Mazhabimizdagi asosiy fiqh kitoblaridan biri bo‘lgan "œMuxtasar ul-viqoya"ning turkiy sharhi "œMajma’ ul-maqsud"da quyidagi hadisi sharif keltirilgan. Abi Sa’id Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sallollohu alayhi vasallam ba’zi sahobalariga vasiyat qilib dedilar:

"œQachonki, yangi olgan xotining uyingga kelsa, o‘tirgan zamonida oyog‘idagi mahsisini yechib ol. Ikki oyog‘ini yuv, oyog‘idan musta’mal bo‘lib tushgan suvni uyning eshigiga (ostonasiga) va (to‘rt) burchagiga sep. Shunday qilsang, Xudoi taolo sening hovlingdan yetmish xil faqirlikni chiqargay va yetmish xil g‘aniylikni (boylikni) kirgizgay.

Va yetmish rahmatni senga nozil qilgay, u rahmat jufting ustida tebranib turgay, toki u rahmatning barakasi uyingning hamma burchaklariga yetgay va u xotin, har qachonkim shu hovlida bo‘lsa, jinni bo‘lmoqdan va maxov bo‘lmoqdan va pes bo‘lmoqdan omon bo‘lgay".

TO‘Y

Nikohning mashhur sunnatlaridan biri, elu yurt oldiga baqadri imkon dasturxon yozib, ziyofat bermoqdir. Ayniqsa, kelin to‘yida pishirilgan taomni g‘animat bilish kerak. Chunki ulug‘larimiz bu ziyofatda jannat ne’matlaridan bir ulush bor, deyishadi. Hazrati Ibrohim alayhissalom va payg‘ambarimiz Muhammad Mustafo sallallohu alayhi vasallam bu taom haqiga duo qilganlar.

TANBEH: nikoh e’loni uchun ehson qilinsa, ortiqcha dabdaba va isrofdan saqlanib, sunnatga muvofiq to‘y o‘tkazmoq lozim. Qolaversa, faqatgina o‘ziga to‘q kishilarni chaqirib, kambag‘allarni unutib qo‘ymaslik kerak. Chunki hadisi sharifda faqirlarni chaqirmay, boylar uchungina tayyorlangan taom eng yomon taomligi ta’kidlangan.

Kelin nikohdan oldin chiroyli kiyimlarini kiyib, sochlarini tarab, ko‘zlariga surma tortishi, qo‘l-oyoqlariga xina qo‘yishi hamda xushbo‘y atirlar sepib, ziynatlanmog‘i lozim. Lekin zinhor satri avratni tark etib, yarim yalang‘och holda odamlarga o‘zini ko‘z-ko‘z qilmasinki, xayr-barakadan mahrum, la’natga mubtalo bo‘lgay.

Kuyov kelinning oldiga kirgach, ikkovlari ham avval ikki rakat nafl namoz o‘qishsin. Keyin kuyov qo‘lini kelinning peshonasiga qo‘yib shunday duo qilsin: "œAllohumma borik liy fiy ahliy va borik li ahliy fiyya, Allohummarzuqniy minho varzuqho minniy, Allohummajma’ baynano mo jama’ta fiy xayrin va farriq baynano izo farraqta fiy xayrin". Ma’nosi: "œEy Parvardigor! Meni ahlim uchun va ahlimni men uchun xayrli va barakotli qil! Parvardigoro, ahlimdan menga va mendan ahlimga rizq (farzand) ber! Allohim, albatta bizni yaxshilik bilan qovushtirding, endi ajratsang ham yaxshilik bilan (ya’ni umr tugaganda) ajrat!"

Ahli bilan jinsiy aloqa qilishdan oldin ushbu duoni o‘qishi lozim: "œAllohumma biismika istahlaltu farjaho va biamonatika axaztuho, Allohumma famo qazayta shay’an min rahimiho faj’alhu barran taqiyyan vaj’alhu musliman saviyyan valo taj’al mufsidan sharikan lishshaytoni". Ma’nosi: "œEy Allohim! Sening noming bilan buni o‘zimga halol qildim va sening omonating bilan uni oldim. Parvardigoro, buning rahimida (bachadonida) nimaniki hukm etsang, uni yaxshi amalli, taqvodor chin musulmonlardan qil va shaytoni la’inning fasodkor sheriklaridan qilib qo‘yma!"

