4-BOB
Rost so‘zlasollalohu alayhi vasallam bayoni

Alloh taolo:
«Ey mo‘minlar, Allohdan qo‘rqingiz va imonlarida rostgo‘y bo‘lgan zotlar bilan birga bo‘lingiz» (Tavba surasi, 119-oyat);

«Rostgo‘y erkaklar va rostgo‘y ayollar uchun Alloh mag‘firat va ulug‘ mukofot tayyorlab qo‘ygandir» (Ahzob surasi, 35-oyat);
 
«Sodiq-rostgo‘y bo‘lganlarida, albatta o‘zlari uchun yaxshiroq bo‘lur edi» (Muhammad surasi, 21-oyat), deb aytgan.

54/1. Ibn Mas’uddan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam«Rostgo‘ylik yaxshilikka yetaklaydi. Yaxshilik esa jannatga yetaklaydi. Albatta kishi rost so‘zlaydi, hattoki Alloh huzurida siddiqlardan, deb yoziladi. Yolg‘onchilik gunohga yetaklaydi. Gunoh esa do‘zaxga yetaklaydi. Albatta kishi yolg‘on so‘zlaydi, hattoki Allohning huzurida yolg‘onchi, kazzob, deb yoziladi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

55/2. Abu Muhammad Hasan ibn Ali ibn Abu Tolibdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan quyidagi aytgan narsalarini yodlab oldim: «Shubhali narsani shubhasiz narsaga qoldir. Albatta rostgo‘ylik xotirjamlikdir. O’lg‘on esa shubhalidir». Imom Termiziy rivoyatlari.

56/3. Abu Sufyon Saxr ibn Harbdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Hiraql qissasidagi uzun hadisda keltirilishicha, Hiraql: «Sizlarga payg‘ambaringiz, ya’ni Rasululloh sollalohu alayhi vasallam nima buyuryaptilar?» deganida, Abu Sufyon: «U payg‘ambar yakka Allohga ibodat qilib, biror narsani shirk keltirmaslikka, otalaringiz aytgan narsalarni tark qilishga va namoz o‘qish, rost so‘zlash, iffatli bo‘lishga, qarindosh-urug‘larga bog‘lanishga buyuradilar», dedi. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

57/4. Sahl ibn Hunayfdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. (Bu zot Badrda ishtirok etganlardan edilar.) Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Kimki Alloh taolodan sidqidil ila shahidlikni so‘rasa, Alloh taolo uni shahidlik manziliga yetkazadi. Agar u kishi to‘shagida vafot etsa ham», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

58/5. Abu Hurayradan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollalohu alayhi vasallam aytdilar: «Payg‘ambarlardan birlari (ularga Allohning salovot va salomi bo‘lsin) g‘azotga chiqayotib qavmlariga: «Men bilan birga xotin olgan-u, lekin hali shar’iy qovushmagan; uy qurgan-u, lekin hali tomini yopmagan; homilador qo‘y va tuyalarining tug‘ishini kutayotgan odamlar bormasin», dedilar. So‘ngra g‘azotni boshladilar. Asr namozi yoki shunga yaqinroq payt bo‘lganida, bir qishloqqa yaqinlashib quyoshga qarata: «Sen ham o‘z ishingga buyurilgansan, men ham o‘z ishimga buyurilganman. Allohim, bu quyoshni bizdan to‘xtat», deganlarida, quyosollalohu alayhi vasallam to‘xtab qoldi. Hattoki, Alloh taolo u payg‘ambarga fath qilib berdi. O’ljalar (g‘animatlar) to‘plandi. Uni olov yeyisollalohu alayhi vasallam uchun keldi-da, lekin yemadi. Shunda payg‘ambar: «Oralaringizda o‘ljaga xiyonat qilgan bordir. Har bir qabiladan bir kishi menga bay’at qilsin», dedilar. Bay’atda bir kishining qo‘li yopishib qoldi. Payg‘ambar: «Xiyonat sizlarning qabilangizda ekan. Menga qabilangiz bay’at qilsin», dedilar. Ular bay’at qilishganida, ikki yoki uch kishining qo‘li yopishib qoldi. Payg‘ambar xiyonat sizlarda, deganlarida, ular sigirning boshidek tillani olib kelib qo‘yishganida, olov kelib, uni yedi. Bizdan avvalgilardan birortasiga o‘ljalar halol qilinmadi. So‘ngra Alloh taolo o‘ljalarni bizga halol qildi. Qachonki, bizdagi zaiflik va ojizlikni ko‘rganida, biz uchun uni halol qildi». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

59/6. Abu Xolid Hakim ibn Hizomdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Oldi-sotdi qiluvchiga ajralmaslaridan oldin ixtiyor bordir. Agar ikkilari rost gapirib, muomalani ravshan qilishsa, oldi-sotdilarida baraka qilinadi. Agar yashirib, yolg‘on gapirishsa, oldi-sotdilaridagi baraka o‘chiriladi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

5-BOB
Alloh doim kuzatuvchi ekanligining bayoni

Alloh taolo quyidagilarni aytadi:
«U sizni o‘zingiz (namoz uchun) turayotgan vaqtingizda ham, sajda qilguvchilar (namoz o‘quvchilar) orasidan ko‘chayotgan (vaqtingizda ham) ko‘rib turur» (Shuaro surasi, 218-219-oyatlar);

«Sizlar qaerda bo‘lsangizlar, U sizlar bilan birgadir» (Hadid surasi, 4-oyat);
 
«Albatta Allohga na yerdagi va na ko‘kdagi biron narsa maxfiy emasdir» (Oli Imron surasi, 5-oyat);

«Shak-shubhasiz Parvardigoringiz (barcha narsani) kuzatib turguvchidir» (Val-Fajr surasi, 14-oyat);

«(Alloh) ko‘zlarning xiyonatini (ya’ni, qarasollalohu alayhi vasallam harom qilingan narsaga o‘g‘rincha ko‘z tashlashni) ham, dillar yashiradigan narsalarni ham bilur» (G‘ofir surasi, 19-oyat).

