Қуйида Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг "Қабасотун мин ҳаётир Расул" (Расулуллоҳ ҳаётини ўрганиш) китобларидан бўлимлар бўйича тўлалигича таржимани эътиборингизга ҳавола этмоқчиман. (Айрим ҳикоялар алоҳида ҳолда, шунингдек ҳаммуаллифликда, дўстларимиз танлаган мавзуга оид бўлимларини  бошқа таржима (каминанинг ўзининг таржимаси) билан ушбу сайтда берган эдик.)

بسم الله الرحمن الرحيم *الحمد لله رب العالمين* الصلاة و السلام على سيدنا محمد و على آله و أصحابه أجمعين *لا حول و لا قوة إلا بالله*
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ {الحجرات/15}
“Албатта, Аллоҳ зикр қилинса, қалблари титрагувчи, оятлари тиловат этилса, иймонларини зиёда қилгувчи ва Роббиларига таваккул қилгувчиларгина мўминлардир”
ИМОН
 “Имон” нинг маъноси соғлом эътиқод ва яхши амалдур. Солиҳ амалларни адо қилиб, ҳар қандай нуқсондан пок ва ҳар бир камолотда барҳақ ягона бўлган Тангриси бор эканлигига эътиқод қилган кимса мўмин банда саналади. У ҳар қачон Аллоҳ таолога юзланса, Унга ибодатини холис қилса, Раббиси кузатиб турганини ҳис қилса, Аллоҳдан қўрқишлик ва тақвосида содиқ бўлса қалбида имон ҳаловатини топади.
   Имон мўъжизаларни ҳосил қилади. Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг асҳоблари қалбиларида имон қасрини қурдилар ва унинг ҳаловатини тотдилар. Имонларининг қуввати ва соғлом завқи самараси ўлароқ шиддат ила жиҳод майдонининг ҳавзасига интилганлар. Уларнинг Раббисига бўлган мустаҳкам эътиқодларининг самараси ўлароқ тиконли йўллар ҳам, ўнқир-чўнқир сўқмоқлар ҳам бўйсунганлар.
   Ҳар қачонким, мўмин банда Тангрисига мустаҳкам эътиқодда бўлар экан, қалбида умидсизликка  жой қолмайди. Ҳар  қанча улуғвор чақириқлар бўлса-да ижобат қилгай. Ҳар қандай хатарни енгиб ўтгай.
   Имони бақувват бўлган мўмин банда йўлида ҳар қанча ғов бўлса-да, Ислом калимасининг улуғворлиги йўлида ижтиҳод қилади. Бу йўлда ҳар қандай захматга бардош беради. Зеро унинг йўли иккидан бирдур – нусрат ёҳуд шаҳодат!
   Мўмин кишини ҳеч қандай ҳодиса ожиз қолдира олмайди. Ҳар қандай фитналар исканжасида ҳам зеҳну идрокини йўқотиб қўймагай. Балки буюк мақсад сари интилиб боргай!
   Бизлар токи имон ҳаловатидан баҳраманд бўлиб, мукаммал ишонч эътиқод роҳатини тотмагунимизга қадар, руҳониятимиз оламларнинг Раббиси бўлган Аллоҳ таолонинг малакутида пайғамбарлар, сиддиқлар, шаҳидлар ва солиҳлар қатори кўтарилмагунига қадар Аллоҳнинг ҳидоятига эргашиш, ҳақиқий имон ила  мўмин бўлишлик даъвосини қилишга муносиб бўла олмаймиз.
   Зеро Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
   “Кимда уч нарса бўлса имон ҳаловатини  топади –
-   Аллоҳ ва Унинг Расули унга бошқа ҳаммасидан кўра  маҳбуброқ бўлмоғи;
-   Бирор кишини яхши кўрса фақатгина Аллоҳ учун яхши кўрмоғи;
-   Куфрга қайтишни олов (ёки Дўзах)га тушиб қолишдан қўрққани каби ёмон кўрса” – деганларида ҳақиқатан ҳам тўғри айтган эдилар.


ИМОН ВА ЖАСОРАТ
   Анас ибн Молик разияллоҳу анҳунинг амакиси Анас ибн Назр Уҳуд ғазотида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қатл қилинганлиги ҳақидаги миш-мишлардан эсанкираб, қуролларини ҳам ташлаб ҳайратда турган одамларнинг олдидан ўтар экан:
-   Ўтиришларингизнинг боиси не? – деб сўради.
-   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қатл қилиниши, - жавоб беришди.
-   Эй қавмим, агарчи Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) қатл қилинган бўлса ҳам Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг Раббиси Аллоҳ таоло ўлмагай! Мабодо Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қатл қилинса, Ул зотдан кейин бу ҳаётда яшаб нима қилурсиз?! Шундоқ экан, Ул зот жанг қилганидек, сиз ҳам жанг қилинг! Агар Ул зот ўлса, сиз ҳам ўшандек ўлиши афзал кўринг! – деди. Кейин яна:
-   Эй Аллоҳим, манавилар – яъни мусулмонларнинг гаплари учун Сендан узру мағфират сўрайман! Ва анавилар – яъни мушрикларнинг қилган ишларидан омонлик сўрайман. – деб қўшиб қўйди.
Сўнг Саъд ибн Маоз разияллоҳу анҳуга йўлиқиб қолиб:
-   Эй Саъд! Менга Уҳуд томондан Жаннатнинг ҳиди келяпти! – дея жанг майдонига ташланди ва шаҳид бўлгунига қадар жанг қилди. Унинг жасадини таниб бўлмас эди. Фақат опасигина унинг ҳидидан таниди. Танасида саксондан ортиқ қилич ва найзалар жароҳати бор эди.


ҲАҚИҚИЙ ИМОН
   Бану Мусталиқ ғазотида мунофиқларнинг бошлиғи Абдуллоҳ ибн Убай ибн Салул Мадинада туриб:
-   Агар Мадинага қайтсак, азизлар хорларни ундан чиқариб юборур! – деди.
Унинг ўғли Абдуллоҳ отасининг қилмишидан хабардор бўлгач унинг феълидан безиб, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келди ва:
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Аллоҳга қасамки, Сиз азиз, у эса хордур! Агар хоҳласангиз унинг ўзини Мадинадан чиқариб юборурмиз!
Абдуллоҳ Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам унинг отасини қатл  қилиши ҳақида эшитиб қолди. Шунда у:
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Отамни қатл қилишни хоҳлабсиз деб эшитдим. Ростдан ҳам шундоқ бўлса қатл қилишни менга топширинг! Аллоҳга қасамки, агар ўлдиришликни менга буюрсангиз албатта ўлдиражакман! Эй Аллоҳнинг Расули! Агар мендан бошқаси ўлдирса қасос олиш учун сабрим етмай у кимсани мусулмон ҳолида ўлдириб қўйиб дўзахга тушиб қолишдан қўрқаман. Ва ҳолонки, бутун ансорлар мени отасига энг меҳрибон инсон сифатида яхши билишади.
-   Яхши – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам – отангга яхшилик қилишда давом этавер. У сендан фақт яхшиликни кўрсин!
Мусулмонлар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан Мадинага етиб келдилар. Йўлда Абдуллоҳ отасининг олдида тўхтади ва:
-   Аллоҳга қасамки, токи Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам рухсат бермагунларига қадар шаҳарга кирмайсан! – деди.
-   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам унинг шаҳарга киришига рухсат бердилар.


ИМОН МЎЪЖИЗАЛАРНИ СОДИР ҚИЛУР
   Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу мусулмон бўлишидан аввал Зиннира Румий унинг мулкида эди. Унга бераҳмлик қилиб кўп урар, охири аёлнинг кўзлари кўр бўлиб кўрмай қолишгача етиб борган эди. Қурайш халқи унинг бу ҳолатини кўриб ўзларича “Бунинг кўзларини Лот ва Уззо кўр қилди” дейишар эди. Зиннира эса: “Йўқ! Аллоҳга қасамки, ундоқ эмас! Лот ва Уззо одамлар уларга ибодат қилаётганларини ҳам билишмайди-ку! Аммо менинг Раббим кўзларим нурини қайтариб беришга қодир” дер эди.
   Ҳақиқатан ҳам Аллоҳ таоло унинг дуоларини ижобат қилди ва кўзларининг нурини қайтариб берди. Қурайш халқи эса энди “Бу Муҳаммаднинг (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) сеҳри!” дейишди. Шунда Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳу Зиннирани Умар ибн Хаттобдан сотиб олди.
   Қурайш халқи яна давом этишди – улар энди “Агар яхшилик бўлса Зиннира биздан ўтиб кетмагай!” Аллоҳ таоло Ўз Каломи билан уларнинг сўзларини рад қилди:
وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْرًا مَّا سَبَقُونَا إِلَيْهِ

КУФР ВА ИМОН
   Абу Бакр разияллоҳу анҳу раҳмдил, меҳрибон, оғир босиқ, мулойим инсон эди. Аллоҳдан қўрқар ва “Агарда қадамларимнинг бири жаннатда турган бўлса ҳам Аллоҳнинг макридан хотиржам бўла олмайман” дер эди. Лекин шунчалик мулойим, имони бақувват, Худодан қўрққувчи ва тақводор бўлишлиги билан бирга ҳақ учун кучли ва қатъий эди. Ҳақ йўлидан ҳар қандай маломатчининг маломатларию, золимларнинг тажовузлари қайтара олмас эди. Бу борада ўта қатъиятли инсон эди.
   Кунлардан бир кун яҳудийларнинг мажлисига кириб қолди. У жойда Минхос исмли руҳоний ўтирган эди уни Исломга даъват қилиб:
-   Эй Минхос, сен Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам Аллоҳ таоло томонидан ҳақлик билан юборилган расули эканлигини яхши биласан. Ул зотнинг номини сизларнинг Таврот ва Инжилларингизда кўргансансизлар, – деди.
-   Эй Абу  Бакр! Биз қандай қилиб ўзи камбағал, бандаларидан пора олгувчи Худога ибодат қилайлик, Ўз   оятида  مَن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ {الحديد/11} “Аллоҳга яхши қарз берадиган киши борми?! Бас, У зот унга бир неча марта кўпайтириб қайтарадир ва унга карамли ажр бордир” – деган бўлса?! Шундоқ экан сизларнинг Худойингиз камбағал ва бизлар боймиз! Ва биз камбағал Худога ибодат қилмаймиз! – деди Минхос.
Абу Бакр разияллоҳу анҳунинг ғазаби қўзиб, яҳудийга ташланди ва дўппослай бошлади. Яҳудий қочиб бориб Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларига келди. Абу Бакрнинг устидан шикоят қилди ва шунчаки ўзаро гап-сўз учун дўппослади деб, айтган сўзидан тониб олди. Шунда Абу Бакрнинг сўзларини тасдиқлаб, яҳудийга аламли азобнинг ваъдасини эълон қилиб Ҳақ Жалла ва Алонинг Каломи нозил бўлди.
قَدْ سَمِعَ اللّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاء سَنَكْتُبُ مَا قَالُواْ وَقَتْلَهُمُ الأَنبِيَاء بِغَيْرِ حَقٍّ وَنَقُولُ ذُوقُواْ عَذَابَ الْحَرِيقِ {181} ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَأَنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَلاَّمٍ لِّلْعَبِيدِ {آل عمران/182}
“Батаҳқиқ, Аллоҳ: «Албатта, Аллоҳ камбағал ва биз боймиз», деганларнинг гапини эшитди. Айтганларини ва Набийларни ноҳақ ўлдирганларни ёзиб қўямиз ва: «Куйдирувчи азобни татиб кўринг!» деймиз. (Яҳудийлар доимо Аллоҳ таоло тўғрисида ёмон тасаввурда, ноҳақ ақидада бўлганлар. Улар мўътабар ҳисоблайдиган китобларида ҳам бу нарса ўз аксини топган. Бўлмаса, Аллоҳ камбағал, биз боймиз, дейишармиди? Аллоҳ уларнинг бу беодоб гапларини эшитмайди деб ўйлашади. Аммо улар нотўғри ўйлашади. Қиёмат куни фаришталар Аллоҳнинг номидан уларга: «Куйдирувчи азобни татиб кўринг!» дейдилар.)”


ЖАННАТДАГИ ҲАМРОҲЛАР
Улуғ саҳобия Умму Халлод турмуш йўлдоши, ўғли ва укаси билан Уҳуд жангида ҳозир бўлди. Уччаласи – эри, ўғли ва укаси мазкур жангда шаҳид бўлдилар. Улуғ саҳобия уларни туясига юклаб, дафн қилиш учун Мадинага олиб кетди. Туя Уҳуд тоғининг ниҳоясига етганда ҳудди уччала шаҳидни Уҳуд жангида шаҳид бўлган ҳамроҳлари билан бирга дафн қилишга шошилгандек бирдан тезлай бошлади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам уларнинг етиб келишини кутиб турдилар. Сўнг ўз қўллари билан  дафн қилдилар ва Умму Халлодга:
-   Эй Ҳинд! Улар – Амр ибн Жамуҳ, фарзандинг Халлод ва уканг Абдуллоҳлар жаннатда ҳам ҳамроҳ бўлдилар. – дедилар.
Умму Халлод:
Эй Аллоҳнинг Расули! Дуо қилинг, Аллоҳ таоло мени ҳам ўшалар билан бирга қилсин! – деди.

ЖАННАТ АҲЛИ
Анас разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
   Бизлар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларида ўтирган эдик: “Ҳозир сизларнинг олдингизга жаннат аҳлидан бир киши келиб қолади” – дедилар. Ансорлардан бир киши соқолидан таҳоратининг сувлари томиб, чап қўлига ковушини кўтарган ҳолда кириб келди.
   Эртаси куни Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам яна ўша сўзни айтдилар. Яна ўша киши аввалги каби кириб келди. Учинчи куни ҳам Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам яна ўша сўзни айтдлилар. Яна ўша киши аввалги каби кириб келди.
   Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўринларидан туриб кетганларидан сўнг Абдуллоҳ ибн Амр ибн Осс разияллоҳу анҳумо ҳалиги ансорийнинг ортидан бориб:
−   Мен билан отам орасида бир нарса ўтиб қолди. Унинг олдига уч кунгача кирмасликка қасам ичиб қўйдим, агар хўп десанг уч кунни сенинг уйингда ўтказсам – деди.
−   Майли – деди ансорий.
Анас разияллоҳу анҳу айтади: “Абдуллоҳ айтиб юрар эди: “У билан бирга ўша уч кечани ўтказдим. Кечалари бомдод намозига тургунга қадар  бошқа ҳеч бир ўрнидан турганини кўрмадим. Фақат кўрпасини ёпинса ёки бир ёнбошига ағдарилса Аллоҳ азза ва жаллани зикр қилар ва “Аллоҳу акбар” деб қўяр эди.
Яхшиликдан бошқа сўз айтганини эшитмадим, – дейди Абдулоҳ. – Уч кеча ўтиб бўлди, менга унинг амаллари оз кўринди.
−   Эй Аллоҳнинг бандаси, мен билан отамнинг ўртамизда ҳеч нарса ўтмаган эди, – дедим. – Лекин мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам сен ҳақингда уч бора “Ҳозир сизларнинг олдингизга жаннат аҳлидан бир киши келиб қолади” – деганларини эшитдим. Ўша уччала сафар ҳам сен келдинг. Шунинг учун сенинг амалларингни кўргани уйингга киришни ихтиёр қилдим. Аммо сендан бирор катта амал содир бўлганлигини кўрмадим. Хўш, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам сен ҳақингда айтган сўзлардаги даражаларга етиштирган амал нима ўзи?
−   У нарса мана шу сен кўрганингдан бошқа нарса эмас, – деди ансорий.
Мен ортимга қайтиб кетаётган эдим, чақириб:
−   У нарса мана шу сен кўрганингдан бошқа нарса эмас, фақат бундан ташқари шу нарса борки, мен қалбимда ҳеч қачон бирор мусулмонга хиёнат ва фирибгарлик кўрмадим. Бирорта мусулмонга Аллоҳ таоло ато қилган яхшиликка ҳасад қилмадим,  – деди”.
−   Ҳа, мана шу экан сенга (жаннат башорати бўлишига) олиб келган! Мана шу экан бизларнинг тоқатимиз етмайдиган амал! – деди Абдуллоҳ ибн Амр разияллоҳу анҳу.

Шайх Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг “Қабасотун мин ҳаётир-Расул” китобидан таржима қилинди.
Шаҳобиддин ПАРПИЕВ
Асака туман бош имом хатиби

Қуйида Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг "Қабасотун мин ҳаётир Расул" (Расулуллоҳ ҳаётини ўрганиш) китобларидан бўлимлар бўйича тўлалигича таржимани эътиборингизга ҳавола этмоқчиман. (Айрим ҳикоялар алоҳида ҳолда, шунингдек ҳаммуаллифликда, дўстларимиз танлаган мавзуга оид бўлимларини  бошқа таржима (каминанинг ўзининг таржимаси) билан ушбу сайтда берган эдик.)

Камина - Улуғбек қори Йўлдошев. Асака тумани Холид ибн Валид жомеъ масжиди муаззини

ВАТАННИ СЕВМОҚ ИМОНДАНДИР
Умайя ибн Халаф қурайшнинг киборларидан бўлгани каби унниг ўғли Сафвон ҳам Бани Жамънинг саййидларидан эди. Жоҳилият даврида ўз қавмига азлом билан фол очар, арабларнинг мартабалик оилаларидан бирининг қизига уйланган эди.
Ислом келиб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларни имонга даъват қилдилар. Қурайш мушриклари Сафвон билан бирга тарихда мисли кўрилмаган қаршиликларни кўрсатишди. Сафвон Умайр ибн Ваҳбга Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни қатл қилса, хун пулини тўлаб, оиласининг нафақасини ҳам ўз зиммасига олишга ваъда берган эди. (Кейин Умайр Исломни қабул қилгани форумнинг шу бўлимида “Пайғамбарлик мўъжизалари” рукнидага мақолаларда берилган)
Умайр Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келди ва:
- Эй Аллоҳнинг Расули! Сафвон ибн Умайя қавмининг саййиди. У сиздан қўрққанидан Яманга жўнаш учун денгизга қочиб кетди. Унга омонлик берурмисиз?
Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
- У - омонликда! – дедилар.
Умайр айтди:
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Менга омонлик берганлигингизни билдирувчи бирор белги беринг.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Маккага киришда бошларига кийган саллаларини бердилар.
Умайр Сафвон қочган томонга излаб борар экан, кемага кўзи тушди. Аллоҳ таоло Маккани Исломга ва мусулмонларга очиб бериб, ширкни ва мушрикларни яксон қилгандан кейин Сафвон Яманга кўчиб кетиб, ўша томонларда яшаб қолиб кетиш мақсадида кемага чиқиб кетаётган эди, Умайр етиб келди ва:
-   Ҳой Сафвон! Ота онам сенга фидо бўлсин! Худо ҳақи, Худо ҳақи – қайт! Қара, мен сенга Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам омонлик берганлигининг белгисини олиб келдим! – деди.
Сафвон эса:
-   Мендан нари кет! Менга умуман гапирма! – деди.
-   Ҳой Сафвон! Амакингнинг ўғли Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) инсонларнинг энг афзали, эзгуси, ҳалими ва яхшиси. Уннинг иззати – сенинг ҳам иззатинг. Унинг шарафи – сенинг ҳам шарафинг. Унинг мулки – сенинг мулкинг!
-   Қўй, мени йўлимдан қолдирма! Ҳаргиз ортимга қайтмагайман!
-   Мен билан Маккага – Ватанингга, ота юртингга, аждодларинг юртига қайт! Сен ахир Макканинг фарзандисан! Қабиланинг шарафисан! Қавмнинг саййидисан! Қайт!
Бу гаплардан сўнг Сафвон:
-   Мени ўлдиришларидан қўрқаман-да! – деди.
-   Қўрқма! – деди Умайр, - Ул зот сен ўйлаганингдек эмас, балки ҳалим, карамли ва бағри кенг инсон!
Сафвон кемадан тушди. Умайр билан бирга Макка шаҳри томон жўнади.  Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига етиб келди. Гувоҳларнинг шоҳидлигида нидо қилди:
-   Эй Муҳаммад! Манави киши кийимингизни олиб менинг олдимга келди ва Сиз менга омонлик берганлинигиз ва ўз ҳузурингизга чорлаганингизни айтди.  Агар рози бўлсангиз шу ерда қоламан. Мабодо рози бўлмасангиз икки ой муҳлат беринг, қайтиб кетаман.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам виқор ва улуғворлик билан:
-   Умайр тўғри айтибди. Туша қол, эй Умайянинг ўғли! – дедилар.
-   Йўқ! Аллоҳга қасамки, менга аниқроқ билдирмагунингизга қадар тушмагайман! – деди Сафвон.
-   Сенга тўрт ой муҳлат бераман. – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
Сафвон мушрик ҳолида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга Ҳунайн ғазотига чиқди. Исломга ёрдам бериб кўмаклашди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ёнларида Сафвон билан бирга ғанимат ўлжа ва мол-давлатларни олиб қайтдилар. Сафвон водий тўла неъматларни кўриб орзу билан қараб қолди.  Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Сенга ёқяптими? – деб сўрадилар.
-   Ҳа, - деди Сафвон.
-   Олақол, бу сенга!
Шунда Сафвон:
-   Пайғамбар инсондан бошқа ҳеч қандай кимсанинг нафси бу ҳолатга тоқат қила олмайди. Гувоҳлик бераман – Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, Муҳаммад унинг бандаси ва элчисидур! – деб имон келтириб мусулмон бўлди. Аллоҳ таоло ўз раҳматига олгунига қадар Ислом йўлида жиҳод қилди.


ЎРГИМЧАК ТЎРИ ВА КАПТАР ТУХУМИ
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дўсти Абу Бакр разияллоҳу анҳу билан Савр ғорида беркиниб ўтирганларида Қурайш мушриклари ортларидан қувиб етиб келдилар ва изларини топишди. Бироқ Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло уларни яшириб, ўргимчакка ғорнинг оғзига тўр солишини, каптарга эса унинг олдига тухум қўйиб тухумни босиб ётишни илҳом қилди.
Мушриклар етиб келишгач, ўргамчакнинг уяси ва тухум босиб ётган каптарни кўриб, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу ғорга кириб олишлари мумкин эканлигини инкор қилишди.
Абу Бакр разияллоҳу анҳу пичирлаб: ”Агар биронтаси қадамининг остига қараса бизларни кўриб қолишлари мумкин” деган эди, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ташвишланма, Аллоҳ биз билан. Икки кишининг учинчиси Аллоҳ бўлса нима деб гумон қиласан?” деб жавоб бердилар.


УМАРНИНГ РАББИСИ БИЛИБ ТУРАДИ
Умар разияллоҳу анҳу халифалик даврида сутга сув қўшиб сотишни таъқиқлаб қўйди. Кечаларнинг бирида шаҳар атрофини айланиб чиққан эди, бир аёл қизига:
-   Сутга сув қўшмайсанми, тонг отиб қолди-ку?! – деб айтаётганини эшитиб қолди. Қиз:
-   Қандай қилиб сув қўшаман, ҳолбуки мўминларнинг амири сутга сув қўшишдан қайтарган бўлса? – деди.
-   Ҳамма қўшяпти-ку! Сен ҳам қўшавер, мўминларнинг амири қаёдан билсин.
-   Умар билмаса ҳам Умарнинг Раббиси билиб туради! Мен барибир қўшмайман!
Умар разияллоҳу анҳуга бу гап таъсир қилди. Тонг отгач ўғли Осимни чақирди.
-   Эй ўғлим, фалон жойга борсанг, бир қиз бор. Ўша қизнинг кимлигини сўраб кел – деди.
Осим бориб, қизнинг Бани Ҳилолдан эканлигини аниқлаб келди. Умар разияллоҳу анҳу:
-   Ўша қизга уйлан. Чунки у қиз арабларга бош бўлгувчи форсий фарзанд кўришингга муносибдур, – деди.
Умар разияллоҳу анҳунинг ўғли ўша қизга уйланди ва қиз фарзанд кўрди. У қиз улғайиб,  Абдулазиз ибн Марвонга турмушга чиқди. Улардан Умар ибн Абдулазиз туғилди.


АЛЛОҲ ОТАНГНИ ҲИМОЯ ҚИЛГУВЧИДУР
   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг амакиси Абу Толиб ва жуфти ҳалоли Хадича онамиз разияллоҳу анҳо вафот этган маҳзунлик йилида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга Қурайшнинг озор ва тажовузлари ҳаддан ошиб кетди. Кунларнинг бирида уйларига қайтаётган пайтларидан фойдаланиб, муборак бошларига тупроқ сочишди.
   Бошлари тупроқ ҳолида уйларига кириб келдилар. Қизлари бу ҳолатни кўриб, йиғлаганларича муборак бошларидаги тупроқни тозаладилар.    
Аллоҳ таоло Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга  ҳар қандай кишининг бардошидан ҳам кўра юкасак даражадаги бардошлик ва бағрикенгликларни ато қилганлигидан инсонлардан келаётган ҳар қандай уқубат ва қийинчиликларга сабр қилдилар. Йиғлаётган қизига илтифот қилиб, камоли имон ва хотиржамлик ила:
-   Қизгинам, йиғламанг. Аллоҳ албатта отангизни ҳимоя қилиб олади, – дедилар.


ҲИМОЯНГ ЎЗИНГГА БЎЛСИН!
   Умар ибн Хаттоб Исломга кирган пайтлари ҳақида шундай дейди:
   “Тоғам Абу Жаҳл ибн Ҳишом обрўли кимса эди. Унинг уйига бориб эшигини тақиллатдим.
-   Ким? – деб сўради.
-   Хаттобнниг ўғлиман. Мусулмон бўлдим! – дедим.
-   Ундоқ қилма! – деб эшигини ёпиб кириб кетди.
“Бу қандоқ иш, мусулмонлар калтакланар эди, мени нега калтаклашмади” дедим ўзимча. Сўнг бир киши:
- Мусулмон бўлганингни билдиришни хоҳлайсанми? – деб сўраб қолди.
- Ҳа, – дедим.
- Ундай бўлса одамлар Ҳижр(Каъбатуллоҳнинг шимолий ғарбий тарафидаги қисми)да ўтиришганида фалончининг олдига бор, – деб ичида гап ётмайдиган бир кишининг номини айтди. – Унга ўзаро “Мен мусулмон бўлдим” деб айт.
Борсам одамлар Ҳижрда йиғилиб ўтиришган экан. Ўша кишига астагина “Мен мусулмон бўлдим” дедим.
- Ростдан шундай қилдингми? – сўради у.
- Ҳа, – деган эдим бор овози билан:
- Хаттобнинг ўғли динидан юз ўгириб мусулмон бўлибди! – деб бақириб юборди. Бирдан одамлар менга ташланишиб қолди. Мен уларни ура бошладим, улар ҳам мени дўппослашга тушишди. Бир зумда оломон тўпланди.
- Бу нима тўпалон? – сўради тоғам.
- Умар динидан чиқибди, – дейишди. Шунда у Ҳижрга кўтарилиб, енги билан ишора қилиб:
- Жиянимни мен ўз ҳимоямга олдим! – деди. Одамлар мени ҳоли қўйиб тарқалишди.
Шундан сўнг мусулмонларнинг калтак еганини кўришга тоқат қилолмай қолим. Мабодо кўриб қолсам: “Нега энди сизларга мундай бўлмоқда?” дер эдим. Кейин эса тоғамнинг олдига бориб:
- Мен Сизнинг ҳимоянгиздан чиқдим! – дедим ва токи Аллоҳ таоло Исломни ғолиб қилгунига қадар мушрикларни уравердим ва калтак ҳам еявердим”.

ҚЎЯВЕРИНГЛАР, МЕНИ АЛЛОҲ ЎЗИ ҲИМОЯ ҚИЛАДИ
Кунларнинг бирида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобалари йиғилиб:
-   Аллоҳга қасамки, Қурайш халқи ҳанузгача Қурони каримни эшитишмади. Уларга Қуронни ким эшиттира олади? – дейишди.
-   Мен! – деди Абдуллоҳ ибн Масъуд.
-   Йўқ, биз сени юборишдан қўрқамиз. Мабодо улар ташланиб қолишса яқин қариндошлари ҳимоя қилиб оладиган бирон киши боришини истаймиз, – дейишди.
-   Қўяверинглар, мени Аллоҳнинг Ўзи ҳимоя қилиб олади, – деди Абдуллоҳ.
Эртаси куни ибн Масъуд чошгоҳ пайтида Мақомга борди. Қурайш жамоаси йиғилиб ўтиришган эди. Мақомда туриб уларга овозини баланд қилиб:  “Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим” деб “Ар-Раҳмон” сурасини қироат қилганча уларга яқинлаша бошлади. Улар эса Абдуллоҳга ҳайрон бўлиб қарашди ва:
-   Умму Абднинг ўғли нималар деяпти ўзи? – дейишди.
-   У  Муҳаммадга (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) келган нарсалардан  тиловат қиляпти шекилли, – дейишди бошқалари ва ўринларидан туриб Абдуллоҳни дўппослай кетишди. У эса қироатда давом этиб, Аллоҳ хоҳлаган жойига қадар тиловат қилаверди.
Сўнг асҳобнинг ёнига қайтиб борди. Улар юзларини кўриб нима содир бўлганини билишди.
-   Биз сенга шундай бўлишидан қўрққан эдик – дейишди.
-   Аллоҳнинг душманлари мен учун бугунги кундагидек хор кўринмаган эди. Агар хоҳласаларингиз эртага ҳам шу ишни қайтараман! – деди Абдуллоҳ.
-   Йўқ! Сенга шу кифоя қилади. Сен улар ёқтирмаган нарсасини эшиттириб бўлдинг, – дейишди.


Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саботлари
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг амакиси Абу Толиб ёши саксондан ўтиб ўлими яқинлашганда унинг вафотидан сўнг Қурайш билан Муҳаммад(саллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг орасидаги муносабат қандай бўлар экан деган ташвишда Қурайш арбоблари ғимирлаб қолишди. Айниқса Умар ибн Хаттоб билан Ҳамза ибн Абу Толиб разияллоҳу анҳумо Исломга кирганларидан энди нима бўлар экан деб кўпроқ хавфсирашар эди.
Қавмнинг ашрофлари Абу Толибнинг олдига киришди ва:
-   Эй Абу Толиб, эсингни таниганингдан буён бизнинг ҳурматимиздасан. Жиянинг Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан орамиздаги муносабатни яхши биласан. Энди уни чақирсанг, ўртада муроса қилиш учун ундан ҳам, биздан ҳам вакиллар қўйсанг. У ҳам бизнинг динимизга ибодат қилса, биз ҳам унинг динига ибодат қилсак, – дейишди.
Улар шу ҳолатда туришганида Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам келиб қолдилар. Уларнинг шартини эшитгач:
-   Хўп. Бир калима бор. Шуни айтсангиз арабларга молик бўласиз, ажамлар йўлингизга юради, – дедилар.
-   Яхши, – деди Абу Жаҳл, – Отанг номига қасамки, ўнта калима бўлса ҳам майли.
-   Ла илаҳ иллаллоҳ (Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ) дейсиз. Ундан бошқага ибодат қилишни бас қиласиз, – дедилар Ул зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Аллоҳга қасамки, бу киши сизлар хоҳлаган нарсанинг бирортасига ҳам итоат қиладиган одам эмас экан! – деб мушриклар ноумид ҳолда тарқалишди.

ҲАЗРАТ УМАРНИНГ КАРОМАТИ
   Умар разияллоҳу анҳу жума куни Мадинада хутба ўқиётган эдилар. Бирдан хутба асносида: “Эй ибн Ҳусан қўшини! Тоғдан ҳушёр бўлинг! Тоғдан ҳушёр бўлинг! Кимки қўйни бўридан сақламас экан, зулм қилгай!” – деб юбордилар.
   Одамлар бир-бирларига қарадилар, аммо мўминларнинг амирининг муродини тушунмадилар. Шунда Али каррамаллоҳу важҳаҳу:
-   Бу нима деганингиз? – деб сўрадилар. Умар разияллоҳу анҳу:
-   Эшитдингми? – деди.
-   Ҳа, мен ҳам, масжиддагиларнинг ҳаммаси ҳам эшитди. – деди. Али разияллоҳу анҳу.
-   Кўнглимга келиб қолдики, мушриклар биродарларимизга зарба бермоқчи ва устларига от бостириб келмоқчи эди. Улар тоғдан ўтишмоқда. Агар тўқнашиб қолсалар, қатл қилиб ғолиб келадилар. Тоғ орқали ўтсалар ҳалок бўладилар. Шунинг учун мендан шу сўз чиқиб кетиб қолди.
Орадан бир ой ўтиб Мадинага хабар келдики, лашкар ўша куни, ўша дамда тоғдан ўтишаётиб:  “Эй ибн Ҳусан қўшини! Тоғдан ҳушёр бўлинг! Тоғдан ҳушёр бўлинг!” – деган, мўминларнинг амири Умар разияллоҳу анҳунинг овозларига ўхшаш овозни эшитишибди. Шундан сўнг улар тоғни айланиб ўтишди ва фатҳга мушарраф бўлишди.

НИЛ ДАРЁСИГА МАКТУБ
   Миср фатҳ қилингач ажамлар ҳисобидаги маълум ойлардан бирининг аввалги  куни келиб қолганда унинг аҳолиси Амр ибн Оснинг ҳузурига кирдилар.
-   Эй амр – дедилар, - Бизнинг Нил дарёмизнинг бир одати бор, ўша қилинмаса оқмай қўяди.
-   У нима экан? – сўради амир.
-   Шу ойдан ўн бир кеча қолганда бокира қизнинг олдига бориб книнг ота онасининг розилигини оламиз. Анг афзал кийим кечак ва зебу зийнатлар берамиз. Сўнг ўша қизни Нилган ташлаймиз.
-   Исломда бу нарса асло қилинмайди! Ислом ўзидан аввалгиларни бекор қилади! – деди Амр.
Айтилган кунлар келди. Нил эса на оз, на кўп оқмас эди. Ҳатто аҳоли кўчиб кетишга ҳаракат қилиб қолдилар. Бу ҳолатни кўриб Амр ибн Ос Умар ибн Хаттобга бу ҳақда мактуб юборди. Умар ибн Хаттоб жавоб юборди: “Сен тўри айтибсан. Ислом ўзидан аввалгиларни бекор қилади”.
Мактубга илова қўшиб бу ҳақда Амр ибн Осга ёзди: “Мен сенга мактубга қўшимча илова юбордим. Ўшани Нилга ташла”.
Умар разияллоҳу анҳунинг мактуби Амр ибн Ос разияллоҳу анҳуга етиб келди. Иловани очиб қарасалар, унда шундай ёзув бор экан:
“Аллоҳнинг бандаси, мўминларнинг амири Умар ибн Хаттобдан Мисрнинг Нил дарёсига:
Аммо баъду, аввалги одатингча оқсанг оқмай қўявер! Агар Аллоҳ сенинг оқишингни ирода қилса, Ёлғизу Қаҳҳордан сени оқизишини сўрайман”.
Амр разияллоҳу анҳу насронийларнинг хайитидан аввалроқ иловани дарёга ташлади. Эрталаб қарасалар, бир кечанинг ўзидаёқ Аллоҳ таоло олтмиш зироъ миқдорда сувнин оқизиб қўйган экан. Шу билан Аллоҳ таоло бугунги кунга қадар Миср аҳлининг ўша қабиҳ одатларини йўқотиб ташлади.

РИЁ – ШИРК
   Шаддод ибн Авс Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак чеҳраларида маҳзунлик аломатларини кўриб, сабабини сўраган эди, жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Умматимнинг ҳолидан қўрқаман. Ширк ва пинҳоний шаҳватда бўлурлар, – дедилар.
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Умматингиз Сиздан кейин ширк келтирурларми? – сўради Шаддод.
-   Эй Шаддод, умматим Қуёшга ва бутларга ибодат қилишмагай, лекин ўз амалари ила инсонларга риё қилгайлар! – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Риё ҳам ширк бўлурми? – сўради Шаддод.
-   Ҳа. Уларнинг бири тонгда рўза тутгай. Сўнг унга дунё шаҳватларидан бири ориз бўлгай ва у рўзасини очиб юборгай! Шунинг учун ҳам Аллоҳ таоло ) وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاَّ وَهُم مُّشْرِكُونَ {يوسف/106}  “Уларнинг кўпи Аллоҳга имон келтирса-да, мушрик ҳолда бўлурлар”( деган, - дедилар Ул зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам шунинг учун огоҳ қилиб: “Эй инсонлар! Мана шу ширкдан сақланинг. Чунки у чумолининг эмаклашидан ҳам махфийроқдур” дедилар.

БИР ЖОНИМДАН БОШҚА ЖОНИМ ЙЎҚЛИГИГА ЙИҒЛАЙМАН
   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг соҳиби Абдуллоҳ ибн Ҳузофа Саҳмийни Рум асир қилиб олди ва:
-   Насроний бўл! Йўқса дош қозонга ташлайман! – деб катта мис қозонга ишора қилди.
-   Йўқ, насроний бўлмайман! – деди Абдуллоҳ.
Мис қозонни келтириб зайтун ёғи билан тўлдиришди ва ёғни қиздиришди. Асир тушган мусулмонлардан бирини келтиришди. Унга ҳам насронийликни таклиф қилишган эди кўнмади. Уни дошқозонга ташладилар. Этлари куйиб суяклари кўринди. Абдуллоҳга яна:
-   Насроний бўл! Йўқса қозонга ташлайман! – деди.
-   Йўқ, насроний бўлмайман! – деди Абдуллоҳ.
Дошқозонга ташлашга буюрди. У йиғлай бошлади.
-   Қайтаринглар! Йиғлаб дод солмоқда! – деди Қайсар.
-   Менга жафо қилаётганингдан йиғлаётганим йўқ, – деди Абдуллоҳ, – Мен Аллоҳ йўлида фидо бўлишга ёлғиз шу жонимдан бошқа жоним йўқлигига йиғламоқдаман. Хоҳлардимки, танамдаги ҳар бир тук биттадан жоним бўлсаю, ҳар бир жонимни шу ҳолатда бирма бир Аллоҳ йўлида фидо қилсам!
Қайсар унинг гапларига лол қолди ва озод қилиб юборишни хоҳлаб:
-   Бошимни ўпиб қўй, озод қилиб юбораман, – деди. У кўнмади.
-   Насроний бўл! Қизимни никоҳлаб бераман. Мулкимни бўлиб бераман. – Бунга ҳам кўнмади.
-   Ундай бўлса бошимни ўпиб қўй, сен билан қўшиб мусулмонлардан саксонтасини озод қиламан – деди Қайсар.
-   Ҳа, бунга рози бўламан, – деди Абдуллоҳ ва унинг бошини ўпиб қўйди. Абдуллоҳни ва яна саксонта мусулмонни озод қилиб юборишди.
9.11.2013.

“ДИНИМДАН ҚАЙТМАГАЙМАН!”
   Саъд ибн Абу Ваққос разияллоҳу анҳу Исломга кирди. Онаси эса динини маҳкам ушлаган мушрикалигидан қолмаганлиги сабабли унинг Исломга киришини рад этарди. Саъд онасига жуда ҳам меҳрибон эди. Онаси ўғлидаги юмшоқ кўнгиллик ва ўта меҳрибонликни билганидан уни йўлдан қайтаришга ҳаракат қилиб:
-   Эй Саъд, сен гапираётган бу дин нима ўзи? Ё динингдан қайтасан ёки ўлгунимча бирор нарса емайман ҳам, ичмайман ҳам. Кейин маломатга қоласан, – деди.
-   Эй онажон! Ундай қилманг! Мен барибир динимдан қайтмайман! – деди Саъд разияллоҳу анҳу.
Бир кеча ва кундуз ҳеч нарса емади ҳам, ичмади ҳам. Эрталабда ҳолдан тойди.
-   Аллоҳга қасамки, агар Сизнинг мингта жонингиз бўлсаю, биттадан-биттадан бўлиб чиқиб турса ҳам мен бу динни тарк қилмасман! – деди Саъд. Бу ҳолатни кўрганидан сўнг охири еб ичишни давом эттирди. Шунда Аллоҳ таоло:
وَإِن جَاهَدَاكَ عَلى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ {لقمان/15}
“Агар икковлари (ота-она) сени ўзинг билмаган нарсани Менга ширк келтиришга зўрласалар, бас, уларга итоат этма! Ва дунёда икковларига яхшилик қил ҳамда Менга йўналганларнинг йўлига эргаш. Сўнгра қайтишингиз фақат Менгадир. Бас, Мен сизга нима амал қилганингиз хабарини берурман” оятини нозил қилди.

