61-bob. Yomgir qachon yog‘mog‘ini Ollohdan o‘zgasi bilmag‘aydir!

AbuHurayra: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Beshta narsani Olloh taolodan o‘zgasi bilmag‘aydir, deganlar»,- deydilar.

Ibn Umar rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Royib (inson bilolmaydigan) narsalar beshta bo‘lib, ularni Ollohning o‘zigina bilur, xolos. Ular quyidagilar: 1. Ertaga ne bo‘lmog‘ini bilmas; 2. Homilaning o‘g‘il yokim qiz erkanini bilmas; 3. Ertaga qay yerdan rizqini topib yemog‘ini bilmas; 4. Qay yerda o‘lmog‘ini bilmas; 5. Yomg‘ir qachon yog‘mog‘ini bilmas»,- dedilar».

BISMILLOHIR RAHMONIR RAHIYMI
KUN TUTILISHI TO’G’RISIDAGI KITOB

1-bob. Quyosh tutilganda namoz o‘qimoq

Abu Bakr raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasulullohsallallohu alayhi va sallamning huzurlarida  (suhbatlashib o‘tirgan) erdik,  Quyosh tutilib qoldi. Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam o‘rinlaridan turdilar-da, ridolarini sudrab masjidga kirib ketdilar. Ortlaridan biz ham kirdik. To Quyosh tutilib bo‘lguncha biz birlan birga ikki rak’at namoz o‘qidilar (namozni cho‘zib o‘qidilar), so‘ng: «Quyosh va Oy biror kishining o‘lgani uchun tutilmagaydir. Qachonkim Quyosh yoki Oy tutilganini ko‘rg‘aydirsiz, tutilib bo‘lguncha namoz o‘qib va duo aytib Olloh taologa iltijo qilingiz!» - dedilar».

Qays raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Quyosh va Oy biror kishining o‘lgani uchun tutilmag‘aydir, albatta. Lekin, ular Olloh taoloning cheksiz qudratga ega erkanligini isbotlovchi ikkita dalildir. Qachonkim ularning tutilganini ko‘rg‘aydirsiz, tezda o‘rningizdan turib namoz o‘qingiz!»- degan erkanlar. Buni menga Abu Mas’ud aytdi».

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Quyosh birlan Oy biror kishining vafot etgani yokim tug‘ilgani uchun tutilmashydir. Lekin, Quyosh birlan Oy Olloh taoloning qudratini isbotlovchi ikkita dalildir. Qachonkim, ularning tutilganini ko‘rg‘aydirsiz, namoz o‘qingiz!»-deganlar».

Mug‘ira ibn Shu’ba raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning davrlarida Rasulullohning o‘g‘illari Ibrohim vafot etgan kuni Quyosh tutildi. Shunda odamlar: «Ibrohim vafot etgani uchun Quyosh tutildi»,- deyishdi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Quyosh birlan Oy'biror kishining vafot etgani yokim tug‘ilgani uchun tutilmag‘aydir, qachonkim ularning tutilganini ko‘rg‘aydirsiz, namoz o‘qib va duo aytib, Ollohga sig‘iningiz!» - deb aytdilar».

2-bob. Quyosh tutilganda sadaqa qilmoq

Oisha onamiz rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu* alayhi va sallamning davrlarida Quyosh to‘tildi. Shunda Rasululloh sallallOhu alayhi va sallam jamoat birlan namoz o‘qidilar. Qiyomda uzoq turdilar, so‘ng ruku’ qilib, ruku’da ham uzoq turdilar. Keyin, qadlarini rostlab, qiyomda uzoq turdilar, lekin ruku’dan avvalgi qiyomga ko‘ra kamroq turdilar. So‘ng, yana ruku’ qildilar, ruku’da uzoq turdilar, lekin birinchi ruku’ga nisbatan kamroq turdilar. Keyin, sajda qildilar, sajdada ham uzoq turdilar. So‘nggi rak’atda ham shundoq qildilar. Namoz  tugaganda Quyosh tutilib bo‘lgandi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam odamlarga xutba aytdilar. Keyin, Ollohga hamdu sanolar aytib: «Quyosh birlan Oy Olloh taolo qudratini isbotlovchi ikkita dalildir. Qachonkim ularning tutilganini ko‘rg‘aydirsiz, Ollohga sig‘inib duo qilingiz, takbir aytingiz va namoz o‘qingiz hamda sadaqa beringiz!»- dedilar. So‘ng, bir oz sukut saqlab turgach: «Ey Muhammad ummati, Ollohga qasamyod qilib ayturmenkim, xoh ayol va xoh erkak banda bo‘lsin, zino qilsa, Ollohdan ko‘ra ko‘proq g‘azablanib, rashk qilg‘uvchi zot bo‘lmasa kerak! Agar men bilgan narsani bilganingizda erdi, ko‘proq yig‘lab, kamroq kular erdingiz!» - deb qo‘shib qo‘ydilar».

