Yorga yetar kun bormu

Bulbuldayinkim faryod etarman,
Ishq daftarini bunyod etarman,
Ko'ngullarimni men shod etarman,
Yorga yetar kun bormu, yoronlar?

G'am bahri qildi mavjini bunyod,
Ishqingda qildim ming ohu faryod,
O'tti nigorim chun sarvi ozod,
Yo'rga yetar kun bormu, yoronlar?

Hajr ahli keldi tutti yoqamdin,
Bag'rimni tildi paykoni g'amdin,
Ming dodu faryod ushbu o'luimdin,
Yo'rga yetar kuni bormu, yoronlar?

Sham'i firoqing ko'ksimda yondi,
Ko'z yoshim oqib bag'rimga tomdi,
G'aflatda qolgan Mashrab uyg'ondi,
Yorg'a yetar kun bormu, yoronlar?

Hech kima ma'lum emas

Hech kima ma'lum emas holi parishonim mening,
Osmonni pora qildi ohu afg'onim mening.

Men nechuk shod etmayinkim xasta ko'nglum bir dame,
Keldi holimni so'rab jon ichra jonim mening.

Ey sitamgar,kelgilu aknun shahid etkil meni,
Mavj ursin Karbalo dashtida bu qonim mening.

Chun seningdek nozanin jam'i mulkda yo'q erur,
Bu jahonda ko'rmadim,ey ko'zi Cho'lponim mening.

Nozu istig'no bila kelib meni holimni so'r,
Termulib doim yo'lingda chashmi giryonim mening.

Tobakay jabru sitam aylab yurursan,ey rafiq,
Chiqdi,Mashrab, ushbu g'amdin bu aziz jonim mening.

Nogoh ko'rubon jamoling

Nogoh ko'rubon mahvi jamoling bo'la qoldim,
Oydek yuzingga boqdimu hayron bo'la qoldim.

O't tutashib kuydi yuragim birla jonim,
Parvona bo'lub o'tga yuzimni ura qoldim.

Yuz g'amza bila chiqdi sanam maykasidin,
Zunnor uzub, din bila imon sota qoldi.

Ko'rdumki,ajib ishvagaru dilbari tannoz,
Devona bo'lub ishqida o'tdek yona qoldim.

Diydori jamolini ko'rub ishq yo'lida,
Gulgun yonubon mavhi tomosho bo'la qoldim.

Hojat emas ul Ka'bai jononag'a bormoq,
Men gavhari maqsud bo'loyin deb yona qoldim.

Mashrab boshig'a tushdi o'shal kun g'ami dildor,
Shaydoyi bo'lub jumla havasdin qola qoldim.

Mashrab haqida doston

Mashrab:

Ey sabo, g'ambodadirman, bistarimni kavlama,
Chun shafaq oldudaman, xokistarimni kavlama.

Har zamonda Laylidin menga kitobatlar kelur,
Senki Majnun bo'lmasang, sardaftarimni kavlama.

To kishiga dard tegmay, bo'lmadi bag'ri kabob,
Dilda darding bo'lmasa, dardi sarimni kavlama.

Yetti do'zax o'rtanur afdotlarning ohidin,
Otashi hajrida kuygan mijmarimni kavlama.

Bahri rahmatga kirib, qildim vujudimni adam,
Ma'rifatdan bebaxrasan, daftarimni kavlama.

Oqshom. Devorlari nurab tushgan hovli. Bir chekkada o'choq. Qumg'onda suv qaynayapti. Mohisanam unga choy solib, qumg'onni ko'tarib uy tomonga yuradi. Otasi So'fiali choyni olib, uyga kirib ketadi. Mohisanam o'choq boshiga qaytib kelib o'tiradi.
G'amgin ko'zlarida yosh ila Mohisanam:

Sensan sevarim, xoh inon, xoh inonma,
Qondur jigarim, xoh inon, xoh inonma.

G'am shomi firoqingda kabob etdi yurakni,
Ohu saharim, xoh inon, xoh inonma.

Nogoh sari ko'ying aro bo'ldim senga moyil,
Ey toji sarim, xoh inon, xoh inonma.

Zahri g'ami hajring mani o'ldirgani yetdi,
Ey labshakarim, hoh inon, hoh inonma.

Mohisanamnig ko'z o'ngida bog' namoyon bo'ladi. Mashrab uning yoniga kelib kapalak tutib, Mohisanamga beradi.
Mashrab: Mening oltin kapalagim, sen uchib ketmaysanmi?
Mohisanam tabassum ila "yo'q" ishorasini beradi. Xayollarga berilib ketganidan, ko'cha tomondan kelayotgan ashula ovozidan cho'chib tushadi.

Davomi:

Mashrab:

Ko'rsat jamoling mastonalarg'a,
Ishqingda kuygan parvonalarg'a.

Mendin duodur, sendin - ijobat,
Jonim tasadduq jononalarg'a.

Ey ko'ngli qattig', rahm aylamaysan,
Qilg'il nazar sen bechoralarg'a.

Mashrab seni deb kechti jahondin,
Boshini qo'yub ostonalarg'a.

Mohisanam ko'z yoshlarini artib, o'rnidan turadi va ovoz kelayotgan tomonga yuradi, devor orqasidan Mashrab ko'rinadi.

Mohisanam: Assalomu alaykum.
Mashrab: Vaalaykum assalom. Bugun ham sizni ko'rish nasib etmasmikan, deb xavotirda edim.

Alhamdulilloh, ko'rdim yuzingni,
Ko'zlarga surma aylab izingni.

Ahvoli zorim senga ayondir,
Bulbul kabi korim fig'ondir.

Tushdi savdoyi muhabbat boshima,
Or etar mardum kelarga qoshima.

Sajda aylar zohid ul mehrob aro,
Men qilurman sajda egma qoshima.

Kunda yuz ming jabr qilsang, o'rgilay,
Qo'y qarab g'am yukini bardoshima.

Mashrab: Mohisanam!
Mohisanam: Labbay.
Mashrab: Kecha bir gap aytmoqchi edim, otangizning kelayotganlarini payqab, yashirindim.
Mohisanam: Nima gap ekan?.
Mashrab: Biznikidan sovchi chiqmoqchi. Dadangiz ne derkanlar?
Mohisanam boshini yerga egib, jim qoladi.
Mashrab: Nechun skutdasiz? Balki yana Qashqarga ketsa kerak, deb o'ylayotgandirsiz. Aslo, salkam yetti yil Ofoqxo'jam xizmatlarini qildim, boshqa bormaydurman.
Mohisanam: Qashqardan kelganingizga ancha vaqt bo'lsa-da, o'zimni sizdan yiroq olishimning boisi, baxtim qaro ekan, hamma baxti qarolardan qutilmak mushkil erkan (ko'ziga yosh oladi).
Mashrab: Nima gap, nechun yig'laydursiz?
Mohisanam: Men sizga bexad noxush xabar"¦
Mashrab: Noxush xabar? Nima gap.
Mohisanam (uy tomonga qarab):

Azal kotiblari baxtim qaro yozmishlar,
Muhabbat dardig'a mubtalo yozmishlar,
Ochilmay so'lsin bechora g'uncha, gul, deb
Ajal sharbatin menga ravo yozmishlar.

