Машҳур пакана юлдузлар
Жаҳон футболида турли ксринишдаги футболчилар мавжуд. Ласт ёки баланд бсйли, ориқ ёки семиз, бақувват ёки гавдаси кичкина (нозик) футболчилар сизу бизни ажойиб сйинлари билан хушнуд стиб келмоқдалар. Бугун сизларга инглиз матбуотининг ажабтовур хабарлар билан таништиришдан чарчамайдиган «The Spoiler» нашри мухбирлари томонидан тузиб чиқилган дунёнинг паканалар рамзий терма жамоаси билан таништирамиз. Уларнинг аксаристи сз даврида машҳурлик чсққисида юрган бслсалар, қолганлари ҳозирги даврда ҳам етакчиликни қслдан бермай келсптилар. Аътиборлиси, паканалар термасига россислик ҳужумкор срим ҳимосчи Андрей Аршавин ҳам киритилган. Қуйида тартиб билан уларни таништириб чиқамиз.
1. А ЕАЕ ИГУИТА (Хосе А ене Игуита Сапата) — бсйи 175 см.
Ушбу дарвозабон «Чаён зарба»си билан барчага машÂҳур бслган. 1995 йил 7 сентсбрь куни «Усмбли»да мезбонлар вакили Жемми А еднапп йсллаган зарбани ғайритабиий тарзда қайтаради ва бутун дунёни сзига ром қилади. Аслида сша вазистда тспни қсллари билан ҳам ушлаб олса бсларди. Бироқ у қалтис ҳаракат қилишдан чсчимайди ва буни қойилмақом тарзда бажаради. Унинг қслга киритган ютуқларига назар ташлайдиган бслсак, Либертадорес кубоги (1989 йил), Қитъалараро кубок (1989 йил), Колумбис чемпиони (1991, 1994, 1995 йиллар) бслганлигини ксришимиз мумкин. Умуман ушбу дарвозабонга миллий терма жамоа шарафини ҳимос қилишида доим Оскар Кордоба рақобат ксрсатиб келган. Терма таркибида 68 бора майдонга тушган Игуита 54та тсп стказиб юборган ва 3 бора ҳамкасбларини ранжитишга муваффақ бслган.
2. А ОБЕА ТО КАА ЛОС (А оберто Карлос да Силва А оша) — бсйи 168 см.
Карлос ҳақида билмаган, сшитмаган футбол мухлиси бслмаса керак. Унинг чап қанотда қандай тезлик олишию, унинг зарба беришга чоғланган маҳали рақиб дарвозабонлари ичидан қандай сй стаётганлигини пайқаб олиш қийин смас. Карлос тепган тсп соатига 150 км/с тезлик билан учиши аниқланган. Футболчининг тезлиги сса ақл бовар қилмас даражада. Бироқ аниқлик борасида мақтана олмайди. Агарда ҳар бир тепган тспи манзилга аниқ етиб борганида у Лелени ҳам ортда қолдириши мумкин сди. Карлосга масофа ва дарвозабоннинг аҳамисти йсқ. У тспни сгаллаши ҳамоно ё олдинга югуради, ёки дарвоза сари «замбарак отиш»га чоғланади. 11 мавсум «А еал» таркибида тсп сурган Карлос, кейинги уч мавсумни ТуркисÂнинг «Фенербахче» жамоасида стказди. Жорий йилдан сса мамлакатига қайтган ва «Коринтианс» шарафини ҳимос қилмоқда.
3. А ОБЕА ТО АЙЯЛА (А оберто Фабиан Айсла) — бсйи 175 см.
Аргентинада доимо етакчилар бслган. Бири кетса, унинг срнини сгаллайдиган муносиб номзод ҳамиша топилган. Айсла жуда тартибли ва интизомли футболчилар тоифасига киради. У ҳимосда ишончли ҳаракатланади. Бежизга уни Аргентина терма жамоаси сардори стиб тайинлашмаган. Айсла 1995 йилгача Аргентина жамоаларида фаолист олиб борган. Жумладан, «А ивер Ллейт» таркибида ҳам. Ўша йили у Италиснинг «Ааполи» клуби сафига стади. У ерда уч йил тсп сурганидан кейин, Италиснинг бошқа бир клуби «Милан» сафида тсп суради. «Милан»да 1999 йил Италис чемпионлигини қслга киритган Айсла орадан бир йил стиб Испаниснинг «Валенсис» таркибига бориб қсшилади. Айнан «ксршапалаклар» таркибида фаолистининг снг ксп қисмини стказади. Етти йил давомида «Валенсис» мухлислари ёқимтойи бслиб келади. У «Валенсис» билан бирга 2004 йилда УЕФА кубоги (ҳозирги Европа лигаси) ва Суперкубогини қслга киритади. Ўша йили Олимпис сйинлари чемпионига айланади. Кейинчалик «Вильсрреал»га сркин агент сифатида йсл олган Айслани «Сарагоса» 6 миллион еврога сотиб олади. Ҳозирда футболчи Аргентинанинг «А асинг» клубида фаолистини давом сттирмоқда. Айсла терма жамоа таркибида 115 учрашув стказиб, 7та гол муаллифи бслган.
5. ФАБИО КААААВАА О (Фабио Каннаваро) — бсйи 176 см.
1992 йилдан профессионал футболчилик фаолистини бошлаган Каннаваро сзи туғилиб, катта бслган Аеаполь шарафини ҳимос қилувчи «Ааполи» жамоасида ҳақиқий футболчи бслиб етишади. Жамоа таркибида стказган уч йили давомида катта тажриба тсплайди ва бу унга келажакда асқотди. У Италис терма жамоаси сардори сифатида 2006 йили Германисда стказилган мундиалда бош совринни боши узра кстариш бахтига мусссар бслган. Яна сша йили дунёнинг снг схши сйинчиси унвонини ҳам қслга киритган. Кейинги жамоаси «Ларма»да сса фаолисти давомида снг ксп сйин стказган. 212 сйинда рақиблар дарвозасини беш бора аниқ нишонга ола билган. Кейинчалик, «Интер», «ЮвенÂтус» ва «А еал» жамоаларида муваффақистли тсп суради. 2009 йилдан сна «кекса синьоралар» таркибига бориб қсшилган Фабио ҳозирда ҳам туринликлар шарафини ҳимос қилиб келмоқда. У гарчи паст бсйли бслса-да, марказий ҳимосда исталган баланд бсйли ҳужумчиларга етарлича қаршилик ксрсата олади. У анча абжир ва чаққон футболчилар сирасига киради.
4. ЛОЛ ЛАА КЕА (Лол Андрю Ларкер) — бсйи 170 см.
Ушбу футболчи ҳозирда футболчилик фаолистини скунлаган. Аши каттароқ футбол мухлислари ушбу футболчини 1990 йил Италисда бслиб стган жаҳон чемпионатидан сснг схши таниб қолишган. Ласт бсйли бслишига қарамай, жамоасида марказий ҳимосчи амплуасида ҳаракат қилса, сша пайтдаги терма мураббийи Бобби А обсон ундан снг қанотда фойдаланади. Бунинг сзига сраша сабаблари бор сди. Биринчиси, марказда бсйдор ҳужумчиларга етарлича қаршилик ксрсата олмаслиги бслса, иккинчиси у бсйи паст бслишига қарамасдан, жуда тезкор футболчи сди. Қанотларда тезкор футболчилар қадрланишини биласиз. Шундай қилиб, у терма таркибига киритилади. Бироқ асосий таркибда унинг срнида Гари Стивенсу ишончли тсп сурарди. Бироқ сша Гари 1990 йилги мундиалнинг гуруҳ босқичидаги илк сйинида ста ишончÂсиз тсп суради ва А обсон унинг срнига бор-йсғи терма жамоага беш маротаба чақирув олган Ларкерни қссди. Ирландисга қарши баҳсда дебютини нишонлаган Ларкер мураббий ксрсатмаларини хатосиз бажаради. Ўша мундиалда Англис терма жамоаси срим финалга қадар етиб боради. ГФА билан сйинда Андреас Бременинг тепган тспи рикошет орқали инглизлар дарвозасидан срин олади. Қизиғи, сша тсп Ларкерга тегиб, сз йсналишини сзгартирган сди. Сснгра учрашув скунланишига сн дақиқа қолганида Гари Линекер ҳисобни тенглаштиради. Ленальтилар сериссида сса омад ГФА термасига кулиб боқади. Кейинчалик Лол «Манчестер Юнайтед» сафида тсп суради. Бироқ жароҳатлар спидемисси унга барқарор сйин намойиш стиш имконистини бермайди. Терма жамоа мураббийлигига Грсм Тейлор келганидан сснг худди клубдаги сингари унинг срнига ёш Гари Аевилл қсйилади. Ҳозир Ларкер Миллий конференяис слчиси сифатида иш олиб бормоқда. Шунингдек, телевидение орқали Миллий конференяис учрашувларини шарҳлаб бормоқда.
6. АДГАА ДАВИДС (Адгар Стивен Давидс) — бсйи 170 см.
«Аскс» тарбисланувчиси. Жамоаси сафида 1991 йилда фаолистини бошлаган футболчи тез орада селекяионерлар тилига тушади. Унинг майдонда жуда чаққонлиги ва тезкорлиги бошқалардан ажратиб турар сди. Яна бир ажралиб турувчи жиҳати, ксриш қобилисти пастлиги туфайли махсус ксзойнакда ва ажойиб соч турмаги билан тсп суриши сди. Тезда асосий таркиб футболчисига айланган Давидс 1992 йилда УЕФА кубогини ва 1995 йилда Чемпионлар кубоги (ҳозирги Чемпионлар лигаси)ни қслга киритади. 1996 йилда сса «Милан» клубига стади. У доимий сйин амалиётига сга бслган ва унинг катта ютуқларга сришишида шу жиҳат асқотган. Бир йил стиб, уни «Ювентус» сафида ксрдик. Давидс туринликлар таркибида ҳам сзини йсқотиб қсймади. «Ювентус» сафида уч маротаба (1998, 2002, 2003) Италис чемпиони бслади. Бироқ айнан Туринни тарк стганидан сснг унинг фаолистида чскиш кузатилади. Қисқа вақт ичида «Барселона» (2004), «Интер» (2004/05) ва «Тоттенхсм» (2005/07) сафида тсп суришга улгуради. 2007 йил қиш фаслида «Аскс»га қайтиб борган Давидс жамоасига Голландис чемпионлигини қслга киритишда сқиндан ёрдам беради. Терма жамоа таркибида 74 учрашувда 6 та тсп киритган Давидс ҳозирда сркин агент сифатида клубсиз юрибди.
7. КЛОД МАКЕЛЕЛЕ (Клод Макелеле) — бсйи 167 см.
2008 йил 17 июнь куни Италис терма жамоасига қарши бслиб стган сйиндан сснг, терма жамоадаги фаолистига скун ссаганлигини маълум қилган Макелеле ҳозирда ЛСЖ клубида тсп сурмоқда. Аслида умуман футболчилик фаолистиини ҳам скунлаганлигини маълум қилганди, бироқ кейинчалик у ЛСЖ билан сна бир йиллик шартномага имзо чекди. Макелеле таснч срим ҳимосчиси сифатида жуда самарали ҳаракатланади. Гарчи бсйи паст бслса-да, майдонда позияис танлашда десрли адашмайди. Кичкина бслса-да, сзидан катта гавдали футболчиларга қарши гавдаси билан муносиб қаршилик ксрсата олади. Унинг сна бир ютуғи шундаки, абжир ва тезкордир. Майдондаги вазистни сз вақтида англай олади. Гарчи Франяис фуқароси ҳисобланса-да, унинг киндик қони тскилган жой Африка қитъасига бориб тақалади. Заир мамлакатида туғилган Клод кейинчалик Франяисда қолиб кетган. У шу вақтгача «Аант», «Олимпик» (Марсель), «Сельта», «А еал» ва «Челси» жамоалари шарафини муносиб ҳимос қилиб келган. Айниқса, унинг «А еал» ҳамда «Челси» жамоаÂларида алоҳида ажралиб туришини айтиб кетмасак бслмайди. Макелеле майдонда бслганида срим ҳимосчилар хотиржам ҳужум қилишлари мумкин бсларди. Ҳозир ҳам ЛСЖ таркибида сз ортидан ёш авлоднинг малака оширишида сз ёрдамини асмай келмоқда.
8. ААДА ЕЙ АА ШАВИА (Андрей Сергеевич Аршавин) — бсйи 172 см.
А оссис футболида порлаб чиққан юлдуз кейинчалик Лондон осмонида ҳам порлашда давом стмоқда. Аршавин майдонда ксп меҳнат қилади. Тсп унда бслганида рақиб футболчилари унинг қандай услубда алдаб стишини билишмайди. Андрей тспни олдига солади, бир тезликда рақиб жамоанинг 5-6 нафар сйинчисини «ксрмай» стиб кетиб қолади. Бироқ шу билан бирга бироз қизғанчиқлигини айтиб стмасак, инсофдан бслмас. Ундан-да қулайроқ вазистда турган жамоадошини баъзан ё ксрмайди, ёки тспни унга оширгиси келмайди. Евро-2008 сйинларида Аршавин нималарга қодирлигини барчага ксз-ксз қилди. «Зенит» билан УЕФА кубоги ва УЕФА суперкубогини ҳам қслга киритди. Шундан сснг, Арсен Венгер бундай вингерни йсқотмаслик кераклигини тушуниб етди. «Арсенал»га стганидан сснг, Лондоннинг нам иқлимига тезда ксникиб кетди. Ҳаттоки, А ейна дарвозасига бир сйинда тсртта тсп киритишгача борди, азамат. Унинг сна бир камчилиги борки, жисмоний жиҳатдан етук смас. Майдонда тсқсон дақиқа бир хил сависда тсп сура олмайди. Терма жамоа таркибида шу вақтгача 51 маротаба майдонга тушган Аршавин рақиблар дарвозабонларини 16 бор хафа қилишга муваффақ бслган.
9. ЛИОАЕЛА¬ МЕССИ (Лионель Андрес Месси) — бсйи 169 см.
Месси! Ҳозирги кунда барчанинг диққат-сътиборида бслиб турган аргентиналик ёш иқтидор сгаси стган йили дунёнинг снг схши футболчиси деган номга ҳақли равишда сазовор бслди. Унинг майдондаги ҳаракатларини диққат билан кузатиб турсангиз, худди тсп унинг оёқларига ёпиштириб қсйилгандек таассурот уйÂғонади. Ундан тспни фақатгина сйин қоидасини бузиш орқали олиб қсйиш мумкин. Бошқача услубда ҳозирча ҳеч бир ҳимосчи бу вазифани уддалагани йсқ. Уни мухлислари қанчалар севишса, севимли жамоаси Месси туфайли мағлубистга учраган фанатларнинг уни ксрарга ксзлари йсқ. Бу табиий, албатта. Месси профессионал фаолистини «Барселона»да бошлаган, унгача сса Аргентинанинг «Аьюсллз Олд Бойз» ва «Барселона» фарм-клубида малака ошириб келган. 2004 йилдан сса каталонисликларнинг суюклиларига айланган. Шу вақтгача жамоаси сафида 206 бор майдонга тушган Месси рақиб дарвозаларига 120 та гол киритган. Ҳар бир ҳужумчи ҳавас қилса арзийдиган натижа, шундай смасми? Месси Аргентинанинг барча турдаги терма жамоаларида тсп суриб келмоқда. Аввалига, 20 ёшлилар термасида, сснгра Олимпис термасида ва ниҳост асосий терма жамоа сафида ишончли сйнамоқда.
10. ДИЕГО МАА АДОАА (Диего Армандо Марадона) — бсйи 167 см.
Марадона ҳақида билмаган, сшитмаган инсон бслмаса керак. Ҳаттоки, футболга қизиқмайдиган инсон ҳам Марадона деганда, «Али аканинг итига схшаб, бир тспнинг кетидан йигирма иккита жинни қувиб юриши»ни тушунади. Бироқ қанчалар машҳур бслманг, сизни оёғингиздан чалувчилар доим топилади, агарда топилмаган тақдирда ҳам, машҳурлик натижасида сзингиз «чапга» юришга мажбур бсласиз (қизиқиш натижасида). Марадона футболчилик даврида жуда катта шуҳрат қозона олди. Бироқ Аргентина терма жамоасига мураббий бслганидан сснг, футболчилик ва мураббийлик бир-бирига схшамайдиган касб сканлигини тушуниб етди. Гарчи Аргентина терма жамоаси мундиалга йслланма олган бслса-да, бу вазифани Аргентинага мос бслмаган сйин билан қслга киритди. Мундиал бошлангунича орада маълум вақт бор, балки танаффусда Диего сзига билдирилган сснгги ишончларни оқлар. Биз Марадонага сна кспроқ таъриф беришимиз мумкин сди, лекин унда саҳифа тслиб тошиб кетарди. У ҳақда катта бир китоб ёзиш мумкин-ку. Ҳозирча, шу ерда тсхтаб турамиз.
11. КЕААИ ДАЛГЛИШ (Кеннет Мстисон Далглиш) — бсйи 173 см.
Ушбу футболчи ҳақида ҳозирги ёш авлод билмайди. Далглишни 1970-90 йилларда футболни диққат билан кузатганлар схши танишади. Аввало, шуни айтиш керакки, Далглиш «Ливерпуль»нинг ёрқин мисолларидан биридир. «МерсиÂсайдÂликлар» таркибида 13 йил тсп сурган Кенни 6 карра Англис чемпиони бслган. 3 карра Европа Чемпионлари кубоги (ҳозирги ЕЧЛ) соҳиби ва бир марта Европа суперкубогини қслга киритган. Умуман ушбу футболчи ҳам майдонда, ҳам мураббий сифатида жуда самарали фаолист олиб борган. Дарвоқе, Далглиш «Ливерпуль»га келгунига қадар, «Селтик» сафида 4 карра Шотландис чемпиони, 4 карра Шотландис кубоги соҳиби бслган. Кейинчалик сса мураббийлик соҳасида «Ливерпуль» билан 3 маротаба, «Блскберн»ни сса бир маротаба шоҳсупага олиб чиқа олган. «Аьюкасл» билан сса вияе-чемпион унвонини қслга киритган. Шунингдек, «Селтик»ни ҳам 2000 йилда Шотландиснинг снг кучли иккинчи клуби бслишида муносиб ҳиссасини қсшган.
Муҳрим Аъзамхсжаев
Манба: "Чемпион" газетаси