3-bob. Quyosh tutilganda jamoat bo‘lib namoz o‘qish uchun odamlarni namozga chaqirmoq

Abdulloh ibn Amr rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam davrlarida Quyosh tutilganda jamoat bo‘lib namoz o‘qimoq uchun odamlar chaqirildi»,

4-bob. Quyosh tutilganda imomning xutba aytmog'i

Oisha onamiz va ularning opalari: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Quyosh tutilganda odamlarga xutba aytdilar»,- deyishadi.

Urva raziyallohu anhu Oisha onamizdan eshitib rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam hayot davrlarida Quyosh tutildi. Buni ko‘rib masjidga chiqdilar. Odamlar Janob Rasulullohning orqalarida saf tortishdi. Rasululloh takbiri tahrima aytib namozni boshladilar. So‘ng, uzoq qiroat qildilar, keyin takbir aytib ruku’ qildilar, ruku’da uzoq turdilar. So‘ng, «Sami’allohu liman hamidahu» deb ruku’dan turdilar. Sajdaga bormasdan avval oldingiga nisbatan qisqaroq qiroat qildilar. So‘ng, takbir aytib ruku’ qildilar, ruku’da avvalgiga ko‘ra kamroq turdilar, keyin «Sami’allohu liman hamidahu, rabbano va laka-l-hamd» deb sajda qildilar. So‘ng, ikkinchi rak’atda ham shundoq qildilar. Undan keyin, Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam to‘rt ruku’ va to‘rt sajda qilib ikki rak’at namoz o‘qidilar. Quyosh tutilib bo‘lganda hali namoz tugamagan erdi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namoz o‘qib bo‘lgach, o‘rinlaridan turib Ollohga munosib hamdu sanolar aytdilar, so‘ng: «Quyosh birlan Oy Ollohning qudratini isbotlovchi ikkita dalildyr. Ular biror kishining o‘lgani yokim tug‘ilgani uchun tutilmag‘aydir. Agar (kim) ularning tutilganini ko‘rg‘aydirsiz, namoz o‘qingiz!» - dedilar».

Urva raziyallohu anhu Oisha onamizdan eshitib rivoyat qilib bergan mazkur hadisga monand boshqa bir hadisni Abbos ham hikoya qilib bergan erkanlar: «Zuhriy raziyallohu anhu: «Akang - Abdulloh ibn Zubayr Quyosh tutilganda Madinada namozi bomdodga o‘xshash ikki rak’at namoz o‘qidi, ortiqcha hech narsa o‘qimadi-ku!»-deganlarida, Urva: «Ha, to‘g‘ri, akam namozning sunnatida yanglishdilar»,- deb aytgan erkan».

5-bob. «Quyosh tutildi» deb aytiladirmi yokim «Quyosh kuydi» deb aytiladirmi?

Olloh taolo: «Va xasafa-l-Qamar (Oy tutildi)»,- deydir.

Oisha onamiz rivoyat qiladirlar: «Rasululloh   sallallohu alayhi va sallam Quyosh tutilgan kuni namoz o‘qidilar. O’rinlaridan turib, avval takbiri tahrima aytdilar, so‘ng Surai «Fotiha»ni o‘qib, unga uzun bir surani zam qildilar. Keyin, uzoq ruku’ etdilar, so‘ng «Sami’allohu liman hamidahu» deb qadlarini rostladilar, keyin avvalgidan ko‘ra qisqaroq qiroat qildilar, so‘ng uzoq sajda ayladilar. Ikkinchi rak’atda ham shundoq qildilar, so‘ng salom berdilar. Quyosh tutilib bo‘lgach, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam odamlarga xutba aytdilar. Jumladan, Quyosh va Oyning tutilishi to‘g‘risida shundoq dedilar: «Quyosh birlan Oy Ollohning qudratini ko‘rsatuvchi ikkita dalildir. Ular biror kishining hayoti yokim vafoti tufayli tutilmag‘aydir. Agar kim ularning tutilganini ko‘rg‘aydirsiz, namoz o‘qingiz!»

6-bob. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning «Olloh taolo bandalarini Kun kuyishi birlan qo‘rqitgaydir» degan so‘zlari to‘g‘risida

Abu Bakr raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kun birlan Oy Olloh taolo qudratini namoyon qilg‘uvchi ikki dalildir. Ular biror kishining o‘lgani sababli kuymag‘aydir, biroq Olloh taolo bu birlan bandalariniqo‘rqitg‘aydir»-dedilar.

