Kasallikning belgilari juda xilma-xil namoyon bo`ladi. Kasallik yuqqan odamning uzoq vaqt ichi o`tadi (diareya), sababsiz o`pka shamolashlari (atipik pnevmoniya) xolatlari, odamning keskin ozib ketishi, tana vaznining kamayib ketishi, turli kasalliklarga qarshi kurashish qobiliyatining keskin pasayib ketishi, uzoq vaqt sababsiz xarorat ko`tarilishi, xavfli o`smalarning rivojlanishi yuzaga keladi. Tanada yuzaga kelgan boshqa kasalliklarning asorati tufayli inson xayotdan ko`z yumadi. Kasallik muqarar o`lim bilan tugaydi.

OIV har kimga yuqishi mumkin. OITS bilan xar kim kasallanishi mumkin.
Lekin OITS bilan ko`p xollarda foxishalar, igna orqali narkotiklarni qabul qiluvchilar, besokolbozlar kasallanadilar. Shuning uchun ular OITS kasalligi yuqishi mumkin bo`lgan yuqori xavf guruxidagi shaxslar xisoblanadi.

Kasallik epidemiyasi 20 yildan ortiq vaqtdan buyon davom etayotgan bo`lsada, hanuzgacha kasallikning davosi topilmagan.
Hozirgi kunda dunyoning etakchi olimlari tomonidan OITS kasalligini keltirib chiqaruvchi OIV virusiga qarshi vaktsina yaratish borasida olib borayotgan ishlari samarasiz bo`lmoqda.
OITSni davolash uchun kasallik yuzaga kelganda qo`llanilayotgan bir qator dori-darmon vositalari kasallikka chalingan be'morlarning ahvolini bir oz yaxshilashga yordam beradi xalos. Lekin butunlay sog`ayib ketishlari uchun yordam bera olmaydi.
Kasallikni yuqishini va tarqalishini oldini olishning birdan bir yo`li kasallik to`g`risidagi, uning oqibatlari to`g`risidagi ma'lumotlarga ega bo`lish va ushbu ma'lumotlarni  boshqalar o`rtasiga ham  keng yoyishdir.

OITS kasalligining xozirgi kunda duyodagi axvoli. 

OITS epidemiyasi boshlangandan buyon dunyo buyicha OITS kasalligidan 20 mlndan ortiq odam xayotgan ko`z yumdi. Ularning 500,000 nafarini 15 yoshgacha bo`lgan bolalar tashkil qiladi.
2003 yil dekabr oyi ma'lumotlariga ko`ra 46 mln odamga OIV virusi yuqqan. Ularning 2.5 mln nafarini 15 yoshgacha bo`lgan bolalar tashkil etadi.

O`zbekiston Respublikasida OITS epidemiyasi 1987 yildan boshlangan.
1987 yildan 01.11.2003 yilga qadar Respublikamizda 3531 nafar OIV virusi yuqqan shaxslar ro`yxatga olingan.
OIV bilan ro`yxatga olingan shaxslarning 60 nafarini chet el fuqarolari tashkil etadi.
Respublikada jami qayd etilgan 3531 nafar OIV yuqqan shasxlarning 11 nafari 15 yoshgacha bo`lgan bolalardir, 2916 nafari erkaklar va 615 nafarini ayollar tashkil etadi.
OIV bilan ro`yxatga olingan shaxslarning 473 nafariga kasallik jinsiy yo`l bilan, 1960 nafariga qon orqali, 1098 nafariga noaniq yo`l (qaysi yo`l bilan yuqqanligi tekshirilmokda) yuqqan.
Respublikamizda OITS kasalligi natijasida vafot etganlar soni 101 nafarni tashkil etadi. Vafot etganlarning 70 % zida atipik pnevmoniya xolati aniqlangan.

Yaqinda ilmiy safar bilan, Farg'ona viloyati SPID markaziga bordim, Ahvolni eshitib daxshatdandan qotib qoldim.
Qo'qon   shaxri birinchi o'rinda. Keyin Farg'ona, Marg'ilon shaxarlari. Eng achinarli holat Bag'dot tumanida. Ko'p narsalarni bu yerga yozib bo'lmaydi. boshqa forumga yozaman, forumjon.comga.

Yaqinda ilmiy safar bilan, Farg'ona viloyati SPID markaziga bordim, Ahvolni eshitib daxshatdandan qotib qoldim.
Qo'qon   shaxri birinchi o'rinda. Keyin Farg'ona, Marg'ilon shaxarlari. Eng achinarli holat Bag'dot tumanida. Ko'p narsalarni bu yerga yozib bo'lmaydi. boshqa forumga yozaman, forumjon.comga.

Marg'ilon shahri nima qilyapti spiskenda 
Marg'ilonda odamlar gripp ham bo'lmaydi,san qayodagi spidni gapiryapsan

OITS vaOIV kasalligining farqi nimada?

