АЁЛ – МУКАРРАМ!
   Аёл зоти мукаррам. Улар ҳурмат ва эҳтиромга сазовор зотлар. Зеро, ҳар биримизнинг онамиз аёлдир! Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек: “Жаннат оналарнинг оёқлари остидадур”. Яна тарихдан маълумки, буюк инсонларни кўпроқ оналар тарбия қилганлар.
Аёллар бизларнинг покдомон қизларимиздир. Зеро Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қилганларидек улар жаннатда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга бўлишимизга сабаб бўлурлар.
Улар ҳақида сон-саноқсиз ашъорлар ва осорлар битилган. Ҳамон битилмоқда. Ва иншооллоҳ, қиёматга қадар улар мадҳ этилажакдур. Мана, улардан намуналар:
Токим ер юзида битта бўлса ҳам аёл мавжуд экан, у ҳақида ҳамиша нимадир янги гап айтиш мумкин. (Станислас де Буффлер)
Эр кишини саводли қилиш – бир эркакни саводли қилишни, бир аёлни саводли қилиш эса, бутун бир авлоднинг саводли бўлишини англатади. (Бригҳам Янг)
Аёлнинг донолиги, бу – бебаҳо хазина. Боз устига, бу хазина оқилалик ва гўзаллик билан сийланган бўлса, бу – катта қудратдир. (Жорж Мередит)
Аёл самимийлиги камдан-кам учрайдиган, аммо ҳеч бир гўзаллик билан тенглаштириб бўлмайдиган ҳолат. Аёлнинг сохта феъл-атвордан ҳоли бўлиши ундаги ҳар қандай кам-кўстни ёпиб кетади. Мен мана шундай содда, самимий аёлларда чинакам гўзалликнинг гувоҳи бўламан. (Стив Мараболи)
Бир ҳақиқатни унутманг – буюк кишилар ортида буюк оналар ёки фидойи рафиқалар турган бўлишади. Шундай экан, дунёда буюк аёллар ҳам сон-саноқсиз. (Дороти Саерс) (Манба: http://www.ayol.uz)
Қуёшнинг муаннас (женский род)га мансублиги ҳам уни хиралаштира олмаганлиги сингари Ойнинг музаккар (мужской род)га мансублиги ҳам унинг даражасини ошира олмайди”. (Мавлоно Жомий)
Ислом жамиятида энг катта ҳурматга лойиқ зот – аёл, аниқроғи, она ҳисобланади. Бу ҳол Пайғамғар алайҳиссаломнинг “Жаннат – оналарнинг оёғи остидадир”, деган ҳадиси шарифларида ҳам яққол баён этилган. Ислом дини нозил этилган кундан бошлаб ҳозирги кунгача тақводор, ўқимишли ва ёлғиз Аллоҳ таолони севгувчи аёллар бўлган, бор ва бўлади”. (Олмониялик таниқли олима Аннамарие Шиммел хоним)
Барча замонларда аёллар шаънига бўлмағур туҳматлар, камситишлар қилиб келинди, улар хўрланди, жаҳолатга отилди. Аммо Аллоҳ таоло уларни хўрлатиб қўймади, аксинча, уларнинг мақомини юқори кўтарди. Инсониятга Исо алайҳиссаломни ҳадя этган бокира аёл Марям, куфр ва кибрга берилиб, ўзини буюк қудрат соҳиби атаган Фиръавнни бу разил йўлидан қайтармоқчи бўлган хотини Осиё, охирги пайғамбар Муҳаммад  алайҳиссаломга чексиз ёрдам кўрсатган, юпанч ва содиқ-ҳамдард бўлган Хадичаи Кубро каби аёллар “жаннатий” мақомини олишди. аёллар орасида сўфийликнинг тамал тошини қўйган Робиъа ал-Адавийя, Имом Жаъфари Содиқнинг келини, олима ва авлиё Саййида Нафиса, нишопурлик йирик сўфий олима Фотима, хотирасига Аградаги “Тож Маҳал” обидаси тикланган малика Мумтоз Маҳал, сиёсат, илм-фанлар бобида жавлон урган юзлаб, минглаб аёлларнинг шижоати, заковати, тақвоси кимларни лол қолдирмаган, дейсиз? (манба: “Аёл мукаррамдир”. Фотимахон Сулаймон қори қизи. www.зиёуз.cом кутубхонаси)

Сарварбек Йўлдошев. Асака туманидаги Мирзо Шариф масжиди имом хатиби
Улуғбек қори Йўлдошев

MEXNATNI TAGI ROHAT
Inson hayoti davomida halol kasb orqali mexnat qilib tirikchilik qilmog’i muqaddas dinimizning talablaridan biridir. Inson mexnati sababidan o’zidan tamagirlik yalqovlik hislatini ketkazadi va hayotini farovon bo’lishiga zamin xozirlaydi.
Alloh tabotak va taolo bandalarini rizq topishlik uchun halol kasb qilishliga bururib deydi:
هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُور
“U sizlarga erni bo'ysundirib qo'ygan zotdir. Bas, uning turli joylarida yuring va Uning rizqidan yeng va qabrdan chiqib borish ham Uning huzuriga bo'ladir”.
Ulamolarimiz ushbu oyati karimani Islomda qadimdan mehnatga chorlash, rizqni terib yeyish, yer yuzinining turli joylarida harakat qilish zarurligiga dalil qilib keltiradilar. Darhaqiqat, Alloh taolo yerni insonga bo'ysundirib qo'ygan. Bu haqiqat hozirgi asrimizda kelib yaqqol ko'zga tashlandi. Inson yerdan foydalanishning barcha turlarini ishga soldi. Bu oyatdagi “yuring” degan xitob musulmonlarni doimo kasbi-korga undagan va dangasalik, bekorchilikdan chetlatadi. Shu bilan birga rizq Allohdan bo'lishini unutmaslik zarurligini eslatadi.
