162-bob. Imomning sadaqa qilgan kishini topgantutganiga baraka tilab, duo qilmog‘i lozimligi; Olloh taolo: «Ularning mollaridan sadaqa olingiz, ularni shu vosita ila poklagan va gunohlardan forig‘ qilgan bo‘lursiz, ularning haqqig‘a duo qilingiz, chunkim sizning duoyingiz ularga taskin-tasalli berg‘aydir!» - deydir

Abdulloh ibn Abu Avfo rivoyat qiladirlar: «Agar birqavm Nabiy sallallohu alayhi va sallamga sadaqa olib kelsa, ul kishi: «Ye parvardigor, flonchining ajdod-avlodlaridan rahmatingni darig‘ tutmag‘aysen!» - deb duo qilar erdilar. Bir kuni mening otam Janob Rasulullohga sadaqa olib keldilar. Shunda, ul zoti oliy: «Yo parvardigor, Aou Avfo ahlidan rahmatingni ayamag‘aysen!» - drb Olloh taologa iltijo qildilar».

163-bob. Dengizdan olinadirgan narsalar haqida

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Anbar maxsus to‘plangan xazina ermas, u dengiz chiqarib tashlaydirgan bir narsadir. Hasan Basriy: «Anbar va marjon uchun uning beshdan biri miqdorida sadaqa qilinmog‘i dozimdir, lekin suvdan topib olinadirgan narsalar uchun ermas»,- deganlar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu Nabiy sallallohu alayhi va sallam haqlarida rivoyat qiladirlar: «Baniy Isroilga mansub bir kishi bir qavmdoshidan ming dinor qarz so‘radi. Ul kishi aytganini berdi. Bir kuni qarz olgan odam qarzink qaytarib olib borib bermoq maqsadida dengiz bo‘yiga kelib, kema uchratmadi. Nima qilmog‘ini bilmay, ming dinorni bir yog‘ochning kavagiga tiqib, dengizga uloqtirdi. Tasodifan, qarz bergan odam dengiz sohiliga borsa, qirg‘oq yaqinida bir yog‘och qalqib turibdir. U, yog‘ochni o‘tin qilg‘ayman, deb uyiga olib borib yorgan erdi, ichidan ming dinor pul chiqdi».

164-bob. Xazinaning beshdan biri miqdorida sadaqa bermoq lozim

Molik va Ibn Idris raziyallohu anhumo rivoyat qiladirlar: «Xazina johiliya davridan qolgan dafinadir, u xoh ko‘p bo‘lsin, xoh oz bo‘lsin, beshdan biri miqdorida sadaqa lozimdir, lekin ma’dan xazina ermas. Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Ma’dan (qazish) da jubor (o‘lim xatari) bordir (bu yerda, ma’dandan zakot olinmagaydir, degan ma’no kelib chiqmaydir), xazinada ersa, xums (molning beshdan biri hisobida olinadirgan soliq) bordir»,- deb aytganlar. Umar ibn Abdu-l-aziz ma’danlarning har ikki yuz dirhamidan besh dirham zakot olar erdi. Hasan Basriy bunday deydilar: «Urush bo‘layotgan yerlarda (konlardan) olingan xazinaga xums, urush yo‘q yerlardan olingan xazinaga ersa, zakot soling‘aydir! Agar dushman yeridan biror yombi (boylik) topsang, bu haqda xabar berg‘il, basharty u dushmanniki bo‘lsa, undan xums oling‘aydir. Ba’zilar: «Ma’dan ham johiliya davrining dafinasi singari bir xazinadir»,- deyishadi. Chunki, odatda ma’dandan biror narsa (kumush yoki tilla) chiqib qolsa, «Ma’danning tarkibida bor erkan»,-deyiladi. Hadya berilgan kishiga yoki (savdo-sotiqdan) ko‘p foyda olgan kishiga yohud mo‘l-hosil yetishtirgan kishiga: «Boyib ketding!» - deyishganda, u tonib (boyligini yashirib), xums to‘lamasligi mumkin».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Yovvoyi hayvonlar, quduq va ma’dan daromad keltirmag‘aydir, ammo xazina uchun xums oling‘aydir»,- deganlar».

