Oylar o‘tdi. Maryamning tug‘ishlari yaqinlashdi. Alloh taolo dedi: «Bas, (Maryam) unga homilador bo‘lib, u bilan birga yiroq bir joyga ketdi. Bas, to‘lg‘oq azobi uni bir xurmo daraxtining shoxiga olib bordi (va u shoxga osilgan holda ko‘zi yorigach), dedi: «Qani, mana shu (kundan) ilgari o‘lib ketsam-u, butunlay unutilib ketsam edi» (Maryam surasi, 22-23-oyatlar); «Shunda (xurmo daraxtining) ortidan (Jabroil) nido qildi: «amgin bo‘lma, Parvardigoring (oyoq) ostingdan bir ariq oqizib qo‘ydi. (Mana shu qurib qolgan) xurmo shoxini silkitgin, u senga yangi xurmo mevalarini tashlar. Endi sen yeb-ichgin, shod-xurram bo‘lgin. Bas, agar odamzoddan birontasini ko‘rib qolsang (va u sendan bu bolaning otasi haqida so‘rasa), u holda: «Men Rahmon yo‘lida ro‘za tutmoqni nazr (ahd) qilganman, bas, bugun biron insonga so‘zlamayman», degin» (Maryam surasi, 24-26-oyatlar). Maryam tinchlandilar, yedilar, ichdilar va bolani emizdilar.

Kunlar o‘tdi, Maryam o‘zlariga kelib, yana quvvatlandilar, bolani ko‘tarib, qavmiga qaytdilar va albatta hamisha Allohning yordamiga suyanardilar. Qavm bu bolani bilib qolganidan keyin masxara qila boshladi. «So‘ng (Maryam bolasini) ko‘targan holda qavmiga kelganida ular: «Ey Maryam, (sen hech kim) qilmagan ajib ishni qilding-ku!» (Maryam surasi, 27-oyat) dedi ular. Ba’zilari: «Ey Horunning singlisi, sening otang yomon odam emas, onang ham fohisha emas edi-ku!» dedilar» (Maryam surasi, 28-oyat). «Shunda (Maryam og‘iz ochmasdan bolasiga) ishora qildi (ya’ni, uning o‘zidan so‘ranglar, dedi). Ular aytdilar: «Beshikdagi go‘dak bilan qanday so‘zlashurmiz?!» (Maryam surasi, 29-oyat). Alloh subhanahu va taolo O’z qudrati bilan Maryamning pokligini isbot qilish uchun, bu bolaning otasiz yaratilishidagi Alloh taoloning mo‘‘jizasini ta’kidlash uchun bolaga nutq berdi. «(Shu payt chaqaloq, ya’ni Iso tilga kirib) dedi: «Men Allohning bandasidirman. U zot menga Kitob -Injil ato etdi va meni payg‘ambar qildi. Yana meni qaerda bo‘lsam, xayru-barakotli qildi va modomiki, hayot ekanman, namozni (ado etishni) va zakotni (ato etishni) amr qildi. Shuningdek, (Alloh) meni onamga itoatli-mehribon qildi va meni sitamkor badbaxt qilmadi. Menga tug‘ilgan kunimda ham, vafot bo‘ladigan kunimda ham, qayta tiriladigan kunimda ham tinchlik-omonlik bo‘lur» (Maryam surasi, 30-33-oyatlar). Beshikdagi bolaning javobi va ovozi har bir gumonni yo‘qotdi. Qavmining yuzi dahshatli bo‘ldi. Ular Olamlar Rabbisining ulug‘ mo‘‘jizasi oldida turganliklarini bildilar. Maryamning pok ekanliklari alomatlari zohir bo‘ldi. Bundan Maryamning qalblari yorishdi va Allohga hamd aytdilar.

Maryamning hijratlari

Yahudiylar va kohinlar bola tug‘ilganligining xabarini bilishdi. «U katta bo‘lib, odamlar orasida hukm qiladi». Isoning tug‘ilishi va gapirishi rumoniy hokim Xayrudusning qulog‘iga yetdi. U zolim edi. Falastinliklar o‘rtasida zulm, josuslik va qo‘rqitish bilan hukm surardi. Sulton bolaning tahdid qilishidan qo‘rqdi va askarlariga uni topib o‘ldirishni buyurdi. Yahudiy va kohinlar ham bu ishga ittifoq bo‘lishdi.

