39-bob.

Ibn Abbos: «Agar kishi bir necha kun ro‘za tuta olmagan bo‘lsa, Ramazon oyidan so‘ng tutsa ham bo‘lur, uzluksiz bo‘lmog‘i shart ermas. Chunki Olloh taolo: «Tuta olmagan ro‘zalaringizni boshqa kunlarda tutib berg‘aydirsizlar, degan»,-deydilar. Sa’id ibn Musayyab: «Ro‘zaning qazosi Zulhijja oyining o‘ninchi kunigacha tutilgani yaxshiroq, chunki kelgusi Ramazon oyigacha tutilmay qolib ketsa, yaxshi ermas»,- deydilar. Ibrohim: «Kishi Ramazon oyida beparvo bo‘lib, ro‘za tutmasa, keyingi Ramazon oyi kelganda har ikkalasini bir qilib tutishi kerak bo‘ladi, qazo bo‘lgan ro‘za uchun fidya bermoq yaxshi ermas»,- deydilar. Abu Hurayra va Ibn Abbos: «Ramazon oyi kelganda kimki ro‘za tutolmay qolsa, qazo bo‘lgan ro‘zasi evaziga bir miskin (kambag‘al, bechora) to‘ygudek taom bermog‘i kerak»,- deganlar. Imom Buxoriy ersa: «Olloh taolo qazo qilingan ro‘zalar o‘rniga taom bermoqni ermas; balkim ro‘za tutib bermoqni amr qilgan»,- deydilar.

Abu Salama rivoyat qiladirlar: «Oisha raziyallohu anho: «Ramazonda tuta olmagan ro‘zalarimning qazosini to Sha’bon oyi kelmaguncha tuta olmas erdim»,-dedilar. Chunkim, Janob Rasululloh ham Sha’bon oyida ro‘za tutar erkanlar. Yahyo: «Ul kishining Sha’bon oyigacha ro‘za tuta olmasliklariga sabab Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan mashg‘ul erkanliklaridadir»,- deydilar».

40-bob. Hayz ko‘rgan ayolning ro‘za va namozni tark qilmog‘i haqida

Abuzzanod rivoyat qiladirlar: «Payg‘ambarning sunnatlari va shar’iy ishlari ko‘pincha kishi fikriga xilof bo‘lur, binobarin musulmon kishi biror shariat hukmini o‘z fikriga, aqliga xilof, deb bilsa, albatta shariat ko‘rsatgan yo‘lga ergashmog‘i shartdir. Shunday ishlardan bittasi hayz ko‘rgan ayolning ro‘za qazosini tutib, namoz qazosini o‘qimasligidir».

Abu Sa’id raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Hayz ko‘rgan xotinlarning namoz o‘qimasligi va ro‘za tutmasligi ular e’tiqodidagi nuqs ermasmu?» - deganlar (ya’ni, ayollar Olloh taologa ibodat qilmoq xususida erkaklarga nisbatan ayrim nuqsonlarga egadir)».

41-bob. Vafot qilgan kishi zimmasida qolgan ro‘zaning hukmi

Hasan Basriy: «Vafot qilgan kishi zimmasida o‘ttiz kun ro‘za qolgan bo‘lsa, o‘ttiz kishi bir kundan tutib bersa bo‘lg‘aydir»,- deganlar.

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kimki vafot qilsa, uning zimmasida qolgan ro‘zalarini (ya’ni, tuta olmagan ro‘zalarini) vafot qilgan kishining yaqinlari tutib berg‘aydirlar»,-deganlar».

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Bir kishi'Nabiy*sallallohu alayhi va sallam huzurlariga kelib: «Yo Rasululloh, onam, zimmalarida bir oylik ro‘za bo‘lgan hollarida vafot qildilar, o‘sha zimmalaridagi ro‘zani men ado qilsam bo‘lurmi?» - deb so‘radi. Janob Rasululloh: «Ha,- bo‘lg‘aydir. Chunki Ollohning qarzini ado etmoq boshqa qarzlarni ado k;ilmoqdan ham zarurroqdir! »- dedilar». : '

42-bob. Ro‘zador qaysi vaqtda ogaz ochsa, yaxshi bo‘ladir? Abu Sa’id quyosh gardyshi ko‘rinmay qolgaida ogiz ochar erdilar

Umar ibn Xattob raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Agar qorong‘ulik mashriqdan kela boshlasa, yorug‘lik ersa mag‘ribdan keta boshlasa va quyosh botsa, ro‘zador og‘iz ochg‘aydir»,- dedilar».