Yurtimizda nikoh bilan bog‘liq turli urf-odat va marosimlar bo‘lib, ularning hammasi ham to‘g‘ri va dinimizga mos kelavermaydi. Ayrim joylarida bir g‘alati odat bor. To‘y tugagach, chimildiqqa kelin-kuyov uchun joy to‘shab, atrofida kelinning amma-xolalari, yangalari turib olib, kuyovni kutib o‘tirishadi. Kuyov besh-oltita tengdoshlari bilan kelib, yaqinlari o‘rtasida o‘tirgan kelinni ko‘tarib o‘ringa tashlaydi. Ayollar darrov ularning ustini ko‘rpa bilan o‘rab qo‘yib, to tonggacha shu yerda o‘tgan-ketgandan, er-xotinning o‘zlarigagina tegishli bo‘lgan aloqalardan, beparda gaplarlardan hangomalashib o‘tirishadi.

Bunday odat, avvalo, dinimizga to‘g‘ri kelmaydi. Chunki sunnatga muvofiq, kelin-kuyovni xoli qoldirish lozim. Ikkinchidan, kelin-kuyovni ko‘rpaning ostida tonggacha dimiqtirib, nafaslarini yutib chiqishlaridan kimga foyda?! Buning ustiga ko‘rpaning qimirlaganini ko‘rib qolsalar: "œBuguncha o‘zingizni bosib turing" qabilidagi gaplar bilan ularni uyaltirish, o‘z oilalaridagi sirlarni boshqalar oldida aytib, turmush qurayotgan yoshlarga salbiy ta’sir ko‘rsatish qaysi andozaga to‘g‘ri keladi?! Bunday bema’ni odatlardan voz kechib, sunnatga muvofiq yo‘lni tanlashimiz lozim.

Tajribali mutaxassis, shifokor-androlog O‘ktam Muhammad Murod "œNikohning birinchi kechasi" nomli kitobida ogohlantirib o‘tganidek, bunday urf-odatlar hayot ostonasiga endi qadam qo‘yayotgan yosh kelin-kuyovlarga ruhan ta’sir etib, ularning ilk qovushishlariga monelik qiladi. Bunday holatlar turli tushunmovchiliklarga, dilxiraliklarga va hatto ba’zi oilalarning ajralishiga ham sabab bo‘ladi.

MUJOMAAT SUNNATLARI

Mujomaatda (jinsiy aloqada) ham sunnat va odoblar bor. Avvalo er kishi jufti haloli bilan qo‘shilib, farjini haromdan (zinodan) saqlashni, kuydiruvchi fosid modda, ya’ni zoid (ortiqcha) maniydan tanni qutqarishni hamda tab’ni lazzatlantirib, uni parvarish va tarbiya qilishni niyat qilsin. Toki uning tabiatida shu mujomaat tufayli quvvat paydo bo‘lsin. Ba’zi tabiblarning so‘zlariga qaraganda, jimo’ ko‘ngilga farah va xursandchilik keltirishi bilan birga ishtahani ochadi, g‘azabni so‘ndirib, buzuq fikrlar va savdoi vasvasalarni miyadan quvadi.

Er-xotin jimo’dan so‘ng badandagi najosatlarni artmoq uchun alohida-alohida xirqa (bir parcha mato) olishlari ham sunnatdir. Agar ikkovlari bir matodan foydalansalar oralariga sovuqlik tushishiga sabab bo‘ladi.

Jimo’ qilishdan avval "œA’uzu billahi minash shaytonir rajim, Bismillahir rahmonir rahim", deb ushbu duoni o‘qisin: "œAllohumma jannibnash shaytona va jannibish shaytona mo razaqtano". Ma’nosi: "œEy Allohim! Bizdan va bizlarga ato etajak rizqingdan (farzanddan) shaytonni yiroq qil!" Agar Tangri taolo ularga farzand ato qilsa, ushbu duoning barakotidan jin va shayton u farzandga zarar yetkaza olmaydi.

