21-bob. Hayz ko‘rgan xotinlarning namozgohdan narida turmog‘i

Ummu Atiyya: «Bizga namozgohga chiqmakni buyurishar erdi, hayz ko‘rganlar ham, endigina bo‘yiga yetgan qizlar ham, paranji yopinadirgan ayollar ham, xammamiz chiqardik. Ammo, hayz ko‘rgan xotinlar namozgohdan chetda turib ishtirok etishdi»,-deydilar.

22-bob. Hayit kuni namozgohda qurbonlik qilmoq

Ibn Umar rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi' va sallam Qurbon hayiti kuni namozgohda (tuya, sigir yokim qo‘y) so‘yib qurbonlik qilur erdilar».

23-bob. Hayit namozi xutbasida imom va odamlarning gapirmog‘i; Imomdan biror narsa to‘g‘risida so‘ralsa, javob beradirmi?

Barro ibn Ozib rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Qurbon hayiti kuni namozdan so‘ng xutbaga chiqib: «Kimki biz singari namoz o‘qib, qurbonlik qilg‘aydir, ul shubhasiz to‘g‘ri qurbonlik qilibdir. Kimki qurbonlikka atalgan qo‘yni hayit namozidan avval so‘ygan ersa, ul qurbonlik ermas, go‘shtdir!» -dedilar. Shunda Abu Burda o‘rnidan turib: «Yo Rasululloh, Ollohga qasamyod etib ayturmenkim, hayit namoziga chiqishdan oldin qurbonlikka atalgan qo‘yni, bugun yeb-ichadirgan kun deb tushunib, shoshib so‘yib qo‘yibman. Go‘shtidan o‘zim ham yedim, qo‘shnilarim va bola-chaqalarimga ham yedirdim»,- dedi. Shunda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ul go‘shtga so‘yilgan qo‘ydir!»-dedilar. Abu Burda: «Menda bir yashar echki bor, ikki yashar qo‘ydan ham yaxshiroq, o‘shani so‘ysam, qurbonlikka o‘tg‘aydirmi?» - dedi. Janob Rasululloh: «Ha, bo‘lur, lekin bu sendan keyin biror kishiga ham ruxsat etilmag‘aydir!» -dedilar. Keyin, yana bunday deb qo‘shib qo‘ydilar: «Kimki hayit namozidan avval qurbonlik so‘ygan bo‘lsa, namozdan keyin o‘rniga boshqasini so‘ysin! Kimki so‘ymagan bo‘lsa, namozdan keyin «Bismilloh» deb so‘ysin!»

24-bob. Hayit namozidan qaytayotganda borgan yo‘l qolib, boshqa yo‘ldan yurganlari

Anas ibn Molik rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Qurbon hayiti kuni hayit namozini o‘qib, keyin xutbaga chiqdilar. Kim namozdan avval qurbonlikni so‘yib qo‘ygan bo‘lsa, qaytadan so‘ymoqni buyurdilar. Shunda ansoriylardan bir kishi turib: «Yo Rasulalloh, mening qo‘shnilarim bor («ular muhtojroq yokim faqirroq»,- dedi), . shuning uchun men namozdan avval qurbonlikni so‘ydim. Menda yana bir yashar echkicha bor, u menga ikkita qo‘zidan ham afzal,- dedi. Rasululloh unga o‘sha echkini qurbonlik qilmoqni buyurdilar».

Jundub raziyallohu anhu naql qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam hayit kuni namoz o‘qib, xutba qildilar, so‘ng qurbonlik so‘ydilar».

Jobir raziyallohu anhu naql qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam hayit kuni namozga borgan yo‘l qolib, boshqa yo‘ldan qaytar erdilar».

25-bob. Hayit namoziga ulgurmay qolgan erkaklar ham, namozgohga kela olmagan xotinlar ham, uyda va qishloqda qolganlar ham ikki rak’at namoz o‘qiydir

Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Bu kun (ya’ni, hayit) biz ahli islomlarning bayramimizdir!» - deb aytganlar.

Anas ibn Molik shahardan chetda yashovchi Ibn Abu Utba degan mavlosiga (ozod qilingan quliga) bola-chaqalarini yig‘moqni buyurdi, Ibn Abu Utba bola-chaqalarini chaqirib kelgach, Anas shaharliklar qanday namoz o‘qib, takbir aytishsa, o‘shanday namoz o‘qib, takbir aytdi. «Qora xalq hayitda to‘planib,- deydi Ikrima,-mamlakat boshlig‘i o‘qigandek ikki rak’at namoz o‘qiydir». «Hayit namoziga ulgurmay qolgan odam ikki rak’at namoz o‘qiydir»,- deydi Ato.

Urva raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Abu Bakr Oisha onamizning huzurlariga kirdilar. Oisha onamiz oldilarida ikki cho‘ri qiz, Mino kunlari bo‘lishiga qaramay, doira chalib o‘ynashar erdi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kiyimlariga burkanib yotar erdilar. Abu Bakr Siddiq cho‘rilarni koyib berdilar. Shunda Janob Rasululloh yuzlarini ochib: «Qo‘yabering ularni, ey Abu Bakr! Bu kunlar bayram kunlari, Minoga chiqadigan kunlar» - dedilar. Oisha onamiz: «Masjid hovlisida harbiy o‘yin o‘ynayotgan habashlarni tomosha qilayotganimda Janob Rasululloh meni pana qilib turganlarini eslayman. O’shanda (Umar) o‘yinni to‘xtatgan erdilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam esa Umarga: «Qo‘yabering, biz ularga ruxsat berdik, o‘ynaveringlar, ey Baniy Arfada!» degan erdilar»,- deydilar».