* * *
Mohisanamning otasi So'fiali non ushatib, mehmonga (mahalla oqsoqoli) choy uzatadi.

Mehmon: So'fiali! Sen bilan yoshlikdan tepkilashib o'sganmiz. Hali ham mening maslahatimga kir. Bilasanmi, Hasibbekdek ulkan boyga qaynota bo'lmoq har kimga ham nasib bo'lavermaydi. Bu - katta baxt. Qiz qaliniga qirqta qo'y, o'n bosh qoramol, bir yaxshi ot, senga bosh-oyoq sarpo beraman deyapti. Olib dunyoga botmaysanmi, ey nodon. O'zing binoyidek mullasan. Bir rivoyat topib, hali ham bu fikringdan qayt.
So'fiali: Qo'y, shaytonga o'hshab vasvasa qilaverma. Sen bilmaysan. Marhum xotinim bandalikni bajo keltirganida, qizim Mohisanam uch yoshda edi. Og'ir kasallikka duchor bo'ldi. Umidimni uzib, tepasida yig'lab o'tirgandim. Ofoqxo'ja eshon yodimga kelib qoldi. Ul zoti sharifni g'oyibona pir tutib edim, tuzalsa, ul zoti sharifga nazir bo'lsin dedim. Qarangki, o'n kun deganda qizim sog'ayib, o'rnidan turib ketdi.
Mehmon: Juda ham lofni oling-da, bola degan kasal bo'ladi, tuzaladi.
So'fiali: Pirimga til tekkizma. U kishining karomatiga shak yo'q. O'tgan yili, xabaring bormi-yo'qmi, Maxtumbek o'g'liga so'ratdi. Men arzi-ahvolimni tushuntirdim. U ham shakkoklik qilib, "Gunohi menga. Qo'y Ofoqxo'jangni ",dedi. Astag'furllo, deb gapiray, o'sha kuni o'g'li uloqda yiqilib, beli sindi. Ofoqxo'jaga qanchadan-qancha nazir-niyoz yo'llasa ham hanuz belangi bo'lib yotibdi. Xo'sh bunga nima deysan?
Mehmon: Ke qo'y, bermasang berma, o'zing bilasan.
So'fiali: Ha,barakalla, Nasibbekka yaxshilab tushuntir. Yana g'ururga ketib, zo'ravonlikka o'tmasin. O'ziga jabr qilur. Men shu hafta ichida pirimga omonatlarini topshirib, o'zim hajga ketadurman.

Mohisanam va Mashrabning ko'zlarida yosh...

Mashrab:

Ey falak, namuncha ozoring menga,
Ne gunohim bor ekan, bilmam senga.

So'fiali: Mohisanam, hu Mohisanam.
Mohisanam: Xayr Mashrab.
Mashrab: Men baliqman, sen oqar suv-chashmasan,
Otmagil tuproqqa, jonim, asra san.

Mohisanam: Xayr Mashrabim, bir umrga xayr!

Mashrabning hovlisi. Hovlida uch-to'rt erkak va ayollar, o'rtada Mashrab, qo'lida hassa, yelkasiga to'nini tashlagan holda. Uydan onasi chiqib, Mashrabni bag'riga bosib yig'lab:

Bu g'ariblik dashtida kuyib ado bo'ldim, bolam,
Misli ul bodi xazondek qahrabo bo'ldim bolam.
Bu judolik dardini aytay, eshiting do'stlar,
Rozi dilni aytayin, sendin judo bo'ldim, bolam.

Mashrab:
Yosh qolibman otadan, ko'nglimni shod etgan onam,
Mehribonliklarin ul kunda ziyod etgan onam.
To qiyomat bu judolik dardiga tushdim, bebaxt,
Nuri chashmam qaydasan deb, anda yod etgan onam.

Onasi:
Bu judolikka tashlabon, ketmagin, jonim bolam,
Hasratingda qon yutarman ketmagin, jonim bolam.
Tun, saharda turib, sovuq beshigingni quchib,
So'ng allalar aytubman, ketmagin, jonim bolam.

Eshikdan Mulla bozor Oxund kiirib keladi.
Mashrab: Assalomu alaykum"¦

Mashrabning gulzori, Mulla Bozor pirimsiz,
Oshiqlarning sardori, Mulla bozor pirimsiz.

Yo'qdir also kiynasi, bahri urfon siynasi
Nuri haq oynasi, Mulla bozor pirimsiz.

Ichlaridur to'la nur, pirlaridur Bahodir,
Buxoroda ul mashhur, Mulla Bozor pirimsiz.

Mulla Bozor Mashrabni quchoqlab ko'rishadi. Qarasaki, Mashrab va onasining ko'zlarida yosh.
Mulla Bozor: Yo'l bo'lsin, o'g'lim.
Mashrab: Ma'shuqam birla hazil mutoyiba qilib o'tirib erdim, banogoh eri sahrodan o'tin ko'tarib kelib qoldi va meni tutib olib, tayoqladilar, sharmanda bo'ldim. Endi bu diyordan ketmasam bo'lmaydi.
Bir kishi: Taqsir Oxunim. Mashrab yalg'on aytadurlar, iydgohga borib, cho'milib chiqdilar.
Mulla bozor (tizzasiga qo'lini urib): Vo darig', sizlar beadablik qilibsizlar. Mashrab bu viloyatning faxri edi. Endi Mashrabni ko'rmak yo'qdir.
Mashrab: Ey Oxunim, sizga bu viloyat, menga yo'l safari qutlug' bo'lsin.(onasiga qarab) Ey mehribon onam, ey g'amguzorim onam. Ey, bu jahonda men uchun eng ulug' zot, onam. Meningdek noqobil farzanddan rozi bo'ling. Alloh taolo meni shu kuyga solibdur, ilojim yo'q. Menga ijozat bering. (Mulla Bozorga qarab) Pirim. Bir duo qilsinlar. Bir ma'shuqam bor erdi,menga va'da qilib erdiki, keling, ikkimiz ayshu ishrat qilurmiz, deb. Sizdan javob olgani turibman, boraymi-bormaymi?
Mulla Bozor (tabassum qilib): Borg'il. Al-va'datu daynun. Ya'ni, va'daga vafo-qarz derlar. (so'ng Mashrabning onasiga qarab), Onasi! Siz o'g'lingizdan rozi bo'ling, uni bu yo'ldan qaytarib bo'lmas. Undan Mansuri Hallojning nafasi barq urib turibdi. Omin, yo'ling ravon, safaring bexatar bo'lsin.

