Чувствуйте себя прекрасно каждый раз, когда вы посещаете этот сайт, который знает

Покланувчилар
Поклик динимизнинг асосий устунларидандир. Поклик ҳақида оят ва ҳадислар бор. Жумладан Тавба сурасида шундай марҳамат қилинади:
لاَ تَقُمْ فِيهِ أَبَداً لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ
Яъни: “Сен у (масжид)да ҳеч қачон турма! Албатта, биринчи кундан тақво асосида қурилган масжидда турмоқлигинг ҳақдир. Унда покланишни севадиган кишилар бор. Аллоҳ эса покланувчиларни севадир”.
Поклик ҳар бир соҳага тегишлидир.
عن أبي أيوب رضي الله عنه قال، قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : أربع من سنن المرسلين، الحيا ء و الطعتر و السواك و النكاح. (رواه الترمزي و قال حديث حسن غريب)
   Абу Айюб разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Тўрт нарса пайғамбарларнинг одатларидандур – ҳаё; хушбўйлик; мисвок ва никоҳ”. (Термизий ривояти)
Авзоий Ҳассон ибн Атияйдан, у Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қиладилар:
"Таҳорат имоннинг бўлагидир, мисвок эса, таҳоратнинг бўлагидир. Агар умматимга қийин бўлмаганда, ҳар намоз олдидан мисвок қилмоққа буюрар эдим. Банданинг икки ракъатни мисвок қилиб ўқиган намози мисвок қилмасдан ўқилган етмиш ракъат намоздан афзалдир".
Ҳақиқатдан ҳам ислом дини ҳар нарсадан аввал инсонни руҳий маънавий, ҳам жисмоний покликка даъват этади.
Қуръони Карим оятларида Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам суннатларида ҳам покликка тарғиб қилинади.
Ислом динининг озодаликка аҳамият бериши қуйидаги ишлардан ҳам яққол кўзга ташланади. Таҳорат қилишнинг инсон саломатлиги учун жуда ҳам кўп фойдалари бор. Жумладан кўзни қайта-қайта ювиб туришнинг трахома касаллигидан сақлар экан. Оғиз-бурунни чайиб туриш эса, гриппдан, шунга ўхшаш юқумли касалликлардан сақлайди. Маълум бўлишича кўпгина микроблар инсон аъзосига тери орқали киради. Тез-тез ювилиб турган баданда микроб қолмаслиги ўз-ўзидан аён.
Динимиз таълимотида эркак ва аёл жинсий алоқа, эҳтиломдан сўнг ғусл қилишликни вожиб қилган.
Амалий ва тиббий тажрибалардан маълум бўлишича, инсон жинсий алоқадан сўнг кўп қувват йўқотар экан. Тетик тортиб, ўзига келиши учун зарур нарса эса, бутун баданни тоза сув билан яхшилаб ювмоқликдан иборат экан.
Абу Ҳурайра ра.дан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар:
“Агар умматимга машаққат бўлмаганда эди, ҳар намоздан олдин мисвок қилишга (яъни тишини тозалашга) буюрган бўлар эдим” – деган эдилар.
Юқоридаги ҳадисдаги мисвок, яъни тиш тозалагич ўша даврдаги арок деган бутадан тиш тозалаш учун ясаладиган асбобнинг номидир. Олимлар бу нарсани текшириб кўришганда, тиб нуқтаи назаридан бу ўсимлик ўзидан кўпгина шифобахш кимёвий моддаларни жамлаганлигига ишонч ҳосил қилдилар. Демак, мисвок турли фойдали ва ҳушбу моддалардан иборат бўлган табиий тиш чўткаси десак адашмаган бўламиз. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ва у кишининг саҳобалари табиий тиш чўткасини бир неча асрлар олдин ишлатган бўлишса, ҳозирги замон кишилари 1800 йилдан бошлаб тиш чўткаларини ишлата бошладилар.
(nasafziyo.uz манбаларидан фойдаланилди)