26-bob. Hayit namozidan avval va undan keyin namoz o‘qish mumkinmi?

Abulmu’allo: «Ibn Abbos, hayit namozidan avval namoz o‘qish makruh, deb aytibdirlar, buni menga Sa’id aytdi»,- deydilar.

Ibn Abbos rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Ro‘za hayitida namozgohga chiqdilar va ikki rak’at hayit namozi o‘qidilar. Hayit namozidan avval ham, keyin ham boshqa namoz o‘qimadilar. O’shanda Janob Rasululloh birlan birga Bilol ham bor erdi».

BISMILLOHIR RAHMONIR RAHIYMI

27-bob. Vitr haqidagi hadislar

Ibn Umar rivoyat qiladirlar: «Bir kishi Rasululloh' sallallohu alayhi va sallamdan tunda o‘qiladirgan namoz haqida so‘radi. Shunda Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Tungi namoz ikki rak’at-ikki rak’atdan o‘qilg‘aydir. Qaysi biringiz namozi bomdodning qazo bo‘lib qolishidan cho‘chisangiz, bir, rak’at o‘qingiz, shu o‘qiganingiz vitr bo‘lg‘aydir» ,— dedilar».

Nofi’ raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Abdulloh ibn Umar vitr namozining birinchi rak’ati birlan ikkinchi rak’ati o‘rtasida ham salom berar, hatto biror hojatlari bo‘lsa, bajarib kelmakni buyurar erdilar».

Kurayb raziyallohu anhuga Ibn Abbos quyidagi hadisni aytib bergan erkaplar: «Bir kuni Maymuna xolamnikida tunab qoldim. Yostiqning ensiz tomoniga men, enli tomoniga ersa Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan xotinlari -Maymuna xolam bosh qo‘yib yotdik. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam yarim kechagacha uxladilar. So‘ng, o‘rinlaridan turib uyquni ketkazish uchun yuzlarini qo‘llari birlan ishqadilar. Keyin, «Oli Imrbn» dan 10 oyat o‘qidilar, so‘ng o‘rinlaridan turib, osiqliq meshchani olib yaxshilab tahorat qildilar. Keyin, namozga turdilar. Men ham tahorat olib yonlariga borib turdim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam o‘ng qo‘llari birlan qulog‘imni (erkalatib) ishqab qo‘ydilar, so‘ng ikki rak’at, keyin ikki rak’at, keyin ikki rak’at, keyin ikki rak’at, keyin ikki rak’at, keyin yana ikki rak’at namoz o‘qidilar. Keyin, bir rak’at vitr o‘qidilar, so‘ng muazzin kelguncha yonboshladilar. Muazzin kelgandan keyin o‘rinlaridan turib ikki rak’at namoz o‘qidilar, keyin hujralaridan chiqib odamlar birlan ikki rak’at bomdod o‘qidilar ».

Abdulloh ibn Umar naql qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kechasigi namoz ikki rak’at-ikki rak’atdan o‘qilg‘aydir. Namozdan uyingga qaytging kelganda bir rak’at o‘qigil. O’sha yuqorida o‘qigan namozlaringning hammasi vitr bo‘lg‘aydir»,- dedilar. Qosim: «Balog‘atga yetganimizdan (ya’ni, masjidga chiqadigan bo‘lganimizdan) boshlab, odamlarning uch rak’atdan vitr o‘qiyotganini ko‘rdik. Bir rak’at o‘qishning ham, uch rak’at o‘qishning ham, menimcha hech bir zarari bo‘lmasa kerak»,- deydi».

Urva ibn Zubayrga Oisha onamiz bunday debdilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam o‘n bir rak’at vitr o‘qir erdilar (tunda o‘qiydirgan namoz nazarda tutilayotir). Sajda qilganlarida, siz 50 oyat o‘qimakka qancha vaqt sarf qilsangiz, o‘shancha muddat bosh ko‘tarmay turardilar. Namozi bomdodni o‘qishdan avval ikki rak’at sunnat o‘qir erdilar. So‘ng, muazzin kelib namozga chaqirguncha o‘ng qo‘llarini bosib yonboshlab yotar erdilar».

28-bob. Vitr o‘qiladirgan vaqtlar

Abu Hurayra: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam uyquga yotishdan avval vitr o‘qimakni tavsiya qildilar»,- deydilar.

Anas ibn Sirin: «Ayting-chi, namozi bomdoddan avval o‘qiladirgan ikki rak’at sunnatni uzunroq qiroat qilayinmi?» - deb Ibn Umardan so‘rabdilar. Ibn Umar bunday deb javob beribdirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kechasi ikki rak’at-ikki rak’at namoz va bir rak’at vitr o‘qir erdilar. Namozi bomdoddan avval ,ersa, tezlik birlan ikki rak’at namoz o‘qib olar erdilar».

Oisha onamiz: «Har kecha Rasululloh sallallohu alayhi va sallam tong otargacha vitr o‘qir erdilar»,- deydilar.

29-bob. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning xotinlarini vitrga uyg‘otganlari

Oisha onamiz rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam kechasi namoz o‘qir erdilar. Men ersam, ul kishining ro‘paralarida ko‘ndalang bo‘lib to‘shakda yotar erdim. Qachon vitr o‘qiydirgan bo‘lsalar, meni uyg‘otar erdilar, men ham vitr o‘qir erdim».

30-bob. Namozxon kechaoigi namozning oxirini vitr qilsin!

Abdulloh ibn Umar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam:'«Kechasigi namozingizning oxirini vitr qilingiz!» deb aytganlar»,- deydilar.