МЕН АЛЛОҲНИНГ ҲИМОЯСИДАМАН
   Саййидимиз Усмон ибн Мазъун разияллоҳу анҳу бориб, шоир Лубайднинг шеърларини эшитиб ўтирган Қурайш жамоасиинг олдида тўхтади. Шоир шеър ўқиди:
الا كل شيء ما خلا الله باطل
“Билки, Аллоҳдан бошқа барча нарса ботилдур”
   Усмон разияллоҳу анҳу:
−   Тўғри айтдинг, – деди. Лубайд давом этди:
و كل نعيم لا محالة زائل
“Ҳар бир неъмат, охири, ҳеч шубҳасиз, зоилдур”
−   Ёлғон айтдинг! Жаннат неъматлари зоил бўлмагай! – деди Усмон.
Лубайд ирғиб ўрнидан туриб, қичқира бошлади:
−   Ҳой Қурайш жамоаси! Сизларнинг ҳамроҳларингиз ҳеч қачон менга озор бермас эди. Бу қачондан буён ораларингизда пайдо бўлиб қолди?!
Бир киши Усмонга юзланиб, унга қаршилик қила бошлади. Ҳатто кўзига тарсаки тортиб юборди. Валид яқинроқдан кўриб турган эди:
−   Аллоҳга қасамки, эй жияним, сенинг кўзингга менинг ҳимоям кифоя қилар эди, - деди.
−   Йўқ! –деди Усмон, – Мен ўзи шунга муҳтож эдим. Аллоҳга қасамки, бу кўзим кўрган мусибатга у кўзим ҳам муштоқ бўлиб турибди! Мен сендан кўра Ғолиб бўлган Зотнинг ҳмоясидаман!

СОДИҚ ИМОН
Абу Бакр разияллоҳу анҳу Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан иноқ дўст эди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга пайғамбарлик келганда Қурайшдан бир киши Абу Бакр разияллоҳу анҳунинг ёнига келиб:
-   Эй Абу Бакр, анави дўстингиз мажнун бўлиб қолибди, – деди.
-   Нима гап бўлди? – сўради Абу Бакр.
-   У масжидда бир нарсалар деяпти.
Абу Бакр разияллоҳу анҳу Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг уйига бориб эшигини қоқди. Сарвари коинот чиққан эдилар:
-   Эй Абул Қосим, менга Сизнинг тўғрингизда етиб келган гап сўзлар нима ўзи? – деб сўрадилар.
-   Мен ҳақимда нима эшиттинг ўзи, эй Абу Бакр? – сўрадилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Айтишларича тавҳидга чақираётган эмишсиз. Ўзингизни Аллоҳнинг элчиси дебсиз?
-   Ҳа, шундоқ, эй Абу Бакр. Раббим азза ва жалла мени башорат бергувчи ва огоҳлантиргувчи қилиб юборди. Мени Иброҳим алайҳис саломнинг даъватида қилди. Инсонларнинг ҳаммаси учун юборди.
-   Аллоҳга қасамки, мен Сизга ёлғончиликни нисбат қилмаганман. Сиз ўта омонатдорлигингиз, қариндошликни боғлашингиз ва хуш феъллигингиз билан ҳақиқатан ҳам рисолатга муносибсиз. Қўлингизни беринг Эй Аллоҳнинг Расули! – деб Абу Бакр разияллоҳу анҳу содиқ имон ила байъат қилдилар.
Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мен кимни Исломга даъват қилсам, иккиланганини кўрдим, фақат Абу Бакргина иккиланмаган” деган эдилар.

ОДАМЛАРНИНГ АМАЛИДАН СЎРАЛМАЙСАН
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бир кишининг жанозасига бордилар. Жаноза ҳозир бўлган эди Умар разияллоҳу анҳу:
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Бунинг намозини ўқиманг, у одам фожир киши, – деди.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларга ўгирилиб қарадилар ва:
-   Бирортангиз бу кишининг Ислом амалини қилганини кўрганмисиз?
-   Ҳа, – деди бир киши, – Эй Аллоҳнинг Расули! Бир кеча Аллоҳ йўлида қўриқчилик қилганини кўрганман.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам унинг жанозасини ўқидилар, қабрига тупроқ тортдилар ва айтдилар:
-   Танишларинг сени дўзах аҳлидан деб ўйлашяпти. Мен эса сенинг жаннат аҳлидан эканингга гувоҳлик бераман. – Сўнг Умар разияллоҳу анҳуга:
-   Эй Умар, сен одамларнинг амалидан сўралмайсан, балки феъл атворингдан сўраласан! – дедилар.


УНИНГ МАҲРИ – ИСЛОМ
Абу Талҳа Умму Сулаймнинг қўлини сўради.
-   Аллоҳга қасамки, эй Абу Талҳа, сендек инсоннинг қўлини қайтариб бўлмайди. Лекин сен кофир кишисан, мен эса мусулмон аёлман. Сенга турмушга чиқишим мумкин эмас. Агар Исломга кирсанг, шу менинг маҳрим бўлади. Сендан бошқа нарса сўрамайман, – деди Умму Сулайм.
Абу Талҳа мусулмон бўлди ва унинг Исломга кириши Умму Сулаймга маҳр бўлди.
Собит айтади: “Умму Сулаймчалик мукаррам маҳрга эга бўлган аёлни эшитмадим”. Абу Талҳа ансорийлардардан ва саҳобийларнинг улуғларидан бўлди.

МЕН УНИНГ ДИНИДАМАН
Жобир ибн Ҳакимул Қураший Омирийнинг қизи Ғузайя Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг илк даъватларидаёқ мусулмон бўлган эди. У билан кофир ва мунофиқларни ўз ичига олган муҳит унга торлик қилди. Уни Умму Шарик дер эдилар. Турмуш йўлдоши Абу Аскар Давсий билан Маккада Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг даъватлари зоҳир бўлгунга қадар яшадилар. Даъватга ижобат қилган аёлларнинг аввалгиларидан эди. У оиласи ва қавми билан бўлган ҳаёти ҳақида ҳикоя қилиб айтар эди:
“Эримнинг қариндошлари келиб:
-   Муҳаммаднинг динини қабул қилдингми? – дейишди.
-   Ҳа, Аллоҳга қасамки, мен унинг динидаман, – дедим.
-   Ундоқ бўлса, Аллоҳга қасамки, сени қаттиқ азоблаймиз! – дейишди.
Сўнг мени қўпол туяга миндириб бошқа жойга жўнатишди. Нон билан асал едириб, сув бермасдан кун ярим бўлиб қуёш қиздиргунча ташлаб қўйишди. Чодрани бузиб ташлаб, қуёш остида қолдиришди. бу ҳолат уч кунгача давом этди. Охири ақлдан оздим. Қулоғим эшитмай, кўзим кўрмай қолди.
Учинчи куни:
-   Муҳаммаднинг динини тарк қил! – дейишди.
Мен уларнинг нимадир дейишганини билдиму, аммо аниқ идрок қила олмадим. Бармоғим билан осмонга ишора қилиб тавҳид аломатини билдирдим. Аллоҳга қасамки, шу ҳолатимда машаққатим ошган пайтда, бир маҳал кўксимда пақирнинг совуғини ҳис қилиб қолдим. Ундан бир қултум сув ичдим. Кейин шундоқ қарасам (ҳолбуки, кўзи кўрмай қолган эди) пақир осмон билан ернинг орасида муаллақ турган экан! Мен унга ета олмасдим. Бироқ у яна бир бора яқин келди, мен яна бир қултум ичдим. Яна кўтарилди ва учинчи бора яқинлашди. Бу сафар ташналигим қолгунча ичдим ҳамда бошларимга, юзларимга ва кийимларимга сепиб олдим. Улар мени кўриб:
-   Ҳой Аллоҳнинг душмани! Бу нарса сенга қаёқдан келди? – деб сўрашди.
-   Аллоҳнинг душмани мен эмас, мендан бошқалар – Унинг динига хилоф қилганлар. Аммо сиз сўраётган нарса эса, Аллоҳнинг ҳузуридан. Буни менга Аллоҳ ризқ қилиб берди, – дедим.
Улар шоша-пиша сув тўлдирилган идиш ва мешлари томон югуришди. Қарасалар, идишларининг оғзи ёпиқлиқ ҳолича турибди. Қайтиб келишиб:
-   Гувоҳлик берамизки, сенинг Раббинг бизнинг Раббимиз! Биз сенга шунча азобларни берганимиздан сўнг сени ризқлантирган Зот исломни шариъат қилгани ҳақдур! – деб ҳаммалари мусулмон бўлишди ва Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларига ҳижрат қилишди.

АҲДГА ВАФО ИМОНДАНДУР
Аллоҳ азза ва жалла ҳижрат қилишга кучи етмайдиган қария ва ожизларга узр эълон қилди. Бани Лайсдан Ҳай ибн Ҳамза ал-Жаҳдий исмли касал қария имонининг қувватидан ўзини ҳижрат аҳлидан ҳисоблади. Эътиқодининг кучлилигидан Маккада узрлилар мақомида қолишни ўзига раво кўрмади.
-   Аллоҳга қасамки, мен Аллоҳ азза ва жалла истисно қилганлардан эмасман! Менда Мадинага етиб бориш учун маблағ ҳам имкониятим ҳам етарли. Энди Маккада қолмайман. – деди.
Сўнг оиласидагиларга йўлга чиқаришни амр қилди. Улар ўриндиққа жойлаб, йўлга тушишди. Йўлда унинг касали яна ҳам оғирлашиб қолди. Ўлими яқинлашганини сезган қария ўнг қўли билан чап қўлини ушлади-да байъатга ишора қилиб:
-   Эй Аллоҳ! Бу Сен учун, – деди. Яна бир бор шу ишорани қилиб – Буниси Расулинг учун. Расулинг нима учун байъат қилса, ўша нарса учун байъат қилдим, – деди ва омонатни топширди.
Бу хабар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг асҳобига етиб борди. Улар “Қанийди у Мадинага етиб келганда эди” дейишди. Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло оят нозил қилди:
وَمَن يُهَاجِرْ فِي سَبِيلِ اللّهِ يَجِدْ فِي الأَرْضِ مُرَاغَمًا كَثِيرًا وَسَعَةً وَمَن يَخْرُجْ مِن بَيْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلى اللّهِ وَكَانَ اللّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا {النساء/100}
“Ким Аллоҳнинг йўлида ҳижрат қилса, ер юзида кўпгина паноҳгоҳлар ва кенгчилик топади. Ким уйидан Аллоҳ ва унинг Расулига ҳижрат қилиб чиқса-ю, сўнгра унга ўлим етса, албатта, унинг ажри Аллоҳ зиммасига тушади. Ва Аллоҳ мағфират қилувчи ва раҳмли зотдир”.

АЛЛОҲ ОМОНАТИНГНИ ЕТКАЗАДИ
Яҳудий ҳожасининг қўйларини боқувчи қул бор эди. Хайбар аҳли қурол аслаҳаларини тайёрлаётганларини кўриб улар нима қилмоқчи эканликларини сўради.
-   Анави ўзини пайғамбар деб даъво қилаётган киши билан жанг қилмоқчимиз, – деб жавоб беришди.
Қулнинг кўнглига Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг зикрлари ёқиб қолди ва ҳузурларига йўл олди.
-   Нима демоқдасиз? Нмага чорлаяпсиз? – деб сўради у Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келиб.
-   Исломга, Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқлиги ва мен Аллоҳнинг Расули эканлигимга гувоҳлик беришингга, Аллоҳдан бошқага ибодат қилмаслигингга  чорлаяпман, – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Мен шаҳодат келтирсам ва Аллоҳ азза ва жаллага имон келтирсам эвазига менга нима бўлади?
-   Ўшандай ҳолатда вафот этсанг, сенга жаннат бўлади.
Қул мусулмон бўлди ва:
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Манави қўйлар менга омонат топширилган эди, – деди.
-   Уларни қўйиб, ҳайдаб юбор. Аллоҳ таоло сенинг омонатингни Ўзи етказади.
Қул Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларини қилди. Қўйлар ўз эгаларига қайтиб боришди.


АЛЛОҲНИНГ РУХСАТИ БИЛАН
Ҳикоя қилишларича Мусайлама каззоб икки кишини ҳозир қилиб, уларнинг бирига:
-   Билгики, мен Аллоҳнинг расулиман! – деди.
-   Йўқ! Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам Аллоҳнинг расули! – деди у. Мусайлама уни ўлдирди ва иккинчисига ҳам шу сўзни айтди.
-   Сен ҳам Муҳаммад(саллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳам Аллоҳнинг элчисисиз, – деди иккинчи киши. Уни қўйиб юборди.
Бу хабар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга етиб келди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Биринчиси ўзининг азму қарори ва  комил имони билан иш тутди. Иккинчиси эса Аллоҳнинг рухсати билан айтди, унга жавобгарлик бўлмайди, – дедилар.
17.11.2013

ЭЪТИҚОД
Анас разияллоҳу анҳу айтади:
“Ансорийлардан бир йигитнинг касали оғирлашиб қолди. Биз уни кўргани кирдик. Бизлар ҳали чиқиб улгурмасдан жон таслим қилди. Унинг бошида турган кампирга орамиздан бир киши тасалли бериб:
-   Аллоҳ азза ва жалланинг амрига таслим бўл, – деди.
-   Нима гап, ўғлим вафот этдими? – сўради кампир.
-   Шундай, – деди.
-   Айтаётган сўзларингиз ҳақми?
-   Ҳа, – дедик. Кампир қўлларини самога кўтариб дуо қилди:
-   Эй Аллоҳ! Сен Ўзинг биласан – мен ҳар қандай мушкул ва оғир кунда Ўзинг ёрдам беришингдан умидвор бўлиб Сенинг амрингга бўйсундим, пайғамбаринг Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва саллам учун ҳижрат қилдим. Эй Аллоҳ! Бу мусибатни шу кунда менинг бошимга солма!
Шу пайт унинг ўғли юзига ёпиб қўйилган кийимни очиб, ўзига кела бошлади. Ҳатто ҳеч қанча ўтмай биз билан бирга ўтириб овқатланди.


Шайх Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг “Қабасотун мин ҳаётир-Расул” китобидан таржима қилинди.
Шаҳобиддин ПАРПИЕВ
Асака туман бош имом хатиби

ПАЙҒАМБАРЛИК МЎЪЖИЗАЛАРИДАН
ПАЙҒАМБАРЛИК АЛОМАТЛАРИДАН
   Ҳандақ ковлашда бир ҳодиса рўй берди – мусулмонлар қаттиқ ҳарсангтошни парчалай олмадилар. Сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни чақирдилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам уни чўқмор билан бир урган эдилар, учқун порлаб унинг учдан бири бўлинди.
   “Аллоҳу акбар! Қайсар фатҳ қилинди! Аллоҳга қасамки, мен қизил рангли қасрларни кўрмоқдаман” – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
   Кейин яна бир урдилар, яна учдан бири бўлинди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
   “Аллоҳу акбар! Кисро фатҳ қилинди! Аллоҳга қасамки, мен оппоқ қасрларни кўрмоқдаман!” – дедилар.
   Учинчи бора урдилар. Қолган учдан бир қисми ҳам бўлинди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
   “Аллоҳу акбар! Яман фатҳ қилинди! Аллоҳга қасамки, мен Санъо дарвозаларини кўрмоқдаман!” – дедилар.
   Ибн Абдулбарр айтадилар: “Батаҳқиқ Аллоҳ бандасига нусрат берди ва ваъдасини рост қилди. Оламларнинг Тарбиячисига ҳамдлар бўлсин!”

СЕНИ НИМА ЕТАКЛАБ КЕЛДИ, ЭЙ УМАЙР?
   Бадр ғазотидан кейин Сафвон ибн Умайя ибн Халаф Умайр ибн Ваҳбга агар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни ўлдирса унинг қарзларини ўз бўйнига олишга, оиласини боқишга ҳамда унга туя беришга ваъда қилиб қурол яроғ билан таъминлади.
Умайр Мадинага келиб, қиличини таққан ҳолда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни қасд қилиб масжидга кирди. Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу уни Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига олиб кирди.
   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам сўрадилар:
-   Эй Умайр, сени бу ерга нима етаклаб келди?
-   Сизларнинг ҳузурингиздаги асир тушиб қолган яқинларимизни сўраб келдим – деди Умайр.
-   Ундай бўлса қилич не учун? – сўрадилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Аллоҳ қиличларни йўқ қилсин! Мен бирон нарса қила олармидим? Мен етиб келганимда бўйнимга осиб олганим хаёлимдан кўтарилиб қолибди.
-   Сен нима учун келганингни рост айтяпсанми?
-   Мен фақат асирлар учунгина келдим.
-   Ундай бўлса Сафвон ибн Умайя билан ҳужрада нимага келишдинг?
Умайр қўрқиб кетиб:
-   Нимага келишибман? – деди.
-   Агар сен мени ўлдирсанг қарзларингни бўйнига олиб, оилангни боқишини келишиб олмадингми? Аллоҳ ўрталарингда бўлиб ўтган ҳолатнинг билгувчисидир, – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Гувоҳлик бераманки, Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ! Муҳаммад Унинг бандаси ва элчисидур! Сиз ҳақиқатан ҳам тўғри айтдингиз! – деди Умайр.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам асҳобга:
-   Биродарингизга Қуронни ўргатинг. Унинг асирларини озод қилинг – дедилар.
Умайр Маккага қайтиб бориб одамларни Исломга даъват қилди. Натижада у билан кўпчилик кишилар мусулмон бўлдилар.

ЗОЛИМНИНГ ЖАЗОСИ
Ривоят қилинишича Абу Жаҳл (Амр ибн Ҳишом) кунлардан бир кун:
-   Эй Қурайш жамоаси! Кўриб турганингиздек Муҳамад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) динингизни айблади, илоҳаларингизни ҳақорат қилди, етук кимсаларингизни нодонга чиқарди, ота-боболарингизни сўкди. Мен Аллоҳга аҳд қиламанки – эртага унинг ёнида оғир тошни олиб ўтираман. Номозида сажда қилганида бошини мажақлаб ташлайман. Сизлар менга итоат қиласизми ёки қаршилик қиласизми барибир! Ана ундан кейин Абду Манофнинг уруғлари менга қўлидан келганини қилаверсин!
Эрталаб ўзи айтганидек тошни олди. Сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни кутиб ўтирди. Ул зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз одатларига кўра номозига эрта келдилар. Қурайшийлар ўзлари тўпланиб ўтирадиган жойларида Абу Жаҳл нима қилишини кутиб ўтиришди.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам саждага муборак бошларини қўйганларида Абу Жаҳл тошни кўтариб Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам томон келди. Яқинларига борганида бирдан даҳшатдан қўрқиб ранглари ўзгарган ҳолда ортига қайтди. Қўлидаги тошни ташлаб юборди. Қурайшдан бир неча киши ўринларидан туриб унинг олдига бориб сўрадилар:
-   Сенга не бўлди, эй Абу Ҳакам?
-   Сизларга айтганимни қилиш учун ўрнимдан турдим. Энди у томон яқинлашган эдим, бир маҳал баҳайбат туя йўлимни тўсиб чиқиб мени еб юборай деди. Аллоҳга қасамки, бунақасини умуман кўрмаганман! – деди Абу Жаҳл.
Бу воқеа Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга айтилган эди Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   У – Жаброил (алайҳис салом). Агар яқинлашса, уни тутар эди, – дедилар.


КИСРО МУЛКИНИНГ ПАРЧАЛАНИШИ
   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз замонасининг подшоҳларини Исломга даъват қилиб мактублар юборди. Улардан Нажжоший каби Исломга кирганлар ҳам бўлди, Рум қайсари (императори) каби Исломни тасдиқласа-да, қавмидан қўрқишлиги Иломга киришидан тўсганлар бўлди, Миср амири Мақсус каби чиройли жавоб берганлар бўлди.
   Уларнинг ҳаммаларидан фақат биттаси ўта сурбетлик ва беодобликда ажраб турди,  у – Форс кисроси (подшоҳи) Абрўз эди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг хатларини йиртиб ташлаб:
-   Қандай қилиб мен билан хат ёзишади, у менинг қулим бўлса! – деди.
Расули акрам: “Эй Аллоҳим! Кисро менинг хатимни қандай қилиб парчалаб ташлаган бўлса, унинг мулкини ҳам шундай қилиб парчалаб ташлагин!” дедилар.
Аллоҳ таоло Абрўзга ўз фарзанди Шеруяни мусаллат қилиб қўйди. У отасини ўлдирди. Натижада Кисронинг мулки ўта хунук ҳолатда парчаланди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг дуолари билан бутун Ер юзининг ҳар томонидан завол топаверди.


АЛЛОҲ РАСУЛИНИ ДУШМАНЛАРНИНГ МАКРИДАН ЎЗИ САҚЛАЙДИ
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Масжидда Каъбанинг ёнида Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳу билан бирга ўтирган эдилар. “Ҳаммолатал ҳатоб” (“Ўтин ташигувчи”) Умму Жамил ўзи ва эри ҳақида Қурон ояти нозил бўлганини эшитиб қўлида катта тош билан Ул зот саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келди.
Саййидимиз Абу Бакр разияллоҳу анҳу уни кўриб йиғлаб юборди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам йиғлашининг сабабини сўраган эдилар, ҳолатни айтдилар.
-   Қўявер, у барибир мени кўрмайди, – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
Умму Жамил яқин келганида Аллоҳ унинг кўзини пардалаб қўйди. У фақат Абу Бакрнигина кўриб:
-   Ҳой Абу Бакр! Дўстинг Муҳаммад қаерда қолди? Айтишларича у мени
حَمَّالَةَ الْحَطَبِ {المسد/4} فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ
деб ҳажв қилибди?! Аллоҳга қасамки, агар уни топиб олсам мана шу тош билан оғзига урар эдим! – деди. Сўнг ортига қайтиб кетди.

ЎЗ ҲОЛИГА ҚАЙТГАН ЕЛИН
   Ибн Масъуд разияллоҳу анҳу бизга ривоят қилади:
   “Уқба ибн Аби Муҳитнинг қўйларини боққувчи ўспирин ёш йигитча эдим. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳу келиб:
-   Ташна бўлиб қолувдик, сизларда сут борми? – деб сўрадилар.
-   Мен омонатдорман. Сизларга сут бера олмайман, – дедим.
-   Сенда қўчқор яқинлашмаган кичикроқ совлиқ борми? – дедилар Пайғамбар алайҳис салоту вас-салом.
-   Ҳа, – деб қўчқор яқинлашмаган кичикроқ совлиқни икккалаларига олиб келдим.
Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам уни боғладилар ва елинини силаб менинг ақлим етмаган сўзлар билан Раббисига дуо қилдилар. Бир маҳал елин сутга тўлиб кетди. Абу Бакр разияллоҳу анҳу чуқурчоқ тош топиб келиб, ўшанга сутни соғди. Ундан Абу Бакр ичди, мен ичдим ва Ул зот алайҳис салом ичдилар. Кейин елинга қараб:
-   Қисқар! – дедилар.
Елин яна ўзининг аввалги ҳолатига қайтди”.


БАРМОҚЛАРИНИНГ ОРАСИДАН СУВ ЧИҚҚАНИ
   Бухорий Жобир разияллоҳу анҳудан ривоят қилади:
“Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга эдим. Аср намозининг вақти кириб қолди. Бизда идишда озгина ортиб қолганидан бошқа сув йўқ эди. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам келиб қўлларини тиқдилар. Бармоқларининг ораларини очдилар ва:
-   Таҳорат олгани келинглар! Бу – Аллоҳнинг баракаси! – дедилар.
Кўрдимки, бармоқларининг ораларидан сув чиқяпти. Одамлар таҳоратларини олдилар ва ичдилар”.
Жобирга айтдилар:
-   Ўша кун неча киши эдиларингиз?
-   Бир минг тўрт юз киши эдик, – деди Жобир разияллоҳу анҳу.


Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг жонзотларга меҳрибонликлари
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам овчи тутиб олган кийикнинг олдидан ўтиб қолдилар. Кийик:
-   Эй Аллоҳнинг расули, елинларим тўлган. Икки боламнинг қорни оч қолган. Мени қўйиб юборсангиз, бориб иккаласини эмитиб Сизнинг ҳузурингизга келаман, кейин яна боғлаб қўясиз, – деди.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам унга:
-   Бировларнинг овини, боғлаб қўйганлариния?
-   Эй Аллоҳнинг расули, мен Сизга албатта қайтиб келишимга Аллоҳнинг номидан аҳд қиламан! – деди кийик.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ундан Аллоҳнинг аҳдини олгач бўшатиб жўнатиб юбордилар. У эса орадан ҳеч қанча вақт ўтмайелинларини бўшатиб қатиб келди. Жаноб алайҳис салоту вас-салом:
-   Бу кийик кимники? – деб сўрадилар.
-   Фалончиники, – дедилар.
Ўша кишидан кийикни совға қилишини сўраб олдилар. Кейин келган йўлига қўйиб юбориб:
-   Агар ҳайвонлар ўлим ҳақида сизлар билганчалик билсалар эди, ҳар гиз семиз нарса емас эдингиз.


АЖАБО! БЎРИ ГАПИРЯПТИ!
   Ривоят қилишларича Абу Суфён ибн Ҳарб ва Сафвон ибн Умайя ибн Халаф иккаласиМаккадан чиққан эдилар, кийикни қувиб кетаётган бўрига дуч келиб қолишди. Бўри энди етиб олай деган эди, кийик Ҳарамга кириб қолди. Бўри ортига қайтиб кетди. Абу Суфён:
-   Аллоҳ бизларга Ватан қилиб қўйган, Ер юзининг энг афзали бўлган, одамлар маскан қилган бу жой қандоқ ҳам яхшия! Эй Сафвон, кўрмадингми бўри нима қилганини? Энг қизиғи – қайтиб кетди.
Бўри тилга кирди:
-   Бундан ҳам ажойиби – Муҳамма ибн Абдуллоҳ ибн Абдулмутталиб Мадинада туриб сизларни жаннатга чорлайди, сизлар эса у зотни дўзахга чорлайсиз!
Абу Суфён айтди:
-   Лот ва Уззога қасамки, мен бу воқеани Макка аҳлига айтиб берсам, у(Макка)нинг ўзини холи  ташлаб чиқиб кетамиз.
Шу мавзуда яна зикр қилишларича, Рофеъ ибн Умайра ибн Жобир қўй боқур эди. Қўйларига бўри бостириб келиб қўйларнинг каттасини олиб кетди. Рофеъ ундан қайтариб олмоқ учун қаттиқ уринди:
-   Ажабо! Бўри ҳамла қилганини олиб кетадия! – деди.
Ҳеч қанча муддат ўтмай бўри қайтиб келди ва:
-   Ундан ҳам кўра сенга ажабо! Менга Аллоҳ таоло берган ризқни тортиб олдинг! –деди.
-   Ажабо! Бўри гапиряпти! – деди Рофеъ.
Шунда бўри:
-   Яна ҳам ажаброғи – туҳматлардан пок инсон сизларни жаннатга чорласаю, сизлар уни рад этиб дўзахни хоҳлайсизлар!
Бир киши Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келди. Ва ҳолонки Жаброил алайҳис салом келиб унинг нима қилганини айтиб берган эди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг олдига кирганида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам унга нима бўлганини айтиб бердилар. У имон келтириб, тасдиқ қилди.

КИЧКИНА ҚЎЗИЧОҚ
Жобир ибн Абдуллоҳ разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга хандақ ковлаётган эдик. Менда унча семиз бўлмаган кичикроқ қўзи бор эди. Мен ўзимча ўйладим: “Аллоҳга қасамки, бу қўзини Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга пишириб берсам эди!” деб ўйладим. Сўнг хотинимга буюрган эдим арпадан бир оз ун қилиб, нон ёпти. Мен эса қўзини сўйиб, пиширдим.
Кеч кириб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам энди кетмоқчи бўлиб турган эдилар:
-   Эй Аллоҳнинг расули, мен Сизга қўй пишириб, бир оз арпа унидан нон тайёрлаб қўйдим. Шунинг учун мен билан бирга уйимга боришингизни хоҳлар эдим, – дедим.
Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ёлғиз ўзлари боришларини истаган эдим. Аммо жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам сўзларимни эшитиб “Хўп” дедилар-да, бир кишига “Юринглар, Жобирнинг уйига!” деб жар солдириб юбордилар. “Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиъун!” – деб юбордим.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам одамлар билан бирга келдилар. Тайёрлаб қўйган нарсаларимни олиб чиқдим. Жаноб (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) тасмия айтиб тановул қилдилар. Одамлар кира бошладилар. Бир қанча одам овқатланиб бўлиб туриб кетар, ўрнига бошқалар келар эди. Шу зайлда Хандақ аҳлининг ҳаммаси кириб чиқди. Буларнинг ҳаммаси Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг баракаларидан эди.


Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг баракалари
Муҳаммад ибн Исҳоқдан ривоят қилинишича Башир ибн Саъднинг қизи айтади:
“Онам – Равоҳанинг қизи Умра мени чақириб кийимимга бир ҳовуч хурмо солиб берди-да:
-   Қизалоғим, буни отангга олиб бориб бер, – дедилар.
Мен отамни излаб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларидан ўтдим. Жаноб алайҳис салоту вас салом:
-   Қани, қизалоғим, сендаги бу нарса нима ўзи? – деб сўрадилар.
-   Хурмо. Онам дадамга – Башир ибн Саъдга юбордилар. – дедим.
-   Менга бергин-чи? – дедилар алайҳис салоту вас салом.
Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг икки кафтларига солдим, лекин ҳовучлари тўлмади. Сўнг бир кийимни ёзиб қўйишга буюрдилар. Кейин хурмони унинг устига сочиб, ёйиб қўйдилар-да, ёнидаги одамга:
-   Хандақ аҳлини чақир, нонушта қилиб олсинлар, – дедилар.
Хандақ аҳли тўпланиб келиб хурмони ея бошладилар. Хурмо Хандақ аҳлининг ҳаммаси еб бўлгунларича кўпайиб, кийимнинг атрофидан тошаверди.


ШЎРИНГ ҚУРГУР АБУ СУФЁН! ФУРСАТ КЕЛМАДИМИ?
Абу Суфён ибн Ҳарб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан омонлик сўраганларида жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам амакилари Аббос разияллоҳу анҳуга уни тонггача чодрасида олиб ўтиришликка буюрди. Аббоснинг равоғига етиб келганда бўлган ишлардан надомат қилиб, ўзича ўйлади: “Нима қилиб қўйдим? Ўз қўлим билан шундай қилиб топшириб қўйдим-ку?! Унинг ўрниг а Аҳбошлар ва Кинонани тўплаб, ўшаларга уни ташлаб берсам уни ҳор қилармидим...”
Шу пайт Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз ҳужраларида ўтирган ҳолда нидо қилдилар:
-   Эй Абу Суфён! Унда Аллоҳ хор қилур эди!
Абу Суфён:
-   Эй Аббос, мени укангнинг ўғлининг олдига олиб бор! – деди.
Аббос разияллоҳу анҳу:
-   Шўринг қурсин, эй Абу Суфён! Фурсат келмадими?! – дея Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига олиб борди.
-   Эй Алллоҳнинг расули! Менинг кўнглимда бир гумон бор эди. – деди Абу Суфён, -  Гувоҳлик бераман – Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, ва албатта Сиз Аллоҳнинг расулисиз

БИЗ СЕН УЧУН МАСХАРА ҚИЛГАНЛАРГА КИФОЯ ҚИЛАМИЗ
Бу тўғрида Аббос ибн Абдулмутталиб шундай деб айтиб беради:
“Бир куни масжидда турсам Абу Жаҳл келиб:
-   Аллоҳга қасамки, Муҳаммадни (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) сажда қилган ҳолатида кўрсам бўйнини тепалаб ташлашни ўз зиммамга оламан! – деб қолди.
Мен Абу Жаҳлнинг хабарини Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга етказдим. Жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам ғазаблари келиб масжидга келдилар. Дарвозадан ичкари кириб, Алақ сурасидан Абу Жаҳл ҳақидаги “Йўқ! Албатта, инсон туғёнга кетади!” оятидан суранинг охиригача ўқиб сажда қилдилар. Бир киши Абу Жаҳлга:
-   Эй Абул Ҳакам, ана Муҳаммад! (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) Сажда қилиб турипти! – деди.
Абу Жаҳл яқин келдию, дарҳол ортига қайтиб кетди.
-   Нега айтганингни қилмадинг? – сўрадилар.
-   Ўртамизда оловли чуқурни кўриб қолдим! – жавоб берди Абу Жаҳл.

ҲИЖРАТ АСНОСИДАГИ МЎЗЖИЗАЛАР
Ҳижрат асносида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам соҳиби Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳу билан бирга дам олгулик ва егулик нарса истаб Умму Маъбаднинг уйига тушдилар. У деҳқончилик ва чорвачилик унумсизлиги, ернинг қақирлиги ва ҳосилнинг камлигидан қийинчиликда яшар эди. Гўштми, хурмоми ёки сутми бўлса тақдим қилишини сўрадилар.
-   Аллоҳга қасамки, бирор нарсамиз бўлса қизғонмас эдик, - деди у.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳовлига боқиб ориқлиги ва нимжонлиги билан бошқа қўйлардан ажралиб турган қўйни кўрсатиб:
-   Манавининг сути борми? – деб сўрадилар.
-   Бунинг ундай нарсаларга ҳоли ва мадори йўқ, - деди кампир.
-   Уни соғиб кўришга рухсат берасанми? – дедилар жаноб.
-   Аллоҳга қасамки, унинг тузук-қуруқ эти ҳам йўқ. Шунга қарамай соғиб кўрмоқчи бўлсангиз ўзингиз биласиз, соғиб кўраверинг.
Жаноб алайҳис салоту вас салом муборак қўллари билан орқаси ва елинини силаб Аллоҳнинг номини зикр қилдилар. Сут тўлиб кетди. Кўпчилик ичадиган бирор идиш сўрадилар. Сўнг сутни соғдилар. Сут шоввиллаб, тўлиб-тўлиб оқар эди. Сутни кампирга тақдим этди. Кампир тўйгунича ичди. Кейин ўша жойда ҳозир бўлганлар ҳаммалари тўйгунларича ичдилар. Охирида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам тўйиб ичдилар.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қадамлари бу маҳалла аҳлига миннатдорчилик башорати ва барака бўлиб, ёмғир ёғди. Ўсимликлар кўкариб ҳосил мўл-кўл бўлди. Бу юртга жаноб саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак исмларини қўйдилар.

ЁҒОЧ ТАЁҚ ҚИЛИЧГА АЙЛАНДИ
Уккоша ибн Муҳсин ибн Ҳарсон ал-Асадий Бадр куни токи қўлидаги қиличи синиб кетгунга қадар жанг қилди. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келган эди ёғочдан бўлган таёқ бердилар ва:
-   Эй Уккоша, энди мана бу билан жанг қил! – дедилар.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан олиб силкитган эди, қўлидаги таёқ узун, ўткир тиғли, тоза пўлатли қиличга айланиб қолди. Бу қилич билан Аллоҳ таоло мусулмонларга зафар бергунига қадар жанг қилди.
   Ўша қилич “мададкор” деб номланди. Сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бўлган барча ғазотларда доимо олиб юрди. 

БУ ҚЎЙ ГЎШТИГА СЕН ЗАХАР СОЛДИНГМИ?
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қўрғонлардан иборат бўлган Хайбарни фатҳ қилдилар. Зайнаб бинту Ҳорис исмли аёл захар солинган қўй гўштини тақдим қилди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам гўштдан бир тишладилар, саҳобаларининг ҳам айримлари едилар. Шунда ҳазрат Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Қўлларингизни тортинглар! – деб, ҳалиги хотинни чақириб келгани одам юбордилар. У аёл келгач:
-   Сен захар солдингми мана бу қўй гўштига? – деб сўрадилар
-   Сенга ким билдирди? – сўради аёл.
-   Қўлимда турган манави қўй гўштининг қўл қисми, – дедилар алайҳис салоту вас салом.
-   Ҳа. Мен “Агар ҳақиқатан ҳам пайғамбар бўлса унга зарар қилмайди. Мабодо пағамбар бўлмаса – ундан қутуламиз” дедим.
   Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўша аёлни авф қилиб юбордилар


КИСРО ЛИБОСЛАРИ
   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўзининг соҳиби Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳу билан бирга Мадинага ҳижрат қилиб чиққанларида Суроқа ибн Моликка йўлиқиб қолдилар. Қурайш Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва салламни тутиб келган ёки қаердалгини айтган кишига юзта туя беришни эълон қилган эди.
   Расули карим саллаллоҳу алайҳи ва саллам Суроқага:
-   Ҳой Суроқа, Кисро либосларини кийсанг қандай бўлардинг?
Суроқа эсанкираб қолди ва:
-   Армаз ўғли Кисронинг либосиними? – деб сўради.
   Шу лаҳзада Суроқанинг кўнглидан нималар кечганини Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмас эди. Ҳолбуки унинг рўпарасида турган инсонни қавми қувиб, ўз юртидан ҳижрат қилиб чиқиб кетган бўлсаю, шу  инсон Кисродан ғалаба қилиш ҳақида сўзлаяптими? Аммо Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам ғайб забондан, Аллоҳнинг ваъдаси билан тасдиқланган забон билан сўзлаётган эди.
   Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу халифалиги даврида Форснинг ўлжалари келиб, масжидда мусулмонларнинг рўпарасига ташланди. Умар (разияллоҳу анҳу) Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Суроқага айтган сўзларини эслади. Ўлжалар орасидан Кисронинг либосини излаб топди. Сўнг:
-   Ораларингизда Суроқа ибн Молик борми?
-   Ҳа, – дедилар. Суроқ ўрнидан турди. Умар (разияллоҳу анҳу) унга Кисро либосини берди ва:
-   Мана буни кийиб, минбарга кўтарил ва қўлингни юқори кўтариб “Аллоҳ ва Унинг расули рост сўзлайди!” деб айт! – дедилар.

РАСУЛУЛЛОҲНИНГ САҲОБАЛАРГА АЙТГАН БАШОРАТИ
   Хубоб ибн Арт олов ва қиздирилган темир билан азобланар эди. Расул саллаллоҳу алайҳи ва саллам Каъбанинг соясида қўлларини муборак бошларининг остига қўйиб ётганларида ҳузурларига келиб:
-   Эй Аллоҳнинг расули, Аллоҳга биз учун дуо қилмайсизми? – деди.
   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам юзлари қизариб кетган ҳолларида ўтириб олдилар ва:
-   Сизлардан аввалгиларни гўштлари титилиб суяклари чиққунча темир тароқ билан тирнаб жароҳатлар эдилар, лекин бу нарса уларни динидан қайтармас эди. Бошларининг ўртасидан арра солиб ёриб ташалашар эди, бу ҳам уларни динидан қайтара олмас эди. Шубҳасизки, Аллоҳ таоло бу (дин) ишини шундай ғолиб қиладики, отлиқ киши Санъодан Ҳазрамавтгача Аллоҳдан бошқадан қўрқмаган ҳолда (хотиржам) етиб боради.


НУБУВВАТДАН АВВАЛГИ МЎЪЖИЗА
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам пайғамбарликдан аввал амакиси Абу Толибнинг доимий хизматида эдилар. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам кичкина болалик пайтлари эди. Аббос разияллоҳу анҳу укаси Абу Толибдан Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг аҳволидан бирон нарса айтиб беришини сўраса айтар эдики, овқатланишдан аввал Аллоҳнинг номини айтар, қоринлари тўйгач Аллоҳга ҳамд айтар эдилар, ҳолбуки улар бундай қилмас эдилар.
Бир кеча арабларнинг одатларига кўра ҳарорат юқорилигидан ухлашдан олдин кийимини ечиб ётишга буюрди. Бу нарса ёқмасада, хилофлик ила рад қилмадилар ва амакисига:
-   Кўзингизни мендан бошқа томонга буринг, менга бирор кимса қарашлиги дуруст эмас! – дедилар. Сўнг ухладилар.
Абу Толиб айтади: “Аллоҳга қасамки, иккаламизнинг орамизда шундай бир кийимни кўрдимки, ҳарирдан ҳам майинроқ, ҳиди мушкдан ҳам кўра хушбўйроқ эди. Билмадим, бу кийим қайдан келди экан?!”
                                                                                                           

АБУ ТАЛҲА ВА БИР ҲОВУЧ АРПА
Анас разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Ансорлардан Абу Талҳа хотини Умму Салимга:
-   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг заиф овозларини эшитдим. Зифлигидан қорни очлигини сездим. Бирор нарсанг борми? – деди.
-   Бор, – деб бир ҳовуч арпа олиб хамир қорди ва бир андагидан нон ёпди. Кейин қолганини кийимимнинг остига ўраб қўйиб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига юбордилар.
Бордим. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам мажидда ўтирган эканлар. Атрофида одамлар. Уларнинг рўпарасига бориб турдим.
-   Абу талҳа жўнатдими? – сўрадилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Ҳа, – дедим.
-   Овқатми? Сўрадилар саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Ҳа, – дедим яна.
-   Туринглар! – деб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларни етаклаб йўлга тушдилар. Мен уларнинг олдларига тушиб бордим-да, бориб Абу Талҳага хабар бердим. У хотинига:
-   Эй Умму Салим, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам одамлар билан келаяпти эканлар. Бизда уларга еткулик овқат йўқ-ку!? – деди.
-   Аллоҳ ва унинг расули билгувчироқ! – деди Умму Салим.
Абу талҳа Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга пешвоз чиқиб кутиб олди ва бирга кирди.
-   Қани, Умму Салим. Нима егулигинг бўлса келтир-чи! – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
Умму Салим бояги нонни олиб кирди. Идишдаги сарёғдан қуйиб, нонга суротиб берди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қанча сўзларни айтдилар ва:
-   Ўн кишига изн бер! – дедилар.
Ўн киши кириб тўйгунларича тановул қилиб чиқиб кетдилар. Сўнг яна:
-   Ўн кишига изн бер! – дедилар.
Яна ўн киши кириб тўйгунларича тановул қилиб чиқиб кетдилар. Сўнг яна:
-   Ўн кишига изн бер! – дедилар.
Шу зайлда одамлар ҳаммалари кириб тўйгунларича тановул қилдилар.
Улар етмиш ёки саксон нафар эдилар”.

ЮЗИНГ ҚУРСИН!
   Фотима разияллоҳу анҳу Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига йиғлаган ҳолда кириб келдилар.
-   Қизгинам, нега йиғламоқдасиз! – сўрадилар жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Отажон! Нега йиғламайинки, Қурайшнинг анави жамоаси Каъбада йиғилиб Лот, Уззо ва Манот билан онт ичиб, агар Сизни кўришса Сизга ҳамла қилиб қатл қилишликка аҳд қилишди. Улар ҳаммаси қонингизга ташна бўлиб туришибди, – деди Фотима разияллоҳу анҳо.
Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Қизгинам, таҳорат олишга сув олиб келинг, – дедилар. Сўнг таҳорат олиб масжидга чиқдилар. Улар жанобни кўриб:
-   Ана у! У шу ерда! – дейишди.
Сўнг бошларини хам қилишиб, бўйинларини эгишиб қолишди. Нигоҳларини ҳам кўтара олмай қолишди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бир ҳовуч тупроқ олиб уларга сочиб юбордилар. Сўнг:
-   “Шоҳат ал-вужуҳ!” (Юзларинг қурсин, дабдала бўлсин!) – дедилар.
Кимгаки тупроқ етиб борган бўлса, Бадр кунида кофир ҳолида ҳалок бўлди.

ОДАТДАН ТАШҚАРИ МЎЪЖИЗАЛАР
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам муборак қўллари билан ишора қилганларида осмондаги ой икки бўлакка бўлиниб кетди. Макка аҳли Ҳирони икки шуъла орасида қолганлигига гувоҳ бўлдилар. Абу Жаҳл эса аҳмоқлиги туфайли мўжизани сеҳрга чиқарди.
Он ҳазрат саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Сафардаги йўловчиларга хабар жўнатинглар! – дедилар.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг мўъжилари ҳақ эканлиги ҳақида хабарлар тарқади.
   Яна бир мўъжизалари – бир аъробий ҳидоятга сабаб бўлгувчи мўъжиза сўради. Шунда унинг талабига кўра дарахт ўрнидан қўзғолиб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларига келиб салом берди. Рўпарасида тўхтаб Ул зотнинг пайғамбарлигига ва Аллоҳ таолонинг ваҳдониятига гувоҳлик берди. Сўнг бир ишоралари ила ўз ўрнига қайтиб кетди.
   Байтуллоҳнинг атрофида уч юз олтмишта бут бор эди. Уларнинг оёқлари тошларга қўрғошин билан маҳкам қилиб ўрнатилган эди. Макка фатҳ қилинган йили Он ҳазрат саллаллоҳу алайҳи ва саллам қўлларидаги асо билан ўша бутларга ишора қилдилар – ишора туфайли бутлар юзлари билан ва орқалари билан ағдарилиб тушишди.
   Уҳуд ғазоти куни Қатоданинг кўзига шикаст етиб лунжигача осилиб қолди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дуолари билан кўзи жойига қайтарилди, ҳатто аввалгидан ҳам авлороқ бўлди.
   Хайбар фатҳи куни саййидимиз Али ибн Абу Толиб разияллоҳу анҳунинг кўзларига дам солдилар, кўзининг оғриғи бутунлай оғримаган каби  шифо топди.
   Ханақ ғазоти кунида ибн Ҳакамнинг бир қўли синди. Жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам дам солдилар, шу заҳотиёқ тузалди, ҳатто оғриқ ҳам сезмади.

АЛЛОҲ СИЗНИ ИНСОНЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛАДИ
   Макка фатҳидан сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам  фузола ибн Умайр ибн Малул ал-Лайсий билан кетаётган эдилар. Фузола ўзича Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни ўлдиришни қасд қилиб борар эди. Шунда жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Кўнглингдан нима ўтяпти? – деб сўраб қолдилар.
-   Ҳеч нарса. Мен Аллоҳни зикр қилиб кетаётган эдим, - деди у.
Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам кулдилар-да:
-   Сен учун Аллоҳга истиғфор айтаман, - деб муборак қўлларини унинг кўксига қўйдилар.
Фузола: “Аллоҳга қасамки, ҳали Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қўлларини кўтариб олмасларидан аавал мен учун ер юзида Ул зотдан кўра маҳбуброқ кимсани топа олмай қолдим” деб айтиб юрар эди.

Шайх Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг “Қабасотун мин ҳаётир-Расул” китобидан таржима қилинди.

   Шаҳобиддин ПАРПИЕВ
   Асака туман бош имом хатиби

ҚАБАСОТУН МИН ҲАЁТИР РАСУЛ
САБР
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
“Эй иймон келтирганлар! Сабр қилинг. Сабр ила ғолиб келинг. Курашга бел боғлаб туринг. Аллоҳга тақво қилинг. Шоядки ютуққа эришсангиз”
САБР
   Имон инсонда ирода қувватини пайдо қилади. Сабр эса уни қалбларда сайқаллайди ва нафсда хотиржамликни ҳосил қилади. Қўрқинч ва безовталикдан бемор бўлиб, асари нафсдан жисмгача етиб борган ва жасадни ҳам ҳаёт сўқмоқларининг ташвишларидан иллат ва касалликларга мубтало қилган қалб хасталикларини даволайди.
   Аллоҳ таоло ишларнинг зоҳиригина эътиборли бўлавермаслиги, балки, Аллоҳ таолонинг иродаси гоҳо бизларга манфаъати кўринмай турган бўлса-да, яхшиликларда бўлишини баён қилиб:
وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئاً وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئاً وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ
“Шоядки ёқтирмаган нарсангиз сиз учун яхши бўлса. Ва шоядки ёқтирган нарсангиз сиз учун ёмон бўлса. Аллоҳ билади, сиз билмайсиз” деган (Бақара сураси, 216-оят). Мўминларни тасарруфотда мўътадилликка, фойдали ва зарарли ҳолатларда сабрга чорлаган. Торчилик ва машаққат сўнггида албатта енгиллик бўлажагини баён қилган:
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً
“Бас, албатта, бир қийинчилик билан осончилик бордир. Албатта, бир қийинчилик билан осончилик бордир” (Шарҳ сураси, 5-6-оятлар)
Сабр фаришталар ва тилсиз ҳайвонлардан фарқли ўлароқ инсонларгагина хос бўлган сифат эрур. Негаки, Аллоҳ таоло ҳайвонларга шаҳватни ато қилди, лекин майл ва истакларни жиловловчи ақл бермади. Фаришталарга эса ақл берди, бироқ Аллоҳнинг тоатидан чиқаргувчи шаҳватни бермади.
Инсонни яратишда эса ақлни ҳам, унга қўшиб шаҳватни ҳам берди. Кимнинг ақли шаҳватининг устидан ғолиб бўлса, нафсининг майл ва истакларини жиловласа, демак у – ерда юрган фариштадур. Аксинча, кимнинг шаҳвати ақлидан ғолиб келиб нафси ва ҳавосига тобеъ бўлса, демак у ҳайвон кабидур, балки ундан ҳам адашганроқдур.
Аллоҳ таоло айтади:
وَالَّذِينَ صَبَرُواْ ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَعَلاَنِيَةً وَيَدْرَؤُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُوْلَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ * جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَالمَلاَئِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِم مِّن كُلِّ بَابٍ   * سَلاَمٌ عَلَيْكُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ *
“Улар Роббилари юзини кўзлаб, сабр қиларлар. Намозни тўкис адо этарлар, Биз уларга ризқ қилиб берган нарсадан махфий ва ошкора инфоқ қиларлар ва ёмонликни яхшилик ила қайтарарлар. Ана ўшаларга оқибат диёри бордир. Адн жаннатларидир. Унга улар ва уларнинг оталари, жуфти ҳалоллари ва зурриётларидан солиҳ бўлганлари кирарлар. Сўнгра уларнинг ҳузурларига ҳар эшикдан фаришталар кириб: «Сабр қилганингиз учун сизларга Салом бўлсин! Бу оқибат диёри қандай ҳам яхши!!!» (дерлар)”
Сабрнинг навлари бор:
-   тоат ва вожиботларни адо қилишликка сабр қилиш;
-   дунёнинг ҳаром лаззатлари ва кўнгил хоҳишларининг муҳаббатига сабр қилиш;
-   ҳаёт мусибатлари ва кўргуликларининг нохушлигига, Аллоҳ таолонинг қазо ва тақдирига рози бўлиб қаноат билан сабр қилиш;
-   аллоҳ йўлида ва ҳақ йўлда жаҳд қилишга сабр қилиш.
Ислом дини мусулмонларни ҳар бир ҳолат учун сабр қилишга буюради. Чунки сабр вазминлилик ва чидамлиликнинг интиҳосидур.
Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло бизларни муқаддас динимиз юксаклиги учун қийинчиликларга сабр қилиб, машаққатларни енгиб ўтган солиҳ зотлар каби фоний дунё муҳаббатидан халос бўлган, ҳақ ва иззат йўлида, каромат йўлида фидойи бўлган сабрли мўминлардан қилсин.


ҚУРАЙШНИНГ РАСУЛУЛЛОҲ САЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВА САЛЛАМГА ЕТКАЗГАН ОЗОРЛАРИ
Ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Байтул Ҳарамда Абу Жаҳл ва унинг асҳоби ўтирган, бизлар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан намоз ўқиётган эдик. Бир кун аввал ҳайвон сўйилган эди. Абу Жаҳл:
-   Ким фалончи сўйган ҳайвоннинг ичак-чавоғини олиб келиб Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) сажда қилганда унинг елкасига ташлаб қўя олади? – деди.
Одамлар ичидан бир бадбахт кимса ўрнидан туриб ичак чавоқни олиб келди. Ҳазрат Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам саждага борганларида муборак елкаларига ташлаб қўйди. Сўнг бир бирига ишора қилиб кулиша бошлашди. Мен кўриб турдим, Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам муборак бошларини саждадан кўтармай, туриб қолдилар. Кимдур Фотима разияллоҳу анҳога бориб хабар берди. Фотима разияллоҳу анҳо шошилиб келиб ичак чавоқни олиб ташладилар. Уларга қарадилар ва сўкдилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам намозларини адо қилиб бўлгач овозларини кўтариб уларни дуо қилдилар. Одатларига кўра дуо қилсалар уч марта дуо қилар, сўрасалар уч марта сўрар эдилар. Бу сафар ҳам уч бора:
-   Эй Аллоҳ, Қурайшни Ўзингга топширдим! – дедилар.
Дуони эшитиб қўрқиб кетганларидан кулгиларидан тўхтаб қолишди. Сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Эй Аллоҳ, Абу жаҳл ибн Ҳишом, Уқба ибн Робиъа, Шайба ибн Робиъа, Валид ибн Уқба, Умайя ибн Халаф ва Уқба ибн Абу Муъитни Ўзингга топширдим! – дедилар.
Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва салламни ҳақлик билан жўнатган Зотга қасамки, ўша номи айтилганлар Бадрда ҳалок бўлишгани ва Бадрдаги чоҳга ташланганларини кўрдим”.


ТОИФ ВОҚЕАСИ
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг амакиси Абу Толиб вафот этиб, мушрикларнинг озор ва жафолари яна ҳам ортиб кетгач Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ёрдам ва ҳимоя илинжида Макканинг шарқий томонидаги Тоифга бордилар. Бироқ тоифликлар бира тўла рад қилиб, инкор қилдилар. Барча озор ва жафоларга Аллоҳ йўлида сабр қилиб, уйларига қайтгунича ўн кун туриб қолдилар. Уларнинг рисолатни инкор қилишдан қайтмасликлари ва азиятни яна ҳам зиёда қилишларини кўриб, йўлга отландилар ва Маккага бу хабар етиб борса улардан келадиган фитна яна ҳам ортмасин деган хавфда уларга:
-   Агарчи сизлар бош тортсаларингиз ҳам, менинг келганимини ҳеч кимга билдирмай туринглар, – деб илтимос қилдилар. Бироқ улар кўнмадилар, балки ўз ораларидаги аҳмоқ кимсалрга буюришиб, йўлларини тўсиб сўкинтирдилар ва тошлар оттирдилар.
Ҳамроҳ бўлиб келган Зайд ибн Ҳориса разияллоҳу анҳу бундай оғир вазиятда қанчалар мудофаа қилмасин, улардан анча талофат етиб келди. Зайд разияллоҳу анҳунинг боши ёрилди, Сарвари коинот саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак оёқларидан ерга қонлар оқиб тушди.
Ниҳоят улардан узоқлашиб тўхтаганларидан сўнг Раббисигагина шикоят қилиб: “Эй Аллоҳ! Сенга мадорим қуригани, чорасиз қолганим ва одамлар орасида обрўсиз бўлганимдан шикоят қиламан. Эй меҳрибонларнинг меҳрибони бўлган Зот! Сен заифларнинг Тангрисисан. Сен менинг Тангримсан. Мени кимларга ташлаб қўйдинг? Менга қарши тургувчиларгами ёки амримни етаказа олмаган душманларимгами? Агар менга Сенинг ғазабинг бўлмаса булар менга писанд эмас! Лекин офият ва кенглик сўрайман. Зулумотларни ёритган, дунё ишларини ислоҳ қилган важҳинг нурлари ҳурматидан Сендан паноҳ сўрайман – менга ғазабингни нозил қилмагин, қаҳрингни юбормагин! Сен нимага рози бўлсанг мен ҳам ўшанг рози бўлдим. Ла ҳавла ва ла қуввата илла бика” деб дуо қилдилар.
Робиъанинг ўғиллари Утба ва Шайбанинг кўнгилларида меҳрибонлик туйғулари пайдо бўлиб Уддос исмли насроний хизматкорларига бир шингил узум бериб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларига жўнатишди. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам узумга қўл узатар экан “Бисмиллаҳ” дедилар ва тановул қилишни бошладилар. Бу ҳолатни кўриб турган Уддос ҳайрон бўлиб:
-   Бу юрт аҳолиси бу каломни айтишмас эди? – деди.
-   Сен қайси юртдансан, қайси диндасан? – сўрадилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Насроний динидаман, Найнаводанман, – жавоб берди Уддос.
-   Солиҳ инсон Юнус ибн Мутонинг қишлоғиданмисан? – дедилар.
-   Юнус ибн Мутони қаёқдан биласиз? – деди.
-   У киши менинг биродарим бўлади. Пайғамбар эди, мен ҳам пайғамбарман, – дедилар.
   Уддос яқин келиб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг оёқ ва қўлларини ўпди. Робиъанинг ўғиллари бири иккинчисига:
-   Хизматкоринг аҳмоқлик қилди-да! – деди. Уддос уларнинг ёнига келгач:
-   Ҳой шўринг қурғур, нима қилиб қўйдинг?! – дейишди. Уддос:
-   Ер юзида бу кишидан кўра яхшироқ киши йўқ, – деди.
   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Зайд ибн Ҳориса билан отланиб, Макка томон йўлга тушдилар.


МАШАҚҚАТГА САБР
   Кунлардан бир кун Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қизлари Фотимайи Заҳро разияллоҳу анҳонинг уйларига келдилар ва:
-   Ўғилчаларим қани? – деб Ҳасан ва Ҳусайн разияллоҳу анҳумоларни сўрадилар. Фотима разияллоҳу анҳо жавоб бердилар:
-   Эрталаб турсак уйимизда тотигулик нарса қолмабди. Аллоҳ таолога ҳамдлар айтдик. Али менга “Мен уларни олиб кетаман. Уйда ҳеч нарса қолмабди, тағин сенга ғалва қилишиб қолмасин” деб иккаласини олиб яҳудийникига кетди.
Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўша томонга юзландилар. Борсалар набиралари ҳовуз бўйида ўйнаб ўтиришибди. Ёнларида бир қанча хурмо. Ҳазрат саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Эй Али, кун қиздирмасдан туриб буларни олиб уйга қайтмайсанми? – дедилар.
-   Эрталаб турсак уйда ҳеч нарса қолмаган экан. Эй Аллоҳнинг Расули! Бир оз ўтириб турсалар Фотимага ҳам хурмо тўплаб олардим, – деди Али разияллоҳу анҳу.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўтириб турдилар. Али разияллоҳу анҳу яҳудийнинг хурмосини териб берар ва бир пақир хурмога бир дона хурмо ҳақ олар эди. Бир қанча хурмо териб олгач Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга хурмоларни кўтариб Ҳасан  ва Ҳусайнлар билан уйга қайтдилар.
Фотима разияллоҳу анҳо мана шундай машаққатли ҳаётга чидамли бўлиб чиройли сабр қилар эди. Аллоҳ таолога кўплаб ҳамдлар айтар эди. Ҳаётидан мамнун, турмушидан рози эдилар.


АЛЛОҲДАН БОШҚАГА ШИКОЯТ ҚИЛМА
   Аҳнаф ибн Қайснинг жияни келиб, бошига етган кулфатдан шикоят қила бошлади. Аҳнаф юз ўгириб олди. У яна бир неча бор шикоятини бошлади, ҳар сафар юз ўгириб олаверди. Ниҳоят жиянига қараб:
-   Эй жияним, қачон сенга бир мусибат етса, шикоятингни ҳожатингни чиқаришга молик бўлган Зотгагина айтгин. Бандасига шикоят қилма! Чунки инсонлар сен учун икки тоифа бўлади – ё дўстинг бўлади, унинг дилини оғритасан. Ёҳуд душманинг бўлса, димоғини чоғ қиласан, – деди. Сўнг  одамларга юзланиб: – Аллоҳга қасамки, қирқ йилдан буён шу икки кўзимнинг биттаси умуман кўрмайди, аммо шунча йилдан бери буни хотиним ҳам, оила аъзоларим ҳам билишмайди. – деди.