Шаҳобиддин Парпиев. Асака туман бош имом хатиби

Саховат соҳиблари
Маълумки, шариатимиз таълимотларида эҳсон ва саховатга тарғиб қилинади. Эҳсон соҳибларига улкан ажрлар ва дўзахдан анжот хабарлари келган.
Албатта, хайру эҳсон ва саховат нафақат соҳибининг охират учун, балки дунёси учун, наинки саховат соҳибининг дунёси, балки бутун жамият учун ҳам манфаатлидир. Кишилар ўртасида меҳр-мурувват пайдо қилиб, бўғзу адоватни кўтариб юборур.
Тинч ва фаровон турмуш тарзи учун ҳам саховат зарур. Қанча-қанча бечораҳол ва йўқсулларнинг ярим кўнгиллари тўлиб, рўзғори ғимирлаб қолур.
Абу Кабша Амр ибн Саъд Анморийдан (р.а.) ривоят қилинади Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Уч нарса борки, улар ҳақида мeн қасамёд қилиб, сизларга гапириб бeраман. Уларни ёдлаб олинг:
Садақа бeрган банданинг моли камайиб қолмайди.
Бир кишига зулм қилинсада, у киши ўша нарсага сабр этса, Аллоҳ таоло унинг иззат-шарафини зиёда қилади.
Қайси бир банда тиланчилик эшигини очса, Аллоҳ таоло унга камбағаллик эшигини очади», ёки шунга ўхшаш сўз айтдилар. Яна айтдилар:
«Ва яна сизларга гапириб бeраман. Уни мeндан ёдлаб олинглар. Албатта, дунё тўрт кишиникидир:
Аллоҳ таоло бир бандасига мол-дунё ҳамда илм бeрган бўлса, у киши Раббисига тақво қилиб, қариндошлари билан алоқаларини боғласа ва бу топган мол-дунёсида Аллоҳнинг ҳаққи борлигини билса, шу киши энг афзал мақомдадир.
Аллоҳ таоло бир бандасига илм бeрган бўлса-ю, мол-дунё бeрмаган бўлса, аммо бу кишининг нияти холис бўлиб, агар мeнда ҳам мол-дунё бўлганида эди, фалончи киши каби яхшиликлар қилар эдим дeб айтса, бу қилган нияти ила юқоридаги биринчи киши билан савоби тeнгдир.
Аллоҳ бир бандасига мол-дунё бeрган бўлса-ю, аммо илм бeрмаган бўлса, у киши молни андишасиз, пала-партиш ишлатиб, Раббисига тақво қилмасдан, қариндошчилик алоқаларини узиб ва бу топган молида Аллоҳнинг ҳаққи борлигини билмаса, шу киши энг ёмон мақомдадир.
Аллоҳ таоло бир бандасига мол-дунё ҳам, илм ҳам бeрмаган бўлса, бу киши: «Агар мeнинг мол-дунёйим бўлганида, фалон киши каби (яъни учинчи кишидeк) ишлатар эдим», дeб айтса, бу киши мана шу нияти билан учинчи шахс каби гуноҳи тeнгдир», дeдилар. Имом Тeрмизий ривоятлари. (Риёзус солиҳийн. Абу Закариё Яҳё ибн Шараф Нававий. зиёуз.cом кутубхонаси)
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо) айтадилар: Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бир куни Каъбанинг ёпинчиғига осилиб турган бир кишининг олдидан ўтдилар. У одам:
"Сeндан бу уйнинг ҳурмати билан сўрайманки, гуноҳларимни кeчир", дeр эди.
Шунда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар:
«Эй Аллоҳнинг бандаси! Ўзингнинг ҳурматинг билан сўра, чунки мўминнинг ҳурмати Аллоҳ наздида Байтуллоҳнинг ҳурматидан улуғдир".
«Эй Аллоҳнинг расули, – дeди у, – мeнинг катта гуноҳим бор".
Расулуллоҳ:
"Нима гуноҳ?" дeб сўрадилар.
"Мeнинг молим кўп эди. Қўй-молларим ҳам, отларим ҳам кўп эди. Лeкин бир киши бирон бир нарса сўраса, гўёки юзимдан олов чиқиб кeтарди", дeди у.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар:
«Эй фосиқ, кeт олдимдан, ўтинг билан мeни ҳам ёндирма. Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, агар минг йил рўза тутсанг ва минг йил намоз ўқисанг ҳам, хасис бўлиб ўлсанг, Аллоҳ таоло сeни дўзахга улоқтиради. Хасислик куфрдан, куфр эса дўзахда эканини, саховат имондан ва имон жаннатда эканини билмайсанми?!" (Танбeҳул ғофилин. Ал-Фақиҳ Абу Лайс ас-Самарқандий. зиёуз.cом кутубхонаси)