Mashrab piri va onasi bilan xayrlashadi.
Onasi (qo'lidagi tugunni Mashrabga beradi): Ma"¦ ol, ozgina yo'l ozuqasi. Oziqli ot horimas, deydilar, bolam.

Mashrab: Onajon menga yo'l ozuqasi darkor emas.

Tavakkalni taologa qilgan er
Na talqonu qalqonning gamin yer.

Xayr onajon, xayr, pirim.

* * *

Mashrab sahroda g'azal aytib borardi:

Ey sabo, borsang duo davlatli sultonimga ayt,
Men chu g'amboda, vale ul dilparishonimga ayt.

Bir chuchuk so'zning gadosi men, jahonda bekasam,
Qayg'uluk ko'nglimni olg'on yaxshi mehmonimga ayt.

Mohtob erdim jahonda bahra olmay boraman,
Tiyra baxtimdin borib xurshidi tobonimga ayt.

Daftar och bexonumonlig'idin o'shal mahbubga,
Laylini dog'ini Majnuni biyobonimga ayt.

Xonumonimni ani yo'lida toroj ayladim,
Arzu ixlosu duo mendin u sultonimga ayt.

Rost kelmaydur ulug' dardimni izhor aylasam,
Jon fido qildim oni yo'lida,jononimga ayt.

Mashrabo, umrimni barbod ayladi charxi falak,
Ul suxansanju suxanfahmu, suhandonimga ayt.

Uzoqdan bir bog' ko'rinadi. Bog'da choyhona. Chorpoyada hech kim yo'q. Mashrab kelib shu chorpoyaga o'tiradi. Choyxonachi bir choynak choy olib kelib, Mashrabni oldiga qo'yib ketadi. U piyolaga choy qo'yib, setorini qo'liga oladi va xirgoyi qiladi.

Na holatdur, ayo do'stlar, ajab hayrona Mashrabman,
Ko'rolmay gul'uzorimni base giryona Mashrabman.

Qalandarvor yig'larman eshiklarda fig'on aylab,
Xaloyiqqa bu olamda base afsona Mashrabman.

Nazokatli nigorimdin o'shal soat judo bo'ldim,
Kuyub hijron o'tida doimo so'zona Mashrabman.

Falakning jabri ko'ksumda, alam uzra alamlardur,
Tarahhum aylabon ko'rgil, jarohatxona Mashrabman.

Mening ko'nglum qizil gul g'unchasidek tah-batah qondur,
Ochilmasdan xazon bo'lg'on chu motamxona Mashrabman.

Visolingni tilab Mashrab yetubdur halquma jonim,
Kecha-kunduz qarorim yo'q, ajab sarsona Mashrabman.

Ashulani eshitib odamlar kelib o'tira boshlaydilar. Ashula tamom bo'lgandan so'ng odamlar o'rnilaridan turib, Mashrab bilan ko'rishib chiqadilar. Chorpoyaga dasturxon, non, magiz qo'yadilar. Mehmonni dasturxonga taklif etadilar. Choy quyib beradilar. Shu vaqt bog'da ot ustida egarni quchoqlab yotgan yigitni ko'rib, Mashrab o'tirganlarga qaraydi.
Mashrab: Bu ne hol, na sababdan ot ustida egarni quchoqlab yotadur?!
Shunda odamlardan biri: Ey qalandar, bu yigit holini so'ramang.
Mashrab: Ne hodisa sodir bo'lmish?
Ikkinchi kishi: Ulfatlar choyxonada osh damlab turgan vaqtda bu yigit shu yerdan o'tib qoldi. Ulfatlari esa otning jilovini ushlab, oshga taklif qiladi. Ishi zarur ekanini va hozir osh yeyishga vaqti yo'qligini aytadi. Lekin ulfatlar uni zo'rlay boshlaydilar.
Shunda yigitning jahli chiqib: "Agar otdan tushsam, undoq-bundoq bo'lay"-deb qasam ichib yuboradi. Yigitlar kinoya qilib, qani endi otdan yerga tushib ko'rchi, deb qo'yib yuborishadi. Yigit o'ziga kelib qarasaki, ahvol chatoq. Darhol shahardagi ulamo, eshonlarga borib, ichgan qasamiga fatvo topib berishlarini iltimos qiladi. Qarangki, shaharda fatvo topib beradigan birorta eshon topilmabdi. Mana, bugun yetti kun bo'libdiki, shu ahvolda yuribdi.
Mashrab: Otni yetaklab shu yerga olib kelinglar.
Bir kishi otni yetaklab olib keladi. Mashrab o'rnidan turib, Yigitning oldiga boradi-da, otni jilovidan ushlab, chorpoyaga yaqin olib keladi. Yigitni ot ustidan turg'izib, shartta yelkasiga ko'tarib oladi. Odamlar hayron. Mashrab yigitni ko'targanicha chorpoyaga olib o'tqazadi.
Mashrab: Yigit, mana, siz otdan yerga tushmadingiz, mening elkamdan chorpoyaga tushdingiz, endi hohlagan tomoningizga ketaverishingiz mumkin. Allohu akbar.
Yigit Mashrabni mahkam quchib oladi, o'tirgan odamlar ming bor Mashrabga ofarinlar aytadi.
Bir yigit (o'rnidan turib): Men osh buyursam, o'tirganlardan biri osh damlab qo'yibi. Osh dam yeguncha bir xirgoyi qilib bering.
Ikkinchi yigit: Shunday bo'lsin, anchadan beri ovozingizni eshitmagandik.

Mashrab:

Bandang erurman vallohu billoh,
Shomu saharlar men senga shaydo,
Keldim eshikka deb shay'alliloh,
Ko'rdim yuzingni, alhamdulilloh.

Hajring cho'lida holim xarobdur,
Hasrat o'tida bag'rim kabobdur,
Holimni so'rsang, behad savobdur,
Ko'rdim yuzingni, alhamdulliloh.

Ashula tugashi bilan osh suzib kelinadi"¦. Osh oxirlab qoladi, shunda bir yigit:
Mashrab, o'zingiz bilan bizni ham birga safarga olib ketsangiz.
Boshqalar ham: Shunday o'lsin, bizlar ham birga bo'lsak. Bugundan boshlab sizni pirimiz deb bilamiz.

Osh yeb bo'linib, dasturxonga fatvo o'qiladi. Mashrab qarasa, besh-olti kishi unga ergashgan.