[/i][/color]

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ) ОИВ/ОИТС бсйича дастури маълумотларига ксра бугунги кунда дунё бсйича ОИВга чалинганлар сони 33 млн.ни ташкил стмоқда. Х,ар йили дунёда 2 500 000 нафар шахс ОИВ инфекяиссини юқтириб олмоқда. Хсш, аслида ОИВ ва ОИТС (СЛИД) нима? Одамлар ундан қандай ҳимосланишлари лозим?

ОИВ бу одам иммунитети танқислиги вируси ҳисобланади. У фақат одамдан одамга зино, зарарсизлантирилмаган кесувчи, санчилувчи асбоб-ускуналар орқали ҳамда онадан болага юқади. Шунингдек, ОИВ тиш чсткаси, татуировка, маникюр орқали ҳам юқиши мумкин. ОИВ инфекяиссининг асосий хусусисти шундаки, у узоқ вақтгача ҳеч қандай белгиларсиз кечади. ОИВни юқтирган кишилар узоқ йиллар давомида сзларини соғлом сезадилар. Улар ОИВ инфекяиссини юқтирганлар дейилади, съни ОИТС билан касалланмаган ҳисобланади. Аммо ОИВ юқтирганлар ҳам, ОИТС билан касалланганлар ҳам бари-бир касаллик манбаи ҳисобланади.

ОИТС бу - одам иммунитети танқислиги синдромидир. Бу одамнинг касалланганини билдиради.

ОИВ қандай шароитларда одамдан одамга юқмайди? Юқорида вирусни асосан 3 ксринишда юқишини ксриб стдик. Вирус ҳаво-томчи ва маиший йсл билан юқмайди. Жароҳатланмаган тери ва шиллиқ қаватлар орқали касаллик юқмайди. Шунинг учун жамоат жойларида бслганда, суҳбатлашганда, қсл бериб ксришганда, умумий чсмилиш ҳавзалари, ҳожатхона ва идиш-товоқдан фойдаланганда, спишганда, битта сочиқ ва ОИВга чалинган одам кийимларидан юқмайди. Касалликни қон ссрувчи ҳашаротлар (чивин, бит, кана) ва бошқалар юқтириши исботланмаган.

Ҳозир юртимизда ҳомиладорларда ОИВ инфекяиссини срта босқичларда аниқлаш ишлари олиб борилмоқда. ОИВ аниқланган аёл ҳомиладорлик вақтида антиретровирусли терапис муолажасини олса, бола соғлом туғилиши мумкин. Аслида ҳомила йслдош туфайли она қорнида вирусдан ҳимосланган бслади. Бу онанинг иммунитетига, дори-дармонларни вақтида қабул қилишига, шахсий гигиена қоидаларига амал қилишига боғлиқ. Вирус асосан бола туғилаётган вақтда юқиши мумкин.

ОИТС тарихдан

 
ОИТС (СЛИД) хасталиги ва ОИВ (ВИЧ) — инфекяиснинг келиб чиқиш тарихи ҳақида етарли даражада илмий асосланган далиллар ва бир нечта назарий тахминлар тсғрисида анчагина гапириш мумкин. Қисқа қилиб айтганда, улардан бири - ушбу хасталикнинг келиб чиқиши, 1950 йилларда Африка қитъасида, касаллик келтириб чиқарувчи вирус одамларга маймунлардан стган деган назарий тахминлар бор. Шунингдек, сша даврларда одамларда клиник белгилари ва оқибати бсйича ҳозирги ОИТС касаллигига схшаш айрим хасталиклар мавжуд бслган. Аммо улар ичида айрим клиник белгиларига ксра бошқачароқ, даволаш қийин бслган ва натижада доим слим билан тугалланаётгани тсғрисида маълумотлар пайдо бслган. Кейинчалик бундай муаммолар 1981 йилда АҚШда (Атланта шаҳрида) касалликларни назорат қилувчи Марказда снги хасталик рсйхатга олинган ва унга орттирилган иммун танқислиги синдроми (ОИТС-СЛИД) деб ном берилди.
 
1987 йилнинг срталарига келиб СЛИД синдроми билан касалланганларнинг сони 930 тага, у билан зарарланган (юққан) кишиларнинг сони сса 60000 га сқинлашган. Олим Г.Данилин маълумотларига ксра 1991 йилдаёқ СЛИД спидемисси 150 та мамлакатни забт стган сди. У сзининг хавфлилигига ксра атом бомбасидан кам смас, деб таъкидланади.
 
1991 йилдаёқ 60 дан ортиқ мамлакатларда, жумладан СССА да (23 апр.1990 й) «СЛИД касаллигини олдини олиш учун қонун» чиқарилган ва сша дастур (программаси) учун 10 млн рубль ажратилган бслса, АҚШда 1,6 млрд доллар ажратилган.
 
Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилотининг маълумотига ксра, ҳозирги кунда дунёнинг 197 мамлакатида 1999 йил охиригача 35 млн. одам ОИТС билан хасталанган ва улардан 13,5 млн. вафот стган. Ҳозирги кунда сса 60 млн. атрофида ҳисобланмоқда. Ўзбекистонда ҳам ОИТС билан касалланганларнинг сони ортиб бормоқда