Ushbu nomlar bilan atalgan yuqoridagi sherlar Iqbol Mirzo qalamiga mansub.

Uyg'onish...
Axir men bittaman
Miskin Ayol
Sevgilim
Oqshom...
Ey dil
Saraton
Maktublaringiz yo'ldadir...
Bir kun kelib...
Taqdir
Ketolmayman
Kursdoshlarimga
Xotira
Aldov
Qismat chiziqlari
Muqaddima
So'nggi so'z
Xulosa
Vidolashuv
Seni unutganman
Meros
Ayyor qiz
Xudoga soldim
Seni sog'inib
Metroda
Yulduz
Siyom egizaklari
Baxt
Oshiq
Qizlarxon
Dadam qabri
Singan odam
Bachkana kun
Entikardi...
Yigit (Azizbekka)
Dard
Navro'zguli
O'pkalanib qaraysiz
Bilsang edi...
Zulfiya

Mirzo Kenjabek sherlari mavzulari.

Xalq ohangida
"žSevasizmi?"œ — degil
Qutlov
Jazo
Atirgul mavzuida ikki she'r
Xayrlashuv yohud... Tilingizni asrang, ko'chgan o'zbeklar!
Talabalik kunlari...
Tilak
Keldim
Salom o'lsin
Men bir ajib holda keldim
Yo, Rasulalloh

Xalq ohangida

Qaro tunning bag’rida,
Yorug‘ xayol qanday xush:
Bu dunyoda bir qiz bor —
Yostig’ining yarmi bo’sh.

Qaro sochi — jamalak,
Qaro zulfi qayrilgan.
Uning guldek xayoli,
Shabnamlarga chayilgan.

Seni suyib xayolda,
Ko’cha kezar qiynalib.
Suratlarga tushar u,
Sening uchun jilmayib.

Yostiqlar ham ko’p ekan —
Baxmaldan qurog’i bor:
O’zga soch bo’yog’idan,
Qolgan hidi, dog’i bor.

Odamlar ham ko’p ekan —
Tun zulmati cho’kkan payt.
Yostig’ining yarmini
Band etadi xiyonat.

Bir momo bor qaydadir,
Yostiq unga dil ranji —
Ochilmagan tunlardan,
Meros qolgan paranji...

Lekin, bag’rim, o’ksima,
Sen kuylayver xushnavo.
Bu dunyoda bir qiz bor —
Xayollari musaffo.

Paxta emas, par emas,
Mehrdandir bolishi.
Sen kechalar tinglagin,
Uning nafas olishin.

Bo’sh o’rningda pok yostiq,
Go’yo, kelgin, qani, deb.
Chorlar safarga tayyor,
Kemaning yelkanidek.

Mana, bo’sh uy, bo’sh stol,
Oppoq qog’oz, men yakka.
Sen shubhangni qo’y, aqlim,
Izn bergin yurakka.

Yurak, tovushga aylan,
Yurak, ishon, chorla, jo’sh.
Bu dunyoda bir qiz bor —
Yostig’ining yarmi bo’sh.
1978

"žSevasizmi?"œ — degil

"žSevasizmi?"œ — degil, savollar yog’dir,
Bor gapni sug’urib olgin ko’nglimdan.
Jim qovushtirilgan qo’llarim oxir,
Ohista sirg’alib tushar qo’ynimdan.

"žSevasizmi?"œ — degil, savol ber qiyna,
Nursiz kunlarimning bitsin hisobi.
Tug’yonli onlarga chorlasin yana,
Sovuq bo’salarning qaynoq azobi.

"žSevasizmi?"œ — degil, so’rayver, so’ra,
Nigohim titrasin oppoq ko’ksingda.
Parishon aksimni bir nafas ko’ray,
Parishon o’tinib turgan ko’zingda!..

Yolg’iz sening sevging yetmaydi, netay,
Umrimiz bog’lari qoladi g’arib.
Sen sevgi so’rayver, men chiqib ketay,
Muhabbat axtarib, mehr axtarib.
1978

Qutlov

Oftobro’yda o’ltirsang, yoziladi g’uboring,
Sayr etmoqqa goh yetar, goh yetmaydi madoring,
G’adir-budur tutlarda barg yozibdir bahoring,
Bobojon, bu g’animat yellar muborak senga!

Onajon, bu yillarning oqimlari o’trikdir,
Bizlar oqib boryapmiz — fursat faqat ko’prikdir.
Bu oqlik ham sochlarning to’lqinida ko’pikdir,
Ona, yangi to’lqinlar, sellar muborak senga!

Ey, sahroyi amakim, ne chaman, ne bog‘ ko’rding,
Lekin o’sha dashtlarda yuragingni sog‘ ko’rding,
Ayolingning yuzida mana bu yil dog‘ ko’rding,
Tug’ilajak qizlari "žullar"œ muborak senga!