Ibn Abu Avfo rivoyat qiladirlar: «Biz Janob Rasululloh birlan birga safarda erdik, ul kishi ro‘za erdilar. Kun botgandan so‘ng, bir kishiga og‘iz ochmoq uchun sut birlan suvni aralashtirmoqni buyurdilar. U kishi ersa: Og‘iz ochmoqqa hali ertaroq zrmasmikin?» - dedi, Janob Rasululloh buyruqlarini uch bor takrorlaganlaridan so‘ng, u kishi ichimlik suvi tayyorladi. Nabiy sallallohu alayhi a sallam suv ichib: «Agar qorong‘ulik mashriqdan kelayotgan bo‘lsa, ro‘zadorning ro‘zasi ochilgan bo‘lur»,- dedilar».

43-bob. Ro‘zadorning o‘zida mavjud bo‘lgan suv yoki boshqa narsalar bilan og‘iz ochishi mumkinligi haqida

Ibn Abu Avfo raziyallohu anhu rivoyatqiladirlar: «Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga yurgan erdik. Ul kishi ro‘za erdilar. Kun brtgandan so‘ng, «Ey Bilol, ulovdan tushib, bizga og‘iz ochmoq uchun sut birlan suvni aralashtirib berg‘il!»- dedilar. Bilol: «Yo Rasululloh, og‘iz ochmoqni bir oz kechiktirsangiz bo‘larmi erdi?»-dedilar. Janob Rasululloh yana: «Suv tayyorlag‘il!» - dedilar. U kishi yana: «Hali yorug‘-ku!»- dedilar. Janob Rasululloh yana: «Suv tayyorlag‘il!» - dedilar. Shundan so‘ng, Bilol suv tayyorlab berdilar. Shunda, Janob Rasululloh: «Agar qorong‘ulik mana bu tomondan (qo‘llari birlan mashriq tomonga ishora qildilar) kelsa, ro‘zador og‘iz ochg‘aydir»,- dedilar».

44-bob, Kun botishi bilanoq iftor qilmoq haqida

Sahl ibn Sa’d rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ro‘zadorlar quyosh botishi birlan bir paytda og‘iz ochsalar, doimo yaxshilik ko‘rg‘aydirlar»,— deganlar».

Ibn Abu Avfo raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam birlan birga safarda erdik, Janob Rasululloh kechgacha ro‘za tutdilar. So‘ng, bir kishiga: «Og‘iz ochmoqqa narsa (suv) tayyorlag‘il!» - dedilar. U kishi: «Yana bir oz kech kirishini kutsak yaxshi bo‘larmidi?»-dedi. Janob Rasululloh: «Agar tunning mashriq tomondan kelayotganini ko‘rsang, bo‘ldi, ro‘zador bo‘lsang, og‘iz ochaverg‘il!»-dedilar».

45-bob. Agar Ramazonda og‘iz ochilgandan so‘ng quyosh ko‘rinib qolsa...

Asmo binti Abu Bakr: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam davrlarida havo bulut kuni og‘iz ochdik, biroq og‘iz ochilgandan so‘ng Quyosh chiqib qoldi»,- dedilar. Mazkur hadis roviylaridan biri - Hishomdan: «O’sha kungi ro‘zaning qazosini tutmoqni buyurdilarmi?» - deb so‘rashganda, ul kishi: «Ro‘zaning qazosini albatta tutmoq lozim»,- deb javob qildilar. Ma’mar ersa: «Hishom o‘shanda ro‘za qazosini tutishganmi, yo‘qmi, bilmadim, deb aytgan erdi»,- deydilar.

46-bob. Yosh bolalarning ro‘za tutmog‘i haqida

Umar raziyallohu anhu Ramazonda may ichgan Nashvon degan kishiga: «Yosh bolalarimiz ro‘za tutsalar-u, sen may ichib yursang?! Bu qilmishing uchun do‘zax azobiga giriftor bo‘lg‘il!» - deb sakson darra urdilar.
Rabi’ binti Muavvaz rivoyatqiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam Muharram oyining o‘ninchi kuni ertalab Madina tegrasidagi qishloqlarga «Kimki ro‘za tutmagan bo‘lsa, to kun botguncha hech narsa yemasin, kimki ro‘za tutgan bo‘lsa, ro‘zasini davom ettirsin!», deb xabar yubordilar. O’sha kuni o‘zimiz ham, yosh bolalarimiz ham ro‘za tutgan erdik. Bolalarimiz qorinlari ochib, yig‘lasalar, ularni iftorgacha ovuntirish uchun bo‘yalgan jundan o‘yinchoqlar yasab bergan erdik».

47-bob. «Ikki va undan ortiq kun iftor qilmay, uzluksiz ro‘za tutmoq hamda kechasi ro‘za tutmoq durust ermas»,- degan kishilar haqida

Olloh taolo: «Ro‘zani kun botguncha davom ettiringiz!» - degan. Nabiy sallallohu alayhi va sallam kishilarga rahm-shafqat qilib, ularning salomatliklarini o‘ylab, uzluksiz ro‘za tutmoqdan qaytarganlar va «Dinda buyurilmagan narsalarni qilaman, deb o‘zini qiynamaklik durust ermas»,-deganlar.

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Uzluksiz ro‘za tutmangiz!» - deganlarida, «O’zingiz shunday ro‘za tutg‘aydirsiz-ku?!» - deyishdi. Janob : «Men sizlarga o‘xshagan ermasmen, uzluksiz ro‘za tutganimda, Olloh tomonidan kechalari yeb-ichirilg‘aymen»,- dedilar».

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam uzluksiz ro‘za tutmoqdan qaytarganlarida, odamlar:

«O’zingiz tutg‘aydirsiz-ku?!»-deyishdi.  Shunda, Janob Rasululloh:  «Meni Olloh kechalari yedirg‘aydir va ichirg‘aydir» ,— dedilar».

Abu Sa’id rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam odamlarni uzluksiz ro‘za tutmoqdan qaytarib: «Agar xohlasangiz, to sahargacha tutingiz!» - deganlarida, odamlar: «Yo Rasululloh, o‘zingiz tutg‘aydirsiz-ku?!» -deyishdi. Janob: «Men. sizlarga o‘xshagan ermasmen, chunki kechasi Olloh tomonidan taomlantirg‘uvchi kelib, menga taom berg‘aydir va sug‘org‘uvchi kelib, suv berg‘aydir»,- dedilar».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladirlar: «Janob Rasululloh oda.mlarga rahm-shafqat qilib, uzluksiz ro‘za tutmoqdan qaytarganlarida, ular: «Uzingiz tutg‘aydirsiz-ku?!» - deyishdi. Ul kishi: «Men sizlarga o‘xshagan ermasmen, meni rabbim yedirib-ichirib turg‘aydir»,- dedilar».

48-bob. Nabiy sallallohu alayhi va sallamning haddan ziyod uzluksiz ro‘za tutganlarni koyiganlari haqida

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam odamlarni ro‘zani uzluksiz tutmoqdan qaytardilar. Shunda, musulmonlardan biri: «Yo Rasululloh, o‘zingiz uzluksiz ro‘za tutg‘aydirsiz-ku?!»-dedi. Janob: «Qaysi biringiz mendek bo‘la olursiz? Meni kechasi rabbim yedirib-ichirg‘aydir»,- dedilar. Odamlar uzluksiz ro‘za tutmaslikka ko‘nishmagandan so‘ng (sahobalar Rasululloh qilgan ishni qiynalsalar ham qilib, savob topmoq maqsadida ko‘nishmagan erdi), Janob Rasululloh ular birlan birga ketma-ket og‘iz ochmay, ikki kun ro‘za tutdilar. Uchinchi kuni yangi oy chiqib qoldi, shunda Janob Rasululloh: «Agar yangi oy ko‘rinmaganda uzluksiz ro‘za tutaverar erdim»,- dedilar-da, sahobalarni uzluksiz ro‘za tutganlari uchun bir oz koyigandek bo‘ldilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Ikki marta ketma-ket og‘iz ochmay, ro‘za tutmoqdan ehtiyot bo‘lingiz!» -dedilar, shunda ular: «Uzingiz tutg‘aydirsiz-ku?!» - deyishdi. Janob Rasululloh: «Meni Olloh kechasi yedirib-ichirg‘aydir. Sizlar qurbingiz yetadirgan ishni qilmog‘ingiz lozimdir»,- dedilar».