Ey Mashrab, sen shunday bir ish qilginki, bularning ixlosi sendan qaytsin. Odamlarga qarab, endi menga ruhsat etasizlar, deb o'rnidan turadi. Odamlar bizlar ham siz bilan ketamiz deyishadi.
Mashrab: Ikki rakat namoz o'qib olay, so'ng boradiganlar bo'lsa, bosh ustiga.

Mashrab jaynamozni yozib, qiblaga teskari tomonga qarab namoz o'qiy boshlaydi.
Odamlardan biri: Pirim, siz namozni teskari tomonga qarab o'qiyapsiz, qibla bu tomonda.
Mashrab: Mening qiblam Namangan tomonda deb namoz o'qiyveradi.
Odamlar: E attang"¦ Bu Mashrab degani qip-qizil majnun, haqiqatdan ham devona ekan. Buni pir tutib ergashib, hech kim baraka topmaydi, deb orqasiga o'girilib keta boshlaydi. Mashrab namozni tugatgan bo'lib, hassasini qo'liga olib, yo'lga tushadi.

* * *

Ofoqxo'ja qo'lida tasbeh, Lablari pichirlagan holda muridini tinglardi.

Muridlaridan biri: Shahrisabz, Surxon atrofida bo'lib, undan Afg'onga o'tdik. U yerda ham hazratlarining ixlosmandlari bag'oyat ko'p ekan. Biz hazrati oliylarining ta'rif-tavsifini qilib, muborak nomlarini hamdu sanoga qo'shib, zikr ayladik. Eshitganlarni lolu hayron qoldirdik. Janobingizning muborak oyoqlariga bosh urib keladigan ixlosmand, muridlaringiz nufuzi yanada ortadurg'on bo'ldi. Nazir-niyoz anchagina tushdiki, bazo'r tevalarga ortmoqlab, huzuringizga yetib keldik.
Ofoqxo'ja: Barakala"¦ barakalla, jandalarni yechib, hordiq chiqarib, dam olinglar.
Qalandarlar hiqib ketadilar, boshqa bir qalandar kirib:
Pirim. Bugun yeti kundirkim, Mashrab qaytib kelib, dargohingiz atrofini aylanib, ohu fig'on qilib yuradur. Bugun ertalabdan beri huzuringizga kirishga ijozat so'raydir.
Ofoqxo'ja (hayron bo'lib): Mayli kirsin.
Qalandar chiqib Mashrabni boshlab kiradi va o'zi chiqib ketadi. Mashrab Ofoqxo'jaga tavoze bilan tiz cho'kib o'tirgan holda deydi:

Gunohim behad erdi men senga dam etgani keldim,
Fig'onu nola birla ohu faryod etgani keldim.

Hazin ko'nglimni rahmat bobida shod etgani keldim,
Ko'ngulni fayzi anvarida obod etgani keldim.

Ki sen avlodi payg'ambar, otingdur hazrati Ofoq,
Ki noumid qo'ymag'aylarkim, ulug' dargoh deb keldim.

Azaldin menga soldi ushbu o'tni musulmonlar,
Aning uchun kuyarman tunu kun yuz oh deb keldim.

Hidoyat ko'rguzing, Ofoqxo'jam, pushti panohim siz,
Adashib yo'lda qolganman, g'aribga roh deb keldim.

Kel, ey Mashrab, umid etgilki, avf etgay gunohingni,
Hasan birla Husayinim hurmati ul shoh deb keldim.

Ofoqxo'ja: Tur o'rningdan, gunohingdan o'tdim. Mayli, dargohimda qol.
Mashrab o'rnidan turib chetga o'tadi. Eshikdan yana bir qalandar kirib:
Pirim, Namangandan So'fiali nazir kelubdurlar.
Ofoqxo'ja: Kirsin.
Mashrab So'fiali nomini eshitib, ehtiyotkorlik bilan o'zini chetga oladi. So'fiali qizi Mohisanamni yetaklab kirib keladi.
So'fiali: Assalomu alaykum, pirim. O'zini Ofoqxo'ja oyog'iga tashlaydi va etagini ko'ziga surtadi.
Ofoqxo'ja: Turing bo'tam, turing. Tangri taolo sizni yetti do'zax o'tidan omon saqlasin.
So'fiali: Inshoollo, inshoollo pirim, mana shu qiz mening ojizam, sizga nazir etib keltirdim. Ismi Mohisanam. (Mohisanamga qarab) Bor, pirimning oyog'larini o'p, deydi. Mohisanam tortinib, Ofoqxo'ja oyog'iga qo'l uzatadi.
Ofoqxo'ja Mohisanamning qo'lini ushlab turg'azadi: Balli, omin, naziringiz qabul, murodingiz hosil bo'lg'ay, Allohu akbar.

Ofoqxo'ja chapak chaladi, ichkaridan yuzini bekitgan holda ayol chiqadi. Ofoqxo'jaga ta'zim qiladi. O'zi bilan qizni olib chiqib ketadi.

So'fiali: Alhamdulliloh"¦ Alhamdullilloh, tangriga ming bor shukurlar bo'lsinkim, omonatlarini omon-eson egasiga topshirdim. Pirim, bir duo qiling, Ka'batulloh ziyoratiga bel bog'labdurman, shoyadki tuprog'im muqaddas dargohda qolsa.
Ofoqxo'ja: Omin, dil nazargohi haq, Alloh murodingizga etkursin.
So'fiali: Tashakkur, pirim, tashakkur.
Ofoqxo'ja: Bu kecha mehmonimiz bo'ling, bomdod namozini birga o'qisak. So'ng sizga oq fotiha berurman.
So'fiali chiqib ketadi.
Ofoqxo'ja:
Onki, bar xuboni olam podshoh dorad turo,
Xohad az chashmi badi mardum nigoh dorad turo.
Seni husn mulkining sultoni qilib yaratibdi, Alloh seni yomon ko'zdan asrasin. Ofoqxo'janing ko'zi burchakda turgan Mashrabga tushdi.
Shoshib jon holatda: Haliyam shu yerdamisan?
Mashrab: Sizdan ijozat bo'lmagani uchun"¦
Ofoqxo'ja: Bor ishingni qil.