Agar farzand o‘g‘il bo‘lishini xohlasa, albatta qattiq ixlosu e’tiqod bilan "œIxlos" surasini o‘qib, shunday duo qilsin: "œEy Alloh! Agar shu jimo’dan menga o‘g‘il farzand hadya qilsang, unga payg‘ambarimiz Muhammad Mustafo sallallohu alayhi vasallamning muborak ismlarini qo‘yaman". Shunda Alloh taolo xohlasa, unga o‘g‘il farzand ato qiladi. Hadisi sharifda kelganki, kim homilador ayolining qorni ustiga qo‘lini qo‘yib, "œIxlos" surasini va yuqoridagi duoni o‘qisa, inshaalloh, o‘g‘il tug‘iladi.

"œShifo" kitobida yozilganiga ko‘ra, agar nutfa erkakning o‘ng tarafidan ayolning o‘ng tarafiga tushsa, o‘g‘il, aksincha, chap tarafdan chap tarafga to‘kilsa, qiz tug‘iladi. Yana bir rivoyatga ko‘ra, xotin hayzdan pok bo‘lgach, birinchi kundan beshinchi kungacha jimo’ qilinsa, o‘g‘il, beshinchi kundan o‘ninchi kungacha jimo’ qilinganda esa, qiz tug‘iladi. Albatta, bu — bir sabab. Zotan, kimga qiz va kimga o‘g‘il ato etish Qur’on oyatlariga muvofiq Allohning xohish-ixtiyoridadir.

Bilmoq lozimki, badan va nafs mo‘’tadil holda, pokiza va muattar joyda, shodmonlik va xursandchilik holatida mujomaat qilmoqlik vojib amallardandir. G‘azablanganda, g‘am-anduh chekkanda, shuningdek, mast holda (Alloh asrasin) jimo’ qilmasin.

Mujomaatdan avval o‘ynashib, hazillashib, o‘pishish hamda quchoqlashish sunnatdir. Zavjasining ko‘zlarida shahvat zohir bo‘lguncha, erkak uning sochlarini silab, peshona-yu ko‘zlaridan, chehra-yu lablaridan, dudog‘i-yu tomog‘idan o‘pmog‘i va yana ko‘kragini ohista ushlab, badan, son va farjini muloyim siypalasin. Zero, bu harakatlarni jimo’dan avval qilmoq badanga rohat keltirishi bilan birga, farzandning komil aql va to‘rt muchasi butun tug‘ilishiga sabab bo‘ladi.

Erkak va ayol inzolda (nutfa to‘kish) bir-birlariga muvofaqat qilishi kerak. Zero, agar erkak ayoldan oldin forig‘ bo‘lsa (nutfa to‘ksa), xotin kishi kunning qolgan qismini sustbadan va parishonxotir o‘tkazadi.

Bayt:   Zan k-az bari mard norizo barxezad,
        Pas fitna-yu jang daron saro barxezad.

Ma’nosi: agar xotin erining yonidan norozi turib ketsa, bas, bu xonadonda fitna-yu janjal boshlanadi.

Er inzol qilgandan so‘ng xotini lazzat olib, sonlarini bir-biriga jips qilmaguncha, uning ustidan tushmasin. Hadisi sharifda ham kelibdiki: "œErkak o‘z ahli bilan mujomaat qilganda xo‘rozga o‘xshab sakramasin". Bu kinoya jimo’ni tez boshlab, tez tugatmaslikka dalolatdir.

Bir rivoyatda homilador bo‘lmaslik uchun inzol vaqtida xotin andomidan (farjidan) zakarni chiqarib (nutfani chetga to‘kmog‘i) man’ qilingan. Ammo ba’zi olimlarning qavllariga qaraganda, bu ishning durustligi xotinning roziligiga bog‘liq. Agar shu so‘zlarga tayaniladigan bo‘lsa, ayrim ayollarning tabiblar tavsiyasi va tibbiy holatiga ko‘ra, turli vositalar orqali homiladorlikdan saqlanishlari joiz bo‘ladi.