Yusuf un-Najjor zolim podshohning shaytoniy ishlarini bilib qoldi. Tezlikda Maryamga xabar berdi. O’zini va bolasini xavfdan qutqarish uchun Falastindan uzoq yerlarga ketishni, Misrga hijrat qilishni maslahat berdi. Maryam Misrga qanday borishni o‘ylab qoldilar. Yo‘lni qanday topadilar? Lekin Allohning inoyatini, lutfini esladilar. Xotifdan shunday ovoz eshitdilar: «Allohning inoyati bilan (yo‘lga) chiq. Qo‘rqma, albatta sen Allohning nabiysi bilan birgasan». Maryam tezda o‘zlarini o‘nglab, Misr sari ketdilar. Zolim hokimning askarlari va yahudlarning nazaridan chetda bo‘ldilar. Tezda muborak Misr yeriga yetib bordilar. Bir solih kishining uyiga tushdilar. U kishi faqirlarga, musofirlarga katta hovli ajratgan edi. Maryam o‘g‘illari bilan shu yerda yashadilar. Bu uy suvi chuchuk Nil daryosiga yaqin edi. Ular bu yerda uzoq bo‘lishdi va ko‘p narsani o‘rgandilar. Misrliklarga qo‘shilishdi. Alloh taolo Iso alayhissalomni Nil yerlarida ko‘p karomatlar bilan ikrom qildi.

Maryamning qaytishlari va vafotlari

Maryam Iso alayhissalom o‘n ikki yoshga kirgunlaricha shu yerda birga turdilar. Keyin zolim Xayrudus vafot etganini bilib, o‘g‘illari bilan Falastinga qaytdilar. Xalil shahriga yaqin bo‘lgan Nosira shahrida tinch yashay boshladilar. Iso alayhissalomning yoshlari o‘ttizga yetganida Alloh taolo u zotni yolg‘iz O’ziga itoat qilishlari uchun Bani Isroilga nabiy va rasul etdi. Ko‘p mo‘‘jizalar berib, u zotga xastalarni tuzatadigan, o‘liklarni tiriltiradigan karomat ato etdi. Odamlar Iso alayhissalomni yaxshi ko‘rib, unga ergashishardi. Bu ishlarga onalari Maryam ko‘maklashardilar. Yahudiylar tomonidan bo‘lgan zulm jabrini ham onalari birgalikda ko‘tarardilar. Ular Iso alayhissalomni o‘ldirmoqchi bo‘lganlarida Alloh taoloning O’zi ozod qildi. Isoning Yaxuso ismli bir xoin shogirdini Masih shakliga keltirdi va yahudiylar uni Iso, deb qo‘lga olib, tiriklayin osdilar. Alloh taolo esa Iso alayhissalomni samoga ko‘targan edi.

Alloh taolo Maryamga o‘g‘illari haqida vahiy qildi. Maryamning qalblari taskin topdi, bildilarki, Alloh taolo Iso alayhissalomga kofirlarning qo‘lidan najot bergan! Shundan so‘ng Maryam besh yil yashadilar va 53 yoshga kirganlarida dunyodan ko‘z yumdilar va Damashqda dafn etildilar.

ASMO BINTI ABU BAKR
(ikki tuya egalari)

Bu onamiz otalari Abu Bakr Rasululloh (s.a.v.) bilan hijratga chiqishganida uch kun tuyalari bilan g‘orga ularga taom, suv tashib turganlar. Rasululloh (s.a.v.): «Bu tuyang evaziga Alloh taolo jannatda ikki tuya beradi», deganlar.

Asmo Abu Bakrning kichik qizlari bo‘lib, yoshliklaridan Islom e’tiqodida o‘sgan, shijoatlari bilan bu dinga katta yordam bergan ayoldirlar. Erlari jannat va’da qilingan Zubayr ibn Avvomdirlar. Uch o‘g‘illari bo‘lgan: Abdulloh, Mus’ab, Urva. Ular Rasululloh (s.a.v.)dan fiqh o‘rganganlar, hadis rivoyat qilganlar, Allohdan o‘zga hech kimdan qo‘rqmaganlar.

Tug‘ilishlari

Abu Kuhofaning o‘g‘li Abu Bakr ikkinchi farzandining tug‘ilishini intizorlik bilan kutardilar. Xotinlari Qutayla onasining oldiga borganida jajji qizaloq tug‘di. Abu Bakr Alloh taologa shukr qildilar. Ismini Asmo deb qo‘ydilar. Asmoning Oisha va Abdulloh ismli opa-akalari ham bor edi.

Asmoning yoshliklari

Otalari Abu Bakr fahsh va yomonliklarni bilmasdilar. Asmo u kishidan arab tarixi, adabiyotini o‘rganib, ko‘p she’rlar yodladilar. Otalarining Payg‘ambar alayhissalomga sadoqatlarini ko‘rib yashadilar. Asmo derdilar: «Otam birinchi musulmonlardan edilar».