7-bob. Quyosh tutilganda namoz o‘qiyotib, Ollohdan go‘r azobidan asrashini so‘ramoq

Umra binti Abdurrahmondan: «Bir yahudiy xotin Oisha onamizdan xayr-sadaqa so‘rab kelib: «Olloh taolo seni go‘r azobidan asrasin!» - dedi. Oisha onamiz Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan: «Odamlar qabrda azoblang‘aydirmi?» - deb so‘radilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Ollohdan go‘r azobidan panoh tilab: «Ha, qabr azobi haqdir!»-dedilar. Bir kuni Rasululloh sallallohu alayhi va sallam saharlab ulov minib chiqib ketdilar. Shu kuny Quyosh tutildi. Janob Rasululloh ertalab qaytdilar-da, hujralarining orqasiga o‘tib namoz o‘qimoqqa tutindilar, odamlar ham Rasulullohning orqalarida turib namoz o‘qishdi. Janob Rasululloh qiyomda uzoq turdilaru so‘ng uzoq ruku’ qildilar, keyin ruku’dan turib, qiyomda avvalgidan ko‘ra kamroq turdilar. So‘ng, avvalgi ruku’dan qisqaroq ruku’ qilib, keyin qadlarini ko‘tardilar-da, sajda etdilar. Qadlarini rostlagach, qiyomda avvalgidan ko‘ra kamroq turdilar, keyin qisqaroq ruku’ qilib, so‘ng qadlarini ko‘tardilar-da, sajdaga bosh qo‘ydilar. Namozni tugatib o‘girilgach, Janob Rasulullrh sallallohu alayhi va sallam Olloh xoxlagancha va’z-nasihat ayladilar, So‘ng, odamlarga Olloh taolodan go‘r azobidan najot tilamoqni buyurdilar».

8-bob. Quyosh tutilganda o‘qiladirgan namoz sajdasi haqida

Abdulloh ibn Amr rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam davrlarida Quyosh tutilganda odamlar jamoat birlan namoz o‘qimoq uchun chaqirildilar. Shunda Rasululloh sallallohu ayaayhi va sallam ikki marta ruku’ qilib, bir marta sajda etdilar. Keyin, turib yana ikki marta ruku’ va bir marta sajda qildilar., So‘ng, o‘tirdilar. Quyosh ham tutilib bo‘ldi. O’shanda Oisha onamiz: «Bu namozdan ko‘ra uzunroq namoz o‘qimagan erdim»,- degan erdilar».

9-bob. Quyosh tutilganda o‘qiladirgan namozni jamoat bo‘lib o‘qimoq

Ibn Abbos Zam-zam supasida jamoat birlan namoz o‘qidilar, uning o‘g‘li Ali ersa, odamlarni namozga to‘pladi, Ibn Umar ham jamoat birlan namoz o‘qidilar.

Abdulloh ibn Abbos rivoyat qiladirlar: «Janob Rasululloh davrlarida Quyosh tutildi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namoz o‘qimakka tutindilar. Surai «Baqara» qiroatiga ketgan vaqtcha qiyomda turdilar, keyin yuz oyat o‘qimakka ketgan vaqtcha ruku’ qildilar, so‘ng qadlarini rostlab, «Oli Imron» surasini o‘qimakka ketgan vaqtcha qiyomda turdilar. Bu gal oldingi qiyomda turganlaridan ko‘ra kamroq vaqt sarf ayladilar. Keyin, uzoq ruku’ qildilar, bunga ham oldingisiga nisbatan kamroq vaqt sarf etdilar, keyin sajda qildilar. So‘ng, uzoq qiyomda turdilar, bunisi avvalgisidan qisqaroq bo‘ldi, keyin uzoq ruku’ qildilar, bunisi ham avvalgisidan qisqaroq bo‘ldi, keyin uzoq qiyomda turdilar, bunisi ham avvalgisidan qisqaroq bo‘ldi, keyin uzoq ruku’ etdilar, bunisi ham avvalgisidan qisqaroq bo‘ldi, keyin sajda ayladilar. Namozni o‘qib bo‘ldilar hamki, Quyosh tutilib bo‘ldi. Janob Rasululloh odamlarga o‘girilib bunday dedilar: «Quyosh birlan Oy Olloh taolo qudratining ikki dalilidir. Ularning tutilmog‘i biror kishining hayoti yokim mamoti birlan bog‘liq ermas. Agar ularning tutilganini ko‘rsangiz, Ollohni zikr qilingiz!» - dedilar. Shunda sahobalar: «Yo Rasululloh, biz sizning turgan o‘rningizda bir narsaga qo‘l uzatib olmoqchi bo‘lganingizni, keyin orqaga tisarilganingizni ko‘rdik»,- deyishdi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Men jannatni ko‘rdim va bir shingilga qo‘l uzatdim. Agar ololg‘ay erdim, dunyo turguncha yeb ado qilolmagan bo‘lur erdingiz. Keyin, do‘zaxni ham ko‘rdim, bugungidek   qo‘rqinchliroq   manzarani    ko‘rmaganmen.    Qarasam,   do‘zax   ahlining ko‘pchiligi xotinlar erkan»- dedilar. Sahobalar: «Ne uchun ko‘pchiligi xotinlar, yo Rasululloh?»- deyishdi. «Ollohga noshukurchiliklari, erlarining qadriga yetmaganliklari va erlarining yaxshilig‘larini bilmaganliklari uchundir. Agar xotinlarning birontasiga bir umr yaxshilig‘ qilg‘aydirsen-u, so‘ng sendan bir yomonlik ko‘rg‘aydir, sendan hech yaxshilig‘ ko‘rmadim, deydir»,- dedilar Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam».