939/6. Abdulloh ibn Avfodan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu zot qizlariga to‘rt takbir ila janoza namozi o‘qib, to‘rtinchi takbirdan keyin ikki takbir orasidagi miqdoricha turib, qizlariga istig‘for aytib, duo qildilar va: «Rasulullohning (s.a.v.) mana shundoq qilganlarini ko‘rdim», dedilar.

Boshqa rivoyatda: «To‘rtinchi takbirni aytib, uzoq turib qolganlaridan biz beshinchi takbirni ham aytsalar kerak, deb o‘yladik. Lekin o‘ng va chap tomonlariga salom berib, namozni tugatdilar. Qachonki namoz tamom bo‘lgandan keyin biz u zotga: «Bu qanday qilganingiz?» desak, u zot: «Men Rasulullohdan (s.a.v.) nimani ko‘rgan bo‘lsam, unga ziyoda qilmayman» yoki «Rasululloh (s.a.v.) mana shundoq qildilar», deb aytdilar». Imom Hokim rivoyatlari.

158-BOB
Dafn etishni tezlatish haqida

940/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Janozani (dafn etishni) tezlatinglar. Agar mayyit yaxshi bo‘lsa, yaxshilikka tezlatgan bo‘lasizlar. Agar mayyit yomon bo‘lsa, bo‘yinlaringizdan tezroq qo‘ygan bo‘lasizlar», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Imom Muslimning rivoyatlarida: «Tezroq yetkazishingiz unga yaxshiroqdir», deyilgan.

941/2. Abu Said al-Xudriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Agar tobutdagi o‘likni odamlar ko‘tarib yelkalariga qo‘yishsa, o‘sha tobutdagi kishi solih bo‘lsa, meni tezroq olib boringlar, deydi. Bordiyu yomon bo‘lsa, o‘z ahliga: «Voy bo‘lsin, bu tobut bilan qaerga olib ketmoqdasizlar?» deydi. Bu aytgan so‘zni insondan boshqa hamma eshitadi. Agar inson ham eshitganida edi, hushidan ketib yiqilar edi», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

159-BOB
Mayyit bo‘ynidagi qarzini tez uzish hamda o‘lishi bilan tezda, ko‘mish tadorikini ko‘rishning mahbubligi haqida. (Ammo to‘satdan o‘lib qolgan kishining o‘lik yo tirikligi aniq bo‘lmaguncha shoshiltirilmaydi)

942/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Mo‘minning joni qarzi tufayli muallaq (osilgan) holda qoladi. Qachon qarzi uzilsa, u qutiladi» (ya’ni qarzi uzilmasa, karam etilgan maqomga erisha olmaydi. Va najot yoki halokatga hukm etilmay turadi), dedilar. Imom Termiziy rivoyatlari.

943/2. Husayn ibn Vahvahdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Talha ibn Barro ibn Ozib (r.a.) kasal bo‘lganlarida, Rasululloh (s.a.v.) ko‘rgani kirib: «Men Talhani o‘lim bo‘sag‘asida, deb gumon qilayapman. Agar vafot etgudek bo‘lsa, menga xabar beringlar. Va dafn etishni tezlatinglar. Chunki musulmon kishining murdasi o‘z ahli huzurida to‘xtatib turilishi durust emas», dedilar. Abu Dovud rivoyatlari.

160-BOB
Qabr oldida mav’iza qilish haqida

944/1. Alidan (r.a.) rivoyat qilinadi. Biz «Baqiy’ul g‘arqad» qabristonida dafn marosimida edik. Rasululloh (s.a.v.) huzurimizga kelib o‘tirdilar. Biz ham u zotning atroflarida o‘tirdik. U zotning qo‘llarida asolari bor edi. Ovozlarini pastlatib, o‘sha aso bilan yerga urib: «Sizlardan har biringizning do‘zax va jannatdan bo‘lgan makoningiz yozib qo‘yilgandir», dedilar. Sahobalar: «Ey Allohning Rasuli, (unda amal qilib o‘tirmasdan) o‘sha yozib qo‘yilgan taqdir kitobimizga suyanib o‘tiraveraylikmi?» deyishdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.) «Amal qilaveringlar. Kim qaysi maq0yaratilgan bo‘lsa, o‘sha maqomga olib boradigan ishlar unga oson qilib qo‘yiladi, ya’ni yo‘llab qo‘yiladi», deb hadisning oxirigacha zikr qildilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

161-BOB
Mayyit dafn etilgach qabr oldida biroz o‘tirib, uning haqqiga duo, istig‘for hamda Qur’on tilovat qilish haqida

945/1. Usmon ibn Affondan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) mayyitni dafn qilganlaridan keyin uning tepasida turdilar va: «Birodaringiz uchun istig‘for aytinglar va u sobit turishini so‘roq qilinyapti, chunki hozir u so‘ralyapti», dedilar. Abu Dovud rivoyatlari.

946/2. Amr ibn Osdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu zot: «Meni dafn qilganlaringdan keyin bir hayvon so‘yib, go‘shtini taqsimlash miqdoricha fursat qabrim tepasida turinglar. Toki, sizlarning hamrohligingizda Rabbimning elchisiga javob qaytarib olay», de dil ar. Imom Muslim rivoyatlari.

Shofe’iy aytdilar : «Qabr oldida Qur’ondan biror (sura) o‘qish yaxshi amaldir. Agar Qur’onning barchasi xatm qilinsa, undan ham yaxshiroqdir».

162-BOB
Mayyitga sadaqa qilib, uning haqqiga duo yo‘llash haqida

Alloh taolo:
«Ulardan keyin (dunyoga) kelgan zotlar ayturlar: «Parvardigoro, O’zing bizlarni va bizlardan ilgari iymon bilan o‘tgan zotlarni mag‘firat qilgin», (Hashr surasi, 10-oyat) deb aytgan.

947/1. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kishi Rasulullohga S: «Onam to‘satdan vafot etib qoldi. Gumon etishimcha, agar (o‘lishidan oldin) gapira olganida, biror sadaqa qilib ketgan bo‘lar edi. Endi men uning nomidan sadaqa qilsam, onamga savobi boradimi?» deganida Rasululloh (s.a.v.): «Ha», deb javob qildilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

948/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Agar inson vafot etsa, uning amali to‘xtab qoladi. Faqat uch narsada to‘xtamaydi, ya’ni nomai a’moliga yozilib boradi. 1. Sadaqai joriya, ya’ni davom etuvchi va yo‘lga qo‘yilgan sadaqa. 2. Manfaatli ilm, ya’ni ta’lim berilgan ilm va yozib qoldirilgan asar. 3. Ota-onasiga duo qiluvchi solih farzandning ortda qoldirilishi», deb aytdilar. Imom Muslim rivoyatlari.

163-BOB
Mayyit haqida maqtovli so‘zlarni gapirish xususida

949/1. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Sahobalar bir janoza oldidan o‘ta turib, mayyitni yaxshilik bilan sifatlab maqtashdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): «Vojib bo‘ldi», dedilar. So‘ngra boshqa janoza oldidan o‘tib, mayyitni yomonlik bilan sifatlab qoralashdi. Rasululloh (s.a.v.) yana «Vojib bo‘ldi», dedilar. Umar ibn Xattob (r.a.): «Nima vojib bo‘ldi?» deganlarida, Rasululloh (s.a.v.) «Haligi yaxshilik bilan sifatlangan kishiga jannat, yomonlik bilan sifatlangan kishiga do‘zax vojib bo‘ldi. Sizlar esa, Allohning yerdagi guvohlaridirsiz», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

950/1. Abul Asvaddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu zot: «Madinaga borib, Umar ibn Xattob (r.a.) huzurlarida o‘tirgan edim. Bir tobutni olib o‘tib qolishdi. Shunda mayyit yaxshilik ila sifatlandi. Umar ibn Xattob (r.a.): «Vojib bo‘ldi», dedilar. So‘ngra boshqasi olib o‘tildi. Undagi mayyit ham yaxshi sifat ila maqtaldi. Umar ibn Xattob (r.a.): yana: «Vojib bo‘ldi», dedilar. Keyin uchinchi mayyitni olib o‘tishdi. Uni yomonlik ila sifatlashdi. Umar ibn Xattob (r.a.): «Vojib bo‘ldi», dedilar. Shunda men: «Nima vojib bo‘ldi ey Mo‘minlar amiri?», deb so‘ragan edim, Umar ibn Xattob (r.a.) xuddi Rasululloh (s.a.v.) aytganlaridek: «Qay bir musulmon kishining yaxshi ekaniga to‘rt kishi guvohlik bersa, Alloh uni jannatiga kirgizadi», dedilar. Shunda biz: «Uchta bo‘lsa-chi?» deb so‘radik, «Uchta bo‘lsa ham», dedilar. «Ikkita bo‘lsa-chi?» degan edik, «Ikkita bo‘lsa ham», dedilar. Ammo «Bitta bo‘lsa-chi?» deb so‘ramadik», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

164-BOB
Balog‘atga yetmagan yosh bolalari o‘lgan kishilarning fazilatlari haqida

951/1. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Qaysi bir musulmon kishining balog‘at yoshiga yetmagan uch farzandi vafot etsa, Alloh taolo ularning ota-onalarini fazli va marhamati bilan jannatga kirgizadi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

952/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Musulmonlardan qaysi bir kishining uchta farzandi vafot etsa, do‘zaxga tushmaydi. Faqat qasamning ijro etilishi uchungina tushib chiqiladi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Qasamning ijro etilishidan maqsad Allohning: «Sizlardan har biringiz unga (jahannamga) tushguvchidirsiz» so‘zi iroda qilingandir (Maryam surasi, 71-oyat).

953/3. Abu Said al-Xudriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir xotin Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga kelib: «Ey Allohning Rasuli!, erkaklar aytib bergan hadislaringiz orqali (ilmda) o‘zib ketishdi. Biz ayollarga ham bir kuningizni ajratib, Alloh sizga o‘rgatgan narsalardan bizga ham ta’lim bersangiz», deganida, Rasululloh (s.a.v.) «Shu, shu kunlari to‘planingiz», deb buyurdilar. Bas, ayollar jamlanishdi. Rasululloh (s.a.v.) ham kelib, Alloh o‘rgatgan narsalardan ayollarga ta’lim berdilar. Keyin u zot: «Qaysi bir xotin uchta bolasini (o‘zidan oldin qabrga) jo‘natsa, o‘sha bolalari u ayol uchun do‘zaxdan to‘siq bo‘ladi», dedilar. Shunda bir xotin: «Ikkita bo‘lsa-chi?» dedi. Rasululloh (s.a.v.) «Ikkita bo‘lsa ham», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

165-BOB
Zolimlar qabri yonidan o‘tganda qo‘rqib yig‘lash, Allohga muhtojlikni izhor qilish va ulardan g‘aflatda qolishdan saqlanish xususida

954/1. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) Samud qavmining diyori Hijr nomli joyga yetganlarida, sahobalarga: «Mana bu azoblanayotganlar yeriga faqat yig‘lagan holda kiringlar. Agar yig‘lamasanglar, kirmanglar. Ana shunda ularga yetgan narsa sizlarga yetmaydi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Boshqa rivoyatda Rasululloh Sh, qachonki Hijr nomli joydan o‘ta turib: «O’z jonlariga zulm qilgan miskinlar diyoridan yig‘lagan holda o‘tinglar. Ularga yetgan musibat sizlarga ham yetib qolmasin», deb, boshlarini o‘rab, o‘sha vodiydan tezlik ila chiqib ketdilar.

SAFAR ODOBLARI KITOBI

166-BOB
Safarga payshanba kuni hamda kunning avvalida chiqishning mahbubligi haqida

955/1. Ka’b ibn Molikdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) Tabuk g‘azotiga payshanba kuni chiqdilar. U zot payshanba kuni chiqmoqni yaxshi ko‘rardilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Ikki sahih kitobidagi rivoyatlarning birida: «Rasululloh (s.a.v.) safarga ko‘pincha payshanba kuni chiqardilar», deyilgan.

956/2. Saxr ibn Vado’a al-o‘omidiydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Allohim, ummatimning kunduz avvalida (ya’ni tongda ishlarini bajaridaganlariga) baraka ato qilgin», deb duo qildilar. Rasululloh (s.a.v.) agar ozmi-ko‘pmi biror yerga qo‘shin yuboradigan bo‘lsalar, kunduzning avvalida (ya’ni tongda) yuborar edilar. Mana shu hadisning roviysi Saxr (r.a.) savdogar edilar. Bu zotning odatlari, agar tijoratlarini yuboradigan bo‘lsalar, kunduzning avvalida (ya’ni tongda) yuborar edilar. Mana shundan erta tongda ishlarini bajarishlari sababli mol-dunyolar ko‘payib, badavlat bo‘lib ketdilar. Abu Dovud va Termiziy rivoyatlari.