Islomga kirishlari

Abu Bakr erkaklardan birinchi bo‘lib Islomga kirdilar. Rasululloh (s.a.v.)ning izlaridan insonlarni Islomga chaqirish uchun chiqdilar va dastlab bu ishni o‘z oilalaridan boshladilar. Zero u kishi o‘z oilasining jaholat qorong‘uligida qolishini istamasdilar. Islom ilohiy ne’mat ekanligini tushungandilar. Ayollari Qutaylaning oldiga kelib, Islomga da’vat qildilar, u xohlamadi. Uni taloq qilishga qaror qildilar. So‘ng qizlari Asmoni Islomga chaqirdilar, Asmo ikkilanmasdan qabul qildilar va Nabiy (s.a.v.) oldilarida imonlarini e’lon qilib, bay’at etdilar.

Asmoning ikki tuya sohiba bo‘lishi

Nabiy (s.a.v.) sahobalariga Madinaga hijrat qilish uchun izn berdilar. Makkada hech kim qolmadi, qolgan bo‘lsa ham ular oz kishi edi. Abu Bakrga: «Shoshilmang, zora sizga Alloh taolo yaxshi yo‘ldosh bersa», dedilar. Abu Bakr ikki tuya sotib oldilar.

Bir kuni Asmo, Oisha, Abu Bakr o‘tirganlarida Rasululloh (s.a.v.) kirib keldilar. Bildilarki, biron hodisa bo‘lgan. U zot alayhissalom: «Oldingizdagilar chiqib tursin», dedilar. Abu Bakr: «Bular mening qizlarim», dedilar. Rasululloh (s.a.v.): «Alloh taolo bu yerdan chiqishni, hijratni buyurdi», dedilar.

Makkadan chiqish vaqti bo‘ldi. Nabiy (s.a.v.) kechaning uchinchi qismida Abu Bakrning uylariga keldilar. Asmo safarga kerak narsalarni tayyorladilar. Ularning hijratga chiqishlari Asmo uchun muhim davr bo‘ldi. Otalari va Nabiy (s.a.v.)ga taom va ichimlik tashidilar. Ular uch kun Savr tog‘ida berkinib yashashdi.

(Ketishlaridan avval) tuyaga qanday taom va ichimliklarni ortishni o‘ylab otalariga murojaat qildilar. Abu Bakr: «Ikki tuyaga ortgin, bittasiga safar anjomlari, bittasiga taom-ichimliklar!» dedilar. Nabiy (s.a.v.): «Bu ikki tuyangga jannatda ikki tuya beriladi», dedilar.

Sabr va jahl

Rasululloh (s.a.v.) Abu Bakr bilan Madina yo‘liga chiqdilar. Quraysh boshliqlaridan Abu Jahl ibn Hishom Abu Bakrning uyiga keldi. Nabiy (s.a.v.) ularning uylarida deb o‘ylaganida, eshikni Asmo ochdi. Abu Jahl: «Otang Abu Bakr qani?» deb so‘radi. Asmo: «Otam qaerdaligini bilmayman», deb javob berdi. Abu Jahl iflos qo‘llari bilan Asmoni bo‘g‘di, Asmo uning qo‘llaridan kuch bilan chiqib ketdi. Abu Jahl ortiga qaytdi. Rasululloh (s.a.v.) va Abu Bakr g‘ordan chiqib, Madinaga jo‘nadilar.

Hikmat sohibasi

Asmo (r.a.) nihoyatda sabrda, sukutda yurdilar. Otalari va Payg‘ambar alayhissalomning Madinaga ketganlarini hech kimga so‘zlamadilar. Abu Bakr hamma mollarini o‘zlari bilan olib ketgandilar. Abu Bakrning otalari Abu Kuhofaning ko‘zlari ojiz edi, Asmoning oldilariga kelib: «Abu Bakr hamma mollarini olib ketdimi?» deb so‘radi. Asmo: «Yo‘q, otam bizga juda ko‘p mol, pul tashlab ketdilar!» deb darrov tosh olib uni lattaga o‘radilar va: «Otam bizga shuncha oltin tashlab ketdilar», dedilar. Abu Kuhofa qo‘li bilan paypaslarkan, qalbi taskin topdi. Lekin Abu Bakr hech nima qoldirmagan edilar. Qari bobosining ko‘ngliga taskin berish uchun Asmoning topgan hiylalari edi bu.