* * *

Qalandarlardan biri:Mashrab biror narsa ayting, dillarni bir yayrataylik.
Ikkinchi qalandar: Shunday bo'lsin.
Mashrab setorini qo'liga olib:

Murodingga yetay desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l,
Sitam ahlin yutay desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l,
Og'zidan dur sochay desang, sharobi ishq ichay desang,
Yomonlardan qochay desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l.
Fasod ahlin quvay desang, yuziga bir tupuray desang,
Bu dargohni suray desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l,
Riyozatsiz bo'lay desang, tanim ozod yuray desang,
Jahonni sayr etay desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l.
Razolat kuydiray desang, zalolat o'ldiray desang,
Hammasin supuray desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l,
Bu taqvodin kechay desang, xonaqodan qochay desang
Haqiqatni ochay desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l,
Guharrezlik qilay desang, hammani kulduray desang,
Chu Mashrabdek bo'lay desang, qalandar bo'l, qalandar bo'l.

Mashrab g'azalni aytib tamom qilib, setorini yerga qo'yar ekan, ko'zi qulini qamchi bilan savalab kelayotgan xojasiga tushadi. Mashrab uning oldiga boradi.
Mashrab: Ey xojam, bu qul sizga nima gunoh qildiki, unga muncha sitam qilursiz?
Xoja: Bu andog' ulug' gunoh qilibdirki, also so'rama.
Mashrab: Qanday gunohi kabir qilibdur?
Xoja: Ikki yuz tilloga olgan armug'og'imni tovuqning tezagini berib o'ldirubdur. Aning uchun jazosini berurman.
Mashrab: Ey xojam, otangiz bormu?
Xoja: Yo'q, o'lganlar?
Mashrab: O'shal ikki yuz tilloga olgan armug'og'ingiz tovuqning tezagini yeb o'lgan bo'lsa, otangiz nimani tezagini yeb o'lganlar?
Xoja Mashrabdan bu so'zni eshitgach, izza bo'lib, qo'lidan qamchisi yerga tushib ketai. Qulini qo'yib yuboradi. Atrofdagi odamlar Mashrabni olqaydilar.

Yahshilar qardoshim,
Yo Allo do'st, yo Allo,
Oqillar bo'lsa yo'ldosh,
Yo Allo do'st, yo Allo.

Mardona bo'l g'arib bosh,
Yo Allo do'st, Yo Allo.
Umring yeldek o'tadi,
Yo Allo do'st, yo Allo.

Pir etagin tutmasang,
Yo Allo do'st, yo Allo,
Bilki holing bo'lar tang,
Yo Allo do'st, yo Allo.

* * *

Ofoqxo'janing oldiga bir qalandar kirib: Pirim, Mashrabni qalandarlarga qo'shib, Qo'qon, Namangan tomonlarga jo'natay desam, hech unamaydir.
Ofoqxo'ja: Qo'ying o'sha devonani.
Qalandar: Pirim, ovozi bag'oyat yoqimli ekan. Odamlarni sehrlab qo'yadi, orqasidan yoshu qari barobar ergashadi.
Ofoqxo'ja: Yo'qsa chaqiring.
Qalandarlardan biri Mashrabning oldiga kelib, sizni pirim yo'qlamoqdalar deydi. Mashrab qalandar bilan ichkariga kiradi. Mashrab pirga tavoze qiladi. Qalandar chiqib ketadi. Mashrab, Ofoqxo'ja yolg'iz qoladi.
Ofoqxo'ja: Bo'tam, amrimizga nechun bo'ysunmaysiz?
Mashrab: Shu muborak dargohga kelubdurmanki, buyrug'ingizga hamisha farmonbardorman, pirim.
Ofoqxo'ja: Yo'qsa, ne sababdan qalandarlar bilan safarga chiqishni xohlamaydursiz?
Mashrab: Pirim, meni afu etgaysiz, lekin sadaqa so'rashni ko'nglim xushlamaydir.
Ofoqxo'ja: Bo'tam, qalandarlarning kasbini xato tushunibsiz.Ular hamdu sanolar aytib, ul dud bosgan dillarga din chirog'ini yoqadurlar. Yo'ldan adashgan gumrohlarga to'g'ri yo'l ko'rsatadilar. Qur'oni majidning muborak oyatlarini bandalar diliga jo qilurlar. Shunday savobga daxldor vazifalarni, nahotki, sadaqa yig'ish, deb tushunsangiz? Boring, hamdu sano aytishni o'rganing. Qalandarlarning bu galgi safari o'z ota yurtingizgadur, bo'tam!
Mashrab: Pirim! Dargohingizdan yiroqlashishni ko'nglim istamaydur. Qolg'on umrimni darbadarlikda emas, poyi-ostonangizda sizga xizmat qilib o'tkazsam, degan umiddaman.
Ofoqxo'ja: Setoring ham bor ekan, qani jo'r bo'lib bir xonish qil-chi.
Mashrab qulluq qiladi va tanburni sozlab:

Setor demang, holi dilim sorg'uchi tanbur,
Ko'nglim girehin g'amlarini so'rg'uchi tanbur.
Bir necha raqiblar so'zidan g'amzada bo'lsam,
Hamdard bo'lubon og'ushima kirguchi tanbur.

Gar yor jamolini ko'rub pardaga solsam,
Nag'masi oni siynaxorosh etguchi tanbur.
Ham yor jamolidek oni nash'asi bordur,
Hayrat o'tidin mavhi sanam qilg'uchi tanbur.

Oshiq yuragidin chiqib, o'tdek kelibon ul,
Bir uchquniga jumlani kuydirg'uchi tanbur.
Mashrabni tamom aqlin olib ul butu xunrez,
Jonimni yoqib, siynaxorosh etguchi tanbur.

Mashrab xonish qilib bo'lgach, qulluq qilib chiqib ketadi.

Mohisanam ranglari sarg'aygan, betob, yolg'iz bir xonada yotardi. U sekin hirgoyi qiladi.

Yig'lamay naylayki, ro'zimni siyo qildi falak,
Oshnolarni menga nooshno qildi falak.
Oxiri umrimda baxtimni qaro qildi falak,
Podshoh erdim, bu kun sohib azo qildi falak.

Men adoshib g'amda qoldim, hamsafardin ayrilib,
Misli bulbulman bu kun ham bolu parimdin ayrilib.
Oshno, yoru birodarlar ham padardin ayrilib,
Qolmasin hech kim maningdek rahbardin ayrilib,
Ko'hna dunyoni menga motamsaro qildi falak.