Шаҳобиддин Парпиев. Асака туман бош имом хатиби

Нафсу-ҳаво
   Бизнинг энг душманимиз – нафс. Чунки у биз билан оим бирга ва бизнинг энг нозик томонимиздан хабардор. Озгина беэътибор бўлиб қолсак бизни ҳалок қилиши турган гап. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу борада аниқ ва равшан қилиб айтганлар:
   “Бизнинг олдимизда то қиёматгача давом этиб турадиган катта жиҳод борки, у нафс жиҳодидур”.
Динимизда нафсни поклаш, инсон ўзини-ўзи тергаб, эртанги кунга нима тайёрлаганига назар солиб туриши ўта муҳим ишлардан ҳисобланади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай дейди:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ (سورة الحشر الاية-18).
яъни: “Эй, имон келтирганлар! Аллоҳдан қўрқингиз ва (ҳар бир) жон (эгаси) эртанги кун (қиёмат) учун нимани (қандай амални) тақдим этганига қарасин! Аллоҳдан қўрқингиз! Албатта, Аллоҳ қилаётган амалларингиздан хабардордир”(Ҳашр сураси, 18-оят).
Пайғамбаримиз саллалоҳу алайҳи васаллам ўз нафсини тергаб турган кишини ақлли, ҳушёр инсон деб атаганлар:
الكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ وَالْعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعَ نَفْسَهُ هَواهَا وَتَمنَّى عَلَى اللهِ (رواه الامام الترمذي).
яъни: “Ақлли-ҳушёр киши – ўз нафсини тергаган ва ўлимдан кейинги ҳолат учун амал қилган инсондир. Ожиз одам – нафсини ҳавосига эргаштирган ва Аллоҳдан (кўп нарсаларни) умид қилган кишидир” (Имом Термизий ривояти).
Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу шундай дедилар:
حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا، وَتَزَيَّنُوا لِلْعَرْضِ الْأَكْبَرِ وَإِنَّمَا يَخِفُّ الْحِسَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
عَلَى مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ فِي الدُّنْيَا (رواه الامام الترمذي).
яъни: “Ҳисобга тортилишингиздан аввал нафсингизни ҳисоб-китоб қилинг ва буюк рўпара бўлиш кунига зийнатланинг (тайёргарлик кўринг). Қиёмат кунидаги ҳисоб фақат дунёда ўзини тергаб турган кишиларгагина енгил бўлади” (Имом Термизий ривояти).
Қуръони каримда нафсини поклаган инсон нажотга эришиши ўн бир ўринда қасам билан зикр қилинган. Нафсни поклаш ҳақида Қуръони каримда такрор-такрор келади:
﴿ وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى * فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى ﴾ (سورة النازعات الاية 40 – 41).
яъни: “Аммо, кимки Парвардигорининг (ҳузурида) туриши (ва ҳисобот бериши)дан қўрққан ва нафсини ҳаволанишдан қайтарган бўлса, бас, фақат жаннатгина (унга) макон бўлур” (Назиат сураси, 40-41 оятлар).
Пайғамбаримиз саллалоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифларида нафсини поклаган киши имоннинг таъми (ҳаловати)ни татишини хабар бердилар (Имом Абу Довуд ривояти). Яна Пайғамбаримиз алайҳиссалом Аллоҳ таолодан нафсимизни поклашни сўраб дуо қилишни ўргатганлар:
اَللَّهُمَّ آتِ نَفْسِي تَقْوَاهَا، وَزَكِّهَا أَنْتَ خَيْرُ مَنْ زَكَّاهَا، أَنْتَ وَلِيُّهَا وَمَوْلَاهَا...(رواه الامام مسلم).
яъни: “Эй, Аллоҳ! Нафсимга тақвосини ато қилгин ва уни поклагин. Зеро сен энг яхши покловчисан. Сен унинг эгаси ва мавлосисан” (Имом Муслим ривояти).
Инсон бу дунёда лаззатланиб, яшаши унга нима зарар келтиради? Билайликки дунёнинг барча неъматлари инсон учун яратилган. Муаммо унинг лаззатланишида эмас. Муаммо Яратганнинг бизга инъом этган жисмимизга нисбатан бепарволигимиздадир. Жисмимизни нимага ишлатишимиз кераклигини унутишимизда. Натижада инсонни фақат нафсини қондиришдан бошқа ғами бўлмай қолади.
Қачон инсон нафси буюрганига чопиб, унга сўзсиз итоат этар экан у икки жиддий дардга йўлиқади.
Биринчиси - нафснинг  туганмас орзуларига дуч келади. Қачонки у сўраса, сен берасан. Чунки у сендан талаб қилади. Сен эса унга итоат этасан. Сўраганини берар экансан, у сенинг бераётганларингга қониқмасликка ўтади. Сен унинг айтганларини бир марта, иккинчи, учунчи, тўртинчи марта берасан. Бешинчисида у берганингга қониқмай, ундан кўра жозибалироғини, ғайри оддийроқ  нарсани талаб қилади. Чунки бешинчи бор аввал лаззатланиб юрган нарсасидан лаззат ололмайди.
Иккинчи муаммо нафснинг ўзида. Ҳар вақт сен уни қониқишга уринганингда у қониқадию, лекин бу қониқиш вақтинча давом этади. Маълум вақт лаззатланади. Кейин эса бу қониқиш кичрайиб бориб оқибатда йўқолади. Бу ҳолат қабрига киргунича давом этади. Унинг истакларининг охири йўқ.