Alloh taolo bizning zimmamizga O'z haqlarini vojib qilgani kabi, xonadonlarimiz ahllarining ham haqlarini zimmamizga vojib qilgan. Bu haqlar esa haloldan topib, halolga sarflash bilangina ado etiladi. Shu sababli har bir kishiga halol rizq talab qilish, ya'ni rizqni halol yo'l bilan topish yo'lini qidirish farzdir.
Payg’ambariziz (sav) o’z hadislarida insonlarni kasb kor qilishlikga targ’ib qilib shonday deganlar:
عن عبد الله قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : كسب الحلال فريضة بعد الفريضة
“Halol kasb qilishlik – farzlardan keying farzdir”.
O’tgan Payg’ambar alayhissalomlarning barchalari kasb xunar bilan shug’ullanganligi barchamizga ma’lum. Birlari dehqonchilik, birlari cho'ponlik, birlari temirchilik, birlari duradgorlik bilan hayot kechirdilar.  Hatto Payg’ambarlarning sayyidi Payg'ambarimiz Muhammad (sav) ham yoshliklarida qo'y boqqanlar, keyinchalik tijorat qilganlar, Madinai Munavvaradan bir necha mil uzoqlikdagi Jurf degan joyda dehqonchilik qilganlar, muallim bo'lganlar.
Xullas, dunyoda qanaqangi halol kasb bo'lmasin, keyinchalik taraqqiyotga uchragan bo'lsa ham, asli boshlanishida biror payg'ambarning kasbi bo'lgan. Kim biror kasbni qilayotganida men bu kasbni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ergashib qilyapman, zimmamdagi haqni ado qilyapman, deb niyat qilsa, ana shu ishga sarf qilgan har daqiqa vaqti ulkan ibodat darajasiga ko'tariladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu hadisi shariflarida ulkan bir qoidani – halol kasb bilan halol rizqni talab qilish, Islom dinining birinchi o'rinda turadigan farzlaridan keyingi farz ekanini bayon qildilar. Dinimizning asosi sanaladigan, iymon, namoz, ro'za, zakot, hajning farzligini barcha biladi. Kasb kor bilan halol rizqni talab qilish esa mana shu farzlardan keyingi farzdir. Ushbu hadisi sharifdan bir necha narsani o'rganib olamiz.
Avvalo, halol rizq talab qilish qaysi yo'l bilan bo'lmasin, xoh tijorat bo'lsin, dehqonchilik bo'lsin, korxona-zavodda ishlash, biror dargohda muallimlik qilish bilan bo'lsin – barchasi dinning bir bo'lagi ekani; namoz, ro'za kabi farzlardan keyingi farz ekani; bersang yeyman, bermasang o'laman deb qo'l qovushtirib o'tirish, ko'chama-ko'cha tilanib, duch kelganga qo'l cho'zish Islom diniga zid ekani, musulmonga xos ishlardan emasligi ma'lum bo'ladi.
Demak har bir inson qilayotgan ishi, kasb kori yoki tijoratidir barchasini sidqidildan qilmog’i va o’zining kasbini ulug’lamogi hamda sharaf bilan bajarmog’i kerak.
Muhammadiyxon Xojiyev

DUNYO AZIZLIGI - ILM BILANDIR.
Dunyoda insonni aziz va mukarram bo’lishiga asosiy sabablardan biri bu ilmdir. Ilm o'rgangan kishi darajasi oliy maqomlarga ko'tariladi. Ilm o'rgangan inson ma'naviyat yuksak, fahmu farosati o'tkir bo'ladi.
Tarixga nazar soladigan bo’lsak qadimdan yurtimiz o’zining olim, alloma, kashfiyotchi insonlari bilan dunyoda tanilganligi va bu yurt, bu zamin qancha qancha ulug’ daxo insonlarni beshik bo’lgani hech kimga sir emas. Darhaqiqat olimlarni ulg'aytirib o'stirgan yurt qiyomatga qadar ma'ruf va mashhur bo'ladi.
Musulmon o'lkalarga borsak Imom Buxoriy bilan tanilamiz. G'arb yurtlariga borsak Ibn Sino va Al Xorazmiy bilan faxrlanamiz. Dunyodagi so'fiylar oldida Bahouddin Naqshband bilan e'zozlanamiz. Faqihlar nazdida Abu Hafs Kabir, Imom Qozixon va boshqalar tillarida doston. Bularnig barchasi molu dunyo bilan emas, balki ilm o'rganib, unga amal qilish orqali bo'lgan. buni ular mashhur bo'laman deb qilishmagan, balki Alloh taoloning O'zi ularning maqomu martabalarini ko'tarib qo'ygan. Bu haqda Alloh taolo O'zining kitobi Qur'onda marhamat qilib deydi.
يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ ٌ
Yani: “Alloh taolo sizlardan iymon keltirganlarning va ilm berilganlarning darajalarini ko'taradi”
Donishmandlar "Kasalga obu taom berilmasa, o'lgani kabi qalbga ham uch kun ilm berilmasa, u ham o'ladi" – deydilar.
Payg’ambarimiz (sav) ning hadislarida ham ilm olishga targ’ib qilinib shunday deyiladi.
عن أنس بن مالك ، قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : « اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَلَوْ بِالصِّينِ ، فإنَّ طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ »
“Ilmni Xitoyda bo'lsa ham o'rganinglar, chunki ilm o'rganish har bir musulmonga farzdir”.