165-bob. Olloh taoloning «... va-l-omiliyna alayqo» (sadaqa yig‘guvchilarni) degan so‘zi xususida va sadaqa yigg‘uvchilarning (zakotchilarning) imomga hisob-kitob bermog‘i to‘g‘risida

Abu Humayd So’idiy raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Baniy Sulaym ahlidan sadaqa (zakot) yig‘ishda Ibn Lutbiya nomli bir kishining xizmatidan foydalandilar, u zakot yig‘ib kelgach, Janob Rasulullohga hisob-kitob berdi».

166-bob. Sadaqaga (zakotga) berilgan tuyalardan va ularning sutlaridan yo‘lovchilarning foydalanmogi haqida

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Urayna qabilasiga mansub bir guruh odamlar Madina havosiga o‘rgana olmay, kasal bo‘lib qolishdi. Shunda, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam sadaqaga (zakotga) berilgan tullar oldiga borib, ularning suti va siydigidan (dori uchun) ichmoqqa ruxsat berdilar. Ular ersa (ko‘rnamaklik qilib) tuyakashni o‘ldirib, tuyalarni haydab ketishdi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ularning ketidan askar yubordilar, tutib kelishgach, qo‘l-oyoqlarini kestirib, ko‘zlarini o‘ydirdilar, so‘ng oftobga tashlab qo‘ydilar, (og‘riqdan) tosh g‘ajib yotishdi».

167-bob. Imomning sadaqaga (zakotga) berilgan tuyalarga o‘z qo‘li birlan tamg‘a urib chiqmog‘i haqida

Anas ibn Molik raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Erta bilan Abdulloh ibn Talhani yonimga olib, Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga bordim, Abdullohni bir «tahnik» qilib qo‘ysalar, degan niyatim bor erdi («tahnik» - bir dona xurmoni chaynab, tabarruk qilib, keyin uni yosh bolaning og‘ziga solib, tanglayini ko‘tarmoq odati). Qarasam, Janob Rasululloh o‘z qo‘llari birlan tuyalarni tamg‘alayotgan erkanlar».

168-bob. Fitr sadaqasining farz ekanligi

Abu-l-Oliya, Ato va Ibn Sirin fitr sadaqasini farz, deb hisoblaydirlar.

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam har bir musulmonga, u xoh qul, xoh ozod shaxs bo‘lsin, xoh erkak, xoh ayol bo‘lsin, xoh yosh va xoh keksa bo‘lsin, xurmodan bir so’ yoki arpadan bir so’ fitri ro‘za bermoqni farz qilib, uni odamlar hayit namoziga chiqmasidan burun ado etmoqni amr qildilar».

169-bob. Qul va (undan) boshqa musulmon kishilarning fitri ro‘za bermog‘i vojib

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam har bir musulmonga, u xoh qul, xoh ozod shaxs bo‘lsin, xoh erkak, xoh ayol bo‘lsin, xoh yosh va xoh kesa bo‘lsin, xurmodan bir so’ yoki arpadan bir so’ fitr zakoti bermoqni farz qildilar».

170-bob. Arpadan bir so’ fitr zakoti beriladir

Abu Sa’id raziyallohu anhu: «Bir so’ arpani ovqat o‘rnida fitri ro‘zaga berar erdik»,- deydilar.

171-bob. Taomlardan bir so’ fitri ro‘za beriladir

Ayoz ibn Abdulloh ibn Sa’d ibn Abu Sarh Omiriyga Abu Sa’id Xudriy raziyalloxu anhu: «Biz fitr zakotiga bir so’ taom yoki bir so’ arpa yoki bir so’ xurmo yoki bir so’ qurut yoki bir so’ mayiz chiqarar erdik»,- degan erkanlar.