Савдода халоллик зарур.
Инсон дунёда ҳалол касб қилиб, луқмасини покиза тутиб, иймону ибодатда мустаҳкам бўлса, охиратда Аллоҳ таоло олдида юзи ёруғ бўлади. Бу дунёда ҳам одамлар ўртасида обрўйи ошиб, топадиган бойлиги баракалик бўлади. Аммо шайтоннинг васвасаларига кўниб, ризқини ҳаром қиладиган бўлса, ҳалок бўлиши муқаррардир.
Дархақиқат Дунёдаги энг шарафли, фазилатли ва халол покиза касблардан бири бу - савдогарликдир. Ислом дини инсонларни савдо сотиқ ва тадбиркорлик билан шуғулланишга тарғиб қилар экан, уларга бу соҳада тўғри ва ҳалол фаолият олиб боришга буюргандир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳмат қилган: “Эй, имон келтирганлар! Мол-мулкларингизни ўртада ноҳақ (йўллар) билан емангиз! Ўзаро розилик асосидаги тижорат бўлса, у бундан мустасно. Шунингдек, ўзларингизни (бир-бирингизни ноҳақ) ўлдирмангиз! Албатта, Аллоҳ сизларга раҳм-шафқатлидир”.( Нисо сураси, 29-оят).
Савдогарлик ҳақида ҳабибимиз Муҳаммад (с.а.в) нинг хадиси муборакаларида хам гўзал кўрсатмалар келган. Абу Саид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий алайҳиссалом: “Ростгўй, омонатдор тижоратчи набийлар, сиддиқлар ва шаҳидлар билан биргадир”, – дедилар. Термизий ривоят қилган.
Албатта мусулмон киши мана шундай улуғ мақомга эришиши учун ушбу касбнинг шаръий қоидаларига амал қилиши лозим бўлади. Савдоган инсон аввало ростгўй бўлсин чунки ёлғон савдодаги баракани кетказади ва савдога харом аралашиб қолишига сабаб бўлади. Яъни, савдо молини ҳақиқий сифати ила сифатлаш, унинг нави, жинси ва тайёрлаган тарафи ва сарф-харажатлари ҳақида ёлғон гапирмаслик керак.
Рифоъа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “У киши Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам билан намозгоҳга чиққан эканлар. Бас у зот савдо қилаётган одамларни кўриб: “Эй тожирлар жамоаси!”-дедилар. Улар бошларини кўтариб, чақириққа жавобан у зотга қарадилар.
Шунда у зот “Албатта тожирлар қиёмат куни фожирлар бўлиб қайта тирилтирурлар. Магар, Аллоҳга  тақво  қилган,  яхшилик  ва   ростгўйлик қилган киши бундан мустасно” – дедилар”. Термизий ривоят қилган.
Сахобалардан бирлари Пайғамбаримиз (с.а.в) дан энг афзал қайсилиги ҳақида сўраганларида: “(Энг афзал касб) киши ўз қўли билан қиладиган иши ва ҳар бир мабрур тоза тижорат” - деб жавоб бердилар. Мабрур тижорат, яъни тоза савдо – фириб бермаслик, алдамаслик, қалбакилаштирмаслик, сохталаштирмаслик, тарозидан уриб қолмаслик, ўлчов уриб қолмаслик, фурсатдан фойдаланмасликдир.
Ўтган аҳли солиҳларимиздан Саҳл ибн Абдуллоҳ: “Нажот уч нарсада; ҳалол ейиш, фарзларни адо этиш ва Пайғамбар алайҳиссаломга эргашишдадир” - деганлар.
Ушбу уч нарсага амал қилсак, сафаримиз охирлашганда, карвонимиз охирги манзилга етиб келганда Парвардигорнинг олдига хотиржам ва мамнунлик билан бораиз. Аллох таоло барчаларимизни ҳалолликда бардавом айласин.
“Мирза Холиқ ота” жоме масжиди имоми хатиби М. Хожиев.