Муҳаммадқудратбек Дадабоев. Асака т. "Ҳолмадодхоҳ" жоме масжиди имом хатиби
Жума тезисларидан фойдаланилди

ЎЗ ЖОНИГА ҚАСД ҚИЛИШ
Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло бизларни Ўз Каломида огоҳлантиради:
وَلاَ تُلْقُواْ بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ
“Ўзингизни ҳалокатга дучор қилманг” (Бақара. 195)
وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيماً
“Ўзингизни ўзингиз ўлдирманг. Албатта, Аллоҳ сизларга раҳмлидир” (Нисо. 29)
Пайғамбаримиз Муҳамад саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз-ўзини ўлдириш ҳаром эканлиги, бундай ишни қилган кишига охиратда қаттиқ азоблар бор эканлиги ҳақида айтиб ўтганлар. Жумладан:
“Кимки тоғ тепасидан ташланиб, ўз-ўзини ўлдирса, ўлгандан сўнг жаҳаннамда ҳам шу хил азобга гирифтор бўлади. Агар заҳар ичиб ўзини ўзи ўлдирса, жаҳаннамда ҳам абадий шу азобга мубтало бўлади. Кимки ўзини темир парчаси билан ўлдирса, у киши темир парча қорнига суқулган ҳолатда жаҳаннам ўтида абадий қолур», деб марҳамат қилганлар.
Бошқа бир ривоятда эса: “Ўзини сувга ташлаб ёки осиб ёки куйдириб ўлдирган кишиларнинг ҳукми ҳам юқорида зикр қилинганлар билан баробардир», деганлар. (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Имом Бухорий (р.а.) ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ (с.а.в) шундай дейдилар: “Аллоҳ таоло ҳадиси қудсийда марҳамат қилади. “Бандам ўз-ўзини ўлдириб, менинг унга берган умримга шукур қилмай шошилди. Шунинг учун унга жаннатни абадий ҳаром қилдим”, марҳамат қилган.
АҚШда 15-19 ёшдаги ўсмирлар йигитлар лар орасида ўз жонига қасд қилиш кейинги 30йилда 300 % га ўсган. Қизлар орасида 200 % га ортган. Полшада 12-20 ёшли ўсмирлар орасида бу кўрсаткич ўғил болаларда 4 баробар, қизларда 79 % ўсган. Мутахассисларнинг тадқиқотларига кўра ўз жонига суиқасд қилишнинг асосий сабалари ушбулардир:
1)   Психологик сабаблар;
2)   Жинсий ҳаётнинг эрта бошланиши ва ишқий муаммолар;
3)   Оиладаги муаммолар;
4)   Ичкилик ва гиёҳвандлик;
5)   Тушкунлик.
Бундан бошқа саблар ҳам бор. Шуни ҳам эслатиб ўтмоқчимизки, бу фикрлар асосан Европа ўсмиршуносларининг фикрлари. Лекин энг этиборлиси шундаки, юқоридаги барча муаммолар бизларнинг ота-боболаримизнинг қонларига сингиб кетган инсоний эътиқодлар мажмуасининг сабоқлари билан ечилиши энг осон  ва тўғри йўлдир. Яъни оилада соғлом эътиқод асоси бўлган исломий тарбия орқали тушунчалар тўғри олиб борилса кўплаб муаммолар бартараф этилиши мумкин.

