82-bob. O’zini-o‘zi o‘ldiruvchilar xaqidagi hadislar

Sobit ibn az-Zahhok raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kimki islom dinidan boshqa dinni o‘rtaga qo‘yib, ataylab yolg‘ondan qasam ichg‘aydir, o‘sha o‘zi aytgan dinga mansub bo‘lib qolg‘aydir. Kimki o‘zini temir birlan o‘ldirg‘aydir, o‘shal temir birlan unga jahannamda azob berilg‘aydir»,- deganlar».

Hasan raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Jundub raziyallohu anhu bizga mana shu masjidda hadis aytib bergan erdilar, biz uni hali unutganimizcha yo‘q. Biz, Jundub raziyallohu anhu Rasululloh sallallohu alayhi va sallam haqlarida yolg‘on gap aytadirlar, deb ham qo‘rqmag‘aymiz. U kishining aytishlaricha, Janob Rasululloh bunday deb aytgan erkanlar: «Bir kishi o‘zini-o‘zi jarohatlab o‘ldirdi. Shunda Olloh taolo: «Bandam mendan ilgari o‘z jonini o‘zi oldi, uni men jannatdan mahrum qildim!»-dedi».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «O’zini-o‘zi bo‘g‘ib o‘ldirgan odamni do‘zaxda bo‘g‘ishg‘aydir va o‘ziga-o‘zi pichoq urib o‘ldirgan odamni do‘zaxda pichoqlashg‘aydir»,- dedilar».

83-bob. Munofiqlarga janoza o‘qishning va mushriklarning gunohlarini tilab istig‘for aytishning makruhligi haqida

Ibn Umar raziyallohu anhu bunday deb rivoyat qiladirlar: Abdulloh ibn Ubay ibn Salul vafot etganda Rasululloh sallallohu alayhi va sallamni unga janoza, o‘qimoq uchun chaqirishdi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam janoza o‘qimoqqa shaylanganlarida, men: «Yo Rasululloh, Ibn Ubayga janoza o‘qiydirmisiz? Axir, u falon va falon kunlari undoq degandi va bundoq degandi, deb uning illatlarini sanay ketdim. Men ko‘p so‘zlab yubordim shekilli, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam menga tabassum qilib: «Ey Umar, qani nariroq turg‘il-chi! Menga Olloh taolo tomonidan tanlamak ixtiyori berilgan, men tanladim. Agar men yetmishdan ortiq istig‘for aytganimda Olloh taolo uning gunohlarini mag‘firat qilmog‘ini bilsam, yetmishdan ortiq istigfor aytgan bo‘lur erdim»,- dedilar. Shundan keyin, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam unga janoza o‘qib, uylariga qaytdilar. Bir oz o‘tmay «Baroat» surasining ikki oyati nozil bo‘ldi («Ulardan kimki o‘lg‘aydir, sira ham janoza o‘qimag‘il!» degan joyidan to «Ular fosiqlardir!» degan yerigacha). Men keyinchalik, Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga jur’at qilib so‘zlaganimdan taajjublanib yurdim. Olloh va uning Rasuli eng ko‘p bilguvchidir! '

84-bob. Odamlarning mayyitni madh etishlari haqida

Abdulloh ibn Suhayb: «Anas ibn Molik raziyallohu anhudan bunday deb eshitdim»,— deydilar: «Bir kishini tobutda olib o‘tdilar. Odamlar uni maqtab, yaxshi so‘zlar aytishdi. Shunda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Vojib bo‘ldi»,— dedilar. Keyin, boshqa bir mayyitni olib o‘tishdi. Odamlar uning sha’niga yomon so‘zlar aytdilar. Janob Rasululloh bu gal ham: «Vojib bo‘ldi»,— dedilar. Umar ibn Xattob ajablanib: «Ne vojib bo‘ldi?» —dedilar. Janob Rasululloh: «Bu bandaga yaxshilig‘ni ravo ko‘rib, maqtadingizlar, demak unga jannat vojib bo‘ldi, keyingisiga ersa, yomonlig‘ni ravo ko‘rib, yomonladingizlar, demak unga do‘zax vojib bo‘ldi. Sizlar Olloh taoloning yer yuzidagi guvohlaridirsiz!»— dedilar».

Abu ul-Asvad rivoyat qiladirlar: «Men Madinaga kelsam, shahar ahli bir kasallikka mubtalo bo‘lgan erkan. Shunda Umar ibn Xattobning yonlarida o‘tirgan erdim. Nogahon, bir mayyitni tobutda ko‘tarib o‘tib qoldilar, odamlar uning sha’niga yaxshi so‘zlar aytishdi. Hazrat Umar raziyallohu anhu: «Vojib bo‘ldi»,— dedilar. Keyin, yana bir mayyitni olib o‘tdilar, odamlar uning sha’niga ham yaxshi so‘zlar aytishdi. Hazrat Umar tag‘in: «Vojib bo‘ldi»,— dedilar. Undan so‘ng, uchinchi bir mayyitni olib o‘tdilar, odamlar bu gal uning sha’niga yomon so‘zlar aytishdi. Hazrat Umar yana: «Vojib bo‘ldi»,— dedilar. Men ajablanib: «Yo Amir al-mu’miniyn, ne vojib bo‘ldi?» — deb so‘radim.