Bir kanizak Mohisanamning xonasi yonida turib, qo'shiqni nihoyatda ta'sirlanib eshitadi. Qo'shiq tugagandan so'ng kanizak Ofoqxo'janing xonasiga kiradi.
Kanizak: Pirim, meni yo'qlagan ekansiz?
Ofoqxo'ja: Ha, shunday, yo'qlovdim.
Kanizak: Pirim! Anavi Mohisanamni astoydil nikohlariga olmoqchilarmi?
Ofoqxo'ja: Ha! Nechun so'rading. Xudo bergan ne'matdan bahramand bo'lmagan odamlar tongla mahsharda osiy bandalar qatorida bosh ko'tarurlar. Xudo xitob qilur."Ey bandam, senga shunday mahbubi zamonni ato qildim, sen uni nikohingga olmading", deb g'azabga olsa, na qilurman. Dardiga xudo shifo berdi,d eguncha tanmahramim bo'lur. Ha, aytganday,M ohisanamning sog'ligi qalay? Beri qaray dedimi?
Kanizak: Kecha davraga olib o'qilgandan beri tuz ham totgani yo'q. Qalandarning zikri sanosidan qulog'i tom bitganmi? Gapni ham eshitmayotganga o'xshaydir. Yana bir marta davraga olinsa, bandalik bajo keltirib qoladimi, degan xavotirdaman.
Ofoqxo'ja: Hu, be'mani, o'chir ovozingni! Yaxshi gapga ham, yomon gapga ham farishta omin deydi. Niyatingni yaxshi qil. Bor, undan boxabar bo'lib tur. Men namozi bomdodni ado qilgandan so'ng kiraman.
Ayol chiqib ketadi.
Ofoqxo'ja: Tangri taoloning ajib qudratlari borki, kishining aqlini lol qoldiradi. Yo qudratingdan, bu qizga shunchalik husnu latofat ato qilganki, uni ko'rganda har qanday odam aqlu hushi, insofu imoni bilan beixtiyor xayrlashgisi keladi. Ey mening shahvoniy nafsim, bu yo'ldan qayt, shaytonga homiylik qilma. Bu bebaho gavhardan kechib, sulton otimni yana ham mustahkamlamog'im darkor.

* * *

Kanizak Mohisanamning huzuriga kiradi.
Kanizak: Qizim, xudovandi karim hech narsani sendan ayamagan ekan. Avvalo aqllisan, go'zalsan, xushovoz ham ekansan.
Mohisanam: Lekin baxti qaroman onajon.
Kanizak: E"¦qizim, qaysi ayol baxtiyor bo'lib olamga kelibdiiki, xudo sendan uni ayagan bo'lsa. Bu atlas kimhoblarga o'ralib, xushchaqchaq yurganimni ko'rib, balki, meni baxtli deb o'ylasang kerak. Esiz umrim, shu dargohda cho'rilikda o'tdi. "Men ham edim seningdek, sen ham bo'larsan meningdek", degan ekan mashoyixlar. Nachora, bildim, dilingda bir dard bor. Mendan yashirma. Bilishimcha, Mashrabni yaxshi ko'rasan. Sen kelding-u, Mashrab shu dargohda paydo bo'ldi. Saharlarda uning nolasini eshitsam, yuragim ezilib ketadi. Men ham ishq dardini ko'p tortganman, qizim. Nachora, biz ayollarning qismatimiz shunday yozilgan ekan.
Mohisanam: Onajon, bag'rimni tirnamang. Qani edi qush bo'lsam-u, shu xonayi musibatdan uchib ketsam.
Ayolni ko'zlari yoshlanadi. Mohisanamga sezdirmay ro'moli bilan ko'z atroflarini artadi.
Kanizak: Qo'y, yig'lama, qizim, bir ilojini qilib, Mashrab bilan uchrashtiraman.
Mohisanam: Yo'q, onajon, pirning duoyibadidan qo'rqadurmen. Bu dunyoim barbod bo'ldi, endi u dunyoim ham kuymasin.
Kanizak: Qo'rqmay qo'yaqol, qizim. Bu dargohda men nimalarning guvohi bo'lmadim. Umuman pir haqida o'ylama. Istasang, Mashrab bilan qochib ket, menga o'xshab umringni xazon qilma, qo'limdan kelganicha yordam beraman.
Mohisanam: Yo'q, onajon, dadamni pir oldida yuzi qaro qilmayman.
Kanizak: Unday bo'lsa, qachongacha yotasan? Rangingni qara, za'faron-a, zafaron.
Mohisanam: Oz qoldi, onajon, oz qoldi. Pir mendan umid qilmasin. Mashrabning yodi bilan dunyodan o'taman.
Kanizak hayajonini yashirib: Noumid bo'lma, qizim, hali yoshsan. Mohisanamni bag'riga bosib uning sochidagi tumorga ko'zi tushadi. Mana tumoring ham bor ekan. Ehtimol, orzu-istaklaring amalga oshar.
Mohisanam tumorini yechib bag'riga bosadi. Bu duo emas, men uchun duodan ham afzalroq. Mashrabning menga bitgan bir g'azalidurki, bu g'azal mudom qulog'imga bir narsalarni shivirlab turadi.
Kanizak: Ochib o'qib bersang bo'ladimi?
Mohisanam: Istasangiz yoddan aytib berurman.
Kanizak: Qani o'qi-chi qizim.
Mohisanam:
Vaslingni topay deb, sanamo, fikri g'amim bor,
Bir necha zamondur,
Hijronu firoqu alamu, dardi dilim bor.
Bag'rim to'la qondur.
Layli sanamim ko'rdim-u, jonim bera qoldim,
Oson qutulay deb.
Devonalig'im holati Majnun asarim bor,
Ishq yo'li yomondur.
Bir kecha dedim:"Ey sanamo qoshima borg'il"
Yor aytdi: "Sabr qil!"
Dedi: "Netayin, yonima, oh, shum raqibim bor,
Ul bilsa yomondur".
Tasdiqi so'zim birdur, vale ikki demasdir,
Vallohu billoh.
Ammo-ki xaloyiqqa ajab ikki tilim bor,
Bul sirri nihondur.
Vaslingga yetay deb dilxasta bu Mashrab,
Doim jadal aylar,
Yig'lab yugurib kechayu talabim bor,
Ko'ksum to'la qondur.