Турсунали Норбўтаев. Асака т. “Мирзо Шариф” жоме масжиди мутаваллиси

ЁЛҒОНЧИЛИК  - КАТТА ГУНОҲ
Ростгўйлик инсоннинг мартабасини юқори қилади. Ёлғончилик эса обрўсини тушириб, жамият аъзоларининг ишончини йўқотади. Охирида шарманда қилади. Худодан қўрққан инсон ёлғон гапирмаслиги керак.
Абу Лайс Самарқандий айтганларки: "Хавфнинг, яъни Аллоҳдан қўрқишнинг аломати саккизта нарсада намоён бўлади: Биринчиси тилда, яъни, тил ёлғондан, ғийбатдан ва бeкорчи гаплардан тийилади ва Аллоҳни зикр қилиш, Қуръон тиловати ва илмий музокаралар билан машғул бўлади”.
Абу Муҳаммад Ҳасан ибн Али ибн Абу Толиб разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади - Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан қуйидаги айтган нарсаларини ёдлаб олдим:
«Шубҳали нарсани шубҳасиз нарсага қолдир. Албатта ростгўйлик xотиржамликдир. Ёлғон эса шубҳалидир». (Тeрмизий ривоят)
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади – Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
“Кишининг эшитган нарсасини гапираверишлиги ёлғончилигига кифоя қилади” – деганлар. (Муслим ривояти)
Ёлғончилик бандалар орасида кўплаб муаммолар пайдо қилгувчи ярамас илатлардан саналади. Ҳаётан олиб қаралганда бир ёлғон иккинчи ёлғонни “туғади”. Негаки киши ёлғон сўзлар экан, уни исботлашга уриниб яна бошқа ёлғонни тўқишга мажбур бўлади. Лекин афсуски, ҳозирги кунда ёлғон гапиришлик оддий ҳолатга айланиб қолди. Ҳолбуки, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу илатни жуда ҳам оғир баҳолаганлар.
Абдурраҳмон ибн Абу Бакра разияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам уч бор:
«Энг катта гуноҳлар хусусида сизларга хабар қилайинми?» — дедилар. Саҳобалар:
«Ҳа, ё Расулаллоҳ!» — дейишди. Шунда Жаноб Расулуллоҳ:
«Оллоҳга ширк келтирмоқлик, ота-онага итоатсизлик...» — дедилар.  Ёнбошлаб ётган эдилар. Бирдан ўтириб олдилар ва: «Ёлғон гап ҳам (шундоқ) эмасми?!» — деб такрор-такрор айтавердиларки, ҳатто биз: «Қанийди, бас қилсалар!» — дедик».
Биз нима қилмоқдамиз?
Энг оддий мисол – бировни кутиб турган бўлсак, телефон қиламиз: “Келяпсанми?” “Ҳа”. “Қаерга етиб келдинг?” (Мисол учун ўзим билган Андижон – Асака йўли бўйича) “”Файзободга етиб келдим”. Ваҳолонки у энди аэропортга етиб келди. Ёки бир юмуш билан ҳалиям ўралашиб юрибди. “Қанчада келасан?” сўрашда давом этамиз. “Беш минутда”. Бироқ йигирма минут ўтади ҳамки, дарак йўқ. Яна қўнғироқ қиламиз. Яна фалон жойга етиб келдим. Бунча минутда етиб келаман....
Шунчалик ёлғонга кўникиб кетганмизки, ўзимиз ҳам беш минут дегенда камида  15-20 минутнинг ҳисобини оламиз. Лекин ўшанда ҳам келмайди.
Ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
«Ростгўйлик яxшиликка етаклайди. Яxшилик эса жаннатга етаклайди. Албатта киши рост сўзлайди, ҳаттоки Аллоҳ ҳузурида сиддиқлардан, дeб ёзилади. Ёлғончилик гуноҳга етаклайди. Гуноҳ эса дўзаxга етаклайди. Албатта киши ёлғон сўзлайди, ҳаттоки Аллоҳнинг ҳузурида ёлғончи, каззоб, дeб ёзилади», дeдилар. (Имом Буxорий ва Муслим ривоятлари).
Абу Суфён Саxр ибн Ҳарб разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Ҳирақл қиссасидаги узун ҳадисда кeлтирилишича, Ҳирақл: «Сизларга пайғамбарингиз, яъни Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам нимага буюряптилар?» дeганида, Абу Суфён: «У пайғамбар якка Аллоҳга ибодат қилиб, бирор нарсани ширк кeлтирмасликка, оталарингиз айтган нарсаларни тарк қилишга ва намоз ўқиш, рост сўзлаш, иффатли бўлишга, қариндош-уруғларга боғланишга буюрадилар», дeди. (Буxорий ва Муслим ривоятлари)