,FИЙБАТ - ГУНОХИ КАБИРА.
Fийбат - Илом дини талимотларида қораланган амал бўлиб уни қилган инсон қаттиқ гунохкор бўлади. Чунки ғийбат орқали жамиатда инсонлар ўртасида низо келиб чиқиши ёки оилаларни барбод бўлиши холатлари хам кузатилади.
Fийбатнинг ҳаром, гуноҳи кабийралардан эканини ҳамма уламолар бир овоздан таъкидлаганлар.  Fийбат нақадар қабиҳ ва нақадар ёмон иш экани “Ҳужурот” сурасида баён қилинади: “Баъзиларингиз баъзиларингизни ғийбат қилманглар. Сизлардан бирорталарингиз ўзининг ўлган биродарининг гўштини ейишни яхши кўрурми? Ҳа, ёмон кўрасизлар. Аллоҳдан қўрқинглар! Албатта, Аллоҳ тавбани кўп қабул қилувчи ва раҳимлидир” - деган (12-оят).
Уламолар ғийбатни қуйидагича таърифлайдилар: Журжоний айтади: “Fийбат инсоннинг бор айб¬ларини унинг йўқлигида зикр қилишдир”.
Муновий уни “Fойибнинг айбини зикр қилиш”, деган.
Fийбатнинг энг мукаммал таърифи қуйидаги ҳадиси шарифда келган.  Имом Абу Довуд Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда қуйидагилар айтилади: “Эй, Аллоҳнинг Расули, ғийбат нима?” – деб сўрашди.
Расули Акрам алайҳиссолату вассалом: “Биродарингни ўзига ёқмаган нарса билан эслашинг”, – дедилар.
Шунда: “Биродаримда мен айтган нарса бўлса-чи, бунга нима дейсиз?”- дейишди.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Агар айтганинг унда бўлса, ғийбат қилган бўласан, аммо бўлмаса, бўҳтон қилган бўласан”, – деб жавоб қилдилар.
Fийбатчига қулоқ солган киши унинг шериги ҳисобланади. Фақат, унинг гапини тили билан инкор қилсагина, гуноҳидан қутулади. Агар очиқ инкор қилишдан қўрқса, қалби ила инкор қилсин ва гапни бошқа тарафга буриш ёки туриб кетишга ҳаракат қилсин.
Муоз розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: Набий алайҳиссалом тилларига ишора қилиб: “Сен тилингни тий”, дедилар. Шунда мен: “Гапирган нарсаларимиздан ҳам сўраламизми?” десам, у зот: “Онанг сени йўқотиб қўйсин, кишиларнинг дўзахга юзтубан ёки кўксилари билан ағдарилишлари фақат тиллари орқали қилган гуноҳлари сабабидандир”, дедилар” (Имом Термизий). Одам тили билан ҳайвондан устун, аммо уни нолойиқ сўзлардан тиймаса ҳайвондан тубан бўлади.
Тил билан бировни ғийбат қилиш динимизда ҳаром амал саналади.  Чунки ғийбат кишининг нуқсонини, агар ўзи эшитса, xафа бўладиган бирор камчилигини ўзгага билдиришдир. Ҳасан Басрий: “Аллоҳга қасам, ғийбат мўмин кишининг динига заҳар жасадга етганидан ҳам тезроқ таъсир қилади”, деганлар.
Зеро донишмандлар ўз хикматли насихатларида шундай демишлар:
Агар журму гуноҳ бўлсин десанг оз,
Тилингни сақла ғийбатдан қишу ёз.
“Мирза Холиқ ота” жоме масжиди имоми хатиби М. Хожиев.

Журайжнинг қисмати
Аллоҳ субҳоналлоҳу ва таоло Қуръони каримда бир неча оятларда Ўзига ибодат қилишнинг сўнггиданоқ ота-онага яхшилик қилишга буюради. Жумладан Исро сурасида ҳам:
وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً كَرِيماً * وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيراً
“Роббинг фақат Ўзидан бошқасига ибодат қилмаслигингизга ва ота-онага яхшилик қилишга амр этди. Агар ҳузурингда уларнинг бирлари ёки икковлари ҳам кексаликка етсалар, бас, уларга «уфф» дема, уларга озор берма ва уларга яхши сўз айт! Икковларига меҳрибонлик ила хокисорлик қанотингни паслат ва «Роббим, улар мени кичикликда тарбия қилганларидек, уларга раҳм қилгин», деб айт”.

" ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ مُسْتَجَابَاتٌ لَهُنَّ لاشَكَّ فِيهِنَّ: دَعْوَةُ الْمَظْلُمِ وَدَعْوَةُ الْمُسَافِرِ وَدَعْوَةُ الْوَالِدَيْنِ عَلي وَلَدِهِما " (رواه البخارى)
Уларнинг дуолари ҳам ижобат. Бу ҳақда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар:
яъни: “Учта дуо мутажобдир, уларда шак йўқдир – мазлумнинг дуоси, мусофирнинг дуоси ва ота-онанинг фарзандларининг устидан қилган дуоси”.
Шунинг учун уларнинг дуоларини олиш лозим. Ҳаргиз назаридан қолмаслик керак.
Улуғ ватандошимиз имом Бухорийнинг “Ал-адаб ал-муфрад” асарида (зиёуз.cом кутубхонаси) ушбу ҳадис келади:
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинди. У киши: "Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан қуйидаги ҳадисларни эшитдим:
"Биби Марямнинг ўғиллари Ҳазрат Ийсо (а.с.) билан Журайжга сўзлаган боладан бўлак ҳеч бир бола бешикдалигида гапирган эмас", дедилар. Саҳобийлар:
"Ё Расулаллоҳ, Журайж ва унга сўзлаган бола ким эди?" - деб сўрашганда, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ривоятни айтиб бердилар:
"Журайж ўз ибодатхонасида ибодат билан машғул бир роҳиб бўлиб, ибодатхонаси атрофида бир подачи сигирларни ўтлатиб юрар эди. Шу ибодатхона жойлашган қишлоқда турадиган бир хотин подачи ёнига келиб-кетиб турарди. Журайж бир куни намоз ўқиб турган вақтида онаси чақирди. Журайж анча хаёлга чўмди: намозида давом етаверсинми ёки уни бузиб, онасига жавоб қилсинми? У ўйланиб-ўйланиб, охири онасига жавоб қайтармади ва намозида давом етаверди. Онаси иккинчи ва учинчи мартаба чақирганда ҳам у жавоб қайтармагач:
"Аллоҳ таоло сени фоҳиша хотинларга йўлиқтирсин", деб дуойибад қилиб, қайтиб кетди. Шундан кейин ўша подачи олдига келиб юрадиган хотин бир бола туғиб қўйди. Уни подшоҳ олдига келтириб сўроқ қилинганда:
"Бу бола ибодатхонадаги роҳибдан бўлган", деб даъво қилди. Подшоҳ:
"Унинг ибодатхонасини бузиб, ўзини менинг хузуримга олиб келинсин", деб буйруқ қилди.
Подшоҳнинг буйруғига асосан ибодатхона бузилиб, Журайжнинг қўлини арқон билан боғлаб, подшоҳ ҳузурига келтирдилар. Уни олиб келаётганларида йўлда томоша қилиб турган фоҳиша хотинларга кўзи тушдида, бир кулиб қўйди, Кейин подшоҳ ундан сўроқ қилиб:
"Бу хотин туғилган болани сендан бўлган, деб даъво қилаётибди", деди.
Журайж хотинга қараб:
"Шундайми? - деди.
Хотин:
"Ҳа, шундай", деди.
Шунда Журайж онанинг бағрида турган чақалоққа қараб:
«Эй, бола, сенинг отанг ким?" - деб сўради.
Чақалоқ тилга кириб:
"Отам подачи", деб жавоб берди, унинг гапини ҳамма эшитди.
Подшоҳ Журайжга узр айтиб:
"Энди ибодатхонани биз янгидан қуриб берамиз", деди.
Журайж буни қабул қилмагач:
"Бўлмаса кумушдан қурайликми?" - деди. Журайж буни ҳам қабул қилмай: "Уни аввалги ҳолига келтириб берилса кифоя", деди.
Подшоҳ:
"Хўш, менга айтчи, қўлингни боғлаб олиб келаётганларида нима учун кулдинг?" - деб сўраганда, у:
"Юз берган воқеани кўзим билан кўриб кулгим қистади, у ҳам бўлса онамнинг менга қилган дуойибади эди", дедида, бўлган воқеани подшоҳга ва атрофдаги кишиларга ҳикоя қилиб берди.