Boshqa bir hadisda esa
عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ كَانَ كَفَّارَةً لِمَا مَضَى ».
“Kim ilm talab qilsa, o'tgan gunohlariga kaforrat bo'ladi” – deyiladi.
Abdulloh ibn Muborak aytadilar: Olimlar - komil insonlardir, chunki insonni hayvondan ajratib turuvchi xususiyat - bu ilmdir.
Insonni afzalligi quvvatda emas – tuya quvvatliroqdir.
Insonni afzalligi jismining kattaligida emas – fil kattaroqdir.
Insonni afzalligi shijoatda emas –yirtqich hayvon shijoatliroqdir.
Insonni afzalligi eb – ichishda emas – ho'kiz ham eyuvchiroqdir.
Insonni afzalligi jinsiy aloqada emas – chumchuq jinsiy aloqada insondan quvvatliroqdir.
Hikoya qilishlaricha: Sulton Salim Misrni bosib olgandan keyin Istambulga qaytib kelganida askarlar, mulozimlar va ustozlar bilan sayrga chiqdi. Sohibi ilm bo'lgan Ibn Kamol podshoh bilan yonma – yon oldinda ketar edi. Bir vaqt Ibn Kamolning oti hurkirab sakradi va podshohning kiyimiga loy sachradi. Sulton vaziriga: bu to'nni loyi bilan saqlanglar, toki bizdan keyingi avlod olimlarning qadri qancha baland ekanligini bilishsin – dedi.
Jamoliddinqori Parpiyev

MANFAATLI YETTI XISLAT.
Faqih Abu Lays Samarqandiy alayhi rohma o’zlarining kitoblarida keltiradi: Abu Hurayradan r.a. rivoyat qilinadi: “Kimda kim yetti narsa bilan rizqlansa, yettita narsadan mahrum bo'lmaydi:
1. Kimiki shukr bilan rizqlansa, mulki ziyodalikdan mahrum bo'lmaydi. Alloh taolo aytadi:
لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُم
 “Qasamki, (bergan ne'matlarimga) shukr qilsangizlar, albatta, sizlarga ziyoda qilaman” (Ibrohim surasining 7 oyati)
2. kimiki sabr bilan rizqlansa, savobdan mahrum bo'lmaydi. Alloh taolo aytadi:
إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ
“Hech shak-shubha yo'qki, sabr-toqat qiluvchilarga ajr mukofotlari hisob-kitobsiz to'la-to'kis qilib berilur” (Zumar surasi 10oyat)
3. Kim tavba bilan rizqlansa, tavbasini qabul bo'lishdan mahrum bo'lmaydi. Alloh taolo aytadi:
وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ
“U bandalaridan tavba – tazarru' qabul qiladigan Zotdir” (Sho'ro surasi 25 oyat).
4. Kim istig'for bilan rizqlansa, mag'firatdan mahrum bo'lmaydi. Alloh taolo aytadi.
اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا
“Robbilaringizdan istig'for so'ranglar, albatta, U Zot kechiruvchidir”. (Nuh surasi 10 oyat).
5. Kim duo bilan rizqlansa, ijobatdan mahrum bo'lmaydi. Alloh taolo aytadi:
ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ
“ Menga duo – iltijo qilinglar, Men sizlarni (duolaringizni)  ijobat qilaman” (G'ofir surasi 60 oyat).
6. Kim infoq ehson – nafaqa qilish bilan rizqlansa, uning o'rni to'lishdan mahrum bo'lmaydi. Alloh taolo aytadi:
وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُه
 “Ne bir narsani infoq-ehson qilsangiz, bas, Alloh taolo uning o'rnini to'ldirir” (Saba' surasi 39 oyat).
7. Kimga (ilm olishda) jiddi jahd qilish berilgan bo'lsa, tavfiqdan mahrum bo'lmaydi. Alloh taolo aytadi:
وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِين
“Bizning yo'limizda kurashgan zotlarni, albatta, o'z yo'llarimizga hidoyat qilurmiz” (Ankabut surasi 69 oyat).
“Mirza Xoliq ota” jome masjidi imomi  Muhammadiyxon Xojiyev.

BARAKA KELTIRGUVCHI AMAL.
Musulmon inson uchun hayotidagi eng yaxshi, fazilatli hislatlardan biri bu - qarindoshlari bilan chiroyli, go’zal munosabatda bo’lishidir. Zero muqaddas Islom dini ta’limotlarida ham qarindoshlik aloqalarini bo’glash bilan bir qatorda uni mustahkamlashlikga chaqiriladi.
Xudoi taborak va taolo Qur'oni azimush sha'nda shunday marhamat qiladi:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيرًا وَنِسَاء وَاتَّقُواْ اللَّهَ الَّذِي تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا
“Ey odamlar! Sizlarni bir jondan yaratgan va undan uning juftini yaratib, ikkovlaridan ko'plab erkagu ayollarni taratgan Robbingizdan qo'rqinglar! Shuningdek, o'rtalaringizdagi o'zaro muomalada nomi keltiriluvchi Allohdan qo'rqingiz va qarindoshlar aloqasini uzishdan qo'rqingiz! Albatta, Alloh taolo sizlarni kuzatib turuvchidir”
Xudoi taolo yuqoridagi oyatda qarindoshlik rishtalarini uzmaslikka, balki uni yanada mustahkamlashga undayapti. Shunday qilib musulmonlarga yana bir farz amallaridan silai rahm – qavmu qarindosh aloqalari haqida eslatilayapti.