Абдураззоқ Фармонов. Асака т. "Сиддиқ ҳожи" жоме масжиди имом хатиби

ГУМОНДА ҚОЛИШДАН САҚЛАНИШ
Одамлар орасида кўзи билан кўрмаган ва аниқ ҳужжати бўлмаган ишлар ҳақида гумонда бўлишлик ҳар даврда ҳам бўлган. Ҳозирги кунда эса фан ва техника ривожланган сари гумон ҳам ривожланиб, унинг турлари кўпайиб кетмоқда.  Айниқса, ҳақиқати аниқ бўлмаган гумонни тарқатишлик бу борада ниҳоятда кенг тарқалиб кетди ва у кўпроқ матбуотда ва яна ҳам кўпроқ интернетда авж олиб кетди.
Натижада қанчалаб машҳур бўлган ва машҳур бўлмаган инсонларнинг шаънлари беҳурмат қилинмоқда. Обрўларига ноҳақ равишда шикаст етмоқда.
Аслида-ку, ёмон гумон қилишлик асло мумкин эмас. Бадгумонликнинг оқибатлари жуда ҳам ёмонлигидан бу ҳақда Каломи Қадимда танбеҳлар келган. Жумладан “Ҳужурот” сурасида марҳамат қилинишича: 
“Эй имон келтирганлар, гумоннинг кўпидан четланинг! Дарҳақиқат гумоннинг баъзиси гуноҳдир”. (12 - оят)
Исмоил ибн Касир раҳимаҳуллоҳнинг тафсирларига кўра агарчи гумоннинг айримларигина гуноҳ бўлса ҳам, эҳтиёт учун кўпидан сақланишга буюрилмоқдамиз. Зеро ўша айримлари ҳам ҳалокат бўлишга етарли бўлиши мумкин. Дарҳақиқат, бадгумонлик алал-оқибат қанча-қанча инсонларнинг ўртасида адоват пайдо бўлишига, қанча бегуноҳ инсонлар туҳматга қолишига, қанча оилалар бузилишига сабаб бўлган ва бўлмоқда. Ҳатто ноҳақ қон тўкилишигача сабаб бўлиши мумкин.
Бироқ шуни ҳам унутмаслик керакки, банданинг ўзи ҳам иложи борича гумон қўзғатувчи ишлардан эҳтиёт бўлгани маъқул. Аслида унинг иши тўғрилигини Худо билиб турса ҳам, эҳтиёт учун чора кўриб қўйса фойдадан ҳоли эмас.
Ривоят қиладиларки, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам эътикоф ўтирган эдилар. Кечаси аёллари – Сафийя бинту Ҳуяй разияллоҳу анҳо зиёрат қилиш учун келди. Бир оз суҳбатлашганларидан сўнг қайтиш  учун ўрнидан турган эди Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам кузатиб қўйгани чиқдилар. Сафийя бинту Ҳуяй разияллоҳу анҳонинг уйлари Усома ибн Зайднинг ҳовлисида эди.
Улар чиқиб турган пайтларида ансорлардан икки киши ўтиб қолди. Улар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламни кўриб қадамларини тезлатишди. Жаноб саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
-   Шошманглар, бу Сафийя бинту Ҳуяй! – дедилар.
-   Субҳаналлоҳ! Эй Аллоҳнинг расули! – деб улар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳақида ҳаргиз ёмон гумонда эмасликларини изҳор қилдилар.
-   Шайтон инсоннинг қон томирларида кезиб юради. Шунинг учун кўнгилларингизга ёмон(гумон) келиб қолишидан қўрқдим, – дедилар саллаллоҳу алайҳи ва саллам.