G'azalni tugatgach Mohisanam o'zini yostiqqa tashlaydi. Onajon! Yuragim g'alati bo'lib ketayapti.
Kanizak: Bu darmonsizlikdan. Kechadan beri hech narsa tatimading. Bir piyola sharbat beraymi?
Mohisanam yo'q ishorasini qiladi. Shu payt Ofoqxo'ja kirib keladi. Mohisanam Ofoqxo'jani ko'rib, o'rnidan turmoqchi bo'ladi.
Ofoqxo'ja: Qo'zg'olmang. Yoniga kelib o'tiradi va peshonasiga qo'lini qo'yadi. Nazarimda kechagidan ancha yaxshiga o'hshaydi. Besh vaqt namozda duoi joningizni qilmoqdaman. Inshoolo, dardingizdan tez kunda xalos topgaysiz. Mohisanamning qo'lidagi tumorni ko'rib:
- Qo'lingizdagi tumormi?
Mohisanam: Ha"¦tumor.
Ofoqxo'ja: Qani ko'raychi? Qo'lini tumorga uzatadi.
Mohisanamning bergisi kelmaydi.
Ofoqxo'ja: Menga bering... Beravering.
Mohisanam noiloj qo'lidagi tumorni uzatadi. Ofoqxo'ja tumorni olib ochmoqchi bo'ladi.
Mohisanam: Pirim, ochmang!
Ofoqxo'ja: Nechun ochmay, bari duolar menga ayondur. Balki duo xato bitilgandir. Balki bezovta bo'layotganingizning boisi shundandir. Ochib xatga ko'z yugurtiradi. E-ha, mashallo"¦ mashallo, chindan ham kasalingizning boisi shu tumorda ekan.
Mohisanam: Pirim!
Ofoqxo'ja: Bas! Vo ajab, bu ne hangomadurki, aql bovar qilmaydur. Bir devonaga shunchalik sadoqatu, shunchalik ixlosmu. Odamlar aytganda ishonmagan edim, seni jin urgan ekan, darhol tavba-tazarru qil. Tavba o'tdur, barcha gunohlar o'tun, o'tunga o't tushsa qolmaydur butun. Tavba qil...
Kanizak: Pirim, tavba qiladi. Hali yosh-da, shayton vasvasasiga uchgan. Bir duo o'qib, dam solib qo'ying, shoyadki, muborak nafasingiz em bo'lib, shayton vasvasasidan xalos topsa.
Ofoqxo'ja: Afsus"¦ afsuslar bo'lg'aykim. Xay, o'qisam o'qib qo'yaqolay.
Tiz cho'kib, ichida nimalarnidir o'qib, dam ura boshlaydi. Uzoqdan qo'shiq ovozi eshitiladi, borgan sari yaqinlashadi. Ofoqxo'ja xayoli bo'linib, Mohisanamga qarab, qayta-qayta suf-suf deyaveradi. Mohisanam hayajondan lol qotib turganda, Mashrab:

Ey shoh, netay, ishqing o'ti ayladi rasvo,
Devona bo'libman.
Siynam kuyadur ishq o'tida senga ne parvo,
Parvona bo'libman.
Ul damki, o'shal moh yuzini bir yo'li ko'rdum,
Chun xobu xayoldek.
Nayrangi raqib o'ldimu yo taqdiri Alloh,
Begona bo'lubman.
Furqatda kezib kechayu kunduz meni mahjur,
G'am dashtida doim.
Faryodu fig'on birla chekib nola ila oh,
G'amxona bo'lubman.
Mashrab xolini so'rg'ali olamda kimi bor,
Kim dodiga yetgay.
Yo'qdur bu buzug' dilni so'rar mahrami dono,
Vayrona bo'lubman.

Rangi oqarib, eshik og'asi kirib kelib: Pirim, Mashrab keladur.
Ofoqxo'ja: Kiritmang, to'sing yo'lini.
Eshik og'asi: Yo'lini to'sib bo'lmaydur. Bo'yniga zanjir osib olgan, sherdek tashlanadur.
Ofoqxo'ja: Chiqing eshikni berkiting.
Mashrab kirib keliadi: Assalomu alaykum, allomayi zamon, sizga bosh urib keldi bu notavon.
Ofoqxo'ja darhol o'z holatini o'zgartirib: Kel, bo'tam! Ko'pdan beri o'zim sen bilan so'zlashmoq orzusida edim. Allohning karami ulug'dir, bo'tam, o'zing kelding. Ajabki, bu kecha bir ro'yo ko'rdum. To'lqinlanib oqarmish daryoi azim. Qirg'oqqa sig'masmish yuzasi. Shu payt sen yonimda paydo bo'lib, daryoga itarding meni. Tush ekan, xudoga shukur.
Mashrab: Pirim...
Ofoqxo'ja: Ins-jinslar yo'lingga qo'yarmish g'ov, g'addor kufuratning darchasin ochib kirmoqda senga beayov. Shunday ketaversang, bilginki, ijobat bo'lg'usi Ofoq qarg'ishi! Jahannam qa'rida jisming yoqilg'ay va kofir yig'lag'ay, musulmon kulg'ay.
Mashrab: Sevgi dilga tashrif buyursa, Allohning hohishi! Ko'ngildagini gapirsa, emas-ku gunoh!
Ofoqxo'ja: Yo rabbiy! Bas, tavba de! Benomus! Shaytonning so'ziga shak keltir darhol. O'zingni qo'lga ol, battol!
Mashrab: Pirim, vojib emasmi sevmak, sevilmak?
Ofoqxo'ja: Bas, sendan Mansuri Hallojning nafasi gurkirab turadur. Nomatlub g'azal ham bitursan.
Yana tabarruk Makkaga tekkizibsan til.
Mukarram zotlarni etarsan mayna.
Hayhot, shu umid, shu niyat bilan.
Mashrab deb nom berdimmu senga?
Nomingni olamga mashhur etibman,
Oqibat bo'yningga tavqi la'nat ilibsan.

Mashrab:
Nainki notavon, murtad qulingiz,
Shafqatga tebransa shoyad tilingiz.
Xudo haqi, gunohimni avf aylasangiz,
Yashirolmay ortiqcha bu ishq sirim,
Bo'ynimga osibman o'lim zanjirin.

Ofoqxo'ja: Yo'qol dargohimdan, dahriy, sharmanda, yaxshilik yoqmagan noshukur banda.
Mohisanam o'rnidan turib: Mashrab!
Mashrab: Mohisanam!
Mohisanam: Pirim, gunohkorlarning gunohini so'rovchisiz, xatosini avf etguvchisiz. Ishq agar gunoh bo'lsa, bizni kechiring. Ishq agar xato bo'lsa, bizni avf eting.
Mashrab: Pirim, mushtoq dillarni bir-biriga ulasangiz, muruvvat bilan boshimizni silasangiz, umrbod men qul, Mohisanamni chori deb bilgaysiz.
Ofoqxo'ja: Nomahramsan, chiq bu xonadondan.
Mohisanam: Pirim...
Ofoqxo'ja: Behayo, berkit yuzingni.
Mashrab:
Sel emasdur dunyoni tutgan,
Bul ko'zimning yoshidur.
Oh emasdur ko'kka chirmashgan,
Ko'ngil afg'onidur.