“Silai rahm” degani “sila” bu bog'lash, ulash ma'nolariga ega, “rahm” esa bu bachadon, ya'ni onaning qorni. Silai rahm so'zi birgalikda: “qorindoshlik aloqalarini bog'lash” degan ma'noni bildiradi. Dinimizda qarindoshlarni ziyorat qilib turish, ularga mehr shafqat ko'rsatish, qarindosh-urug'chilik vazifalarini ado qilish farzdir. Bu aloqani uzish esa haromdir.
Abdulloh ibn Amr (ra) dan rivoyat qilingan hadisda. Payg’ambarimiz (sav) shunday marhamat qilganlar:
عن عبد الله بن عمرو قال : قال رسول الله صلى الله عليه و سلم الراحمون يرحمهم الرحمن ارحموا من في الأرض يرحمكم من في السماء الرحم شجنة من الرحمن فمن وصلها وصله الله ومن قطعها قطعه الله
“Atrofidagilarga rahmli bo'lganga Rohman rahm qiladi. Sizlar yerdagilarga rahm ko'rsatinglar va osmondagi zot sizlarga rahm ko'rsatadi. Rahm Rohmanning ismidan olingan. Kim uni bog'lasa, Alloh ham uni bog'laydi. Kim uni kessa, Alloh ham uni kesadi”.
Gohida inson “qarindoshlarni hadeb ko'rishga borversam yoki ularga doim xayru ehson qilsam, sharoitim tang holga kelib, kambag'al bo'lib qolaman” - deb o'ylasa, xavotirlanmasin.  Silai rahm qilguvchi insonni Alloh umriga rizqiga baraka beradi. Anas Ibn Molik (ra) dan rivoyat qilingan hadisda Payg'ambarimiz s.a.v. marhamat qiladilar:
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ - رضي الله عنه - قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ - صلى الله عليه وسلم - "مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُبْسَطَ لَهُ فِي رِزْقِهِ وَيُنْسَأَ لَهُ فِي أَثَرِهِ، فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ" مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ
“Kimda – kim rizqi keng va farovon bo'lishini va hayoti uzun bo'lishini istasa, qarindoshlaridan o'zini uzmasin”.
Agar qarindoshlaria hech narsa berolmasa yoki ularni og’irini yengil qila olmasa, ularni xafa qilmasin, chiroyli muomalada bo'lsin, bu Parvardigorning amri:
وَإِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاء رَحْمَةٍ مِّن رَّبِّكَ تَرْجُوهَا فَقُل لَّهُمْ قَوْلاً مَّيْسُورًا
 “Agar ularga Parvardigoringdan marhamat xohlab, hech narsa berolmaydigan bo'lsang, ularga (qo'pollik qilmasdan) muloyim gapir” (Isro surasi 27 oyat).
Hadisga etibor berlsa “Kimda – kim rizqi keng va farovon bo'lishini va hayoti uzun bo'lishini istasa, qarindoshlaridan o'zini uzmasin” - deyilmoqda. Bu hadisni  Ibn Hajar Asqaloniy bunday sharh keltirgan: “Umrning uzayishi deyilsa, bandani toatga yo'llash va oxirat uchun foydali amallarni bajarishga ishtiyoq berish, vaqtini bekorga o'tkazishdan saqlash orqali umrini barakotli qilib qo'yish tushuniladi.
Demak silai rahm qilguvchi insonni umriga rizqiga baraka berilishligi uni uzoq umr ko’rishligida emas balki anashu umr davomida barakali hayot kechirishida bo’ladi.
Misol uchun Imom Navaviyning hayotini olaylik. U zot 39 yoshda vafot etganlar, ammo shuncha hadis, tafsir va boshqa ko'p kitob yozganlarki, hisoblab chiqishsa, buncha kitob yozish uchun bir insonning 200 yil umr kerak ekan. Ajabo bularning umri qanday barakali ekan.
Qadimda yashab o’tgan zotlardan Umar ibn Abdulaziz bor-yo'g'i 40 yosh umr ko'rganlar. O'ttiz oy xalifa bo'lganlar xolos. Lekin dunyo u kishidan keyin adolatda u zotga tenglashadigan xalifani ko'rmadi.
Sa'd ibn Mu'oz roziyallohu anhu vafot etganlarida 37 yoshda bo'lganlar. Yetti yil sahoba bo'lib, yetti asr yashagandek jasorat ko'rsatdilar.
Darhaqiqat insonni umrini barakali bo’lishi, inson anashu umri davomida foydali va manfaatli umr o’tkazishiga bog’liq bo’ladi. Alloh taolo barchalarimizni umrlarimizga, rizqlarimizga baraka bersin. Qarindosh urug’larimiz bilan bo’lgan munosabatlarimizni bundanda mustahkam aylasin.
“Muhammadsolihoji” jome masjidi noibi imomi  J. Parpiyev.

СУВНИНГ ҚАДРИ.
Парвардигори оламнинг бизларга қилган марҳамати ила қанча-қанча неъматларини устимизга сочиб юборган. Дарҳақиқат, у неъматлар шунчалик даражада кўпки, уни санаб адоғига етолмаймиз, ҳатто айримларини неъмат эканлигига ақлимиз қосирлик қилади.