Yosh oshiqqa bulbuldir kuylayotgan g’urraklar,
Sevarmikan? — Bilmaysan. Oshiqadi yuraklar.
Ko’chasida qo’shiq ayt, chalayvergin hushtaklar,
Oshiq, bu sarsonliklar, yo’llar muborak senga!

Kimdir ilk bor sochingni qiyos etdi sunbulga,
Kimdir uzoq termildi avval senga, so’ng gulga.
Bu bahor beixtiyor kirding necha ko’ngilga,
Ey, o’n olti yoshli qiz, dillar muborak senga!

Qiqir-qiqir kulasan sochib chechak isini,
Chulduraysan, aytasan, hayotning ilk so’zini,
Hozir faqat dunyoda onang tushunar seni,
Ey, baxtiyor go’dak-ey, tillar muborak senga!..

U yoqlarda chechaklar ochdi mening Surhonim,
Bu yoqlarda chechakday sochilmoqda imkonim.
Hayotga gullar bersin endi umr bo’stonim,
Qutlug‘ O‘zbekistonim, gullar muborak senga!..
1981

Jazo

Sening yashnab turgan ko’ylaklaring bor,
Yodimga soladi xushbo’y kezlarni.
Hayotning torgina yo’laklari bor,
To’qnash keltiradi goho bizlarni.

Sen meni ko’rmaysan, payqamaysan hech,
O’tasan jimgina boshingni egib.
Sen meni sezmaysan, payqamaysan hech,
Qo’llarim qo’lingga ketsa ham tegib...

Tunlar jim kezaman tinch daraxtzorni,
Bir qasos sezaman tinch shamollarda.
Uzun sochlaringning hasrati bordir,
Jimjit yig’layotgan majnuntollarda.

Axir, yonayotgan yuraklaringni,
Qismatim yuziga qarab otsang-chi!
Boshingni xam qilgan gunohlarimni,
O’zimning bo’ynimga ossang-chi!

Nega jim yashaysan, sokin yashaysan?!
Sezmaysan, qo’llarim ketsa ham tegib.
Olamda men yo’qdek, hech payqamaysan,
Yashaysan jimgina boshingni egib.

Men esa tirikman hayot bag’rida,
Tirik o’kinchlardan yongan qalbim bor.
Lekin men bilaman, sening qalbingda,
O’zimning... qarovsiz qolgan... qabrim bor!
1979

Atirgul mavzuida ikki she'r

I
Gullar oqshom chog’ida, o’yga tolar emishlar,
Quyosh botgan tarafga, qarab qolar emishlar.

So’ng barchasi subhidam, sal iymanib, nozlanib,
Quyoshni kutar emish, sharq tomonga yuzlanib.

Faqatgina atirgul, sog’inch dog’lab ko’ksini,
Quyoshi ketgan yo’ldan olmas emish ko’zini.

Ters tomondan kun chiqqach, to’lib shabnam — ko’zyoshga,
Hayratu araz bilan qayrilarmish quyoshga.

...Men bir — safar odami, yo’lda kechar hayotim.
Gulim, dilda yonadi bir iltijo, bir dodim.

Bu dunyoda yo’l ko’pdir, Gulim, umrim — xayoldan:
Gohi janubga botib, chiqadirman shimoldan.

Atirgulim — sevgilim, men qaylarda yelmayin,
Ketib qaysi ko’chadan, qaysi yo’ldan kelmayin.

Ko’zlaringni qadab qol quyosh yanglig‘ dilimga,
Kelgunimcha qarab qol, jo’nab ketgan yo’limga!..


II
Lablarimga tabassum ko’chdi,
Seni o’ylab, hayratim cheksiz.
Shoir so’zi yodimga tushdi:
"žBuncha sodda, buncha o’zbeksiz!"œ

Quyosh botgach, jonim, atirgul,
Ma’yusgina o’yga tolasan.
Shundan ketdi, shundan kelar deb,
Mag’rib tomon qarab qolasan.

To tonggacha boshing eggansan,
Jim poylaysan quyoshing yo’lin.
Sen ham juda sodda ekansan,
Sen ham o’zbek ekansan, Gulim!
1984

Xayrlashuv

Chorvachilik va dehqonchilik yumushlari bilan RSFSRning Kirov viloyatiga ko’chib ketgan yurtdoshlarimga.