Бахтиёржон Хайтибоев. Асака т. "Мулла Абдулазиз"  жоме масжиди имом хатиби

Зино – оғир гуноҳ
Зино оғир гуноҳлигини каттаю-кичик яхши билади. Зино нафақат Ислом динида, балки барча динларда, мафкураларда ва умуман инсониятнинг соғлом дунёқарашларида қадимда ҳам, ҳозир ҳам оғир жиноят саналган. Унинг хатарлари жамиятнинг маънавияти учун ўта оғир зарар эканлигидан Қурони каримда нафақат зино қилмасликка, балки умуман унга яқинлашмасликка буюрилган:
 “Ва зинога яқинлашманглар. Албатта, у фоҳиша ишдур ва ёмон йўлдир”. (Исро. 32. Маъно таржималар)
Шунингдек, зинога олиб кегувчи ишлардан ҳам қайтарилганмиз:
 “Сен мўминларга айт, кўзларини тийсинлар ва фаржларини сақласинлар. Ана шу улар учун покдир. Албатта, Аллоҳ нима ҳунар қилаётганларидан хабардордир. Сен мўминаларга айт: Кўзларини тийсинлар, фаржларини сақласинлар ва зийнатларини кўрсатмасинлар, магар зоҳир бўлган зийнатлар бўлса (майли). Рўмолларини кўксиларига тўсиб юрсинлар. Зийнатларини кўрсатмасинлар, магар эрларига ё оталарига ё эрларининг оталарига ё ўғилларига ё эрларининг ўғилларига ё ака-укаларига ё ака-укаларининг ўғилларига ё опа-сингилларининг ўғилларига ё аёлларига ё ўз қўлларида мулк бўлганларга ё (аёлларга) беҳожат эркак хизматчиларга ё аёллар авратининг фарқига бормаган ёш болаларга (бўлса майли). Махфий зийнатларини билдириш учун оёқларини (ерга) урмасинлар. Аллоҳга барчангиз тавба қилинг, эй мўминлар! Шоядки, нажот топсангизлар”. (Нур. 30-31. Маъно таржималар)
«Масобиҳ» («Чироқлар») деган китобда Пайғамбаримиз (с.а.в.)дан шу ҳадис ривоят қилинади:
— Киши зино қилган пайтида ундан иймон чиқади ва боши узра бир соя каби туради. Қачон бу феълини ташласа, ана ўшанда қайтади.
«Иқно» («Кўндирилган») деган китобда шундай ҳадис келтирилган:
Пайғамбар (с.а.в.) буюрадики:
— Эркак кишининг ўзи учун ҳалол бўлмаган хотиннинг раҳмига оқизган манийидан оғирроқ ҳеч гуноҳ йўқдир. Ливота зинодан ҳам баттардир.
Анас ибн Моликнинг Пайғамбаримиз(с.а.в.)дан ривоят қилган бир ҳадиси шунга ишорат этади. Пайғамбаримиз (с.а.в.) огоҳлантирдиларки:
— Ким ливота қилса, жаннатнинг ҳидини ҳам ҳидламайди. Ҳолбуки, жаннатнинг ҳиди беш юз йиллик масофадан сезилади. Лут Алайҳиссаломнинг қавми ливотага мубтало бўлганди. Уларда болавозлик одат тусини олганди. Аллоҳ уларга Лут Алайҳиссаломни пайғамбар қилиб юборди. У қавмига бу ёмон ахлоқсизликдан қайтишни буюрди, уларни Аллоҳ йўлига даъват этди, гуноҳ қилишдан қайтмасалар, Аллоҳнинг азобига дучор бўлажакларини хотирлатди. Лекин ливотачилар бунинг учун Аллоҳдан келиши мумкин бўлган азобга инонмадилар ва шундай дедилар:
— Агар сен ростгўй кишилардан бўлсанг, бизларга Аллоҳнинг азобини келтирчи? (Анкабут. 29)
Шунда Лут Алайҳиссалом ўз қавмига қарши Раббидан ёрдам сўради. Дедики:
-   Парвардигорим  бу бузғунчи қавм устига ўзинг мени ғолиб қил! ( Анкабут. 30)
Пайғамбар Лут имдод тилаган бу аснода Аллоҳ Осмонга ливотачилар устига тош ёғдиришни
буюрди. Ҳар тошда, кимнинг устига тушажак бўлса, унинг исми ёзилган эди. Мана бу оят шу воқеликка ишорат қилади:
— Энди қачонки Бизнинг Фармонимиз (яъни азобимиз) келганида, у жойларни остин-устун қилиб юбордик ва уларнинг устига Парвардигорингиз даргоҳида белгилаб кўйилган сопол тошларни пайдар-пай ёғдирдик. У жойлар бу золимлардан (яъни Макка мушрикларидан) йироқ эмас. (Ҳуд. 82-83) (Манба: Мукошафат-ул қулуб. Абу Ҳомид Ғаззолий. www.ziyouz.com кутубхонаси)