Аллоҳ таоло Қурони каримда бу неъматларни нақадар буюклигига ишора қилиб шундай мархамат қилади;
وَهُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُّخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّتَرَاكِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِن طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَجَنَّاتٍ مِّنْ أَعْنَابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ انظُرُواْ إِلِى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَيَنْعِهِ إِنَّ فِي ذَلِكُمْ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
“У, осмондан сув нозил қилган Зотдир. Бас, у (сув) ила турли набототлар чиқардик. Ундан яшил гиёҳларни чиқардик. Ундан ғужум-ғужум бошоқлар чиқарамиз. Ва хурмодан, унинг новдаларидан яқин шингиллар чиқарамиз ва узум боғлари чиқарамиз. Бир-бирига ўхшаган ва ўхшамаган зайтун ва анорларни чиқарамиз. Унинг мева қилиш пайтидаги ғўрасига ва пишишига назар солинг. Албатта, бундай нарсаларда иймон келтирадиган қавм учун оят – белгилар бордир”  (Анъом сураси 99 оят)
Роса чанқаб турган пайтимизда, олдимизга сув олиб келинса-да, лабимизга яқин келтириб, ё Аллоҳнинг исмини зикр қилиб, ё қилмасдан бир сония ичида томоғимиздан ўтиб кетади. Мана шу ҳар бир тирик жонзотга зарур бўлган сувни, чанқаган кишининг бир сония ичида томоғидан ўтиб кетган сувни қаердан келганини сўралса нари борса тафаккури сув жўмрагигача боради холос.
Келинг, чанқоғимизни қондирадиган, овқатларимизга ишлатиладиган, кирларимизга зарур бўлган, ҳожатларимиз учун керак бўлган бир оддий сувни бизгача қаердан етиб келишлигини фикр қилиб кўрайлик, дунёда қуруқликдан кўра сувлик кўп, бу албатта Парвардигори оламни мувозанатни сақлаб туришлик учун қилган, ундан кейин бу сувларни бир жойда сақлашлик учун Аллоҳ таоло денгизу уммонларни яратиб қўйди. Ўша денгиз сувлари бир жойда туровириб, ачиб қолмасин деб ичини туз билан тўлдириб қўйган, яна унинг ичида жониворларни яратиб қўйдики, кечаю кундуз уни тозалаб турадилар, яна бу жониворларни ўлигию тириги бўлиб ҳидланиб қолмасин деб, денгизни у ёқдан бу ёққа мавж бериб, чайқалтириб қўйди. Аллоҳ таоло одамзодга бор пақирингни олда қаерда бўлсанг ўша денгиздан олиб кел демади. Чунки у сувнинг шўрлигидан ичолмай хароб бўларди. Ўзининг қудрати ила у сувни парлантириб булут ҳосил қилди. Парланганда эса, шўрлиги қолиб чучук сув ажралиб чиқди. Энди бу ҳомиладор булутлар Парвардигорининг амри билан бандасининг ҳожати учун дунёнинг у чеккасидан бу чеккасига сайр қилиб, Аллоҳ амр қилган жойларга сепади. Энди яна Аллоҳ таоло: “Бандам, узоқ-узоқ жойлардан олиб келиб, шўр сувдан чучугини ажратиб, булутларда олиб келдим, энди пақирингни олиб чиқ, катта-катта идишларнигни чиқариб, бир йилгача сувларингни жамлаб қўйгин” демади. Деганида ҳам биз бандалар бунга чидолмасдик ва бунга имкониятимиз ҳам йўқ. Шунинг учун Парвардигори олам бу узоқ-узоқлардан олиб келинган сувни ер шимиб кетмасин ёки бирор нарса зарар етказмасин деб, қаттиқ қилиб, яъни қор шаклида тоғларнинг ҳе тепасида, бировнинг қўли-ю оёғи етмайдиган жойларда ёғдириб сақлаб қўйди. Яна Аллоҳ таоло: “Бандам, шунча ишни қилиб қўйдим, ёмғирни ёғдириб қўйсам ер шимиб қўйиши мумкин эди. Мана тоғларни тепасига қор қилиб қўйдим. Энди ўзинг бориб, кераклигича кесиб-кесиб олиб ишлатавер” дейишлика ҳаққи бор эди. Йўқ, Аллоҳ таоло бундай демади марҳамат қилиб, тоғлардаги қорлар устига қуёшни келтириб, кам-кам тагидан эритиб, оқизди. Яна баланд-баланд тоғларннг тепасига сақладики, эриганда шундай тезлик билан оқсинки, ҳар қандай ўнқир-чўнқирлардан ўтиб бандаларнинг эҳтиёжигача етиб борсин. Энди булар сой бўлиб, дарё бўлиб, ариқ бўлиб бизнинг эшигимизнинг олдигача етиб келади.
Ёки яна бир кўриниши Аллоҳ таоло дунёнинг у четидан бу четига оқиб оқиб юрадиган ер ости дарёларини ҳам яратиб қўйдики, уларни ер табақаларидан тозалаб-фильтирлаб, хоҳлаган ерингизни кавласангиз сув чиқиб туради. Мана шу ишларда бизларнинг ҳеч қандай хизматимиз йўқ. Ҳеч бўлмаса, бир 10 метрлик қувур олиб эшигимиз олдигача келтиришимиз мумкин, холос. Ўшангна неча кун уринамиз. Лекин Худои таоло қанча-қанча махлуқотларни хизмат қилдириб қўйиб, эшигимизни олдигача олиб келгандан кейин, энди наҳот биз шунча неъматларни муҳайё қилган Парвардигорни исмини олмасдан сувни ичишимиз мумкин. Ахир бу номардлик эмасми?!
Барчамизга маълумки мана шу сувлар, ёмғирлар бизларнинг деҳқончилигимизга, чорвачилигимизга нақадар зарур. Аллоҳ таоло деҳқону чорвачиликда хизмат қиладиган, келингки, барча ер билан ишлайдиган халқига мурожаат қилиб дейдики:
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ
“Агарда қишлоқ аҳолиси иймон келтирган ва тақво қилганларида эди, улар устига осмонлар ва Ердан баракотлар (эшиклари)ни очиб юборган бўлур эдик” (Аъроф сураси 96 оят).