Hazrat Umar bunday dedilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning aytgan so‘zlarini qaytardim, xolos. Janob Rasululloh bizga: «Qaysi bir musulmonga to‘rt kishi yaxshi deb guvohlik bersa, uni Olloh taolo jannatga kiritg‘aydir»,— deganlar. Biz ul kishidan: «Agar guvoh uchta bo‘lsa-chi-?»—deb so‘radik. «Uchta bo‘lsa ham, bo‘lur»,— dedilar. «Ikkita bo‘lsa-chi?» —dedik, «Ikkita bo‘lsa ham, bo‘lur»,— dedilar. Keyin, bizning ul kishidan: «Guvoh bitta bo‘lsa-chi?» — deb so‘ragimiz kelmadi».

85-bob. Qabr azobi haqidagi hadis va oyatlar

Barro ibn Ozib raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Mo‘‘min bandani qabriga kelib, o‘tqazib qo‘yishg‘aydir! So‘ng, mo‘‘min banda: «Olloh taolodan boshqa iloh yo‘qdir, Muhammad Olloh taoloning elchisidir»,— deb guvohlik berur. Bu xususda Olloh taolo bunday deydir: «Bandalar qat’iy so‘zlari birlan (ya’ni, kalimai shahodat aytib) Olloh taologa bo‘lgan ishonchlarini isbotlag‘aydirlar»,— dedilar».
Gundar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Shu’ba raziyallohu anhu bizga (yuqoridagi hadisni) rivoyat qila turib, «Qabr azobi to‘g‘risida «Bandalar Olloh taologa  bo‘lgan  ishonchlarini  isbrtlag‘aydirlar»  degan  oyat  nozil  bo‘lgan»  deb qo‘shimcha qildilar».

Ibn Umar raziyallohu anhu Nofi’ga bunday deb rivoyat qilgan erkanlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam Quraysh qabilasiga mansub kishilarning o‘liklari yotgan chuqur tepasiga kelib: «Rabbingizning va’dasi haq erkanin byldingizmi?»—deb xitob qildilar. Shunda odamlar: «O’liklarni chaqirmakdamisiz?» — deb so‘rashdi. Janob Rasululloh: «Sizlar ulardan ko‘ra ko‘proq eshitib turganingiz yo‘q, ular so‘zlay olmaydilar, xolos»,— dedilar».

Oisha oiamiz rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Ular (o‘liklar) mening aytganlarim haq erkanligini juda yaxshi bilishg‘aydir»,— dedilar». Olloh taolo: «Sen o‘liklarga so‘zingni o‘tkaza olmag‘aydirsen (ya’ni, iymoni yo‘q shaxslarga, garchi ular tirik bo‘lsalar ham, so‘zing o‘tmag‘aydir)»,— deydi».

Masruq raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Bir yahudiy ayol Oisha onamizning huzurlariga kirib, qabr azobi haqida gapira turib: «Sizni Olloh taolo qabr azobidan saqlasin!» —debdir. Shunda Oisha onamiz Janob Rasulullohdan qabr azobi to‘g‘risida so‘rabdilar. Janob Rasululloh: «Ha, qabr azobi haq!»—debdilar. Oisha raziyallohu anho: «Shundan beri men, Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning namoz o‘qiganlarida, Olloh taolodan o‘zlarini qabr azobidan saqlamakni so‘ramay qo‘yganlarini sira ko‘rmadim»,— deydilar».

Urva ibn Zubayrning xolasi Asmo Abu Bakr qizi bunday degan erkanlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam xutbada bandaga beriladirgan qabr azobini eslatib o‘tdilar. Shunda xutba tinglab o‘tirgan musulmonlar (qo‘rquvdan) baqirib yuborishdi».

Anas ibn Molik rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deganlar: «Qabrga qo‘yilgan banda janozaga kelganlarning qaytib ketayotgandagi oyoq tovushlarini eshitib yotg‘aydir. Keyin, ikki farishta kelib, mayyitni o‘tirg‘izib qo‘yg‘aydir-da, «Bul kishi, ya’ni Muhammad sallallohu alayhi va sallam haqlarida ne der erding?» — deb so‘rashg‘aydir, Agar, banda mo‘‘min-musulmon bo‘lsa, «Bul kishining Ollohning bandasi va uning elchisi erkanlig‘iga guvohlik berurmen»,— deydir. Shunda farishtalar: «Qarag‘il, Olloh taolo senga do‘zax o‘rniga jannatdan joy ato etdi!» — deyishg‘aydir, bandaga birvarakayiga do‘zax ham, jannat ham ko‘rsatilg‘aydir». Ushbu hadisni Anasdan eshitgan Qatoda: «Keyin, banda qabrida siqilmay, bemalol yotg‘usidir»,— deb qo‘shimcha qildilar-da, Anasning rivoyatini bunday deb davom ettirdilar: «Ammo, banda munofiq va kofir ersa, «Bul kishi haqlarida ne der erding?»—deb so‘rashganda, «Ko‘pchilik ne degan ersa, men ham shundoq deganman»,— deb javob berg‘aydir. Farishtalar unga: «(Ul kishini) bilmagandirsan ham, (Qur’on) tilovat qilmagandirsan ham»,— deb temir gurzi birlan urishg‘aydir. Shunda banda shunchalik qattiq qichqirg‘aydirkim, buni inson va jinlardan boshqa, atrofdagi barcha mayyitlar eshitg‘aydir».

