Tabiiylikdan yiroqda
Odatda rivojlangan mamlakatlarda ozuqani boyitish masalasiga alohida e'tibor beriladi. Masalan, Germaniya 1891 yildayoq non yopiladigan un tarkibiga zahm va sil kasalliklarining oldini oluvchi minerallar qo‘shilishiga e'tibor qaratgan. Hozirgacha bu an'ana davom etmoqda. Hatto ayrim siyosatchilar yuqoridagi uslubni aholini yoppasiga davolashning eng arzon usuli deb ham atashadi. Biroq, minerallar bilan bog‘liq biron bir muammo chiqib qolsa, bu ommaviy kulfatga aylanishi ham mumkin. 1914 yilda Misrda xizmat qilgan va ikki haftadan ortiq o‘z otryadi bilan Sharqiy Sahroi Kabirda qolib ketgan ingliz zobiti Jonatan Xaykin o‘z kundaligida uni eng azoblagan hodisa sifatida cho‘l mashaqqatlarini emas, balki suvi qochmagan nonning chidab bo‘lmas ta'mini keltirgan edi. Birinchi jahon urushi paytida askarlarga tarqatilgan Britaniya qirollik floti noni (o‘sha paytda turli qo‘shin uchun turlicha ozuqa ajratilgan) Misrda gepatit tarqalishiga sabab bo‘lgan edi.
Yoki bundan ikki yil muqaddam mol go‘shti tufayli tarqalgan og‘ir kasallikning oldini olish uchun G‘arbiy Yevropa AQShdan keladigan go‘sht mahsulotlarini cheklash to‘g‘risida qaror qabul qilgan edi. Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish bilan shug‘ullanuvchi yirik-yirik korporatsiyalarda hukumat tomonidan tashkil qilingan maxsus komissiya faoliyat yuritib, ular mahsulotga qo‘shiladigan moddalar miqdorini aniqlab berishadi. O‘tgan asrning oxirgi o‘n yilligida ushbu komissiya ichki va tashqi bozor uchun alohida-alohida mahsulot tayyorlanishini nazorat qila boshladi.
Bu hali hammasi emas. Mutaxassislarning fikricha, Yevropa va okeanorti allaqachon tabiiy ozuqalardan mahrum bo‘lgan. Qariyb yarim asrdan buyon davom etayotgan salomatlik uchun minerallashtirish inson organizmini faqat "madaniy" mamlakatdagina ishlab chiqarilgan oziq-ovqat mahsulotlarini iste'mol qilishga majbur qilayotir. Buni bir tomondan, faqat bitta mamlakat fuqarosigagina xos bo‘lgan qomat yaratish dasturi yoki mijozni o‘rgatish usuli, deb ham atash mumkin. Shuning uchun ham amerikalik askar Bog‘dod suvidan icha olmay, elchixonadan keltirilgan ichimlikni iste'mol qiladi. Bu mahalliy suvning zaharlangan bo‘lishi ehtimolidan ko‘ra, baqaloq askar (darvoqe, ma'lumotlarga qaraganda, hozir AQSh armiyasidagi harbiylarning 52 foizi xomsemiz ekan) suvni ichsa, ichburug‘ bo‘lib qolishi taÂyinligi tufaylidir.