МЎМИННИНГ САБРИ
   Урва ибн Зубайрнинг оёғи саратон касалига дучор бўлди. Касаллик тананинг бошқа аъзоларига ҳам жиддий зарар етказиш хавфининг олдини олиш учун оёғини кесишга тўғри келиб қолди.
-   Сизга уйқу дори берамиз. Жарроҳлик пайтида оғриқнинг зўридан қўлимиздан чиқиб кетмаслигингиз учун манави кишилар Сизни ушлаб туришади, – дейишди жарроҳлар.
Урва ибн Зубайр эса ҳақиқий сабрли мўминлик забони билан:
-   Бу кишилар мени ушлаб туришларининг ҳожати йўқ. Мен ўзим бир амаллаб оламан, – деб оёғини узатди. Табиб жарроҳликни бошлаб фасод бўлган аъзони кесиб, арра суягига етгунича ҳам Урва сабот била қимир этмай турди. Сўнг зайтун мойини қиздириб кесилган жойга суртиб қўйдилар. Урва ибн Зубайрнинг юзларида ва чеҳраларидан оғриқ аломатлари сезилмади. Бирор марта ҳам “оҳ” деб қўймади.
   Табиб ишини энди тамомлай деб турган эди ҳамки, бир киши келиб унга бардош изҳор қилди.
-   Оёғим учун бардош тилаётган бўлсанг, енгилгина қутулиб олдим, – деди Урва.
-   Йўқ, оёғингиз учун эмас, ўғлингиз учун бардош тиламоқдаман. Ўғлингиз ҳозирроқда тепаликдан йиқилиб тушди. Сўнг ҳайвонлар унга ҳамла қилиб ҳалок қилишди, – деди кирган киши. Урва эса бунга жавобан:
-   Эй Аллоҳ! Дардга мубтало қилган эдинг, мана шифо топдим. Фарзандимни олган бўлсанг ҳам, мени қолдирдинг, – деб қўйди холос.

САБР – МУШКУЛОТЛАР КАЛИТИ
   Абу Салама разияллоҳу анҳу маккадан Мадинага ҳижрат қилишга азм қилганида турмуш йўлдоши Умму Саламага туясини тайёрлади ва унга миндириб, ўғиллари Саламани қўлига тутқазиб қўйди. Кейин туяни етаклаб йўлга чиқди. Йўлда учраган Умму Салама разияллоҳу анҳонинг қавмидан бўлган бани Муғира кишилари Абу Саламага:
-   Бу бизга оғир ботяпти. Биз бу қизимизни шаҳарма-шаҳар саргардон бўлиб кезиб юрсин деб берганмидик?! – деб қўлидан тизгинни тортиб олишди ва Умму Саламани олиб қолишди.
Умму Салама айтади:
   “Бу ҳолатдан ғазабланган Абу Саламанинг қариндошлари бани Абдул Асад:
-   Аллоҳга қасамки, аёлларини биздан тортиб олибдими, биз ҳам болани уларнинг қўлида қолдирмаймиз! – дейишди. Кичкина Саламани отасидан тортиб оламиз деб ҳатто қўлини ҳам чиқариб олишди. Мени эса бани Муғира қавми олиб қолди. Эрим Мадинага ҳижрат қилиб кетди. У бир томонда, мен бир томонда, ўғлимиз бошқа бир томонда фироқда қолдик”.
Умму Салама ҳар куни эрталаб чиқиб то кеч киргунча йиғлар эди. Орадан бир йига яқин вақт ўтди. Ниҳоят амакисининг фарзандларидан бирининг кўнгли эриб шафқат қилди ва қавмга бориб:
-   Манави бечора мискин аёлни чиқариб юбормайсизларми? Ахир боласидан ва эридан айриб қўйдиларингиз? – деди. Шунда Умму Саламага:
-   Майли, агар хоҳласанг эрингнинг олдига боравер – дейишди. Бани Абдул Асаднинг қавми ҳам инсофга келиб боласини қайтариб берди.
Умму салама разияллоҳу анҳо ўғилчаси билан бирга мадинага ҳижрат қилди. Турмуш йўлдоши Абу Салама разияллоҳу анҳу шаҳид бўлгандан сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз никоҳига олди. Натижада шунча машаққатлардан сўнг мўминларнинг онасидек улуғ маптабага мушарраф бўлди
   
Шайх Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг “Қабасотун мин ҳаётир-Расул” китобидан таржима қилинди.
Шаҳобиддин ПАРПИЕВ
Асака туман бош имом хатиби

بسم الله الرحمن الرحيم* الحمد لله رب العالمين* الصلاة و السلام على سيدنا محمد و على آله و أصحابه أجمعين* لا حول ولا قوة إلا بالله
ҚАБАСОТУН МИН ҲАЁТИР РАСУЛ
ШИЖОАТ

   Одамлар шижоатни шарафлаб келган. Ахлоқ ва одоб фалсафасига кўра шижоатнинг фазилати киши учун энг зарурий инсоний фазилатлардан саналади. Шижоат бизнинг тасаввуримизга кўра ақлга таянган ҳолда бира тўла ҳиссиётларга берилиб кетмаслик ва қўрқоқ одам жонини сақлаб, ҳаётини асраб қолиш учун ҳар қанча хорлик ва пасткашликларга рози бўлган қўрқоқлиги орасида бўлади. Ҳар қандай жирканч ва қабоҳатдан тап тортмасликка олиб келадиган тентаклик билан қабоҳат ва адоватни тақозо қилмайдиган ғазаб туйғулари ораси – шижоат бўлади.
   Шижоатнинг фазилати улуғланиши ва юксак баҳоланиши шунинг учунки, шижоат шунчаки фойда ва манфаъатлар мажмуъасигина эмас. У ҳаёт тарзида ҳар қанча манфаъатларга сабабчи бўлса-да, унинг қиймати фақат амал билангина баҳоланади. Чунки шижоат ҳар қандай мағлубият ва чекинишларга дуч келса-да, токи унинг соҳиби зафар ва нусратга етмагунча ўз мақомидан тушмайди.
   Шижоат бизларни фойдали амалларга чорлайди. Унинг бошқа амаллардан афзаллиги у сабабли келадиган фойда ва манфаъатлар давомли бўлишидир. Шижоатли инсон яхши амалларда ҳамиша бардавом бўлади. Чарчаб, тўхтаб ёки оқсаб қолмайди.
   Шижоат ҳам имондандур. Шунинг учун ҳам Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам шижоатда умматига ҳамиша намуна бўлганлар.
Ҳазрат Али каррамаллоҳу важҳаҳу айтадилар: “Қачонки бирор қавмга рўпара келиб, вазият оғирлашса, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни эҳтиёт қилсак-да, ҳеч ким душманга Ул зот саллаллоҳу алайҳи ва салламчалик яқин бўла олмас эди”. Яна айтадилар: “Бадр куни ҳам биз Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва салламни беркитишга қанча ҳаракат қилмайлик, душманга яқинлашиб бораверардилар. Ўша куни жасоратда ҳаммага ибрат бўлдилар”.
Имон инсонни ибтидосида ҳам, ҳаёт давомида ҳам ҳар қандай ҳолатда дунёга берилмасликка ва нафсига эргашмасликка чорлайди.
Имон юксак шижоат тухфа қилганлигининг самараси ўлароқ Сайфуллоҳ (Аллоҳнинг қиличи) деган номга мушарраф бўлган улуғ саҳобий Холид ибн Валид разияллоҳу анҳу юзта ғазотда иштирок этиб, баданида қилич ёки найза тиғи тегмаган жой қолмаган. Бироқ тўшагида ётиб вафот қилар экан “Қўрқоқларнинг кўзлари кўрмай қолсин!” – деган.
Имон саййидимиз Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳуга “Сен ўлимга интилсанг сенга ҳаёт ёр бўлур” деган абадий насиҳатни илҳом қилган.
Аллоҳ таоло мўминларнинг қалбини ҳам имон билан собит қилди:
الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَاناً وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ {آل عمران/173}فَانقَلَبُواْ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُواْ رِضْوَانَ اللّهِ وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ {آل عمران/174}
“Уларга кишилар: «Албатта, одамлар сизга қарши куч тўпладилар, улардан қўрқинглар», деганда, иймонлари зиёда бўлди ва: «Бизга Аллоҳнинг Ўзи етарли ва У қандай ҳам яхши вакил», дедилар. Бас, Аллоҳнинг неъмати ва фазли ила, уларга ёмонлик етмасдан қайтдилар ва Аллоҳнинг розилигига эришдилар. Аллоҳ улуғ фазл эгасидир”


МЕНДАН ҚЎРҚМАЙСАНМИ?
Бани Маҳориб қавмидан бир киши Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни ўлдириш мақсадида йўлга чиқди. Ул зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам қиличини ёнига қўйиб ўтирган эдилар.
-   Эй Муҳаммад! (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) Қара, мана бу сенинг қиличингми? – деди ҳалиги киши.
-   Ҳа, – дедилар саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
У қилични қинидан суғуриб олиб ҳавода ўйната бошлади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни қатл қилиш учун яқинлашмоқчи бўлди, бироқ Аллоҳ азза ва жалла унинг қадамларини тўхтатиб қўйди. Ҳар чанд интилса-да, яқинлаша олмади.
-   Эй Муҳаммад! (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мендан қўрқмайсанми? – деди.
-   Йўқ. Сендан қўрқмайман, – дедилар Сарвари коинот.
-   Қўлимда қилич турган бўлса ҳам қўрқмайсанми?
-   Ҳа. Аллоҳ Ўзи мени сендан ҳимоя қилиб олади.
У киши иложсиз қолди ва қилични Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга қайтариб топширди. Бу воқеа Зотур риқоъ ғазотида содир бўлган эди. Ушбу ибратли қиссада Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шижоатлари, саботлари ва Аллоҳ субҳонаҳу ва таолога бўлган имонларининг нақадар бақувватлиги ёритилган.

ҚАРИНДОШЛИК ҲАМИЯТИ
Абу Жаҳл сафода Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларидан ўтар экан, озор бериб ҳақорат қилиб ўтди ва яна бир қанча нолойиқ бўлган сўзларни айтди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳеч нарса демадилар.
Абдуллоҳ ибн Жадъоннинг хонимаси яқин жойда эди, бу сўзларни эшитиб турди.
Абу Жаҳл Каъбага – Қурайш жамоаси тўпланадиган жойга борди ва улар билан бирга ўтирди. Бир маҳал Ҳамза ибн Абдулмутталиб разияллоҳу анҳу овдан қайтар экан, ҳайбат солиб келиб қолди. Ҳамза одатига кўра қачон овдан қайтса токи Каъбани тавоф қилмасдан туриб уйига кирмас эди. Шунингдек Қурайш жамоаси тўпланган жойдан салом бериб бир икки оғиз сўз қотиб ўтар эди. Ҳамза разияллоҳу анҳу Қурайшнинг обрўли йигитларидан ва моҳир чавандоз эди. У Абдуллоҳнинг хонимининг ёнига етганида аёл:
-   Ҳой Амморанинг отаси! Абул Ҳакам ибн Ҳишом ҳозиргина сенинг жиянингни қандай камситганини кўрсанг эди! Анави ерда ўтирган эди, озор бериб ҳақорат қилиб ўтди. Яна анча мулзам қилди. Аммо Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) бир оғиз ҳам сўз айтмай уйига жўнаб кетди, – деб бор гапни айтиб берди.
Шу пайт Аллоҳ таолонинг лутфу карами ила Ҳамзанинг бу ишдан ғазаби қўзиб кетди. Шошилиб ўша томон отланар экан йўл йўлакай ҳеч ким билан гаплашмади. Масжидга кирганида Абу Жаҳл даврада ўтирган эди. Тўғри унинг олдига келди. Камонини кўтариб бошига урди. Боши ёрилиб анчагина шикаст етди.
-   Сен менинг жиянимни нега ҳақорат қилдинг?! Билиб қўй, мен унинг динидаман! У нима деса мен ҳам ўшани айтаман! Қани, қўлингдан келса ўша ҳақоратингни менга қил-чи!
Бани Махзумдан бир неча киши ўрнидан туриб Абу Жаҳлнинг ёнини олмоқчи бўлишган эди, Абу Жаҳл:
-   Амморанинг отасига тегманглар! Аллоҳга қасамки, мен унинг жиянини жуда ҳам қабиҳ сўзлар билан ҳақорат қилган эдим, – деди.
Ҳамза разияллоҳу анҳу Исломда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сўзларига итоат қилишда доимо собит қадам бўлди.


АРШНИ ЛАРЗАГА СОЛГАН ШАҲИД
Мушрикларнинг мусулмонларга қилаётган ҳужумлари ниҳоятда шиддатли тус олди. Улар Мадинага кириш имкони бор жойларга ҳужум қилишарди. Икки томондан камон ўқлари тинмай ёғиларди. Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам қуролланган ҳолларида отларига минганича турар эди.
Саъд ибн Муъозга шаҳар ҳудудини душманлардан мудофаъа қилиш вазифаси топширилган эди. У бор шижоати билан душманлар ҳамласига қарши аёвсиз зарба берди. Бир маҳал Қайс ибн Арақанинг ўғли Жаҳон пайт пойлаб Саъд разияллоҳу анҳуга:
-   Мана, қабул қилиб ол! Мен Арақанинг ўғлиман! – деб ўқ отган эди, ўқи нишонга тегиб Саъднинг томиридан қон оқа бошлади.
-   Аллоҳ сенинг юзингни дўзахда куйдирсин! – жавоб берди у. Томиридан қон отилиб оқиб чиқар эди. Қонни тўхтатиш учун биринчи шошилинч муолажани қилди.
Ҳолатни кўрган Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам назорат қилиб туриш учун унга чодра ўрнатишни амр қилдилар. Саъд нигоҳини юқори кўтарди ва ҳайқириб:
-   Эй Аллоҳ! Сен яхши биласан – мен учун Сенинг розилигинг истагида Расулингни ёлғончи қилган ва юртидан чиқариб юборган қавм билан жанг қилишдан кўра маҳбуброқ иш йўқ! Эй Аллоҳ! Биламан, сен жангни биз билан Қурайш ўртасига қўйгансан. Мабодо Қурайш ғолиб келса, мени ҳам қолдиргин, токи Сенинг йўлингда улар билан жанг қилай. Мени жанг майдонида ўлдир, аммо вафотимга қадар ғалабани ўз кўзларим билан  кўришни насиб этгин!
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобалар блан ўн кунга яқин қамал ҳолда туриб қолдилар. Сўнг Аллоҳ таолога илтижо қилдилар:
-   Эй Аллоҳ! Мен Сенинг аҳдинг ва ваъдангни ўртага қўйиб сўрайман! Эй Китобни нозил қилган, ҳисобни осон қилган Зот! Аҳзобни тор-мор қилгин!
Аллоҳ таоло Расулининг дуоларини ижобат қилди. Кечасида Аҳзобга шиддатли шамол йўллади. Натижада мушриклар қадам босишнинг ҳам иложини қилиша олмай қолишди. Муслмонлрага нусрат берди. Улар тинмай Аллоҳ таборак ва таолога шукронани такрорлашарди.
Мусулмонлар Бани Қурайзани йигирма беш кун қамал қилдилар. Ниҳоят яҳудийлар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан юртларини мусулмонларга ташлаб Шомдаги Азриъотга кўчиб кетишга изн беришларини сўрашди. Лекин Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам рад этдилар ва келишиш учун хоҳлаган кишисини ўртага вакил қилишларини таклиф қилдилар. Улар Саъд ибн Муъоз разияллоҳу анҳуни танлашди. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам Саъдни чақиртирдилар ва бани Қурайза билан ўртада ҳукм чиқаришга вакил қилдилар.
Саъд аҳдини бузган, мусулмонларнинг душманларига ёрдам берган, натижада Хандақ ғазотида ва мазкур ғазотда мусулмонларнинг қони тўкилишига сабабчи бўлган хоинларнинг ҳукмини чиқаришга имкон берилганидан шодланиб кетди. У бор  шижоати ва илми билан ўртада адолатли ҳақ ҳукм чиқарди. жангга чиққанларини ўлдиришга, аёлларни асир олишга, мол-мулкларини мусодара қилиб мусулмонларга тақсимлаб беришга ҳукм қилди. Ҳолбуки Саъд улар билан аҳил дўст эди. Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Аллоҳ таоло еттинчи осмонда чиқарган ҳукмини чиқардинг. Сенинг бу чиқарган ҳукмингдан Аллоҳ ҳам, мўминлар ҳам рози бўлдилар. Мен ҳам шунга буюрилган эдим, – дедилар.
Саъд разияллоҳу анҳу яна ўзи даволанаётган чодрага қайтди. Жароҳати ўтда куйдирилган эди. Жароҳатидан яна қон оқа бошлади. Иккинчи марта яна куйдирилди. Жароҳат яна-да кучайиб Саъдни вафот этишгача олиб келди. Жон таслим қилаётган пайтида Жаброил алайҳис салом келди ва Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга:
-   Бу инсон қандай инсонки, унга осмон эшиклари очилди, Арш ларзага келди? – деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам шошилиб кийимларини кийиб Саъд томон борди. Етиб келиб қарасалар, жон таслим қилган экан.
Жанозаларини Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўзлари ўқидилар. Саҳобалар сўрашди:
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Бунчалик енгил маййитни кўрмаган эдик?
-   Ҳа, ҳозир осмондан шунчалар фаришталар тушдиларки, шу кунгача бунча тушмаган эди. Ўша фаришталар кўтарганлигидан сизларга енгил бўлди, – дедилар.


ДАРЁДАН ЎТИШ
Саъд ибн Абу Ваққос разияллоҳу анҳу Дажла соҳилига етиб келди. Нигоҳи гуркираган Мадоин шаҳрига ва таърифи дунёга кетган Кисро қасрига тушди. Аскарлари билан дарёдан сузиб ўтмоқчи бўлди. Аммо бу усул унчалик қўл келмас эди. Шу пайт Осим ибн Амр Нажда аҳлидан олти юз нафар жангчи билан келди. Дарёни кечиб ўтиб соҳилда мудофаъа тадбирини қилиш таклифини киритди. Қараса, аскарларнинг баъзилари бу усулдан тараддудланиб қолишди. Шунда у Аллоҳ азза ва жалланинг ушбу оятни тиловат қилди:
وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلاَّ بِإِذْنِ الله كِتَاباً مُّؤَجَّلاً وَمَن يُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَن يُرِدْ ثَوَابَ الآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَسَنَجْزِي الشَّاكِرِينَ
“Ҳеч бир жон Аллоҳнинг изнисиз ўлмас. Бу ёзилган ажалдир. Ким бу дунёнинг савобини хоҳласа, унга ўшандан берамиз. Ким охиратнинг савобини хоҳласа, унга ўшандан берамиз. Ва шукр қилувчиларни мукофотлаймиз”.
Сўнг бошини мардонавор кўтарганича дарёга ташланди. Уни кўриб бошқалар ҳам ўзларини дарёга отишди. Ибн Амрнинг жасоратидан таъсирланган аввалги лашкар ҳам ўзларини дарё томон урдилар. Соҳил бўйида турган душман мусулмон лашкарини қайтаришга шайланишди. Аммо Ислом лашкарининг моҳирона мардонавор тадбирлари олдида душман ожиз қолди. Мусулмонларни сувдан чиқармасдан ўлдиришга уринишди. Осим ҳайқириб найзалар билан жанг қилишга буюрди.
Лашкар соғ-саломат кечувдан ўтди. Душман мағлуб бўлди.

ВАҲИМА ҚИЛМАНГ!
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳаммадан ҳам кўра шижоъатлироқ, гўзалроқ ва саҳоватлироқ эдилар. Бир кун Мадина халқи шаҳар атрофидан шовқин-сурон овозини эшитишиб қўрқишиб кетди. Ҳатто душман бостириб келиб қолдимикин деган гумонга ҳам боришди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам шу заҳотиёқ қиличларини бўйнига осиб яланғоч отга миндилар ва ёлғиз ўзлари овоз келган томонга етиб бордилар. Қарасалар ҳамма ёқ жимлик. Ортга қайтсалар Мадина аҳли ҳам шу томон келаётган экан:
-   Ваҳима қилманглар. Хавотир олманглар! – дедилар ва бирга шаҳарга қайтдилар.