Bu bob haqidagi oyatlar ko‘p va ma’lumdir.

60/1. Umar ibn Xattobdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. «Biz kunlarning birida Rasululloh sollalohu alayhi vasallam bilan birga o‘tirgan edik, shu payt kutilmaganda oppoq kiyimli, qop-qora sochli bir kishi kelib qoldi. Unda safar asorati ko‘rilmasdi. Va uni bizdan biror kishi tanimasdi ham. U kishi Rasululloh sollalohu alayhi vasallam huzurlarida o‘tirib, tizzasini tizzalariga tekkizib, ikki kaftini sonlari ustiga qo‘yib: «Ey Muhammad, menga Islom haqida xabar bering», dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Islom bu - «Allohdan boshqa iloh yo‘q, albatta Muhammad alayhissalom Allohning rasuli», deb guvohlik bermog‘ing, namozni ado etmog‘ing, zakot bermog‘ing, Ramazon ro‘zasini tutmog‘ing hamda yo‘l yurishga qodir bo‘lsang, Baytullohni haj qilmog‘ingdir», dedilar. U kishi: «Rost gapirdingiz», dedi. Biz esa undan so‘rab yana tasdiqlagani uchun ajablandik. Haligi kishi: «Menga imon haqida xabar bering», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam«Allohga, farishtalariga, kitoblariga, payg‘ambarlariga, oxirat kuniga hamda yaxshi va yomon taqdirga imon keltirmoqligingdir», dedilar. U kishi yana: «Rost gapirdingiz, menga ehson haqida xabar bering», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Ehson - Allohni go‘yoki ko‘rib turgandek ibodat qilmog‘ing. Agar uni ko‘rmasang, U seni ko‘radi», dedilar. U kishi: «Menga Qiyomat haqida xabar bering», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «So‘ralgan shaxs bu haqda so‘rovchidan ziyoda biluvchi emas», dedilar. U kishi: «(Bunday bo‘lsa) Qiyomat alomatlari haqida xabar qiling», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Cho‘ri o‘z xojasini tug‘mog‘i hamda yalang‘och qo‘y boquvchi bechoralar uy bino qilishda (kim o‘zarga) poyga qilmoqliklaridir», dedilar. So‘ngra u kishi ketdi. Men esa uzoq vaqt turib qoldim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Ey Umar, bu savol qilgan kishini bilasanmi?» dedilar. Men: «Alloh va rasuli biluvchiroq», dedim. Shunda u zot: «Bu Jabroil edi. Sizlarga diningizni ta’lim berisollalohu alayhi vasallam uchun keldilar», deb aytdilar». Imom Muslim rivoyatlari.

61/2. Abu Zarr Jundub ibn Junoda roziyallohu anhu va Abu Abdurahmon Muoz ibn Jabaldan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qaysi joyda bo‘lmagin, Allohdan qo‘rq. O’monlikka yaxshilikni ergashtirgin. Uni o‘chirib yuboradi. Odamlarga chiroyli xulq bilan muomala qil», deb aytdilar. Imom Termiziy rivoyatlari.

62/3. Ibn Abbosdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. «Bir kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning orqalarida mingashib ketayotgan edim. U zot: «Ey bola, senga bir kalima o‘rgataymi? Allohga rioya qil, seni saqlaydi. Allohga rioya qil, Uni ro‘parangdan topasan. Agar so‘rasang, Allohdan so‘ragin. Agar yordam tilasang ham, Allohdan tilagin. Bilginki, agar ummat biror narsada senga yordam berishga jamlanishsa, faqatgina Alloh senga (taqdir) qilib yozib qo‘ygan narsanigina yordam bera olishadi, xolos. Agar ummat biror narsada senga zarar berishga jamlanishsa, faqatgina Alloh senga (taqdir) qilib yozib qo‘ygan narsanigina zarar bera olishadi, xolos. Qalam ko‘tarilib, sahifalar qurib bo‘lgan», deb aytdilar». Imom Termiziy rivoyatlari.

Termiziydan boshqa rivoyatlarda quyidagicha aytiladi: «Allohga rioya qil, oldingda topasan. Allohni kengchilikda tanigin, seni qiyinchilikda taniydi. Bilginki, albatta xato qilganing to‘g‘ri qilmaganing uchun emas. Va to‘g‘ri qilganing xato qilmaganing uchun emas. Bilginki, albatta nusrat sabr bilan birga bo‘ladi. Shodlik aziyatlar bilan birga bo‘ladi. Va qiyinchilik bilan yengillik bo‘ladi».

63/4. Anasdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Bu zot: «Sizlar ba’zi amallarni qilasizlar. U sizlarning nazdingizda soch tolasidan ham nozikroqdir. Biz esa Rasululloh sollalohu alayhi vasallam zamonlarida bularni halokatga eltuvchi amallardan, deb sanardik», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.