Ofoqxo'ja: Bas! Piringning haramiga kirishga nechun jur'at etding! Bu gunohing uchun o'limga mahkumsan. Afsuski pir odam o'ldirmaydur. Yaratish, o'ldirish tangrining ishi.
Mashrab: Pirim, dil-nazargohi haq, derdingiz. O'sha dil bilan nazar tashlang. Bu qizga nomahram sizmi yoki men?
Ofoqxo'ja: Bu qiz menga nazir etilgan, taqdir azalda shunday bitilgan. Bu g'oyibdan berilgan atoyi xudo. Bordur bunga boshqa mubtalo.
Mashrab: Pirim, meni ayb etmang, gul yuz birla dog' o'rtar.
Mohisanam: Parvonani ko'rdingmu? Har kecha, har kunduz chiroq o'rtar.
Mashrab: Dilxasta bu Mashrabni har kecha, har kunduz firoq o'rtar.
Mohisanam: Goh bizni firoq o'rtar, goh yiroq o'rtar.
Ofoqxo'ja: Eshikda kim bor...
Xonaga qalandarlar kiradi: Pirim!
Ofoqxo'ja:
Shayton uni o'z izmiga solibdur,
Shahvoniy hirsi ham tug'yon qilibdur.
U dunyosidan qisibdur xudoyim,
Bu dunyosidan judo etgum o'zim.
Bori ham yo'g'idan aylang judo,
Bosing muhrim qizdirib gardaniga.
Toki qusuratning izmin unutsin,
Dunyo lazzatidan bebahra o'tsin.

Mohisanam: Hayhot! Qanday shafqatsizlik!
Qora baxtim qaro ekan,
Hamma baxti qarolardan.
Qutulmak mushkul erkan,
Tiriklikda bu balolardan.
Kel, ey, ajal, olib jonim,
Xalos et bu jazolardan.

Mashrab: Shaytonni xudoyim yaratmish nordan,
Pir agar shu bo'lsa, alhazar undan!

Ofoqxo'ja: Olib chiqing bu devonani...
Mohisanam to'shak uzra yiqilib, hushidan ketadi. Mashrab unga tomon kelmoqchi bolganda eshik og'alari uni kuch bilan olib chiqib ketadi. Ofoqxo'janing ko'zi hushsiz yotgan Mohisanamga tushib bir seskanib, boshini ikki qo'li orasiga olib xonadan chiqib ketadi. Kanizak ko'zlarida yosh ila Mohisanamni sochlarini silaydi:
Mohisanam, xayr qizim, joying jannatda bo'lsin. Mendan rozi bo'lgin. Qoshingda mendan boshqa sen bilan rizolashadigan na onang, na otang, na xeshu aqrabolaridan biror-bir mehriboni bo'lmagan musofir qizim, Hayhot, hayhot! Qazo, qandayin dahshatli nom. Zahar-zaqqum quyib, ich deb tutar jom. Ey parvardigori olam! Mingdan-ming roziman, mendan ham omonatingni ol! Zora, umr bo'yi azobda o'tgan bu jismim bir lahza orom olsa.

* * *

Ofoqxo'ja: Ey ikki jahon sardori!
Ey ikki jahon sultoni!
Ey ikki jahon hoqoni!
Kechir meni ikki bandangning
Umriga zomin bo'ldim.
Ey Mashrab!
Sen ekansan davrimizning Mansuri Halloji!
Sen ekansan davrimizning Najmiddin Kubrosi!
Men emas senga pir. Sen ekansan menga pir!
Ey parvardigori olam, mening ushbu gunohimni kechir.
Shahvoniy hirs unda emas, menda tug'yon urubdur,
Shayton uni emas, meni o'z izmiga solibdur.

Ey Mashrab, meni daryoga itarganing tush emas, haqiqat ekan. Yo rabbiy, tog'rilikni nomaqbul bilib, poklikdan uzoqlashdim.
Ko'nglim fosiq ahliga hamdamlik qildi. Shul boisdan boshimga har xil havoyi kayfiyatlar yog'ildi. Shayton galalari har yondan menga hujum boshladilar. Bu to'dadan men voqif bo'lgunimga qadar, ular ko'nglum mamlakatini ostin-ustin qilib yuborishmoqda. Bir zulm qiluvchi ko'zimga chiroyli ko'rinib, o'zimni unga oshiq, uni esa o'zumga mahbuba degan edim. Uning vasliga yetishmakni o'zim uchun hayot, hajrini esa o'lim deb hisoblardim. Agar vasl jomi qo'lga kirgudek bo'lsa, jondan ham kechishga tayor edim. Uni hayotim maqsadi deb bilardim. Bularning barchasidan sen o'zing voqifsan, men endi chin so'zni aytayin. Faqat uning vaslini istash uchungina seni yod etar edim. Ey hech narsaga ehtiyoji yo'q ulug' zot, biron-bir rakaat namozni o'tinchsiz qilmadim. Hargiz kerakli tosh bo'lmasa, tuproqqa bosh qo'ymadim, donolik bilan emas, balki qo'limda yuz donalik tasbeh ushlamay, nomingni tilga olmadim. Biror ishni o'z foydamni ko'zlamay qilmadim. O'zimni munofiqlikdan xoli deb bilmadim.
Ey parvardigor! Garchi bu dardlar men uchun davosiz bo'lsa-da, lekin ularning darmoni senga osondir. Dardimga darmon inoyat qilgan, komil tavbaga erishmak yo'lini ko'rsat. Adolat va ehsoningga meni sazovor qil va zolim nafsdan meni xalos et. Qalbimda shavqning shu'lasini mavjud qil, Undan o'zga hamma narsani ko'nglimdan chiqarib tashla. Omin!..

* * *

Mashrab cho'l-biyobondan ketar ekan:
Ne g'urbatlarni chekdim, charxi bebunyod, dastingdan,
Mudom motamda qoldim, bo'lmadim dilshod dastingdan.
Tamomi xonu monim bo'ldi chun barbod dastingdan,
Qafasdin bo'lmadimki qumridek ozod dastingdan,
Hamma ozod bo'ldi, bo'lmadim obod dastingdan,
Ki,man har qayga borsam, dod etarman, dod dastingdan.

Dilimning quvvati,ruhi ravonimdan ayirdilar,
Ko'zimning oqi yanglig' mehribonimdin ayirdilar.
Azizim, hamdamim, oromijonimdin ayirdilar,
Jahon gulzorida ul gulistonimdin ayirdilar.
Hamma obod bo'ldi, bo'lmadim obod dastingdan
Ki, man har qayga borsam, dod etarman, dod dastingdan!

Chamanda bulbuli sho'ridadurman, oshyonim yo'q,
Misoli chug'dek vayronalarda ham makonim yo'q.
Vafolig' yor deb chiqdi, jasadda balki jonim yo'q,
Azizimdin judo bo'ldim, boshimda soyabonim yo'q.
Hamma obod bo'ldi, bo'lmadim obod dastingdan
Ki, man har qayga borsam, dod etarman, dod dastingdan!


Imomja'far o'g'li Saidg'affor.