"(Haq taoloning nuri), "œBaho ud-din"(Dinning nuri) kabi faxriy unvonlar bilan mashhur buxorolik shayx, so’fiy Muhammad ibn Muhammad Naqshband Buxoriy(1318-1389)dirlar.U kishi Xoja Yusuf Hamadoniy,Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniy ta’limotlari negizida Naqshbandiya tariqatiga asos solganlar.Naqsh soluvchilik bilan shug’ullanganliklari uchun u kishiga "œNaqshband" laqabi berilgan.Naqshband deyilishlariga ikkinchi sabab shuki, Hazrat Bahouddin muborak qo’llari bilan "œLo iloha illalloh, Muhammadur rasululloh" kalimasini matoga zar(tillo) ip bilan tikib, qiblaga osib qo’yganlar va unga qarab zikr qilganlar.Shunda undan ilohiy nur taralaib, qalblariga naqshday o’rnashib qolgan.Shu sababdan "œNaqsh band bar dil band" — Alloh nomini dilingda naqsh qil, - deyiladi Naqshbandiya tariqatida.
   Ular Qur’oni Karim, Hadisi sharif, payg’ambar alayhissalom va sahobai kiromlarning sunnatlariga doimo amal qilib, uni tiriltirish( "œihyo us - sunna") ni asosiy maqsad qilib olganlar.Imom A’zam mazhablari,Abu Mansur Moturidiy aqidalari,Imom Buxoriy va ulug’ muhaddislar rivoyat qilgan kitoblarga tayanib, o’z ta’limotlarini yaratganlar.
    Alloh zikrini baland ovoz bilan (jahriy zikr) aytish oldingi tariqatlarda mashhur va ma’ruf edi/Naqshbandiya tariqatida zikr birov eshita oladigan darajada baland ovoz bilan aytilmaydi.Chunki Alloh taolo Qur’oni karimda marhamat qiladiki: "œRabbingizga zorlanib va xufyona(ovozsiz) duo qilingiz!"(A’rof surasi, 55-oyat.)
     Payg’ambar alayhissalom aytadilar: "œYashirin(xafiy) zikr baland ovozda aytiladigan(jaliy) zikrdan afzal".
     Shuning uchun xafiy zikr(qalbdan yashirin aytish) riyosiz.Qalb doimo Allohning zikri bilan band bo’lishi bu oyati karima va hadislarga amal qilishning asosiy maqsadlaridandir.Shu sababdan Naqshbandiyada 11 muborak rashha(insonlar hayot tarzini belgilab beruvchi muborak ilohiy hikmatlar)ga amal qilish tariqatning mohiyatini tashkil qiladi.Bundan tashqari, Naqshbandiya tariqati quyidagi 4 asosga qurilgan:
     1.Shariat bilan zohirni poklash;
     2.Tariqat bilan botinni poklash;
     3.Ma’rifat bilan Allohga yaqin bo’lish;
     4.Haqiqat bilan Allohga erishish;
      Har bir rashha zamirida oyat va hadislar mavjud bo’lib, ushbu rashhalar shularga asoslangandir.

Alloh rozi bulsin

 

Navbatdagi zoti sharif Abu Ali Formadiy. Ushbu pir haqlarida ma'lumot topish ancha qiyin bo'ldi

Ikkita hikmatlarini topib, Sizlarga havola etishni ma'qul topdim.

ABU ALI FORMADIY HIKMATLARI:

Dunyodor darvishlarga tavozu qilsa, din — imonni saqlagan bo’lur.

Darvishlar dunyodorlarga tavoze qilsa, gunohkor bo’lur.

ALLOH rozi bo'lsin singiljon,

ilmingiz ziyoda bo'lsin,
Ulug' zotlar izlaridan yurishni ,
ALLOH rizoligin topishni nasib etsin hammamizga