BISMILLOHIR RAHMONIR RAHIYMI
QUR’ON TILOVAT QILGANDA SAJDA QILMOQ VA UNING SUNNAT EKANLIGI HAQIDAGI BOBLAR

Ibn Abdulloh rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Makkada «An-Najm» surasini tilovat aylab sajda etdilar, bir mo‘ysafiddan tashqari hamma ul kishi birlan birga sajda qildi. Mo‘ysafid bir siqim tufroqni (yokim qumni) olib peshonasiga surtdida, shu menga kifoya qilg‘aydir»,— dedi. Keyinchalik, men o‘shal mo‘ysafidning kofirligicha o‘ldirib yuborilganining shohidi bo‘ldim».

1-bob. «Tanziyl us-sajda» surasini tilovat qilib sajda etmoq

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam jum’a kuni bomdod namozida «Alif, lom, mim tanziyl us-sajda» surasini hamda «Va hal ato ala-l-insoni» suralarini o‘qir erdilar».

2-bob. «Sod» surasini tilovat qilib sajda etmoq

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Sod» surasini tilovat qilib sajda etmoq buyurilgan bo‘lmasa-da, Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning shul surani o‘qib sajda aylaganlarini ko‘rdim».

3-bob. «An-Najm» surasini tilovat qilib sajda etmoq

Abdulloh ibn Mas’ud rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam «An-Najm» surasini o‘qib sajda qildilar. Qavmning Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga sajda etmagan birorta ham a’zosi qolmadi, faqat bir kishigina bir siqim tufroq (yokim qum) olib yuziga surtdi-da: «Menga shul ham kifoya qilg‘aydir»,— dedi. Keyinchalik, uning kofirligicha o‘ldirilganini ko‘rdim».

4-bob. Musulmonlarning mushriklar birlan birga sajda qilmog‘i

Darhaqiqat, mushrik — najasdir! Ul tahorat neligini bilmaydir. Ibn Umar raziyallohu anhu tahoratsiz ham sajda qilur erdi.

Ibn Abbos rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam «An-Najm» surasini o‘qib sajda aylaganlarida, musulmonlar va mushriklar ham, jinlar va inslar ham sajda etdilar».

5-bob. Sura tilovat qilib sajda etmagan kishi haqida

Ato ibn Yasor Zayd ibn Sobitdan «An-Najm» surasini o‘qib bo‘lib sajda qilmoq haqida so‘radi. Zayd o‘zining Rasululloh sallallohu alayhi va sallam huzurlarida «An-Najm» surasini o‘qib sajda etmaganini ta’kidladi.

6-bob. «Iza-s-samou-n-shaqqat» surasini tilovat qilib sajda etmoq

Abu Salama rivoyat qiladirlar: «Abu Hurayraning «Iza-s-samou-n-shaqqat» surasini o‘qib sajda etganlarini ko‘rdim. Shunda men: «Ey Abu Hurayra, sizning sajda qilayotganingizni ko‘rib qoldim-ku!» - dedim. Abu Hurayra: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning (shu surani o‘qib) sajda aylayotganlarini ko‘rmaganimda erdim, sajda qilmas erdim!»-dedilar».

7-bob. Qoriga (sajdasiga) qo‘shilib sajda qilmoq

Tamim ibn Hazlamning bolalik chog‘lari erdi. Bir kuni ul sajda etiladirgan oyatni qiroat qilib berganida, Ibn Mas’ud: «Sajda qilg‘il, sen bizning imomimizdirsan!» - degan edilar.

Ibn Umar rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam sajda qilinadirgan surani o‘qir erdilar-da, sajda etar erdilar, biz ham birgalikda sajda aylar erdik. Ba’zan (odam ko‘pligidan) bir peshona siqqudek joy topolmay qolar erdik».