Демакким, ҳар бир деҳқон қилаётган ишини иймон тарозисига ўлчаб, Худои таолога тақво қилган ҳолда, ибодат ва итоат билан ишини адо этса, Аллоҳ таоло Ўзи ваъда бераяптики барака эшикларини ҳам осмондан, ҳам ердан очиб қўяман деб.
عَنْ مُعَاوِيَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ:"الدُّنْيَا حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ، فَمَنْ أَخَذَهَا بِحَقِّهَا بُورِكَ لَهُ فِيهَا"
“Дунё ширин ва гўзал, бас кимики ундан меъёрида истифода қилса, Аллоҳ таоло уни барокатли қилур”
Барчаларимиз Аллоҳ таоло томонидан берилган барча неъматларни қадрига етиб улардан унумли ва оқилона фойдалагишлигимиз барчаларимизга лозимдир.   
“Муҳаммад Солеҳ хожи” жоме масжиди ноиби имоми Ж. Парпиев.

ИБРАТЛИ ЗОРБУЛМАСАЛ.
Бир балиқчи бебахо олмос топиб олибти... Олмосни олиб хурсанд бўлиб, заргарни хузурига келибти.. Заргар олмосга узооқ термулиб дебди:...
-   "Бу олмос бебаходир.. Мен барча бойлигимни йиғиб сизга берсам хам, олмосни нархини ярмига хам етмас... Сизга маслахатим.... сиз яхшиси одил подшох хузурига боринг... Фақат уларгина сизни олмосингизга лойиқ нарх ва бойлик беришлари мумкин"..
-  Балиқчи қўлида олмос билан хурсандчиликда одил подшох хузурига жўнабти...
-   Одил подшох ва уни хазинабони бақлиқчи келтирган олмосга узооқ термулиб, шундек одил қарорга келишипти..
-   "Келтирган олмосинг бебаходир.. Биз бу олмосга шундек нарх қўйдик..
-  Биз сени ихтиёрингга уч соат мухлатга хазинахонамизни топширамиз. Шу уч соат мухлатда хазинахонамиздан хохлаганча бойликни ташиб олиб кет. Биз розимиз.. Уч соатдан сўнг хазинахонамиздан чиқариласан"..
-   Балиқчи одил подшох қароридан росса хурсанд бўлиб, унга рахматлар айтибди.. Хазинабон балиқчи ихтиёрига хазинахонани уч соатга топшириб, вақтни белгилаб чиқиб кетибди..
-    Хазинахонадаги тилла - ю, бебахо дуру - гавхарларни кўрган балиқчи эсидан оғай депти..
-  "Хали вақт бор.. Икки соатдаям қанча олтинларни ташиб кетаману... бир оз дам олай" - дептида... Бир уюм тиллалар устига ётиб олиб, хаёл сура бошлапти:..
-  "Энди дунёдаги энг бой одамга айландим.. Атрофимда хизматкорлар гирди~капалак бўлишади... Бир нечта ёш хотинларга уйланаман... бир нечта ховли~жой ва уловларга эга бўламан" ~ каби орзулар қўйнида ғафлат уйкусига кетиб, ухлаб қолипти...
Бир пайт хазинабон балиқчини уйғотармиш:.
 - "Уйғон... Тур ўрнингдан.... чиқ хазинахонадан...вақтинг тугади сени."..
Балиқчи шошилиб:.. "Вой, ғафлат уйкусида қолибман... хозир... хозир.... тиллаларимни олиб олай" дермиш...
- хазинабон:... "қанақа тилла... сени вақтинг тугади... чиқ хазинахонадан.... Хеч қандек тилла олмайсан."..
-      Балиқчи:.. "бир ховучгина тилла олволей"..
-  хазинабон кулиб дебди:.. "бир ховуч эмиш... бир дона хам олмайсан... Ўз мухлатинг ичида қоплаб олгин эди.. Энди йўқ... Чиқ хазинахонадан"..
Балиқчи бир олтинга хам эга бўлмасдан хазинахонадан чиқарилипти...
-Азиз диндошим.!.. Ким айбдор.??...
Ақл эгаларига мушохада....
Балиқчи - сиз ва биз.... бандалар...
Одил подшох - Аллохдир..
Хазинахона - биз яшаб турган фоний дунё..
Ундаги тиллаю, бойликлар - Аллох учун ибодат ва яхши амаллар..
уч соат мухлат - бизга берилган умр..
Балиқчини ғафлат уйқуси - бизни бу дунёни хою - хавасларига берилишимиз..
Хазинабон ўлим фариштаси..
Вақт тугаб, хазинахонадан чиқарилгани - умр тугаб, бу дунёдан қабрга хайдалишимиз...
- Бир ховуч олтин олишга ялиниш - ўлим фариштаси келганда.... бандани сажда қилиб, ибодат қилишига ялинишидир.
“Мухаммад Солеҳ хожи” жоме масжиди ноиби Ж. Парпиев

АКА – УКА ОҚИБАТИ.
Қадим ўтган замонда бир – бирига жуда меҳрибон икки ака – ука бўлиб, каттаси оилали, фарзандлари ҳам сероб бўлиб, кичиги ҳали бўйдоқ экан. Ота-оналарининг вафотидан сўнг, улар алоҳида яшаб,  улардан қолган меросни тенг тақсимлашга қарор қилишибди. Узоқлашиб кетмаслик мақсадида қўшни бўлиб яшаш учун кичигига биргаликда уй қуришибди. Ака – укалар кошоналарининг орасини фақатгина дон сақлаш учун ишлатиладиган омбор ажратиб турар эди. Омборнинг ўнг томонидаги ўра акасига, чап томонидаги ўра эса, укасига тегишли эди.