86-bob. «Qabr azobidan saqlag‘il!» deb Olloh taologa iltijo qilmoq haqida

Abu Ayyub Ansoriy rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Quyosh botgan paytda tashqariga chiqdilar. Shunda (hotifdan) bir ovozni eshitib, «Yahudiylar qabrlarida azob tortmoqdalar»,- dedilar».
Xolid ibn Sa’id ibn al-Osiyning qizi: «Men Nabiy sallallohu alayhi va sallamning   Olloh   taologa   sig‘inib,    qabr   azobidan    panoh   so‘rayotganlarini eshitganman» deb aytdi»,- deydilar Muso ibn Uqba.

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ey parvardigor, meni qabr va o‘t azobidan, hayotu mamot hamda Masih Dajjol fitnasidan saqlag‘il, deb senga iltijo qilg‘aymen!»-der erdilar».

87-bob. G’iybatchilikdan va siydikdan hazar qilmaganlik uchun qabrda beriladirgan azob to‘g‘risida

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ikki qabr yonidan o‘tayotib, «Bu qabrdagi mayyitlar azob chekmoqda, biroq katta gunoh uchun azoblanayotganlari yo‘qdir. Bulardan biri chaqimchilik qilar erdi, ikkinchisi ersa, siydigidan ehtiyot bo‘lmas erdi»,-dedilar. Keyin, bir ho‘l nordani olib, ikkiga bo‘ldilar-da, har bir qabrga bittadan sanchib qo‘yib: «Shoyad, shul cho‘plar quriguncha azoblari yengillashg‘aydir!»-dedilar».

88-bob. Mayyitga ertami-kechmi boradirgan joyini ko‘rsatib qo‘ymoq haqida

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Agar birortangiz o‘lsangiz, sizga qabrda ertami-kechmi boradigan joyingizni ko‘rsatishg‘aydir. Agar jannatga loyiq ersangiz, jannatga; agar do‘zaxga munosib ersangiz, do‘zaxga tayin qiling‘aydirsiz. Keyin, sizga: «Olloh taolo seni qiyomat kuni qayta tiriltirguncha, boradigan joying qay yer erkanlig‘in bilib qo‘yg‘il!»-deyishg‘aydir».

89-bob. Janozada mayyitning so‘zlashi to‘g‘risida

Abu Sa’id al-Xudriy rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deganlar: «Mayyit tobutga qo‘yilib, odamlar uni yelkalariga ko‘tarishganda, agar ul hayotligida solih banda bo‘lgan ersa, «Meni tezroq olib boringiz!»-deydir, basharti solih banda ermasa, «Voy sho‘rim, meni qayoqqa olib ketmoqdasizlar?»-deb aytg‘aydir. Uning ovozini odamlardan boshqa hamma narsa eshitg‘aydir, agar odamlar ham eshitsa erdi, hushidan ketib, yiqilg‘ay erdi».

90-bob. Musulmonlarning bolalari to‘g‘risida nimalar deyilgan?

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Kimning norasida uchta bolasi o‘lsa, ular ota-onasini do‘zax o‘tidan parda bo‘lib to‘sib turg‘aydir, yokim ushbu ota-ona o‘lgan norasida bolalar tufayli jannatga kirg‘aydir»,- deganlar».

Anas ibn Molik raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Birorta ham musulmonning norasida uchta bolasi o‘lmasin! Mabodo, o‘lsa, Olloh taolo uni o‘shal bolalari tufayli jannatga kiritg‘aydir»,-deganlar».

Barro' raziyallohu anhu Rasululloh sallallohu alayhi va' sallamning (o‘g‘illari) Ibrohim alayhissalom vafot qilganlarida, «Jannatda uning rizo’iy onasi bordir» deb aytganlarini eshitgan erkanlar.

91-bob. Mushriklarning bolalari haqida nimalar deyilgan?

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan mushriklarning bolalari to‘g‘risida so‘rashganda, ul kishi: «Olloh taolo ularni yaratgan vaqtda ne qilmoqlari lozimligini aytgan»,- dedilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan mushriklarning o‘lgan norasida bolalari xususida so‘rashganda, ul kishi: «Olloh taolo ularning ne qilmoqlarini aytgan erdi»,- dedilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Har bir bola tabiatan musulmon bo‘lib tug‘ilg‘aydir, biroq ota-onasi uni, hayvon o‘z bolasini hayvon qilib tarbiyalagandek, yahudiy yokim nasoro yohud majusiy qilib tarbiyalag‘aydir. Aytingiz-chi, sizlar hayvon bolasining biror a’zosi (shoxi, burni, qulog‘i) kesik holda dunyoga kelganini ko‘rganmisizlar?» -dedilar».