Sa'diy ijodidan to'rtliklar

Bukun gapirmoqqa imkon bor ekan,
Lutfu yaxshilik-la so’zla birodar,
Zarurat tilingni bog’lab qo’yadi,
Ertan kelsa ajal elchisi egar.
                   ***
Ey oqil, nedur og’zimiz ichra til,
Hunarli kishi g’aznasin ochqichi.
Ochilmay to eshik na bilsun kishi,
U gavharfurushmi va yo eskichi.

Xo’roz qilar xo’p shiddatli jang,
Ojiz qolur qirg’iy ursa chang.
Mushuk sherdir sichqon ovida,
Lek sichqondir duch kelsa palang.
                    ***
Tokim birorta so’z deguncha inson,
Aybila hunari barchadan pinhon,
Uxlab yotgan chiqar balki qoploni,
To’qayni bo’m-bo’sh deb qilmagil gumon.

Jo’mard yaxshi agar topsa yarim non,
Do’stlar bilan ko’radi baham.
Bir iqlimga hokim bo’lgan podsho,
Yana bir iqlim deb, chekadi alam.
                  ***
Nazar sol behamiyat ul kishiga,
Ki hargiz ko’rmagay baxtu saodat.
Tunu kun o’ylar o’z tan rohatini,
Jafo oilaga soatba-soat.

Kimningki boshiga qo’narkan davlat,
Barcha bo’lg’ay unga qarindosh yanglig’.
Baxt uning uyidan yuz o’girgan kun,
Eshigu devori bo’lar go’yo tig’.
                       ***
Davlat, toj-taxt unga qaram bo’lsa ham,
Darvesh-fuqaroga shoh erur posbon.
Qo’ylar cho’pon uchun qo’yilgan emas,
Qo’ylar uchun qo’yilar cho’pon.

Amir xizmatida sokin va afgor,
Qo’llaring ko’ksingga qo’yguncha har gal.
Kuysa ham qo’llaring mayli, birodar,
Kaftingda tosh ohak ochganing afzal.
                      ***
Uchrar bu jahonda ushbu hol takror:
Betamiz izzatda, aqllilar xor.
Mehnatu g’ussada o’lar kimyogar,
Ablah xarobadan xazina topar.

Qavmdan bittasi qilsa nodonlik,
Kattayu-kichikda toqat bo’lur toq.
Xalq maqoli bor-ku eshitgandirsan:
"œPoda bulg’atar bir yaramas buzoq".
                     ***
Bir qo’pol suhbati majlisda chandon,
Xushdil jamoatni ranjitur oson.
Hovuz to’ldirilsa gulobga tamom,
Bir it tushsa bo’lur badrabdek harom.

Qanchaga chidasin miskin oyoqlar,
Bu yo’lda nor tuya oyog’i topur.
Ingichka bo’lguncha yo’g’on cho’zilib,
Ingichka chidamas, uzilib o’lur.
                     ***
Zang bosgan temirni qancha ishqama,
Zang ketib ko’zgudek sayqal topmas, bil.
Qaro dilga o’git etmoq befoyda,
Toshga mix kirmaydi qancha qoqmagil

Shirin dahan, shirin labdan chiqajak ovoz,
Kuylasin yo kuylamasin, bo’lur dilnavoz.
Yomon kuychi tilida-chi, hammasi yomon,
"œUshshoq" bo’lsin, "œXurosoniy" va yoki "œHijoz".
                       ***
Yaxshi bo’lgil, hatto dushmaning oson,
Seni deyolmasin yaramas — yomon.
Tanburning ovozi soz chiqib tursa,
Qulog’in buramaydi sozchi hech qachon.

Ba’zilar amalga mingan chog’ida,
Tamom unutilar do’stu yor, oshno.
Amalidan tushib bo’lsa notavon,
Dil dardiga do’stdan izlaydi davo.
                   ***
Do’stlaringni ko’rib turmoq ayb emas,
Ammo shunchalikki, demasinlar "œbas!"
Sen o’zingni qancha koyiy bilsang xo’b,
Boshqalar koyishin eshitmaysan ko’p.

Ezilgan bir chumoliman oyoq ostida jim,
Arimasman va dastimdan nolimas hech kim.
Odamlarga ozor bermoq uchun yo’q kuchim,
Shukrim qanday izhor etay bu ne’mat uchun.
                             ***
Kiyim so’rab badavlatga parcha qog’oz yozgandan,
Parcha — parcha yamoq tikib, sabr qilgan yaxshiroq.
Qo’shning soyasida agar borar bo’lsang jannatga,
Xudo haqi, do’zaxga teng, uqubati besanoq.