Ko’nglim yumshab, bo’g’inlarim bo’sh endi,
Fe’lingizni asrang ko’chgan o’zbeklar.
Sizni tuproq asrolmadi, xo’sh endi,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Dehqonmisiz, buzoqboqar, molboqar,
Qolayotgan Vatan sizga lol boqar,
O’rollarda, bilmam, qanday hol boqar,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Ulgi oling Sir va Amu nahrimdan,
Mendan keching, kechmang yurtning bahrindan,
Siz ko’chdingiz lekin jigar-bag’rimdan,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Turkiy kuyda Dulbarjining yodi bor,
Qoshg’ariy ham Mir alisher dodi bor,
Til yo’qotgan zotning qanday zoti bor?-
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

"žAlla"œ ko’rmay o’sgan qulun qulunmas,
"žYor-yor"œ ko’rmay tushgan kelin kelinmas.
Hali sizga taqdir makri bilinmas,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Balki unda rizq-nasiba to’kinroq,
Tuz-qum — ajal bo’roni yo’q, sokinroq.
Endingizmi Enasoyga yaqinroq,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Hali yurtda handalakning bo’yi bor,
Olish-uloq, karnay-surnay to’yi bor,
Ona tilda onaning dard-o’yi bor,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Xiyonatlar qilib ruhi poklarga,
"žNasrullo"œni almashdikmi "žrok"œlarga?
Tangri madad bermas tili yo’qlarga,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Til — yurakning intiqomi, asrori,
O’zbek qizin mehri, oftob uzori!
Begonaga qo’shilmagan mozori,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Siz ketsangiz, men netayin, bor bo’ling,
Hech xor bo’lmang, burgut bo’ling, sor bo’ling,
Lekin bir bor ona yurtga zor bo’ling,
Tilingizni asrang, ko’chgan o’zbeklar.

Talabalik kunlari...

Bir kun kulib qildilar imo,
Kursdosh qizlar — husnobod qizlar:
"žBu kunlarni she’r qiling, Mirzo,
Qo’shiq qilib aytaylik bizlar"œ.

U kunlarda... Huv yiroqlardan,
Yashil-zangor nafas kelardi.
Sadalarning butoqlaridan,
Inqilobiy bir sas kelardi.

Savr edi, havo — namzada,
Kulgi istab turmas edik tinch.
Tinmas edi tunlar "žHamza"œda,
Kelinlarning qo’zg’oloni hech.

Soqollarni qirgancha chala,
Kunduz shoshib, andak og’rinib,
Tinglar edik, topib hafsala,
Dozentlarning saboqlarini.

Yotoqxona orti — bozorcha,
Qop-qop mayiz, olmayu yong’oq...
Vaqti kelar bizga... Hozircha,
Piyoz bering, xolajon, bir bog‘"œ.

U kunlarda... Qobullik tolib
Qodir bir kun keldi yotoqqa,
Vatanida inqilob bo’lib,
Afg’on eli qalqmish yoqqa.

U kulardi... Qarardim hayron,
Ko’zidagi yiltiroq yoshga:
Quvosh desam, yig’iga o’xshar,
Yig’i desam, o’xshar quvonchga...

So’ng she’r o’qib hayqirdik chunon,
Bedardlarga bo’lsak ham kulgi.
Senda hamma — shoir, onajon,
O’zbekiston, she’riyat mulki!

G’ishtin bino — bag’riga bosgan,
Barcha aybu gunohlarimni.
Turib-turib ko’nglim qo’msaydi,
Talabalik yotoqlarini.

Mana, adl sadalar... Javzo...
Yaproqlarda titraydi so’zlar:
"žBu kunlarni she’r qiling, Mirzo,
Qo’shiq qilib aytaylik bizlar"œ.

U kunlarda, daydib, guvranib,
Qayda eding, majnun ovozim?!
O’shal uchqur-uchqur kunlarning,
Shiddatida qoldi qasosim!

U kunlardan kamyob omadim,
Ko’z ostida qoldirdi izlar.
U kunlarni she’r qilolmadim,
Qo’shiq qilib aytmadi qizlar...
1982-85

Tilak

Muborak ayyomning tiniq tongiday,
Musaffo ranglarga to’lganda borliq,
Xushbo’y tabiatning yetti rangidan,
Osmon gardishida qolganda yorliq,
Eng porloq tuyg’ular tilayman senga,
Eng shirin orzular tilayman senga!

Archaning qorlarga qarshi isyoni,
Yashil bahor bo’lib kuldi oqibat.
Ajoyib ranglarga intiq vijdoning,
Yam-yashil hislarga to’ldi oqibat...
Gul, bulbul, gulzorlar tilayman senga,
Hech so’lmas bahorlar tilayman senga!

Yurak osmonlari chaqinga to’liq,
Jismingni olqishlab uchadi ruhing.
Zaminda chaqnagan guldirak bo’lib,
Bir kun osmonlarga ko’chadi ruhing!
Kapalak-kamonlar tilayman senga,
Eng go’zal osmonlar tilayman senga!

Tunlar ko’kka boqib o’ylaysan kimni,
Gul kabi jamoling kimga fidodir?
Samodan izlayver, mayli, baxtingni,
Sevgingni arsh bilgan oshiq — xudodir:
Baxt sari ibtido tilayman senga,
Eng sodiq bir xudo tilayman senga!
1980