Ҳар кеча тунги намоздан сўнг ака яширинча омборга кириб,  ўз ўрасидан маълум миқдорда  дон олиб укасининг ўрасига ташлаб қўяр экан. “Аллоҳ менга итоатли ва сабрли аёл, бамаъни фарзандларни ато этган. Хўжалик юритишда менга бирмунча кўмаклашиб туришибди. Улар мени қариб қолган чоғимда ҳам ўз ҳолимга ташлаб қўйишмайди. Аммо укам ёлғиз, мендан кўра бу донларга муҳтожроқ. Шу донлар унга бўлақолсин. Зеро, Аллоҳ қўшниларга яхшилик қилишга буюрган. Бунинг устига қўшни мўмин – мусулмон бўлиб, орада қариндошчилик алоқаси ҳам бўлса, тегадиган ажр ҳам икки ҳисса бўлади. Чин ихлос билан Аллоҳнинг берган неъматига ҳамдлар айтаман. ЧункиАллоҳ – ризқ ато этгувчидир”,  деб ўйлар эди ака.
Буни қарангки, укаси ҳам эрта тонгда омборга кириб ўз ўрасидан акасиникига маълум миқдордаги донларни ўткизиб қўяётиб шундай ўйлар экан:  “Мен ахир бўйдоқ бўлсам. Бунча кўп дон тўплашга менда зарурат ҳам йўқ. Зеро, Аллоҳ қўшниларга яхшилик қилишга буюрган, бунинг устига қўшни мўмин – мусулмон бўлса, қолаверса, орада қариндошчилик алоқаси бор. Тегадиган ажр ҳам икки ҳисса бўлади. Чин ихлос билан Аллоҳнинг берган неъматига ҳамдлар айтаман. ЧункиАллоҳ бандалрни ўзи яратди ўзи  ризқ ато этгувчидир” 
Ака – укалар бу савоб амални шунчалик пинҳона амалга оширар эдики, бутун умрлари мобайнида ҳар икалалари ҳам бу ишни мен ўз жигаримга қиляпман, деб ўйлашар эди. 
Бу оға – иниларга бир – бирларига нисбатан хурмати ва оқибати сабабли, Аллоҳ  кундан-кунга ҳар иккалаларининг ҳам бойликларига бойлик қўшиб, зиёда қилиб берар экан.
“Мирза Холиқ ота” жоме масжиди имоми М. Хожиев

БЕМОР ЗИЁРАТИ
Инсонлар бир жамиятда истиқомат қилар эканлар, турмуш фаровон бўлиши учун ўзига яраша қонун ва таълимотлар мавжуд. Шариатимиз кўрсатмаларида бунга эътибор юқори. Жумладан Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар:
“Мусулмоннинг мусулмон устидаги ҳаққи бeштадир:
1. Саломга алик олиш;
2. Касални бориб кўриш;
3. Жанозага эргашиш;
4. Чақириққа ижобат илиш;
5. Акса урганга жавоб қайтариш”. (Бухорий ва Муслим ривоятлари)
Ўша ҳақларнинг бири касал бўлган беморларни кўриб, уларнинг ҳолидан хабар олиш наадар зарурат экани, айниқса ҳозирги давримизда яна ҳам яққол билинади. Шунингдек беморни зиёрат қилиш  нафақат турмуш фаровонлиги, балки охиратда нажот топиш учун ҳам зарур. Бу нарса қуйидаги ҳадисда яна ҳам балоғат ва фасоҳатда ифода қилинган. Расулуллоҳ (с.а.в.) айтдилар. Аллоҳ таоло Қиёмат куни: «Эй одам боласи, касал бўлдим, мeни кўргани бормадинг», дeйди.
Шунда у киши: «Эй Раббим, қандай қилиб сeни кўргани бораман? Сeн оламларнинг Рабби бўлсанг», дeйди. Аллоҳ эса: «Билмайсанми, фалончи бандам касал бўлди, лeкин уни кўргани бормадинг. Агар уни кўргани борганингда ҳузуримдан уни топар эдинг», дeйди.
Аллоҳ: «Эй одам боласи, сeндан овқат сўрадим, мeнга уни бeрмадинг», дeса, у киши: «Эй Раббим, қандай қилиб сeни овқатлантираман? Сeн оламлар Рабби бўлсанг», дeйди.
Аллоҳ эса: «Билмайсанми, фалончи бандам сeндан овқат сўради, лeкин сeн унга таом бeрмадинг. Агар унга овқат бeрганингда ҳузуримдан уни топар эдинг», дeйди.
Аллоҳ: «Эй одам боласи, сeндан сув талаб қилдим. Лeкин мeни сув билан сийламадинг», дeса, у киши: «Эй Раббим, нeчук сeни сув ила сийлайман? Ваҳоланки, сeн оламлар Рабби бўлсанг», дeйди.
Аллоҳ эса: «Фалончи бандам сув талаб қилди. Сeн унга сув бeрмадинг. Билмайсанмики, агар сув билан сийлаганингда, уни мeнинг ҳузуримдан топар эдинг», дeйди. Имом Муслим ривоятлари. (Риёзус солиҳийн. Абу Закариё Яҳё ибн Шараф Нававий. www.зиёуз.cом кутубхонаси)
Касал кўришнинг ҳам ўз одоблари бор. Машҳурлари ушбулардур:
1.Одобда бўлишлик. Масалан, эшикни аста қоқиш, хонага киргач  ҳаммаёққа аланг-жаланг қилиб разм солмаслик.