Абдураззоқ Фармонов. Асака т. "Сиддиқ ҳожи" жоме масжиди имом хатиби

ХАЛОЛ ЛУҚМА
Мусулмон инсон хамиша топаётган ризқини ҳалолдан бўлишига эътиборли бўлиши ва доимо бунга ҳаракат қилиш лозим. Айниқса, оила раҳбари қарамоғидагиларни ҳалол меҳнати ва покиза луқма билан боқиши фарз. Ҳалол озуқалар инсон учун тиббий томондан ҳам фойдадир. Чунки Аллоҳ таоло фақатгина зарарли ва нопок нарсаларни ҳаром қилган.
Аллоҳ таоло Бақара сурасида шундай марҳамат қилади: “Эй одамлар, ердаги ҳалол-пок нарсалардан тановул қилингиз ва шайтоннинг изларидан эргашмангиз! Албатта, у сизларга аниқ душмандир” (Бақара сураси, 168-оят).
Халоллик деганда нафақат истемол қилинаётган таомни покиза ва халолдан бўлиши шунингдек уни халол йўллар билан топилиши хам эътиборликдир. Агар у ризқ ўғрилик, порахўрлик, зўрлик, ҳийла-найранг, ҳаром нарса савдоси, етимнинг молини ўзлаштириш, ҳаром касб (фолбинлик, фоҳишалик) қилиш, умумхалқ мулкини ўзлаштириш каби йўллар билан бўлса, ундан топилган нарса хам харомдир.
Абу Ҳурайра (ра) дан ривоят қилинади: Росулуллоҳ (сав) дедилар: “Албатта Оллоҳ таоло покдир ва фақат покиза нарсанигина қабул қилади. Албатта Оллоҳ таоло пайғамбарларига буюрган нарсани мўминларга буюрди. “ Эй Пайғамбарлар, ҳалол –пок таомлардан енглар ва солиҳ амаллар қилинглар” “Ей мўминлар, сизларга ризқ қилиб берганимиздан покизаларини енглар” (Бақара сураси 172) Сўнгра пайғамбаримиз (сав) узоқ сафарда юрганидан сочлари тўзғиб, кир бўлиб кетган бир кишини эсладилар. У инсон қўлини осмонга кўтариб; парвардигорим парвардигорим! Деб дуо қилмоқда. Бироқ унинг егани ҳаром, ичгани ҳаром ва ҳаром билан озиқланади. Шундай экан қандай унинг дуоси ижобат бўлсин”.
Хадиси шарифдан маълум бўладики харом касблар орқали топилган нарса сабабли дуо ижобатидан махрум бўлинади.
Ҳолбуки, Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): "Ҳаромдан битган этга дўзах муносибдир", деганлар (Имом Табароний ривояти).
Халолликни инсон хаёти давомида ўрни беқиёс. У сабаб инсон рухияти ва фитрати покиза хамда дуоси ижобат бўлади. Ҳар бир инсон дуосини ижобат бўлишлигини ҳоҳлайди. Лекин дуоларнинг қабул бўлишлигининг ҳам шартлари ва сабаблари бор. Дуолар ижобат бўлишлигини асосий сабабларидан бири истемол қилнаётган луқмани, ҳалолдан топишдир. Луқма ҳалоллиги деганда егуликни ўз ҳолича тоза, ҳалол бўлишлигина эмас балки ўша оша егуликни келишига сабаб бўладиган маблағимизни ҳам ҳалол йўл билан ҳалол касб орқали топилган бўлишидир.
Саҳобаи киромлардан Саъд ибн Абу Ваққос разияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи ва салламга: “Ей Аллоҳнинг Расули, дуо қилинг, Аллоҳ мени дуоси қабул бўладиганлардан қилсин” - деди.
Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ей Саъд, таомингни ҳалол қил, дуоси қабул бўладиган бўласан. Муҳаммаднинг жони тасарруфида бўлган Зотга қасамки, бир одам ҳаром луқмани қорнига ташласа, Аллоҳ унинг дуосини қирқ кунгача қабул қилмайди. Қайси банданинг гўшти ҳаромдан ва рибодан ўсса, унга дўзаx муносибдир”, дедилар.
Айтадиларки Пайғамбаримиз (сав) Саъд ибн Абу Ваввоснинг дуоси ижобат бўлсин дея- дуо қиллганлар.
Ривоят қилибдиларки, Саъд ибн Абу Ваққос разияллоҳу анҳу Али, Талҳа ва Зубайр разияллоҳу анҳумларни сўкаётган кишини кўриб қолиб уни бу ишдан қайтарди. У қайтмади. Саъд разияллоҳу анҳу: “Ундай бўлса мен сени дуойибад қилурман!” – деди.
У киши бу сўзларни писанд қилмади. Саъд разияллоҳу анҳу таҳорат олди ва икки ракаъат намоз ўқиб дуо қилди: “Эй Аллоҳ! Агар шу одамнинг Сен томондан яxшилик ирода қилинган одамни сўкканини билган бўлсанг, уларни сўккани Сенинг ғазабингни келтирган бўлса, бир белги бер ва уни ибрат қил!”
Орадан ҳеч қанча фурсат ўтмасдан ҳовлиларнинг биридан бир туя қочиб чиқди. Уни ҳеч ким тўса олмади. Одамларнинг орасини ёриб ўтиб, ҳалиги кимсани топди ва уни оёқларининг остига олиб тепкилай бошлади. То у ўлгунича тепкилади.
Ҳатто Саъд ибн Абу Ваққос разияллоҳу анҳу нинг душманлари ҳам бу зотнинг дуосидан қўрқишган ва “ Эй Саъд бизни ҳақимизда Оллоҳдан қўрқинг бизни дуоибат қилманг, сиз дуо қилсангиз дарҳол бизга дуойингиз ижобати билинади” дея айтишган экан.
Оллоҳ таоло барчаларимизни ҳалол ризқ ила ризқлантирсин барчаларимизни доуси ижабат бўладиган инсонлардан қилсин.
“Мухаммад соли хожи” жоме масжиди ноиби Ж. Парпиев.

[/color][/size][/font]

БЕМОР ЗИЁРАТИНИНГ ФАЗИЛАТИ
Баъзида инсон ҳасталанганда яқин инсонларини меxрига муxтож бўлиб қолади. Анашундай бемор, меxрга муҳтож бўлиб турган вақтларда уларни зиёрат қилишлик, Ислом дини талимотларининг гўзал ҳусусиятларидан бири ҳисобланади. Базан Аллоҳ таоло ўз бандаларини ҳузуридан келадиган синов имтиҳонлари, ҳар xил дард ва касал билан синаса, гоҳида бошқа ҳолат ва имтиҳонлар билан ҳам синайди.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Сизларни бироз xавф-xатар, очлик (азоби) билан, молу жон ва мевалар (ҳосили)ни камайтириш йўли билан синагаймиз. (Шундай ҳолатларда) сабр қилувчиларга xушxабар беринг (ей, Муҳаммад)!” (Бақара сураси 155).
Бандага келган дардлар, касаллик ва мусибатлар Аллоҳ таолонинг синови, албатта бу синов, имтиҳонга сабрли бўлиши лозим эканлигини юқоридаги ояти каримадан билиб оламиз.
Бемор зиёратни ҳикматидан бири мўмин мусулмонлар ўрталарида меҳр-мурувват, ўзаро ҳамжиҳатлик зиёда бўлишидир. Мана шунинг учун мўмин мусулмон инсон беморлар ҳолидан xабар олиб турмоғи лозим. Бу борада Пайғамбаримиз (сав) ўз ҳадиси шарифларида шундай деганлар. “Мусулмоннинг мусулмондаги ҳаққи бештадир. Саломга алик олиш, касални бориб кўриш, жанозага эргашиш, таклиф этса бориш ва акса ўргувчига яxшилик тилашдир”. (Муслим ривояти)
Ҳадиси шарифдан кўриниб турибдики, биз мўмин-мусулмонларнинг бир-биримиздаги ҳақ-ҳуқуқларимиздан бири касал бўлган яқинларимиз ёки қавму қариндошларимиздан бемор бўлиб қолганларини дарҳол кўргани боришлик экан.
Бемор зиёрати шунчалик фазилатли амалки унда банда учун Аллоҳ таолонинг розилиги бор. демак кимда ким Аллоҳ таолонинг розилигига эришмоқчи бўлса қуйида зикр қилинадиган хадиси шарифдан ибрат ва намуна олсин.
 Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Аллоҳ азза ва жалла қиёмат куни: “Эй Одам боласи, бемор бўлдим, кўргани келмадинг?!” - дейди.
“Эй Роббим, қандоқ қилиб Сени кўргани бораман? Сен Роббул Оламийн бўлсанг?” - дер.
“Билмадингми? Бандам фалончи бемор бўлди. Сен уни кўргани бормадинг. Билмадингми? Агар сен уни кўргани борганингда, Мени унинг ҳузурида топган бўлар эдинг. Эй Одам боласи, сендан таом сўрадим, Менга таом бермадинг?!” - дейди.
“Эй Роббим, қандоқ қилиб Сенга таом берайин? Сен Роббул Оламийн бўлсанг?” - дер.
“Билмадингми? Бандам фалончи сендан таом сўради. Сен унга таом бермадинг. Билмадингми? Агар сен унга таом берганингда, ўшани Менинг ҳузуримда топган бўлар эдинг. Эй, Одам боласи, сендан сероб қилишни сўрадим, Мени сероб қилмадинг?!” -дейди.
“Эй Роббим, қандоқ қилиб Сени сероб қилай? Сен Роббул Оламийн бўлсанг?” - дер.
“Бандам фалончи сендан сероб қилишни (сув беришингни) сўради. Сен уни сероб қилмадинг. Агар сен уни сероб қилганингда, ўшани Менинг ҳузуримда топган бўлар эдинг” – дейди”. (Имом Муслим ривоят қилган). (“Ўшани Менинг ҳузуримда топган бўлар эдинг”, дейиши, ўша ишнинг савобини, деганидир.)
Имом Муслим ўзларини саҳиҳларида Савбон (ра) дан келтирадиалар. Пайғамбаримиз (сав) айтадилар: “Ким бир касал инсонни зиёрат қилса, то қайтиб келгунча, жаннат боғлари ичра сайр қилиб юрган бўлади”.
Пайғамбаримиз (сав) оивоят қилинган бошқа бир хадисда: “Агар бемор ҳузурига кириб қолсанг, сени ҳаққингга дуои xайр қилишини сўра. Чунки, унинг дуоси фаришталарни дуоси каби мустажобдир” – дейилади.
Хар - бир инсон бемор зиёратига ҳам иҳлос билан, Аллоҳни розилигини топаман, савоб қозанаман деган нийят билан бормоги керак. Эртага тузалиб қолса бормаганим учун ҳижолат бўлиб қоламан ёки бормасам маломатга қоламан деган нийят билан боришда ҳеч қандай савоб йўқ.
“Мирза Холиқ ота” жоме масжиди имоми М. Хожиев

Мабрур ҳаж
        Мусулмон инсон орзу қилиб, кутиб яшайдиган  Исломга доир амаллардан бири бу ҳаж амалидир. Лекин ушбу амал  зиёратчиларнинг мақсад ва ниятларига қараб қабулияти ўзгаради. Аллоҳ таолонинг даргоҳида қабул бўлган ҳажни Пайғамбаримиз соллоллоҳу алайҳи васаллам қуйидаги ҳадисларида,  мабрур ҳаж,  деганлар.

وَالْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلَّا الْجَنَّة
“Мабрур  ҳажнинг мукофоти фақат жаннат бўлади!” (Бухорий, Муслим).
    “Мабрур” сўзи луғатда яхшилик қилинган, қабул қилинган деган маънодадир. Унинг “холис” деган маъноси ҳам бор. Ушбу ҳадиснинг шориҳлари   “мақбул “ яъни қабул қилинган, деб ҳам шарҳлаганлр.
    Мабрур ҳаж бўлиши учун қуйидагилар бўлиши лозим:
Ҳасан Басрий (р.ҳ.)нинг бундай дегани нақл қилинади:

الحج المبرور أن يرجع زاهدا في الدنيا راغبا في الآخرة
“Мабрур ҳаж шуки, ҳаждан дунёда зоҳид ҳолда, охиратга рағбатли бўлган ҳолатда қайтмоқликдир”.
   Демак, ҳожилар юртга қайтар эканлар дунё борасида зоҳид, зуҳду тақвога берилган, охират борасида эса унга рағбат қўйган, ҳаром ва шубҳали нарсаларга парҳезгор бўлиб, ҳар дам ва ҳар қадамда охиратини ўйлайдиган бўлишлари керак экан. Агар ана шундай ҳожилар бўлса, уларнинг ҳажларининг мабрур бўлганининг аломати ана шудир.
 Ҳаж вақтида гуноҳ иш ва қилиқлар аралашмаган ҳаж мабрур бўлади. Бу ҳақида Расулуллоҳ н соллоллоҳу алайҳи васалламнинг қуйидаги ҳадислари бор:

من حج فلم يرفث ولم يفسق غفر له ما تقدم من ذنبه
“Ким ҳаж қилса, ёмон гап ва ёмон иш қилмаса, ўтган гуноҳлари кечирилади» (Термизий,).
Ҳадиси шарифда тилга олинган “рафас” сўзи луғатда шаллақилик қилиш, беҳаё гапларни гапириш, бузуқ, ифлос ишларни қилиш маъносида экани айтилади. Демак, ҳажда бу хилдаги ишлар мутлақо мумкин эмас.

  Ҳаждан кўзланган мақсад фақат Аллоҳнинг фарз қилган ҳажини адо қилиш бўлиши керак. Шундагина ҳаж мабрур бўлади. Бу тўғридаги Ҳазрати Умар (р.а.)нинг мана бу гапига эътибор беринг:

مَنْ حَجَّ هَذَا الْبَيْتَ لاَ يُرِيدُ غَيْرَهُ ، خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّه
“Ким мана бу Уйни бошқа нарсани ирода қилмасдан ҳаж қиладиган бўлса, гуноҳлардан худди онаси туққан кундагидек бўлиб чиқади” (Ибн Абу Шайба).
Умуман, мабрур ҳаж деганда гуноҳ, маъсият аралашмаган ҳажга айтилади. Чунки, унинг “холис ҳаж” деган маъноси бор. Бу гуноҳлардан холи, деганидир. Тавоф асносида, одамлар тиқилинчида бировга туртилмасликка, бировнинг оёғини босиб олмасликка ҳам эътибор қаратиш керак бўлади. Бировнинг кўнглига оғир келадиган гапларни гапирмаслик керак. Бунинг учун зикрга зўр бериш керак. Ҳажга бориб, меҳмонхонада оёқ узатиб ётиб, умрида бир марта бўладиган,ўттиз, ўттиз  беш кунлик муборак сафарида бу ёқдаги, юртидаги дунёвий ишларининг муҳокама қилишнинг ҳеч кераги йўқ.
Хулоса шуки, Роббимиз  ҳаж ибодатларимизни қабул айласин.

Муҳйиддин Саххоф” масжиди имом хатиби  Муҳаммадали Зоҳидов

[color=bla
Ҳажнинг одоблари
Ҳаж қилмоқчи бўлган одам, аввало, Aллoҳ тaoлoгa acтoйдил тaвбa қилсин. Гyнoҳлapини тapк эта туриб, aввaл coдиp бўлгaнлapигa нaдoмaт қилиб, бyндaн cўнг тaкpopлaмаcликкa aзмy қapop қилcин.
Kимгa зyлм eткaзгaн, кимни xaфa қилгaн ёки кимнинг кўнглини қoлдиpгaн бўлca, yлapдaн yзp cўpacин.
 Энг мyҳим жиҳaтлapдaн биpи – қилaётгaн Ҳаж ибoдaтидaн Aллoҳнинг poзилигини вa oxиpaтининг oбoдлигини кўзлacин. Дyнё вa yнинг зийнaтлapини, pиёкopлик, нoм чиқapиш, фaxpлaниш кaби нapcaлapни зинҳop вa зинҳop xaёлигa кeлтиpмacин. Aкс ҳoлдa, бapчa қилгaн caъйи ҳapaкaтлapи бeҳyдa кетaди.
Oтa-oнaлapи тиpик бўлcaлap, yлapнинг poзиликлapини oлcин, дyoлapини сўрасин.
 Ҳaж caфapи билaн oвopa бўлиб, бoшқa ибoдaтлapгa эътибopcизлик қилмacин. Aйниқca, нaмoзгa эҳтиёт бўлcин, чyнки намoзнинг зapypлиги Ҳаждaн ҳaм эътибopли.
Caфap чoғидa дoимo Аллоҳни зикp этcин, дyo қилcин, иcтиғфоp aйтcин. Қypъoни кapимни тилoвaт қилcин. Tилини бўлмағyp гaплapдaн, бeҳyдa cўзлapдaн, ёлғoн, ғийбaт, чaқимчилик, cўкиш кaби бyзyқликлapдaн тийсин. Қўлидaн кeлгaнчa oдaмлapгa яxшилик қилиш пaйидaн бўлcин.
 Ўтгaн yлaмoлapимизнинг энг мyҳим нacиҳaтлapидaн биpи шyки, ҳoжилap Ҳaж дaвoмидa қaлбни мaшғyл қилиб, xaёлни oлиб қoчгyвчи тижopaтдaн xoли бўлишлapи кepaк. Ўзлapини xop тyтcинлap, зeбy зийнaтгa эътибop беpмacинлap. Пaйғaмбapимиз aлaйҳиccaлoм шyндaй қилгaнлap.
Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дeдилap: «Арафа куни Aллoҳ осмонга тушади ва улар ила фapиштaлapгa мaқтaниб: «Бaндaлapимгa қapaнглap! Typли жoйлapдaн xopу зop бўлиб, ҳyзypимгa кeлдилap. Cизлap гувоҳ бўлинглap, мeн yлapнинг гyнoҳлapини кeчдим», дeйди».
Ҳажга қилинадиган сарф-харажат ҳалолдан бўлиши шарт.
 Исроф ва зиқналикдан четланган ҳолда, ўртача йўл тутиб чин кўнгилдан зоди ва таомини бемалол қилиш. Ҳаж йўлида емоқ-ичмоқ учун сарфланган ҳар бир сўмга етти юз баробар савоб берилади.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу: «Сафарда озиқ-овқатнинг яхши бўлиши кишининг карамидандир. Ҳожиларнинг афзали нияти холисроқ, нафақаси покроқ ва ишончи комилроқ бўлганидир», дер эдилар.
Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳажжи мабрурнинг жаннатдан бошқа савоби йўқ», дедилар».
«Эй Аллоҳнинг Расули! Ҳажжи мабрур нима?» дейилди.
«Таом бериш ва салом ёйиш», дедилар».
Аҳмад ва Ҳоким ривоят қилган.
Шаҳвоний нарсалар, фисқ ва жанжалга йўл қўймаслик. Аллоҳ таоло бу маънони Қуръони каримда таъкидлаган.
Бу борадаги шаҳвоний нарсалар арабчада «рафас» дейилади ва барча шармсиз гап-сўз ҳамда хатти-ҳаракатларни ўз ичига олади. Аёлларга хушомад гапларни айтиш, шаҳвоний гап, ишора ва ҳаракатлар қилиш каби нарсалар рафасга киради. Фисқ эса Аллоҳнинг ҳар бир тоатидан чиқишдир. Жанжал – маълум ва машҳур нарса. Ҳаж қилувчи киши мазкур нарсалардан алоҳида эҳтиёт бўлиши лозим.
 Бақувват, юрса қийналмайдиган кишилар пиёда Ҳаж қилишлари афзал. Шунингдек, бемор, қари ва узрли кишилар ибодатларига нуқсон етмаслиги учун улов миниб Ҳаж қилганлари афзал.
Ўзига вожиб бўлмаса ҳам, жонлиқ сўйиб, қурбат ҳосил қилишга ҳаракат қилсин. Қиладиган қурбонлиги семиз ва чиройли бўлишига эътибор берсин. Қурбонлик вожиб бўлса, ўзи емасин. Агар қурбонлик ихтиёрий бўлса, ўзи ҳам есин.
Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан Ҳажнинг нимаси афзал?» деб сўралди.
«Баланд овози ва қон оқизгани», дедилар».
Термизий ривоят қилган.
Қилган сарф-харажати, сўйган қурбонлиги, ўзига етган машаққат ва қийинчиликларни бағрикенглик ила қабул қилсин. Уларга чин қалбдан хурсанд бўлсин. Ана ўша Ҳажининг қабул бўлгани аломатидир. Ҳаж йўлида етган ҳар бир машаққат Аллоҳ таолонинг йўлида нафақа қилганнинг ўрнига ўтади.
Ҳажнинг қабул бўлгани аломатларидан яна бири, аввалги маъсиятларни тарк қилиб, ёмон дўстлар ўрнига яхши дўстлар орттириш, ғафлат ва беҳуда мажлислар ўрнига зикр ва илм мажлисларида иштирок этадиган бўлишдир.

“Муҳйиддин Саххоф”жоме масжиди имом хатиби манбалар асосида тайёрлади
ck][/color]

[/font][/pre][/pre]

ФАРЗАНД АЛЛОҲНИНГ НЕЪМАТИДИР
Фарзанд Аллоҳ таолонинг инсонга берган буюк бир неъматидир. Шунинг учун муқаддас¬ Ислом дини манбаларида фарзандларга «Болалар биз ҳидлайдиган жаннат райҳонларидир» дея таъриф берилади.
Муқаддас Ислом динида фарзанд тарбиясига катта аҳамият қаратилгандир. Айниқса қиз бола тарбиясига диққат қилмоқлик талаб қилинади. Чунки инсоннинг ўзи заиф яратилган, энди аёл зоти эса хилқатан заифроқ яратилган. Табиатан нозик яратилган қиз боланинг тарбияси ҳам нозик бўлади. Ажри ҳам шунга яраша улуғ!
Шунинг учун Пайғамбаримиз (с.а.в) “Кимики икки қизни турмушга чиққунларича вояга етказиб тарбияласа, қиёмат куни мен ва у мана бу иккисига ўхшаб келади”, деб бармоқларини бир-бирига қўшиб кўрсатдилар.
Қиз боласи борлар учун Расулуллоҳ с.а.в. томонларидан бу хушхабар бўлсин! Шу бўлдими, холосми? Қиз боласи бўлса, турмушга чиққунча едирса, ичирса, кийдирса бўлдими? Йўўқ, албатта... Расулуллоҳ (с.а.в). дедилар: “Кимгаики Аллоҳ таоло қиз неъмати билан сийласа, сўнгра уларни чиройли тарбияласа, улар отаси учун дўзахдан парда бўлишади”.
Қизлар дўзахдан парда бўлиши учун чиройли тарбияласа, деган шарт қўйилмоқда. Чиройли тарбия қанақа бўлади? Албатта, Ислом тарбиясидан кўра гўзалроқ тарбия йўқ. Илмли, ҳаёли, иболи, виждонли, қаноатли, сабрли ва итоатли қилиб тарбиялаш, бу гўзал тарбиялардир. Нечта қизни тарбияласа жаннатга лойиқ бўлади.
Пайғамбаримиз (с.а.в). марҳамат қиладилар: “Кимнинг учта қизи ёки синглиси бўлса, кейин уларни ўз қўлида тарбия қилиб катта қилса ва уларга марҳамат назари билан қараса, жаннатга кириши албата муқаррадир”. Шунда бир киши: “Ё Расулуллоҳ, унинг иккита қизи бўлса-чи?”-деб сўради. Расулуллоҳ с.а.в.: “Иккита бўлса ҳам”, дедилар.бошқа бир ривоятда: “Битта бўлса-чи?” деб сўраганларида. Расулуллоҳ с.а.в.: “Ҳа”, дедилар.
Қиз болага тўғри тарбия бериб, одоб бериб, иймон-исломни танитиш, едириб, ичириб, кийинтириш катта машаққатдир. Шунинг учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бунга сабр қилган одамларга жаннатни ваъда қиляптилар.
Ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз (с.а.в) “Кимнинг учта қизи ёки учта синглиси бўлса ёки иккита қизи ёки иккита синглиси бўлса, сўнгра уларни гўзал ахлоқ ва чиройли муомала билан тарбият қилса, қизлари ёки сингиллари албатта унинг жаннатга киришига сабабчи бўлади”- деганлар.
Демак аёлларимиз, қизларимиз ва сингилларимиз бизлар учун мукаррама бўлган зотлардандир, уларни ҳақларига риоя қилган ҳолда ҳушмуомалалик ила муомала қилишимиз лозим.
Муҳаммадийхон Хожиев.