Erkak va ayol hamisha, ayniqsa, jimo’ vaqtida farj, badan, og‘iz, libos va joylarini ozoda tutishlari kerak. Zero, badan yoki libosning nopokligi, nafasning badbo‘yligi erning ham, xotinning ham bir-biriga bo‘lgan mehrini so‘ndiradi va jimo’ jarayonini sustlashtiradi. Xususan, ayol yotish oldidan ozoda va xushbo‘y bo‘lishi, nafis va zebo kiyim kiyib, sochlarini tarashi, latif va mavzun harakat qilib, sharmu hayo ila shirin tabassum etishi, nozu istig‘no va mahramona so‘zlari bilan erining shahvoniy hissiyotini to‘la uyg‘otsin. Oqila-yu zebo, g‘amxoru mehribon ayol shunday qilsa, er-xotin jimo’dan beqiyos lazzat va halovat topib, bir-biridan behad bahramand bo‘ladi.

Erkak jimo’dan keyin ayoldan darrov burilib, undan avval beparvo holda uyquga ketmasin. Zero, bunday harakat ayolning ko‘ngli qolishiga sabab bo‘ladi. Erkak kishi doimo, ayniqsa, uyqu paytida ayolning posboni va himoyachisi hisoblanadi. Hayotning go‘zalliklaridan bahramand qilgan xushbaxt va sohibjamol jufti haloliga osuda uyquga ketgan payti termulishning ham o‘ziga yarasha zavqi va farahbahshligi bor. Erkak kishi jimo’ oldidan ayoliga qanday muloyim va muhabbatli bo‘lsa, jimo’dan keyin ham shunday e’tibor ko‘rsatishi kerak.

Jimo’ paytida ko‘p so‘zlashmaslik ham sunnat hisoblanadi. Chunki bu holatda ko‘p so‘zlashish tug‘ilajak farzandning soqov yoki duduq bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Yana ba’zi kitoblarda ta’kidlanishicha, ayol farjiga nazar tashlash tug‘ilajak farzandning ko‘r bo‘lish ehtimolini kuchaytiradi va erkakni faromushxotir qiladi, xotirasini susaytiradi.

Azon va iqomat paytida qovushish farzandning riyokor bo‘lishiga, tahoratsiz qo‘shilish baxil bo‘lishiga, yulduzlar va sayyoralar ostida yopinchiqsiz yaqinlik qilish farzandning munofiq bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Qorinning och va bo‘sh holatida qovushmoq zararsiz bo‘lib, bolaning nafs va ruhi yengil bo‘lishiga boisdir. Taqvo va ehtiyot yuzasidan yuqoridagi maslahatlarga amal qilish albatta foydadan xoli emas.

Erkak ayolining hayz holatida aslo yaqinlik qilmasin. Chunki bu holatda yaqinlik qilishning harom ekanligi Qur’oni karim oyatlari bilan sobit bo‘lgan. Bu borada hayz faslida batafsil so‘z yuritiladi, inshaalloh.

Xilvat-xoli joyda mujomaat qilish odobdir, hatto yonlarida Qur’oni karim, yosh go‘dak yoki hayvon bo‘lsa ham jimo’ qilmaslik kerak. Agar o‘rtada parda yoki to‘siq bo‘lsa zarari yo‘q. Har oyning o‘rtasida va oy chiqqan tunda yopinchiqsiz jimo’ qilishdan ehtiyot bo‘lish kerak. Chunki bu kechalarda jinlar yig‘iladigan payt bo‘lib, tug‘ilajak farzandga zarar yetishi, hatto aqli zaif bo‘lishi ham ehtimoldan xoli emas.

Yana ehtilomdan so‘ng peshob qilmasdan va yo farjini yuvmasdan aloqa qilmasin. Aks holda shayton jimo’ga sherik bo‘lib, farzandning parishonxotir yoki aqlan zaif tug‘ilishiga sabab bo‘ladi. Kechaning avvalida qo‘shilib, sahar paytigacha g‘usl qilmay uxlash makruhdir.