8-bob. Imom sajda qilinadirgan oyatni o‘qiganida odamlarning to‘planmog‘i

Ibn Umar rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam sajda qilinadirgan oyatni o‘qiganlarida biz ham ul kishining oldilarida bo‘lar erdik, o‘l kishi sajda qilar erdilar, biz ham ul kishi birlan birga sajda etar erdik. Odam ko‘pligidan ba’zi birimiz peshona siqqudek joy topolmay qolar erdik».

9-bob. «Olloh taolo sajda etiladirgan oyat tilovat qilingandan keyin sajda etmoqni vojib aylamagan»,-degan fikrga borgan kishilar

Imron ibn Husaynga: «Bir kishi sajda qilinadirgan oyatni eshitsa ham, to‘xtamay o‘tib ketaverdi»,- deyishdi. Imron: «To‘xtamagan ersa, ne bo‘libdir?» -dedilar. Imom Buxoriy: «Imron buni vojib deb hisoblamadi, shekilli»,-deydilar. Sajda qilinadirgan oyat o‘qilgandan keyin boshqalar sajda aylab, Salmon Forsiy sajda etmay o‘tib ketaverganlarida ul kishiga odamlar: «Nega siz sajda qilmadingiz!»-deyishdi. Shunda Salmon Forsiy: «Biz bul oyatni eshitmoq niyatida chiqqanimiz yo‘q erdik, biz uni tasodifan eshitib qoldik»,- degan ekanlar. Hazrat Usmon: «Bul - sajda qilinadirgan oyatni eshitmoqni ataylab niyat etgan kishilargagina vojibdir!»-deydilar. Zuhriy: «Tahoratli kishigina sajda qilg‘aydir. Agar sajda etmoqchi bo‘lsangiz, qiblaga qarab sajda etingiz. Ot minib safarga ketayotganingizda, ketayotgan tomoningizga qarab sajda qilaveringiz, buning zarari yo‘qdir»,- deydilar. Soib ibn Yazid razyyallohu anhu ersa, qisqa tilovat qilganlarida sajda etmas erdilar.

Abu Bakr ibn Abu Mulayka rivoyat qiladirlar: «Rabiy’a odamlarning mumtozi erdi. Ul menga Hazrat Umar huzurida bo‘lgani haqida gapirib, bunday degandi: «Hazrat Umar jum’a kuni minbarda turib «An-Nahl» surasini o‘qidilar, sajda qilinadirgan oyatga kelganda, minbardan tushib sajda etdilar, odamlar ham sajda etishdi. Keyingi jum’ada yana «An-Nahl» surasini o‘qidilar, sajda qilinadirgan oyatga kelganda: «Ey odamlar, biz sajda qilinadirgan oyatga keldik, kimki sajda etgaydir, sunnatga amal qilgan bo‘lur. Kimki sajda qilmasa, gunohi yo‘qdir»,- deb o‘zlari sajda qilmadilar».

Nofi’ raziyallohu anhu Hazrat Umar haqlaridagi rivoyatga qo‘shimcha qilib: «O’shanda Hazrat Umar, «Olloh taolo sajda qilinadirgan oyat uqilgach, sajda etmoqni farz qilgani yo‘q, xohlasak sajda qilg‘aymiz» deb aytgan erdilar»,-deydilar.

10-bob. Namoz o‘qiyotib sajda oyatiga kelganda sajda qilgan kishi

Abu Rofi’ rivoyat qiladirlar: «Abu Hurayra birlan birga xufton namozini o‘qidim. Shunda ul kishi «Iza-s-sa-mou-n-shaqqat» surasini o‘qiyotib sajda qilinadirgan oyatga kelganda sajda etdilar. Namoz tugagach, men: «Bu nechuk sajda bo‘ldi?» - dedim. Abu Hurayra: «Shul oyatga kelganda Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga iqtido qilib sajda qilganman. Shul sababdan Rasulullohni qiyomatda uchratmagunimcha (to o‘lgunimcha) sajda qilaverg‘umdir!» - dedilar».