Эркинжон Ҳусанов. Марқаюз жомеъ масжиди имоми
Улуғбек қори Йўлдошев. Холид ибн Валид жомеъ масжиди муаззини
Асака   

ТИЛАНЧИЛИК ҲАҚИДА
Тиланчилик тобора кўпайиб бормоқда. Балки аҳоли сони ошганлигига нисбатан олганда уларнинг сони ҳам ошиб бораётган бўлиши мумкин. Лекин асосий ташвишли томони тиланчилик авваллари одамлар наздида орият ҳисобланган бўлса, ҳозир тиланчилик қилгувчилар ўз “касби”дан ор қилмайди. Балки тирикчиликнинг айби йўқлигин рўкач қилишади.
Тинланчилик ҳақида шариатимиз кўрсатмаларига мурожаат қиламиз:
Ислом дини меҳнатга лаёқатли ҳар бир инсон учун осонлик билан ҳалол ризқ топиш йўлини кўрсатиб берган. Лекин инсон ҳаёти доимо бирдек кечавермайди, турли фавқулодда ҳолатлар, кутилмаган ҳодисалар оқибатида баъзи кишилар оғир иқтисодий ҳолатга тушиб қоладилар. Бундай ҳолатлар садақа, хайр-эҳсон йўли билан муолажа қилинади.
Масалан, мол-дунёси кўпайиб, маълум миқдорга етган ва белгиланган муддат давомида эҳтиёждан ортиқча бўлиб турган бой кишилар закот берадилар. Иқтисодий имконияти бу даражага етмаган кишилар ҳам савобдан баҳраманд бўлиши учун ихтиёрий садақа қилишга тарғиб қилинади. Айни пайтда, муҳтож кишилар ҳам одоб доирасидан чиқмаслик, хиралик билан одамлардан тиланчилик қилмай, иффатли, қаноатли бўлишга чақирилади.
Имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳи ривоят қилган ҳадиси шарифда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтадилар:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бир икки хурмо ёки бир-икки луқмани олиб қайтадиган мискин эмас, иффатли бўлиб турган мискиндир. Хоҳласангиз, «Одамлардан хиралик билан сўрамайдилар», оятини ўқинг», дедилар».
Имом Аҳмад ибн Ҳанбал розияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Набийимиз алайҳиссолату вассалом: «Ким ўзида етарли нарса бўлатуриб одамлардан тиланса, қиёмат куни юзи тирналган ҳолда келади», дедилар. Одамлар: «Эй Аллоҳнинг Расули, етарли нарса қанча?» дейишди. У зоти бобаракот: «Эллик дирҳам», дедилар».
Шу ва шу мазмундаги бошқа шаръий далиллар асосида етарли нарсаси бор одамга тиланчилик қилиш ҳаром, деган ҳукм чиқарилган. (islom.uz)
Динимиз тиланчилик қилишдан қайтарган бўлиб, бу борада ҳадисда айтилишича, ансорийлардан бир киши Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига тиланчилик қилиб келади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ундан:
“Уйингда бирор нарсанг борми?” деб сўрадилар. У:
Ҳа, остимизга солиб ўтирадиган бўйра ва сув ичадиган хумчамиз бор, деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам:
“Уларни олиб кел”, дедилар. Олиб келгач, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам уларни қўлларига олиб:
“Бу иккисини ким сотиб олади?”, деб сўрадилар. Бир киши:
Мен бир дирҳамга оламан, деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам:
“Ким бир дирҳамдан кўпроқ беради?”, деб икки-уч марта такрорладилар. Бошқа бир киши:
Мен икки дирҳамга сотиб оламан, деди. Расулуллоҳ икки дирҳамга сотиб, пулни ансорийга бердилар ва:
“Бир дирҳамига оилангга таом сотиб ол, иккинчисига эса, болта сотиб олиб олдимга келгин”, дедилар.
Болтани сотиб олиб келгач, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам унга ёғочдан соп ясаб бердилар ва:
“Энди бориб ўтин териб сотгин ва ўн беш кун меннинг кўзимга кўринма”, дедилар.
Ўн беш кун ўтин териб, сотиб ўн дирҳам даромад қилди. Унга кийим-кечак ва таом сотиб олди. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам унга:
“Мана бу ишинг қиёмат куни юзингда тиланчиликнинг асаридан доғ пайдо бўлишидан кўра яхшироқдир. Тиланчилик фақат уч кишига мумкин: ўта қашшоқ кишига, ночор қарздор кишига ва зиммасида товон тўлаш мажбурияти бўлган кишига” (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривояти. Жума тезиси).


Шаҳобиддин Парпиев. Асака туман бош имом хатиби