2.Зиёрат учун беморга қулай бўладиган вақтни эътиборга олишлик.
3.Беморга табассум салом беришлик. Қўл бериб кўришилади. Агар бемор хавфли юқумли касаллик билан оғриган бўлса, қучоқлашилмайди. Ширинсуханлик ва самимият билан суҳбат қурилади. Зиёратчи бемордан ҳол сўраши, ўзининг умидбахш сўзлари билан унинг дардини енгиллатишга, дилига шодлик олиб киришга ҳаракат қилмоғи лозим. Уни безовталантирадиган, кайфиятини туширадиган нохуш нарсалардан гапирмаслиги керак.
4.Бемор ўрнидан туролмайдиган касал бўлса, бош томонида ўтириб, қўлини унинг пешонасига қўйган ҳолда, ҳол-аҳвол сўрайди.
5.Зиёратчи касалдан “тузукмисиз?”, “аҳволингиз қандай?”, “ўзингизни қанақа ҳис қиляпсиз?” каби саволлар билан ҳол сўраши ҳам машруъдир.
6.Касал кўргани келган киши беморга Фотиҳа, Ихлос, Фалақ ва Нос суралари суралар билан дам солиб, унинг ҳаққига дуо қилиш.
7.Зиёратчи беморнинг ҳузурида жуда узоқ ўтириб қолмаслиги лозим. Аммо беморнинг ўзи зиёратчини яхши кўрганидан, у билан кўпроқ суҳбатлашгиси келганлигидан яна бироз қолишини илтимос қилса шароит тақозоси билан узоқроқ ўтирса бўлади.
8.Зиёратчи беморнинг соғайишга бўлган умидини кучайтириши, ушбу мусибатида сабр билан безанишга чорлаши ва умидсизликдан қайтариши лозим.
9.Беморга таскин бериши, албатта соғайиб кетиши ва Аллоҳ хоҳласа ҳали кўп яшаши ҳақида гапириб кўнглини кўтариши лозим.
10.Зиёратчилар бемор ҳузурида шовқин-сурон кўтармасликлари, бир-бирлари билан талашиб-тортишмасликлари лозим.
11.Юқумли касалга мубтало бўлган киши бошқа бировни – хоҳ у бемор бўлсин, хоҳ соғлом бўлсин – зиёрат қилишдан сақланиши лозим.
12.Имкони бўлса қўлидан келганича совға-салом қилишлик.
13.Бемордан ўз ҳаққига дуо қилишини сўрамоқлиги ҳам мустаҳаб амаллардан саналади.

Сотволдиев Ҳусанбой. Асака туманидаги Икром ҳожи жомеъ масжиди имом хатиби

Ҳарат Умар
Умар разияллоҳу анҳу айтади:
“Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам табассум қилганларини кўриб, ўтириб олиб уйига нигоҳимни қаратдим. Аллоҳга қасамки, уйларида уч дона ошланмаган теридан бошқа кўзга кўрингулик нарса кўрмадим. Шунда:
-   Эй Аллоҳнинг Расули, Аллоҳга дуо қилинг, умматингизга кенгчилик берсин. Ҳолбуки, Форс билан Румга кенгчилик бериб қўйибди, дунёни ҳам берибди. Ва ҳолонки, улар Аллоҳга ибодат ҳам қилмайдилар. – деган эдим, суяниб олган Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўтириб олдилар-да:
-   Эй Хаттобнинг ўғли, сен ҳали гумондамисан? Шубҳасизки, улар ўз яхшиликларига дунё ҳаётидаёқшошилган қавмдур! – дедилар.
Эй Аллоҳнинг Расули, мен учун Аллодан мағфират сўранг. – дедим”.
Вақти келиб ҳазрат Умар разияллоҳу анҳу халифалик қилган даврга келиб мусулмонларга ҳам кенгчилик бўлди. Кўплаб фатҳ ва нусратлар бўлди. Ислом кенг миқёсда таралиб, кучли давлат барпо бўлди. Атрофдан бойликлар оқиб кела бошлади. Лекин халифа ўзи учун камтарона рўзғордан ортиғига сира кўнмас эди. Ниҳоят мусулмонлар ўзларича маслаҳатлашиб мўминларнинг онаси, ҳазрат умарнинг қизи Ҳафса разияллоҳу анҳонинг ҳузурига киришди.
-   Аллоҳ таоло мўминларга мўл-кўлчиликни бериб қўйди. Умар эса ўзи учун бўйра-ю, тиркчиликка аранг етгулик маишатдан ортиғига кўнмаяпти. Энди у ҳам байтул молдан хоҳлаганича олсин, мўминлар жамоаси бунга рози бўляпти, - дейишди улар.
Ҳафса разияллоҳу анҳо уларнинг таклифларини қабул қилгандек бўлди. Умар разияллоҳу анҳу уйга клганида одамларнинг сўзларини етказди. Умар разияллоҳу анҳу:
-   Эй Умарнинг қизи Ҳафса! Қавмингнинг маслаҳатига қулоқ солиб, отангга фириб қилмоқчи бўлдингми?! Аҳлимнинг ҳаққи ўзимнинг зиммамда ва ўз молим ҳисобидан бўлади. Аммо диним ва омонатимга ҳеч кимни аралаштирмайман! Эй Ҳафса, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қанчалик қийнчиликда яшаганлари эсингдан чиқдими?..
Ота ва қиз ўтмишни эслашиб узоқ вақт йиғлашди.


   Қамариддин Шаробиддинов. Имом Абу Юсуф жомеъ масжиди имом хатиби
   Асака