Шайх Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг “Қабасотун мин ҳаётир-Расул” китобидан таржима қилинди.

Шаҳобиддин ПАРПИЕВ
Асака туман бош имом хатиби

بسم الله الرحمن الرحيم* الحمد لله رب العالمين* الصلاة و السلام على سيدنا محمد و على آله و أصحابه أجمعين* لا حول ولا قوة إلا بالله
ҚАБАСОТУН МИН ҲАЁТИР РАСУЛ
АХЛОҚ
وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ {القلم/4}
“Ва, албатта, Сиз улкан хулқ узрадирсиз” (Қалам сураси, 4-оят)
  إنما بُعثت لأتمم مكارم الأخلاق  (الحديث)
“Мен ахлоқ гўзаллигини тамомига етказиш учун юборилганман”
   Ахлоқ – умматнинг жони эрур. Қачонки жон соғлом бўлар экан, уммат ҳам бақувват, ғолиб ва азиз, мардонавор барҳаёт бўлади. Аксинча, у фасод бўлса, уммат ҳалокатга йўлиқади, қуввати кетади, ёвларнинг муддаосига айланади ва душманларга нишон бўлади.
   Уммат кишиларнинг мажмуъасидан таркиб топар экан, ўша инсон юксак ахлоқий фазилатлардан мосуво бўлса, у ҳолда инсон уммат учун қандай моддий қийматга эга бўлиши мумкин? Ҳа, фақат юксак ахлоқий фазилатларга эга бўлган инсонларгина умматга Ер юзидаги олтинлардан ҳам кўра қимматбаҳо кўрк ва бойлик бўла олади. Уммат учун фақат юксак ахлоқгина дунё ҳисоби билан ўлчаб бўлмайдиган бебаҳо бойлик ва аслаҳа бўла олади.
   Исломий ахлоқ мутлоқ яхшилик, омма учун салоҳиятдан иборат бўлиб, унинг асли манбаси муқаддас Ислом дини. Унда бутун башарият учун фақтгина яхшилик ва  салоҳият кафолатланган.
   Унинг булоғидан ошкора ва махфий ҳолатда ҳам, фаровонлик ва машаққатда ҳам бир хил маромда қувватли ва нуфузли чашма отилиб чиқади. Зеро унинг Нозири Аллоҳ азза ва жалладурки, Уни мудроқ ҳам, уйқу ҳам олмас. На ер юзида ва на осмонларда зарра миқдоридаги, ундан кичикроқ ёки каттароқ нарса Ундан махфий бўла олмас,
   Саодат асрининг йўлчи юлдузлари ва уларга эргашган улуғ зотлар Аллоҳ таолога ибодат қилдилар, тақвода юқори даражаларга етишдилар ва юксак ахлоқ савиясида бўлдилар. Натижада Ислом таълимотларини тез фурсатларда бутун дунёга ёйишга эришдилар.
   Ахлоқнинг булоғидан поклик, мусаффолик, иффат, ростгўйлик, саҳоват, хушмуомалалик ва вафо каби инсонлар учун абадий сўнмас бўлоқ отилиб чиқадики, бу буюк инсоний одоблар Аллоҳ таолога ҳақиқий тақво қилиш, буйруқларига итоат этиш ва гуноҳлардан сақланишга асослангандур.
   Улуғ саҳобийлар ҳам мана шу ахлоқ ила Исломий жамиятда жамландилар. Мана шу ахлоқ ила уларнинг байроқлари куррайи Заминнинг барча гўшаларида хилпиради. Қандоқ ҳам шундай бўлмасин, ҳолбуки улар иззат ва жабарут Соҳиби “Сиз буюк хулқ узрадурсиз” деб сифатлаган жаноб Расул акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам мактабларидан сабоқ олган бўлсалар.

ҚАРЗИМНИ ЭРТАГА УЗАМАН
   Ривоят қилишларича Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бир яҳудийдан қарз бўлиб қолган эдилар. У қарзни қайтариб олмоқчи бўлди. Мадина кўчаларида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга рўпара келиб:
-   Сиз Абдул Мутталиб уруғи қарзни чўзиб юборадиган одамлар экансизлар! – деди. Бу ҳолатни кўриб Умар разияллоҳу анҳунинг ғазаби келди ва:
-   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам изн берсалар бу яҳудийнинг калласини узиб ташлар эдим! – деди. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам эса ҳалимлик ила:
-   Эй Умар, мен ва бу яҳудий бошқа чорага муносибмиз. Сен, яхшиси, унга қарзни мулойимлик билан сўрашни, менга эса вақтида адо қилишни таклиф қилсанг бўларди, – дедилар. Сўнг яҳудийга илтифот қилиб: - Худо хоҳласа эртага қарзимни тўлаб бераман, – дедилар.


ДЎСТ ДЎСТ УЧУН ЙИҒЛАЙДИ
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг мавлолари Зайд ибн Ҳориса Мўъта ғазотида шаҳид бўлдилар. Сарвари коинот саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Зайд ҳақиқатан ҳам Аллоҳ йўлида ҳақиқий жиҳод қилди. Энди у қиёмат кунида Аллоҳга барча гуноҳлардан покланган ҳолда йўлиқади, – дедилар.
Лекин ундан сўнг Зайд разияллоҳу анҳунинг қизи Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам отасининг жасадининг устида йиғлаб турганини кўриб сўради:
-   Нега Сизни йиғлаган ҳолда кўрмоқдаман?
-   Дўст албатта дўсти учун йиғлайди, – деб жавоб бердилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам кўзлари тўла ёш билан.
Инглиз адиби Томас Карлейл бу қиссадан таъсирланиб шундай ёзган: “Бу каби қиссалар ва воқеалар бизларга Муҳаммад алайҳис салом тимсолида ҳақиқий инсонийликка асосланган биродарлик ва меҳрибонликни кўрсатади. У зот бизлар учун ўта раҳмдил, мушфиқ инсон. Бизлар ҳаммамиз Одам ато ва Момо Ҳавонинг фарзандларимиз”.


ЯХШИ ИШ ҚИЛДИММИ?
Бир аъробий Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан нарса сўради. Ул зот сўраганини бердилар ва:
-   Сенга яхши иш қилдимми? – деб сўрадилар.
-   Йўқ, яхши иш қилмадинг! Чиройли иш ҳам қилмадинг! – жавоб берди аъробий. Мусулмонлар дарғазаб бўлиб унга қарши қўзғолишди. Аммо Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам уларга ишора қилиб тинчлантирдилар. Сўнг аъробийни уйларига олиб бориб яна нарсалар берди.
-   Сенга яхши иш қилдимми? – деб сўрадилар яна.
-   Ҳа. Аллоҳ ажрингни берсин! – деди аъробий.
-   Сен нима десанг дединг. Асҳобларимнинг кўнгилларига бу гапларингдан турли фикрлар келди. Энди қачон уларнинг ёнларига борсанг ҳозирги сўзларингни айтиб бер. Токи уларнинг кўнгилларидан сенга бўлган ғашликлар кўтарилиб кетсин.
-   Хўп, – деди у.
Эртаси куни Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам асҳоблари билан бирга турганларида:
-   Манави аъробий кеча шундай-шундай деган эди. Кейин биз нарса қўшиб берган эдик у бизлардан рози бўлди. Шундайми? – деб аъробийга юзландилар.
-   Ҳа, – деди аъробий. – Аллоҳ ажрингизни берсин. Уйингизга барака келсин.
Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак чеҳралари шодликдан ёришиб кетди.
-   Мен билан бу аъробийнинг мисоли шундайки, бир кишининг туяси бор эди, қочиб кетди. Одамлар унинг ортидан нафрат билан қувиб кетишди. Шунда туянинг эгаси одамларга: “Қўяверинглар. Мен ўзим туямга меҳрибонроқман. Унинг феълини ҳам яхши биламан” деди. Ердан бир сиқим ахлат олиб уни чақирди. Туя келиб чўккалади. Эгаси эгарни боғлаб, устига чиқиб ўтирди. Мен ўша ҳолатича қолдирсам сизлар уни ўлдиришгача борур эдингиз. У ҳам дўзахга тушар эди, – дедилар Сарвари коинот саллаллоҳу алайҳи ва саллам.


ИНСОНЛАРНИНГ ЯХШИСИ
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига бир киши келди. Бироқ Сарвари коинотнинг ҳайбатлари босиб гапиришга журъат қила олмади.
-   Тортинма, – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам. – Мен ҳам қуритилган гўшт еган аёлнинг боласиман.
Бошқа куни одамларнинг олдиларидан ўтиб бораётган эдилар, одамлар таъзим бажо айлаб ўринларидан турмоқчи бўлдилар. Аммо Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу ишдан қайтариб:
-   Ажамлар бир-бирларига таъзим қилиб ўринларидан тургани каби сизлар ҳам ўринларингиздан турманглар – дедилар.
Аллоҳ таоло мўминларга неъматини охирига етказиб, динларини мукаммал қилганидан сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам фоний дунёдан риҳлат қилиш фурсати етганини сезиб қолдилар. Минбарга кўтарилиб:
-   Эй инсонлар! Мен кимнинг орқасига савалаган бўлсам, мана менинг орқам, ўчини олсин! Кимнинг шаънига тегиб сўккан бўлсам, мана менинг шаъним – ўчини олсин! Кимнинг молини олган бўлсам, мана менинг молим – қайтариб олсин! Ғазабланади деб чўчимасин, у иш менинг шаънимга тўғри келмайди, – дедилар.
Яна бир куни Ғавс ибн Ҳорис жаноб саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йўлларини тўсиб, қиличини суғурди ва:
-   Эй Муҳаммад! Сени мендан ким сақлаб олади? – деди.
-   Аллоҳ – дедилар саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
Шу пайт Ғавснинг қўлидан қиличи тушиб кетди. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам қилични қўлларига олдилар ва:
-   Энди сени мендан ким сақлаб қолади? – дедилар.
-   Бир яхшилик қилинг, – деди Ғавс. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам уни афв қилдилар ва қўйиб юбордилар. Ғавс қавмига қайтиб бориб уларга:
-   Мен инсонларнинг энг яхшисининг ҳузуридан келяпман, – деди.

ОНАЖОН! ҚЎЙ СОҒУВЧИ КИШИ КЕЛДИ!
Саййидимиз Абу бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳу халифаликларидан аввал мусулмонларга имомлик қилар эди, саййидимиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва салламга халифа эдилар. Хизматларини аъло даражада адо қилар эди. Қўшниларини ҳурматлар, ожизу-нотавон, етим ва бечораҳолларнинг ҳолларидан хабар олар, оила аъзолари вафот этган ёки Аллоҳ йўлида шаҳид бўлганларнинг хонадонларига бориб ҳамдардлик билдирар эди. Уларга ҳурмат ва меҳрибонлик кўрсатиб қўйларини соғиб, хамирларини қориб берар эди.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Рафиқул Аълога риҳлат қилиб, халифа бўлганларидан сўнг мазкур инсонлар энди бу зот хабар олишлари ва аввалгидек ёрдам беришларидан маҳрум бўлиб қолишларидан қўрқдилар.
Ёлғиз қолган беванинг “Бугун қўйларимиз соғилмай қоладиган бўлди” деган гаплари саййидимизга етиб борди. “Аллоҳга қасамки, яна ўзим бориб соғиб бераман!” деб Сиддиқ разияллоҳу анҳу кампирнинг уйига бориб эшик қоқди. Эшикни кичкинагина бола очди. Халифани кўрибоқ ҳайқириб юборди:
-   Онажон! Қўйимизни соғадиган киши келди!
Шунинг учун Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Ул зотни юқори баҳолаб: “Умматимнинг ичидан умматимга энг меҳрибони – Абу Бакр” дея илтифот айлаган эдилар.


ВАФОДОРЛИК
Қурайш мушриклари Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни ва ул зотга эргашган мусулмонларни иқтисодий қамал қилиб, одамларни улар билан алоқада бўлишдан ман қилиб қўйишгач Хадича онамиз разияллоҳу анҳо Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга ўз уйларини тарк қилишга мажбур бўлдилар. Уч йил давом этган иқтисодий қамалдан барчаларининг тинка мадорлари қуриди.
Хадича онамиз разияллоҳу анҳо ўзлари рози бўлган ҳолда бор мол мулкини инфоқ қилиб юбордилар. Қалблар сабр ва фидойиликда тобланди. Мана энди мўминларнинг онаси ўз манзилига Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга қайтар эдилар. Бироқ келган пайтларидагидек бой бадавлатликдан асар ҳам қолмаган эди.
Олтмиш беш ёшга бориб қувватдан қолган замонларида мушрикларнинг жафо ва таъқиб қилишлари онамизнинг тинка мадорини қуритди. Натижада кўрпага ётиб қолганлари учун Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ёнларидан жилмай қолдилар. Шу ҳолатда уч кун ётганларидан сўнг Охират сафари яқинлашиб қолганини сезиб қолдилар. Аммо Хадича разияллоҳу анҳонинг Ислом дини нажот ва зафар қозониб гуллаб яшнашига иштиёқи жуда ҳам баланд эди.
Кўзининг қувончи бўлган қизи Умму Гулсумга шивирладилар:
-   Қанийди умрим етиб, машаққатларимизнинг роҳатини лоақал бир бора кўриб қолсам эди, кўзларим қувончга тўлиб, армоним қолмай рози бўлган ҳолатда жонимни топширар эдим.
-   Ундай деманг онажон! Ташвишланишга ҳожат йўқ, – деди Умми Гулсум разияллоҳу анҳо.
Мўминларнинг онаси ҳаёт балан видолашар экан “Ҳа, қизгинам, Аллоҳга қасамки, менга ташвишланишга ҳожат йўқ. Қурайш аёлларидан ҳеч бири мен кўрган мўл кўлчиликни кўрмади. На фақат Қурайш, балки дунё аёлларидан ҳеч бири Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва салламга етишганимдек улуғ бахтга мушарраф бўлмади. Менинг Ҳабибул Мустафога хотин бўлишлигим дунёлигим учун кифоя. Охиратим учун эса, энг аввал имон келтирганим ва мўминларга она бўлганим кифоя!” деди.
Кўзлари юмила бошлар экан лаблари пичирлади: “Эй Аллоҳ! Мен Сенга сано айтиб адо қила олмайман. Эй Аллоҳ! Мен Сенга рўбарў бўлишдан ташвишланмайман, ва лекин хоҳлар эдимки, фидойилигим яна давом этса, шоядки менга берган неъматларингга муносиб бўлсам!”
Дунёни тарк эта бошлади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам онамизга жон топшириш аччиқлигини енгиллатиб, Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло мўминларнинг онасига мустаҳкам имони учун, Ислом динига ёрдам қилгани ва бор мол мулкини Аллоҳ йўлида саҳоват ила нисор қилиб юборганлиги учун жаннатда неъматлар ҳозирлаб қўйганлигининг башоратини берар эдилар.
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ * آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ * كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ * وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ * وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ *
“Албатта, тақводорлар жаннатлар ва булоқлардадир. Роббилари берган нарсаларни олувчилардир. Чунки улар бундан олдин эҳсон қилувчилардан бўлганлардир. Улар кечалари оз ухлар эдилар. Ва улар саҳарларда истиғфор айтар эдилар. Ва молу мулкларида, сўровчи ва бечораларнинг ҳақи бордир”. (Зариёт сураси, 15 – 19 оятлар)
Ниҳоят Раббул иззатга покиза руҳларини топширдилар.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Хадича разияллоҳу анҳога ўта вафодор эдилар. Бир куни ҳовлиларида синглисининг шарпасини сезиб қолдилар. Овози Хадича онамизнинг овозларига ўхшаб кетганлигидан Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Эй Аллоҳ! Бу унинг шарпасими?” деб юбордилар.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам кўп эслаб юрганларидан ҳатто Оиша разияллоҳу анҳо қалбидаги ҳиссиётларни тута олмасдан:
-   Қурайш кампирларидан бўлган бир оғзи қизил кампирни бунча эсламасангиз! Ўтиб кетган бўлса, Аллоҳ таоло сизга ундан яхшироғини бермабдими? – деб юборган эди. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ранглари ўзгариб, ғазаблари келиб:
-   Аллоҳга қасамки, Аллоҳ таоло унинг ўрнига менга ундан яхшироғини бермади! Одамлар инкор қилиб турганларида менга имон келтирган эди! Одамлар ёлғончига чиқарганда у мени тасдиқлаган эди! Одамлар мендан молларини дариғ тутганларида мол-дунёсини менга сарфлаб юборган эди! Аллоҳ таоло менга бошқа хотинларимдан эмас, ундан фарзандлар ато этган! – деган эдилар.


НУБУВВАТ АХЛОҚЛАРИДАН
   Ямома алининг саййиди Самома ибн Асол Ҳанафий Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга ёмонликни ирода қилган ҳолда Мадина кўчаларида кетаётган эди. Муҳаммад ибн Маслама бошқариб келаётган қўшин уни тутиб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурига олиб келишди. Он ҳазрат саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Бу асрга яхши муомала қилинглар, – дея илтифот қилдилар.
Сўнг уйларига кириб аҳлларига:
-   Бор таомларингизни ҳозирлаб Самомага чиқариб юборинглар, – дедилар. Яна бир туяни топиб келтиридилар. Эрталаб ва кечки пайтда сутини соғиб беришга буюрдилар. Кейин унинг олдига кириб:
-   Хўш, Самома! Аллоҳ сенга имкон бердими? – дедилар.
-   Эй Муҳаммад! Агар ўлдирмоқчи бўлсанг, қоним учун ўлдирақол! Мабодо афв қилмоқчи бўлсанг шокирлик ила афв қилақол! Агар молимни олмоқчи бўлсанг, сўра, хоҳлаганингча берай! – деди Самома.
Учинчи куни бўлганида афв қилиб қўйиб юбордилар. Самома чиқиб кетиб, яқин орадаги сув бор жойга борди. Ғусл қилиб покланди. Кийимларини поклади. Кейин масжидга кириб:
-   Эй Муҳаммад! Аллоҳга қасамки, мен учун ер юзида сенинг юзингчалик нафратли юз йўқ эди. Энди эса сенинг юзинг ҳамма юзлардан ҳам кўра ёқимлироқ бўлиб қолди. Мен учун динларнинг ичида сенинг динингдек нафратлироқ дин йўқ эди, энди эса сенинг дининг мен учун ҳамма днлардан ҳам кўра маҳбуброқ бўлиб қолди. Мен учун шаҳарлар ичида сенинг шаҳрингдек нафратлироқ шаҳар йўқ эди, энди эса сенинг шаҳринг мен учун энг маҳбуб шаҳар бўлиб қолди, – деб ҳақ шаҳодатни келтириб мусулмон бўлди. Сўнг умра учун Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан изн сўрадилар.
Самома Маккага келганида одамлар унинг мусулмон бўлганини билишди.
-   Ҳой Самома! Динингдан кечдингми? – сўрашди улар.
-   Мен Исломга кирдим. Муҳаммаднинг динига эргашдим! – жавоб берди у.
Уни ўлдирмоқчи бўлишди, бироқ унинг қавмидан қўрқишди. Чунки буларни ғалла билан асосан Ямома халқи таъминлар эди.
-   Аллоҳга қасамки, мен сизларга Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам изн бермагунларича зинҳор буғдой донини бердирмайман! – деди Самома.
Дарҳақиқат Ямомага қайтгач Макка аҳлига буғдой соттирмай қўйди. Бу эса маккаликларнинг очарчиликда қолишларига сабаб бўлди. Чорасиз қолган Макка аҳли Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга одам жўнатиб Аллоҳнинг номини ўртага қўйиб, қариндошчиликнинг ҳурматларидан Самома қилаётган ишни тўхтатишини илтимос қилишди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Самомага буғдой беришни сўраб хат ёзиб бердилар.


АҲДИМИЗНИ БУЗМАЙМИЗ
Макка шаҳрида Абу Басир исмли бир бечораҳол бор эди. У Маккадан Мадинага қочиб кетди. Қурайш мушриклари Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга: “Ўзинг яхши биласан – бизлардан бирор кимса сен томонга қочиб борса қайтариб беришликка аҳдимиз бор. Бизларга ўша қочоқни қайтариб юбор” деб хат ёзиб юбордилар.
Муҳаммад мустафо саллаллоҳу алайҳи ва саллам Абу Басирни чақириб:
-   Бизлар ҳақиқатан ҳам у қавм билан аҳдлашганмиз. Бизнинг динимизда аҳдни бузишлик тўғри бўлмайди – деб вакил билан бирга қайтариб юбордилар.
-   Мушриклар менинг динимига фитна қилсалар ҳам қайтариб юбораверасизми? – сўради Абу Басир.
-   Бизлар хиёнат қила олмаймиз. Сен боравер. Аллоҳ таоло мушкулотларинг очиб юборгай.


НАРСАНИ ЭГАСИ КЎТАРАДИ
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга шалвар сотиб олган бозорга кирди. Сотувчи уларни кўриб ўрнидан турди ва Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қўлларини ўпа бошлади. Ҳазрат қўлларини тортиб олдилар ва:
-   Бу ажамларнинг подшоҳларига қиладиган амаллари. Мен подшоҳ эмасман. Мен ҳам сизлар каби бир оддий кишиман.
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қўлларидан шалварни олмоқчи бўлди. Бироқ Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Нарсани эгаси кўтариб олиши лозим, – дедилар.


ЎТИН ҚИЛИБ СОТ
Ансорлардан бир киши Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига келиб бир егулик сўради.
-   Уйингда бирор нарса йўқми? – сўрадилар жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Намат бор – бир қисмини ёпиниб, бир қисмини тагимизга тўшаймиз. Яна бир дона коса бор – сув ичиб турамиз, – жавоб берди аъробий.
-   Уларни менга олиб кел, – дедилар саллаллоҳу алайҳи ва саллам. Олиб келгач қўлларига олиб туриб:
-   Мана буларни ким сотиб олади? – дедилар.
-   Мен бир дирҳамга сотиб оламан! – деди бир киши.
-   Мен икки дирҳамга сотиб оламан! – деди иккинчиси.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўшанисига сотиб икки дирҳамни олдилар ва ансорийга бериб:
-   Бир дирҳамга аҳлинг учун егулик сотиб ол, яна бир дирҳамига эса болта сотиб олиб менга олиб кел, – дедилар. Олиб келган эди Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам унга ёғочдан соп қилиб бердилар. Сўнг:
-   Бор, ўтин қил. Ўн беш кунгача мен сени кўрмай! – дедилар. Аъробий Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг айтганларини қилиб келди. Бу вақт мобайнида ўн беш дирҳам фойда қилиб, бир қисмига озиқ овқат, қолганига кийим кечак сотиб олди.
-   Мана бу ишинг қиёмат кунида сўраганларинг юзингга доғ бўлганидан кўра яхшироқдир, – дедилар Сарвари коинот саллаллоҳу алайҳи ва саллам.


КИМ СУННАТИМДАН ЮЗ ЎГИРСА МЕНДАНМАС!
Уч киши Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг уйларига келиб ибодатлари ҳақида сўрашди. Қандай ибодат қилишларининг хабарини берганларидан сўнг уларга оздек туюлди. Ўзларича: “Бизлар қаёқдаю, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қаёқдалар. Ва ҳолонки олдинги ва кейинги гуноҳлари кечирилган зот бўлсалар!” дейишди.
Бири айтди: “Мен энди кечаси бутунлай ухламай ибодат қилиб чиқаман”. Иккинчиси: “Умрим бўйи рўза тутиб юраман, рўзасиз бўлмайман!” деди. Учинчиси эса: “Аёлларга яқин бўлмайман!” деди. Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам келиб бу сўзлардан хабардор бўлгач, масжидга одамларни йиғиб хутба қилдилар:
-   Одамларга нима бўлдики, шундай-шундай дейишади! Аллоҳга қасамки, мен одамларнинг ичида Аллоҳга энг яқинроғиман! Энг қўрққувчироғиман! Лекин рўза тутаман, тутмай ҳам юраман. Намоз ҳам ўқийман, ухлайман ҳам. Аёлларга яқин ҳам бўламан. Кимки менинг суннатимдан ўзини олиб қочса, мендан эмас!


МЕРОСХЎРЛАРИНГ БОЙ БЎЛСИН
Саъд ибн Абу Ваққос разияллоҳу анҳу бой-бадавлат инсон эди. Айни ёшлик палласида анчагина оғир бетоб бўлиб қолди. Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам уни кўргани келдилар.
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Мени молим жуда ҳам кўп. Мерос олишга иккитагина қизим бор, холос. Молимнинг учдан иккисини васият қилсам бўладими? – деб сўради.
-   Йўқ, – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.
-   Ярми-чи?
-   Йўқ, – дедилар яна.
-   Учдан бири-чи? – сўради Саъд.
-   Учдан бири... Учдан бири ҳам кўп. Меросхўрларингни бой ҳолда қолдиришинг одамларга тиланчилик қиладиган камбағал ҳолда қолдирганингдан кўра яхшироқдур, – дедилар Сарвари коинот саллаллоҳу алайҳи ва саллам.


 САДАҚА ЙИҒУВЧИГА БЕРИЛГАН ҲАДЯ
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ибн Латибани Бани Салимдан садақларни йиғиш учун тайинладилар. У садақаларни йиғиб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ёнларига келгач:
-   Мана бу – сизларга. Буни эса – менга ҳадя қилиб беришди, – деди.
-   Агар айтган гапларинг рост бўлса отангнинг ёки онангнинг уйида ўтирмабсан-да, ўша ҳадяларинг сенга келгани? – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам. (Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг мақсадлари – унинг олган нарсалари мансаби ва вазифасидан эканлигини англатиш эди)


ОМОНАТДОРЛИК
Ҳазрат Али каррамаллоҳу важҳаҳу айтадилар:
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан ўтирган эдик. Олия аҳлидан бир киши келиб савол берди:
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Бу диндаги энг қаттиқ ва энг нозик нарсанинг хабарини беринг.
-   Энг нозиги  أشهد أن لا إله إلا الله و أن محمد عبده و رسوله (“Гувоҳлик бераман – Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, ва Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) Унинг бандаси ва элчисидур). Энг қаттиғи эса, эй олиялик биродар, омонатдур! Чунки, омонатдорлиги йўқ кишининг дини йўқдур! Унинг намози ҳам, рўзаси ҳам йўқдур! – жавоб бердилар Сарвари коинот саллаллоҳу алайҳи ва саллам.


САЙФУЛЛОҲ
Араблар ва Рум ўртасида Ярмук ғазоти бўлганида Рум лашкарининг орасидан Жаража исмли қўмондон арман ўн икки минг аскарлик сафнинг олдига чиқди. Икки лашкарнинг ўртасида туриб бақирди:
-   Менинг олдимга Холид чиқсин!
Холид разияллоҳу анҳу чиқди. Икки лакарбоши аскарлардан алоҳида ҳоли турдилар. Жаража сўз бошлади:
-   Эй Холид! Менга фақат тўғри сўзла! Ёлғон гапирма! Чунки ҳур инсон ёлғон гапирмайди. Мени алдама! Чунки олийжаноб инсонлар вакилларни алдамайди. Аллоҳ сизларнинг пайғамбарларингизга осмондан қилич тушириб, уни сенга берганми? Ва ўша қилич туфайли ҳеч ким сенга ғолиб кела олмай фақат мағлуб бўлурми?
-   Йўқ! – деди Холид разияллоҳу анҳу.
-   Унда нега “Сайфуллоҳ” (Аллоҳнинг қиличи) номини олгансан?
-   Аллоҳ таоло бизларга пайғамбарини юборди.  Мен у зотни ёлғонга тутган ва у зотга қарши жанг қилганлардан бўлдим. Кейин Аллоҳ мени ҳидоят қилди, мен у зотга эргашдим. Жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам менга: “Сен Аллоҳ мушрикларга мусаллат қилган қиличлардан бир қиличсан” – деб менга нусрат сўраб дуо қилдилар.
-   Сизларга ижобат қилган ва сизларга қўшилганларнинг мақоми қандай бўлади?
-   Бизлар билан бир мақомда бўлади, – жавоб берди Холид разияллоҳу анҳу.
-   Унга ҳам сизлар каби ажр ва улуш бўладими? – сўради яна  Жаража.
-   Ҳа. Ҳатто афзалроқ ҳам. Чунки бизлар Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳаётлик пайтларида, бизларга ғайбнинг хабарларини бериб турганларида, у зотдан ажойибот ва мўъжизаларни кўриб туриб эргашдик. Биз кўрганларимизни кўрган, эшитганларимизни эшитганларга мусулмон бўлишлик шарт бўлади. Сизлар эса бизга ўхшаб кўрмадиларингиз ва эшитмадиларингиз. Кимки холис ният ила динимизга кирса ва тасдиқласа, бизлардан ҳам афзал бўлур! – деди Холид ибн Валид.
Шундан сўнг Жаража қалқонини олди ва Холид ибн Валид томон яқинлашди.
-   Менга Исломга киришни ўргат!
Холид разияллоҳу анҳу уни чодрасига етаклаб борди. Мешдан сув қуйиб турди.  Жаража мусулмон бўлиб, ғусл қилиб икки ракаъат намоз ўқиди. Кейин Холид ибн Валид разияллоҳу анҳу билан бирга кун оғгандан оқшомга яқин бўлгунча жанг қилди. Шундан сўнг шаҳид бўлди.


ЛАЪНАТ УЧУН ЮБОРИЛМАГАНМАН!
Уҳуд жангида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак юзлари жароҳат олгани саҳобаларга оғир келди.
-   Эй Аллоҳнинг Расули! Уларни дуо қилиб юборсангиз бўлмайдими? – дедилар.
-   Мен лаънатловчи бўлиб юборилмаганман. Мен фақат чорловчи ва раҳмат бўлиб юборилганман! – дедилар Сарвари коинот саллаллоҳу алайҳи ва саллам. Сўнг дуо қилдилар: – Эй Аллоҳ! Қавмимни ҳидоят қил! Чунки улар билишмайди...
Макка фатҳ қилиниб Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга Қурайшдаги душманларининг устидан зафар берганида душманлар Жанобнинг интиқом олишига асло гумон қилишмаган эди. Бироқ олийжаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам уларни шу қадар афв қилиб кечириб юбордиларки,  ҳатто уларга қараб:
-   Нима деб ўйлайсиз, мен сизларга нима қилишим ҳақида? – деб сўраганларида улар:
-   Яхшилик! Марҳаматли биродарлик! Марҳаматли қариндошлик! – жавоб беришди. Шунда бизларнинг олийжаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам башарият тарихида кўрилмаган лутф намоён қилдилар:
-   Бораверинглар! Озодсизлар!


ЙЎЛИМДАН ҚАЙТМАГАЙМАН!
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига амакилари Абу Толиб келиб сўз бошлади:
-   Эй жияним, одамлар менинг олдимга келиб менга: “Жиянинг илоҳларимизни сўкди, динимизни айблади, ашрафларимизни аҳмоққа чиқарди, оталаримизни адашганга чиқарди. Ё уни тийиб қўясан, ёки ўртамизга тушмайсан” дейишди. Мени ҳам, ўзингни ҳам ўйла! Мени ҳам қўлимдан келмаган ишга ҳижолат қилма!
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам сездиларки, энди амакиси бу зоти шарифга кўмак бера олмайди, ёрдам беришга ва ҳимоя қилишга ожизлик қилмоқда.
-   Эй амакижон! – дедилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам, – Аллоҳга қасамки, мана шу ишимни ташлашим учун ўнг қўлимга қуёшни, чап қўлимга ойни тутқазиб қўйсалар ҳам Аллоҳ уни зоҳир қилгунича ёки шу йўлда ҳалок қилгунича асло тарк қилмагайман!
Сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам кўз ёшларини тўкиб, йтғлай бошладилар. Кейин ўринларидан туриб чиқиб кетаётган эдилар амакилари чақириб:
-   Яқинроқ кел, жияним, – деди жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам яқин келдилар – бор, жияним. Нимани айтишни яхши кўрсанг айтавер! Аллоҳга қасамки, мен ҳаргиз уларга сени ташлаб қўймайман!


АҲДГА ВАФО
Мусулмон қўшинлари Форсга ҳарбий юришларида Сус шаҳрини  қамал қилишди. Кутилмаганда шундай ҳарбий ҳолатда ҳам гўё ҳеч қандай уруш бўлмагандек аҳоли шаҳар дарвозаларини очиб қуролларини тақмасдан хотиржам бозорларига чиқа бошладилар. Мусулмонлар уларга одам жўнатишиб, уларнинг нега қурол аслаҳасиз, ўз ҳожатлари учун бемалол бозорларига чиқишаётганларини сўрашди. 
Улар: “Сизлар бизларга берган омонликларингизни қабул қилдик. Шунинг учун бизларни ман қилмасликларингизга иқрор бўлдик” дейишди. Мусулмонлар ҳайрон бўлиб: “Бизлар ундай қилганимиз йўқ!” дейишди. Улар яна: “Бизлар алдаётганимиз йўқ” дейишди. Шундан сўнг мусулмонлар бир-бирларидан бу ҳақда суриштира бошладилар. Қарасалар асли жундишопурлик бўлган Муктафо исмли бир қул уларга омонлик хати ёзиб берган экан.
Шунда мусулмонлар ҳатто ўзига ҳам ҳеч қандай эгалик қила олмайдиган бир қулнинг омонлик хатини бекор қилишмоқчи бўлишди.
“Бизлар сизларнинг ҳурларингиз билан қулларингизнинг фарқига бормасак. Бизга омонлик келди, шунга эътимод қиламиз ва шуни қабул қилдик. Хоҳласаларингиз ўзларингиз аҳдингизга хиёнат қилаверинглар, аммо биз уни алмаштирмоқчи эмасмиз” дейишди улар.
Мусулмонлар уларга нисбатан на уруш оча олмай, на улардан юз ўгира олмай туриб қолишди. Охири мўминларнинг амири Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳудан сўрашди. Умар разияллоҳу анҳу: “Аллоҳ таоло вафони улуғлаб қўйди. Аҳдга вафо қилинглар!”
Мусулмонлар Умар разияллоҳу анҳуга итоат қилиб уларга омонлик беришди ва ҳуқуқларига тўлиқ риоя қилишди.

ИНСОНЛАРГА МАНФАЪАТ ЕТКАЗИШ
Ибн Аббос разияллоҳу анҳумо Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг масжидларида эътикоф ўтирган эдилар, бир киши келиб салом берди ва ўтирди.
-   Нима гап, кайфиятинг тушган, қайғули кўринасан? – сўради ибн Аббос разияллоҳу анҳумо.
-   Менда фалончининг шунча ҳақи борки, ҳатто мана бу қабр соҳибининг ҳам унга имкони йўқ, – жавоб берди у киши.
-   Мен бир гаплашиб кўрайми? – деди ибн Аббос разияллоҳу анҳумо.
-   Майли, агар хоҳласанг.
Абдуллоҳ разияллоҳу анҳу оёқ кийимни кийиб масжиддан чиқди.
-   Сен нимага ўтирганинг эсингдан чиқиб қолдими? – сўради ҳалиги киши эътикоф ўтирганини назарда тутиб.
-   Йўқ, эсимдан чиққани йўқ. Лекин мен мана бу қабр соҳибидан эшитганман, У зот билан кўришишимга ҳам оз қолди, – Абдуллоҳнинг кўзлари ёшга тўлди, – “Ким бир биродарининг ҳожати учун юриб етиб борса, ўн йил эътикоф ўтиргандан ҳам яхшироқдир” дер эдилар. Ҳолбуки, ким Аллоҳнинг розилигини истаб бир кун эътикоф ўтирса, Аллоҳ таоло ўша киши билан дўзахнинг орасига ҳар бири мағриб ва машриқ оралиғича бўлган учта хандақ қилиб қўяди.

ИСЛОМИЙ САДОҚАТ
Ҳазрат Расули акрам саллаллоҳу алайҳи ва саллам Раббул иззатга риҳлат қилганларидан сўнг яширин овозга қўйиш йўли билан  халифаликка уч киши – Абу Бакр, Умар ва Абу Убайда ибн Жарроҳ разияллоҳу анҳуларнинг номзодлари қўйилди.
Ушбу олий даражадаги маслаҳат улуғ исломий садоқат устига барпо қилингани самараси ўлароқ Абу Убайда ибн Жарроҳ разияллоҳу анҳу Абу Бакр разияллоҳу анҳуга байъат қилиб:
-   Сиз муҳожирларнинг энг афзалисиз. Ғордаги икки кишининг бирисиз. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг халифасисиз. Шундай экан, ким ҳам Сиздан кўра бу ишга лойиқроқ ва муносиброқ бўлур эди! – деди. Сўнг Умар разияллоҳу анҳу байъат берди:
-   Сиз мендан кўра афзалроқ инсонсиз!
-   Сен мендан кўра қувватлироқсан-ку?! – ажабланди Абу Бакр разияллоҳу анҳу.
-   Сизнинг фазлингиз устига менинг қувватим ҳам Сизга бўлсин!


ХАФСАНИНГ ТУРМУШГА ЧИҚИШИ
Умар разияллоҳу анҳунинг қизи Хафса разияллоҳу анҳо бева қолганларидан сўнг ҳазрат Умар аввалига Усмон разияллоҳу анҳуга, кейин Абу Бакр разияллоҳу анҳуга қизларини никоҳига олишларини таклиф қилган эдилар. Натижа нима бўлди денг?
Ҳазрат Умар разияллоҳу анҳу ўзлари тафсилотлари билан айтиб берган:
“Усмон “Бир ўйлаб кўрай-чи” деди. Ўша кеча ўтиб эртасига учраб: “Бугунги ҳолатимда уйланишга шароитим йўқ экан” деди. Абу Бакр эса умуман жавоб қайтармади. Ундан Усмондан ҳам кўра кўпроқ хафа бўлдим. Сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қизимнинг қўлини сўраб қолдилар.
Кейин Абу Бакр менга учраб: “Менга Хафсани таклиф қилганингда жавоб бермай кетсам, мендан хафа бўлдинг. Аммо мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам уни эслаганидан хабарим бор эди. Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сирларини очишни хоҳламадим. Агар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам олмаганларида мен олган бўлар эдим” деди”.

ЯХШИ ГУМОН ИМОНДАНДУР
Ифк ҳодисасидан кейин Абу Айюб разияллоҳу анҳуга хотини айтиб қолди:
-   Одамлар Оиша разияллоҳу анҳо ҳақида нималар дейишаётганларини эшитдингми?
-   Ҳа. Ҳаммаси ёлғон! – деди Абу Айюб. Сўнг сўради: – сен ўзинг ўша ишни қилган бўлармидинг?
-   Йўқ, – деди Умму Айюб.
-   Оиша эса, Аллоҳга қасамки, сендан кўра яхшироқ инсон!


МЕНДАН ХАФА БЎЛДИНГИЗМИ Эй Аллоҳнинг Расули?
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам асҳоби киром билан ўтирган эдилар. Бир киши Абу Бакр разияллоҳу анҳуга қаттиқ озор бера бошлади. Абу Бакр индамай тураверди. У яна озор берди, Абу Бакр яна индамади. Учинчи марта озор берганда саййидимиз Абу Бакр ўзини ҳимоя қилиш учун жавоб қайтарди. Шу пайт Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўринларидан туриб кетиб қолдилар.
-   Мендан хафа бўлдингизми, Эй Аллоҳнинг Расули? – сўради Абу Бакр разияллоҳу анҳу.
-   Осмондан бир фаришта тушиб, сен ҳақингда унинг айтган сўзларни ёлғонга чиқариб турувди. Қачонки сен ўзингни ҳимоя қила бошлаганингда фаришта кетиб, Шайтон ўтириб олди. Мен Шайтон билан бирга ўтира олмайман, – жавоб бердилар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам.

Шайх Аҳмад Муҳаммад Ассофнинг “Қабасотун мин ҳаётир-Расул” китобидан таржима қилинди.
Шаҳобиддин ПАРПИЕВ
Асака туман бош имом хатиби